GÖNEN YENİLEBİLİR ENERJİ ÜRETİM A.Ş GÖNEN ATIK BERTARAF CATLİQ DEMO TESİSİ KAPASİTE ARTIŞI (192 TON/GÜN) ÇED RAPORU

Transkript

1 GÖNEN YENİLEBİLİR ENERJİ ÜRETİM A.Ş GÖNEN ATIK BERTARAF CATLİQ DEMO TESİSİ KAPASİTE ARTIŞI (192 TON/GÜN) BALIKESİR İLİ, GÖNEN İLÇESİ, HASANBEY KÖYÜ ÇED Raporu Nihai ÇED Raporu HAZİRAN 2014 ALMER ÇEVRE DENETİM MÜŞ. MÜH. İŞ SAĞ. VE GÜV. PROJE TİC. LTD. ŞTİ. a

2 PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI PROJENİN ADI PROJENİN BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN ADI, AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, BELDESİ, MEVKİİ) PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI, ZONE PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ RAPORU HAZIRLAYAN ÇALIŞMA GRUBUNUN/ KURULUŞUN ADI GÖNEN YENİLENEBİLİR ENERJİ ÜRETİM A.Ş Eski Oba Salça Fabrikası, Koru Mevkii, Hasanbey Köyü, 103 Ada, 1 No lu Parsel Gönen/BALIKESİR TEL : FAKS : GÖNEN ATIK BERTARAF CATLIQ DEMO TESİSİ KAPASİTE ARTIŞI (192 TON/GÜN) TL Eski Oba Salça Fabrikası, Koru Mevkii, Hasanbey Köyü, 103 Ada, 1 No lu Parsel Gönen/BALIKESİR Koor. Sırası: Sağa, Yukarı Koor. Sırası: Enlem, Boylam Datum: ED-50 Datum: WGS-84 Türü: UTM Türü: Coğrafik (Derece.kesir) D.O.M.: 27 D.O.M.: - Zon: 35 Zon: - Ölçek Fak.: 6 derecelik Ölçek Fak.: - NO SAĞA YUKARI NO ENLEM BOYLAM Mülga Tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği ( tarih ve sayılı RG ile değişik.) Ek-I Listesi 12- Günlük kapasitesi 100 ton ve üzeri atıkların yakılması (oksitlenme yoluyla yakma, piroliz, gazlaştırma veya plazma ve benzeri termal bertaraf işlemleri), belediye atıkları hariç olmak üzere alanı 10 hektardan büyük ve/veya hedef yılı da dahil günlük 100 ton ve üzeri olan atıkların ara işleme tabi tutulması ve/veya düzenli depolanması için kurulacak tesisler. ALMER ÇEVRE DENETİM MÜŞ. MÜH. İŞ SAĞ. VE GÜV. PROJE TİC. LTD. ŞTİ. RAPORU HAZIRLAYAN ÇALIŞMA GRUBUNUN/ KURULUŞUN ADRESİ, TELEFON VE FAKS NUMARALARI Gökkuşağı Mah Sok. No:12/14 Dikmen-Çankaya/ANKARA Tel : 0 (312) Faks : 0 (312) info@almerproje.com RAPOR SUNUM TARİHİ HAZİRAN 2014 a

3 İÇİNDEKİLER Sayfa No İÇİNDEKİLER... i TABLOLAR DİZİNİ... vii ŞEKİLLER DİZİNİ... ix EKLER DİZİNİ... xi BÖLÜM 1: PROJENİN TANIMI VE GAYESİ Proje konusu faaliyetin tanımı (mevcut tesise ait bilgiler ile kapasite artışı kapsamında yapılacak iş ve işlemler), işletme süresi, zamanlama tablosu, hizmet amaçları, projenin sosyal ve ekonomik yönden gerekliliği, Proje Konusu Faaliyetin Tanımı; İşletme Süresi, Zamanlama Tablosu, Hizmet Amaçları ve Projenin Sosyal ve Ekonomik Yönden Gerekliliği Tesise kabul edilecek atıkların ve hammaddelerin kaynağı, fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri, sınıflandırılması, atık kodları, miktarları, nereden nasıl temin edilecekleri ve ne şekilde bertaraf edieceklerinin ayrıntılı olarak açıklanması, tesise kabul edilmeyecek atıklar ve özellikleri, Proje kapsamındaki tüm ünitelerin özellikleri, kapasiteleri, tasarım bilgileri, her faaliyet için her bir ünitede gerçekleştirilecek işlemler, tüm sistem için kütle denkliği ve proses akım şeması, faaliyet ünitelerinde kullanılacak proses yöntemleri ile teknolojiler, geri dönüşüm verimi, proje kapsamında atık ve mamul madde depolarının kapasitesi, özellikleri, projede uyulacak ulusal ve uluslararası standartlar, faaliyet üniteleri dışındaki diğer ünitelerde sunulacak hizmetler, Proje ünitelerinde üretilecek mal ve/veya hizmetler, nihai ve yan ürünlerin üretim miktarları, nerelere, ne kadar ve nasıl pazarlanacakları, üretilecek hizmetlerin nerelere, nasıl ve ne kadar nüfusa ve/veya alana sunulacağı Proje sahasının en yakın yerleşim birimine uzaklığı (planlanan tüm üniteler için ayrı ayrı) hakkında bilgi verilmesi, Faaliyet ünitelerinde kullanılacak makine ve teçhizatın, adet ve özellikleri, (ulusal ve uluslararası mevzuata uygunluk) bakım ve temizlik çalışmaları, Taşımada kullanılacak araçların özellikleri, kapasite ve miktarları, atıkların toplanması ve taşınmasına ilişkin detaylar, araçların bakım ve temizliği Sahanın bulunduğu alandaki trafik durumu ile saha içi trafik yönetimi, sahaya ulaşım yolu hakkında ayrıntılı bilgiler, sahaya ulaşım yolunun bir plan üzerinde gösterilmesi, yolların mevcut trafik yoğunluğu, i

4 1.9 Proje kapsamında planlanan ekonomik sosyal ve altyapı faaliyetleri, Proje ve yer alternatiflerine ilişkin çalışmalar ve ÇED Raporuna konu olan proje/yerin seçiliş nedenlerinin genel olarak ve teknik gerekçelerle açıklanması, teknoloji alternatiflerinin değerlendirilmesi, uygulanabilecek diğer geri kazanım yöntemlerinin değerlendirilmesi, Projenin inşaat ve işletme aşamasında kullanılacak arazi miktarı ve arazinin tanımlanaması, alanın coğrafik şekli, coğrafi tanımlanması (memleket koordinatları-coğrafi koordinatlar), mülkiyet durumuna ilişkin bilgi ve belgeler (tapu, kira kontratı, vb.), Proje ile ilgili olarak bu aşamaya kadar gerçekleştirilmiş olan iş ve işlemlerin kısaca açıklanması, bugüne kadar alınmış ve alınacak izinler, BÖLÜM 2: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU Proje Yerinin; İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan, lejand ve plan notlarının da yer aldığı Onanlı Çevre Düzeni Planı (1/ ve 1/ ölçekli plan), Nazım İmar Planı, Uygulama İmar Planı üzerinde gösterilmesi, proje sahası ve yakın çevresinin ölçekli harita veya kroki üzerinde gösterimi, sağlık koruma bandının bu planlarda gösterilmesi, proje sahası yakın çevresinde bulunan sanayi ve yerleşimlerin harita üzerinde gösterilmesi, mesafelerin belirtilmesi, tesise ulaşım için kullanılacak yol güzergahları, faaliyet alanı ve çevresinin panaromik fotoğrafları, (açıklamalar Rapor içinde yer almalı ve planlar aslının aynıdır damgalı olarak Rapor ekinde yer almalıdır.), Faaliyet alanı ve yakın çevresinin mevcut arazi kullanımını değerlendirebilmek amacı ile yer altı sularını, yer üstü sularını, deprem kuşaklarını, jeolojik yapıyı, yerleşim alanlarını, ulaşım ağını, enerji nakil hatlarını, arazi kabiliyetini ve faaliyet alanının yakın çevresinde faaliyetlerine devam etmekte olan diğer kullanımların yerlerine ilişkin verileri gösterir bilgilerin 1/ ölçekli halihazır harita üzerine işlenmesi, Proje kapsamındaki faaliyet ünitelerinin konumu (Bütün idari ve sosyal ünitelerin, teknik altyapı ünitelerinin varsa diğer ünitelerin proje alanı içindeki konumlarının vaziyet planı üzerinde gösterimi, tesis içi makine, ünite, tank, depolama alanı, vb.nin yerleşim planı üzerinde gösterilmesi, bunlar için belirlenen kapalı ve açık alan büyüklükleri, binaların kat adetleri ve yükseklikleri), Proje alanının karayoluna mesafesi, projede kullanılacak yol güzergahı, yollar için yapılacak çalışmalar, alınacak önlemler, BÖLÜM 3: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ Jeolojik Özellikler (Bölgenin ve proje sahasının jeolojik ve zemin bilgileri, jeolojik/jeoteknik etüt raporu, proje sahasının ayrıntılı jeolojik harita (1/ ölçekli) üzerinde gösterilerek açıklanması), *Ekler bölümüne konacak Jeoteknik Etüt Raporuna metin içerisinde atıflarda bulunularak proje sahası özellikleri anlatılmalıdır ii

5 3.2 Depremsellik, afet bilgileri, proje sahasının diri fay haritası üzerinde gösterilerek anlatılması, güncelleştirilmiş bilgiler, heyelan, kaya düşmesi, çığ, su baskını vb. afet durumları, alınacak önlemler, Hidrojeolojik özellikler ve yeraltı su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı, bu kaynakların faaliyet alanına mesafeleri (1/25000 ölçekli topografik harita üzerinde gösterimi) ve debileri, Hidrolojik özellikler ve yüzeysel su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı, bu kaynakların faaliyet alanına mesafeleri (1/25000 ölçekli topografik harita üzerinde gösterimi) ve debileri, Flora ve Fauna (Proje alanı ve etki alanında bulunan flora türleri, etkilenecek alandaki türler, bu çalışmaların hangi dönemde yapıldığı, ulusal ve uluslararası sözleşmelerle koruma altına alınmış, nadir ve nesli tehlikeye düşmüş türler, endemizm durumları, nispi bolluk dereceleri, bunların yaşama ortamları ve tehlike kategorilerinin Red Data Book a (Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı) ve IUCN ne göre incelenmesi, flora ve fauna tablosunun oluşturulması, faaliyet alanındaki av hayvanlarının yürürlükteki Merkez Av Komisyonu kararlarına göre incelenmesi, faunanın uygun formda düzenlenmesi, Bern Sözleşmesi kapsamında bulunan türlerin belirlenmesi, (Bern Sözleşmesine göre tablolar halinde düzenlenmesi) rekreasyon çalışmalarının belirtilmesi, proje faaliyetlerinden etkilenecek canlılar için alınması gereken koruma önlemleri, Meteorolojik ve iklimsel özellikler, Koruma Alanları (Proje Sahası ve Etki Alanlarında Bulunan Duyarlı Yöreler ve Özellikleri, Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Yetiştirme Alanları, Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanları, Boğaziçi Kanununa göre koruma altına alınan alanlar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları, içme ve kullanma su kaynakları ile ilgili koruma alanları, Turizm Alan ve Merkezleri ve koruma altına alınmış diğer alanlar), bunların faaliyet alanına mesafeleri, olası etkileri, Toprak özellikleri ve kullanım durumu (arazi kullanım kabiliyeti sınıflaması, erozyon, toprağın mevcut kullanımı), ilgili mevzuat kapsamında alınacak izinler Projenin en yakın orman alanına mesafesi, projenin orman alanlarına etkileri, Proje yeri ve etki alanının hava, su ve toprak açısından mevcut kirlilik yükünün belirlenmesi, BÖLÜM 4. PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER Arazinin hazırlanması aşamasında yapılan işler kapsamında nerelerde, ne miktarda ve ne kadar alanda hafriyat yapılacağı, hafriyat artığı malzemenin nerelere taşınacağı, nerelerde depolanacağı veya hangi amaçlar için kullanılacağı, hafriyattan kaynaklanan toz iii

6 hesabının yapılması, alınacak önlemler, Projenin yol açacağı bitkisel toprak kaybı, bitkisel toprağın nasıl değerlendirileceği, projenin peyzaj üzerine etkileri ve alınacak önlemler, Proje kapsamında proje sahası ve etki alanındaki tarım ürün türleri, tarım alanlarına olabilecek etkiler ve alınacak önlemler, Proje kapsamında yollara olabilecek etkiler, araç yükünün yollara etkisi, araç cinsi ve sayısı, alınacak önlemler, trafik güvenliği önlemleri, Proje kapsamında ulaşım alt yapısı planı, bu altyapının inşası ile ilgili işlemler; kullanılacak malzemeler, kimyasal maddeler, araçlar, makinalar; altyapının inşası sırasında kırma, öğütme, taşıma, depolama gibi toz yayıcı mekanik işlemler, (kullanılacak yol güzergahları, bu yolların mevcut trafik yoğunluğu, trafik ve ulaşım yollarının durumu) Taşkın önleme ve drenaj ile ilgili işlemler, alınacak drenaj önlemleri, Tüm ünitelerde zemin sızdırmazlığının sağlanması için yapılacak işlemler, Proje kapsamında, inşaat ve işletme döneminde su temini sistemi planı, suyun nereden temin edileceği, suyun temin edileceği kaynaklardan alınacak su miktarı ve bu suların kullanım amaçlarına göre miktarları, proje kapsamında (inşaat ve işletme safhaları ayrı ayrı) oluşacak atıksuların cins ve miktarları, hangi ünitelerden kaynaklanacakları, içerikleri; yapılması düşünülüyorsa arıtma sistemlerine dair bilgiler (akım şemaları, tesislerin kapasiteleri, işletme şekilleri, arıtım sonucu ulaşılacak değerler, arıtılan suların hangi alıcı ortama nasıl deşarj edileceği, deşarj limitleri, arıtma çamurlarının bertarafı, arıtma tesisi üniteleri vaziyet planı üzerinde gösterilmelidir), kanalizasyon sisteminin nihai deşarjı (burada gerekli izinler alınmalı, izin belgeleri rapora eklenmelidir) Proje kapsamında inşaat ve işletme aşamasında meydana gelecek katı atık, tehlikeli atık, özel atık, ambalaj atıkları vb. her türlü atığın cins ve miktarları, bu atıkların bertaraf şekilleri, atıkların geçici depolama alanlarına ilişkin bilgiler, bu atıkların nerelere ve nasıl taşınacakları veya hangi amaçlar için ve ne şekilde değerlendirileceği, (geçici depolama alanları da vaziyet planı üzerinde gösterilmelidir), Proje kapsamında kullanılacak hammadde ve tehlikeli kimyasalların listesi, risk durumları, yıllık kullanım miktarları, güvenlik bilgi formları, depolama ve bertaraf yöntemleri ve güvenlik önlemleri, alınacak izinler, Proje kapsamında kullanılacak maddelerden, parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli, toksik vb. olanların, taşınmaları, depolanmaları ve kullanımları, bu maddelerden kaynaklanabilecek risk durumu ve alınacak önlemler, kullanılacak kimyasalların güvenlik bilgi formları, bu işler için kullanılacak aletler ve makineler, Proje kapsamında kullanılacak yakıtların türleri, tüketim miktarları, yakma sistemleri ve prosesten oluşacak emisyonlar (gaz, toz vb.), bu emisyonların kaynak, miktar ve özellikleri, bertaraf metotları, gerekli hesaplamalar, kullanılacak emisyon kontrol iv

7 teknolojileri, kapasiteleri çalışma verimleri, sağlanması gereken emisyon limitleri, ilgili yönetmelikler kapsamında yapılacak değerlendirmeler, Projenin içme suyu temin edilen yapılar üzerine etkileri ve alınacak önlemler, Tesiste oluşabilecek koku, toz, haşere ve sinek üremesine karşı alınacak önlemler, Proje kapsamında meydana gelecek vibrasyon, gürültünün kaynakları ve seviyesi, gürültü hesabı, gürültüyü azaltmak için alınacak önlemler, ilgili yönetmelik kapsamında yapılacak işler, Üretim sonucunda istenilen özellikte ürünlerin elde edilememesi durumunda oluşan ürünün ne amaçla, nasıl kullanılacağı ya da nasıl bertaraf edileceği, Proje kapsamındaki elektrifikasyon planı, bu planın uygulanması için yapılacak işlemler ve kullanılacak malzemeler, enerji nakil hatlarının geçirileceği yerler ve trafoların yerleri, bunların güçleri, Proje kapsamında yüzey sularına (mevcut su kaynaklarına) ve yer altı suyuna etkiler ve alınacak tedbirler, Proje kapsamında flora, fauna, biyolojik çeşitlilik, habitat kaybı üzerine etkiler ve mevcut türlerin korunması için alınacak önlemler Proje için önerilen sağlık koruma bandı mesafesi, ilgili planlara işlenmesi, Nüfus hareketleri (sağlanacak istihdam, ekonomik değişiklikler, göç hareketi) Proje kapsamında yerleşimlere olabilecek etkiler ve alınacak önlemler, Tesisin faaliyeti sırasında çalışacak personel ve bu personele bağlı nüfusun konut ve diğer sosyal/teknik altyapı ihtiyaçlarının nerelerden ve nasıl temin edileceği, sunulacak sağlık hizmetleri, Proje kapsamında insan sağlığı ve çevre açısından riskli ve tehlikeli olanlar, alınacak önlemler, çalışanların sağlık ve güvenlik tedbirleri, Acil eylem planı (muhtemel kaza, yangın, patlama, deprem ve sabotaja karşı alınması gerekli önlemler), Proje alanında peyzaj ögeleri yaratmak veya diğer amaçlarla yapılacak saha düzenlemelerinin (ağaçlandırmalar, yeşil alan düzenlemeleri vb.) ne kadar alanda nasıl yapılacağı bunun için seçilecek bitki ve ağaç türleri vb. ve var ise peyzaj projesi, İşletme faaliyete kapandıktan sonra olabilecek ve süren etkiler (Arazi ıslahı, rehabilitasyon çalışmaları, mevcut yer altı ve yüzeysel su kaynaklarına etkileri, olabilecek hava emisyonları) ve bu etkilere karşı alınacak önlemler, Çevresel Fayda Maliyet Analizi (Bu bölümde çevreden faaliyet öncesi yararlanılma durumu ile projenin gerçekleşmesi ile yararlanma durumu sosyo-ekonomik açıdan değerlendirilmelidir), BÖLÜM 5: HALKIN KATILIMI v

8 (Halkın Katılımı Sonrasında Proje Kapsamında Yapılan Değişiklikler, Bu Konuda Verilebilecek Bilgi ve Belgeler) Projeden etkilenmesi muhtemel halkın belirlenmesi ve halkın görüşlerinin çevresel etki değerlendirmesi çalışmasına yansıtılması için önerilen/kullanılan yöntemler, Halkın projeye ilişkin endişe, görüş/önerileri ve konu ile ilgili değerlendirmeler, Görüşlerine başvurulan proje ilgili taraflar, görüş ve önerileri, konu ile ilgili değerlendirmeler Görüşlerine başvurulması öngörülen diğer taraflar, Bu konuda verebileceği diğer bilgi ve belgeler, BÖLÜM VI. YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ EKLER NOTLAR VE KAYNAKLAR NU HAZIRLAYAN ÇALIŞMA GRUBUNUN TANITIMI vi

9 TABLOLAR DİZİNİ Sayfa No Tablo Projeye Ait Zamanlama Tablosu,...5 Tablo Proje Kapsamında Kullanılması Mümkün Olan Atıklar ve Kodları,...6 Tablo Yerleşim Birimlerini Proje Alanına Olan Uzaklıkları...13 Tablo Proje Üretim Bilgileri...14 Tablo Tesis İçerisinde Üretimde Kullanılacak Makine ve Ekipman Listesi...14 Şekil Tesis İçindeki Yollara Ait Görüntüler...17 Tablo Proje Alanına Ait Koordinatlar...21 Tablo Bahse Konu Makine Ekipman ve Ünitelerin Yer Alacağı Bölümlerin Özellikleri...26 Tablo IUCN Red List Kategorileri ve Türkçe Karşılıkları,...38 Tablo Prof. Dr. Ali Demirsoy a (1996) Göre Red Data Book Kategorileri...38 Tablo Balıkesir İli, Gönen İlçesi, Koru Mevkii, Proje Alanı ve çevresinde bulunma olasılığı yüksek olan flora türleri, Türkçe İsimleri, Fitocoğrafik Bölgeleri, Habitatları, Endemizm Durumu, Bolluk, IUCN Red Data Book ve Bern Ek-I Kategorileri Tablo Balıkesir İli, Gönen İlçesi, Koru Mevkii, Proje Alanı ve Çevresinde Bulunma Olasılığı Yüksek Olan İki Yaşamlı Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri,...49 Tablo Balıkesir İli, Gönen İlçesi, Koru Mevkii, Proje Alanı ve Çevresinde Bulunma Olasılığı Yüksek Olan Sürüngen Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri,...49 Tablo Balıkesir İli, Gönen İlçesi, Koru Mevkii, Proje Alanı ve Çevresinde Bulunma Olasılığı Yüksek Olan Kuş Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri,...50 Tablo Balıkesir İli, Gönen İlçesi, Koru Mevkii, Proje Alanı ve Çevresinde Bulunma Olasılığı Yüksek Olan Memeli Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri, Red Data Book ve MAK Kategorileri...52 Tablo Basınç Verileri,...59 Tablo Uzun Yıllar Sıcaklık Verileri,...60 Tablo Uzun Yıllar Yağış Verileri,...61 Tablo Nem Verileri,...61 Tablo Sayılı Günler Verileri,...62 Tablo Maksimum Kar Kalınlığı Verileri,...63 Tablo Buharlaşma Verileri,...64 Tablo Yönlere Göre Rüzgârın Ortalama Hızı ile Esme Sayıları Toplamları,...65 Tablo Yönlere Göre Rüzgârın Mevsimlik Esme Toplamları,...67 Tablo Yönlere Göre Rüzgârın Aylık Esme Toplamları,...68 vii

10 Tablo Balıkesir İli Sınırlarında Yer Alan Milli Parklar...71 Tablo Balıkesir İlindeki Tarımsal Üretim...85 Tablo Mevcut Yolda Ağır Taşıt Yüzdesi ile İlgili Hesaplamalar...87 Tablo Tesisin inşaat ve işletme aşamalarında su kullanım miktarları, temin şekli ve kullanım amaçları...92 Tablo Tablo 20.6: Katı Artık Değerlendirme ve Bertaraf Tesisleri Sınır Değerleri...94 Tablo AYGEİY Göre Atık Kodları (Belediye Atıkları),...97 Tablo AYGEİY Göre Atık Kodları (Atık Ambalaj)...99 Tablo Projenin işletme aşamasında yapılacak çalışmalarda gürültüye neden olabilecek makine ve ekipmanların özellikleri Tablo İşletme Aşaması Sırasında Tüm Kaynaklardan Oluşacak Ortalama Ses Basınç Seviyelerinin Mesafelere Göre Dağılımı, Tablo Endüstri Tesisleri İçin Çevresel Gürültü Sınır Değeri Tablo Balıkesir İli, 2013 Yılı Nüfus Dağılımı, viii

11 ŞEKİLLER DİZİNİ Sayfa No Şekil Gönen Catliq Demo Tesisi İnşaat Çalışmalarına Ait Görünümler...1 Şekil Gönen Catliq Demo Tesisi ve Gönen Biyogaz Tesisi ne Ait Görünümler...2 Şekil Gönen Atık Bertaraf Catliq Tesisi İş Akım Şeması...10 Şekil CatLiq Atık Bertaraf Tesisi Kütle Denkliği Tablosu (Tek Vardiya için)...11 Şekil Proje Alanının Yakın Çevresinde Bulunan Yerleşim Birimleri...13 Şekil Atıkları Taşımak İçin Firma Tarafından Tasarlanan Araç (Örnek)...15 Şekil Kullanılacak Taşıma Güzergahını Gösterir Uydu Görüntüsü...16 Şekil Tesis İçindeki Yollara Ait Görüntüler...17 Şekil Gönen Atık Bertaraf Catliq Demo Tesisi Ve Gönen Biyogaz Tesisi nden Görünüm...22 Şekil Çalışma alanının genelleştirilmiş dikme kesiti (Bingöl vd., 1973; Okay vd., 1990, 1991;...30 Şekil Gönen ve Çevresinin Jeoloji Haritası...32 Şekil Kuzey-Batı Anadolu Deprem Haritası ve Proje Alanını Gösterir Harita Şekil Balıkesir İli Depremsellik Haritası...35 Şekil Balıkesir İli Sınırları içerisindeki Akarsu Havzaları (DSİ 25. Bölge Müdürlüğü)...36 Şekil IUCN Red List Kategorileri,...37 Şekil Vejetasyonn Haritası...40 Şekil Türkiye Fitocoğrafik Bölgeleri Haritası...41 Şekil P. H Davis Grid Kareleme Sistemi...41 Şekil Basınç Değerleri Grafiği,...59 Şekil Sıcaklık Değerleri Grafiği,...60 Şekil Yağış Değerleri Grafiği,...61 Şekil Minimum ve Ortalama Nispi Nem Verilerinin Grafiksel Gösterimi,...62 Şekil Sayılı Günler Grafiği,...63 Şekil Maksimum Kar Kalınlığı Grafiği...64 Şekil Rüzgârın Esme Sayılarına Göre Yıllık Rüzgar Diyagramı,...66 Şekil Ortalama Rüzgar Hızına Göre Yıllık Rüzgar Diyagramı,...66 Şekil Esme Sayılarına Göre Mevsimlik Rüzgar Diyagramı,...67 Şekil Esme Sayılarına Göre Aylık Rüzgar...70 Şekil Proje Alanı ve Kuş Cenneti Milli Parkını Gösterir Uydu Fotoğrafı...72 Şekil Proje Alanı ve Kazdağı Milli Parkını Gösterir Uydu Fotoğrafı...72 ix

12 Şekil Proje Alanı ve Kazdağı Göknarı Tabiatı Koruma Alanını Gösterir Uydu Fotoğrafı...73 Şekil Proje Alanı ve Tabiatı Parklarını Gösterir Uydu Fotoğrafı...74 Şekil Balıkesir İli Ava Açık ve Kapalı Alanlar Haritası ( )...75 Şekil Proje Alanı ve Balıkesir İli Sınırlarındaki Barajları Gösterir Uydu Görüntüsü.76 Şekil Türkiye deki Özel Çevre Koruma Alanları...77 Şekil Balıkesir İli ve Yakın Çevresini Gösterir Sulak Alan Haritası...78 Şekil Türkiye deki Ramsar Alanları...79 Şekil Trafik Hacim Haritası,...87 Şekil A, B ve C Ağırlıklı Ses (Gürültü) Düzeyleri için Çevirim Eğrileri Şekil İnşaat Aşaması Sırasında Tüm Kaynaklardan Oluşacak Ortalama Ses Basınç Seviyelerinin Mesafelere Göre Dağılımı Grafiği Şekil Acil Eylem Planı Koordinasyon Yapısı Şekil Koruma Ekibinin Görev ve Sorumlulukları, Şekil Kurtarma Ekibinin Görev ve Sorumlulukları, Şekil İlk Yardım Ekibinin Görev ve Sorumlulukları, Şekil Yangın Ekibinin Görev ve Sorumlulukları, Şekil Halkın Katılımı Toplantısından Görünümler Şekil Halkın Katılımı Toplantısından Görünümler x

13 EKLER DİZİNİ Ek 1 Ek 2 Ek 3 Ek 4 Ek 5 Ek 6 Ek 7 Ek 8 Ek 9 Ek 10 Ek 11 EK-12 EK-13 Yer Bulduru Haritası Tesis Yerleşim Planı 1/25000 Ölçekli Topoğrafik Harita Mevzi 1/1000 Ölçekli İmar Planları ve Uygulama İmar Planı Açıklama Raporu Tübitak İle Firma Arasında İmzalanan Sözleşme Kira Sözleşmesi Tübitak MAM Tarafından Hazırlanan Ara Rapor 3: CatLiq Prosesinde Kütle ve Enerji Dengeleri Faaliyet Alanına Ait Fotoğraflar ve Uydu Görüntüleri Resmi Yazılar 1/ Ölçekli Jeoloji Haritası MSDS Formu Foseptik Planı Meteoroloji Bülteni xi

