GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN FAKÜLTESİ FİZİK BÖLÜMÜ FİZ-252 ELEKTRONİK LABORATUARI-II DENEY KİTAPÇIĞI
|
|
- Derya Türker
- 5 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN FAKÜLTESİ FİZİK BÖLÜMÜ FİZ-252 ELEKTRONİK LABORATUARI-II DENEY KİTAPÇIĞI Saime Şebnem ÇETİN Adem TATAROĞLU Nefise DİLEK Selim ACAR Öğrencinin Adı-Soyadı: Numarası: Grup:
2 Bölüm Kurulumuz tarihinde toplanarak aşağıdaki kararları almıştır: Karar No : Bölümümüz lisans programında bulunan tüm laboratuar derslerinin G.Ü. Eğitim-Öğretim ve Sınav Yönetmeliğinin 13. Maddesinde tarif edilen Özel Değerlendirmeli Ders statüsünde okutulması ve bu derslerle ilgili uygulamanın Ek.2 de belirtilen kurallarla yürütülmesine, karar verildi. Karar No : Ek2 FİZİK BÖLÜMÜ ÖZEL DEĞERLENDİRMELİ DERS OLARAK LİSANS LABORATUVARLARI UYGULAMA KURALLARI Bölümümüz lisans programında bulunan tüm laboratuarlar derslerinde devam ve değerlendirme için geçerli olan esaslar aşağıdaki gibidir. Ön Sınav: Yapılacak deneyler ile ilgili olarak öğrencinin deneye hazırlılığını belirlemeye yönelik, deneye başlayabilmenin ön şartı olan teorik bir sınavdır. 100 puan üzerinden değerlenir ve 40 puandan daha az alan öğrenciler deneye alınmaz. Bu öğrenciler telafiye kalır. Bir öğrencinin telafiye kalabileceği maksimum deney sayısı 2 dir. Ön Çalışma: Öğrenciler yapılacak deneyle ilgili devre vb sistemleri kurabilecek ön bilgiye sahip olmalıdırlar. Ayrıca rapor yazmak için gerekli olan ön çalışmayı yapıp gelmeleri gerekir. Ön çalışmayı yapmayan öğrenci, hazırlıksız gelmiş olduğundan deneye alınmayabilir. Rapor: Her deney sonunda yazılacak olan rapor, yapılan deneyi bütünleştiren bir çalışmadır ve deney saati içinde yazılmalıdır. Raporlar her deney sonunda hazırlanır ve 100 üzerinden değerlenir. Telafi: Öğrencinin ön hazırlıksız olduğundan dolayı yapamadığı bir deneydir. Telafi deneyi öğrencinin deneyin yapılışını öğrenmesi için yapılır. Telafi deneylerinde ön sınav ve raporlara not verilmez. Ancak öğrenci deney sonunda rapor hazırlamalıdır. Telafi deneyine katılmayan öğrenci, ilgili deneyden devamsız sayılır. Devamsız olduğundan dolayı yapılamayan deneylerin telafisi yapılmaz. 1
3 Ara Sınavı: Dönem içinde teorik olarak yapılan bir sınavdır. Sınavda genel olarak rapor hazırlar gibi deney verileri verilerek öğrencinin deneyin yapılışı ve önemi üzerinde bilgisi yoklanır. 100 üzerinden değerlenir. Dönem sonu sınavı: İki aşamadan oluşur. İlk aşamada öğrencilerin hepsine aynı anda 45 dak.-1 saat lik teorik bir sınav yapılır. 100 üzerinden değerlenir. İkinci aşamada öğrenciler tek tek alınarak kura sonucu herhangi bir deneyi yapması ve bu deney ile ilgili bir işlem yapması istenir 100 üzerinden değerlenir. Yapılan teorik sınavın %40 ı, uygulamalı sınavın %60 ı toplanarak final notu 100 puan üzerinden hesaplanır. Başarı notu: G.Ü Eğitim-öğretim sınav yönetmeliğinin 13. maddesinde Özel Değerlendirmeli Dersler başlığı altında ifade edildiği şekliyle başarı notu; dönem içi çalışmaların (ön sınav +rapor notlarının) %30 u, vize notunun %30 u ile dönem sonu sınavının %40 ının toplamı sonucu belirlenir. Devamsızlık Durumu: Dersle ilgili deney sayısının % 30 una gelmeyen öğrenci devamsız sayılır ve sonraki deneylere katılamaz. 2
4 GİRİŞ Elektronik laboratuarlarının ilk amacı, sizlere derslerde incelenen konularla ilgili doğrudan deneyimler kazandırmaktır. Buna ek olarak, herhangi bir laboratuar çalışmasında çok önemli ve değerli olan ölçme ve çözümleme yöntemlerini de öğretir. Bu laboratuar, doğru bir laboratuar çalışmasını gerçekleştirme ve teoride öğretilenlerin gerçekliğini sınama yeteneğinizi geliştirecektir. Laboratuara gelmeden önce yapacağınız deneyi okuyunuz. Deneysel işlemleri ayrıntılı olarak anlamanız gerekmez, fakat deneyin içerdiği kurallar ve izlenecek deneysel yaklaşım hakkında genel bir bilginiz olmalıdır. Bunun için kitapçığınızın teorik bilgi kısımlarında aşırı teori içermeyen deneyle ilgili bilgileri bulabilirsiniz. Burada sizin anlayamadığınız bazı noktaların başka kaynaklardan yararlanarak konu hakkındaki bilginizi artırmak amaçlanmaktadır. Laboratuara gelmeden önce öğrenci deneyin deneyin adı, deneyin amacı, teorik bilgi kısmı hazırlanarak (deney kitapçığının aynısı olmayacaktır) ve ön çalışma kısmını cevaplayarak rapor olarak A4 kağıdına hazırlayıp gelecektir. Laboratuar süresi içinde ölçümlerinizi not alınız. Verilerinizi yazdıktan sonra hesapları yapınız. Daha sonra raporunuza deney başlığı altında bunları ekleyiniz. Eğer deneyinizde grafik varsa grafik kağıdına çizerek raporunuza yapıştırınız ya da grafik kağıdında veriniz. Yorumunuzu da rapora ekleyerek değerlendirilmesi için raporunuzu teslim ediniz. Elektronik laboratuarında her hafta bütün gruplar tarafından aynı deney yapılacaktır. Bu yüzden grubunuzla beraber size verilen deney seti ve içerdiği cihazlar masa değiştirmeden dönem sonuna kadar kullanılacaktır. Deneye başlamadan önce bu cihazların tam ve sağlam olup olmadığını kontrol ediniz. Deney sonunda, deney masanızı deneye başladığınız şekilde teslim ediniz. Kullandığınız devre elemanlarını ve kabloları düzgün bir şekilde bırakınız. Ayrıca deney masanızı temiz olarak teslim etmeyi ihmal etmeyiniz. 3
5 İÇİNDEKİLER DENEY.1 - Direkt Kuplaj... 1 DENEY.2 - IF (ara frekans) Yükselteci... 6 DENEY.3 - Darlington Yükselteç... 9 DENEY.4 - A- Tipi Güç Yükselteç DENEY.5 - B-Tipi Güç Yükselteç DENEY.6 - Eviren Yükselteç DENEY.7 - Toplama Ve Çıkartma Yapan Op-Amp Devreleri DENEY.8 - Türev Ve İntegral Alan Op-Amp Devreleri DENEY.9 - Kıyaslayıcı (Comparator) Devresi EK - Direnç Renk Kodları
6 DENEY NO: 1 DİREKT KUPLAJ DENEYİN AMACI: Kuplaj yöntemlerinden direkt kuplaj ı incelemek. TEORİK BİLGİ: Birden fazla transistörü doğrudan birbirleri ile bağlayarak çok transistörlü yükselteçler oluşturmak mümkündür. Şekil 1.1 de bu tip bir yükselteç görülmektedir. Birinci katın kollektörü (çıkışı) ikinci katın bazına (girişine) doğrudan uygulanmıştır. Bu tip bağlantıya direkt kuplaj denir. Bu devrenin diğer kuplaj devrelerine olan üstünlüğü daha az devre elemanına gerek göstermesi ve DC e varan bir banda sahip olmasıdır. Bu tip yükselteçlerde ikinci katın emiter direnci AC bakımdan kısa devre edilmemiş olduğundan, bu katın birinci katı yüklemesi (hem DC hem AC bakımdan) söz konusu olmamaktadır. Şekil 1.1 deki gibi direkt kuplajlı yükselteçte gerilim kazancı ilk katta sağlanır. İkinci katın gerilim kazancı (emiter direncine paralel kondansatör olmadığından ve bu direnç büyükçe seçildiğinden) oldukça düşüktür. Şekil 1.1 1
7 Emiteri ortak bağlı transistörlü devreler gerilim yükseltici olarak görev yaparlar. Girişe uygulanan sinyal, çıkıştan yükseltilmiş olarak alınır. Böyle bir devrenin gerilim kazancı iki yolla bulunabilir: VCE Çıkış geriliminin, giriş gerilimine oranı gerilim kazancını verir. AV V A V Vçıkış ( tepe tepe). Vgiriş ( tepe tepe) RC Kollektör direncinin emiter direncine oranı gerilim kazancını verir. AV R BE E Şekil 1.1 deki direkt kuplajlı yükselteç devresinde, her katın ve tüm yükseltecin kazançları direnç değerlerinden yararlanılarak aşağıdaki gibi bulunur: Birinci katın gerilim kazancı, A V1 = R C1 / R E1 İkinci katın gerilim kazancı, A V2 = R C2 / R E2 Devrenin toplam gerilim kazancı, A VT = A V1. A V2 2
8 ÖN ÇALIŞMA: 1. a) Şekil 1.2 deki kuplaj devresinin girişine, V giriş (tepe-tepe) =200 mv ve f=2 khz olan sinüzoidal sinyal uygulanıyor. Her katın gerilim kazançlarını, devrenin toplam gerilim kazancını ve her katın çıkış gerilimlerini hesaplayınız. b) Devrenin çıkış gerilimini aşağıdaki osiloskop ekranına orantılı olarak çiziniz (Volt/div ve Time/div düğmelerine gerekli çarpanları belirtiniz). Şekil 1.2 Volt / Div Time / Div 3
9 EK TEORİK BİLGİ: Araştırmalarınız sonucu bu deney ile ilgili elde ettiğiniz bilgileri yazınız. DENEY: 1. Devreyi Şekil 1.3 deki gibi kurunuz. 2. İşaret üretecinin çıkışını genliği 200 mv (tepe-tepe), frekansı 10 KHz olacak şekilde ayarlayınız. Ama girişe henüz uygulamayınız. 3. Kurduğunuz devreyi kontrol ettirdikten sonra girişe AC sinyalinizi uygulayınız. Şekil Şekil 1.3 de X ile gösterilen kısa devre elemanını çıkararak 1. ve 2. katları birbirinden ayırınız. 5. P potansiyometresi ile T 1 transistörünün kollektörü ile toprak arasındaki gerilimi 2.7 volta ayarlayınız. 6. X kısa devre çubuğunu tekrar yerine takınız. Aşağıdaki gerilimleri ölçerek not ediniz. Değerler normal midir? V RC2 = V RE2 = V CE2 = 4
10 7. İşaret üretecini devre girişine, osiloskobu da devre çıkışına bağlayınız. Giriş ve çıkış işaretlerini osiloskopta gözleyip, milimetrik kağıda şeklini çiziniz. a) Çıkışın genliğini ölçüp not ediniz. Devrenin gerilim kazancı ne kadardır? V çıkış (tepe-tepe) = A VT = V çıkış (tepe-tepe) / V giriş (tepe-tepe) = b) Osiloskop kullanarak her katın ayrı ayrı gerilim kazançlarını bulunuz. Katların gerilim kazançlarının çarpımı devrenin kazancını veriyor mu? Sonuçları ön çalışmada bulduğunuz sonuçlarla karşılaştırınız. 1. katın giriş gerilimi, V BE1 (tepe-tepe) = V giriş (tepe-tepe) = 1. katın çıkış gerilimi, V CE1 (tepe-tepe) = 2. katın giriş gerilimi, V BE2 (tepe-tepe) = V CE1 (tepe-tepe) = 2. katın çıkış gerilimi, V CE2 (tepe-tepe) = V çıkış (tepe-tepe) = 1.katın gerilim kazancı, A V1 = 2. katın gerilim kazancı, A V2 = Devrenin toplam gerilim kazancı, A VT = 8. Giriş işaretinin genliğini değiştirmeden frekansını sırasıyla 1KHz, 100Hz, 10Hz, yapıp her defasında devrenin kazancını bularak, Tablo 1 de yerine yazınız. Tablo 1 Frekans 10 KHz 1 KHz 100 Hz 10 Hz 100 KHz V çıkış (tepe-tepe) (V) A V Bulduğunuz sonuçlara göre DC kuplajlı yükseltecin bant genişliği hakkında ne gibi sonuçlara vardınız? Açıklayınız. 9. Deneyden elde ettiğiniz sonuçları yorumlayınız. 5
11 DENEY NO: 2 IF (ARA FREKANS) YÜKSELTECİ DENEYİN AMACI: IF (ara frekans) yükseltecinin çalışmasını ve özelliklerini incelemek. TEORİK BİLGİ: Şekil 2.1 Anten alıcılarında antene gelen RF (radyo-frekans) işaret, çeviricide IF (ara frekans) işaretine çevrilmektedir. Antene gelen değişik RF değerlerine, standart bir tek IF karşılık gelir. Örneğin genlik modüleli radyolarda IF 455 KHz, frekans modüleli radyolarda 10.7 MHz, 1800 kanal mikrodalga alıcılarında 70 MHz dir. Örnekler çoğaltılabilir. IF işaretlerin kuvvetlendirilmesi için IF yükselteçler kullanılır. Şekil 2.1 de bir IF yükselteç görülmektedir. Aslında bu devre bir emiteri ortak bağlı yükselteç dir. Kollektörüne bağlı tank nedeniyle bu yükselteç seçici özellik taşır. Genlik modüleli radyo alıcılarında ara frekans (IF) yükseltecinin seçici olduğu frekans bölgesi, 455KHz merkez frekanslı, 10 KHz genişlikli bir banttır. Şekil 2.2 de tipik bir genlik modüleli radyo alıcısına ait IF yükseltecin kazanç-frekans eğrisi görülmektedir. IF yükseltecinin 10 KHz lik band genişliği, 3 db band genişliği olarak tanımlanır. 6
