Dr. Rana GÜVEN Genel Md. Yrd. 4 Mayıs 2010, Konya

Transkript

1 Dr. Rana GÜVEN Genel Md. Yrd. 4 Mayıs 2010, Konya

2 İÇERİK Dünyada ve Ülkemizde İş Sağlığı ve Güvenliğinin Mevcut Durumu İş Sağlığı ve Güvenliğinin Sosyo-Ekonomik Açıdan Değerlendirilmesi İSGB-OSGB Yönetmeliği

3 ILO Tahminleri Dünyadaki işgücü İşle ilgili ölümler İş kazaları Meslek hastalıkları 2.8 Milyar 2.2 milyon 270 milyon 160 milyon Dünya GSMH 30 trilyon $ İSG kaynaklı kayıp % 4 (Takala, 2005)

4 Türkiye - SGK İstatistikleri (2008) İşyeri sayısı İşçi sayısı İşyerlerinin %99.7 si KOBİ (1-250 işçi) dir. İşçilerin %83.8 i KOBİ (1-250 işçi) lerde çalışmaktadır. İş kazalarının % 80.7 si KOBİ lerde olmaktadır. İş kazası sayısı Meslek hastalığı sayısı 539 Ölümlü iş kazası ve MH sayısı 866 Kaybedilen iş günü sayısı

5 İş Kazası Sayılarının Dağılımı / işçi

6 Ölümlü İş Kazası ve Meslek Hastalıklar kları Sayılar larının Dağı ğılımı / ,

7 Sürekli İş Göremez Olan İşçi Sayılarının Dağılımı /

8 Meslek Hastalıkları Sayılarının Dağılımı ( )

9 Meslek Hastalıklarında Beklenen Durum Çalışan sayısına göre yılda her bin işçi için 4-12 yeni meslek hastalığı vakası beklenmektedir. %0, in üzerinde, %0, dolaylarındadır. 539 vaka /2008 Kaynak: (Harrington J.M., 1994)

10 Almanya Rusya Türkiye ILO Verilerine Göre Ölümlü İş Kazası Oranları / ( ) İngiltere Fransa İspanya (Kaynak: ) (*Türkiye verileri SGK Yıllıklarından alınmıştır) Hindistan ILO nun verilerine göre ölümlü iş kazası oranlarında en iyi olan ülke İngiltere olup, ülkemizdeki ölümlü iş kazası oranı bu ülkenin oranından yaklaşık 20 kat daha fazladır. ILO rakamlarına göre ölümlü iş kazası oranlarında en alt sırada ise Türkiye ile birlikte Hindistan ve Rusya yer almaktadır

11 WHO Verilerine Göre Meslek Hastalığı Oranları / ( ) İsveç Finlandiya Norveç Letonya Almanya Türkiye* Beyaz Rusya Moldova Cumhuriyeti KAYNAK:( (*Türkiye verileri SGK Yıllıklarından alınmıştır)

12 İSG DEĞERLENDİRMESİ-1 Geçmiş yıllara oranla ilgili tüm tarafların İSG konusuna ilgisinin giderek artması İSG konusunda yazılı ve görsel yayın çeşitliliğinin artması 89/391 sayılı AB Direktifinin uyumlaştırılması - İSG Kanununun yayınlanmamış olması ve buna bağlı olarak alt düzenlemelerin etkin uygulanamaması KOBİ lerin İSG konusunda (altyapı, eğitim, finans vs.) ciddi eksikliklerinin olması Kayıt dışı ekonomi ve bu işyerlerinde oluşan meslek hastalıklarının zamanında tespit edilememesi

13 İSG DEĞERLENDİRMESİ-2 Toplumda sağlık ve güvenlik kültürünün yeterli düzeyde olmaması Ekonomik krizlerde İSG için ayrılan bütçenin işletmeler tarafından tasarruf yapılacak ilk parametre olarak görülmesi İş kazaları ve meslek hastalıkları istatistiklerine güncel olarak ulaşılamaması sebebiyle mevcut durum analizinin yapılamaması İSG konusunda saha araştırmalarında yetersizlik

14 İş Sağlığı ve Güvenliği; Ülkenin sosyo-ekonomik düzeyi, Kayıtdışı ekonomi, gibi pek çok faktörle doğrudan ilişkilidir. Güvenlik Kültürü nün oluşturulması ortak sorumluluğumuzdur.