14 BÖLÜM 1 PROJENİN TANIMI VE GAYESİ

15 BÖLÜM 1: PROJENİN TANIMI VE GAYESİ 1.1. Proje konusu faaliyetin tanımı (mevcut tesise ait bilgiler ile kapasite artışı kapsamında yapılacak iş ve işlemler), işletme süresi, zamanlama tablosu, hizmet amaçları, projenin sosyal ve ekonomik yönden gerekliliği, Proje Konusu Faaliyetin Tanımı; Gönen Yenilenebilir Enerji Üretim A.Ş. tarafından Balıkesir ili, Gönen İlçesi, Koru Mevkii, Hasanbey Köyü, 103 ada ve 1 no lu parsel üzerinde, Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve 6945 sayılı ÇED Gerekli Değildir kararı ile inşaat çalışmalarına başlanan Gönen Atık Bertaraf Catliq Demo Tesisi nin 64 ton/gün olan organik atık bertaraf kapasitesinin 192 ton/gün e çıkarılması planlanmaktadır (Bkz. Ek- 1/Yer Bulduru Haritası, Ek-9/Resmi Yazılar). İnşaat çalışmalarına başlanan söz konusu tesise ait görünümler Şekil de sunulmuştur. Şekil Gönen Catliq Demo Tesisi İnşaat Çalışmalarına Ait Görünümler Söz konusu CatLiq tesisi, tek vardiyada günde 64 ton organik içerikli atığın bertarafını yaparak saatte 647,983 kg Catliq Oil (sentetik ham biyopetrol) ve saatte 1.051,645 kg kompoze gübre hammaddesi üretimi için ÇED Gerekli Değildir kararı almıştır. Yapılan Ar-Ge çalışmaları ve prosesin optimum şartları göz önünde bulundurularak proje kapsamında kapasite artışı gerçekleştirilmesi planlanmıştır. Kapasite artışına bağlı olarak tek vardiyadaki aynı üretim kapasitesi ile günde 3 vardiya çalışılması öngörülmüştür. Bu kapsamda yeni kapasite 192 ton/gün olarak belirlenmiş olup, 24 saatte toplam 1.943,814 kg Catliq Oil (sentetik ham biyopetrol) ve 3.154,935 kg kompoze gübre hammaddesi üretiminin gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Kapasite artışı yapılması planlanan projede; Gönen Atık Bertaraf Catliq Demo Tesisi ne gelecek olan organik içerikli sulu atıklar CatLiq (Catalytic Liquifaction) prosesi ile su ve bazı katalizörler varlığında, süperkritik şartlarda bertaraf edilerek direkt olarak sentetik ham biyopetrole ve kompoze gübre hammaddesine çevrilecektir. Tesiste hammadde olarak, tesisin bitişiğinde yer alan ve Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve sayılı görüş yazısında belirtildiği üzere kapasite itibarı ile ÇED Yönetmeliği Ek-1 ve Ek-2 Listelerinde yer almayan Gönen Biyogaz Tesisi nin biyogaz reaktör çıkışı atıkları kullanılacaktır (Bkz. Ek-9/Resmi Yazılar). Söz konusu Gönen Catliq Demo Tesisi ve Gönen Biyogaz Tesisi ne ait görünümler Şekil de verilmiştir. 1

16 Gönen Catliq Demo Tesisi Gönen Biyogaz Tesisi Enerji Üretim Binası Gönen Biyogaz Tesisi Çürütücü-1 Gönen Biyogaz Tesisi ve Catliq Tesisini Ayıran Yol Şekil Gönen Catliq Demo Tesisi ve Gönen Biyogaz Tesisi ne Ait Görünümler Bahse konu CatLiq prosesinde, tesise sınır durumda bulunan ve Gönen Biyogaz Tesisi ne ait atıksu arıtma tesisinden oluşacak arıtma çamurları ve tesis bitişiğinde yer alan besi çiftliklerinden kaynaklanacak hayvansal atıklar da hammadde olarak kullanılacaktır. Proseste hammadde olarak, ayrıca tarım atıkları, orman atıkları ile evsel ve endüstriyel organik içerikli atıkların yanısıra linyit, leonardit, alt bitümlü kömür, yarı bitümlü kömür, bitümlü şist ve antrasit de kullanılabilmektedir. CatLiq prosesinin geliştirilmesi ile ilgili çalışmalar, teknolojinin sahibi olan Altaca Çevre Teknolojileri ve Enerji Üretim A.Ş. firmasının Gebze Organize Sanayi Bölgesi (GOSB) Teknopark ta kurulu olan pilot tesisinde sürdürülmektedir. Altaca firması, CatLiq teknolojisinin endüstriyel boyuta taşınması amacı ile Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı na (TEYDEB) tarihinde proje başvurusunda bulunmuştur. Söz konusu başvuru tarihinde TÜBİTAK TEYDEB tarafından uygun bulunarak destek kapsamına alınmıştır. Bu çerçevede Altaca firmasının TÜBİTAK TEYDEB ile yapmış olduğu Organik Atıklar ve Biyokütleden Endüstriyel Ölçekte Ekonomik Uygunluğa Sahip Sentetik Petrol Üretim Teknolojisinin Geliştirilmesi: CatLiq Başlıklı ve Numaralı proje sözleşmesi Ek-5 te sunulmuştur. TÜBİTAK MAM Enerji Enstitüsü ve Çevre ve Temiz Üretim Enstitüsü projeye mühendislik, analiz ve teknik destek hizmetleri vermektedir. Ayrıca Boğaziçi Üniversitesi Makine Mühendisliği ve Kimya Mühendisliği öğretim üyeleri de projeye danışmanlık hizmeti vermektedir. Bahse konu demo tesisinin arsa ihtiyacı ve yatırım finansmanı konularında destek almak için Altaca Çevre Teknolojileri ve Enerji Üretim A.Ş. ile Gönen Yenilenebilir Enerji Üretim A.Ş. (Gönen Enerji) aralarında bir sözleşme imzalamışlardır. 2

17 Bu sözleşme kapsamında Altaca firması tesisin tasarımını yaparak kuracak, Gönen Enerji firması ise demo tesisinin arsasını ve yatırım finansmanını sağlayacaktır. Sonuç olarak Gönen Enerji firması kendisine ait olan biyogaz tesisinin atığı olan posayı ve arıtma tesisi çamurlarını bertaraf ederek sentetik ham biyopetrol ve kompoze gübre hammaddesi üretecektir. Geleneksel enerji kaynaklarının tükenebilir nitelikte oluşu ve rezervlerin önümüzdeki yıllarda tükenme boyutlarına ulaşması insanlığı yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yöneltmiştir. Günümüzde yeni ve yenilenebilir enerji kaynakları olarak güneş, rüzgar, biyokütle vb. enerji kaynakları kullanılmakta ve kullanımı artarak devam etmektedir. Sulu ortam pirolizi olarak da bilinen CatLiq prosesi (Catalytic Liquefaction, Hydrothermal Liquefaction-HTL), fosil yakıtlara olan bağlılığı azaltan alternatif çevreci yöntemlerden birisidir. CatLiq Prosesi, fosil yakıt oluşumundaki doğal jeolojik prosesleri taklit eden ve biyolojik atıkları gaz veya alkolden ziyade sıvı yakıta çeviren bir işlemdir. CatLiq prosesi hem sulu atıkları bertaraf etmekte hem de sonucunda bir yakıt üretmektedir. Proses sonrasında, oluşan inorganikler kompoze gübre hammaddesi niteliğindendir. Bu ürün, nihai bir gübre olmayıp gübre üreticilerine satılması planlanmaktadır. Bu kapsamda uygulanabilirliği test edilmiş, hammadde kaynağı kısıtlı olmayan ve çevreyle uyumlu bir teknoloji ile fosil yakıtlara olan bağlılığı azaltan bir proje olan Gönen Atık Bertaraf Catliq Demo tesisinin kapasitesinin arttırılması planlanmıştır. HTL veya CatLiq Prosesi, su ve bazı katalizörler varlığında, biyokütlenin süperkritik şartlarda direkt olarak sentetik ham biyopetrole dönüştürülmesidir. Kanalizasyon atıkları, orman, endüstri ve gıda sektörü proses atıkları, bitkisel ve hayvansal atıklar yanında lignoselüloz ve algler de biyokütleyi oluşturmaktadır. Yukarıda belirtilen teorik bilgilere ve yeşil kimya teknolojileri prensiplerine dayalı olarak tasarlanan ve kurulum çalışmaları devam eden Gönen Atık Bertaraf CatLiq Demo Tesisi, HTL veya diğer bir ifade ile CatLiq Prosesi teknolojisine göre çalışacaktır. Gönen Yenilenebilir Enerji Üretim A.Ş. tarafından kapasite artışı yapılması planlanan proje toplam m 2 lik bir alan üzerinde yer alacaktır (Bkz. Ek-2 Tesis Yerleşim Planı). Bahse konu tesis alanı işletmeci firma tarafından kiralanmış olup, kira sözleşmesi Ek-6 da sunulmuştur İşletme Süresi, Zamanlama Tablosu, Hizmet Amaçları ve Projenin Sosyal ve Ekonomik Yönden Gerekliliği Hizmet Amaçları, Projenin Sosyal ve Ekonomik Yönden Gerekliliği Son yıllarda, TCC (Termokimyasal dönüşüm-thermochemical conversion), gazlaştırma (gasification), Fischer-Tropsch prosesi, doğrudan sıvılaştırma (Direkt liquefaction), CatLiq ya da hidrotermal sıvılaştırma (hydrothermal liquefaction-htl) ve piroliz prosesleri, endüstriyel ve zirai atıkların çoğuna uygulanmaktadır. Elde edilen ürünler temiz enerji üretiminde kullanılarak, çevreye büyük olumsuz etkileri olan fosil yakıtlara bağımlılığı azaltmakta ve diğer taraftan atık bertarafı sağlanmaktadır. Bu faydalar göz önünde bulundurulduğunda sentetik ham biyopetrol üretimini sağlayacak olan Atık Bertaraf Tesisleri (CatLiq veya benzer yöntemler ile faaliyet gösteren) ülke ekonomisi açısından ve atıkların bertarafının yönetimi açısından son derece önem arz eden yapılardır. 3

18 Söz konusu projenin işletmeye alınması ile sağlanacak olan hedefler aşağıda verilmiştir. Yenilenebilir enerji üretimi; CatLiq prosesi, besin ürünlerinin yerine atıkları kullanan ikinci/üçüncü nesil dönüşüm teknolojisidir. CatLiq oil (sentetik ham biyopetrol) depolanabilir olması sayesinde yeşil enerji kaynakları olan rüzgar ve güneş enerjisine göre daha avantajlı bir alternatiftir. Taşıt yakıtı; Proje kapsamında nihai ürün olarak elde edilecek olan CatLiq oil ikinci nesil yenilenebilir ham petrolün muadilidir ve rafine edilerek mevcut ve gelecekteki düzenlemelere göre taşıt yakıtı olarak kullanılabilicektir. Üretilen sentetik ham biyopetrol, kimyasal ve fiziksel olarak tanımlanmış ve ulusal standardizasyon süreci başlatılmıştır. Akıllı atık yönetimi; CatLiq prosesinde sulu atık ve biyokütle, hammadde olarak kullanılır. Yakma ve gazlaştırma teknikleri gibi diğer enerji teknolojilerinin aksine yüksek su ihtiva eden ve farklı hammadde kompozisyonlarını verimli bir şekilde kullanarak ekonomik değeri olmayan su ihtiva eden malzemelerle enerji elde edinimi maksimize edilir. Organik içerikli atıkların, tesiste hammadde olarak kullanılarak, geri kazanımı sağlanacaktır. Dış ortam şartlarında kararlı hale gelmesi uzun zaman alan organik atıkların CatLiq prosesi ile çevreci bir yaklaşımla yönetimi de sağlanmış olacaktır. Suyun korunması; CatLiq prosesine dışarıdan su ilave edilmez. Hammadde olarak kullanılan atık ve biyokütlenin ihtiva ettiği su proses sonunda deşarj kriterlerine uygun olarak dışarı çıkar. Suyun organik bileşikler ve katalizör ihtiva eden fraksiyonu konsantre edilerek sistemde tekrar kullanılır. İşletme Süresi, Zamanlama Tablosu, Çalışacak Personel Sayısı ve Yatırımın Ömrü Proje konusu Gönen Atık Bertaraf CatLiq Demo Tesisi nin inşaat çalışmalarına tarih ve 6945 sayılı ÇED Gerekli Değildir kararının alınması ile başlanılmıştır. Halihazırda projenin arazi hazırlık çalışmaları tamamlanmış olup, makine ve ekipmanın montaj çalışmaları yürütülmektedir. Bu kapsamda tesisin inşaat aşamasında 15 işçi çalışmaktadır. Tesisin faaliyete geçmesi ile kapasite artırımına bağlı olarak yaklaşık 30 personelin istihdam edilmesi planlanmaktadır. Tesiste 300 gün, 24 saat, 3 vardiya şeklinde çalışılması planlanmaktadır. Gerçekleştirilen faaliyet kapsamında kullanılacak olan işletme üniteleri, modern teknolojiye uygun özellikte olup, yeni gelişen teknolojilere uyum sağlayabilecek tarzda monte edilerek yeni yöntemlere geçiş yapılabilmesini mümkün kılmaktadır. Bununla birlikte tesiste yer alan mekanik ekipmanların bakım ve onarımı düzenli bir şekilde yapılacak, gerekli durumlarda yenilenmesi sağlanacak ve böylece proje daha uzun yıllar hizmet verebilecektir. Bu sebeple tesisin proje ömrünün sınırsız olarak değerlendirilmesi doğru bir yaklaşım olacaktır 4

19 Planlanan projenin tamamlanma sürecini gösterir zamanlama tablosu Tablo de verilmiştir. Tablo Projeye Ait Zamanlama Tablosu, Yapılacak İşler 2013 ÇED Süreci İşletmeye Alma İşletme Tesise kabul edilecek atıkların ve hammaddelerin kaynağı, fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri, sınıflandırılması, atık kodları, miktarları, nereden nasıl temin edilecekleri ve ne şekilde bertaraf edieceklerinin ayrıntılı olarak açıklanması, tesise kabul edilmeyecek atıklar ve özellikleri, Gönen Yenilenebilir Enerji Üretim A.Ş. tarafından kapasite artışı yapılması planlanan Gönen Atık Bertaraf Catliq Demo Tesisi ne gelecek olan organik içerikli sulu atıklar, CatLiq (Catalytic Liquifaction) prosesi ile su ve bazı katalizörler varlığında, süperkritik şartlarda bertaraf edilerek direk olarak sentetik ham biyopetrole ve kompoze gübre hammaddesine çevrilecektir. Bahse konu CatLiq prosesinde ana hammadde olarak, tesise sınır durumda bulunan Gönen Biyogaz Tesisi dekantör çıktısı organik atıklar kullanılacaktır. Ayrıca yine Gönen Biyogaz Tesisi ne ait atıksu arıtma tesisinden kaynaklacak olan arıtma çamurları ve tesise yakın bir konumda bulunan besi çiftliklerinden kaynaklanacak hayvansal atıklar da hammadde olarak kullanılacaktır. Proseste hammadde olarak, ayrıca tarım atıkları, orman atıkları ile evsel ve endüstriyel organik içerikli atıkların yanısıra linyit, leonardit, alt bitümlü kömür, yarı bitümlü kömür, bitümlü şist ve antrasit de kullanılabilecektir. Proje kapsamında hammadde olarak kullanılacak atıklar, tamamen organik içerikli atıklar olmakla birlikte herhangi bir tehlikeli ya da kimyasal madde ihtiva etmeyen atıklar olacaktır. Organik maddeler, yapısı gereği toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri üzerinde son derece olumlu katkılara sahiptir. Organik madde içeriği yüksek olan materyaller, su tutma, havalanma özellikleri, tuz içerikleri ve ph değerleri de uygun olduğu takdirde yetiştirme ortamı olarak kullanım potansiyelleri yüksektir. 1 Proje konusu Catliq sistemi, organik atıkların bertarafı için kullanılan bir teknolojidir. Bu anlamda söz konusu tesiste öncelikle Gönen Biyogaz Tesisi dekantör çıkışı atıkları kullanılacak olup, diğer taraftan arıtma tesisi çamurları, tarımsal ve hayvansal atıklar, orman atıkları, evsel ve endüstriyel organik içerikli atıkların kullanımı da planlanmaktadır. Prosesin çalışma prensibine bağlı olarak proje kapsamında hammadde olarak linyit, leonardit, alt bitümlü kömür, yarı bitümlü kömür, bitümlü şist ve antrasitte kullanılabilecektir. Söz konusu atıklar da organik özelliğe sahip hammaddelerdir. Hammadde olarak kullanılacak olan atıkların proses verimleri farklı olduğu için atıkların kullanımı belirli reçetelere göre gerçekleştirilecek olup, tüm atıkların karıştırılarak bertarafı söz konusu olamamaktadır. 1 BARAN A.,ve ark.,farkli Tarimsal Atiklarin Bazi Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Toprak Bölümü, Ankara 5

20 Hammadde olarak kullanılması planlanan atıklardan Gönen Biyogaz Tesisi dekantör çıkıtıları Catliq Prosesine otomotik olarak kapalı bir alt yapı sistemi ile beslenecektir. Diğer atıklar, Balıkesir ilinde tarım ve hayvancılığın önemli bir geçim kaynağı olduğu düşünüldüğünde, yakın civardan kapalı sızdırmaz tankerler ile getirilerek temin edilecektir. Proje kapsamında yürütülen bütün çalışmalar, analitik hesaplamaların yanı sıra ASPEN HYSYS ve CHEMCAD gibi proses mühendisliği yazılımları kullanılarak da desteklenmiştir. Prosesin geliştirilmesi sırasında, dünyaca kabul edilen en uygun tekniklerden (BAT, Best available techniques/bep, Best environmental practise) yararlanılmıştır. Prosesin başlıca hammadde kaynağı Gönen Biyogaz Tesisi dekantör çıkışı organik atıkları olacaktır. Bu kapsamda yeni kapasite 192 ton/gün olarak belirlenmiş olup, 24 saatte toplam 1.943,814 kg Catliq Oil (sentetik ham biyopetrol) ve 3.154,935 kg kompoze gübre hammaddesi üretiminin gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Proses kapsamında kullanılması mümkün olan atıklar ve kodları Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik kapsamında değerlendirilerek Tablo de sunulmuştur. Tablo Proje Kapsamında Kullanılması Mümkün Olan Atıklar ve Kodları, 02 TARIM, BAHÇIVANLIK, SU KÜLTÜRÜ, ORMANCILIK, AVCILIK VE BALIKÇILIK, GIDA HAZIRLAMA VE İŞLEMEDEN KAYNAKLANAN ATIKLAR Tarım, Bahçıvanlık, Su Ürünleri Üretimi, Ormancılık, Avcılık ve Balıkçılıktan Kaynaklanan Atıklar Yıkama ve temizleme işlemlerinden kaynaklanan çamurlar Hayvan dokusu atıkları Bitki dokusu atıkları Ayrı toplanmış ve saha dışında işlem görecek hayvan pislikleri, idrar ve tezek (pisletilmiş saman dahil), akan sıvılar Ormancılık atıkları Et, balık ve diğer hayvansal kökenli gıda maddelerinin hazırlanmasından ve işlenmesinden kaynaklanan atıklar Yıkama ve temizlemeden kaynaklanan çamurlar Hayvan dokusu atığı İşletme sahası içerisindeki atık su arıtımından kaynaklanan çamurlar Meyve, sebze, tahıl, yenilebilir yağlar, kakao, kahve, çay ve tütünün hazırlanmasından ve işlenmesinden; konserve üretiminden, maya ve maya özütü üretiminden, molas hazırlanması ve fermantasyonundan kaynaklanan atıklar Yıkama, temizleme, soyma, santrifüj ve ayırma işlemlerinden kaynaklanan çamurlar İşletme sahası içerisindeki atık su arıtımından kaynaklanan atıklar Şeker üretiminden kaynaklanan atıklar İşletme sahası içerisindeki atık su arıtımından kaynaklanan çamurlar Süt ürünleri endüstrisinden kaynaklanan atıklar İşletme sahası içerisindeki atık su arıtımından kaynaklanan çamurlar Unlu mamuller ve şekerleme endüstrisinden kaynaklanan atıklar İşletme sahası içerisindeki atık su arıtımından kaynaklanan çamurlar 03 AHŞAP İŞLEME VE KAĞIT, KARTON, KAĞIT HAMURU, PANEL(SUNTA) VE MOBİLYA ÜRETİMİNDEN KAYNAKLANAN ATIKLAR Ağaç İşlemeden ve Sunta ve Mobilya Üretiminden Kaynaklanan Atıklar Ağaç kabuğu ve mantar atıkları dışındaki talaş, yonga, kıymık, ahşap, kontraplak ve kaplamalar Kağıt hamuru, kağıt ve kağıt karton üretim ve işlenmesinden kaynaklanan atıklar Ağaç kabuğu ve odun atıkları Yeşil sıvı çamuru (pişirme sıvısı geri kazanımından) Geri dönüşüm amaçlı kağıt ve kartonun ayrıştırılmasından kaynaklanan atıklar Kireç çamuru atığı 6

21 dışındaki saha içi atık su arıtımından kaynaklanan çamurlar 19 ATIK YÖNETİM TESİSLERİNDEN, TESİS DIŞI ATIK SU ARITMA TESİSLERİNDEN VE İNSAN TÜKETİMİ VE ENDÜSTRİYEL KULLANIM İÇİN SU HAZIRLAMA TESİSLERİNDEN KAYNAKLANAN ATIKLAR Atığın Anaerobik Arıtımından Kaynaklanan Atıklar Belediye atıklarının anaerobik arıtımından kaynaklanan sıvılar Belediye atıklarının anaerobik arıtımından kaynaklanan posalar Hayvansal ve bitkisel atıkların anaerobik arıtımından kaynaklanan sıvılar Hayvansal ve bitkisel atıklarını anaerobik arıtımından kaynaklanan posalar Başka bir şekilde tanımlanmamış atıklar Başka Bir Şekilde Tanımlanmamış Atık Su Arıtma Tesisi Atıkları dışındaki endüstriyel atık suyun biyolojik arıtılmasından kaynaklanan çamurlar 20 AYRI TOPLANMIŞ FRAKSİYONLAR DAHİL BELEDİYE ATIKLARI (EVSEL ATIKLAR VE BENZER TİCARİ, ENDÜSTRİYEL VE KURUMSAL ATIKLAR) Bahçe ve Park Atıkları (Mezarlık Atıkları Dahil) Biyolojik olarak bozunabilir atıklar Diğer Belediye Atıkları Karışık belediye atıkları Pazarlardan kaynaklanan atıklar Fosseptik çamurları Kanalizasyon temizliğinden kaynaklanan atıklar Söz konusu organik içerikli atıklar, önce öğütülür sonra karıştırma tanklarına alınarak proses içerisinde geri kazanılmış organik olarak zengin içerikli su ile derişimi %10 kuru maddeye ulaşana kadar seyreltilir. Seyreltme işleminden sonra ısıtılan karışım yüksek basınca tabii tutularak süperkritik şartlar oluşturulur. Bu aşamada oluşan karışım kül ayrıştırma siklonuna oradan da kimyasal reaktöre gönderilir. Kimyasal dönüşümünü tamamlayan ve ısı eşanjörlerinde ısısı alınan karışım katı, sıvı ve gaz olarak ayrıştırılır. Oluşan sıvı madde; sentetik sıvı yakıt, katı madde ise gübre niteliğinde olup, gaz ise doğalgaz ile karıştırılarak proses içerisinde ısı enerjisi sağlamada tekrar kullanılacaktır. Prosese ait detaylı iş akımı açıklaması bölüm 1.3 te verilmiştir. Proje kapsamında çevre mevzuatı dahilinde tehlikeli atık olarak değerlendirilebilecek atıkların bertarafı gerçekleştirilmeyecektir. 1.3 Proje kapsamındaki tüm ünitelerin özellikleri, kapasiteleri, tasarım bilgileri, her faaliyet için her bir ünitede gerçekleştirilecek işlemler, tüm sistem için kütle denkliği ve proses akım şeması, faaliyet ünitelerinde kullanılacak proses yöntemleri ile teknolojiler, geri dönüşüm verimi, proje kapsamında atık ve mamul madde depolarının kapasitesi, özellikleri, projede uyulacak ulusal ve uluslararası standartlar, faaliyet üniteleri dışındaki diğer ünitelerde sunulacak hizmetler, Planlanan proje kapsamında; Gönen Atık Bertaraf Catliq Demo Tesisi ne gelecek olan organik içerikli atıklar CatLiq (Catalytic Liquifaction) prosesi ile su ve bazı katalizörler varlığında, süperkritik şartlarda direkt olarak sentetik ham biyopetrole ve kompoze gübre hammaddesine çevrilecektir. Tesiste hammadde olarak öncelikle tesisin bitişiğinde yer alan Gönen Biyogaz Tesisi nin atıkları kullanılacaktır. Bahse konu CatLiq prosesinde hammadde olarak ayrıca arıtma çamurları, hayvansal atıklar, tarım atıkları, orman atıkları ile evsel ve endüstriyel organik içerikli atıklar da kullanılabilmektedir. Bu kapsamda proseste hammadde olarak tesise çok yakın mesafede bulunan ve Gönen Biyogaz Tesisi ne ait atıksu arıtma tesisinden oluşacak arıtma çamurları ve tesis bitişiğinde yer alan besi çiftliklerinden kaynaklanacak hayvansal atıklar da kullanılacaktır. Proseste hammadde olarak, ayrıca tarım atıkları, orman atıkları ile evsel ve endüstriyel organik içerikli atıkların yanısıra linyit, leonardit, alt bitümlü kömür, yarı bitümlü kömür, bitümlü şist ve antrasit de kullanılabilmektedir. 7

22 Söz konusu CatLiq tesisi, tek vardiyada günde 64 ton organik içerikli atığın bertarafını yaparak saatte 647,983 kg Catliq Oil (sentetik sıvı yakıt) ve saatte 1.051,645 kg kompoze gübre hammaddesi üretimi için ÇED Gerekli Değildir kararı almıştır. Yapılan Ar-Ge çalışmaları ve prosesin elverişli şartları göz önünde bulundurularak proje kapsamında kapasite artışı gerçekleştirilmesi planlanmıştır. Kapasite artışına bağlı olarak tek vardiyadaki aynı üretim kapasitesi ile günde 3 vardiya çalışılması öngörülmüştür. Bu kapsamda yeni kapasite 192 ton/gün olarak belirlenmiş olup, 24 saatte toplam 1.943,814 kg Catliq Oil (sentetik ham biyopetrol) ve 3.154,935 kg kompoze gübre hammaddesi üretiminin gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Hammadde olarak kullanılacak organik içerikli ana atık, Gönen Biyogaz Tesisinden temin edilecek olan söndürülmüş organik gübre atığıdır. CatLiq Prosesi Kullanılarak Organik İçerikli Atıkların Bertarafı İşlemi Proje kapsamında planlanan kapasite artışı vardiya sayısının üçe çıkarılması ile gerçekleştirilecektir. Bu kapsamda aşağıda sunulan proses iş akımı, tek vardiyada gerçekleşecek olan çalışmaları belirtmektedir. Diğer vardiyalarda da aynı çalışma prensibi uygulanacaktır. Gönen Atık Bertaraf CatLiq Tesisi nde, hammadde olarak kullanılacak atıklar, en başta biyogaz tesisinin atığı söndürülmüş organik gübre (%25 kuru maddeli bulamaç), önce öğütme işlemine tabi tutularak partikül ebatları inceltilir ve daha sonra monopompalar tarafından ortalama kg/sa akış hızında karıştırma tanklarına alınarak, evaporatörden dönen organik içeriği zengin su ile seyreltilerek 70 o C a ısıtılmaktadır. 8 saat kadar karıştırıcıda homojenleştirilen ve ısıtılan karışım buradan yüksek basınçlı proses pompası tarafından proses eşanjörlerine beslenmektedir. Bir dizi ısı değiştiricisinde ısıtılan süperkritik şartlardaki (sıvı ve gaz evrelerin aynı özellikleri aldığı şartlar) karışım, sırasıyla kül ayrıştırma siklonuna ve kimyasal reaktöre girerek hedeflenen dönüşüm gerçekleştirilmektedir. Reaktörden çıkan karışım, üzerindeki ısıyı reaktör öncesinde ısıtılmak istenen bulamaca aktarmak üzere ısı geri kazanım eşanjörlerine sevk edilmektedir. Kimyasal reaksiyon için ihtiyaç duyulan proses ısısı reaktör öncesindeki son kademe eşanjörde bir ergimiş tuz devresi ile sağlanmakta, söz konusu ergimiş tuz, doğalgazlı kazanda istenen sıcaklığa kavuşturulmaktadır. Türkiye de ilk defa bu proseste ısı transfer elemanı olarak tuz (NaNO 3 /KNO 3 ) kullanılacaktır. Doğalgazlı kazanın dahil olduğu ısı santralinde doğalgazla karıştırılmış halde prosesin yan ürünü olan sentez gazı da yakılırken verimli ve temiz bir yanma sağlanması için reküperatör (atık ısıyı geri kazanmak için kullanılan ters akışlı bir ısı eşanjörü) kullanılmaktadır. Böylece doğalgazın yanma ısısı, sonuç olarak az miktarda niteliksiz atık ısı oluşacak biçimde değerlendirilmektedir. Kimyasal dönüşüm tamamlanıp, üzerindeki ısısı alınmış ve basıncı düşürülmüş karışım (ürün) önce separatör kazanına alınmakta ve su çözeltisi ile sıvı yakıt ve sentez gazı bu noktada ayrıştırılmaktadır. Sıvı yakıt depoya alınmakta, sentez gazı yakılmak üzere ısı santraline sevk edilmekte ve su çözeltisi ise distilatör ve çok etkili evaporatör ekipmanlarından geçirilerek deriştirilmektedir. 8