12 Şekil 2.2 Şekil 2.3 IF yükseltecin seçiciliğini sağlayan tank devresi ayrı ayrı L ve C elemanlarından yapılmaktadır. Bu elemanlar ara frekans süzgeci adı altında toplu halde bulunmaktadır. Bu süzgeçlerin üstten görünüşü ve iç bağlantısı Şekil 2.3 de görülüyor. Küp şeklinde olan süzgeçlerin üzerindeki vida, L T bobini içindeki nüveyi aşağı yukarı hareket ettirmektedir. Dolayısıyla tank devresinin rezonans frekansı L T C T 455 KHz den farklı değerlere de ayarlanabilmektedir. Şekil 2.1 ve Şekil 2.3 incelenirse süzgecin devreye bağlantı şekli anlaşılabilir. IF süzgecinin yapısında bulunan L 1 bobini çıkışın yükselmesini önlemek içindir. Üç tip ara frekans süzgeci vardır. Üçü de 455 KHz ara frekansı etrafında rezonans frekansa ayarlanabilir tiptedir. Farklılıklar bobin ve kondansatör değerlerindedir. Birbirlerinden ayar vidası renkleri ile ayrılırlar. Ayar vidası sarı, beyaz ve siyah renkte olabilir. ÖN ÇALIŞMA: 1. Şekil 2.2 deki grafiğe göre, IF süzgecin rezonans frekansı ne kadardır? 2. IF yükseltecinin kazanç-frekans eğrisini çizerek kısaca açıklayınız. EK TEORİK BİLGİ: Araştırmalarınız sonucu bu deney ile ilgili elde ettiğiniz bilgileri yazınız. 7
13 DENEY: I. Tek kat IF yükseltecin frekans bandının incelenmesi: Şekil Devreyi Şekil 2.4 deki gibi kurunuz. 2. Kurduğunuz devreyi kontrol ettirdikten sonra besleme gerilimini uygulayınız. 3. İşaret üretecini 200 mv (tepe-tepe) genlikli ve 455 KHz frekanslı bir sinüzoidal işarete ayarlayıp devre girişine bağlayınız. 4. Osiloskobu frekansı 455 KHz civarında olan bir işareti gösterecek şekilde hazırlayıp, devre çıkışına bağlayınız. 5. Osiloskop ekranını gözleyiniz. Siyah IF bobininin nüvesini yavaşça değiştirerek çıkışı maksimum yapınız. DİKKAT: AYAR SIRASINDA BOBİNİN NÜVESİNİ ZORLAMAYINIZ. 6. İşaret üretecinin frekansını yavaş yavaş artırınız ve azaltınız. a) Çıkış işaretinin genliği de artıyor mu? b) Çıkış işaretinin genliği, giriş işaretinin hangi frekans değerinde maksimum olmaktadır? Bu sırada devrenin kazancı nedir? Hesaplayınız. f giriş = V çıkış (tepe-tepe) = A V = c) IF yükseltecin 3 db band genişliğini bulunuz. 7. Deneyden elde ettiğiniz sonuçları yorumlayınız. 8
14 DENEY NO: 3 DARLİNGTON YÜKSELTEÇ DENEYİN AMACI: Darlington bağlı yükselteci incelemek. TEORİK BİLGİ: Darlington bağlı yükselteçler ''Darlington Çifti'' olarak da bilinirler. Şekil 3.1'de böyle bir devre görülmektedir. Burada dikdörtgen kutu içerisinde gösterilen çift, Darlington çiftidir ve akım kazancı her iki transistörün kazançları çarpımına eşit tek bir transistör gibi düşünülebilir. Örneğin, T 1 transistörünün akım kazancı 1, T 2 transistörünün akım kazancı 2 ise, darlington çiftinin kazancı, D = 1. 2 olmaktadır. Eğer 1 = 2 = 100 ise D = olur. Görüldüğü gibi, iki transistör darlington tipi bağlandıklarında çok büyük akım kazancına ulaşılabilir. Ancak, burada şu noktaya dikkat etmek gerekir: Çiftin ilk transistörü doğal olarak çok düşük kollektör akımında çalışmak zorundadır. Bu durumda ilk transistörün akım kazancı oldukça küçük olacaktır. Çünkü bir transistörde akım kazancı, kollektör akımı azaldıkça azalır. Bu nedenle çiftin toplam akım kazancı beklenildiği kadar yüksek olmayacaktır. Bu bakımdan herhangi iki npn (veya pnp) transistörü Şekil 3.1'deki gibi bağlanmakla gerçek bir darlington çifti elde edilmiş olmaz. Darlington çiftindeki ilk transistör düşük kollektör akımında bile yüksek akım kazancı sağlayacak şekilde özel imal edilirler. Şekil 3.1'deki devrenin bir diğer özelliği de R B1 ve R B2 dirençlerinin yüksek değerli seçilebilmesidir. Şekil 3.1 9
15 Darlington bağlantıda, R B2 direncinin yüksek değerde seçilmesi devrenin kararlılığını kötüleştirmez. Bu durum, darlington bağlantıda giriş empedansının yüksek düzeyde oluşturulabilmesine imkan sağlar. Darlington bağlantı yüksek akım kazancı ve yüksek giriş empedansı istenildiğinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Şekil 3.1 deki devrede darlingtonun giriş empedansı şu şekilde verilir: Z darlington =. (R E //R Y ) Z darlington 1 1 RE RY 1 Devrenin toplam giriş empedansı ise, Z giriş = R B1 //R B2 // Z darlington 1 Z giriş 1 R B1 1 R B2 Z 1 darlington Z giriş R R Z B1 B2 darlington 1 şeklinde hesaplanır. ÖN ÇALIŞMA: 1. Şekil 3.2 deki devrede T 1 ve T 2 transistörlerinin akım kazançları 1 = 2 =300'dür. Transistörler silisyumdur. Devrenin, a) Toplam akım kazancını, b)t 1 'in bazından görülecek giriş empedansını (darlingtonun giriş empedansını), c)devrenin toplam giriş empedansını hesaplayınız. Şekil
16 EK TEORİK BİLGİ: Araştırmalarınız sonucu bu deney ile ilgili elde ettiğiniz bilgileri yazınız. DENEY: I. Darlington çiftinin DC bakımından incelenmesi: 1. Devreyi Şekil 3.3 deki gibi kurunuz. 2. Kurduğunuz devreyi kontrol ettirdikten sonra +12V DC gerilimi devreye uygulayınız. Şekil K 3. Multimetreyi kullanarak T 1 transistörünün DC baz akımını ölçüp not ediniz. I B1 = 4. T2 transistörünün DC emiter akımını ölçüp not ediniz. I E2 = 5. Yaptığınız ölçümlere göre, darlington çiftinin akım kazancını hesaplayınız. Bu tür bağlantıda çok yüksek akım kazancı elde ediliyor mu? = 6. Multimetreyi T 1 transistörünün emiteri ile T 2 transistörünün bazı arasına bağlayınız. T 1 transistörünün DC emiter akımını ölçüp not ediniz. I E1 = a) T 1 ve T 2 transistörlerinin akım kazançlarını ayrı ayrı hesaplayınız. 1 = 2 = 11
17 b) Hangisinin akım kazancı daha düşüktür? 7. Multimetre ile her iki transistöründe V CE gerilimlerini ölçünüz. Transistörlerin her ikisi de uygun çalışma noktasında mıdır? V CE1 = V CE2 = II. Darlington çiftinin AC bakımından incelenmesi: 1. Devreyi Şekil 3.4 deki konuma getiriniz. 2. Devre girişine uygulayacağınız işaret, 2 V(tepe-tepe) genlikli ve 1 KHz frekanslı bir sinüzoidal olacaktır. İşaret üretecini buna göre hazırlayınız. 3.Kurduğunuz devreyi kontrol ettirdikten sonra +12V DC gerilimi (devrenin doğru beslenmesi için) devreye uygulayınız. Şekil K 4. Osiloskobun bir kanalını devrenin girişine, diğer kanalını da devrenin çıkışına bağlayınız. Çıkış işaretinin genliğini ölçerek devrenin gerilim kazancını bulunuz. Devre gerilim yükseltmesi yapmış mıdır? V çıkış (tepe-tepe) = A V = 5. Multimetreyi kullanarak, T 1 transistörüne ait I B akımını ölçüp, not ediniz Bu akımın RMS değerli olduğunu unutmayınız. I B1 (RMS) = 12
18 6. V çıkış geriliminin RMS değerini hesaplayınız. V çıkış (RMS) = 7. V çıkış gerilimi ve bu gerilimin üzerinde oluştuğu direnç (R E // R Y ) bilindiğine göre T 2 transistörünün AC emiter akımının (I E ) RMS değerini hesaplayınız. I E2 (RMS) = NOT: (I E ) akımını multimetre kullanarak da bulabilirsiniz. Ancak burada (R E // R Y ) değeri oldukça küçük olduğundan ölçüm aletinin iç direnci, ölçülecek değeri çok etkiler. Bu nedenle sağlıklı bir ölçüm yapmak zordur ve yukarıdaki yöntemi tercih etmeniz daha doğru olur. 8. Giriş ve çıkış AC akımları bilindiğine göre, a) Darlington çiftinin akım kazancını bulup not ediniz. = b) Deneysel olarak bulduğunuz akım kazancını kullanarak darlington çiftinin giriş empedansını hesaplayınız. Z darlington = 9. R B1 // R B2 // Z darlington (Darlington) olduğuna göre devrenin giriş empedansını hesaplayınız. Z giriş = 10. Deneyden elde ettiğiniz sonuçları yorumlayınız. 13
19 DENEY NO : 4 A- TİPİ GÜÇ YÜKSELTEÇ DENEYİN AMACI: A- tipi güç yükselteçlerin incelenmesi. TEORİK BİLGİ: Bu tip yükselteçlerde güç transistörü A-tipi çalışır. Bir başka deyişle, girişe uygulanan işaretin tüm periyodu boyunca transistör içinden akım akar. A-tipi yükselteçlerde kayıp fazladır. Bu yüzden verim düşüktür (%25 civarında). Güç transistörü en az, yüke iletilecek gücün iki katına dayanabilecek güçte olmalıdır. Buna göre yüke 1W iletilmek isteniyorsa, güç transistörünün 2W güçte olması gerekir. A-tipi güç yükselteçlerini en fazla 1-2 W çıkışa kadar kullanmak uygundur. Daha yüksek güçlü bir yükselteç isteniliyorsa, B ve AB-tipi bir devre oluşturmak daha yerinde olur. Genellikle, A-tipi yükselteç denildiğinde akla hemen transformatör kuplajlı yükselteçler gelmektedir. Ancak, bu tip yükselteçlerde yükseltecin çalışması ve özellikleri tamamen kullanılan transformatöre bağlı olduğundan herhangi bir devre esnekliği söz konusu değildir. Bunun yanı sıra, yükseltecin yeterli genişlikte bir frekans bandına sahip olabilmesi için kullanılacak ses frekans transformatörün çok kaliteli olması gerekir. Transformatörlü A-tipi yükselteçler gücü 1W tan az yükselteç uygulamalarında kullanılır. Bu deneyde daha modern bir A-tipi güç yükselteci incelenecektir. Bu deneyde incelenecek olan A-tipi yükselteç, direkt kuplajlı emiter izleyicidir. Şekil 4.1 de bu devrenin basit hali görülmektedir. A-tipi güç yükselteci olarak kollektörü ortak bağlantının kullanılma nedenleri şunlardır: Emiteri ortak ( veya bazı ortak) bağlantı kullanılmış olsa idi, akım geri beslemesi için emiter ucuna bir direnç bağlamak gerekirdi. Bu durum ilave güç kaybına yol açardı. Ayrıca emiterdeki direnci AC açıdan kısa devre etmek için kullanılacak kondansatörün kaliteli olma gereğinden dolayı maliyet artacaktı. Yukarıda belirtilen nedenlerden dolayı, kollektörü ortak bağlantı (emiter izleyici) A-tipi direkt kuplajlı güç yükselteçlerinde yaygın olarak kullanılan bağlantı tipidir. Ancak devre, Şekil 4.1 deki durumu ile yeterli değildir. Çünkü devrenin gerilim kazancı 1 dir. Bu yüzden devreye bir transistör ilavesi yapılarak güç transistörüne uygulanmadan önce işaretin gerilim 14
20 düzeyi yükseltilir (Şekil 4.2). Bu ilave transistöre sürücü transistör denilir. Bu devrede T 1 transistörü, girişine uygulanan işaretin genliğini yükseltir. T2 transistörü ise, gerilim kazancı 1 olduğundan akımı yükseltir. Böylece güç kazancı sağlanmış olur. Devreye işaret uygulanmadığı zamanlarda T 1 transistöründe V CE = V CC /2 ve I C =0,4I C(max) olacak şekilde devre tasarlanır. Burada I C(max), T 2 transistöründen çekilebilecek maksimum kollektör akımıdır. Normal bir uygulamada kollektör akımı, giriş işaretine bağlı olarak, DC değeri etrafında 0 ile 0,8I C(max) arasında salınım yapar. Bu oldukça geniş bir çalışma alanıdır. Şekil 4.1 Şekil 4.2 Şekil 4.3 Şekil