15 İşyeri Sağlık k ve Güvenlik G Birimleri ile Ortak Sağlık k ve Güvenlik Birimleri Hakkında Yönetmelik Y / 27320

16 BİRİNCİL L HUKUKİ DÜZENLEMELER ESKİ DÜZENLEME 4857 İş Kanunu 81.Md. En az 50 işçi çalıştıran işyerlerine işyeri hekimi çalıştırmak ve bir işyeri sağlık birimi oluşturma yükümlülüğü, 82.Md. sanayiden sayılan, devamlı olarak en az elli işçi çalıştıran işyerleri mühendis veya teknik eleman görevlendirme yükümlülüğü, getirilmiştir. YENİ DÜZENLEME 5763 sayılı kanunla değişik 4857 sayılı İş Kanunu 81.Md. En az 50 işçi çalıştırdıkları işyerlerinde; İşyeri sağlık ve güvenlik birimi oluşturma, İşyeri hekimi ile gereğinde diğer sağlık personeli ve sanayiden sayılan işlerde mühendis veya teknik elemanı görevlendirmekle, Veya işletme dışında kurulu ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak bu yükümlülüğü yerine getirme kolaylığı getirilmiştir.

17 İKİNCİL L HUKUKİ DÜZENLEMELER ESKİ DÜZENLEME İşyeri Sağlık Birimleri ve İşyeri Hekimlerinin Görevleri ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik ( / R.G.) İş Güvenliği ile Görevli Mühendis veya Teknik Elemanların Görev, Yetki ve Sorumlulukları ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik ( / R.G.) YENİ DÜZENLEME İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimleri ile Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri Hakkında Yönetmelik ( / R.G.)

18 Bu Yönetmeliğin amacı, devamlı olarak en az 50 işçi çalıştırılan işyerlerinde; İSGB ve OSGB lerde görevlendirilecek işyeri hekimleri ve iş güvenliği uzmanlarının nitelikleri, sayısı, işe alınmaları, görev, yetki ve sorumlulukları, çalışma şartları, eğitimleri ve belgelendirilmeleri, görevlerini nasıl yürütecekleri, İşyerinde kurulacak İSGB ve OSGB lerin nitelikleri, yetkilendirilmesi, bu birimlerde bulunması gereken personel, araç, gereç ve teçhizat, görevlendirilecek personelin eğitim ve nitelikleri, Ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alınmasına dair usul ve esasları düzenlemektir.

19 Yeni Düzenleme İle; İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin standartlaştırılması, İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerine erişimin kolaylaştırılması İş kazası ve meslek hastalıkları sayısının ve maliyetinin azaltılması hedeflenmektedir.

20 İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Standartlaştırılması İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin bir bütün olarak sunulması İSG hizmetlerini sunacak birimlerin yetkilendirilmesi İSG Profesyonellerinin yetkilendirilmesi İlkyardımcı standardına uyma yükümlülüğünün getirilmesi

21 İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerine erişimin kolaylaştırılması Dışarıdan İSG hizmeti alımı Ortak sağlık ve güvenlik birimlerinin kurulması İşçilere sağlık gözetimi isteme hakkı verilmesi İSG hizmetlerinin maliyetinin azaltılması

22 İş kazası ve meslek hastalıkları sayısının ve maliyetinin azaltılması

23 İSG Kaynaklı Maddi Kayıp ILO yayınlarına göre, endüstrileşmekte olan ülkelerde iş kazaları ve meslek hastalıklarının toplam maliyeti, bu ülkelerin Gayrı Safi Yurtiçi Hasılalarının yaklaşık %4 ü oranındadır. Bu oran gelişmiş ülkeler için %1-3 dür. Kaynak: Introductory Report: Decent Work - Safe Work, Takala, 2005

24 ILO Verilerine Göre Ülkemizde, Türkiye İstatistik Kurumu Ulusal Hesaplar Daire Başkanlığından alınan 2008 yılı verilerine göre GSYİH 950,144 milyar TL dır. Bu rakama göre ülkemizde ILO kriterlerine göre iş kazaları ve meslek hastalıklarında katlanılacak maliyet; %4 üzerinden yaklaşık yılda 38 milyar TL. olarak tahmin edilebilir.