23 Daha sonra evaporatörden çıkan derişik su, işlenmemiş gübreyi sulandırmak üzere depolama tankına alınmaktadır. Evaporatörün çıktısı atıksu ise bir aktif karbon sisteminden geçirildikten sonra Gönen Biyogaz Tesisi ne ait atıksu arıtma tesisine gönderilerek bertaraf edilecektir. Gönen Atık Bertaraf CatLiq Tesisi ne ait iş akış şeması Şekil de verilmiştir. 9

24 Şekil Gönen Atık Bertaraf Catliq Tesisi İş Akım Şeması 10

25 Proje konusu Atık Bertaraf Catliq Demo Tesisi faaliyeti kapsamında prosese ait kütle dengesi hesapları, deneysel sonuçlara dayalı analitik yöntemlerle yapılmıştır. Ayrıca analitik yöntemi doğrulamak amacıyla ASPEN HYSYS ve CHEMCAD proses mühendisliği yazılımları kullanılmıştır. Proje kapsamında TÜBİTAK MAM tarafından ASPEN HYSYS ve CHEMCAD proses mühendisliği yazılımları kullanılarak hazırlanmış olan Catlıq Prosesinde Kütle ve Enerji Dengeleri konulu ara rapor Ek-7 de, tek vardiya için elde edilen kütle denkliği tablosu ise Şekil de verilmiştir. Şekil CatLiq Atık Bertaraf Tesisi Kütle Denkliği Tablosu (Tek Vardiya için) Çıktılar CatLiq oil: Sentetik Ham Biyopetrol Inorganik Madde + Reaksiyona girmemiş karbon: Kompoze gübre hammaddesi Proses atıksuyundaki organik madde+proses atık suyu: Proses sonu suyu Yanma gazı: Egzoz gazı Proje kapsamında kullanılan makine ekipman çoğunlukla çelik özelliğinde kapalı tanklar ve iletim borularıdır. Proje kapsamında ana hammadde olarak kullanılacak olan biyogaz tesisi dekantör çıkışı organik atıklar, proje alanına sınır komşusu durumunda bulunan Gönen Biyogaz Tesisi nden otomatik olarak kapalı bir iletim sistemi ile prosese beslenecektir. Proje kapsamında kullanılacak olan diğer hammaddeler arasında yer alan arıtma tesisi çamurları Gönen Biyogaz Tesisi Arıtma Tesisi nden sağlanacaktır. Proje kapsamında kullanılması mümkün olan diğer hammaddeler ise proje bölgesinde tarım ve hayvancılığın önemli bir geçim kaynağı olduğu göz önünde bulundurulduğunda başta Gönen ilçesi olmak üzere civar ilçe ve illerden kolaylıkla toplanabilecektir. 11

26 Proje konusu proses verimi için, üretilen hammaddelere göre farklı değerlendirme yapılabilir. Üretilen nihai ürünlerden ham biyopetrole göre değerlendirme yapıldığında prosesin %40 verimle (prosese giren kuru maddenin %40 ının sentetik ham biyopetrole dönüşeceği öngörülerek) çalışacağı hesaplanmıştır. Projede üretim amacına uygun olmayan ürün elde edilme oranı düşüktür. Bu açıdan bakıldığında da proses verimi yüksektir. Bahsi geçen ve proje kapsamında bertarafı gerçekleştirilebilecek olan diğer atıklar da prosese depolama yapılmadan direk olarak beslenecektir. Depolama yapılması mecburiyetinin oluştuğu durumlarda ise betonarme, sızdırmaz zemin üzerinde yer alacak olan tanklarda depolanma işlemi yapılacaktır. Proje kapsamında üretilmesi planlanan Catliq Oil (sentetik ham biyopetrol) ve kompoze gübre hammaddesi proje alanı içerisinde yer alan sızdırmaz, dış etkilere karşı korunaklı tanklarda depolanacaktır (Bkz. Ek-2/Tesis Yerleşim Planı). CatLiq prosesi sonucunda üretilen sentetik ham biyopetrolün tanımlanması ve kalitesine dair henüz dünyada bir standart bulunmamaktadır. Bu bağlamda TSE ye standart başvusurunda bulunulmuş ve bir TSEK kriteri taslağı TSE-TK16 Petrol ve Petrol Ürünleri Teknik Komitesi ne sunulmuştur. TSEK kriterinin oluşturulması çalışmalarına devam edilmektedir. 1.4 Proje ünitelerinde üretilecek mal ve/veya hizmetler, nihai ve yan ürünlerin üretim miktarları, nerelere, ne kadar ve nasıl pazarlanacakları, üretilecek hizmetlerin nerelere, nasıl ve ne kadar nüfusa ve/veya alana sunulacağı Kapasite artışı planlanan proje kapsamında, 192 ton/gün organik atık bertarafı ile 24 saatte toplam 1.943,814 kg Catliq Oil (sentetik ham biyopetrol) ve 3.154,935 kg kompoze gübre hammaddesi üretimi gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Proje kapsamında üretilecek olan sentetik ham biyopetrolün satışı ile ilgili olarak Petrol İşleri Genel Müdürlüğü tarafından mevzuat çalışmaları başlatılmıştır. Projenin diğer bir nihai ürünü kompoze gübre hammaddesi projenin yer aldığı Balıkesir ili ve Gönen ilçesinde tarımın önemli bir yere sahip olduğu göz önünde bulundurulduğunda başta bölgede ve bağlı olarak ülke ekonomisinde yer bulacaktır. Bu kapsamda Balıkesir İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü ne başvuru yapılacaktır. Proje kapsamında pazarı olan, satışa sunulabilecek herhangi bir yan ürün oluşumu söz konusu değildir. 1.5 Proje sahasının en yakın yerleşim birimine uzaklığı (planlanan tüm üniteler için ayrı ayrı) hakkında bilgi verilmesi, Catliq prosesi ile atık bertarafı planlanan proje Balıkesir ili, Gönen ilçesi, Koru Mevkii, Hasanbey Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Proje alanına en yakın yerleşim birimi proje alanının 1,25 km doğusunda yer alan Tuzakçı Köyü dür. Proje alanının yakın çevresinde bulunan yerleşim birimleri Şekil de verilmiştir. 12

27 Şekil Proje Alanının Yakın Çevresinde Bulunan Yerleşim Birimleri Proje alanına yakın mesafede olan yerleşim birimlerinin proje alanına olan uzaklıkları Tablo de verilmiştir. Tablo Yerleşim Birimlerini Proje Alanına Olan Uzaklıkları Yerleşim Yeri Mesafe (km) Proje Alanına Göre Yönü Gönen İlçesi 2,64 km Güneydoğu Tuzakçı Köyü 1,25 km Doğu Hasanbey Köyü 2,20 km Güneybatı Pehliavanhoca Köyü 4,05 km Güneybatı Babayaka Köyü 2,96 km Batı Gündoğan Köyü 2,00 km Kuzey Faaliyetin gerçekleştirileceği Faaliyet Alanına Ait Fotoğraflar ve Uydu Görüntüleri Ek-8 de ve 1/ Ölçekli Topografik Harita Ek-4 te sunulmuştur. Proje faaliyetleri kapsamında başta biyogaz tesisi dekantör çıkışı sönmüş organik gübre atığının bertarafı gerçekleştirilecektir. Proje alanına en yakın yerleşim biriminin, proje alanına olan mesafesinden dolayı olumsuz etkilenmesi söz konusu değildir. 1.6 Faaliyet ünitelerinde kullanılacak makine ve teçhizatın, adet ve özellikleri, (ulusal ve uluslararası mevzuata uygunluk) bakım ve temizlik çalışmaları, Kapasite artışı planlanan CatLiq tesisi, tek vardiyada günde 64 ton organik içerikli atığın bertarafını yaparak saatte 647,983 kg Catliq Oil (sentetik ham biyopetrol) ve saatte 1.051,645 kg kompoze gübre hammaddesi üretimi için ÇED Gerekli Değildir kararı almıştır. Yapılan ar-ge çalışmaları ve prosesin elverişli şartları göz önünde bulundurularak proje kapsamında kapasite artışı gerçekleştirilmesi planlanmıştır. Kapasite artışına bağlı olarak tek vardiyadaki aynı üretim kapasitesi ile günde 3 vardiya çalışılması öngörülmüştür. Bu kapsamda yeni kapasite 192 ton/gün olarak belirlenmiş olup, 24 saatte toplam 1.943,814 kg Catliq Oil (sentetik ham biyopetrol) ve 3.154,935 kg kompoze gübre hammaddesi üretiminin gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Projede gerçekleştirilecek olan kapasite artışı sadece vardiya sayısının arttırılması ile sağlanacaktır. Kapasite artışı vardiya sayısına bağlı olarak yapılacağı için prosesin saatlik üretim kapasitesinde de bir değişim olmayacaktır. Proje üretim bilgileri Tablo de sunulmuştur. Proje kapsamında ÇED Gerekli Değildir kararına haiz makine ve ekipman tür ve sayısında herhangi bir değişiklik yapılmayacaktır. 13

28 Tablo Proje Üretim Bilgileri NİHAİ ÜRÜN MEVCUT DURUM KAPASİTE ARTIŞI Hammadde Kullanımı 64 ton/gün Hammadde Kullanımı 192 ton/gün Saatlik Üretim Vardiya Sayısı Saatlik Üretim 24 Saatlik Toplam Üretim Vardiya Sayısı Kompoze Gübre 1.051,645 kg Tek 1.051,645 kg 1.943,814 kg 3 Biyopetrol 647,983 kg (8saat) 647,983 kg 3.154,935 kg (24 saat) Tesis içerisinde üretimde kullanılacak makine ve ekipman listesi Tablo de verilmiştir. Tablo Tesis İçerisinde Üretimde Kullanılacak Makine ve Ekipman Listesi ADET 2 Tank 1 Soğutma Kulesi 1 Evaporatör Havuzu 1 Kazan 1 Tuz Besleme Tankı 1 Kurutucu 1 Kızgın Yağ Tankı 1 Gaz Kompresörü 1 Mineral Kollektör 1 Asit Tankı 1 Reaktör 1 Dekantör Evaporatör Grubu Kazan Dairesi CatLiq Platform 1 Sentetik Ham Biyopetrol Geri Kazanım Tankı 3 Katalizör Tankları 1 Off Spec Tankı 1 Sentetik Ham Biyopetrol Santrifüj Tankı 1 Atıksu Santrifüj Tankı 1 Sentetik Ham Biyopetrol Besleme Tankı 1 Petrol Santrifüj Besleme Tankı 1 MVR Besleme Tankı 1 Mineral Tankı 1 Su Tankı 1 Degazör 2 Mineral Tankı 1 Deşarj Havuzu 3 Besleme Havuzu 1 Dekantör 2 Atık Toplama Havuzları 1 Jeneratör Katalizör Grubu Santrifüj Grubu Diğer MAKİNA VE EKİPMAN Projede yer alan makine ekipmanın çoğunluğu otomatik olarak çalışmakta olup, tasarımları gereği sürekli iç temizliğine uygun olmayan teknik özelliklere sahiptir. 14

29 Proje kapsamında kullanılacak olan makine ve teçhizatın bakım, onarım ve periyodik kontrolleri, ilgili ulusal ve uluslararası standartlarda belirlenen aralıklarda ve kriterlerde, imalatçı verileri ile fen ve tekniğin gereklilikleri dikkate alınarak yapılacaktır. Bahse konu makine ve teçhizatın temizlik, bakım ve onarım çalışmaları tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği hükümlerine uygun şekilde periyodik olarak yapılacaktır. 1.7 Taşımada kullanılacak araçların özellikleri, kapasite ve miktarları, atıkların toplanması ve taşınmasına ilişkin detaylar, araçların bakım ve temizliği Proje kapsamında hammadde olarak bertarafı yapılacak olan ana madde, proje konusu tesis ile sınır komşusu durmunda olan Gönen Biyogaz Tesisi dekantör çıkışı sönmüş organik gübre atığıdır. Bahse konu atık, biyogaz tesisinden kapalı otomatik bir sistem ile beslenecektir. Proje kapsamında kullanılacak olan arıtma çamurları da öncelikle Gönen Biyogaz Tesisi ne ait biyolojik arıtma tesisi çamurları olacak olup, proje alanına kapalı, sızdırmaz üzerinde atık adı ve kodu yazan variller ile getirilecektir. Proseste hammadde olarak ayrıca tesis bitişiğinde yer alan besi çiftliklerinden kaynaklanacak hayvansal atıklar da hammadde olarak kullanılanılabilecektir. Bahse konu bu atıkların dışında ayrıca tarım atıkları, orman atıkları ile evsel ve endüstriyel organik içerikli atıklar da kullanılabilmektedir. Hammadde olarak kullanılacak olan, Gönen Biyogaz Tesisi dekantör çıktısı organik atık ve Gönen Biyogaz Tesisi artıma tesisi çamurları dışında kalan hammaddeler, proje alanına kapalı üzerinde atık adı ve kodu yazan, uyarı levhalarının bulunduğu sızdırmaz tankerler ile taşınacakır. Söz konusu araçlara ait görünüm Şekil de verilmiştir. Taşımada kullanılacak olan araçların tanker kısımları aynı zamanda araç üzerinden çıkarılıp sabit konteyner olarak da kullanılabilmektedir. Şekil Atıkları Taşımak İçin Firma Tarafından Tasarlanan Araç (Örnek) 15

30 Projede hammadde olarak kullanılacak olan hammaddelerin tümü, organik içerikli atıklar olup herhangi bir tehlikeli ya da kimyasal madde ihtiva etmeyecektir. Hammadde taşınmasında kullanılacak araçların bakım, onarım ve periyodik kontrolleri, ilgili ulusal ve uluslararası standartlarda belirlenen aralıklarda ve kriterlerde, imalatçı verileri ile fen ve tekniğin gereklilikleri dikkate alınarak yapılacaktır. Bahse konu makine ve teçhizatın temizlik, bakım ve onarım çalışmaları tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği hükümlerine uygun şekilde periyodik olarak yapılacaktır. 1.8 Sahanın bulunduğu alandaki trafik durumu ile saha içi trafik yönetimi, sahaya ulaşım yolu hakkında ayrıntılı bilgiler, sahaya ulaşım yolunun bir plan üzerinde gösterilmesi, yolların mevcut trafik yoğunluğu, Balıkesir ili, Gönen ilçesi, Hasanbey Köyü sınırları içerisinde yer alan projeye en yakın karayaolu, proje alanının doğusunda yer alan Gönen- Gündoğan- Sarıköy köy yoludur. Bahse konu yol, asfalt kaplanmış durumda kullanımdadır. Gönen-Gündoğan- Sarıköy köy yolu, Bandırma- Biga (E90-D200) Karayoluna bağlanmaktadır. Planlanan proje kapsamında proseste Gönen Biyogaz Tesisi dekantör çıkışı organik atıkların dışında atık bertarafı söz konusu olduğunda dışarıdan sağlanacak olan atıklar sızdırmaz tankerler ile tesis alanına getirilecektir. Proje alanında daha önce Oba Salça Fabrikası faaliyet göstermiş olup, mevcut durumda söz konusu fabrika binası kullanılmamaktadır. Bağlı olarak proje alanında daha önceden yol çalışmaları tamamlanmıştır. Nakliye işlemleri sırasında proje alanı ve çevresinde bulunan mevcut yollardan faydalanılacak olup, proje kapsamında herhangi bir yeni yol açılması söz konusu olmayacaktır. Projede dışarıdan atık sağlanması durumu söz konusu olduğunda, bahse konu hammaddelerin nakliyatında mevcut yollar kullanılacaktır. Kullanılacak taşıma güzergahını gösterir uydu görüntüsü Şekil de, tesis içindeki yollara ait görüntüler ise Şekil de verilmiştir. Şekil Kullanılacak Taşıma Güzergahını Gösterir Uydu Görüntüsü 16

31 Şekil Tesis İçindeki Yollara Ait Görüntüler Proje ile ilgili olarak Karayolları 14. Bölge Müdürlüğü nün tarih ve sayılı görüş yazsında da belirtildiği üzere, proje kapsamında Karayolu Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik ve faaliyetin İnşaat ve işletme aşamalarında karayollarının kullanılmasında 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve bu kanuna istinaden Karayolları ile ilgili olarak çıkarılan tüm kanun ve yönetmeliklerde belirtilen hükümlere uyulacaktır. Proje kapsamında kurulacak tüm tesislere ve yapılara ilişkin yer planlamasında hükümlerine ve Karayolu Kamulaştırma Sınırı Çekme paylarına uyulacaktır. Bununla birlikte tehlikeli madde sınıfına giren malzemelerin taşınması durumu söz konusu olursa taşıma esnasında Tehlikeli Maddelerin Karayolu İle Taşınması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Projenin inşaat ve işletme aşamalarında malzemelerin taşınması esnasında karayollarına ve ilgili tesislerine herhangi bir zarar verilmeyecek olup, zarar verilmesi durumunda tüm zarar, Karayolları 14. Bölge Müdürlüğü ile yapılacak protokol çerçevesinde yatırımcı firma tarafından karşılanacaktır. Karayoluna giriş-çıkışlarda ve taşımalarda trafik ile ilgili her türlü güvenlik önlemi, Karayolları 14. Bölge Müdürlüğü nün görüşleri doğrultusunda yatırımcı firma tarafından sağlanacaktır. Projenin inşaat çalışmalarına Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve 6945 sayılı ÇED Gerekli Değildir kararı ile başlanmış olup,kapasite artışı kapsamında herhangi bir arazi hazırlık çalışması yürütülmeyecektir. Kapasite artışı projesinin inşaat çalışmaları proje kapsamında kullanılacak makine ve ekipmanın montajından oluşmaktadır. Projenin tüm aşamaları sırasında tarih ve (Mükerrer) sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Karayolları Trafik Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Yerleşim yerlerinden geçerken kamyon sürücüleri, daha dikkatli olmaları ve hız limitlerine riayet etmeleri hususunda uyarılacaktır. Ayrıca iş kazası, trafik kazası ihtimaline karşı alanda uygun bir yerde sağlık ünitesi, en yakın sağlık ocağı veya hastaneye ulaşmak için araç bulundurulacaktır. Gerekli trafik düzenlemeleri ilgi kurumlar tarafından yapılacak olup inşaat ve işletme aşamasında yollara zarar verilmemesi için gerekli önemleler alınacaktır. 17

32 Projenin inşaat ve işletme aşamalarında; o o o Proje kapsamında kurulacak tüm tesislere ve yapılara ilişkin yer planlanmasında Karayolu Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik hükümlerine ve Karayolu Kamulaştırma Sınırı çekme paylarına uyulacak, İnşaat ve işletme aşamalarında kullanılacak karayollarında 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve Karayolları ile ilgili çıkarılan tüm kanun ve yönetmeliklere uyulacak, Tehlikeli madde sınıfına giren malzemelerin taşınması öngörülmemekte olup, taşınması durumu söz konusu olduğunda Tehlikeli Maddelerin Karayolu İle Taşınması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. 1.9 Proje kapsamında planlanan ekonomik sosyal ve altyapı faaliyetleri, Gönen Yenilenebilir Enerji Üretim A.Ş. tarafından Balıkesir ili, Gönen İlçesi, Koru Mevkii, Hasanbey Köyü, 103 ada ve 1 no lu parsel üzerinde Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve 6945 sayılı ÇED Gerekli Değildir kararı ile inşaatına başlanan Gönen Atık Bertaraf Catliq Demo Tesisi nin 64 ton/gün olan organik atık bertaraf kapasitesinin 192 ton/gün e çıkarılması planlanmaktadır. Proje konusu Gönen Atık Bertaraf CatLiq Demo Tesisi nin inşaat çalışmalarına tarih ve 6945 sayılı ÇED Gerekli Değildir kararının alınması ile başlanılmıştır. Halihazırda projenin arazi hazırlık ve alt yapı çalışmaları tamamlanmış olup, makine ve ekipmanın montajı çalışmaları devam etmektedir. Projenin alt yapı çalışmaları kapsamında drenaj kanalları, Gönen Biyogaz Tesisine bağlantı çalışmaları yürütülmüş olup, çalışmalar tamamlanmıştır. Proje kapsamında oluşacak olan atıksular Gönen Biyogaz Tesisi ne ait Atıksu Arıtma Tesisi ne verilerek bertaraf edilecektir. Proje kapsamında tesisin inşaat aşamasında 15 işçi çalışmaktadır. Tesisin faaliyete geçmesi ile kapasite artırımına bağlı olarak yaklaşık 30 personelin istihdam edilmesi planlanmaktadır. Tesiste 300 gün, 24 saat, 3 vardiya şeklinde çalışılması planlanmaktadır. Proje kapsamında inşaat aşamasında personelin ihtiyaçları proje alanında yer alan yemekhane, idari bina gibi sosyal alanlardan sağlanacaktır. Proje alanı sulu tarım arazisi özelliği göstermekte olup, bu kapsamda proje alanı için 1/1.000 ölçekli Mevzi İmar Planı düzenlenmesi hususunda ilgili kurumlardan olumlu görüş yazıları alınmıştır. Söz konusu yazılar Ek-9/Resmi Yazılar başlığı altında sunulmuştur. Proje alanı için Büyükbaş Hayvancılık Tesisi, Tarımsal Depo ve Biyogaz Tesisi amaçlı Mevzi İmar Planı düzenlenmiştir. Bahse konu imar planları Ek-4 te sunulmuştur Proje ve yer alternatiflerine ilişkin çalışmalar ve ÇED Raporuna konu olan proje/yerin seçiliş nedenlerinin genel olarak ve teknik gerekçelerle açıklanması, teknoloji alternatiflerinin değerlendirilmesi, uygulanabilecek diğer geri kazanım yöntemlerinin değerlendirilmesi, Gönen Yenilenebilir Enerji Üretim A.Ş. tarafından Balıkesir ili, Gönen İlçesi, Koru Mevkii, Hasanbey Köyü 103 ada ve 1 no lu parsel üzerinde Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve 6945 sayılı ÇED Gerekli Değildir kararı ile inşaatına başlanan Gönen Atık Bertaraf Catliq Demo Tesisi nin 64 ton/gün olan organik atık bertaraf kapasitesinin 192 ton/gün e çıkarılması planlanmaktadır. 18

33 Kapasite artışı planlanan Gönen Atık Bertaraf Catliq Demo Tesisi toplam m 2 lik bir alan üzerinde yer alacaktır (Bkz. Ek-2 Tesis Yerleşim Planı). Söz konusu projede kullanılacak olan ana hammadde, Gönen Biyogaz Tesisi dekantör çıktısı sönmüş organik gübre atığıdır. Bu sebeple Catliq Tesisi, Gönen Biyogaz Tesisi ile sınır olacak şekilde inşa edilmiştir. Gönen Biyogaz Tesisi nde oluşan dekantör çıktısı otomatik olarak kapalı bir sistemle Catliq Tesisi ne beslenecektir. Proje için seçilen alan, ilgili kurumlardan gerekli görüşler alınarak 1/1.000 ölçekli Mevzi İmar Planı düzenlenmiş olan bir alandır. Bahse konu praselde Gönen Yenilenebilr Enerji Üretim A.Ş. tarafından, fosil yakıtlara olan bağımlılığı azaltacak yenilenebilir enerji üretimi teknolojilerinin kullanıldığı Gönen Biyogaz Tesisi ve Gönen Hümik Asit Tesisi de yer almakta olup kapasite artışı planlanan Catliq Tesisi de bahse konu bu tesisler arasında yer almaktadır. Firma tarafından ilerleyen zamanlarda aynı parselde küçük çaplı rüzgar elektrik santrali ve güneş enerjisi santrali de kurulması planlanmaktadır. Firma, 103 ada 1 parselde yenilenebilir enerji üzerine çalışmalarını geliştirmeyi hedeflemektedir. Proje için belirlenen alanın seçiminde göz önünde bulundurulan koşullar; Ulaşım için uygun yerde bulunması (Konu ile ilgili olarak Karayolları Genel Müdürlüğü 14. Bölge Müdürlüğü tarih ve sayılı görüş yazısında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Karayolları Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik in 16, 17, 18, 19, 21. ve 26. maddelerinde geçen hükümlere uyulması koşulu ile bahse konu alan için mevzi imar planı hazırlanmasında sakınca görülmediği belirtilmiştir. Proje kapsamında söz konusu yönetmeliğin bahsi geçen hükümlerine uyulacaktır.), Yerleşim yerlerine yeterli uzaklıkta bulunması, Proje alanına en yakın yerleşim birimi 1,25 km uzaklıktaki Tuzakçı Köyü dür. Bahse konu proje alanında tehlikeli durumların oluşmasına sebebiyet verecek yüksek gerilimli enerji hattı v.b. bulunmaması (Konu ile ilgili olarak TEİAŞ 2. İletim Tesis ve İşletme Grup Müdürlüğü Balıkesir İşletme ve Bakım Müdürlüğü nün tarihli ve 680 sayılı görüş yazısında bahse konu proje alanında, müdürlüklerine ait yüksek gerilimli enerji hattı irtifak hakkı bulunmadığı ve bu sebeple proje alanı için mevzii imar planı hazırlanmasında bir sakınca görülmediği ifade edilmiştir.), Tesisin konumu sayesinde hammaddelerini kolaylıkla temin edebilmesi (Tesisin, bulunduğu konum itibari ile proseste kullanılması planlanan hammaddeleri (biyogaz tesisi atıkları, arıtma sitemi çamurları ve hayvansal atıklar) sınır komşusu durumunda bulunan tesislerden kolaylıkla temin edebilmesi (tesisin hemen cephe sınırlarında biyogaz tesisi, artıma tesisi ve hayvan çiftlikleri yer almaktadır.)), 19

34 Proje alanı için ilgili kurumlardan alınan olumlu görüşlere bağlı olarak proje alanı için hazırlanan 1/1.000 Ölçekli Mevzii Uygulama İmar Planının bulunması, olarak sıralanabilir. Ayrıca proje kapsamında mevzii imar planı hazırlanması için görüş alınan resmi kurumlar arasında yer alan Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve 2 sayılı görüş yazısı, Balıkesir Ruhsat ve Denetim Müdürlüğü nün tarih ve sayılı görüş yazısı ve Balıkesir İl Müdürlüğü Erişim Planlama Müdürlüğü nün tarih ve sayılı görüş yazısında 103 ada, 1 parsel için mevzii imar planı hazırlanmasında sakınca görülmemiştir (Bkz. Ek-9/Resmi Yazılar). Bu bilgiler ışığında tesis için seçilen bölgenin uygulanabilir ve özellikle hammadde ihtiyacını tam olarak karşılayacak bir bölgede olduğu değerlendirilmektedir. Proje kapsamında çalıştırılan personel mümkün olduğunca çevre yerleşim yerlerinden temin edilecektir. Bununla birlikte kullanılan ekipmanların alımı ve daha birçok hazırlık için yapılan giderler, yine üretim sırasında isçilerin gıda ve kişisel donanım giderleri, ekipmanların bakim, onarım ve yedek parça giderleri, yakıt giderleri, genel ve beklenmeyen giderler, bölge ekonomisine katkı sağlanacaktır. Teknoloji alternatiflertinin değerlendirilmesi, uygulanabilecek diğer geri kazanım yöntemlerinin değerlendirilmesi Geleneksel enerji kaynaklarının tükenebilir nitelikte oluşu ve rezervlerin önümüzdeki yıllarda tükenme boyutlarına ulaşması insanlığı yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yöneltmiştir. Günümüzde yeni ve yenilenebilir enerji kaynakları olarak güneş, rüzgar, biyokütle vb. enerji kaynakları kullanılmakta ve kullanımı artarak devam etmektedir. Sulu ortam pirolizi olarak da bilinen CatLiq prosesi, fosil yakıtlara olan bağlılığı azaltan alternatif çevreci yöntemlerinden birisidir. Projenin hayata geçirilmesi ile yenilenebilir enerji üretimi, taşıt yakıtı üretimi ve bilinçli atık yönetimi hedefleri sağlanacaktır. Bu kapsamda bahse konu tesis ülke ekonomisi açısından ve atıkların bertarafının yönetimi açısından son derece önem arz eden bir faaliyettir. Faaliyetin işletme aşamasında kullanılacak olan teknoloji modern ve uygulanabilir bir teknoloji olup, benzer tesislerde de halen uygulanmaktadır. Dolayısıyla faaliyetin üretimi için seçilen teknolojinin de optimum koşulları sağlayacağı düşünülmektedir. Bahse konu Catliq prosesi, yakma vb. diğer atık bertaraf yöntemelerine göre daha çevreci bir teknoloji olmakla birlikte, üretilen ürünler açısından bakıldığında hem ekonomiye katkı sağlayan hem de doğal kaynakları korumaya yönelik bir teknolojidir. Bu bakımdan diğer atık bertaraf yöntemlerine göre üstünlük sağlamaktadır. Firma tarafından ticarileştirilmesi ve uluslararası teknoloji arenasına da çıkılması planlanan söz konusu çalışma Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Teknoloji ve Yenilik Destek Programları (TEYDEB) çerçevesinde desteklenen bir projedir. TÜBİTAK ile yapılan Organik Atıklar ve Biyokütleden Endüstriyel Ölçekte Ekonomik Uygunluğa Sahip Sentetik Petrol Üretim Teknolojisinin Geliştirilmesi: CatLiq Başlıklı ve Numaralı proje sözleşmesi Ek-5 de sunulmuştur. Projenin işletme aşamasında projenin çevreye etkilerinin minimizasyonu için önerilen tedbirlerin uygulanması ile çevresel etkiler en aza indirilecektir. Proje kapsamında kullanılan teknoloji yurt içinde ve dışında yaygın olarak kullanılmaktadır. 20