21 Bu yüzden doğrusallık bozularak çıkış işaretinde bozulma (distorsiyon) görülebilir. Bozulma miktarı R Y nin kendisi tarafından yapılan akım geri beslemesi ile azaltılmış olmakla birlikte, oldukça büyük miktarlarda oluşabilir. Çünkü, T 2 transistörü geniş bir çalışma bölgesine sahiptir. Bu bozulmayı azaltmak için, hem güç hem de sürücü katlarını içeren bir gerilim geri beslemesi yapılır (Şekil 4.3). Ancak, bu tip bir geri beslemede giriş empedansı çok düşeceğinden sakınca yaratır. Bu yüzden devreyi Şekil 4.4 deki gibi oluşturmak daha uygundur. Görüldüğü gibi, R GB direnci R GB1 ve R GB2 olmak üzere iki parçaya bölünmüştür. C E kondansatörü AC bakımdan R GB1 ve R GB2 dirençlerinin ortak uçlarını toprağa bağlar. Böylece, AC geri besleme sonucu düşen giriş empedansı yükseltilmiş olur. R 1 direnci baz akımını bölerek transistörün doyuma girmesini engeller. ÖN ÇALIŞMA: 1. Şekil 4.4 deki devrede C E kondansatörü yerinden çıkarılırsa, yük üzerine düşen DC gerilim genliğinde azalma olur mu? Niçin? 2. Aynı soruyu yük üzerine düşen AC gerilim genliği açısından cevaplayınız. 3. Aynı devredeki R Y direncinin oldukça küçük olması ne gibi sorunlar oluşturur? 4. Söz konusu devrenin giriş empedansı hakkında ne söyleyebilirsiniz? Açıklayınız. EK TEORİK BİLGİ: Araştırmalarınız sonucu bu deney ile ilgili elde ettiğiniz bilgileri yazınız. 16
22 DENEY: I. A-tipi güç yükseltecinin DC bakımdan incelenmesi: 1. Devreyi Şekil 4.5 deki gibi kurunuz. Şekil F 2. DC güç kaynağını +3V ayarlayınız. 3. Kurduğunuz devreyi kontrol ettirdikten sonra gerilim uygulayınız. Eğer, güç kaynağı üzerindeki kırmızı lamba yanıyorsa, akım sınırı düğmesini saat yönünde yeşil ışık yanana kadar yavaşça çeviriniz. 4. Multimetreyi DC gerilim ölçümüne hazırlayınız. Sırasıyla, V BE (T 1 ), V CE (T 1 ), V E (T 2 ) (yük üzerindeki gerilim) gerilimlerini ölçüp not ediniz. Ölçtüğünüz değerlerin normal olup olmadığını tartışınız. V BE (T 1 ) = V CE (T 1 ) = V E (T 2 ) = 5. Multimetreyi DC akım ölçümüne hazırlayınız. Devrenin kaynaktan çektiği akımı ölçüp, not ediniz. I = 17
23 II. A- tipi güç yükseltecinin AC bakımından incelenmesi: 1. İşaret üretecinin çıkışını 200 mv (tepe-tepe) genlikli ve 1 KHz frekanslı bir sinüzoidal sinyale ayarlayınız. 2. Osiloskobun bir kanalını Şekil 4.5 deki devre girişine, diğer kanalını da devre çıkışına bağlayınız. 3. Sinüzoidal AC sinyali devrenin girişine uygulayınız. Hoparlörden ses net olarak geliyor mu? Çıkış işareti düzgün bir sinüzoidal mı? Eğer çıkışta bozulma varsa giriş seviyesini azaltınız. Çıkış gücünü hesaplayınız. V çıkış (tepe-tepe) = V çıkış (RMS) = P çıkış (RMS) = 4. Devre girişi ile çıkışını birlikte gözleyerek; devrenin gerilim kazancını bulunuz. A V = 5. C E kondansatörünü yerinden çıkarınız. Çıkış işaretinin seviyesi düştü mü? Niçin? 6. Deneyden elde ettiğiniz sonuçları yorumlayınız. 18
24 DENEYİN AMACI: DENEY NO : 5 B-TİPİ GÜÇ YÜKSELTEÇ Tümler simetrik (komplementer) B-tipi güç yükseltecinin çalışmasını incelemek. TEORİK BİLGİ: Tümler simetrik B tipi güç yükseltecinin genel yapısı Şekil 5.1 de görülmektedir. Burada, T 1 transistörü A tipi çalışır. Çıkış transistörlerini (T 2, T 3 ) sürme görevi yapar. Genellikle emiteri ortak bağlantı tipindedir. Tüm devrenin gerilim kazancı burada sağlanır. Şekil 5.1 T 2 ve T 3 transistörleri B-tipi çalışırlar. Tümler simetrik (komplementer) özelliktedirler. Kollektörü ortak bağlantı (emiter izleyici) tipinde olduklarından, bu katta gerilim kazancı olmaz. Yalnızca akım kazancı sağlanır. R E2 ve R E3 dirençleri çıkış katına kararlılık vermek için konulmuşlardır. R B1 direnci çıkış katından sürücü girişine doğru gerilim geri beslemesi sağlamaktadır. Ancak devre bu hali ile kullanılmaya pek uygun sayılmaz. Çünkü T 1 çıkışı T 2 ve T 3 transistörlerini bütün bir yarı peryot boyunca süremez. Bu yüzden geçiş bozulması (crossover distortion) oluşur. Bu bozulmayı önlemek için T 2 ve T 3 transistörlerinde az bir polarma akımı dolaştırılır. Böylece çıkış katı, AB-tipi çalıştırılmış, söz konusu bozulma da önlenmiş olur. ÖN ÇALIŞMA: 1. B-tipi güç yükseltecinde çıkış işaretinde neden bozulma gözlenir? Açıklayınız. 19
25 EK TEORİK BİLGİ: Araştırmalarınız sonucu bu deney ile ilgili elde ettiğiniz bilgileri yazınız. DENEY: Şekil Devreyi Şekil 5.3`deki gibi kurunuz. 2. Kurduğunuz devreyi kontrol ettirdikten sonra devreye 12 V DC gerilim uygulayınız. İşaret üretecini henüz devre girişine bağlamayınız. 3. Multimetreyi DC gerilim ölçmeye hazırlayınız. a) Multimetre ile V CE (T 1 ), V CE (T 2 ) ve V CE (T 3 ) gerilimlerini ölçüp not ediniz. V CE (T 1 ) = V CE (T 2 ) = V CE (T 3 ) = b) V CE (T 2 ) = V CE (T 3 ) = V CC /2 oluyor mu? Olmuyorsa sebebi ne olabilir? c) X noktasının toprağa göre bulunduğu gerilim düzeyi (V X ) ne kadardır? Ölçüp, not ediniz. Bu gerilim, kaynak geriliminin yaklaşık yarısı oluyor mu? V X = 4. İşaret üretecini 1 KHz frekanslı ve 200 mv (tepe-tepe) genlikli sinüzoidal işarete ayarlayınız ve devre girişine uygulayınız. 5. Osiloskobu devrenin çıkışına bağlayıp, çıkıştaki işareti gözleyiniz. Çıkış işaretindeki geçiş bozulmasını (crossover distortion) gözlediniz mi? Bu bozulmanın nedenini açıklayınız. 20
26 6. a) Çıkış işaretinin genliğini ölçüp, not ediniz. V çıkış (tepe-tepe) = b) Devrenin gerilim kazancını hesaplayınız. A V = c) R Y =8 olduğuna göre devrenin yüke ilettiği gücü (çıkış gücünü) hesaplayınız. V çıkış (RMS) = P çıkış (RMS) = 7. Deneyden elde ettiğiniz sonuçları yorumlayınız. 21
27 DENEYİN AMACI: DENEY NO: 6 EVİREN YÜKSELTEÇ Op-amp uygulaması olarak eviren yükselteci (inverting amplifier) incelemek. TEORİK BİLGİ: OP-AMP: İşlemsel yükselteçler (kısaca op-amp) 1940 lı yıllardan beri bilinmekle beraber, asıl yaygın kullanım alanına, 1960 lı yılların sonlarına doğru, tümleşik devre teknolojisi ile üretilmeye başlandığı zaman kavuşmuştur. Bugün artık op-amp denildiğinde tümleşik devre durumunda olanlar akla gelir. Genel olarak op-amp, çok yüksek kazançlı bir DC yükselteçtir. Çeşitli özellikleri, devreye dışarıdan bağlanan devre elemanları ve bunların sağladığı geri besleme ile kontrol altına alınabilir. Op-amp devresi tek başına düşünüldüğünde beş önemli özelliğe sahiptir. Bunlar: Kazancı çok fazladır (örneğin, ). Giriş empedansı çok yüksektir (5 MΩ) Çıkış empedansı sıfıra yakındır. Band genişliği fazladır (1 MHz gibi). Girişe 0 V uygulandığında, çıkışta yaklaşık 0 V elde edilir. Şekil 6.1 Op-amp devresinin Şekil 6.1 deki gibi iki tür sembolik gösterilişi vardır. Şekil 6.1-a genellikle kullanılan sembolik şekildir. 22
28 Op-amp devrelerinde, genel olarak birbirine ters polaritede iki kaynak kullanılır.bu kaynaklar devre şemalarında her zaman gösterilmezler. Daha ziyade girişler ve çıkış belirtilir. Şekil 6.1 de görüldüğü gibi op-amp devresinin biri (+), diğeri (-) ile işaretlenmiş iki girişi vardır. (+) girişe uygulanan işaret çıkışa aynı fazda, (-) girişe uygulanan işaret ise çıkışa 180 ters fazda aktarılır. İki girişe birden uygulanan aynı işaret çıkışa aktarılmaz. (-) giriş eviren (inverting), (+) giriş ise evirmeyen (non-inverting) giriş olarak adlandırılır. Devrenin özellikleri giriş ucu olarak hangi ucun kullanıldığına ve çıkıştan girişe yapılan geri beslemenin miktarına bağlıdır. Şekil 6.2-a da giriş ucu olarak (+) uç kullanılmıştır. Bu devreye evirmeyen yükselteç denir. Şekil 6.2-b de ise giriş (-) uçtan yapılmıştır ve devre eviren yükselteç olarak bilinir. Burada yükselteç kazançlarının farklı olduğuna dikkat ediniz. Şekil 6.2 Op-amp Devresinin Önemli Parametreleri: Giriş ofset gerilimi (V io ) : Op-amp ın (+) ve (-) girişleri arasında ideal olarak 0 volt olması gerekir. Ancak pratikte, giriş uçlarının bağlı oldukları transistörlerin tam uyum içinde olmamaları nedeni ile giriş uçları arasında, çok küçük de olsa, bir ofset gerilimi oluşur. Bu gerilim op-amp ın kazancı ile çarpılarak çıkışana aktarılır ve çıkışta V o çıkış ofset gerilimi meydana gelir. V o gerilimi devrenin kazancına bağlı olduğu halde, V io gerilimi sabittir. V o ölçüldüğünde, V io giriş ofset gerilimi, V o R2 Vio 1 R1 formülünden bulunur. Bu formül, op-amp devresinin eviren veya evirmeyen yükselteç olarak çalışmasına bağlı değildir. Her iki durum için de geçerlidir (Şekil 6.2 e bakınız). Op-amp devresinin kazancı yüksek tutulduğunda (R 2 /R 1 oranı büyük seçilerek) çıkışta oluşacak ofset gerilimi istenmeyen boyutlarda olabilir. Bu nedenle, op-amp ların çoğunda 23
29 dışardan ofset sıfırlama uçları bulunur. Bu uçlar arasına Şekil 6.3 deki gibi bağlanacak bir potansiyometre ile çıkış ofset gerilimini sıfırlamak mümkündür. Sıcaklığın giriş ofset gerilimi üzerinde etkisi vardır. Transistör tekniği ile imal edilen opamp larda her bir santigrad derece artışında, giriş ofset gerilimi 5 ila 10 µv artış gösterir. Şekil 6.3 Giriş polarma akımı (I b ) : Her iki girişten op-amp devresine akan akımların ortalama değeridir. V io gerilimi gibi, çıkışta istenmeyen DC seviye oluşumuna yol açar. Şekil 6.3 deki devrede V giriş = 0 iken akım yönleri görülmektedir. Burada I b = I 1 + I 2 olmaktadır. I b = [ V b / R 1 ] + [ (V çıkış V b ) / R 2 ] olur. V b nin çok küçük olduğu göz önüne alınırsa, V çıkış = I b R 2 olur. Polarma akımının çıkış ofset gerilimine katkısı bu şekilde bulunabilir. Giriş polarma akımının çıkışta yol açacağı ofset gerilimi oluşumunu minimum düzeye indirmek için Şekil 6.4.a ve b deki yöntemler kullanılabilir. Şekil 6.4 Giriş ofset akımı (I io ) : V çıkış = 0 V olduğunda her iki giriş polarma akımı arasındaki farktır ve çıkışta, V çıkış = R 2 I io kadar ilave bir ofset geriliminin oluşmasına yol açar. Giriş empedansı (Z i ) : Girişlerden birinden bakıldığında diğeri topraklanmış durumda iken görülen empedanstır. Çok yüksektir. 24