25 GÖRÜNÜR MALİYET (848 Milyon TL.) Tıbbı maliyetler (Tedavi, rehabilitasyon, protez v.b.) Sigortaya ödenen maliyetler (Geçici ve sürekli iş gör., ölüm geliri, cenaze giderleri, sosyal yardım zammı, yönetim giderleri) Tazminat maliyetleri İş günü ve iş gücü kaybı Mahkeme masrafları Kazanın neden olduğu açığı kapatmak için gereken fazla mesai Bina, makine, alet teçhizat, üretim veya üründeki hasarın maliyeti İşin durması nedeniyle uğranılan maliyet Sipariş kayıpları Arızalı makinenin üretim dışı kalması İşyerinde yapılan denetim, araştırma ve yazışmaların maliyeti Verimin düşmesinin maliyeti Çalışanlardaki moral bozukluğunun getirdiği maliyet Kazalı işçinin yerine alınan işçiye verilen eğitim maliyeti Şirketin prestij kaybı GÖRÜNMEZ MALİYET (4.028 Milyon TL.)

26 Kişi Başına Düşen Ortalama İş Kazası Maliyeti YILI KAZA SAYISI TOPLAM MALİYET TOPLAM ÖNLENEBİLİR MALİYET TOPLAM ÖNLENEMEZ MALİYET KİŞİ BAŞINA DÜŞEN MALİYET KİŞİ BAŞINA DÜŞEN (Milyon TL.) (Milyon TL.) (Milyon TL.) (TL.) ÖNLENEBİLİR MALİYET (TL.) % 2 önlenemez (kişi başına düşen maliyetin) % 98 önlenebilir (kişi başına düşen maliyetin) (Heinrich, H.W in modeline (National Safety Couincil Kongresinde sunduğu bildirisinde), göre gelişmekte olan ülkelerde görünmez maliyetlerin görünür maliyetlerin yaklaşık 4,75 katı olduğu kabul edilmiştir.)

27 Eğer bu kazalar önlenebilseydi! Bu miktar ile yaklaşık olarak yılda; km bölünmüş yol, km otoyol, 975 adet gezici iş sağlığı aracı seti, adet 16 derslikli okul yapılabilirdi.

28 SONUÇ İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin bütünlüğünü ve çok disiplinli yaklaşımı esas alan bir düzenleme yapılmıştır. İSG hizmetleri veren kişi ve kuruluşlara belirli bir standart getirilmiştir. İSG hizmetlerinin sunumunda esneklik sağlanmıştır. İSG hizmetlerine erişim kolaylığı sağlanmıştır. İSG hizmetlerinin işyerine maliyeti azaltılmaya çalışılmıştır.

29 29 Nisan 2010 Başvuru Adı Başvuru Sayısı Ret Sayısı İncelemesi süren Hak eden sayısı Yetki belgesini alan OSGB 74 firma 1 dernek 3 kamu 8 ret 2 başvuru geri çekildi İşyeri Hekimi 7 4 ret (mükerrer belge talebi) 3 3 A Sınıfı İş Güv. Uzmanı ret (4- mükerrer belge talebi) B Sınıfı İş Güv.Uzmanı C Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı Yenileme Eğ. Alan İş.Hek Eğitici

30 OSGB 29 Nisan 2010

31 OSGB ÇALIŞMALARI Yetkili 22 adet OSGB, 84 işyeri ile sözleşme yapmıştır. Bu işyerleri yaklaşık çalışanı kapsamaktadır. OSGB ler 20 A sınıfı, 6 B sınıfı, 10 C sınıfı ve 23 işyeri hekimiyle hizmet vermektedirler.

32 Danıştay Kararı Danıştay 10. Dairesi Esas No: 2010/696 ve 29 Mart 2010 tarihli kararı ile Yönetmeliğin bazı maddelerinin savunma alınana ve yeni bir karar verilene kadar yürürlüğü durdurulmuştur.

33 İş Sağl ğ ve Güvenliği Ülkenin; Ekonomik gelişmişlik düzeyi, Sosyal yapısı, Sağlık sistemi, Sanayileşme düzeyi, Eğitim sistemi ve düzeyi gibi pek çok faktörle doğrudan ilişkilidir.

34 İş sağlığı ve güvenliği kültürünün oluşturulması hepimizin ortak sorumluluğudur.

35