35 1.11 Projenin inşaat ve işletme aşamasında kullanılacak arazi miktarı ve arazinin tanımlanaması, alanın coğrafik şekli, coğrafi tanımlanması (memleket koordinatları-coğrafi koordinatlar), mülkiyet durumuna ilişkin bilgi ve belgeler (tapu, kira kontratı, vb.), Gönen Yenilenebilir Enerji Üretim A.Ş. tarafından Balıkesir ili, Gönen İlçesi, Koru Mevkii, Hasanbey Köyü 103 ada ve 1 no lu parsel üzerinde kapasite artışı planlanan Gönen Atık Bertaraf Catliq Demo Tesisi 192 ton/gün organik atık bertarafı ile 24 saatte toplam 1.943,814 kg Catliq Oil (sentetik ham biyopetrol) ve 3.154,935 kg kompoze gübre hammaddesi üretiminin gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Hammadde olarak kullanılacak organik içerikli ana atık, Gönen Biyogaz tesisinden temin edilecek olan söndürülmüş organik gübre atığıdır. Projenin inşaat çalışmalarına Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve 6945 sayılı ÇED Gerekli Değildir kararı ile başlanmış olup,kapasite artışı kapsamında herhangi bir arazi hazırlık çalışması yürütülmeyecektir. Kapasite artışı projesinin inşaat çalışmaları proje kapsamında kullanılacak makine ve ekipmanın montajından oluşmaktadır. Kapasite artışı planlanan Gönen Atık Bertaraf Catliq Demo Tesisi toplam m 2 lik bir alan üzerinde yer almakta olup, tapunun H19d-08c-3c paftasında yer almaktadır (Bkz Ek-2 Tesis Yerleşim Planı, Ek-4 1/1.000 Ölçekli Mevzi İmar Planı). Bahse konu tesis alanı işletmeci firma tarafından kiralanmış olup, kira sözleşmesi Ek-6 da sunulmuştur. Söz konusu proje alanına ait koordinatlar Tablo de sunulmuştur. Tablo Proje Alanına Ait Koordinatlar NOKTA Y (Sağa) X (Yukarı) Faaliyetin gerçekleştirileceği 103 ada, 1 parsel Tarımsal ve Hayvancılık Amaçlı Sanayi Tesis Alanı ve Büyükbaş Hayvancılık Tesisi, Tarımsal Depo, Biyogaz Tesisi olarak planlanmıştır. Bu kapsamda ilgili kurumlardan alınan görüş yazıları Ek-9/Resmi Yazılar başlığı altında sunulmuştur. Projenin gerçekleştirileceği alan Büyükbaş Hayvancılık Tesisi, Tarımsal Depo, Biyogaz Tesisi olarak planlanan alan içerisinde yer almaktadır. Proje alanının imar durumunu açıklar Mevzii Uygulama İmar Planı Açıklama Raporu ve proje alanına ait 1/1000 ölçekli Mevzii Uygulama İmar Planları Ek-4 te sunulmuştur. Söz konusu projede kullanılacak olan ana hammadde, Gönen Biyogaz Tesisi dekantör çıktısı sönmüş organik gübre atığıdır. Bu sebeple Catliq Tesisi, Gönen Biyogaz Tesisi ile sınır olacak şekilde inşa edilmiştir (Bkz Şekil ). 21

36 Şekil Gönen Atık Bertaraf Catliq Demo Tesisi Ve Gönen Biyogaz Tesisi nden Görünüm Proje alanına en yakın yerleşim birimi proje alanının 1,25 km doğusunda yer alan Tuzakçı Köyü dür. Proje alanına yakın mesafede olan yerleşim birimlerinin proje alanına olan uzaklıkları bölüm 1.5 te verilmiştir. Faaliyetin gerçekleştirileceği alanla ilgili olarak tesis alanını gösterir Yer Bulduru Haritası Ek-1 de, Faaliyet Alanına Ait Fotoğraflar ve Uydu Görüntüleri Ek-9 da ve 1/ Ölçekli Topografik Harita Ek-3 de sunulmuştur. Projenin gerçekleştirileceği parsel Sulu Mutlak Tarım Arazisi özelliği göstermektedir. Bu kapsamda Balıkesir Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü nün tarih ve sayılı görüş yazısında 103 ada, 1 parselin ruhsatlı fabrika alanı dışında kalan, toplamı ,35 m 2 yüzölçümlü kısmı için Büyükbaş Hayvancılık Tesisi, Tarımsal Depo, Biyogaz Tesisi amaçlı 1/1000 ölçekli Mevzi İmar Planı yapılması uygun görülmüştür. Bahse konu görüş yazısı Ek-9/Resmi Yazılar başlığı altında sunulmuştur. Proje alanı ve yakın çevresinde orman alanı bulunmamaktadır. Proje alanına en yakın su kaynağı, faaliyet alanının yaklaşık 1,24 km doğusunda yer alan Gönen Çayı ile 18,15 km kuzeydoğusundan bulunan Kuş Gölü olup, proje alanına mesafelerinden dolayı olumsuz etkilenmesi söz konusu olmayacaktır. DSİ Genel Müdürlüğü 25. Bölge Müdürlüğü nün tarih ve sayılı ve tarih ve sayılı görüş yazıları ile tarihli Tesis Yeri Tespit Raporunda projenin gerçekleştirileceği alanın bir kenarından sulama ana kanalının geçtiği ve bahse konu 103 ada, 1 parselin bir kısmının Gönen Ovası sulama sahası içerisinde kaldığı, bu sebeple Tarım Arazilerinin Korunması ve Kullanılmasına Dair Yönetmelik gereği, bu yönetmeliğin yürütülmesinden görevli kurumdan görüş alınması gerektiği ifade edilmiştir (Bkz. Ek-9/Resmi Yazılar). 22

37 Bu kapsamda Balıkesir Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü tarih ve sayılı görüş yazısında da belirtildiği üzere proje alanı için Büyükbaş Hayvancılık Tesisi, Tarımsal Depo, Biyogaz Tesisi amaçlı 1/1000 ölçekli Mevzi İmar Planı hazırlanmasında sakınca görülmemiştir (Bkz. Ek-9/Resmi Yazılar). Projenin gerçekleştirileceği 103 ada, 1 parsel üzerinden Bandırma Belediyesi İmar ve Şehircilik Müdürlüğü nün tarihli ve 13 sayılı görüş yazısında da ifade edildiği üzere, 1400 lük Bandırma-Gönen su ishale hattı geçmektedir. Söz konusu ishale hattının geçtiği alanda herhangi bir yapılaşmaya izni verilmemesi, arıza durumunda boru hattına müdahale edilebilecek şekilde her iki taraftan 5 er metre koruma bandı bırakılması ve zemin etüt çalışmalarına başlanıldığı için Bandırma Belediyesi Su ve Kanalizasyon Müdürlüğü ne haber verilmesi gerektiği ifade edilmiştir (Bkz. Ek-9/Resmi Yazılar). Proje alanı ve yakın çevresinde planlı alan bulunmamaktadır Proje ile ilgili olarak bu aşamaya kadar gerçekleştirilmiş olan iş ve işlemlerin kısaca açıklanması, bugüne kadar alınmış ve alınacak izinler, Gönen Yenilenebilir Enerji Üretim A.Ş. tarafından Balıkesir ili, Gönen İlçesi, Koru Mevkii, Hasanbey Köyü, 103 ada ve 1 no lu parsel üzerinde Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve 6945 sayılı ÇED Gerekli Değildir kararı ile inşaatına başlanan Gönen Atık Bertaraf Catliq Demo Tesisi nin 64 ton/gün olan organik atık bertaraf kapasitesinin 192 ton/gün e çıkarılması planlanmaktadır (Bkz. Ek-1/Yer Bulduru Haritası, Ek-9/Resmi Yazılar). Söz konusu CatLiq tesisi, tek vardiyada günde 64 ton organik içerikli atığın bertarafını yaparak saatte 647,983 kg Catliq Oil (sentetik ham biyopetrol) ve saatte 1.051,645 kg kompoze gübre hammaddesi üretimi için ÇED Gerekli Değildir kararı almıştır. Yapılan Ar-Ge çalışmaları ve prosesin optimum şartları göz önünde bulundurularak proje kapsamında kapasite artışı gerçekleştirilmesi planlanmıştır. Kapasite artışına bağlı olarak tek vardiyadaki aynı üretim kapasitesi ile günde 3 vardiya çalışılması öngörülmüştür. Bu kapsamda yeni kapasite 192 ton/gün olarak belirlenmiş olup, 24 saatte toplam 1.943,814 kg Catliq Oil (ham biyopetrol) ve 3.154,935 kg kompoze gübre hammaddesi üretiminin gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. CatLiq prosesinin geliştirilmesi ile ilgili çalışmalar, teknolojinin sahibi olan Altaca Çevre Teknolojileri ve Enerji Üretim A.Ş. firmasının Gebze Organize Sanayi Bölgesi (GOSB) Teknopark ta kurulu olan pilot tesisinde sürdürülmektedir. Altaca firması CatLiq teknolojisinin endüstriyel boyuta taşınması amacı ile Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı na (TEYDEB) tarihinde proje başvurusunda bulunmuştur. Söz konusu başvuru tarihinde TÜBİTAK TEYDEB tarafından uygun bulunarak destek kapsamına alınmıştır. Ayrıca Boğaziçi Üniversitesi de Makine Mühendisliği ve Kimya Mühendisliği öğretim üyeleri vasıtası ile de projeye katkı sağlanmaktadır. Projenin inşaat çalışmalarına Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve 6945 sayılı ÇED Gerekli Değildir kararı ile başlanmış olup,kapasite artışı kapsamında herhangi bir arazi hazırlık çalışması yürütülmeyecektir. Kapasite artışı projesinin inşaat çalışmaları proje kapsamında kullanılacak makine ve ekipmanın montajından oluşmaktadır. Proje işletmeye alındıktan sonra Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin Lisanslar Hakkında Yönetmelik kapsamında gerekli izin başvuruları yapılacaktır. 23

38 BÖLÜM 2 PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU

39 BÖLÜM 2: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU 2.1 Proje Yerinin; İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan, lejand ve plan notlarının da yer aldığı Onanlı Çevre Düzeni Planı (1/ ve 1/ ölçekli plan), Nazım İmar Planı, Uygulama İmar Planı üzerinde gösterilmesi, proje sahası ve yakın çevresinin ölçekli harita veya kroki üzerinde gösterimi, sağlık koruma bandının bu planlarda gösterilmesi, proje sahası yakın çevresinde bulunan sanayi ve yerleşimlerin harita üzerinde gösterilmesi, mesafelerin belirtilmesi, tesise ulaşım için kullanılacak yol güzergahları, faaliyet alanı ve çevresinin panaromik fotoğrafları, (açıklamalar Rapor içinde yer almalı ve planlar aslının aynıdır damgalı olarak Rapor ekinde yer almalıdır.), Gönen Yenilenebilir Enerji Üretim A.Ş. tarafından Balıkesir ili, Gönen İlçesi, Koru Mevkii, Hasanbey Köyü 103 ada ve 1 no lu parsel üzerinde kapasite artışı planlanan Gönen Atık Bertaraf Catliq Demo Tesisi 192 ton/gün organik atık bertarafı ile 24 saatte toplam 1.943,814 kg Catliq Oil (sentetik sıvı yakıt) ve 3.154,935 kg kompoze gübre hammaddesi üretimi gerçekleştirmeyi planlanmaktadır. Hammadde olarak kullanılacak organik içerikli ana atık, Gönen Biyogaz tesisinden temin edilecek olan söndürülmüş organik gübre atığıdır. Projenin inşaat çalışmalarına Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve 6945 sayılı ÇED Gerekli Değildir kararı ile başlanmış olup, kapasite artışı kapsamında herhangi bir arazi hazırlık çalışması yürütülmeyecektir. Kapasite artışı projesinin inşaat çalışmaları proje kapsamında kullanılacak makine ve ekipmanın montajından oluşmaktadır. Kapasite artışı planlanan Gönen Atık Bertaraf Catliq Demo Tesisi toplam m 2 lik bir alan üzerinde yer almakta olup, tapunun H19d-08c-3c paftasında yer almaktadır (Bkz Ek-2 Tesis Yerleşim Planı, Ek-4 1/1.000 Ölçekli Mevzi İmar Planı). Bahse konu tesis alanı işletmeci firma tarafından kiralanmış olup, kira sözleşmesi Ek-6 da sunulmuştur. Proje alanına en yakın yerleşim birimi proje alanının 1,25 km doğusunda yer alan Tuzakçı Köyü dür. Proje alanı ve yakın çevresinde orman alanı bulunmamaktadır. Balıkesir ili, Gönen ilçesi, Hasanbey Köyü sınırları içerisinde yer alan projeye en yakın karayaolu, proje alanının doğusunda yer alan Gönen- Gündoğan- Sarıköy köy yoludur. Bahse konu yol, asfalt kaplanmış durumda kullanımdadır. Gönen-Gündoğan-Sarıköy köy yolu, Bandırma- Biga (E90-D200) Karayoluna bağlanmaktadır. Projenin gerçekleştirileceği parsel Sulu Mutlak Tarım Arazisi özelliği göstermektedir. Bu kapsamda Balıkesir Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü nün tarih ve sayılı görüş yazısında 103 ada, 1 parselin ruhsatlı fabrika alanı dışında kalan, toplamı ,35 m 2 yüzölçümlü kısmı için Büyükbaş Hayvancılık Tesisi, Tarımsal Depo, Biyogaz Tesisi amaçlı 1/1000 ölçekli Mevzi İmar Planı yapılması uygun görülmüştür. Söz konusu projede kullanılacak olan ana hammadde, Gönen Biyogaz Tesisi dekantör çıktısı sönmüş organik gübre atığıdır. Bu sebeple Catliq Tesisi, Gönen Biyogaz Tesisi ile sınır olacak şekilde inşa edilmiştir. Proje alanı için Mevzi Uygulama İmar Planı düzenlenmesi konusunda diğer resmi kurumlardan alınan görüşler Ek-9/Resmi Yazılar başlığı altında sunulmuştur. 24

40 2.2 Faaliyet alanı ve yakın çevresinin mevcut arazi kullanımını değerlendirebilmek amacı ile yer altı sularını, yer üstü sularını, deprem kuşaklarını, jeolojik yapıyı, yerleşim alanlarını, ulaşım ağını, enerji nakil hatlarını, arazi kabiliyetini ve faaliyet alanının yakın çevresinde faaliyetlerine devam etmekte olan diğer kullanımların yerlerine ilişkin verileri gösterir bilgilerin 1/ ölçekli halihazır harita üzerine işlenmesi, Projenin inşaat çalışmalarına, Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve 6945 sayılı ÇED Gerekli Değildir kararı ile başlanmış olup,kapasite artışı kapsamında herhangi bir arazi hazırlık çalışması yürütülmeyecektir. Kapasite artışı projesinin inşaat çalışmaları proje kapsamında kullanılacak makine ve ekipmanın montajından oluşmaktadır. Kapasite artışı planlanan Gönen Atık Bertaraf Catliq Demo Tesisi toplam m 2 lik bir alan üzerinde yer almakta olup, tapunun H19d-08c-3c paftasında yer almaktadır (Bkz Ek-2 Tesis Yerleşim Planı, Ek-4 1/1.000 Ölçekli Mevzi İmar Planı). Bahse konu tesis alanı işletmeci firma tarafından kiralanmış olup, kira sözleşmesi Ek-6 da sunulmuştur. Proje alanını gösterir 1/ ve 1/5.000 ölçekli topografik harita Ek-2 de sunulmuştur. Projenin gerçekleştirileceği parsel Sulu Mutlak Tarım Arazisi özelliği göstermektedir. Bu kapsamda Balıkesir Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü nün tarih ve sayılı görüş yazısında 103 ada, 1 parselin ruhsatlı fabrika alanı dışında kalan, toplamı ,35 m 2 yüzölçümlü kısmı için Büyükbaş Hayvancılık Tesisi, Tarımsal Depo, Biyogaz Tesisi amaçlı 1/1000 ölçekli Mevzi İmar Planı yapılması uygun görülmüştür. Söz konusu projede kullanılacak olan ana hammadde, Gönen Biyogaz Tesisi dekantör çıktısı sönmüş organik gübre atığıdır. Bu sebeple Catliq Tesisi, Gönen Biyogaz Tesisi ile sınır olacak şekilde inşa edilmiştir. İlgili bölümlerde bahsedilen diğer hammaddeler, Catliq prosesinde hammadde olarak kullanılabilecek özelliğe sahip maddelerdir. Proje alanı için Mevzi Uygulama İmar Planı düzenlenmesi konusunda diğer resmi kurumlardan alınan görüşler Ek-9/Resmi Yazılar başlığı altında sunulmuştur. 2.3 Proje kapsamındaki faaliyet ünitelerinin konumu (Bütün idari ve sosyal ünitelerin, teknik altyapı ünitelerinin varsa diğer ünitelerin proje alanı içindeki konumlarının vaziyet planı üzerinde gösterimi, tesis içi makine, ünite, tank, depolama alanı, vb.nin yerleşim planı üzerinde gösterilmesi, bunlar için belirlenen kapalı ve açık alan büyüklükleri, binaların kat adetleri ve yükseklikleri), Kapasite artışı planlanan Gönen Artık Bertaraf Catliq Demo Tesisi Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve 6945 sayılı ÇED Gerekli Değildir kararı ile başlanmış olup, kapasite artışı kapsamında herhangi bir arazi hazırlık çalışması yürütülmeyecektir. Kapasite artışı projesinin inşaat çalışmaları proje kapsamında kullanılacak makine ve ekipmanın montajından oluşmaktadır. Planlanan kapasite artışı vardiya sayısının arttırılması ile gerçekleştirilecektir. Bu kapsamda makine ve ekipman saysında herhangi bir değişiklik olmayacaktır. Alınan ÇED Gerekli Değildir kararı ile çalışmalarına başlanan projeye ait üniteler Bölüm 1.6 da detaylandırılmıştır. Bahse konu makine ekipman ve ünitelerin yer alacağı bölümlerin özellikleri hakkında bilgi Tablo de sunulmuştur. Proje kapsamında faaliyet gösterecek makine ve ekipmanın yerleşimini gösterir Tesis Yerleşim Planı Ek-2 de sunulmuştur. 25

41 Tablo Bahse Konu Makine Ekipman ve Ünitelerin Yer Alacağı Bölümlerin Özellikleri ADET MAKİNA VE EKİPMAN Yükseklik (m) Kapladığı Alan (m 2 ) Evaporatör Grubu 2 Tank Soğutma Kulesi Evaporatör Havuzu Kazan Dairesi 1 Kazan Tuz Besleme Tankı Kurutucu 3 25 CatLiq Platform 1 Kızgın Yağ Tankı Gaz Kompresörü 1,2 3,2 1 Mineral Kollektör 12 0,07 1 Asit Tankı 1 Reaktör m 2 (4 adet için) 1 Dekantör Sentetik Ham Biyopetrol Geri Kazanım Tankı Katalizör Grubu 3 Katalizör Tankları Off Spec Tankı Santrifüj Grubu 1 Sentetik Ham Biyopetrol Santrifüj Tankı Atıksu Santrifüj Tankı Sentetik Ham Biyopetrol Besleme Tankı Petrol Santrifüj Besleme Tankı MVR Besleme Tankı Mineral Tankı Su Tankı Diğer 1 Degazör Mineral Tankı Deşarj Havuzu Besleme Havuzu Dekantör Atık Toplama Havuzları m 2 (2 adet için) 1 Jeneratör Proje alanının karayoluna mesafesi, projede kullanılacak yol güzergahı, yollar için yapılacak çalışmalar, alınacak önlemler, Balıkesir ili, Gönen ilçesi, Hasanbey Köyü sınırları içerisinde yer alan projeye en yakın karayolu, proje alanının doğusunda yer alan Gönen- Gündoğan- Sarıköy köy yoludur. Bahse konu yol, asfalt kaplanmış durumda kullanımdadır. Gönen-Gündoğan-Sarıköy köy yolu, Bandırma- Biga (E90-D200) Karayoluna bağlanmaktadır. Planlanan proje kapsamında proseste Gönen Biyogaz Tesisi dekantör çıkışı organik atıkların dışında atık bertarafı söz konusu olduğunda dışarıdan sağlanacak olan atıklar sızdırmaz tankerler ile tesis alanına getirilecektir. Nakliye işlemleri sırasında proje alanı ve çevresinde bulunan mevcut yollardan faydalanılacak olup, proje kapsamında herhangi bir yeni yol açılması söz konusu olmayacaktır. 26

42 Faaliyetin tüm aşamalarında olası kaza risklerini azaltmak amacıyla; nakliye esnasında kamyonların hız sınırlarına uymasına dikkat edilecek ve malzemenin üzeri branda ile örtülecektir. Kamyonlara aks yükü doğrultusunda yükleme yapılacak olup, aşırı yükleme söz konusu olmayacaktır. Bununla birlikte tarih ve sayılı Karayolu Taşıma Yönetmeliği, tarih ve (mükerrer) sayılı Karayolları Trafik Yönetmelik hükümlerine riayet edilecektir. Ayrıca konu ile ilgili alınması gereken tedbir ve yükümlülüklerde 87/12028 sayılı Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı maddelerle Av Malzemesi ve benzerlerinin üretimi, ithali, taşınması, saklanması, depolanması, satışı, kullanılması, yok edilmesi, denetlenmesi usul ve esaslarına ilişkin Tüzük hükümlerine uyulacaktır. Proje ile ilgili olarak Karayolları 14. Bölge Müdürlüğü nün tarih ve sayılı görüş yazsında da belirtildiği üzere, proje kapsamında Karayolu Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik ve faaliyetin İnşaat ve işletme aşamalarında karayollarının kullanılmasında 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve bu kanuna istinaden Karayolları ile ilgili olarak çıkarılan tüm kanun ve yönetmeliklerde belirtilen hükümlere uyulacaktır. Proje kapsamında kurulacak tüm tesislere ve yapılara ilişkin yer planlamasında hükümlerine ve Karayolu Kamulaştırma Sınırı Çekme paylarına uyulacaktır. Bununla birlikte tehlikeli madde sınıfına giren malzemelerin taşınması durumu söz konusu olduğunda taşıma esnasında Tehlikeli Maddelerin Karayolu İle Taşınması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Projenin inşaat ve işletme aşamalarında malzemelerin taşınması esnasında karayollarına ve ilgili tesislerine herhangi bir zarar verilmeyecek olup, zarar verilmesi durumunda tüm zarar, Karayolları 14. Bölge Müdürlüğü ile yapılacak protokol çerçevesinde yatırımcı firma tarafından karşılanacaktır. Karayoluna giriş-çıkışlarda ve taşımalarda trafik ile ilgili her türlü güvenlik önlemi, Karayolları 14. Bölge Müdürlüğü nün görüşleri doğrultusunda yatırımcı firma tarafından sağlanacaktır. Projenin inşaat çalışmalarına Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve 6945 sayılı ÇED Gerekli Değildir kararı ile başlanmış olup,kapasite artışı kapsamında herhangi bir arazi hazırlık çalışması yürütülmeyecektir. Kapasite artışı projesinin inşaat çalışmaları proje kapsamında kullanılacak makine ve ekipmanın montajından oluşmaktadır. Projenin tüm aşamaları sırasında tarih ve (Mükerrer) sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Karayolları Trafik Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Yerleşim yerlerinden geçerken kamyon sürücüleri, daha dikkatli olmaları ve hız limitlerine riayet etmeleri hususunda uyarılacaktır. Ayrıca iş kazası, trafik kazası ihtimaline karşı alanda uygun bir yerde sağlık ünitesi, en yakın sağlık ocağı veya hastaneye ulaşmak için araç bulundurulacaktır. Gerekli trafik düzenlemeleri ilgi kurumlar tarafından yapılacak olup inşaat ve işletme aşamasında yollara zarar verilmemesi için gerekli önemleler alınacaktır. Projenin inşaat ve işletme aşamalarında; o o Proje kapsamında kurulacak tüm tesislere ve yapılara ilişkin yer planlanmasında Karayolu Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik hükümlerine ve Karayolu Kamulaştırma Sınırı çekme paylarına uyulacak, İnşaat ve işletme aşamalarında kullanılacak karayollarında 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve Karayolları ile ilgili çıkarılan tüm kanun ve yönetmeliklere uyulacak, 27

43 o Tehlikeli madde sınıfına giren malzemelerin taşınması durumu söz konusu olduğunda Tehlikeli Maddelerin Karayolu İle Taşınması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. 28

44 BÖLÜM 3 PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ

45 BÖLÜM 3: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ 3.1 Jeolojik Özellikler (Bölgenin ve proje sahasının jeolojik ve zemin bilgileri, jeolojik/jeoteknik etüt raporu, proje sahasının ayrıntılı jeolojik harita (1/ ölçekli) üzerinde gösterilerek açıklanması), *Ekler bölümüne konacak Jeoteknik Etüt Raporuna metin içerisinde atıflarda bulunularak proje sahası özellikleri anlatılmalıdır. Proje alanı, Balıkesir ili, Gönen ilçesi, Hasanbey köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Balıkesir, coğrafi konum itibariyle Marmara Bölgesi nde batıdan Ege Denizi ne, kuzeyden Marmara Denizi ne olan kıyıları bakımından önemli bir yerde bulunmaktadır. Gönen, Türkiye nin kuzeybatısında ve Marmara Bölgesinin sınırları içinde yer almaktadır. Kuzeyinde Gönen ve Çan, doğusunda Balıkesir ve batısında Edremit Bulunmaktadır. Balya bölgesinin arazisi çoğunlukla dağlık ve yolları keskin virajlıdır. Balya ın tümü dağlık ve tepelik alanlar olup, bunlardan bazıları; Akçaldedesi T. (600 m), Kabakçal T. (250 m), Yongalı T. (400 m), Patlakbaşı T. (450 m), Kertel T. (450 m), Sivri T. (500 m) dir. Bölgedeki dağ ve tepeler birbirinden ayrılmayan ve diğerini tamamlayan araziler olup bir çok yerleri orman hüviyetini kaybetmiş, fundalık halini almiş, pınar, davulgu ve benzeri bodur bitkilerle kaplıdır Proje Alanı Jeolojisi Proje Alanında Kuvaterner yaşlı alüvyonlar bulunmaktadır. Alüvyonlar gri, boz renkli yer yer sarımsı gri, kahverengimsi renkte silt boyutundan kum boyutuna kadar değişik büyüklükte malzeme içermektedir. Alüvyonlar silt, kum, çakıl ve bloklar halinde gözlenir. Alüvyonların altında ise bölgede geniş yayılım gösteren Neojen yaşlı killi kireçtaşı, kumtaşı, kiltaşı, konglomera ve marn ardalanması yer almaktadır. Killi kireçtaşı-marnlar beyazımsı renkte ve yüksek dayanıma sahip kayaçlardır. Bu birimleri uyumsuzlukla kesen neojen yaşlı andezit ve tüf ardalanması izlemektedir Stratigrafi Bölgenin genel jeolojik yapısı MTA tarafından ayrıntılı olarak incelenerek, Balıkesir yerleşim alanı ve çevresinin 1/ ölçekli jeolojik haritaları (Balıkesir İ-19-c) yapılmıştır. Bu çalışmada da MTA tarafından yapılan jeolojik haritalar revize edilerek kullanılmıştır. Çalışma alanının temelinde yeşil şist fasiyesinde metamorfizmaya uğramış Paleozoyik yaşlı şistler görülmektedir. Bu birim üzerinde Karbonifer ve Permiyen yaşlı kireçtaşı blokları bulunan Üst Permiyen-Alt Triyas yaşlı Karakaya Grubu görülmektedir. Balıkesir-Balya yolu üzerinde Paleozoyik yaşlı birim üzerinde bir taban konglomerası ile başlayan Üst Triyas yaşlı kireçtaşları gelmektedir. Karacabey kuzeyinde ise taban konglomerası ile Liyas ve Üst Jura Kireçtaşları gelmektedir. Alt Kretase, Üst Jura ile geçişli olarak görülmektedir. Bu birimler üzerine Neojen yaşlı volkanosedimanter birimler gelir (MTA Raporu No:499). Tüm bu birimler üzerine açılı bir uyumsuzlukla Kuvaterner yaşlı alüvyonlar gelir. Tüm bu birimleri alüvyon yelpazesi, örgülü ve menderesili akarsu çökelerinden oluşan Pliyosen yaşlı Bayramiç formasyonu ve Kuvaterner yaşlı alüvyon uyumsuz olarak örtmektedir (Bkz Şekil 3.1.1). 29