30 Çıkış empedansı (Z o ) : Çıkıştan bakıldığında görülen empedanstır. Oldukça düşüktür. Çıkış kısa devre akımı (I osc ) : Op-amp devresinden çekilebilecek maksimum akımdır. Geri besleme yok iken gerilim kazancı (A vo ) : Op-amp devresine dışarıdan herhangi bir geri besleme sağlanmadığında, çıkış geriliminin giriş gerilimine oranıdır. Ortak mod tepki oranı (common mode rejection ratio-cmrr) : Op-amp devresinin, her iki girişine de ortak olan işareti kabul etmeme özelliğidir. Her iki girişe aynı anda uygulanan işaretin, çıkış işaretine oranına (db cinsinden) eşittir. Kanal ayırımı: Bazı tümleşik op-amp devrelerinde birden fazla op-amp bir arada bulunabilir. Örneğin, deneylerde kullanılacak 747 nolu op-amp bünyesinde 2 adet birbirinden bağımsız op-amp vardır. Bu tür bağımsız op-amp devrelerinde, op-amp lardan birinin girişine uygulanan işaret, diğerinin çıkışında çok düşük de olsa bir işaret oluşturur. Bu işaret ne kadar küçük ise kanal ayırımı o kadar iyidir. Genellikle db cinsinden oran ifadesi kullanılır. Algılama Hızı (Slew rate) : Op-amp ın band genişliği ile ilgili bir parametredir. Bu parametre, V/µs cinsinden ifade edilir. Op-amp ın ne kadar çabuk durum değiştireceği hakkında bilgi verir. Bu değer ne kadar büyük ise, op-amp o kadar geniş banda sahiptir ve girişine uygulanan çabuk değişen işaretleri bozmadan yükselterek çıkışına aktarır. Örnek olarak, söz konusu parametrelerin 747 op-amp ı için tipik değerleri Tablo 1 de verilmiştir. Tablo Op-amp için parametreler V io I b I io Z i Z o I osc A vo CMRR Kanal Ayırımı Slew rate 1mV 30 na 7 na 2 MΩ 75 Ω 25 ma db 120 db 0.5 V/µs 25
31 Daha önce op-amp devresine dışarıdan geri besleme sağlamak suretiyle devrenin özelliklerini kontrol altına alma olanağı olduğu belirtilmişti. Şekil 6.5 de op-amp devresinin çıkışından (-) girişe R 2 direnci ile geri besleme yapılmıştır. Bu durumda devrenin kazancı artık A vo değildir. Yeni kazanç, Av = R 2 şeklindedir. R2 ve R 1 direnç oranını ayarlamak suretiyle kazanç R 1 kontrol altına alınır. A v daima A vo dan küçüktür. Örneğin, R 2 = 1 MΩ ve R 1 = 10 KΩ ise A v = 100 olur. A v0 = sayısı yanında bu değer oldukça küçük kalmaktadır. Şekil 6.5 Burada üzerinde durulması gereken bir diğer önemli nokta da op-amp devresinin DC ve DC e yakın frekanslarda yüksek kazanç göstermesidir. A vo = sayısı sadece DC ve çok düşük frekanslardaki işaret uygulamaları için geçerlidir. Op-amp devresine uygulanan işaretin frekansı yükseldikçe A v0 düşer. Şekil 6.6 da bu durum 741 op-amp ı için grafiksel olarak gösterilmiştir. Dikkat edilecek olursa; Kazanç Band Genişliği = Sabit olmaktadır. Bu sabit 1 MHz dir. Yine Şekil 6.6 dan görüleceği gibi, 5-6 Hz e kadar A vo civarındadır. Bu frekanstan sonra hemen hemen doğrusal bir şekilde azalmakta ve 1 MHz civarına A vo = 1 olmaktadır. Bu frekans f T ile gösterilir ve 1 kazanç frekansı olarak tanımlanır. Şekil
32 Deneylerde 747 op-amp tümleşik devresi kullanılacaktır. Bu devrenin yapısında 2 adet birbirinden bağımsız op-amp vardır. Şekil 6.7 de 747 op-amp tümleşik devresinin bacak tanımlaması görülmektedir. Şekil 6.7 Şekil 6.8 Tablo 2 Paremetre Koşullar Minimum Tipik Maksimum Birim Giriş ofset gerilimi mv Giriş ofset akımı na Giriş polarma akımı µa CMRR db Besleme akımı ma Çıkış kısa devre akımı 25 ma Giriş empedansı MΩ Çıkış empedansı 7.5 Ω Kanal ayırımı 120 db Slew rate R y 2K 0.5 V/µs Güç harcaması mw Geri beslemsiz gerilim kazancı R y 2K x op-amp devresi, deneylerimizde kullanılmakta beraber, çok sık olarak rastlanır. Bu nedenle, Şekil 6.8 de bu devrenin bacak tanımlaması da verilmiştir. 747 op-amp devresindeki her op-amp ın özellikleri Tablo 2 de verilmiştir. 27
33 OP-AMP IN EVİREN YÜKSELTEÇ OLARAK KULLANIMI: Şekil 6.9 Şekil 6.9 da op-amp devresinin eviren yükselteç olarak kullanımı görülmektedir. Burada işaret (-) girişe uygulanmıştır. R 1 giriş direnci, R 2 ise geri besleme direncidir. Op-amp devresinin özelliğinden dolayı X noktasındaki gerilim 0 V a yakındır. Bu nedenle, V giriş = i giriş R 1 yazılabilir. Benzer şekilde, V çıkış = -i f R 2 olur. V giriş i f =i giriş olduğundan, V çıkış = -i giriş R 2 = - R 2 R 1 yazılabilir. Sonuç olarak, A V = V çıkış /V giriş = - R 2 /R 1 olur. Bu durumda, eviren yükseltecin gerilim kazancı (-R 2 /R 1 ) oranına eşit olmaktadır. İfadenin önündeki (-) işareti eviren yükseltecin giriş ve çıkışı arasında 180 faz farkı olduğunu göstermektedir. Eviren yükseltecin giriş empedansı R 1 direnç değerine eşittir. Çıkış empedansı ise çok küçüktür ve A v ile ters orantılıdır. R 2 = R 1 olarak seçildiğinde devrenin kazancı 1 olur. Böyle bir devre, genellikle bir işaretin polaritesi değiştirilmek istendiğinde kullanılır. 28
34 Şekil 6.10 Şekil 6.10 da görüldüğü gibi R 2 direnci değiştirilerek, kazancı kontrol edilebilir bir yükselteç oluşturulmuştur. K komütatörünün bulunduğu konuma göre devre kazancı değişik değerler alacaktır. Op-amp geri beslemesiz olarak kullanıldığında kazancının, DC ve DC e yakın frekanslarda çok yüksek olduğu, frekans arttıkça kazancın 1 e yaklaştığı daha önce belirtilmişti (Şekil 6.6). Genellikle, op-amp devrelerinin A V (geri besleme varken ki kazanç) gerilim kazançlarının ne olması gerektiği şu şekilde belirlenir: istenilen band genişliğinde A vo nun değeri (Şekil 6.4 den veya benzer grafiklerden) bulunur. Emniyet payı düşünülerek, A v = A vo /10 olarak saptanır. Örneğin, band genişliğinin 10 KHz olması isteniyorsa (741 veya 747 op-amp kullanılarak) Şekil 6.6 dan A vo = 100 bulunur. Buna göre, A v = 100/10 = 10 olur. Bu durumda 741 (veya 747) kullanılarak 10 KHz band genişlikli bir yükselteç yapılacak ise, bu yükseltecin gerilim kazancı 10 olacak şekilde R 1 ve R 2 dirençleri seçilmelidir. Kazanç daha büyük olacak şekilde yapılacak R 1 ve R 2 seçimi bandı daraltacaktır. 29
35 ÖN ÇALIŞMA: 1. Şekil 6.11 deki devrenin DC gerilim kazancını, a) R 2 = 10 K, b) R 2 = 33 K ve c) R 2 = 100 K değerleri için bulunuz. Şekil 6.11 Şekil Şekil 6.12 deki devrenin kazancını ve band genişliğini hesaplayınız. EK TEORİK BİLGİ: Araştırmalarınız sonucu bu deney ile ilgili elde ettiğiniz bilgileri yazınız. DENEY: Şekil Devreyi Şekil 6.13 deki gibi kurunuz. R 2 = 10 K 2. Kurduğunuz devreyi kontrol ettiriniz. 3. Güç kaynağının (+) ve (-) bölümlerini sırasıyla +12 V ve -12 V a ayarlayınız V besleme gerilimlerini devreye uygulayınız. 30
36 5. İşaret üretecini, frekansı 1 KHz ve genliği V giriş (tepe-tepe) = 1V olan bir sinüzoidal dalga verecek şekilde ayarlayınız. 6. İşaret üreteci çıkışını, devre girişine uygulayınız. a) V giriş ve V çıkış işaretlerini osiloskop ekranında bir arada gözleyip, milimetrik kağıda şeklini çiziniz. Aralarında faz farkı var mı? Varsa ne kadardır? b) Devrenin gerilim kazancını bulunuz. 7. R 2 direncini 33 K yapınız. Devrenin gerilim kazancını bulunuz. 8. R 2 direncini 100 K yapınız. Devrenin gerilim kazancını bulunuz. Bulduğunuz değeri Tablo 1 de ayrılan yere yazınız. 9. Bu kazancı bir de formülle hesaplayınız ve Tablo 1 de ayrılan yere yazınız. 10. Tablo 1 deki giriş sinyalleri ve direnç değerleri için ölçüm alarak tabloyu doldurunuz. Tablo 1. Giriş Sinyali (tepe-tepe): 100mV Giriş Sinyali: 500mV Giriş Sinyali: 1V R 2 (K) (A v ) ölçülen (A v ) hesaplanan (A v ) ölçülen (A v ) hesaplanan (A v ) ölçülen (A v ) hesaplanan Tablo 1 in incelenmesi sonucu: a) R A 2 v oluyor mu? R 1 b) Deneysel olarak bulduğunuz sonuçları ön çalışma 1 de bulduklarınız ile karşılaştırınız. 12. Deneyden elde ettiğiniz sonuçları yorumlayınız. 31
37 DENEY NO: 7 TOPLAMA VE ÇIKARTMA YAPAN OP-AMP DEVRELERİ DENEYİN AMACI: Op-amp uygulaması olarak toplar yükselteç (summing amplifier) ve çıkartma yapan devreleri (difference amplifier) incelemek. TEORİK BİLGİ: Şekil 7.1 de, op-amp devresinin toplar yükselteç olarak kullanımı görülmektedir. Burada opamp eviren yükselteç olarak çalışmakta olup çıkış; R V çıkış = F R V F giriş1 V giriş 2 R1 R 2 olarak yazılabilir. Eğer R F = R 1 = R 2 seçilirse, V çıkış = - (V girişl + V giriş2 ) olur. Burada (-) işaret op-amp ın eviren yükselteç olarak çalışmasından kaynaklanmaktadır. Şekil 7.1 Şekil 7.2 Şekil 7.2 de op-amp devresinin, çıkartma işlemini nasıl yaptığına ait devre görülmektedir. Devreye süperpozisyon yöntemi uygulandığında; V giriş1 den dolayı çıkış (V' çıkış ), V' çıkış = RF Vgiriş 1 olur. R1 V giriş2 den dolayı çıkış (V'' çıkış ), V'' çıkış = R3 Vgr2 R 1 F R 2 R3 R1 olur. R = F R 3 1 V giriş 2 R 1 R 2 R 3 32
38 R V çıkış = V' çıkış + V'' çıkış = F R V giriş 1+ F R 3 1 V giriş 2 R 1 R 1 R 2 R 3 olarak çıkış gerilimi bulunur. Eğer, R 1 = R 2 = R 3 = R F ise; V çıkış = V giriş2 - V giriş1 olur. Görüldüğü gibi, bu devre, girişine uygulanan gerilimlerin farkını almaktadır. R 3 = R F ve R 1 = R 2 olarak seçerek, devreyi fark yükselteci haline getirmek mümkündür. Örneğin; R 3 = R F = 100 K ve R 1 = R 2 = 10 K ise, devre çıkışında, giriş sinyalleri arasındaki farkın 10 katı görülecektir. ÖN ÇALIŞMA: Şekil 7.3 Şekil Şekil 7.3 deki devrenin çıkışında kaç volt gözlenir? Hesaplayınız. 2. Aynı soruyu şekil 7.4 deki devre için de cevaplayınız. 3. Şekil 7.5 deki devre çıkışı kaç volttur? Hesaplayınız. 4. Aynı soruyu Şekil 7.6 deki devre için cevaplayınız. 2,4 V 0,7 V Şekil 7.5 Şekil
39 EK TEORİK BİLGİ: Araştırmalarınız sonucu bu deney ile ilgili elde ettiğiniz bilgileri yazınız. DENEY: I.Op-amp uygulaması olarak toplar yükseltecin incelenmesi: Şekil Devreyi Şekil 7.7 deki gibi kurunuz. 2. Kurduğunuz devreyi kontrol ettiriniz. 3. Güç kaynağının (+) ve (-) bölümlerini sırasıyla, +12 volta ve 12 volta ayarlayınız. 4. Multimetre kullanarak; V giriş1, V giriş2, V çıkış gerilimlerini ölçüp, not ediniz. V çıkış = - ( V giriş1 + V giriş2 ) oluyor mu? V giriş1 = V giriş2 = V çıkış = 5. R F = 33 K yapınız. 6. Multimetre kullanarak; V giriş1, V giriş2 ve V çıkış gerilimlerini ölçüp, not ediniz. V çıkış = - ( V giriş1 + V giriş2 ) eşitliği yine geçerli mi? Değil ise niçin? Açıklayınız. V giriş1 = V giriş2 = V çıkış = 34
40 II. Op-amp uygulaması olarak çıkartma yapan devrenin incelenmesi: 1. Devreyi Şekil 7.8 deki gibi kurunuz. 2. Kurduğunuz devreyi kontrol ettiriniz. 3. Güç kaynağının (+) ve (-) bölümlerini sırasıyla +12 V a ve -12 V a ayarlayınız. 4. ±12 V besleme gerilimlerini devreye uygulayınız. Şekil Multimetreyi kullanarak; a) V giriş1, V giriş2, V çıkış gerilimlerini ölçüp, not ediniz. V çıkış = V giriş2 - V giriş1 oluyor mu? V giriş1 = V giriş2 = V çıkış = 6. R 3 = R F = 33 K yapınız. 7. Multimetreyi kullanarak; a) V giriş1, V giriş2, V çıkış gerilimlerini ölçüp, not ediniz. V çıkış = V giriş2 - V giriş1 eşitliği hala geçerli mi? Değil ise niçin? Açıklayınız. V giriş1 = V giriş2 = V çıkış = b) Devre fark yükseltici olarak çalışıyor mu? 8. Deneyden elde ettiğiniz sonuçları yorumlayınız. 35