46 Şekil Çalışma alanının genelleştirilmiş dikme kesiti (Bingöl vd., 1973; Okay vd., 1990, 1991; Gözler vd ve Duru vd ten yararlanılmıştır). Paleozoyik Yaşlı Birimler (P): Fazlıkonağı Grubu: Birim, en yaygın ve en iyi Fazlıkonağı köyünde görülmektedir. Birden çok kaya stratigrafi birimi içermekle beraber, birim formasyonlara bölünememiş ve Grup mertebesinde değerlendirilmiştir. Birim spilit, diyabaz, serpantin, amfibolit şist, serpantin şist, kuvarsit, metakumtaşı, kalkşist, mermer bokları içermektedir (MTA Raporu No: 499). 30

47 Birim çalışma alanın dışında Bandırma, Debleke, Ömerli, Dağkadı, Kıranlari Akçakoyun, Karacabey, Seyran, Karakoca, İnkaya, Mesudiye yerleşim merkezleri ile Marmara denizi arasında yüzeylemektedir. Çalışma alanına yakın Köteyli, Ziyaretli, Üçpınar köyleri arasında küçük yüzlekler olarak görülmektedir. Mesozoyik Yaşlı Birimler: Mesozoyik yaşlı birimler Karakaya Grubu (TRk), Çaltepe Formasyonu (TRç) ve Yayla Melanjı (Krym) dır. Karakaya Grubu (TRk): Bingöl (1978) tarafından tanımlanan birim, Spilit, çamurtaşı, radyolarit ve bunlarla yer yer parmaklanma gösteren az metamorfik veya hiç metamorfizma görülmeyen feldispatlı kumtaşı, kuvarsit, konglomera ve silttaşı ardalanmasından oluşmaktadır. Ayrıca birim içerisinde Karbonifer ve Permiyen yaşlı kireçtaşı blokları bulunduran bu birim Grup mertebesinde adlandırılmıştır. Birimin Tipyeri, Balıkesir Edremit Karayolu nun kuzeyinde (İ- 19-c1,c2) Naibli, Obadere, Söğütkırı, Beyköy güneyi (İ-19-b3), Yeniköy, Yayla Bayır, Çaypınar ile (H-19-c3), Alaşar, Doğancı köyleri arasıdır. Alt Triyas yaşında olan birim üzerine, taban konglomeraları ile Orta-Üst Triyas yaşlı Çaltepe Formasyonu gelmektedir. Çaltepe Formasyonu (TRç): Konglomera, kumtaşı, kumlu-kireçtaşı ve kireçtaşından oluşan birim en iyi olarak çaypınar köyünün güneyinde yüzeylemektedir. Beyköy dolaylarında ise küçük yüzlekler halinde gözlenmektedir. Tabanda konglomeralar ile başlayan birim üste doğru, kumtaşı, kumlu kireçtaşı ve en üstte de kireçtaşına geçer. Konglomeralar genel olarak çört, çörtlü kireçtaşı, mikritik kireçtaşı, oolitik kireçtaşı, kristalize kireçtaşı, metakumtaşı ve spilit çakıllarından oluşmakta ve çimento kalsit bazende ince taneli kumtaşı şeklide de görülebilmektedir. Birim taban konglomerası ile bloklu birim üzerine uyumsuz olarak gelmektedir. Birim volkanitler ve neojen sedimanları tarafından örtülmektedir (MTA Raporu No: 499). Yayla Melanjı (Krym): Birim, ilksel ilişkileri bozulmuş radyolarit, çamurtaşı, rekristalize kireçtaşı, Paleozoyik, Mesozoyik yaşlı rekristalize kireçtaşı ile bazik ve ultrabazik kökenli bloklardan oluşmaktadır. Karmaşığın en iyi yüzeylendiği yer, yaylaköy ve yakın civarıdır. Birim Neojen yaşlı volkanitler ve sedimanlar tarafından uyumsuzlukla üzerlenir (MTA Raporu No: 499). Tersiyer Yaşlı Birimler (Tv; Ts) Tersiyer Volkanitler (Tv): Alt-Orta Miyosen yaşlı andezit, dasit, riyodasit ve latit türü volkanik kayalardan oluşan birimler, Balıkesir ilinin batı ve güneybatı bölümleri ile Pamukçu, Ovacık, Üçpınar ve Köteyli dolaylarında yüzeylemektedir. Birim yanal olarak Tersiyer yaşlı sedimanlara geçer (Baliceli ve diğ., 2005). Tersiyer Sedimanlar (Ts): Balıkesir in doğu, kuzey ve güneydoğu bölümleri (Tren İstasyonu nun doğu kesimi, Plevne ve Bahçelievler mahalleleri) ile Kavaklı, Öngeköy, Paşaköy, Ayşebacı ve Halalca bölgelerinde yayılım göstermektedir. Birim Neojen yaşlı olup, konglomera, kumtaşı, marn, kiltaşı, killi kireçtaşı ve kireçtaşından oluşur. Birim aynı yaşlı lav ve tüfit düzeyleri içerir. Birim daha yaşlı kaya birimleri üzerinde, temel kayaçlara ait çakılları içeren konglomera ile başlar. Üstte yer alan kumtaşları, gevşek tutturulmuş tüf ve kalsit çimentoludur. 31

48 Daha üste doğru kiltaşı ve marn ardalanması ile devam ederek killi kireçtaşlarına geçer. En üstte kireçtaşları ve silisifiye kireçtaşları ile devam eder. Karasal ortamda oluşmuş bu çökel dizisi inceleme alanında tüfit ve lavlarla yanal ve düşey yönde geçişli olarak izlenir. Çökeller ve tüfit içerisinde yer yer kömür oluşumları bulunmaktadır. Yaklaşık 33 m. kalınlıkta olan formasyon alüvyon tarafından üstlemektedir (Baliceli ve diğ., 2005). Alüvyon (Qal): Balıkesir in doğusunda yer alan Yakup, ovaköy ve Bostancı yerleşim alanlarını içine alan geniş bir bölgede yayılım sunan alüvyonlar, bloklu, çakıllı, killi kum zemin sınıfındadır. Taneler genellikle volkanik kökenli olup, yer yer kuvarsit, sileks ve killi kireçtaşlarından oluşmaktadır (Baliceli ve diğ., 2005). Gönen ve çevresine ait jeoloji haritası Şekil 3.2 de verilmiştir. Şekil Gönen ve Çevresinin Jeoloji Haritası Proje alanına ait 1/ ölçekli Jeoloji Haritası Ek-10 da sunulmuştur. 3.2 Depremsellik, afet bilgileri, proje sahasının diri fay haritası üzerinde gösterilerek anlatılması, güncelleştirilmiş bilgiler, heyelan, kaya düşmesi, çığ, su baskını vb. afet durumları, alınacak önlemler, Gönen çayı boyunca KD-GB uzanımlı faylar gelişmiştir (Şekil 3.2.1). Karasu dolayında, Gönen çayı kuzeyinden giden fay K55-60 D doğrultulu yaklaşık 3.5-4km uzunluğundadır. Bu fay, andezitler ve Gönen Çayı çökellerini kesmiş, kuzey yükselmiş güney çökmüştür. Gönen Çayı nın güneyinden giden KD-GB gidişli olan bir diğer fay ise yaklaşık 5-6km uzunluğundadır. K55-60 D doğrultulu bu fay andezitler içinden ve Gönen Çayı çökellerinden, andezit ve Bilecik kireçtaşlarının akarsu çökelleri ile olan dokanağından gider. Bilecik kireçtaşlarında sağ yönlü yer değiştirme miktarı m arasındadır. Bu fay boyunca sağ yönlü doğrultu atım oldukça belirgin gelişmiştir. 32

49 Fay boyunca sırtlar ötelenmiş, derelerin önüne sırtların uç kısımları gelmiştir. Ayrıca güney blok yükselmiş, kuzey blokta ise belirgin bir düşme olmuştur. Fay boyunca asılı vadiler gelişmiştir. Hemen hemen bu fayın kuzeydoğuya devamında yine yaklaşık km uzunluğunda K40-45D doğrultusunda devam eden faylanma ile Bilecik kireçtaşı ve andezitler karşı karşıya gelmiş, andezitler içinden ve Ilıcaoba köyünde andezitler ile akarsu çökellerinin dokanağından gitmiştir. Yer yer güneydoğu bloğun yükseldiği, kuzeybatı bloğun düştüğü bu fay sağ yönlü doğrultu atım bileşeni fazla olan bir faydır. Yine Gönen Çayını kesen bu fayla derede sağ yönde sapmalar olmuştur. Sağ yönlü oblik fay karakterindedir. Gönen Çayının güneydoğusunda Bilecik kireçtaşlarını Kalabak ve Bayırköy formasyonlarıyla karşı karşıya getiren ve andezitleri kesen K40-50 D doğrultulu fay yaklaşık 8-9km uzunluğundadır. Morfolojik olarak sağ yönlü doğrultu atımlı bu fay boyunca güney blokta düşmeler olmuştur. Bu fayı kesen ya da bu fayla çakışan kuzeydeki fay K60-80 D doğrultulu ve yaklaşık 10-12km uzunluğundadır. Batıda Bilecik kireçtaşlarıyla andezit dokanağından geçen fay daha çok andezitler içinden giderek kuzeydoğu ucunda andezitlerle Pliyosen çökelleri dokanağından giderek Pliyosen çökellerini kesmiştir. Morfolojik olarak sağ yönlü doğrultu atımlı bu fay boyuca güney blok yükselmiş oblik bir karakter sunmaktadır. Bu fay Gönen Çayını da kesmiş burada büyük bir atım oluşturmuştur. Ancak çay mendereslenerek aktığından atım net olarak belirlenememiş yaklaşık m arasında denilebilir. (Şekil ) Ekşidere ve Balcıdede köylerinin güneyinde uzanan yaklaşık 6km uzunluğundaki fay D-B doğrultusunda uzanmaktadır. Bu fay andezitler içinden, andezitle Kuvaterner çökelleri dokanağından ve andezitle Pliyosen çökelleri dokanağından geçmiştir. Yer yer olası çizilen fay boyunca güney blok yükselmiş, kuzey çökmüştür. Üçpınar köyü güneyinde de yine yaklaşık 6km uzunluğunda D-B doğrultusunda gelişen fay andezitler içinden, Pliyosen çökellerinden ve andezitle Pliyosen çökelleri dokanağından gitmiştir. Buradaki faylanmada da güney blok yükselmiş kuzey blok düşmüştür. Bu her iki fay Gönen havzasını güneyden sınırlayan faylardır (Bkz. Ek-10 /1/ Ölçekli Jeolojik Harita). Gönen de Pliyosen çökellerini ve Kuvaterner çökellerini kesen K-G (K8 D) doğrultulu, doğu bloğun yükseldiği yaklaşık km uzunluğunda bir fay gelişmiştir. Gönen kaplıcaları bu fay üzerinde çıkmaktadır. Gönen kuzeyinde ise yaklaşık 2 km uzunluğunda Kuvaterner ve Pliyosen çökellerini kesen yaklaşık K40 D doğrultulu bir faydır ve güney taraf yükselmiştir. 33

50 Şekil Doğu Akdeniz bölgesinin tektonik haritası. Kuzey Anadolu Fayı Anadolu bloğunun batıya hareketinde kuzey sınırı oluşturur (Barka, 1992). Şekil Kuzey-Batı Anadolu Deprem Haritası ve Proje Alanını Gösterir Harita. Doğal Afet Durumu Depremsellik Proje alanı, Bayındırlık ve İskan Bakanlığının Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası na göre 1. Derece Deprem Bölgesi içerisinde yer almaktadır. Proje alanının İnceleme alanı ve yakın çevresinde deprem oluşturabilecek üç fay zonu bulunmaktadır. Bunlar Manyas, Yenice-Gönen ve Edincik Fay Zonlarıdır. batısından, KD-GB uzanımlı Yenice-Gönen fay zonu, kuzeyinden KD-GB uzanımlı Edincik Fay zonu, doğusunda ise D-B uzanımlı Manyas Fay zonu geçmektedir. 34

51 Proje alanın çevresinden geçen bu fay zonları halen aktif olan ve deprem üreten bir faylardır. Balıkesir ilinde 1900 yılından günümüze kadar büyüklüğü 6 ve üzerinde olan deprem kayıtları Tablo 3.1 de verilmiştir. Balıkesir İli nin depremsellik haritası Şekil te verilmiştir. Şekil Balıkesir İli Depremsellik Haritası Proje kapsamındaki tüm inşaat çalışmaları; T.C. Bayındırlık İskan Bakanlığı nın tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olarak yapılacaktır. Proje Alanı çevresinde heyelan olma olasılığı yoktur. Gönen çayından gelecek su debisi Gönen barajı tarafından kontrollü verildiği için sel riski taşımamaktadır. Tablo Balıkesir ilinde 1900 yılından günümüze kadar büyüklüğü 6 ve üzerinde olan deprem kayıtları. 35

52 3.3 Hidrojeolojik özellikler ve yeraltı su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı, bu kaynakların faaliyet alanına mesafeleri (1/25000 ölçekli topografik harita üzerinde gösterimi) ve debileri, Çalışma alanına en yakın yeraltı su kaynakları, şehir merkezini besleyen sondaj kuyuları haricinde, Manyas gölünü besleyen, Kuvartener yaşlı alüvyonlar ile Tersiyer e ait tüflerdir. Alüvyonlar Manyas Gölü çevresinde yaklaşık 140 km 2 lik bir alan kaplamaktadır. Kalınlığı farklılıklar gösteren alüvyonda kumlu-çakıllı seviyelerin yanı sıra siltli seviyeler de görülmektedir. Tüflerin sahip olduğu su alüvyon aracılığı ile Manyas gölüne ulaşmaktadır. Manyas Gölü nün batısında bulunan kireçtaşı, andezit ve neojen birimlerinin oluşturduğu topluluk, Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği göl çevresinde bulunan ve yeraltı suyu içeren alüvyon tabakalarına oranla geçirimsizdir. Bu kesimde dar bir alüvyon şeridi ile yeraltı suyu göle iletebilmektedir. Manyas Kuş gölünü besleyen en önemli yeraltısuyu kaynağı Manyas ovası alüvyon Akifleridir. Aşağı Susurluk Havzası Hidrojeolojik Etüt raporuna göre Manyas ovası yeraltısuyu Akiflerinin boşalımı 7.0 hm 3 /yıl olup; bu miktarın 5.5 hm 3 /yıl kadarı göle olmaktadır. Dolayısıyla yeraltısuyu Manyas gölünü beslemektedir. Ançak son yıllarda Manyas ovası içinde açılan 166 adetderin kuyular nedeniyle göle boşaltımın azaldığı görülmüştür. Çalışma alanının diğer bir önemli su kaynağı olan Manyas Gölüne uzaklığı 17 km. dir. 3.4 Hidrolojik özellikler ve yüzeysel su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı, bu kaynakların faaliyet alanına mesafeleri (1/25000 ölçekli topografik harita üzerinde gösterimi) ve debileri, Çalışma alanına en yakın su kaynağı Gönen Çayı dır.gönen Çayı Kaz Dağlarındaki kaynaklardan beslenen Gönen Çayı, Gönen Şehir merkezinden ilerleyip Marmara denize dökülür. Uzunluğu 60 km dir. Gönen Çayı ile Çalışma alanı arasındaki mesafe 1100 m.dir. Gönen Çayı üzerinde sulama ve elektrik enerjisi üretmek maksatlı Gönen barajı kurulmuştur. Gönen Ovası ve Tahirova'da ha tarım arazisini sulamakta olan Gönen Barajı ayrıca 6200 ha tarım arazisini taşkından korumaktadır. Baraj yağış alanı 1116 km 2 olup, toplam göl hacmi 164 hm 3' dür. Gönen Barajı'ndan içme suyu amaçlı 1250 lt/sn. debi belirtilmiştir. Çalışma alanı Gönen Barajı su toplama havzasına uzaklığı yaklaşık 15 km. dir. Şekil Balıkesir İli Sınırları içerisindeki Akarsu Havzaları (DSİ 25. Bölge Müdürlüğü) 36

53 3.5 Flora ve Fauna (Proje alanı ve etki alanında bulunan flora türleri, etkilenecek alandaki türler, bu çalışmaların hangi dönemde yapıldığı, ulusal ve uluslararası sözleşmelerle koruma altına alınmış, nadir ve nesli tehlikeye düşmüş türler, endemizm durumları, nispi bolluk dereceleri, bunların yaşama ortamları ve tehlike kategorilerinin Red Data Book a (Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı) ve IUCN ne göre incelenmesi, flora ve fauna tablosunun oluşturulması, faaliyet alanındaki av hayvanlarının yürürlükteki Merkez Av Komisyonu kararlarına göre incelenmesi, faunanın uygun formda düzenlenmesi, Bern Sözleşmesi kapsamında bulunan türlerin belirlenmesi, (Bern Sözleşmesine göre tablolar halinde düzenlenmesi) rekreasyon çalışmalarının belirtilmesi, proje faaliyetlerinden etkilenecek canlılar için alınması gereken koruma önlemleri, FLORA VE FAUNA Balıkesir İli, Gönen Ilçesi, Hasanbey Köyü, Koru Mevkii sınırları içerisinde Gönen Yenilenebilir Enerji Üretim A.Ş tarafından yapılması planlanan Atık Bertaraf Catliq Tesisi projesi ÇED Raporu nun flora ve fauna çalışmaları Nisan (2014) ayında Biyolog Dilek KOÇ tarafından yapılmıştır. FLORA VE FAUNA İÇEREN SÖZLEŞMELER VE KATEGORİLER 1. IUCN Red List Kategorileri IUCN (The World Conservation Union: The International Union for the Conservation of Nature and Natural Resources = Doğayı ve Doğal Kaynakları Korumaya Yönelik Uluslararası Topluluk - Dünya Koruma Topluluğu) nesli tükenme tehditi altında olan türlerin kırmızı listesi ve bitki hayvan türlerinin dünyadaki en kapsamlı küresel koruma durumu envanteridir. IUCN Red List Uluslar arası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından sürdürülmektedir. IUCN Red List, kesin ölçüt kullanılarak binlerce tür ve alt türlerin nesillerini tükenme riskini değerlendirerek oluşturmaktadır. Bu ölçüt tüm türlerle ve dünyanın her bölgesi ile ilgilidir. Avrupa ülkelerinde IUCN risk sınıflarına göre flora ve fauna türlerinin sınıflandırılması 1970 li yıllardan itibaren gerçekleştirilmeye başlanmıştır. IUCN kategorileri 9 grupta incelenmiştir. Tükenme hızı, nüfus büyüklüğü, coğrafi dağılım alanları ile nüfus ve dağılım derecesi kriterleri dikkate alınmıştır. Şekil IUCN Red List Kategorileri, Kaynak: 37

54 Tablo IUCN Red List Kategorileri ve Türkçe Karşılıkları, KATEGORİ Adequate data Evaluated Not Evaluated Data Deficient Extinct Extinct in the Wild Critically Endangered Endangered Vulnerable Near Threatened Least Concern TÜRKÇE KARŞILIĞI Yeterli data mevcut Değerlendirmeye alınmış Değerlendirmeye alınmamış Yeterli data mevcut değil(data eksik) Türü tamamen yok olmuş,nesli tükenmiş tür Vahşi doğada nesli tükenmiş tür Önemli derecede yok olma tehlikesi olan tür Yok olma tehlikesi olan tür Koruma önlemi alınmazsa ileride yok olma tehlikesi olan tür Neredeyse tehdit altında En az kaygılanılan tür Tablo Prof. Dr. Ali Demirsoy a (1996) Göre Red Data Book Kategorileri Kategori Kısaltma Türkçe Karşılığı Endangered E Tehlikede Extinct Ex Soyu tükenmiş Indeterminate I Bilinmiyor Isufficiently known K Yetersiz bilinenler Not threatened Nt Takson henüz tehlike altında değil Out of danger O Takson tehlike dışı Rare R Nadir Vulnerable V Zarar görebilir CITES Sözleşmesi: 22 Aralık 1996 yılında ülkemizde yürürlüğe giren CITES sözleşmesi kapsamında, tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşmenin Uygulanmasına Dair Yönetmelik, yayımlanmıştır (revize tarih sayılı ResmiGazete). Bu sözleşme, nesli tehlikede altındaki yabani hayvan ve bitki türlerinin uluslararası ticaretine ilişkin bir sözleşmedir. Sözleşme Yönetmeliği, ek listelerinde yer alan türlerin ithalat, ihracat ve denizden girişinde taraf devletlerin yönetim merciileri ve gümrük idarelerince aranan hükümlere uygun formatta düzenlenir. Sözleşme kapsamında bulunan yabani hayvan ve bitki türlerinin ticaretlerinin düzenlenmesi, üç ayrı ek liste ile belirlenmiştir. Ek I: Nesilleri tükenme tehlikesi ile karşı karşıya bulunan ve bu nedenle örneklerinin ticaretinin sıkı mevzuata tabi tutulması ve bu ticarete sadece istisnai durumlarda izin verilmesi zorunlu türleri, Ek II: Nesilleri mutlak olarak tükenme tehdidiyle karşı karşıya olmamakla birlikte, nesillerinin devamıyla bağdaşmayan kullanımları önlemek amacıyla ticaretleri belirli esaslara bağlanan türleri, Ek III: Herhangi bir taraf ülkenin kendi yetki alanı içinde düzenlenmeye tabi tuttuğu ve aşırı kullanımını önlemek veya kısıtlamak amacıyla ticaretinin denetime alınmasında diğer taraflar ile iş birliğine ihtiyaç duyduğunu belirttiği bütün türleri kapsar. BERN SÖZLEŞMESİ Bern Sözleşmesi, yaban hayatı ve yaşama ortamlarının korunmasına ilişkin bir sözleşmedir. Sözleşmede korunan türler üç ayrı ek liste olarak belirtilmiştir. Buna göre ek listelerden; Ek-I Listesi: Kesin olarak koruma altına alınan flora türlerini kapsar. Ek-II Listesi: Kesin olarak koruma altına alınan fauna türlerini kapsar. Ek-III Listesi: korunan fauna türlerini kapsar. 38

55 2. AV DÖNEMİ MERKEZ AV KOMİSYONU KARARLARI (MAK) T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nce 16/05/2013 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları Ek-I (Orman Ve Su İşleri Bakanlığınca Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları), Ek-II (Merkez Av Komisyonunca Koruma Altına Alınan Av Hayvanları), Ek-III (Mak ca Avına Belli Edilen Sürelerde İzin Verilen Av Hayvanları) listeleri ilgili tablolara işlenmiştir. Ek-I listesinde bulunan yaban hayvanları, 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu nun 4. maddesinin birinci fıkrası gereğince Orman ve Su İşleri Bakanlığı nca koruma altına alınmıştır. Bu listede yer alan yaban hayvanlarını avlamak, ölü yada canlı bulundurmak ve nakletmek yasaktır. Ek-II listesinde bulunan kuşlar ve memeliler, 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu nun 4. maddesinin birinci fıkrasının verdiği yetki çerçevesinde Merkez Av Komisyonunca koruma altına alınmıştır. Bu listede yer alan av hayvanlarını avlamak, ölü ya da canlı bulundurmak ve nakletmek yasaktır. Ek-III listesinde bulunan av hayvanları, 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu nun 4. maddesinin birinci fıkrası gereğince Orman ve Su İşleri Bakanlığı nca belirlenen av döneminde belli edilen sürelerde avlanmasına Merkez Av Komisyonunca izin verilen av hayvanlarıdır. FLORA Proje alanının Vejetasyon Yapısı Bölge vejetasyonu topografik yapı ve iklim özelliklerine bağlı bir oluşum gösterir. Proje alanının yer aldığı Balıkesir ili, Türkiye nin kuzeybatısında ve Güney Marmara Bölgesi nde bulunmaktadır. Ortak iklimler kuşağı içerisinde yer alır. Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasında geçiş bölgesi teşkil eder. Bu nedenle her iki iklimin özelliklerini yer yer görmek mümkündür. Ege kıyılarında bulunan istasyonlarda yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve genellikle yağışlı Akdeniz iklimi görülmektedir. Akdeniz iklim koşullarının meydana getirdiği maki- garig ve kızılçam vejetasyonu bu bölgelerde hakimdir. Marmara kıyılarında ise Karadeniz ikliminin etkisiyle yazlar nispeten serin geçmektedir. Nemli bir iklimin sürdüğü bu bölgede mezofitk bir vejetasyon hâkimdir. Su ve nem seven bitkilerin oluşturduğu bitki örtüsü görülmektedir. Bölgenin alçak kısımlarında yaprak döken ormanlar bulunurken orta ve yüksek kısımlarında iğne yapraklı ormanlar yer alır. Fanerofitler ve hemikriptofitler bölgede bol bulunan hayat formlarıdır. Kıyılardan iç kesimlere doğru gidildikçe iklim karasallık eğilimi göstermekte ve kışlar soğuk geçmektedir. Balıkesir ve çevresinde, frigana ve maki alanlarının tahrip edilerek kültür alanları haline getirilmesinden sonra bu alanların terk edilmesi ile oluşmuş tek yıllık ya da çok yıllık otsu bitkilerin hakim olduğu bir vejetasyon tipi olarak anılmaktadır. Çayır ve otlak vejetasyonun baskın bitki cinsleri; Vulpia, Cynodon Aegilops, Poa, Linum,, Cerastium, Anagallis, Rubia dır. 39

56 Flora ve fauna kısmını oluşturulurken; - Davis in Flora of Turkey and East Aegean Islands adlı eserinden, - Türkiye Florası ile ilgili yayınlanmış literatür çalışmalarından, - Tübitak tarafından hazırlanan Türkiye Bitkileri Veri Servisi nden, - BAYTOP, Türkçe Bitki Adları Sözlüğü nden ve bölgede yapılan birçok projenin hazırlanması sırasında hazırlanan verilerden yararlanılmıştır. Türkiye de görülen vejetasyon tiplerini gösteren vejetasyon haritası Şekil de verilmiştir. Şekil Vejetasyonn Haritası *Kaynak: Proje Alanının Fitocoğrafik Özellikleri Türkiye değişik bitki coğrafyası bölgelerinin etkisi altında bulunmaktadır. Ülkemiz tamamıyla Holarktik âleme dâhil 3 floristik bölgenin kesiştiği bir coğrafyada yer almaktadır.bunlar: EUR.-SİB. MED. IR.-TUR. :Avrupa-Sibirya Bölgesi (Öksin alt bölgesi); Col.: Öksin alt bölgesinin Kolşik sektörü :Akdeniz Bölgesi (Doğu Akdeniz alt bölgesi); W.A: Batı Anadolu Bölgesi; T.: Toros Bölgesi; A: Amanus Bölgesi : Iran-Turan Bölgesi; C.A.: İç Anadolu Bölgesi; E.A.: Doğu Anadolu Bölgesi (Mes: Mezopotamya) Bu bölgelerin hepsinin kendine has iklim ve farklı toprak tipleri içermesi Türkiye florasının zenginleşmesinde önemli rol oynamaktadır. Ayrıca bu bölgelerin birbirlerine geçiş teşkil eden alanlarında ve hatta içlerinde diğer bölge özelliğine sahip alanlar olması bu floristik zenginliği artırıcı yönde etkilemektedir. Floristik açıdan Akdeniz ve Iran-Turan bölgelerinin birbirine benzerliği, Avrupa-Sibirya bölgesinin diğer iki bölgeye benzerliğinden daha fazladır. 40

57 Proje alanı Balıkesir ili, Gönen İlçesi, Koru Mevkii, Hasanbey Köyü sınırları içerisinde bulunmaktadır. Zohary (1973) e göre Avrupa - Sibirya Floristik Bölgesi nde yer almaktadır. Şekil Türkiye Fitocoğrafik Bölgeleri Haritası Proje alanı coğrafik konum itibariyle Güney Marmara Bölgesi nde olup, Grid Sisteme göre (Davis et al ) A1 karesi içinde yer alır. Fitocoğrafik açıdan Avrupa-Sibirya Fitocoğrafik Bölgesi içerisinde kalmaktadır. Türkiye deki endemik bitkilerin fitocoğrafik bölgelere göre dağılımına bakıldığı zaman Avrupa Sibirya Bölgesi diğer fitocoğrafik bölgelere göre çok fazla çeşitlilik göstermez. Türkiye de görülen vejetasyon tiplerini gösteren vejetasyon haritası, proje alanı da kırmızı kutu içine alınarak Şekil de verilmiştir. Şekil P. H Davis Grid Kareleme Sistemi Kaynak: Davis P. H. Flora of Turkey and East Aegean Islands 41

58 Biyocoğrafik fitocoğrafya bölgelerinden Avrupa-Sibirya Fitocoğrafya Bölgesi Kuzey Anadolu da boydan boya, tüm Kuzey Anadolu Dağlarını kapsar. Bu alan Türkiye nin en yağışlı kesimlerinden birisidir ve geniş kısmı ormanlarla kaplıdır. Akdeniz Fitocoğrafya Bölgesi, Akdeniz e kıyısı olan tüm yöreler Ege Bölgesi nin tüm kıyı kesimlerini içine alarak Trakya da Gelibolu Yarımadası na kadar uzanır. Akdeniz Fitocoğrafya Bölgesi içinde orman ve çalı formasyonuna ait bitki toplulukları geniş yayılış alanı bulur. Mediterran(Akdeniz) Bölgesi ile Karadeniz Bölgesi arasında geçit özelliğinde olan Marmara Bölgesi flora elementleri bakımından da bu nitelikleri yansıtır. Fitocoğrafik bölge açısından Avrupa-Sibirya Fitocoğrafik Bölgesi ve Akdeniz Fitocoğrafik Bölgesi ne girmektedir. Flora Türlerinin Fitocoğrafik Bölgelere Göre Dağılımı Proje alanı ve çevresinde bulunan ve habitat özelliği nedeniyle bulunma olasılığı yüksek olan taksonların fitocoğrafik bölgelerinin belirtilmesinde çeşitli kısaltmalar kullanılmıştır. Buna göre; Avr.-Sib. Ele. (Avrupa-Sibirya Elementi ni), D. Akd. Ele. (Doğu Akdeniz Elementi ni), Akd. Ele. (Akdeniz Elementi ni) ve İr.-Tur. Ele. (İran-Turan Elementi ni) ifade etmektedir. Geniş yayılışlı ya da fitocoğrafik bölgesi tam olarak bilinmeyenler için (-) işareti konmuştur. Flora listesinde yer alan 106 adet bitki taksonunun fitocoğrafik bölgelere göre dağılımı; Avrupa-Sibirya ve Karadeniz elementi 13, Akdeniz ve D. Akdeniz elementi 43 Geri kalan 50 tür ise fitocoğrafik bölgesi belirsizler kategorisinde yer almaktadır. Şekil Flora Listesinde Yer Alan Bitki Taksonlarının Fitocoğrafik Bölgelere Göre Dağılımı, Flora Türlerinin Endemizm ve Tehlike Sınıfları Açısından Durumu Flora listesinde tür düzeyinde yer alan 106 adet bitki taksonundan IUCN (The World Conservation Union: The International Union for the Conservation of Nature and Natural Resources = Doğayı ve Doğal Kaynakları Korumaya Yönelik Uluslararası Topluluk - Dünya Koruma Topluluğu) Red List Kategorileri nden LC (Least Concern: En az kaygılanılan tür) kategorisinde 2 tür( Pinus nigra ve Pinus brutia) bulunmaktadır. Bunların yayılışı ülkemizde oldukça fazla olduğundan bir tehlike söz konusu değildir. 42

59 Proje alanı ile çevresinde; nadir, nesli tehlikede olan ve Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (Bern Sözleşmesi) Ek-I listesine göre koruma altına alınması gereken bitki türü bulunmamaktadır. Proje alanı ve çevresinde 3 tane endemik tür bulunmaktadır. Bunların tümü bölgesel endemik olup Proje Alanı nda yapılan tahribat sonucu nesillerinin yok olma tehlikesi bulunmamaktadır. Bu türlerin hiçbiri IUCN Listeleri nde herhangi bir tehlike kategorisinde değilken; Akman Y. ve Arkadaşlarının hazırladığı Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı (TBKK) nda Verbascum simavicum VU (Vulnerable= Zarar Görebilir), Bromus sipyleus EN (Endangered= Tehlikede), Crocus candidus NT (Not threatened= Takson henüz tehlike altında değil) kategorisinde bulunmaktadır. Bunların dışında proje alanına ait flora listesinde 1 tür Verbascum aschersonii TBKK na göre VU (Vulnerable= Zarar Görebilir) kategorisine girmektedir.ancak bu tür de lokal endemik olmayıp bölgesel yayılış göstermektedir. Bu nedenle faaliyet sırasında nesli tükenme riski bulunmamaktadır. Ülkemizin 1996 yılında imzalamış olduğu uluslararası CİTES sözleşmesi listelerinde de proje alanında ve yakınında olan türler bulunmamaktadır. 43

60 Tablo Balıkesir İli, Gönen İlçesi, Koru Mevkii, Proje Alanı ve çevresinde bulunma olasılığı yüksek olan flora türleri, Türkçe İsimleri, Fitocoğrafik Bölgeleri, Habitatları, Endemizm Durumu, Bolluk, IUCN Red Data Book ve Bern Ek-I Kategorileri. Familya Latince Tür adı Türkçe İsim End. F.C.B PİNECEAE Opopanax hispidus (FRIV.) GRIS. Kaymakotu - - X X X L 44 Habitat Nispi bolluk Tehlike Sınıfı Bern IUCN TBKK CITES Pinus nigra J. F. ARNOLD Karaçam - - X X X X - LC - - L Pinus brutia TEN. Kızılçam - - X X X X - LC - - L Delphinium peregrinum L. Hezeran - - X X X L RANUNCULACEAE Ranunculus sartorianus Boiss. ET Avr.-Sib. - X X X L HELDR. Ele. Hypecoum psedograndiflorum - PAPAVERACEAE - X X X X L PETROVIC Kar. Ele. VİOLACEAE Viola sieheana BECKER - - X X L CARYOPHYLLACEAE Sagina procumbens L. - - X X X L Polycarpon tetraphyilum (L.) L. - - X X X X X L Dianthus corymbosus SIBTH. ET SM. - - X X X X L Petrorhagia saxifraga (L.) LINK - Avr.-Sib. Ele. Kaynak X X X X L Velezia guadridentata SIBTH. ET SM. - D. Akd. Ele. X X X X L Silene compacta FISCHER - - X X X X L POLYGONACEAE Rumex bucephalophorus L. - Akd. Ele. X X L GUTTİFERAE FABACEAE ROSACEAE APİACEAE Hypericum aucheri JAUB. ET Spach - - X X L Hypericum orientale L. - - X X X L Hypericum cerastoides (Spach) - - X X X X L ROBSON Hypericum perforatum L. Kantaron - - X X X L Astragalus trojanus STEV. - D. Akd. Ele. X X X L Chamaecytisus hirsutus (L.) LINK - - X X L Cicer montbretii JAUB. ET SPACH - D. Akd. Ele. X X X X X L Laurocerasus officinalis ROEMER Karayemiş - - X X L Rubus sanctus SCHREBER Moradikeni - - X X X X X L Filipendula vulgaris Moench - Avr.-Sib. Ele. X X L Potentilla astracanica JACQ. - Avr.-Sib. Ele. X X X L Crataegus stevenii POJARK. - D. Akd. Ele. X X X L Sanicula europaea L. - Avr.-Sib. Ele. X X X X L Pimpinella peregrina L. - - X X X X X L Bupleurum trichopodum Boiss. ET SPRUNER - D. Akd. Ele. X X X X X L Ammi majus L. - Akd. Ele. X X X X L

61 Torilis nodosa (L.) GAERTNER - - X X X L Daucus carota L. - - X X X X L VALERİANACEAE Valerianella carinata LOIS. - - X X X X L Inula germanica L. - Avr.-Sib. Ele. X X X L Inula viscosa (L.) AITON Zimbit - Akd. Ele. X X X X L ASTERACEAE ERİCACEAE Anthemis auriculata BOISS. - D. Akd. Ele. X X X L Avr.-Sib. Artemisia santonicum L. Yavşanotu - X X X X L Ele. Jurinea consanguinea DC. - - X X X X X L Picnomon acarna (L.) CASS. - Akd. Ele. X X X L Carthamus lanatus L. - - X X X X L Echinops ritro L. Topuz - - X X X X X L Tolpis virgata (DESF.) BERTOL. - Akd. Ele. X X L Erica arborea L. Süpürgeağ - - X X X X L Erica arborea L. Süpürge ağ - - X X X L Eragrostis cilianensis (ALL.) VIGN.- LUT. EX JANCHEN - - X X X X L Crypsis schoenoides (L.) LAM. - - X X X X X L Arbutus unedo L. Ayıyemişi - - X X X L PRİMULACEAE Lysimachia atropurpurea L. - D. Akd. Ele. X X X X X L OLEACEAE Jasminum fruticans L. Yasemin - Akd. Ele. X X X X X L APOCYNACEAE Amsonia orientalis DECNE - - X X L CONVOLVULACEAE Convolvulus cantabrica L. - - X X X X X L Convolvulus arvensis L. Kuzu sarmaşığı - - X X X X X L Heliotropium dolosum DE NOT. - - X X X L SOLANACEAE Lycium europaeum L. Tekedikeni - Akd. Ele. X X L Verbascum aschersonii BOISS. ET - D. Akd. Ele. X X X X - - VU - L SINT. EX MURB. Verbascum lasianthum BOISS. EX - - X X X X L SCROPHULARİACEAE BENTHAM Linaria pelisseriana (L.) MILLER - Akdeniz X X X X X L LAMİACEAE Verbascum simavicum HUB.-MOR. + D. Akd. Ele. X X X X - - VU L Veronica cymbalaria BODARD - Akd. Ele. X X X X X L Marrubium peregrinum L. - - X X X L Prunella vulgaris L. - Avr.-Sib. Ele. X X X X X X L Origanum onites L. BilyalıkekiK - D. Akd. Ele. X X X L Acinos suaveolens (SM.) G. DON FIL. - Akd. Ele. X X X L Coridothymus capitatus (L.) REICHB. FIL. Beyazkekik - Akd. Ele. X X X L Stachys thirkei C. KOCH - - X X L 45

62 PLUMBAGİNACEAE Gonilimonium incanum (L.) HEPPER - D. Akd. Ele. X X X X X L THYMELAEACEAE Daphne pontica L. Kurtbağı - Karadeniz X X X X X L ARİSTOLOCHİACEAE Aristolochia clematitis L. Karaasma - Avr.-Sib. Ele. X X X X X L Crucianella imbricata BOISS. - D. Akd. Ele. X X X X X L RUBİACEAE Asperula rumelica BOISS. - - X X X X L Galium lovcence URUMOV - - X X X X L Galium heldreichii HAL. - D. Akd. Ele. X X X L Galium setaceum LAM. - - X X X L Galium recurvum REQ. EX DC. - Akd. Ele. X X L ARACEAE Dracunculus vulgaris SCHOTT Yılanbıçağı - D. Akd. Ele. X X X X L LİLİACEAE ORCHİDACEAE JUNCACEAE POACEAE Allium amethystinum TAUSCH - Akd. Ele. X X X X X L Nectaroscordum siculum (UCRIA) - B. Akdeniz X X X L LINDL. Scilla bifolia L. - Akd. Ele. X X X L Ornithogalum pyrenaicum L. - - X X X L Ornithogalum sigmoideum FREYN Avr.-Sib. - X X X X L ET SINT. Ele. Ornithogalum nutans L. - - X X X X L Gagea chrysantha (JAN) SCHULTES - Akd. Ele. X X X L ET SCHULTES FIL. Colchicum bivonae GUSS. - D. Akd. Ele. X X X X L Cephalanthera epipactoides FISCH. - D. Akd. Ele. X X X X L ET MEY. Epipactis helleborine (L.) CRANTZ - - X X X L Spiranthes spiralis (L.) CHEVALL. - Akd. Ele. X X L Orchis quadripunctata CYR. EX TEN. - D. Akd. Ele. X X X L Orchis provincialis BALBIS EX DC. - Akdeniz X X X X L Luzula nodulosa (BORY ET CHAUB.) - Akd. Ele. X X X L E. MEYER Aegilops markgrafii (GREUTER) - Akd. Ele. X X X X X L HAMMER Bromus intermedius GUSS. - - X X X X X L Bromus scoparius L. - - X X X X L Gaudinia fragilis (L.) P. BEAUV. - Avr.-Sib. Ele. X X X X X L Ventenata subenervis BOISS. ET BAL. - D. Akd. Ele. X X X X L Molineriella minuta (L.) ROUY - Akd. Ele. X X X X L Gastridium ventricosum (GOUAN) SCHINZ ET THELL. - Akd. Ele. X X X L Phalaris paradoxa L. - Akd. Ele. X X X X X L Festuca gigantea (L.) VILL. - Avr.-Sib. Ele. X X X X L Vulpia myuros (L.) CC GMELIN - - X X X X L Psilurus incurvus (GOUAN) SCHINZ - - X X X X L 46

63 ET THELL. Poa trivialis L. - - X X X X L Piptatherum coerulescens DESF.) P. - - X X X X L BEAUV. Bromus sipyleus BOISS. + D. Akd. Ele. X X X - - EN - L Setaria viridis (L.) P. BEAUV. - - X X L IRİDACEAE Crocus candidus E. D. CLARKE + D. Akd. Ele. X X X - - NT - L EUPHORBİACEAE Chrozophora tinctoria (L.) Rafin. Akbaş - - X X X X L HABİTAT NİSPİ BOLLUK ENDEMİZM 1. ORMAN 0. Çok nadir (-): Endemik Değil 2. MAKİ 1. Nadir (+): Endemik 3. FRİGANA (ÇOĞU DİKENLİ, ALÇAK BOYLU VE YUMAK YASTIK OLUŞTURAN BİTKİLER) 4. KÜLTÜR ALANLARI (BAĞ, BAHÇE VB.) 3. Bol 2. Orta derece bol 5. KUM ÇAYIR 4. Çok bol 6. NEMLİ ÇAYIR, BATAKLIK, SULAK ALAN 7. YOL KENARI 8. KAYALIK Kaynak: L:literatür G: Görüldü KAYNAKLAR: AKMAN, Y. 1995, TÜRKİYE ORMAN VEJETASYONU, ANK. ÜNİV. FEN FAKÜLTESİ BOTANİK A.B.D., ANKARA. (TÜRKİYE BİTKİLERİ VERİ SERVİSİ - TÜBİTAK) BAYTOP, T. 1994, TÜRKÇE BİTKİ ADLARI SÖZLÜĞÜ, T.D.K. BASIMEVİ, ANKARA. DAVIS, P.H , FLORA OF TURKEY AND EAST AEGEAN ISLANDS, VOL. 1 9, EDİNBURGH UNİVERSİTY PRESS, EDİNBURGH. EKİM, T. VE ARK. 2000, TÜRKİYE BİTKİLERİ KIRMIZI KİTABI, T.T.K.DERNEĞİ, ANKARA. GÜNER, A. VE ARK. 2000, FLORA OF TURKEY AND EAST AEGEAN ISLANDS, (SUPPLEMENT 2), VOL. 11, EDİNBURG UNİVERSİTY PRESS, EDİNBURGH. YİĞİT, N. VE ARK. 2002, ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRME ÇED, KILAVUZ, ANKARA 47

64 FAUNA Faaliyet alanı ile çevresinde bulunan ve habitat özelliği nedeniyle bulunması muhtemel fauna türlerinden; Tablo de sürüngen türleri, Tablo de kuş türleri ve Tablo da memeli türleri verilmiştir. Fauna ile ilgili tablolarda her türün familyası, bilimsel adı, Türkçe adı, habitatı, endemizim durumu, IUCN kategorisi, Red Data Book Kategorisi(DEMİRSOY), Cites Sözleşmesi Ek-I, Ek-II ve Ek-III listelerinin, Bern Sözleşmesi Ek-II ve Ek-III listelerinin, Merkezi Av Komisyonu Kararlarının Ek-I, Ek-II ve Ek-III listelerinin hangisinde yer aldığı belirtilmiştir. Tüm kategoride yer almayan türler için (-) kullanılmıştır. 48

65 Tablo Balıkesir İli, Gönen İlçesi, Koru Mevkii, Proje Alanı ve Çevresinde Bulunma Olasılığı Yüksek Olan İki Yaşamlı Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri, TÜR NO FAMİLYA LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI HABİTAT ENDEMİZİM IUCN DEMİRSOY CITES BERN MAK KAYNAK 1. HYLİDAE Hyla arborea arborea Yaprakkurbağaları Ağaçlarda veya ağaçsı bitkilerde - - nt - Ek-lll - L 2. Bufo bufo bufo Kara kurbağasi Taş altları ve toprak içi - - nt - Ek-lll - L BUFONİDAE 3. Bufo viridis Gece kurbağasi Taş altları ve toprak içi - - nt - Ek-ll - L 4. RANİDAE Rana ridibunda ridibunda Ovakurbağası Ovalarda bitkisi bol durgun ve sığ suların içinde, kıyılarında - - nt - Ek-lll - L 5. PELOBATIDAE Pelobates syrıaces Toprak kurbağası Toprakta - - nt - Ek-lll - L Kaynak: Demirsoy, A., 1996, Türkiye Omurgalıları Amfibiler, Çevre Koruma Genel Müdürlüğü, Proje No: 90 -K Ankara. G: Gözlem L: Literatür D: Duyum Tablo Balıkesir İli, Gönen İlçesi, Koru Mevkii, Proje Alanı ve Çevresinde Bulunma Olasılığı Yüksek Olan Sürüngen Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri, TÜR NO FAMİLYA LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI HABİTAT ENDEMİZM DEMİRSOY IUCN CITES BERN MAK KAYNAK 1. TESTUDİNİDAE Testudo graeca Tosbağa Kumlu, taşlı kuru araziler - nt VU Ek-ll Ek-ll Ek-l L 2. EMYDİDAE Emys orbicularis Benekli kaplumbağa Durgun ve akarsularda ve kıyıları - R NT - Ek-ll Ek-l L 3. GEKKONİDAE Hemidactylus turcicus turcicus Geniş parrmaklı keler Taşlar altında ve kayalar arasında - nt - - Ek-lll - L 4. Coluber(= Hierophis) caspius Hazer yılanı Taşlık dere kenarları ve taş altları - nt - - Ek-lll Ek-l L 5. Eirenis modestus Uysal yılan Taşlık araziler - nt LC - Ek-lll Ek-l L 6. COLUBRİDAE Natrix natrix persa Küpeli suyılanı Suya yakın taşlık yerler, çayırlar,bahçe ve tarlalar - nt - - Ek-lll - L 7. Elaphe situla Ev yılanı Taşlık yerler, bahçler ve tarlalar - nt LC - Ek-ll Ek-l L 8. Malpolo monspessulana insignata Çukurbaşlı yılan Az bitkili taşlık yerler - nt - - Ek-lll - L 9. LACARTIDAE Lacertıdae trilineata İri yeşil kertenkele Nemli araziler, orman içi çalılık ve bitkice zengin araziler - nt - - Ek-lll - L Kaynak: Demirsoy, A., 1997, Omurgalılar Sürüngenler, Kuşlar ve Memeliler Meteksan A.Ş., Ankara. Kaynak: Demirsoy, A., 1996, Türkiye Omurgalıları Sürüngenler, Çevre Bakanlığı Çevre Koruma Genel Müdürlüğü, Proje No: 90-K Ankara. MAK= T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları G: Gözlem L: Literatür 49

66 Tablo Balıkesir İli, Gönen İlçesi, Koru Mevkii, Proje Alanı ve Çevresinde Bulunma Olasılığı Yüksek Olan Kuş Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri, FAMiLYA LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI HABiTAT STATÜ RDB IUCN BERN CİTES MAK KAYNAK Ciconia nigra Kara leylek Sulak (dereler, çayırlar, vb.) ormanlar GY A.3 LC EK-II EK-II EK-I L CİCONİİDAE Ciconia ciconia Leylek Açık alanlar Y, G, T A.3 LC EK-II - EK-I L Accipiter nisus Atmaca Seyrek ağaçlıklar, tarım alanları, bahçeler Y A.3 LC EK-III - EK-I L Buteo buteo Şahin Ormanlar Y A.3 LC EK-III - EK-I L FALCONİDAE Falco tinnunculus Kerkenez Kayalıklarda, yapılarda Y A.4 LC EK-II - EK-I L RALLİDAE Rallus aquaticus Su yelvesi Sulu alan ve çevresi Y A.3 LC EK-III - EK-Il L Gallinula chloropus Yeşilayak sutavuğu Kıyısında biraz bitki örtüsü olan göller, Y A.4 LC EK-III - EK-II L RECURVİROSTRİDE Himantopus himantopus Uzunbacak Bozkırlar, çöl bölgelerdeki, sığ durgun sular Y A.3 LC EK-II - EK-I L Charadrius dubius Kolyeli küçükyağmurcun Kumlu ve çakıllı göl kıyıları ile iç kesimlerde Y A.3 LC EK-II - EK-I L CHARADRİİDAE Charadrius alexandrinus Akçacılıbıt Nehir ve göl kenarındaki çamur alanlar Y A.4 LC EK-II - EK-I L Calidris minuta Küçük kumkuşu Çamur düzlüklerinde K B.5 LC EK-II - EK-I L Calidris alpina Karakarın kumkuşu Alçak ve yüksek sulak çayırlar K B.5 LC EK-II - EK-I L SCOLOPACİDAE Gallinago gallinago Suçulluğu Sazlıklar ve yaş çayırlar K B.3.1 LC EK-III - EK-III L Numenius arquata Büyük kervan çulluğu Fundalıklar, çayırlar, iç suların kenarları K B.3 LC EK-III - EK-II L Tringa totanus Kızılbacak Tatlı su kenarındaki otlaklar, sulak çayırlar Y A.4 LC EK-III - EK-II L Tringa nebularia Yeşilbacak Bataklık alanların yakınında kuru yerler K,T B.3.1 LC EK-III - EK-II L Columba palumbus Tahtalı güvercin Ormanlar Y A.4 LC EK-III - EK-III L COLUMBİDAE Streptopelia decaocto Kumru Tüm insan yerleşimleri Y A.5 LC EK-III - EK-I L Streptopelia turtur Üveyik Ağaç dizileri, korular, vb. olan açık arazi G A.2 LC EK-III - EK-II L APODİDAE Tachymarptis melba (syn. Akkarın ebbail Dik kayalık ve yarlarla kaplı yüksek dağlar. G A.3.1 LC EK-III - EK-I L MEROPİDAE Merops apiaster Arıkuşu Sulak alanların yakınları G A.3.1 LC EK-II - EK-I L PİCİDAE Dendrocopos syriacus Alaca ağaçkakan Tek tük ağaçlı açık arazi, meyve ve süs bahçeleri G A.2 LC EK-II - EK-I L Calandrella brachydactyla Bozkır toygarı Kuru, taşlı arazi, bozkır, kumullar, tarım alanları Y A.3 LC EK-II - EK-I L Galerida cristata Tepeli toygar ALAUDİDAE Bozulmuş alanlar, kumullar, kuru dere Y A.3 LC EK-III - EK-II L Ağaçsız açık alanlar, kıyı kumullarını ve ekili ve Alauda arvensis Tarlakuşu - EK-II L yerleşim alanları Y A.4 LC EK-III Hirundo rustica Kır kırlangıcı İnsan yerleşimleri G A.5 LC EK-II - EK-I L HİRUNDİNİDAE Delichon urbicum Ev kırlangıcı İnsan yerleşimleri G A.4 LC EK-II - EK-I L Anthus pratensis Çayır incirkuşu Bataklıklar, göl kıyılarındaki çamur düzlükleri. G A.3 LC EK-II - EK-I L Anthus cervinus Algerdan incirkuşu Çalılık bulunan bataklıklar G A.2 LC EK-II - EK-I L MOTACİLLİDAE Motacilla cinerea Dağkuyruksallayanı Hafif tepelik alanlarda ağaç sınırının üzerinde G A.2 LC EK-II - EK-I L Motacilla alba Akkuyruksallayan Suya yakın bölgeler Y A.3.1 LC EK-II - EK-I L TROGLODYTİDAE Troglodytes troglodytes Çitkuşu Çalılıklar, bahçeler, dere ve ırmak boyunca. Y A.1.2 LC EK-II - EK-I L PRUNELLİDAE Prunella collaris İri bozboğaz Bitki örtüsü az olan kayalık araziler Y A.1.2 LC EK-II - EK-I L 50

67 TURDİDAE MUSCİCAPİDAE SYLVİİDAE AEGİTHALİDAE PARİDAE Phoenicurus ochruros Kara kızılkuyruk Yüksek dağlar, kayalıklar Y A.2 LC EK-II - EK-I L Turdus merula Karatavuk Çam ormanları, bazen bahçeler Y A.3 LC EK-III - EK-III L Yaprak döken ormanlar, parklar ve yoğun bitki Turdus philomelos Şarkıcı ardıç - EK-II L örtüsü olan bahçeler Y A.2 LC EK-III Saxicola torquatus Taşkuşu Tek tük çalılar olan açık arazi, çayırlar, vb. Y A.3 LC EK-II - - L Erithacus rubecula Kızılgerdan Ormanlarda, ağaçlıklarda ve bahçeler Y A.3 LC EK-II - EK-I L Acrocephalus Büyük saz blbülü arundinaceus Kamışlıklar G A.3 LC EK-II - EK-I L Hippolais pallida Gri mukallit Bahçeler, açıklık arazideki küçük koruluklar, çitler, vb. G A.3 LC EK-II - EK-I L Sylvia communis Akgerdan Tarla ve orman kenarları, açık arazide tek tük çalılıklar G A.3 LC EK-II - EK-I L Phylloscopus collybita Çıvgın Alt örtülü seyrek ormanlar, parklar Y A.3.1 LC EK-II - EK-I L Aegithalos caudatus Uzun kuyruklu baştankara İbreli ve yaprak döken ormanlar, çalılıklar Y A.2 LC EK-III - _ L Parus lugubris Ak yanaklı baştankara Seyrek çam ormanları, çalılıklar Y A.2 LC EK-II - EK-I L Parus caeruleus Mavi baştankara İbreli ve karışık ormanlar, seyrek ağaçlıklar, parklar, bahçeler Y A.2 LC EK-II - EK-I L Parus major Büyük baştankara Ormanlar, parklar, bahçeler, çalılıklar Y A.3.1 LC EK-II - EK-I L CERTHİİDAE Certhia familiaris Orman tırmaşığı ormanlar, parklar ve bahçeler Y A.1.2 EK-II - L LANİİDAE Lanius collurio Kızıl sırtlı ümüksıkan Orman kenarları, seyrek çalılıklar, çitler G A.3 LC EK-II - EK-I L Garrulus glandarius Alakarga Ormanlar, büyük bahçeler Y A.3.1 LC EK-III - EK-I L Pica pica Saksağan Tek tük ağaç ve çalılar olan açık arazi, meyve bahçeleri Y A.5 LC _ - - L CORVİDAE Corvus monedula Cüce karga Seyrek ormanlar, meyve bahçeleri, terkedilmiş köyler, yıkıntılar Y A.5 LC _ - EK-ILL L Corvus corone Sis kargası Ağaçlıklı alanlar, parklarda, bataklık ve sazlıklar civarında, dağlık yerler Y A.5 - EK-III - - L Corvus corax Karakarga Az çok açık arazi, dağlar, deniz kıyısı. Y A.5 LC EK-III - EK-II L STURNİDAE Sturnus vulgaris Sığırcık Ağaçlıklar, parklar, bahçeler, tarım alanları Y A.5 LC _ - - L PASSERİDAE FRİNGİLLİDAE Passer domesticus Ev serçesi İnsan yerleşimleri Y A.5 LC EK-III - - L Yerleşim birimleri, ağaçlarda (çoğunlukla kavak), Passer hispaniolensis Bataklık serçesi leylek yuvalarında, köprülerin altında, bina - EK-II L oyuklarında yuvalanır Y A.3 LC EK-III Passer montanus Dağ serçesi Ağaçlar ve koruluklar olan tarımsal arazi, köylerin kenarları vb. Y A.3 LC EK-III - EK-II L Fringilla coelebs İspinoz Her türlü ağaçlıklar ve ormanlar, bahçeler, parklar, vb. Y A.4 LC EK-III - EK-II L Fringilla montifringilla Dağ ispinozu Kışın başlıca ağaç ve çalı olan tarım arazisi Y A.3 LC EK-III - EK-II L Carduelis carduelis Saka Süs ve meyva bahçeleri, parklar, inşaat alanları, bozulmuş arazi Y A.3.1 LC EK-II - EK-I L 51