41 DENEY NO: 8 TÜREV VE İNTEGRAL ALAN OP-AMP DEVRELERİ DENEYİN AMACI: Op-amp uygulaması olarak türevleyici (differantiator) ve integratör devresini incelemek. TEORİK BİLGİ: Türevleyici devresi, genel olarak bir eviren yükselteç özelliğindedir (Şekil 8.1). Fark olarak, girişte direnç üzerinde kondansatör (C giriş ) bulunmaktadır. Şekil 8.1 Bu tip bir devre, devre girişine uygulanan periyodik işaretin türevini alarak çıkışa aktarır. Bu işlem, formüllerle şu şekilde açıklanır: Op-amp devresinin giriş empedansı çok yüksek olduğundan X noktasındaki gerilim, yaklaşık olarak 0 volt ( + uçtaki gerilim ) civarındadır. Buna göre; C giriş kondansatörü üzerinden alınacak akım şöyle verilir: dv giriş igiriş Cgiriş dt x noktası yaklaşık 0 volt olduğu için, çıkış gerilimi; V çıkış = -R F.i f olarak yazılabilir. i f i giriş olduğundan dolayı; dvgiriş V çıkış = - RF Cgiriş olacaktır. dt Görüldüğü gibi, Şekil 8.1 deki devre, girişine uygulanan V giriş işaretinin türevini alıp dvgiriş ( dt ), belirli bir sabit ile ( R F C giriş ) çarparak çıkışına aktarmaktadır. Şekil 8.1 deki devre, uygulamalarda bu haliyle yeterli değildir. Çünkü C giriş kondansatörü yüksek frekanslardaki işaretlere karşı, kısa devre gibi davranacağından dolayı yükseltecin 36
42 kazancı artar ve çıkış, bu frekanslar için yüksek değerlere ulaşır. V giriş işaretinin frekansı yüksek olmasa bile, beraberinde gürültü mevcut olabilir. Gürültü işareti, çok geniş bir frekans spektrumuna sahip olduğundan, Şekil 8.1deki devre, gürültünün yüksek frekans bölümünü olduğu gibi yükseltebilir. Bu ise istenmeyen bir durumdur. Bu nedenle, op-amp devresinin kazancına, yüksek frekanslar için bir sınır koymak gerekir. Bu işlem, Şekil 8.2 de görüldüğü gibi, bir R giriş direncinin eklenmesiyle sağlanabilir. Artık devrenin maksimum kazancı R F / R giriş olarak sınırlandırılmıştır. Şekil 8.2 Bu devrenin türevleyici olarak çalışabilmesi için iki koşulun gerçekleşmesi gerekir : 1 2R giriş C giriş 1. Giriş işaret frekansı ; fgiriş fc olmalıdır. Bu değerden büyük frekansa sahip işaretler için, devre türevleyici olarak çalışamaz. 2. Devrede, R F C giriş çarpımı " zaman sabiti " olarak isimlendirilir. Giriş işaretinin (sinyalinin) periyodu, yaklaşık bu değer civarında olmalıdır. Örnek: Şekil 8.3 deki devre, frekansı 1 KHz olan bir sinüzoidal sinyal (işaret) için, türevleyici olarak çalışır mı? Şekil
43 fc 1 2 R giriş C giriş fc 1 2 x10 3 x 0, Bu durumda f giriş f c olur. Devrenin zaman sabiti; C giriş.r F = ( 0, )s = 1 ms Giriş işaretinin periyodu; T giriş = 1 f giriş 1 1KHz 1 ms Görüldüğü gibi, giriş işaretinin periyodu, devrenin zaman sabitine eşittir. Şu halde bu devre, 1 KHz frekanslı bir işaret için türevleyici olarak çalışabilir. Şekil 8.3 deki devrenin söz konusu işaret için türevleyici olarak çalışabileceğini gösterdikten sonra, devrenin girişine 0.5 V genlikli ve 1 KHz frekanslı bir sinüsoidal sinyal uygulandığı zaman, çıkışta ne tip bir sinyal görüleceğini araştıralım: Giriş işaretini, V giriş = 0.5sin2ft V giriş = 0.5sin[2(1000)t] olarak formül şeklinde gösterebiliriz. Çıkış gerilimini, etmiştik. Buna göre çıkış gerilimini bulalım: d V çıkış = -(10 K) (0.1 F) dt {0.5 sin[2(1000)t]} dvgiriş Vçııkı - R F C giriş olarak ifade dt V çıkış = -(10 K) (0.1 F) (0.5 x 2 x 1000) {cos[2(1000)t]} V çıkış = cos[2(1000)t] Buna göre, çıkış sinyali görülür. d NOT: dt sin(2ft) = 2f cos(2ft) 3.14 Volt genlikli ve 1 KHz frekanslı bir cosinüs eğrisi olarak 38
44 İntegratör devresi, genelde, girişine uygulanan işaretin integralini alır ve çıkışa aktarır. Bu işlemi yapan bir op-amp devresi Şekil 8.4 de görülmektedir. Dikkat edilecek olursa, türevleyici devresindeki direnç ve kondansatörlerin yerlerini değiştirmek suretiyle integratör devresi elde edilmektedir. Bu devrede de X noktasındaki gerilim, bir op-amp giriş özelliğinden dolayı, 0 volt civarındadır. Şekil 8.4 Bu durumda; Vgiriş giriş R giriş i yazılabilir. V çıkış = V çıkış = V çıkış = 1 C F t i f dt ve 0 1 C F i f t i f dt ve 0 - igiriş i f 1 t - V giriş dt C F R giriş o olduğuna göre, 1 t V giriş - dt C F 0 Rgiriş olarak bulunur. Bilindiği gibi integral, anlam olarak, bir eğrinin altında kalan alana karşılık gelmektedir. Op-amp devresindeki giriş ofset geriliminin giderek op-amp ı doyuma götürmesini önlemek için Şekil 8.4 deki devrede değişiklik yapmak gerekir. Bu değişiklik C F kondansatörüne paralel bir R 1 direnci bağlanarak yapılır (Şekil 8.5). Şekil 8.5 Şekil
45 Giriş polarma akımlarının eşit olmayışından doğacak ofset gerilimini ve dolayısıyla bu gerilimin etkilerini gidermek amacıyla, Şekil 8.6 da görüldüğü üzere, R 2 direnci kullanılır. Bu direncin değeri, R 2 R 1 // R giriş, R 2 R1R giriş R 1 R giriş olmalıdır. Devrenin bir integratör olarak 1 görev yapabilmesi için girişine uygulanan işaretin frekansı fgiriş fc olmalıdır. 2R 1 C F 1 Ayrıca devrenin zaman sabiti ( ) ile girişe uygulanan işaretin periyodu birbirlerine R giriş C F yakın değerde olmalıdırlar. f giriş <f C olduğunda, devre eviren yükselteç olarak çalışır ve çıkışta girişin R1 R giriş kadar yükseltilmişi görülür. İntegral alma işlemi, türev almanın tersi olduğundan, bir integratör girişine kare dalga uygulandığında çıkışta üçgen dalga elde edilir. ÖN ÇALIŞMA: 1. Op-amp devresinin türevleyici ve integratör olarak çalışması için gerekli şartlar nelerdir? EK TEORİK BİLGİ: Araştırmalarınız sonucu bu deney ile ilgili elde ettiğiniz bilgileri yazınız. 40
46 DENEY: I. Op-amp uygulaması olarak türevleyici (differantiator) devresinin incelenmesi: Şekil Devreyi Şekil 8.7 deki gibi kurunuz. 2. Kurduğunuz devreyi kontrol ettiriniz. 3. Güç kaynağının (+) ve (-) bölümlerini sırasıyla +12 V a ve -12 V a ayarlayınız. 4. ±12 V besleme gerilimlerini devreye uygulayınız. 5. İşaret üretecinin çıkışını, frekansı 1 KHz ve genliği 2 V (tepe-tepe) olan bir üçgen dalgaya ayarlayınız. 6. Osiloskobun bir kanalına giriş işaretini, diğer kanalına ise çıkış işaretini uygulayınız. İşaret üretecinin çıkışını devre girişine uygulayınız. a) V giriş ve V çıkış sinyallerini birlikte gözleyerek, milimetrik kâğıda alt alta çiziniz. Aralarındaki farkları not ediniz. Devre türev alıcı olarak çalışmış mıdır? b) V çıkış sinyalinin tepe genliğini ölçüp not ediniz. 7. Girişe uyguladığınız üçgen dalganın genliği aynı kalmak şartıyla, frekansını yarıya indiriniz (0.5 KHz). Çıkışta gözlediğiniz sinyalde ne gibi değişiklikler oldu? Bu değişiklikleri nasıl açıklarsınız? 8. Girişe uyguladığınız üçgen dalganın genliği aynı kalmak şartıyla, frekansını 20 KHz yapınız. Çıkış sinyalinin şekli öncekilere kıyasla değişti mi? Niçin? Devrenin gerilim kazancı R F 10 K 1K ne kadardır? Bu kazanç, A V = 10 sonucuna yakın mı? Devreye artık sadece R gr eviren yükselteç gözüyle bakılabilir mi? Niçin? Açıklayınız. 41
47 II. Op-amp uygulaması olarak integratör devresinin incelenmesi: Şekil Devreyi Şekil 8.8 deki gibi kurunuz. 2. Kurduğunuz devreyi kontrol ettiriniz. 3. Güç kaynağının (+) ve (-) bölümlerini sırasıyla +12 V a ve 12 a ayarlayınız. 4. ± 12 V besleme gerilimlerini devreye uygulayınız. 5. İşaret üretecini, frekansı 10 KHz ve genliği V tepe-tepe = 2 V olan bir kare dalgaya ayarlayınız. 6. İşaret üreteci çıkışını, devre girişine uygulayınız. 7. Osiloskobunuzun bir kanalını giriş işaretini, diğerini ise çıkış işaretini görecek şekilde bağlayınız a) V giriş ve V çıkış işaretlerini birlikte gözleyip, milimetrik kâğıda çiziniz. Aralarındaki farkları not ediniz. Devre integral alıcı olarak çalışmış mıdır? b) V çıkış işaretinin tepe genliğini ölçüp, not ediniz. 8. Girişe uygulanan kare dalganın genliği aynı kalmak şartı ile frekansını 5 KHz yapınız. Çıkışta gözlediğiniz işarette ne gibi değişiklikler oldu? Bu değişiklikleri nasıl açıklarsınız? 9. Girişe uygulanan kare dalganın genliği aynı kalmak şartı ile frekansını 50 Hz yapınız. Çıkış işaret şekli, öncekilere kıyasla değişti mi? Niçin? Devrenin gerilim kazancı ne kadardır? Bu R kazanç A 10 v R gr sonucuna yakın mı? Devreye artık sadece eviren yükselteç gözüyle bakmak doğru olur mu? Niçin? Açıklayınız. 10. Deneyden elde ettiğiniz sonuçları yorumlayınız. 42
48 DENEY NO : 9 KIYASLAYICI (COMPARATOR) DEVRESİ DENEYİN AMACI: Kıyaslayıcı (comparator) devresini incelemek. TEORİK BİLGİ: Şekil 9.1 Op-amp devresine dışarıdan geri besleme uygulandığı sürece kazancı çok yüksektir. Şekil 9.1 de V giriş ve V REF gerilimleri arasında, çok küçük de olsa bir fark varsa, bu fark op-amp ın açık devre kazancı ( civarında) ile çarpılır ve çıkışta yaklaşık olarak +V veya V görülür. Şekil 9.1 deki kıyaslayıcı, evirmeyen özelliktedir. Çünkü V giriş (+) uca uygulanmıştır. V giriş >V REF olduğunda V çıkış = +V (yaklaşık), V giriş <V REF olduğunda V çıkış = -V (yaklaşık) olur. Tersine durumda, eviren kıyaslayıcı elde edilir. Eğer kıyaslayıcı devresi bir entegre devreyi sürecek ise o zaman Şekil 9.1 deki devreye bazı eklemeler yapmak gerekir. Bu durum Şekil 9.2 de görülmektedir. +5 V Şekil V Bu devrede V giriş >V REF olduğunda V çıkış V(zener diyot), V giriş <V REF olduğunda V çıkış = 5 V olur. Bu şekilde kıyaslayıcı çıkışı entegre devre girişine bağlanabilir. Deneylerde kullanılacak 747 op-amp devresinin maksimum dayanabileceği diferansiyel giriş 30 V civarındadır. Buna göre V giriş ile V REF arasındaki gerilim farkı hiçbir zaman 30 V u aşmamalıdır. Örneğin, V giriş =18 V ve V REF = -18 V olması halinde op-amp hasara uğrar. Kıyaslayıcı devresi, A/D (analogtan digitale) çeviricilerde, delta modülatörlerinde ve daha birçok alanda kullanılan önemli bir devredir. 43
POLATLI FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ FİZİK BÖLÜMÜ FİZ-252 ELEKTRONİK LABORATUVARI KİTAPÇIĞI
POLATLI FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ FİZİK BÖLÜMÜ FİZ-252 ELEKTRONİK LABORATUVARI KİTAPÇIĞI POLATLI / ANKARA - 2013 FİZİK BÖLÜMÜ ÖZEL DEĞERLENDİRMELİ DERS OLARAK LİSANS LABORATUVARLARI UYGULAMA KURALLARI Ön
DetaylıANALOG ELEKTRONİK - II. Opampla gerçekleştirilen bir türev alıcı (differantiator) çalışmasını ve özellikleri incelenecektir.