68 EMBERİZİDAE Carduelis spinus Kara başlı iskete İbreli ormanlar, ağaçlıklar, bahçeler, vb. Y A.3 LC EK-II - EK-I L Carduelis cannabina Ketenkuşu Çalılıklarla kaplı açık arazi; orman kenarları, bahçeler Y A.3 LC EK-II - EK-I L Emberiza schoeniclus Bataklık çintesi Kamışlıklar Y A.3 LC EK-II - EK-I L Emberiza melanocephala Karabaş kirazkuşu Tarımsal arazi G A.4 LC EK-II - EK-I L Miliaria calandra Tarla kirazkuşu Tarımsal arazi, çayırlar, bozkır, çalılıklar Y A.4 LC EK-III - EK-II L Kaynak: Demirsoy, A., 1997, Omurgalılar Sürüngenler, Kuşlar ve Memeliler Meteksan A.Ş., Ankara. G: Gözlem L: Literatür Kaynak: Kiziroğlu, İ, 1993, The Birds of Türkiye (Species List in Red Data Book), TTKD, Ankara. MAK= T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları Prof. Dr. İlhami Kiziroğlu tarafından hazırlanan The Birds of Türkiye adlı yayında, kuş türlerinin korunma durumu ve statüleri ile ilgili olarak kullanılan semboller: A1 : Nesli tükenmiş veya tükenme tehlikesi altında olan türler A1.1 : Nesli tükenmiş olan türler A1.2 : Tüm Türkiye deki birey sayısı 1-25 çift arasında olan türler A2 : Birey sayısı çift altında kalan ve yayılış gösterdikleri bölgelerde büyük risk altında olan türler A3 : Birey sayısı (500) çift arasında kalan ancak bazı bölgelerde oldukça azalmış türler A4 : Birey sayıları fazla olmakla birlikte belirli bölgelerde azalmış olan türler. B : Geçici olarak Türkiye ye gelen ve biyotopların yok edilmesi ile risk alına girecek türler B1 : Anadolu yu kışlak olarak kullanan ancak Anadolu da üremeyen türler B2-B3 : Anadolu dan transit olarak geçen veya Anadolu yu kışlak olarak kullanan ve risk derecesi daha düşük olan türler Y : Düzenli olarak yurdumuzda kuluçkaya yatan yerli kuş türleri G : Yurdumuzda kuluçkaya yattıktan sonra göç eden türler K : Yurdumuzda kuluçkaya yatmayan, yurdumuzu transit göç esnasında kullanan türlerdir KZ : Kış aylarını yurdumuzda geçiren, kış ziyaretçisi türlerdir Tablo Balıkesir İli, Gönen İlçesi, Koru Mevkii, Proje Alanı ve Çevresinde Bulunma Olasılığı Yüksek Olan Memeli Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri, Red Data Book ve MAK Kategorileri FAMİLYA BİLİMSEL ADI TÜRKÇE ADI HABİTAT END. DEMİRSOY IUCN BERN CITES MAK KAYNAK ERİNACEİDAE Erinaceus concolar Kirpi Bağ, bahçe, kültür arazisi ve orman - nt LC L Neomys anomalus Bataklık sivrifaresi Bataklık, rutubetli çayır vs. - nt LC Ek-lll - - L Crocidura leucodon Sivriburunlu tarlafaresi Açık arazi, orman sınırları, çalılık alanlar - nt LC Ek-lll - - L Crocidura suaveolens Sivriburunlu bahçefaresi Nemli ormanlar, çalılık ve çayırlık alanlar nt LC Ek-lll - - L Talpa levantis levantis Akdeniz köstebeği Kumlu gevşek nemli toprak - nt L Rhinolophus ferrumequinum Büyük nalburunlu yarasa Mağara, yarık, boş binalar - V LC Ek-ll - Ek-l L Rhinolophus hipposidero Küçük nalburunlu yarasa Mağara, yarık, boş binalar, ahır, vs. - V LC Ek-ll - Ek-l L Rhinolophus euryale Akdeniz nalburunlu yarasası Mağara ve kaya çatlakları - V NT Ek-ll - Ek-l L RHİNOLOPHİDAE Myotis blythii Farekulaklı küçük yarasa Mağaralar, eski binalar - V LC Ek-ll - Ek-l L Pipistrellus pipistrellus Cüce yarasa Bina çatıları ve duvar çatlakları - V LC Ek-lll - - L Pipistrellus nathusii Pürtüklü derili yarasa Orman, ağaç kovuğu, bina ve ağıllar - V LC Ek-ll - Ek-l L Pipistrellus savii - Ağaçlar - V LC Ek-ll - Ek-l L Miniopterus schreibersi Uzun kanatlı yarasa Büyük, küçük mağaralar, bina duvarları - V - Ek-ll - Ek-l L LEPORİDAE Lepus europaeus Yabani tavşan Her türlü habitat - nt LC - - Ek-lll L Oryctolagus cuniculus Adatavşanı Kumlu, çalılık araziler - nt LC - - Ek-lll L SCİURİDAE Sciurus anomalus Anadolu sincabı Orman ve koru - R/I LC Ek-ll - Ek-l L 52

69 Citellus xanthophrymnus Tarla sincabı Steplerde, çayırlarda - nt L CRİCETİDAE Cricetulus migratorius Cüce avurtlak Yaylalar, orman içi çayırlar ve kültür arazisi - nt LC L Arvicola terrestris Su sıçanı Akarsuların durgun bölgeleri - nt LC L SPALACİDAE Spalax leucodon Körfare Mera, tarla, çayır ve yüksek yayla - nt DD L GLİRİDAE Dryomys nitedula Ağaç yediuyuru Her türlü habitat - R LC Ek-lll - Ek-l L Glis(=myoxus) glis Yediuyur Orman, meyve bahçeleri - R - Ek-lll - Ek-l L Muscardinus avellanarius Fındıkfaresi Orman, çalılık, bahçe - R LC Ek-lll - Ek-l L Rattus rattus Ev sıçanı Meskun yer ve dere kenarı - nt LC L Rattus norvegicus Göçmen sıçan Liman ve meskun yerler - nt LC L MURİDAE Apodemus(karstomys) mystacinus Kayalık faresi Orman içi ve açıklıktaki kayalar - nt LC L Apodemus(sylvaemus) sylvaticus Orman faresi Bol otlu yerler, çalı altları - nt LC L Mus musculus Ev faresi Meskun yer ve çevresi, açık arazi - nt LC L Mus musculus Ev faresi Meskun yer ve çevresi, açık arazi - nt LC L HYSTRİCİDAE Hystrix indica Oklu kirpi Orman, funda, çalı, sebze ve meyve bahçeleri - R LC - - Ek-l L Canis lupus Kurt Orman, step, yayla - R/V LC Ek-ll Ek-ll Ek-l L CANİDAE Canis familiaris Evcilköpek İnsan yerleşimleri - nt Canis aureus Çakal Sık orman, maki, fundalık - nt LC - - Ek- III L Vulpes vulpes(= canis vulpes) Kızıl tilki Her türlü habitat - nt LC - - Ek- III L Mustela nivalis Gelincik Değişik habitatlar, orman, bahçe, harabe - nt LC Ek-ll - Ek- II L Mustela(= putorius) putorius İltis Açık orman - V LC Ek-lll - Ek- II L MUSTELİDAE Martes (=mustela) martes Zerdeva Orman - nt LC Ek-lll - Ek- III L Meles meles Porsuk Orman, step - R LC Ek-lll - Ek- II L Lutra lutra Su samuru Nehir, dere ve göl - V NT Ek-ll Ek-l Ek-l L URSİDAE Ursus arctos Bozayı Yapraklı ve karışık ormanlar, sarp dağlar - V LC Ek-ll Ek-ll Ek- ı L HYAENİDAE Hyaena hyaena Sırtlan Steplerde, yarı çöllerde - R NT - - Ek-l L FELİDAE Felis lynx Vaşak Çalılık,geniş yapraklı ve karışık ormanlarda - E Ek-l L Felis pardina Beneklivaşak Açık ormanlar ve sık çalılıklar - E L Felis silvestris Yaban kedisi Orman, kayalık arazi - E LC Ek-ll Ek-ll Ek-l L FELİDAE Felis caracal Karakulak Step,yarı çöl, savanna, sıcak kurak yerlerde - E - - Ek-l Ek-l L Felis catus Evcilkedi İnsan yerleşimleri - nt L Felis chaus Orman kedisi Dikenlikler, çalılıklar ve kamışlıklar - E LC - - Ek-l L SUİDAE Sus scrofa Yaban domuzu Yapraklı ve karışık orman, sık bitki örtülü göl, bataklık - nt LC - - Ek-lll L Kaynak: Demirsoy, A., 1997, Omurgalılar Sürüngenler, Kuşlar ve Memeliler Meteksan A.Ş., Ankara. Kaynak: Demirsoy, A., 1996, Türkiye Omurgalıları Memeliler, Çevre Bakanlığı Çevre Koruma Genel Müdürlüğü, Proje No: 90-K Ankara. MAK= T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararları G: Gözlem L: Literatür 53

70 İki Yaşamlılar Proje Alanı ve çevresinde bulunması muhtemel iki yaşamlı türleri irdelenmiş; 4 familyadan 5 tane iki yaşamlı türü tespit edilmiştir. Belirlenen ikiyaşamlı türlerinden 1 tanesi Bern Listesi Ek II de, yani Mutlak Koruma Altındaki Türler listesinde; 4 iki yaşamlı türü EK-III de yani Koruma Altındaki Türler listesinde yer almaktadırlar. Alanda var olduğu belirlenen 5 türden hiçbiri IUCN kategorilerinde yer almamaktadır. Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna (CİTES) listelerinde alanda bulunan iki yaşamlı türlerinden hiçbiri bulunmamaktadır. Demirsoy un Türkiye Omurgalıları, Amfibiler yayınında kullanılan tehlike kategorilerine göre tüm iki yaşamlı türleri nt kategorisinde yer almaktadır. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Merkez Av Komisyonu (MAK) koruma listelerine göre yapılan değerlendirme sonuçlarına göre Proje Alanı ve çevresinde belirlenmiş 5 iki yaşamlı türlerinden hiçbiri yer almamaktadır. Sürüngenler Proje Alanı ve çevresinde bulunması muhtemel sürüngen türleri irdelenmiş; 5 familyadan 9 tane sürüngen türü tespit edilmiştir. Belirlenen sürüngen türlerinden 3 tanesi Bern Listesi Ek II de, yani Mutlak Koruma Altındaki Türler listesinde; kalan 6 sürüngen türü ise EK-III de yani Koruma Altındaki Türler listesinde yer almaktadırlar. Alanda var olduğu belirlenen 9 türden 4 ü IUCN Listesinde yer almaktadır. Bunlardan 2 si LC (Least Concern= Düşük Riskli) kategorisine 1 i NT (Near Threatened = Yakın Tehdit Altında), kategorisine girmektedir. Tosbağa (Testudo graeca) nın VU (Vulnerable=Hassas) kategorisinde olmasına rağmen Türkiye deki popülasyon durumları oldukça fazladır Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme (CİTES) listesine göre 1 sürüngen türünün Ek-ll de yani Nesilleri Mutlak Olarak Tükenme Tehlikesiyle Karşı Karşıya Olmamakla Birlikte, Nesillerinin Devamıyla Bağdaşmayan Kullanımlarını Önlemek Amacıyla Ticaretleri Belirli Esaslara Bağlanan Türler listesi dahilinde olduğu tespit edilmiştir. Demirsoy un Türkiye Omurgalıları, Sürüngenler yayınında kullanılan tehlike kategorilerine göre Emys orbicularis R kategorisinde geri kalan tüm sürüngen türleri nt kategorisinde yer almaktadır. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Merkez Av Komisyonu (MAK) koruma listelerine göre yapılan değerlendirme sonuçlarına göre Proje Alanı ve çevresinde belirlenmiş 5 sürüngen türünün Ek-I e, yani Orman ve Su İşleri Bakanlığı Tarafından Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları listesine girdiği; belirlenmiştir. 54

71 Kuşlar Proje Alanı ve çevresinde bulunması muhtemel kuş türleri irdelenmiş; 27 familya 65 tane de kuş türü belirlenmiştir. Proje Alanı nda belirlenmiş kuş türlerinden; 36 kuş türünün Bern Listesi Ek-II de, yani Mutlak Koruma Altındaki Türler Listesi nde yer aldığı; 26 kuş türünün Bern Listesi Ek-III te, yani Koruma Altındaki Türler Listesi nde yer almaktadır. Geri kalan 3 tür ise listeler dahilinde bulunmamaktadır. IUCN Listesi ne göre yapılan değerlendirmede Proje Alanı ve etki alanında bulunan ve bulunması muhtemel kuş türleri arasından 64 kuş türünün LC kategorisinde yer aldıkları belirlenmiştir. Geri kalan 1 tür ise IUCN kategorilerinde bulunmamaktadır. Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme (CİTES) listesine göre 1 kuş türünün Ek-ll de yani Nesilleri Mutlak Olarak Tükenme Tehlikesiyle Karşı Karşıya Olmamakla Birlikte, Nesillerinin Devamıyla Bağdaşmayan Kullanımlarını Önlemek Amacıyla Ticaretleri Belirli Esaslara Bağlanan Türler listesi dahilinde olduğu tespit edilmiştir. Proje Alanı ile etki alanında bulunan ve bulunması muhtemel olan kuş türlerinden; Türkiye nin Kuşları (KİZİROĞLU, 1989) adlı esere dayanarak ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan kuş türlerinden 1 kuş türü A.1.2 kategorisinde, 9 kuş türü A.2 kategorisinde, 23 kuş türü A.3 kategorisinde,7 kuş türü A.3.1 kategorisinde, 10 kuş türü A.4 kategorisinde, 8 kuş türü A.5 kategorisinde, 1 kuş türü B.3 kategorisinde, 2 kuş türü B.3.1, 2 kuş türü B.5 kategorisinde yer almaktadır. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Merkez Av Komisyonu (MAK) koruma listelerine göre yapılan değerlendirme sonuçlarına göre Proje Alanı ve çevresinde belirlenmiş 65 kuş türü arasından; Ek-I e, yani Orman ve Su İşleri Bakanlığı Tarafından Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları Listesi ne, 40 kuş türünün girdiği; Ek-II ye, yani Merkez Av Komisyonu Tarafından Koruma Altına Alınan Av Hayvanları Listesi ne 15 kuş türünün girdiği; Ek-III e yani Merkez Av Komisyonunca İzin Verilen Av Hayvanları Listesi ne 4 kuş türünün girdiği; 6 kuş türünün ise bu listelerde yer almadıkları belirlenmiştir. Memeliler Proje Alanı ve çevresinde 15 familya 48 memeli türünün var olduğu belirlenmiştir. Belirlenen yabanıl memeli türleri arasında yaygın, tehlike altında olmayan türler olduğu gibi nadir, koruma altındaki türler de bulunmaktadır Red Data Book (DEMİRSOY) a göre 11 memeli türü V (Vulnerable= Zarar görebilir ) kategorisinde, 24 memeli türü NT ( Not threatened= Takson henüz tehlike altında değil ) kategorisinde, 6 memeli türü R (Rare= Nadir ) kategorisinde, 1 memeli türü R/I kategorisinde, 1 memeli türü R/V kategorisinde yer almıştır. 55

72 IUCN tarafından hazırlanmış Avrupa Kırmızı Listesi (ERL) ne göre yapılan değerlendirme sonucu yörede var olduğu belirlenmiş olan yabanıl hayvan türleri arasından; 1 tür DD ( Data Deficient=Yetersiz verili) kategorisinde, 3 tür NT (Near Threatened = Yakın Tehdit Altında) kategorisinde, 35 tür LC (Least Concern=En Düşük Seviyede Tehdit Altında) kategorisinde yer almaktadır. Geri kalan 9 tür ise bu liste dahilinde değildir. Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna(CİTES) listesine göre 2 memeli türünün Ek-l listesi dahilinde olduğu, 3 memeli türünün Ek-ll listesi dahilinde olduğu tespit edilmiştir. Geri kalan 43 tür ise bu liste dahilinde değildir. Bern Sözleşmesi Ek Listeleri ne göre yapılan değerlendirme sonuçlarına göre ise Proje Alanı ve yakın çevresinde var olduğu belirlenen yabanıl hayvan türleri arasından 13 memeli türünün Ek-ll Listesi ve 10 memeli türünün Ek-lll dahilinde olduğu tespit edilmiştir. Geri kalan 25 tür ise bu liste dahilinde değildir. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Merkez Av Komisyonu (MAK) koruma listelerine göre yapılan değerlendirme sonuçlarına göre Proje Alanı ve çevresinde belirlenmiş 38 memeli türü arasından; Ek-I e, yani Orman ve Su İşleri Bakanlığı Tarafından Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları Listesi ne, 20 memeli türünün girdiği; Ek-II ye, yani Merkez Av Komisyonu Tarafından Koruma Altına Alınan Av Hayvanları Listesi ne 3 memeli türünün girdiği; Ek-lll e, yani Merkez Av Komisyonunca Koruma Altına Alınan Av Hayvanları Listesi ne, 6 memeli türünün girdiği tespit edilmiştir. Geri kalan 19 tür ise bu listeler dahilinde değildir. Projenin flora ve fauna üzerine etkisi ve alınacak önlemler Yapılması planlanan Atık Bertaraf Catliq Tesisi Projesi nin inşaat ve işletme sırasında meydana gelecek hafriyat, kazı çalışmaları, iş makineleri araç ve ekipmanların çıkardığı gürültü ve titreşim, toz ve emisyonları, katı atık, sıvı atıklar yapılması planlanan tesisin Proje Alanı ve yakın çevresi üzerindeki muhtemel olumsuzluklardır. Atık Bertaraf Catliq Tesisi, Balıkesir İli, Gönen Ilçesi, Hasanbey Köyü, Koru Mevkii sınırlarında yer almaktadır. Bölüm 3 te de verildiği üzere alan üzerinde endemik veya nesli tehlikede olan fauna türleri yer almamaktadır. Tesisin inşaat döneminde alan üzerinde yer alan hareketli fauna türleri inşaat döneminde meydana gelecek toz ve gürültü ile birlikte sahayı terk edecektir. Alanda bulunan flora türleri, yurdumuzda dar ve sınırlı yayılış gösteren ya da baskı altında olan türler değildir. Bölgede tespit edilen 3 endemik flora türü lokal endemik olmayıp bölgesel yayılış gösteren türlerdir. Dolayısıyla, bu projenin hayata geçirilmesiyle, kendini tekrar eden habitat özelliği gösteren alanda bulunan geniş yayılışlı ve bol bulunan türlerin nesillerinin ortadan kalkması gibi bir tehdit unsuru söz konusu olmayacaktır. Projenin gerçekleştiği ve inceleme alanında kalan bölgede bitki örtüsünü daha çok ağaççık ve otsu yapıda bitkiler oluşturmaktadır. Hafriyat aşamasında alanda sıyırma işlemiyle bitkisel toprak arazideki iş makinaların çalışmaları sonucu olarak ortadan kalkacaktır. 56

73 Ancak işletmenin başlangıcında yüzeyden alınarak faaliyetin yapılmadığı alanda depolanan üst toprak katmanı (organik madde ve mineralce zengin toprak) inşaat çalışmaları tamamlandıktan sonra işletme alanı yakın çevresindeki uygun habitatlara yeniden serilerek, çalı ve otsu türler arazi ıslahıyla birlikte yakın çevredeki habitatlarda tekrar yayılım gösterebilecektir. Yapılan bu çalışmalar sonucu inşaat ve işletme aşamasında bu flora türleri için çevresel açıdan olumsuz bir etki oluşmayacaktır. Atık Bertaraf Catliq Tesisi kurulum aşamasında iş makinelerinin kullanımından kaynaklanacak kütlesel emisyon miktarının, Hava Kalitesinin Kontrolü Yönetmeliği nde bu emisyonlar için belirlenen sınır değerlerinin kontrolü ile hava kirliliği önlenecektir. Emisyonlar normal yoğunluklarda oldukları zaman bitkiler ve hayvanlar için zararlı değildir. Bu yüzden tesisin kurulum aşamasında flora ve faunanın bulunduğu çevre üzerine geçici bir etki söz konusu olmaktadır. Yapılması planlanan Atık Bertaraf Catliq Tesisi projesinin işletme aşamasında araçlardan ve makinelerden kaynaklanacak atıklardan (atık yağ, filtreler,.) oluşabilecek atıkların habitat bozulumu oluşturarak flora ve faunanın yaşamsal faaliyetlerini kısıtlamasına ve tür kaybına yol açmaması için söz konusu atıklar lisanslı toplama ve bertaraf edici firmalara verilecektir. Bunların dışında personelden kaynaklı evsel nitelikli katı ve sıvı atık oluşumu söz konusu olacaktır. Ancak bu atıklar belediyenin katı atık toplama ve atıksu şebekesi vasıtasıyla bertaraf edilecektir ve flora-fauna yaşamsal hayatına herhangi bir olumsuz etkisi bulunmayacaktır. İşletme ve hafriyat aşamasında gürültü ve toz oluşumu söz konusu olacaktır. Sahada kullanılan ekipmanların oluşturacağı gürültü düzeyleri, ekipmanların motor güçleri ile ilgili olup gürültü düzeyleri hesaplanmıştır. İşletme aşamasında oluşacak gürültü seviyesine ait hesaplamalarla mevcut gürültü düzeyinin sınırları aşmaması sağlanacaktır. Gürültü anlık ve geçici olduğundan çevrede olabilecek flora ve fauna üzerine rahatsız edici bir durum söz konusu olmayacaktır. Toz oluşumu önlemek için inşaat ve işletme aşamasında sulama yapılıp tozun önlenmesi sağlanarak bitkiler ve faunanın kullanabileceği sulak alanların bulunabileceği habitatların tozdan etkilenmemeleri sağlanacaktır. İşletme ve hafriyat aşamasında flora ve fauna üzerine oluşabilecek olumsuz durumlar karşısında özellikle fauna türlerinin su içme, yem kaynağına ulaşma, barınma, üreme alanlarına müdahale edilmeyecektir aynı zamanda av yasaklarına uygun hareket edilecek olması ve alınacak önlemlerle flora ve faunanın yaşamsal faaliyetlerine engel olunmayacaktır. Faaliyetten ötürü, yukarıdaki fauna listelerinde belirtilen ve Uluslar arası sözleşmelerle koruma altına alınan türler ve diğer yaban hayatı türleri üzerine, faaliyetle ilgili olarak hiçbir ticari kaygı güdülmeyeceğinden bu türlerin avlanması, kasıtlı olarak öldürülmesi veya alı konması, yumurtalarına zarar verilmesi gibi etkiler söz konusu olmayacaktır. Alınabilecek önlemlere ek olarak proje alanında hassas ve zarar görebilir durumda, koruma altına alınmış herhangi fauna türü tespit edildiği takdirde, ilgili yönetmeliklere göre hareket edilecek, 4915 sayılı Kara avcılığı Kanunu ve Yönetmelikleri (av yasaklarına) ve uluslar arası sözleşmelerdeki (BERN Sözleşmesi) önlemlere bağlı kalınarak söz konusu türler korunacaktır. Bern Sözleşmesi Madde 6 hükümleri Her Âkit Taraf, II no.lu ek listede belirtilen yabani fauna türlerinin özel olarak korunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır. Bu türler için özellikle aşağıdaki hususlar yasaklanacaktır: 57

74 a) Her türlü kasıtlı yakalama ve alıkoyma, kasıtlı öldürme şekilleri; b) Üreme veya dinlenme yerlerine kasıtlı olarak zarar vermek veya buraları tahrip etmek; c) Yabani faunayı, bu Sözleşmenin amacına ters düşecek şekilde, özellikle üreme, geliştirme ve kıs uykusu dönemlerinde kasıtlı olarak rahatsız etmek; d) Yabani çevreden yumurta toplamak veya kasten tahrip etmek veya bos dahi olsa bu yumurtaları alıkoymak; e) Bu madde hükümlerinin etkinliğine katkı sağlayacak hallerde, tahnit edilmiş hayvanlar ve hayvandan elde edilmiş kolayca tanınabilir herhangi bir kısım veya bunun kullanıldığı malzeme dahil, bu hayvanların canlı veya cansız olarak elde bulundurulması ve iç ticareti Bern Sözleşmesi Madde 7 hükümleri 1 - Her Âkit Taraf, III no.lu ek listede belirtilen yabani faunanın korunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır. 2 - III no.lu ek listede belirtilen yabani faunanın her türlü isletme sekli, 2. Maddenin şartları göz önünde tutularak, populasyonlarının varlığını tehlikeye düşürmeyecek şekilde düzenlenmiş olacaktır. 3 - Alınacak önlemler; a)kapalı av mevsimlerini ve/veya isletmeyi düzenleyen diğer esasları, b)yabani faunayı yeterli populasyon düzeylerine ulaştırmak amacıyla, uygun durumlarda, isletmenin geçici veya bölgesel olarak yasaklanmasını, c)yabani hayvanların canlı ve cansız olarak satısının, satmak amacıyla elde bulundurulmasının ve nakledilmesinin veya satışa çıkarılmasının uygun şekilde düzenlenmesi hususlarını, kapsayacaktır. 58

75 3.6. Meteorolojik ve iklimsel özellikler, Bölgenin Genel İklim Şartları Yüzölçümü km² olan Balıkesir ilinin toprakları 39,20-40,30 Kuzey paralelleri ve 26,30-28,30 Doğu meridyenleri arasında yer alır. İlin topraklarının büyük bir kısmı Marmara Bölgesi'nde, geri kalan kısmı da Ege Bölgesi'ndedir. Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı geçen Ege kıyılarında hüküm süren Akdeniz iklimi, ilin genelinde de görülmektedir. Batıdan doğuya, kuzeyden güneye gidildikçe Karasal iklim etkisini arttırır. Bu yüzden iç kesimlerde kışlar soğuk geçmektedir. Marmara kıyılarında Karadeniz ikliminin etkisi görülür. Dolayısıyla burası yazları ılıktır. Proje sahasının meteorolojik koşullarının değerlendirilmesinde Meteoroloji Genel Müdürlüğü Gönen Meteoroloji İstasyonu na ait yılları arasındaki rasat kayıtlarından faydalanılmış olup, bu verilere dayanılarak oluşturulan tablo ve grafikler aşağıda sunulmuştur. Ayrıca Gönen Meteoroloji İstasyonu na ait yılları meteorolojik verileri Ek-13 te sunulmuştur. Basınç Dağılımı Gönen Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama basınç 1011,41 hpa, maksimum basınç 1035,40 hpa, minimum basınç ise 986,20 hpa dır. Aylık ortalama basıncın en düşük olduğu ay, 1009,5 hpa ile Nisan ayı ve aylık ortalama basıncın en yüksek olduğu ay 1015,1 hpa ile Ocak ayıdır. Basınç verileri ve verilerin grafiksel olarak gösterimi aşağıda sunulmuştur. Tablo Basınç Verileri, AYLAR METEOROLOJİK PARAMETRE OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK YILLIK Ortalama Basınç (hpa) 1015,1 1013,4 1012,3 1009,5 1009,8 1008,7 1007,6 1008,0 1010,6 1013,6 1014,0 1014,3 1011,41 Maksimum Basınç (hpa) 1035,4 1033,5 1033,9 1026,9 1020, ,1 1016,3 1021,9 1024,5 1030, ,4 Minimum Basınç (hpa) 986,2 987,6 988,8 986,9 996,9 995,4 996,1 997,7 995,8 999,5 988,4 992,9 986,2 Kaynak: Gönen Meteoroloji İstasyonu, Verileri. Şekil Basınç Değerleri Grafiği, 59

76 Sıcaklık Dağılımı Gönen Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama sıcaklık 14,1ºC, maksimum sıcaklık 43,0ºC ile tarihinde, minimum sıcaklık ise -15,1ºC ile tarihinde ölçülmüştür. Sıcaklık verileri Tablo de ve verilerin grafiksel olarak gösterimi ise Şekil de sunulmuştur. Tablo Uzun Yıllar Sıcaklık Verileri, AYLAR METEOROLOJİK PARAMETRE OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK YILLIK Ortalama Sıcaklık ( o C) 5,2 5,7 7,9 12,3 16,9 21,7 23,9 23,5 19,5 15,0 10,2 7,0 14,1 Maksimum Sıcaklık (ºC) 22,7 24, ,4 36, ,2 42, ,2 29,1 26,1 43 Minimum Sıcaklık (ºC) -12,7-15,1-8,4-5 -0,7 4,4 9 8,5 2,9-1,4-6,2-11,4-15,1 Kaynak: Gönen Meteoroloji İstasyonu, Verileri, Şekil Sıcaklık Değerleri Grafiği, Yağış Gönen Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre, yıllık ortalama toplam yağış miktarı 658,1 mm dir. Toplam yağış ortalamalarına göre en fazla yağış alan ay; 85,8 mm ile Ocak ayı ve en az yağış alan ay ise 11,5 mm ile Temmuz ayıdır. Maksimum yağış miktarları baz alındığında ise en fazla yağış alan ay; 101,8 mm ile Ekim ayıdır. Yağış verileri Tablo de, verilerin grafiksel olarak gösterimi ise Şekil de sunulmuştur. 60

77 Tablo Uzun Yıllar Yağış Verileri, AYLAR METEOROLOJİK PARAMETRE OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK YILLIK Toplam Yağış Ort. (mm) 85,8 77,0 63,7 54,4 38,1 25,8 11,5 13,9 36,3 67,1 87,2 97,3 658,1 Maksimum Yağış (mm) 71,3 63,5 48, ,6 90, , ,8 87,6 90,3 101,8 Kaynak: Gönen Meteoroloji İstasyonu, Verileri, Şekil Yağış Değerleri Grafiği, Ortalama Nispi Nem Dağılımı Gönen Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre, yıllık ortalama nispi nem % 73,13 ve minimum nem % 4 ile Haziran ayında gözlemlenmiştir. En yüksek aylık ortalama nispi nem, %80,5 ile Ocak ayında, en düşük aylık ortalama nispi nem % 64,1 ile Temmuz ayında gözlemlenmiştir. Nem verileri Tablo de ve verilerin grafiksel olarak gösterimi Şekil de sunulmuştur. Tablo Nem Verileri, AYLAR METEOROLOJİK PARAMETRE OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK YILLIK Ortalama Nem (%) 80,5 77,8 75,2 72,9 71,2 64,6 64,1 66,5 70,1 75,5 78,8 80,3 73,13 Minimum Nem (%) Kaynak: Gönen Meteoroloji İstasyonu, Verileri, 61