BÖLÜM 6 TÜREV ALICI DEVRE KONU: Opampla gerçekleştirilen bir türev alıcı (differantiator) çalışmasını ve özellikleri incelenecektir. GEREKLİ DONANIM: Multimetre (Sayısal veya Analog) Güç Kaynağı: ±12V
DetaylıKaradeniz Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Elektronik Laboratuvarı I İŞLEMSEL YÜKSELTECİN TEMEL ÖZELLİKLERİ VE UYGULAMALARI
Öğr. Gör. Oğuzhan ÇAKIR 377 42 03, KTÜ, 2010 Karadeniz Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Elektronik Laboratuvarı I İŞLEMSEL YÜKSELTECİN TEMEL ÖZELLİKLERİ VE UYGULAMALARI 1. Deneyin
DetaylıDeney 3: Opamp. Opamp ın (işlemsel yükselteç) çalışma mantığının ve kullanım alanlarının öğrenilmesi, uygulamalarla pratik bilginin pekiştirilmesi.
Deneyin Amacı: Deney 3: Opamp Opamp ın (işlemsel yükselteç) çalışma mantığının ve kullanım alanlarının öğrenilmesi, uygulamalarla pratik bilginin pekiştirilmesi. A.ÖNBİLGİ İdeal bir opamp (operational-amplifier)
DetaylıT.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK LABORATUVARI-II DENEY RAPORU
T.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK LABORATUVARI-II DENEY RAPORU İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİLER ADI SOYADI: ÖĞRENCİ NO: GRUBU: Deneyin
DetaylıDENEY 5: İŞLEMSEL YÜKSELTEÇLER ve UYGULAMA DEVRELERİ
DENEY 5: İŞLEMSEL YÜKSELTEÇLER ve UYGULAMA DEVRELERİ Amaç: İşlemsel yükselteç uygulamaları Kullanılan Cihazlar ve Devre Elemanları: 1. Dirençler: 1k, 10k, 100k 2. 1 adet osiloskop 3. 1 adet 15V luk simetrik
DetaylıBÖLÜM X OSİLATÖRLER. e b Yükselteç. Be o Geri Besleme. Şekil 10.1 Yükselteçlerde geri besleme
BÖLÜM X OSİLATÖRLER 0. OSİLATÖRE GİRİŞ Kendi kendine sinyal üreten devrelere osilatör denir. Böyle devrelere dışarıdan herhangi bir sinyal uygulanmaz. Çıkışlarında sinüsoidal, kare, dikdörtgen ve testere
DetaylıBölüm 14 Temel Opamp Karakteristikleri Deneyleri
Bölüm 14 Temel Opamp Karakteristikleri Deneyleri 14.1 DENEYİN AMACI (1) Temel OPAMP karakteristiklerini anlamak. (2) OPAMP ın ofset gerilimini ayarlama yöntemini anlamak. 14.2 GENEL BİLGİLER 14.2.1 Yeni
DetaylıKOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ - 2 DENEYİ
KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ - 2 DENEYİ Amaç: Bu deney, tersleyen kuvvetlendirici, terslemeyen kuvvetlendirici ve toplayıcı
DetaylıDENEY 8. OPAMP UYGULAMALARI-II: Toplayıcı, Fark Alıcı, Türev Alıcı, İntegral Alıcı Devreler
DENEY 8 OPAMP UYGULAMALARI-II: Toplayıcı, Fark Alıcı, Türev Alıcı, İntegral Alıcı Devreler 1. Amaç Bu deneyin amacı; Op-Amp kullanarak toplayıcı, fark alıcı, türev alıcı ve integral alıcı devrelerin incelenmesidir.
DetaylıMühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü
HAZIRLIK ÇALIŞMALARI İŞLEMSEL YÜKSELTEÇLER VE UYGULAMALARI 1. 741 İşlemsel yükselteçlerin özellikleri ve yapısı hakkında bilgi veriniz. 2. İşlemsel yükselteçlerle gerçekleştirilen eviren yükselteç, türev
DetaylıELM 331 ELEKTRONİK II LABORATUAR DENEY FÖYÜ
ELM 33 ELEKTRONİK II LABORATUAR DENEY ÖYÜ DENEY 2 Ortak Emitörlü Transistörlü Kuvvetlendiricinin rekans Cevabı. AMAÇ Bu deneyin amacı, ortak emitörlü (Common Emitter: CE) kuvvetlendiricinin tasarımını,
DetaylıĠġLEMSEL KUVVETLENDĠRĠCĠLERĠN DOĞRUSAL UYGULAMALARI. NOT: Devre elemanlarınızın yanma ihtimallerine karşın yedeklerini de temin ediniz.
Deneyin Amacı: Kullanılacak Materyaller: ĠġLEMSEL KUVVETLENDĠRĠCĠLERĠN DOĞRUSAL UYGULAMALARI LM 741 entegresi x 1 adet 22kΩ x 1 adet 10nF x 1 adet 5.1 V Zener Diyot(1N4655) x 1 adet 100kΩ potansiyometre
DetaylıDENEY 8: ORTAK EMİTERLİ YÜKSELTEÇ Deneyin Amacı
DENEY 8: ORTAK EMİTERLİ YÜKSELTEÇ 8.1. Deneyin Amacı Ortak emiter bağlı yükseltecin yüklü, yüksüz kazancını tespit etmek ve ortak emiter yükseltecin küçük sinyal modelini çıkartmak. 8.2. Kullanılacak Malzemeler
DetaylıKOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ - 2 DENEYİ
KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ - 2 DENEYİ Amaç: Bu deneyde terslemeyen kuvvetlendirici, toplayıcı kuvvetlendirici ve karşılaştırıcı
DetaylıBölüm 10 İşlemsel Yükselteç Karakteristikleri
Bölüm 10 İşlemsel Yükselteç Karakteristikleri DENEY 10-1 Fark Yükselteci DENEYİN AMACI 1. Transistörlü fark yükseltecinin çalışma prensibini anlamak. 2. Fark yükseltecinin giriş ve çıkış dalga şekillerini
DetaylıELEKTRONİK DEVRELER LABORATUARI I DENEY 3
T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK DEVRELER LABORATUARI I DENEY 3 TRANSİSTÖRLÜ KUVVETLENDİRİCİLERİN TASARIMI VE TEST EDİLMESİ 2: AÇIKLAMALAR
DetaylıŞekil 5.1 Opamp Blok Şeması ve Eşdeğer Devresi
DENEY NO :5 DENEYİN ADI :İşlemsel Kuvvetlendirici - OPAMP Karakteristikleri DENEYİN AMACI :İşlemsel kuvvetlendiricilerin performansını etkileyen belli başlı karakteristik özelliklerin ölçümlerini yapmak.
DetaylıANALOG ELEKTRONİK - II YÜKSEK GEÇİREN FİLTRE
BÖLÜM 7 YÜKSEK GEÇİREN FİLTRE KONU: Opamp uygulaması olarak; 2. dereceden Yüksek Geçiren Aktif Filtre (High-Pass Filter) devresinin özellikleri ve çalışma karakteristikleri incelenecektir. GEREKLİ DONANIM:
DetaylıDeneyle İlgili Ön Bilgi:
DENEY NO : 4 DENEYİN ADI :Transistörlü Akım ve Gerilim Kuvvetlendiriciler DENEYİN AMACI :Transistörün ortak emetör kutuplamalı devresini akım ve gerilim kuvvetlendiricisi, ortak kolektörlü devresini ise
DetaylıÖLÇME VE DEVRE LABORATUVARI DENEY: 9. --İşlemsel Yükselteçler
Masa No: No. Ad Soyad: No. Ad Soyad: ÖLÇME VE DEVRE LABORATUVARI DENEY: 9 --İşlemsel Yükselteçler 2013, Mayıs 15 İşlemsel Yükselteçler (OPerantional AMPlifiers : OP-AMPs) 1. Deneyin Amacı: Bu deneyin amacı,
DetaylıALÇAK FREKANS GÜÇ YÜKSELTEÇLERİ VE ÇIKIŞ KATLARI
ALÇAK FREKANS GÜÇ YÜKSELTEÇLERİ VE ÇIKIŞ KATLARI Giriş Temel güç kuvvetlendiricisi yapılarından olan B sınıfı ve AB sınıfı kuvvetlendiricilerin çalışma mantığını kavrayarak, bu kuvvetlendiricileri verim
DetaylıDENEY: 1.1 EVİREN YÜKSELTECİN DC DA ÇALIŞMASININ İNCELENMESİ
DENEY: 1.1 EVİREN YÜKSELTECİN DC DA ÇALIŞMASININ İNCELENMESİ HAZIRLIK BİLGİLERİ: Şekil 1.1 de işlemsel yükseltecin eviren yükselteç olarak çalışması görülmektedir. İşlemsel yükselteçler iyi bir DC yükseltecidir.
DetaylıKOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ ORTAK EMETÖRLÜ YÜKSELTEÇ DENEYİ
KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ ORTAK EMETÖRLÜ YÜKSELTEÇ DENEYİ Amaç: Bu deneyde, uygulamada kullanılan yükselteçlerin %90 ı olan ortak emetörlü yükselteç
Detaylı6. TRANSİSTÖRÜN İNCELENMESİ
6. TRANSİSTÖRÜN İNCELENMESİ 6.1. TEORİK BİLGİ 6.1.1. JONKSİYON TRANSİSTÖRÜN POLARMALANDIRILMASI Şekil 1. Jonksiyon Transistörün Polarmalandırılması Şekil 1 de Emiter-Beyz jonksiyonu doğru yönde polarmalandırılır.
DetaylıDENEY FÖYÜ 7: Seri ve Paralel Rezonans Devreleri
DENEY FÖYÜ 7: Seri ve Paralel Rezonans Devreleri Deneyin Amacı: Seri ve paralel rezonans devrelerini incelemek, devrelerin karakteristik parametrelerini hesaplamak ve ölçmek, rezonans eğrilerini çizmek.
DetaylıEET-202 DEVRE ANALİZİ-II DENEY FÖYÜ OSİLOSKOP İLE PERİYOT, FREKANS VE GERİLİM ÖLÇME
OSİLOSKOP İLE PERİYOT, FREKANS VE GERİLİM ÖLÇME Deney No:1 Amaç: Osiloskop kullanarak AC gerilimin genlik periyot ve frekans değerlerinin ölçmesi Gerekli Ekipmanlar: AC Güç Kaynağı, Osiloskop, 2 tane 1k
DetaylıELM202 ELEKTRONİK-II DERSİ LABORATUAR FÖYÜ
TC SKRY ÜNERSTES TEKNOLOJ FKÜLTES ELEKTRK-ELEKTRONK MÜHENDSLĞ ELM22 ELEKTRONK-II DERS LBORTUR FÖYÜ DENEY YPTIRN: DENEYN DI: DENEY NO: DENEY YPNIN DI ve SOYDI: SINIFI: OKUL NO: DENEY GRUP NO: DENEY TRH
DetaylıANALOG FİLTRELEME DENEYİ
ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ANALOG FİLTRELEME DENEYİ Ölçme ve telekomünikasyon tekniğinde sık sık belirli frekans bağımlılıkları olan devreler gereklidir. Genellikle belirli bir frekans bandının
DetaylıDeney 2: FARK YÜKSELTEÇ
Deney : FARK YÜKSELTEÇ Fark Yükselteç (Differential Amplifier: Dif-Amp) Fark Yükselteçler, çıkışı iki giriş işaretinin cebirsel farkıyla orantılı olan amplifikatörlerdir. O halde bu tip bir amplifikatörün
DetaylıTRANSİSTÖRLÜ YÜKSELTEÇLERDE GERİBESLEME
TRANSİSTÖRLÜ YÜKSELTEÇLERDE GERİBESLEME Amaç Elektronikte geniş uygulama alanı bulan geribesleme, sistemin çıkış büyüklüğünden elde edilen ve giriş büyüklüğü ile aynı nitelikte bir işaretin girişe gelmesi
DetaylıT.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK SİSTEMLER LABORATUVARI 1 OPAMP DEVRELERİ-1
T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK SİSTEMLER LABORATUVARI 1 OPAMP DEVRELERİ-1 DENEY SORUMLUSU Arş. Gör. Memduh SUVEREN MART 2015 KAYSERİ OPAMP DEVRELERİ
DetaylıKOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ 1 DENEYİ. Amaç:
KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ 1 DENEYİ Amaç: Bu laboratuvarda, yüksek giriş direnci, düşük çıkış direnci ve yüksek kazanç özellikleriyle
DetaylıEEME210 ELEKTRONİK LABORATUARI
Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü EEME210 ELEKTRONİK LABORATUARI DENEY 02: ZENER DİYOT ve AKIM GERİLİM KARAKTERİSTİĞİ 2014-2015 BAHAR Grup Kodu: Deney Tarihi:
DetaylıELM202 ELEKTRONİK-II DERSİ LABORATUAR FÖYÜ
TC SAKARYA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ ELM202 ELEKTRONİK-II DERSİ LABORATUAR FÖYÜ DENEYİ YAPTIRAN: DENEYİN ADI: DENEY NO: DENEYİ YAPANIN ADI ve SOYADI: SINIFI: OKUL
DetaylıAREL ÜNİVERSİTESİ DEVRE ANALİZİ
AREL ÜNİVERSİTESİ DEVRE ANALİZİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİLER DR. GÖRKEM SERBES İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ İşlemsel kuvvetlendirici (Op-Amp); farksal girişi ve tek uçlu çıkışı olan DC kuplajlı, yüksek kazançlı
DetaylıDENEY NO: 7 İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ VE UYGULAMALARI. Malzeme ve Cihaz Listesi:
1 DENEY NO: 7 İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ VE UYGULAMALARI Malzeme ve Cihaz Listesi: 1. 70 direnç 1 adet. 1 k direnç adet. 10 k direnç adet 4. 15 k direnç 1 adet 5. k direnç 1 adet. 47 k direnç adet 7. 8 k
DetaylıELM 232 Elektronik I Deney 3 BJT Kutuplanması ve Küçük İşaret Analizi
ELM 232 Elektronik I Deney 3 BJT Kutuplanması ve Küçük İşaret Analizi I. Amaç Bu deneyin amacı; BJT giriş çıkış karakteristikleri öğrenerek, doğrusal (lineer) transistör modellerinde kullanılan parametreler
DetaylıDENEY 1: DĠRENÇLERĠN SERĠ/PARALEL/KARIġIK BAĞLANMASI VE AKIM, GERĠLĠM ÖLÇÜLMESĠ
Numara : Adı Soyadı : Grup Numarası : DENEY 1: DĠRENÇLERĠN SERĠ/PARALEL/KARIġIK BAĞLANMASI VE AKIM, GERĠLĠM ÖLÇÜLMESĠ Amaç: Teorik Bilgi: Ġstenenler: Aşağıda şemaları verilmiş olan 3 farklı devreyi kurarak,
DetaylıBC237, BC338 transistör, 220Ω, 330Ω, 4.7KΩ 10KΩ, 100KΩ dirençler ve bağlantı kabloları Multimetre, DC güç kaynağı
DENEY 7: BJT ÖNGERİLİMLENDİRME ÇEŞİTLERİ 7.1. Deneyin Amacı BJT ön gerilimlendirme devrelerine örnek olarak verilen üç değişik bağlantının, değişen β değerlerine karşı gösterdiği çalışma noktalarındaki
DetaylıDENEY FÖYÜ 7: İşlemsel Yükselteçlerin Doğrusal Uygulamaları
DENEY FÖYÜ 7: İşlemsel Yükselteçlerin Doğrusal Uygulamaları Deneyin Amacı: Bu deneyin amacı; İşlemsel yükselteçlerle (OP-AMP) yapılabilecek doğrusal uygulamaları laboratuvar ortamında gerçekleştirmek ve
DetaylıDENEY 6-3 Ortak Kollektörlü Yükselteç
Deney 10 DENEY 6-3 Ortak Kollektörlü Yükselteç DENEYİN AMACI 1. Ortak kollektörlü (CC) yükseltecin çalışma prensibini anlamak. 2. Ortak kollektörlü yükseltecin karakteristiklerini ölçmek. GENEL BİLGİLER
DetaylıŞekil 1.1: Temel osilatör blok diyagramı
1. OSİLATÖRLER 1.1. Osilatör Nedir? Elektronik iletişim sistemlerinde ve otomasyon sistemlerinde kare dalga, sinüs dalga, üçgen dalga veya testere dişi dalga biçimlerinin kullanıldığı çok sayıda uygulama
DetaylıYALOVA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü ESM 413 Enerji Sistemleri Laboratuvarı-I
YALOVA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü ESM 413 Enerji Sistemleri Laboratuvarı-I DENEY -1- ELEKTRONİK ELEMANLARIN TANITIMI ve AKIM, GERİLİM ÖLÇÜMÜ HAZIRLIK SORULARI:
Detaylı4. 8 adet breadboard kablosu, 6 adet timsah kablo
ALINACAK MALZEMELER 1. 0.25(1/4) Wattlık Direnç: 1k ohm (3 adet), 100 ohm(4 adet), 10 ohm (3 tane), 1 ohm (3 tane), 560 ohm (4 adet) 33k ohm (1 adet) 15kohm (1 adet) 10kohm (2 adet) 4.7 kohm (2 adet) 2.
DetaylıBJT (Bipolar Junction Transistor) nin karakteristik eğrilerinin incelenmesi
DENEY 5: BJT NİN KARAKTERİSTİK EĞRİLERİ 5.1. Deneyin Amacı BJT (Bipolar Junction Transistor) nin karakteristik eğrilerinin incelenmesi 5.2. Kullanılacak Aletler ve Malzemeler 1) BC237C BJT transistör 2)
DetaylıDENEY NO:2 BJT Yükselticinin Darbe Cevabı lineer kuvvetlendirme Yükselme Süresi Gecikme Çınlama Darbe üst eğilmesi
DENEY NO:2 BJT Yükselticinin Darbe Cevabı Yükselticini girişine uygulanan işaretin şeklini bozmadan yapılan kuvvetlendirmeye lineer kuvvetlendirme denir. Başka bir deyişle lineer darbe kuvvetlendirmesi,
DetaylıŞekil Sönümün Tesiri
LC Osilatörler RC osilatörlerle elde edilemeyen yüksek frekanslı osilasyonlar LC osilatörlerle elde edilir. LC osilatörlerle MHz seviyesinde yüksek frekanslı sinüsoidal sinyaller elde edilir. Paralel bobin
DetaylıŞekil 6.1 Faz çeviren toplama devresi
23 Deney Adı : İşlemsel Kuvvetlendiricinin Temel Devreleri Deney No : 6 Deneyin Amacı : İşlemsel kuvvetlendiricilerle en ok kullanılan devreleri gerekleştirmek, fonksiyonlarını belirlemek Deneyle İlgili
DetaylıÇukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği
Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği BMM309 Elektronik-2 Laboratuarı Deney Föyü Deney#6 İşlemsel Kuvvetlendiriciler (OP-AMP) - 2 Doç. Dr. Mutlu AVCI Arş. Gör. Mustafa İSTANBULLU ADANA, 2015 DENEY
DetaylıDENEY 4: SERİ VE PARALEL REZONANS DEVRELERİ
Deneyin Amacı DENEY 4: SERİ VE PARALEL REZONANS DEVRELERİ Seri ve paralel RLC devrelerinde rezonans durumunun gözlenmesi, rezonans eğrisinin elde edilmesi ve devrenin karakteristik parametrelerinin ölçülmesi
DetaylıĐŞLEMSEL YÜKSELTEÇLER
K TÜ Mühendislik Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Sayısal Elektronik Laboratuarı ĐŞLEMSEL YÜKSELTEÇLER Đşlemsel yükselteçler ilk olarak analog hesap makinelerinde toplama, çıkarma, türev ve integral
DetaylıDENEY-4 İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİLERİN DOĞRUSAL UYGULAMALARI
DENEY-4 İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİLERİN DOĞRUSAL UYGULAMALARI DENEYİN AMACI: Bu deneyde işlemsel kuvvetlendiricinin doğrusal uygulamaları incelenecek ve işlemsel kuvvetlendirici kullanılarak çeşitli matematiksel
DetaylıEEME210 ELEKTRONİK LABORATUARI
Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü EEME210 ELEKTRONİK LABORATUARI DENEY 06: BJT TRANSİSTÖR ile KÜÇÜK SİNYAL YÜKSELTECİ 2014-2015 BAHAR Grup Kodu: Deney Tarihi:
DetaylıBölüm 3 AC Devreler. 1. AC devrede, seri RC ağının karakteristiklerini anlamak. 2. Kapasitif reaktans, empedans ve faz açısı kavramlarını anlamak.
Bölüm 3 AC Devreler DENEY 3-1 AC RC Devresi DENEYİN AMACI 1. AC devrede, seri RC ağının karakteristiklerini anlamak. 2. Kapasitif reaktans, empedans ve faz açısı kavramlarını anlamak. GENEL BİLGİLER Saf
DetaylıADIYAMAN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ ELEKTRĠK-ELEKTRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ DEVRE ANALĠZĠ LABORATUVARI-II DENEY RAPORU
ADIYAMAN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ ELEKTRĠK-ELEKTRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ DEVRE ANALĠZĠ LABORATUVARI-II DENEY RAPORU DENEY NO : DENEYĠN ADI : DENEY TARĠHĠ : DENEYĠ YAPANLAR : RAPORU HAZIRLAYANIN
DetaylıMekatronik Mühendisliği Lab1 (Elektrik-Elektronik) Seri ve Paralel RLC Devreleri
YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MAKİNA FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRİK-ELEKTRONİK LABORATUARI (LAB I) DENEY 3 Deney Adı: Seri ve Paralel RLC Devreleri Öğretim Üyesi: Yard. Doç. Dr. Erhan AKDOĞAN
DetaylıDENEY FÖYÜ 4: Alternatif Akım ve Osiloskop
Deneyin Amacı: DENEY FÖYÜ 4: Alternatif Akım ve Osiloskop Osiloskop kullanarak alternatif gerilimlerin incelenmesi Deney Malzemeleri: 5 Adet 1kΩ, 5 adet 10kΩ, 5 Adet 2k2Ω, 1 Adet potansiyometre(1kω), 4
DetaylıGeçmiş yıllardaki vize sorularından örnekler
Geçmiş yıllardaki vize sorularından örnekler Notlar kapalıdır, hesap makinesi kullanılabilir, öncelikle kağıtlardaki boş alanları kullanınız ve ek kağıt gerekmedikçe istemeyiniz. 6 veya 7.ci sorudan en
DetaylıÇukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği
Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği BMM333 Elektronik-2 Laboratuarı Deney Föyü Deney#1 BJT'li Fark Kuvvetlendiricisi Doç. Dr. Mutlu AVCI Arş. Gör. Mustafa İSTANBULLU ADANA, 2017 DENEY 1 BJT'li
DetaylıANALOG HABERLEŞME (GM)
ANALOG HABERLEŞME (GM) Taşıyıcı sinyalin sinüsoidal olduğu haberleşme sistemidir. Sinüs işareti formül olarak; V. sin(2 F ) ya da i I. sin(2 F ) dır. Formülde; - Zamana bağlı değişen ani gerilim (Volt)
DetaylıGERİLİM REGÜLATÖRLERİ DENEYİ
GERİLİM REGÜLATÖRLERİ DENEYİ Regüleli Güç Kaynakları Elektronik cihazlar harcadıkları güçlere göre farklı akımlara ihtiyaç duyarlar. Örneğin; bir radyo veya amplifikatörün hoparlöründen duyulan ses şiddetine
DetaylıÖlçü Aletlerinin Tanıtılması
Teknoloji Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği 2017-2018 Bahar Yarıyılı EEM108 Elektrik Devreleri I Laboratuvarı 1 Ölçü Aletlerinin Tanıtılması Öğrenci Adı : Numarası : Tarihi : kurallarını okuyunuz.
DetaylıELE 301L KONTROL SİSTEMLERİ I LABORATUVARI DENEY 3: ORANSAL, TÜREVSEL VE İNTEGRAL (PID) KONTROL ELEMANLARININ İNCELENMESİ *
Deneyden sonra bir hafta içerisinde raporunuzu teslim ediniz. Geç teslim edilen raporlar değerlendirmeye alınmaz. ELE 301L KONTROL SİSTEMLERİ I LABORATUVARI DENEY 3: ORANSAL, TÜREVSEL VE İNTEGRAL (PID)
DetaylıT.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK SİSTEMLER LABORATUVARI 1 OPAMP DEVRELERİ-2
T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK SİSTEMLER LABORATUVARI 1 OPAMP DEVRELERİ-2 DENEY SORUMLUSU Arş. Gör. Memduh SUVEREN MART 2015 KAYSERİ OPAMP DEVRELERİ
DetaylıDENEY 4. Rezonans Devreleri
ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELN2104 Elektrik Devreleri Laboratuarı II 2012-2013 Bahar DENEY 4 Rezonans Devreleri Deneyi Yapanın Değerlendirme Adı Soyadı
Detaylı6. DENEY Alternatif Akım Kaynağı ve Osiloskop Cihazlarının Kullanımı
6. DENEY Alternatif Akım Kaynağı ve Osiloskop Cihazlarının Kullanımı Deneyin Amacı: Osiloskop kullanarak alternatif gerilimlerin incelenmesi Deney Malzemeleri: Osiloskop Alternatif Akım Kaynağı Uyarı:
DetaylıKARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü ELK 2008 DEVRELER II LABORATUARI
DİRENÇ-ENDÜKTANS VE DİRENÇ KAPASİTANS FİLTRE DEVRELERİ HAZIRLIK ÇALIŞMALARI 1. Alçak geçiren filtre devrelerinin çalışmasını anlatınız. 2. Yüksek geçiren filtre devrelerinin çalışmasını anlatınız. 3. R-L
Detaylı8. FET İN İNCELENMESİ
8. FET İN İNCELENMESİ 8.1. TEORİK BİLGİ FET transistörler iki farklı ana grupta üretilmektedir. Bunlardan birincisi JFET (Junction Field Effect Transistör) ya da kısaca bilinen adı ile FET, ikincisi ise
DetaylıDeğişken Doğru Akım Zaman göre yönü değişmeyen ancak değeri değişen akımlara değişken doğru akım denir.
DC AKIM ÖLÇMELERİ Doğru Akım Doğru akım, zamana bağlı olarak yönü değişmeyen akıma denir. Kısa gösterimi DA (Doğru Akım) ya da İngilizce haliyle DC (Direct Current) şeklindedir. Doğru akımın yönü değişmese
DetaylıELEKTRONİK DEVRELER LABORATUVARI I DENEY 2
T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK DEVRELER LABORATUVARI I DENEY 2 BJT TRANSİSTÖRÜN DC KARAKTERİSTİĞİNİN ELDE EDİLMESİ AÇIKLAMALAR Deneylere
DetaylıT.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK DEVRELER LABORATUARI I DENEY 4 MOSFET KARAKTERİSTİKLERİ AÇIKLAMALAR Deneylere gelmeden önce lütfen deneyle
DetaylıDENEY 5. Rezonans Devreleri
ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ EEM2104 Elektrik Devreleri Laboratuarı II 2017-2018 Bahar DENEY 5 Rezonans Devreleri Deneyi Yapanın Değerlendirme Adı Soyadı
DetaylıDENEY 5- TEMEL İŞLEMSEL YÜKSELTEÇ (OP-AMP) DEVRELERİ
DENEY 5 TEMEL İŞLEMSEL YÜKSELTEÇ (OPAMP) DEVRELERİ 5.1. DENEYİN AMAÇLARI İşlemsel yükselteçler hakkında teorik bilgi edinmek Eviren ve evirmeyen yükselteç devrelerinin uygulamasını yapmak 5.2. TEORİK BİLGİ
DetaylıDeney 1: Transistörlü Yükselteç
Deneyin Amacı: Deney 1: Transistörlü Yükselteç Transistör eşdeğer modelleri ve bağlantı şekillerinin öğrenilmesi. Transistörün AC analizi yapılarak yükselteç olarak kullanılması. A.ÖNBİLGİ Transistörün
DetaylıAC DEVRELERDE BOBİNLER
AC DEVRELERDE BOBİNLER 4.1 Amaçlar Sabit Frekanslı AC Devrelerde Bobin Bobinin voltaj ve akımının ölçülmesi Voltaj ve akım arasındaki faz farkının bulunması Gücün hesaplanması Voltaj, akım ve güç eğrilerinin
DetaylıEEM 202 DENEY 9 Ad&Soyad: No: RC DEVRELERİ-II DEĞİŞKEN BİR FREKANSTA RC DEVRELERİ (FİLTRELER)
EEM 0 DENEY 9 Ad&oyad: R DEVRELERİ-II DEĞİŞKEN BİR FREKANTA R DEVRELERİ (FİLTRELER) 9. Amaçlar Değişken frekansta R devreleri: Kazanç ve faz karakteristikleri Alçak-Geçiren filtre Yüksek-Geçiren filtre
DetaylıDENEY 3. Maksimum Güç Transferi
ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELN2024 Elektrik Devreleri Laboratuarı II 2013-2014 Bahar DENEY 3 Maksimum Güç Transferi Deneyi Yapanın Değerlendirme Adı
DetaylıBÖLÜM VIII ÖZEL TİP YÜKSELTEÇLER
BÖLÜM VIII ÖZEL TİP YÜKSELTEÇLE Özel tip yükselteçlerde dar bant ve geniş bantlı yükselteçler işlenecektir. Dar band yükselteçler genelde alıcı-verici devrelerinde kullanılıp, frekans bandı dar olan sinyallerin
DetaylıYÜKSELTEÇLER Ö Ğ R. G Ö R. D R. E S R A B İ L A L Ö N D E R
Ö Ğ R. G Ö R. D R. E S R A B İ L A L Ö N D E R 2 0 1 5 RF YÜKSELTEÇLERİ SINIFLANDIRMA 1. Dar bant akortlu RF yükselteçleri 2. Geniş bant akortlu RF yükselteçleri 3. Entegre devreli RF yükselteçleri IF
DetaylıSCHMITT TETİKLEME DEVRESİ
Karadeniz Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Elektronik Lab. SCHMITT TETİKLEME DEVRESİ.Ön Bilgiler. Schmitt Tetikleme Devreleri Schmitt tetikleme devresi iki konumlu bir devredir.
DetaylıBölüm 12 İşlemsel Yükselteç Uygulamaları
Bölüm 12 İşlemsel Yükselteç Uygulamaları DENEY 12-1 Aktif Yüksek Geçiren Filtre DENEYİN AMACI 1. Aktif yüksek geçiren filtrenin çalışma prensibini anlamak. 2. Aktif yüksek geçiren filtrenin frekans tepkesini
DetaylıBÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ DENEY KİTAPÇIĞI Arş. Gör. Ali NARİN Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Rukiye UZUN Arş. Gör. İrem ŞENYER ZONGULDAK, 2017
DetaylıADIYAMAN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ ELEKTRĠK-ELEKTRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ DEVRE ANALĠZĠ LABORATUVARI-II DENEY RAPORU
ADIYAMAN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ ELEKTRĠK-ELEKTRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ DEVRE ANALĠZĠ LABORATUVARI-II DENEY RAPORU DENEY NO : DENEYĠN ADI : DENEY TARĠHĠ : DENEYĠ YAPANLAR : RAPORU HAZIRLAYANIN
DetaylıŞekil 1: Zener diyot sembol ve görünüşleri. Zener akımı. Gerilim Regülasyonu. bölgesi. Şekil 2: Zener diyotun akım-gerilim karakteristiği
ZENER DİYOT VE AKIM-GERİLİM KARAKTERİSTİĞİ Küçük sinyal diyotları, delinme gerilimine yakın değerlerde hasar görebileceğinden, bu değerlerde kullanılamazlar. Buna karşılık, Zener diyotlar delinme gerilimi
DetaylıDENEY TARİHİ RAPOR TESLİM TARİHİ NOT
DENEY 2 OHM-KIRCHOFF KANUNLARI VE BOBİN-DİRENÇ-KONDANSATÖR Malzeme Listesi: 1 adet 47Ω, 1 adet 100Ω, 1 adet 1,5KΩ ve 1 adet 6.8KΩ Dirençler 1 adet 100mH Bobin 1 adet 220nF Kondansatör Deneyde Kullanılacak
DetaylıELEKTRİK DEVRELERİ-2 LABORATUVARI VIII. DENEY FÖYÜ
EEKTRİK DEVREERİ-2 ABORATUVARI VIII. DENEY FÖYÜ SERİ VE PARAE REZONANS DEVRE UYGUAMASI Amaç: Seri ve paralel rezonans devrelerini incelemek, devrelerin karakteristik parametrelerini ölçmek, rezonans eğrilerini
DetaylıDC DC DÖNÜŞTÜRÜCÜLER
1. DENEYİN AMACI KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Power Electronic Circuits (Güç Elektroniği Devreleri) DC DC DÖNÜŞTÜRÜCÜLER DC-DC gerilim azaltan
DetaylıREZONANS DEVRELERİ. Seri rezonans devreleri bir bobinle bir kondansatörün seri bağlanmasından elde edilir. RL C Rc
KTÜ, Elektrik Elektronik Müh. Böl. Temel Elektrik aboratuarı. Giriş EZONNS DEVEEİ Bir kondansatöre bir selften oluşan devrelere rezonans devresi denir. Bu devre tipinde selfin manyetik enerisi periyodik
DetaylıHABERLEŞME ELEKTRONĐĞĐNE DENEY FÖYLERĐ 2011 V.Y.S.
MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNİK EĞİTİM FAK. HABERLEŞME A.B.D HABERLEŞME ELEKTRONĐĞĐNE GĐRĐŞ DENEY FÖYLERĐ 2011 V.Y.S. DENEY NO: 1 DENEY ADI: Hoparlör Rezonans Frekansı ve Ses Basıncının Belirlenmesi AMAÇLAR:
DetaylıBu deneyde lab cihazlarının kullanımı için 4 uygulama yapılacaktır.
Bu deneyde lab cihazlarının kullanımı için 4 uygulama yapılacaktır. Uygulama -1: Dirençlerin Seri Bağlanması Uygulama -2: Dirençlerin Paralel Bağlanması Uygulama -3: Dirençlerin Karma Bağlanması Uygulama
DetaylıDENEY NO:1 DENEYİN ADI: 100 Hz Hz 4. Derece 3dB Ripple lı Tschebyscheff Filtre Tasarımı
DENEY NO:1 DENEYİN ADI: 100-200 4. Derece 3dB Ripple lı Tschebyscheff Filtre Tasarımı DENEYİN AMACI: Bu deneyi başarıyla tamamlayan her öğrenci 1. Filtre tasarımında uyulması gereken kuralları bilecek
DetaylıÖğrenci No Ad ve Soyad İmza DENEY 2. BJT nin Bağımlı Akım Kaynağı Davranışının İncelenmesi: Sabit Akım Kaynağı İle LED Sürücü Tasarımı
Öğrenci No Ad ve Soyad İmza Masa No DENEY 2 BJT nin Bağımlı Akım Kaynağı Davranışının İncelenmesi: Sabit Akım Kaynağı İle LED Sürücü Tasarımı 1.Adım: Aşağıda verilen devreleri sırasıyla kurunuz. Dirençler
DetaylıADIYAMAN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ ELEKTRĠK-ELEKTRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ DEVRE ANALĠZĠ LABORATUVARI-II DENEY RAPORU
ADIYAMAN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ ELEKTRĠK-ELEKTRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ DEVRE ANALĠZĠ LABORATUVARI-II DENEY RAPORU DENEY NO : DENEYĠN ADI : DENEY TARĠHĠ : DENEYĠ YAPANLAR : RAPORU HAZIRLAYANIN
DetaylıDENEY 7 Pasif Elektronik Filtreler: Direnç-Kondansatör (RC) ve Direnç-Bobin (RL) Devreleri
DENEY 7 Pasif Elektronik Filtreler: Direnç-Kondansatör (RC) ve Direnç-Bobin (RL) Devreleri 1. Amaç Bu deneyin amacı; alternatif akım devrelerinde, direnç-kondansatör birleşimi ile oluşturulan RC filtre
DetaylıEEME 210 ELEKTRONİK LABORATUARI
Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü EEME 210 ELEKTRONİK LABORATUARI DENEY 01: DİYOTLAR ve DİYOTUN AKIM-GERİLİM KARAKTERİSTİĞİ 2014-2015 BAHAR Grup Kodu: Deney
DetaylıDENEY 1-1 AC Gerilim Ölçümü
DENEY 1-1 AC Gerilim Ölçümü DENEYİN AMACI 1. AC gerilimlerin nasıl ölçüldüğünü öğrenmek. 2. AC voltmetrenin nasıl kullanıldığını öğrenmek. GENEL BİLGİLER AC voltmetre, ac gerilimleri ölçmek için kullanılan
DetaylıKOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ DİYOT UYGULAMALARI DENEYİ
KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ DİYOT UYGULAMALARI DENEYİ Amaç: Bu deneyde, diyotların sıkça kullanıldıkları diyotlu gerilim kaydırıcı, gerilim katlayıcı
DetaylıELEKTRONİK DEVRE ELEMANLARI
ELEKTRONİK DEVRE ELEMANLARI 1. Direnç Renk Kodları Direnç Renk Tablosu Renk Sayı Çarpan Tolerans SİYAH 0 1 KAHVERENGİ 1 10 ± %1 KIRMIZI 2 100 ± %2 TURUNCU 3 1000 SARI 4 10.000 YEŞİL 5 100.000 ± %0.5 MAVİ
DetaylıDENEY 13 İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ (Op Amp)
İŞLMSL KUVVTLNDİİCİ (Op Amp) A. DNYİN AMACI : Opampın kuvvetlendirici özelliğinin daha iyi bir şekilde anlaşılması amacıyla uygulamalı devre çalışmaları yapmak. B. KULLANILACAK AAÇ V MALZML : 1. Multimetre
Detaylı