78 Şekil Minimum ve Ortalama Nispi Nem Verilerinin Grafiksel Gösterimi, Sayılı Günler Gönen Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre; ortalama yıllık kar yağışlı günler sayısı 10,9; toplam orajlı günler sayısı ortalaması 17,1; sisli günler sayısı ortalaması 35,5; dolulu günler sayısı ortalaması 0,5 ve kırağılı günler sayısı ortalaması 31,7 dir. Sayılı günler verileri Tablo de ve verilerin grafiksel olarak gösterimi Şekil de sunulmuştur. Tablo Sayılı Günler Verileri, AYLAR METEOROLOJİK PARAMETRE OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK YILLIK Kar Yağışlı Günler Sayısı 3,2 3,5 1, ,3 2,1 10,9 Kar Örtülü Günler Sayısı 1,7 2 0, ,7 5,1 Orajlı Günler Sayısı Ort. 0,7 0,9 0,8 2 2,8 2,3 1,2 1,4 1,4 1,4 1,3 0,9 17,1 Sisli Günler Sayısı Ort. 5,6 3,1 2,9 2,3 1,3 0,6 1,2 1,3 1,7 3,5 6,8 5,2 35,5 Dolulu Günler Sayısı Ort ,1 0,1 0, , ,1 0,5 Kırağılı Günler Sayısı Ort. 8,1 6,1 5,4 1, ,4 4,1 6,5 31,7 Kaynak: Gönen Meteoroloji İstasyonu, Verileri, 62

79 Şekil Sayılı Günler Grafiği, Maksimum Kar Kalınlığı Gönen Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre; yıllık maksimum kar kalınlığı 33 cm ile Ocak ayında oluşmaktadır. Maksimum kar kalınlığı verileri Tablo da ve verilerin grafiksel olarak gösterimi Şekil da sunulmuştur. Tablo Maksimum Kar Kalınlığı Verileri, AYLAR METEOROLOJİK PARAMETRE OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK YILLIK Maksimum Kar Kalınlığı (cm) Kaynak: Gönen Meteoroloji İstasyonu, Verileri, 63

80 Şekil Maksimum Kar Kalınlığı Grafiği Buharlaşma Gönen Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre; ortalama açık yüzey buharlaşması ve maksimum açık yüzey buharlaşma değerleri sıfır olarak ölçülmüştür. Tablo Buharlaşma Verileri, AYLAR METEOROLOJİK PARAMETRE OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK YILLIK Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması (mm) Maksimum Açık Yüzey Buharlaşması (mm) Kaynak: Gönen Meteoroloji İstasyonu, Veriler Rüzgar Dağılımı - Yıllık, Mevsimlik, Aylık Rüzgar Yönü Dağılımı Gönen Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yönlere göre rüzgarın ortalama hızı ve esme sayıları toplamı Tablo de, rüzgarın esme sayılarına göre yıllık rüzgar diyagramı Şekil de verilmiştir. 64

81 Tablo Yönlere Göre Rüzgârın Ortalama Hızı ile Esme Sayıları Toplamları, AYLAR YÖN METEOROLOJİK PARAMETRE OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK YILLIK N Esme Sayıları Toplamı N Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) 2,2 2,4 2,4 2,1 2,3 2,6 2,9 3 2,5 2,1 1,9 2,2 2,38 NNE Esme Sayıları Toplamı NNE Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) 2,2 2,5 2,5 2,1 2,3 2,7 3,2 3,3 2,8 2, ,50 NE Esme Sayıları Toplamı NE Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) 2,2 2,3 2,4 2 2,1 2,4 2,9 3,0 2,7 2,4 1,7 1,9 2,33 ENE Esme Sayıları Toplamı ENE Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) 1,7 1,9 1,8 1,7 1,6 1,7 2,3 2,1 1,8 1,6 1,2 1,3 1,73 E Esme Sayıları Toplamı E Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) 1,3 1,4 1,6 1,4 1,5 1,5 2 1,9 1,7 1,4 1,2 1,2 1,51 ESE Esme Sayıları Toplamı ESE Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) 1,1 1,3 1,4 1,3 1,2 1,2 1,3 1,2 1,2 1,0 1,1 1,0 1,19 SE Esme Sayıları Toplamı SE Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) 1,4 1,3 1,2 1,4 1,1 1 0,8 0,9 1 0,9 1,1 1,3 1,12 SSE Esme Sayıları Toplamı SSE Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) 1,9 1,8 1,7 1,4 1,0 1,0 0,8 0,8 0,9 0,9 1,5 1,7 1,28 S Esme Sayıları Toplamı S Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) 2,2 2,2 2 1,7 1,2 1 0,9 0,9 1 1,2 1,7 2,2 1,52 SSW Esme Sayıları Toplamı SSW Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) 2,1 2,2 2,4 1,9 1,3 1,1 0,9 0,9 1,2 1,3 1,8 2,2 1,61 SW Esme Sayıları Toplamı SW Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) 1,7 2,1 2 1,8 1,4 1,1 0,9 1 1,1 1,4 1,6 1,8 1,49 WSW Esme Sayıları Toplamı WSW Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) 1,1 1,4 1,4 1,4 1,1 1,0 0,8 0,8 0,9 1,1 1,0 1,2 1,10 W Esme Sayıları Toplamı W Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) 1,0 1,2 1,2 1,3 1,0 1,0 0,9 1,0 0,9 0,9 0,9 1,0 1,03 WNW Esme Sayıları Toplamı WNW Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) 1,1 1,3 1,2 1,2 1,0 1,2 1,4 1,0 1,0 0,9 1,0 1,1 1,12 NW Esme Sayıları Toplamı NW Rüzgârın Ortalama Hızı (m/s) 1,6 1,7 1,7 1,5 1,5 1,7 1,9 1,7 1,6 1,5 1,4 1,7 1,63 NNW Esme Sayıları Toplamı NNW Rüzgârın Ortalama Hızı 1,9 2,1 2,1 1,8 2,1 2,3 2,3 2,3 2,1 1,9 1,6 1,9 2,03 (m/s) Kaynak: Gönen Meteoroloji İstasyonu, Verileri 65

82 Şekil Rüzgârın Esme Sayılarına Göre Yıllık Rüzgar Diyagramı, Gönen Meteoroloji İstasyonu yılları arasındaki gözlem kayıtlarına göre birinci derecede hakim rüzgar yönü N (Kuzey), ikinci derecede hakim rüzgar yönü NNE (Kuzeykuzeydoğu),üçüncü derecede hakim rüzgar yönü SW (Kuzeybatı) dır. Ortalama rüzgar hızına göre yıllık rüzgar diyagramı Şekil de verilmiştir. Şekil Ortalama Rüzgar Hızına Göre Yıllık Rüzgar Diyagramı, Gönen Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yönlere göre rüzgarın mevsimlik esme sayıları toplamı Tablo da, esme sayılarına göre mevsimlik rüzgar diyagramları Şekil da verilmiştir. 66

83 Tablo Yönlere Göre Rüzgârın Mevsimlik Esme Toplamları, METEOROLOJİK PARAMETRE KIŞ İLKBAHAR YAZ SONBAHAR N Esme Sayıları Toplamı NNE Esme Sayıları Toplamı NE Esme Sayıları Toplamı ENE Esme Sayıları Toplamı E Esme Sayıları Toplamı ESE Esme Sayıları Toplamı SE Esme Sayıları Toplamı SSE Esme Sayıları Toplamı S Esme Sayıları Toplamı SSW Esme Sayıları Toplamı SW Esme Sayıları Toplamı WSW Esme Sayıları Toplamı W Esme Sayıları Toplamı WNW Esme Sayıları Toplamı NW Esme Sayıları Toplamı NNW Esme Sayıları Toplamı Kaynak: Gönen Meteoroloji İstasyonu, Verileri Şekil Esme Sayılarına Göre Mevsimlik Rüzgar Diyagramı, 67

84 Gönen Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yönlere göre rüzgarın aylık esme sayıları toplamı Tablo da, esme sayılarına göre aylık rüzgar diyagramları Şekil da verilmiştir. Tablo Yönlere Göre Rüzgârın Aylık Esme Toplamları, AYLAR YÖN METEOROLOJİK PARAMETRE OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK YILLIK N Esme Sayıları Toplamı 2,2 2,4 2,4 2,1 2,3 2,6 2,9 3 2,5 2,1 1,9 2,2 2,38 NNE Esme Sayıları Toplamı 2,2 2,5 2,5 2,1 2,3 2,7 3,2 3,3 2,8 2, ,50 NE Esme Sayıları Toplamı 2,2 2,3 2,4 2 2,1 2,4 2,9 3 2,7 2,4 1,7 1,9 2,33 ENE Esme Sayıları Toplamı 1,7 1,9 1,8 1,7 1,6 1,7 2,3 2,1 1,8 1,6 1,2 1,3 1,73 E Esme Sayıları Toplamı 1,3 1,4 1,6 1,4 1,5 1,5 2 1,9 1,7 1,4 1,2 1,2 1,51 ESE Esme Sayıları Toplamı 1,1 1,3 1,4 1,3 1,2 1,2 1,3 1,2 1,2 1 1,1 1 1,19 SE Esme Sayıları Toplamı 1,4 1,3 1,2 1,4 1,1 1 0,8 0,9 1 0,9 1,1 1,3 1,12 SSE Esme Sayıları Toplamı 1,9 1,8 1,7 1, ,8 0,8 0,9 0,9 1,5 1,7 1,28 S Esme Sayıları Toplamı 2,2 2,2 2 1,7 1,2 1 0,9 0,9 1 1,2 1,7 2,2 1,52 SSW Esme Sayıları Toplamı 2,1 2,2 2,4 1,9 1,3 1,1 0,9 0,9 1,2 1,3 1,8 2,2 1,61 SW Esme Sayıları Toplamı 1,7 2,1 2 1,8 1,4 1,1 0,9 1 1,1 1,4 1,6 1,8 1,49 WSW Esme Sayıları Toplamı 1,1 1,4 1,4 1,4 1,1 1 0,8 0,8 0,9 1,1 1 1,2 1,10 W Esme Sayıları Toplamı 1 1,2 1,2 1, ,9 1 0,9 0,9 0,9 1 1,03 WNW Esme Sayıları Toplamı 1,1 1,3 1,2 1,2 1 1,2 1, ,9 1 1,1 1,12 NW Esme Sayıları Toplamı 1,6 1,7 1,7 1,5 1,5 1,7 1,9 1,7 1,6 1,5 1,4 1,7 1,63 NNW Esme Sayıları Toplamı 1,9 2,1 2,1 1,8 2,1 2,3 2,3 2,3 2,1 1,9 1,6 1,9 2,03 68

85 69

86 Şekil Esme Sayılarına Göre Aylık Rüzgar 70

87 3.7 Koruma Alanları (Proje Sahası ve Etki Alanlarında Bulunan Duyarlı Yöreler ve Özellikleri, Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Yetiştirme Alanları, Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanları, Boğaziçi Kanununa göre koruma altına alınan alanlar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları, içme ve kullanma su kaynakları ile ilgili alanları, Turizm Alan ve Merkezleri ve koruma altına alınmış diğer alanlar), bunların faaliyet alanına mesafeleri, olası etkileri, Proje Alanı ve yakın civarının Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği'nin EK-V Duyarlı Yöreler Listesi dikkate alınarak yapılan değerlendirmesi aşağıdaki gibidir. 1. Ülkemiz Mevzuatı uyarınca korunması gerekli alanlar a) 9/8/1983 tarihli ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu nun 2 nci maddesinde tanımlanan ve bu Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca belirlenen "Milli Parklar", "Tabiat Parkları", "Tabiat Anıtları" ve "Tabiat Koruma Alanları" Balıkesir ili sınırları içerisinde 2 adet Milli Park, 1 adet Tabiatı Koruma Alanı ve 4 adet Tabiat Parkı bulunmaktadır. İl sınırlarında Tabiat Anıtı bulunmamaktadır. -Milli Park (MP) Balıkesir ilinde yer alan 2 adet Milli Park a ait bilgiler Tablo de, proje alanının söz konusu Milli Parklara uzaklığını gösterir uydu görüntüleri Şekil ve de verilmiştir. No Tablo Balıkesir İli Sınırlarında Yer Alan Milli Parklar 2 4 Balıkesir İli İlçe Bölge Müdürlüğü Adı Bandırma, Manyas 3.Bölge Müdürlüğü(Çanakkale) Kuş cenneti Alanı (Ha) Tarihi Proje Alanına Uzaklığı ,5 km 23 Balıkesir Edremit 3.Bölge Müdürlüğü(Çanakkale) Kazdağı km 2 Kaynak: Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Mayıs,

88 Proje Alanı 16,5 km Şekil Proje Alanı ve Kuş Cenneti Milli Parkını Gösterir Uydu Fotoğrafı 77 km Şekil Proje Alanı ve Kazdağı Milli Parkını Gösterir Uydu Fotoğrafı -Tabiatı Koruma Alanı (TKA) Balıkesir ilinde yer alan 1 adet Tabiat Koruma Alanına ait bilgiler Tablo de, proje alanının söz konusu Tabiat Koruma Alanına uzaklığını gösterir uydu görüntüsü ise Şekil te verilmiştir. Tablo Balıkesir İli Sınırlarında Yer Alan Tabiatı Koruma Alanları 3 3 Kaynak: Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Mayıs,

89 No İli İlçe Bölge Müdürlüğü Adı 12 Balıkesir Edremit 3.Bölge Müdürlüğü(Çanakkale) Kazdağı Göknarı Alanı (Ha) Tarihi Proje Alanına Uzaklığı km 73 km Şekil Proje Alanı ve Kazdağı Göknarı Tabiatı Koruma Alanını Gösterir Uydu Fotoğrafı -Tabiat Parkı (TP) Balıkesir ilinde yer alan 4 adet Tabiat Parkına ait bilgiler Tablo te, proje alanının söz konusu Tabiat Parklarına uzaklığını gösterir uydu görüntüsü ise Şekil te verilmiştir. Tablo Balıkseir İli Sınırlarında Yer Alan Tabiat Parkları 4 No İli İlçe Bölge Müdürlüğü Adı 10 Balıkesir Ayvalık 3.Bölge Müdürlüğü(Çanakkale) Ayvalık Adaları Alanı (Ha) Tarihi Proje Alanına Uzaklığı km 53 Balıkesir Edremit 3.Bölge Müdürlüğü(Çanakkale) Sarımsaklı km 54 Balıkesir Merkez 3.Bölge Müdürlüğü(Çanakkale) Değirmen boğazı km 55 Balıkesir Ayvalık 3.Bölge Müdürlüğü(Çanakkale) Darıdere km 4 Kaynak: Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Mayıs,

90 Şekil Proje Alanı ve Tabiatı Parklarını Gösterir Uydu Fotoğrafı Tesis alanı ve yakın çevresinde "Milli Parklar", "Tabiat Parkları", "Tabiat Anıtları" ve "Tabiat Koruma Alanları" bulunmamaktadır. b) 1/7/2003 tarihli ve 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu uyarınca Orman Bakanlığı'nca belirlenen "Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları" İl sınırları içerisinde 3 adet Yaban Hayatı Yerleştirme sahası ve 1 adet Yaban Hayvanı Geliştirme Sahası bulunmaktadır. Yaban Hayvanı Yerleştirme Sahası: 1-Erdek İlçesi; Doğusu: Taşocağı Tepesi nden Seferin tarla Mevkiine giden orman yolu, takiben Çayağazı Köyü ile Ballıpınarı bağlayan köy yolu, Kuzeyi: Çayağazı, Ballıpınar, Ormanlı, Turan Köyü, Doğanlar, İlhan köylerine giden köy yolları arasında kalan tüm ormanlık araziler Batısı: İlhan köyden Herek Manastırı, takiben Barbula Çayırı Mevkii, MaymunDere ve Örme Mevkiine giden orman yolu, Güneyi: Örme Mevkiinden takiben Kale Mevkii, Kale Mevkiini takiben, Tavşantepe, Tespih yatağı, Yoklama Mevkii, takiben Çifteçınarlar, takiben Böcüğüntarla Mevkii, takiben orman sınırı, takiben Müminkurt tarlası Mevkii, takiben işaret Tepesi, suyollarını takiben taşocağına giden yol, 2-Merkez İlçe; Doğusu: Merkez-Kepsut İlçe sınırı Kuzeyi: Susurluk-Merkez İlçe sınırı Batısı: Balıkesir-Bursa karayolu Güneyi: Merkez-Yeniköy-Kepsut Eşeler Köy yolu 3-İvrindi İlçesi; Doğusu: Gökçeyazı Beldesi-Kocavşar Beldesi yol ayrımından Kocaavşar mezarlığı, Kuzeyi: Kocaavşar mezarlığı yanından arazi yoluna takiple Kocaçay- buradan Balya- Baklacı Mahallesi, Medrese köyü, köyden Balya yoluna kadar olan köy yolu. Batısı: Balya- Medrese Köyü yol ayrımından karayolunu güneye takiple Güngörmez köprüsü, Güneyi: Güngörmez köprüsünden, Edremit-Balıkesir karayolunun Gökçeyaz beldesine kadar olan karayolu 74

91 Yaban Hayatı Geliştirme Sahası 1- Balıkesir-Kütahya Akdağ Yaban Hayatı Geliştirme Sahası: ( tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan sınırları dahilinde avlanmak yasaktır.) Tesisi Alanı ve yakın çevresinde "Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları" bulunmamaktadır. Balıkesir İli sınırlarındaki Yaban Hayvanı Yerleştirme ve Geliştirme Alanlarını gösterir harita Şekil te verilmiştir. Şekil Balıkesir İli Ava Açık ve Kapalı Alanlar Haritası ( ) c) 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının "Tanımlar" başlıklı (a) bendinin 1, 2, 3 ve 5 inci alt bentlerinde "Kültür Varlıkları", "Tabiat Varlıkları", "Sit" ve "Koruma Alanı" olarak tanımlanan ve aynı kanun ile 17/6/1987 tarihli ve 3386 sayılı Kanunun (2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili maddeleri uyarınca tespiti ve tescili yapılan alanlar Proje alanı sit alanlarında yer almamaktadır. Söz konusu proje için Balıkesir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü nden alınan tarih ve 4993 sayılı görüş yazısında ve Bandırma Müzesi Müdürlüğü tarafından hazırlanan 2011/265 sayılı uzman raporunda proje alanı ve yakın çevresinde bu tür alanların bulunmadığı ve projenin gerçekleştirilmesinde bir sakınca bulunmadığı belirtilmiştir. Bahse konu görüş yazısı ve rapor Ek-9/Resmi Yazılar başlığı altında sunulmuştur. 75

92 ç) 22/3/1971 tarihli ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları Proje alanı; 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları bulunmamaktadır. Planlanan faaliyetle ilgili olarak; 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu nun 20. Maddesi (Sulara Zararlı Madde Dökülmesi), 10 Mart 1995 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Su Ürünleri Yönetmeliği nin 11. Maddesi (İstihsal Yerlerine Dökülmesi Yasak Maddeler) ile bu Yönetmeliğin Ek-V Listesi (İç Sulara ve Denizlerdeki İstihsal Yerlerine Dökülmesi Yasak Olan Zararlı Maddeler ve Alıcı Ortama Ait Kabul Edilebilir Değerler) ve Ek-VI Listesi (Sulara Boşaltılabilecek Atıklar) ndeki parametrelere uyulacaktır. d) 31/12/2004 tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği 'nin 17, 18, 19 ve 20 nci maddelerinde tanımlanan alanlar Proje alanının yer aldığı alanda ve yakınında baraj bulunmamaktadır. Balıkesir İli içindeki barajlar Şekil da verilmiştir. Şekil Proje Alanı ve Balıkesir İli Sınırlarındaki Barajları Gösterir Uydu Görüntüsü Proje alanı ve yakın çevresinde Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği 'nin 17, 18, 19 ve 20 nci maddelerinde tanımlanan alanlar bulunmamaktadır. e) 02/11/1986 tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği'nin 49 uncu maddesinde tanımlanan "Hassas Kirlenme Bölgeleri " Tesis alanı ve yakın çevresinde; hassas kirlenme bölgeleri bulunmamaktadır. 76

93 f) 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun 9 uncu maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından "Özel Çevre Koruma Bölgeleri" olarak tespit ve ilan edilen alanlar Balıkesir il sınırları içerisinde (ÖÇK) Özel Çevre Koruma Bölgesi bulunmamaktadır. Şekil Türkiye deki Özel Çevre Koruma Alanları g) 18/11/1983 tarihli ve 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu'na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar Boğaziçi Kanunu'na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar ile proje alanının etkileşimi söz konusu değildir. ğ) 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu gereğince orman alanı sayılan yerler Planlanan faaliyetin yer alacağı alan Balıkesir Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü nün tarih ve sayılı görüş yazısında da belirtildiği üzere Sulu Mutlak Tarım Arazisi özelliğinde olup proje alanı orman alanında kalmamaktadır. h) 4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen alanlar Proje alanında Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen alan bulunmamaktadır. ı) 26/1/1939 tarihli ve 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun 'da belirtilen alanlar Proje alanı zeytinlik alanlarında kalmamaktadır. i) 25/2/1998 tarihli ve 4342 sayılı Mera Kanunu'nda belirtilen alanlar Faaliyet alanı, mera alanları içinde kalmamaktadır. 77

94 j) 17/05/2005 tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği' nde belirtilen alanlar Türkiye de 14 ü Ramsar Alanı olmak üzere 135 uluslararası öneme sahip sulak alan bulunmaktadır. Balıkesir ilinde Kuş Gölü ve Edremit Sazlıkları sulak alanları bulunmaktadır. Balıkesir İlinin yer aldığı sulak alan haritası Şekil de verilmiştir. Şekil Balıkesir İli ve Yakın Çevresini Gösterir Sulak Alan Haritası Proje alanı sulak alanlar içerisinde kalmamaktadır. 2. Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca korunması gerekli alanlar: a) 20/02/1984 tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Avrupa'nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi" (BERN Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlardan "Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları"nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, "Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları" Proje alanı ve yakın çevresinde ilgili sözleşmede belirtilen flora, fauna, "Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları"nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, Akdeniz Foku Yaşama ve üreme alanları bulunmamaktadır. b) 12/06/1981 tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Akdeniz'in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi" (Barcelona Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınan alanlar Proje alanı ve çevresinin "Akdeniz'in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi" (Barcelona Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınan alanlar ile ilgisi bulunmamaktadır. Proje alanı ve çevresinde 23/10/1988 tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Akdeniz'de Özel Koruma Alanlarına İlişkin Protokol" gereği ülkemizde "Özel Koruma Alanı" olarak belirlenmiş alanlar; 13/09/1985 tarihli Cenova Bildirgesi gereği seçilmiş ve Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından yayımlanmış olan "Akdeniz'de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit" listesinde yer alan alanlar; Cenova Bildirgesi'nin 17 nci maddesinde yer alan "Akdeniz'e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin" yaşama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlar bulunmamaktadır. 78

95 c) 14/02/1983 tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi "nin 1 ve 2 nci maddeleri gereğince Kültür Bakanlığı tarafından "Kültürel Miras" ve "Doğal Miras" statüsü ile koruma altına alınan kültürel, tarihi ve doğal alanlar Proje alanı ve yakın çevresinde, tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren "Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi"nin 1. ve 2. maddeleri gereğince Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınan "Kültürel Miras" ve "Doğal Miras" statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlar başlığı altında herhangi bir alan bulunmamaktadır. Söz konusu proje için Balıkesir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü nden alınan tarih ve 4993 sayılı görüş yazısında ve Bandırma Müzesi Müdürlüğü tarafından hazırlanan 2011/265 sayılı uzman raporunda proje alanı ve yakın çevresinde bu tür alanların bulunmadığı ve projenin gerçekleştirilmesinde bir sakınca bulunmadığı belirtilmiştir. Bahse konu görüş yazısı ve rapor Ek-9/Resmi Yazılar başlığı altında sunulmuştur. ç) 17/05/1994 tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi" (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlar; Balıkesir İl sınırları içinde 1 adet Ramsar Alanı (Manyas Kuş Gölü) bulunmaktadır. Proje alanı dahilinde ve etki alanında Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alan bulunmamaktadır. Türkiye Ramsar Alanlarını gösterir harita Şekil da sunulmuştur. Şekil Türkiye deki Ramsar Alanları d) 27/7/2003 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Avrupa Peyzaj Sözleşmesi 27/7/2003 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Avrupa Peyzaj Sözleşmesi Madde 4 e göre her bir Taraf bu Sözleşme yi ve özellikle 5. ve 6. Maddeleri kendi kuvvetler ayrımına göre, anayasal ilkelerine ve idarî düzenlemelerine uygun olarak ve yetki devri ilkesine saygı göstererek Avrupa Yerel Öz Yönetim Şartı nı dikkate alarak uygulayacaktır. Bu Sözleşme nin hükümlerinden sapmaksızın, her bir Taraf, Sözleşme nin uygulanmasını kendi politikalarıyla uyumlu hale getirecektir. 79

96 3. Korunması gereken alanlar: a) Onaylı çevre düzeni planlarında, mevcut özellikleri korunacak alan olarak tespit edilen ve yapılaşma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan, biogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar v.b.) Proje alanı ve yakın civarı yukarıda belirtilen alanlar içerisinde değildir. b) Tarım Alanları: Tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması mümkün ve arazi kullanma kabiliyet sınıfları I, II, III ve IV olan alanlar, yağışa bağlı tarımda kullanılan I. ve II. sınıf ile özel mahsul plantasyon alanlarının tamamı Projenin gerçekleştirileceği parsel Sulu Mutlak Tarım Arazisi özelliği göstermektedir. Bu kapsamda Balıkesir Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü nün tarih ve sayılı görüş yazısında 103 ada, 1 parselin ruhsatlı fabrika alanı dışında kalan, toplamı ,35 m 2 yüzölçümlü kısmı için Büyükbaş Hayvancılık Tesisi, Tarımsal Depo, Biyogaz Tesisi amaçlı 1/1000 ölçekli Mevzi İmar Planı yapılması uygun görülmüştür. Bahse konu görüş yazısı Ek-9/Resmi Yazılar başlığı altında sunulmuştur. Proje kapsamında 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu hükümlerine uygun hareket edilecektir. c) Sulak Alanlar: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suları durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketlerinin çekilme devresinde derinliği 6 metreyi geçmeyen sular, bataklık sazlık ve turbalıklar ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler Proje alanında sulak alan bulunmamaktadır. ç) Göller, akarsular, yeraltı suyu işletme sahaları Proje Alanı içerisinde dere, göl ve yer altı suyu işletme sahaları bulunmamaktadır. f) Bilimsel araştırmalar için önem taşıyan ve/veya nesli tehlikeye düşmüş veya düşebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama ortamı olan alanlar, biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanları Proje alanında bu tür alanlar bulunmamaktadır. 3.8 Toprak özellikleri ve kullanım durumu (arazi kullanım kabiliyeti sınıflaması, erozyon, toprağın mevcut kullanımı), ilgili mevzuat kapsamında alınacak izinler Faaliyetin gerçekleştirileceği 103 ada, 1 parsel Tarımsal ve Hayvancılık Amaçlı Sanayi Tesis Alanı ve Büyükbaş Hayvancılık Tesisi, Tarımsal Depo, Biyogaz Tesisi olarak planlanmıştır. Bu kapsamda ilgili resmi kurumlardan alınan görüş yazıları Ek- 9/Resmi Yazılar başlığı altında sunulmuştur. Projenin gerçekleştirileceği alan Büyükbaş Hayvancılık Tesisi, Tarımsal Depo, Biyogaz Tesisi olarak planlanan alan içerisinde yer almaktadır. Proje alanının imar durumunu açıklar Mevzii Uygulama İmar Planı Açıklama Raporu ve proje alanına ait 1/1000 ölçekli Mevzii Uygulama İmar Planları Ek-4 te sunulmuştur. 80

97 Projenin gerçekleştirileceği parsel Sulu Mutlak Tarım Arazisi özelliği göstermektedir. Bu kapsamda Balıkesir Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü nün tarih ve sayılı görüş yazısında 103 ada, 1 parselin ruhsatlı fabrika alanı dışında kalan, toplamı ,35 m 2 yüzölçümlü kısmı için Büyükbaş Hayvancılık Tesisi, Tarımsal Depo, Biyogaz Tesisi amaçlı 1/1000 ölçekli Mevzi İmar Planı yapılması uygun görülmüştür. Bahse konu görüş yazısı Ek-9/Resmi Yazılar başlığı altında sunulmuştur. Söz konusu projede kullanılacak olan ana hammadde, Gönen Biyogaz Tesisi dekantör çıktısı sönmüş organik gübre atığıdır. Bu sebeple Catliq Tesisi, Gönen Biyogaz Tesisi ile sınır olacak şekilde inşa edilmiştir. 3.9 Projenin en yakın orman alanına mesafesi, projenin orman alanlarına etkileri, Projenin gerçekleştirileceği parsel Sulu Mutlak Tarım Arazisi özelliği göstermektedir. Bu kapsamda Balıkesir Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü nün tarih ve sayılı görüş yazısında 103 ada, 1 parselin ruhsatlı fabrika alanı dışında kalan, toplamı ,35 m 2 yüzölçümlü kısmı için Büyükbaş Hayvancılık Tesisi, Tarımsal Depo, Biyogaz Tesisi amaçlı 1/1000 ölçekli Mevzi İmar Planı yapılması uygun görülmüştür. Bahse konu görüş yazısı Ek-9/Resmi Yazılar başlığı altında sunulmuştur. Proje alanı ve yakın çevresinde orman alanı bulunmamaktadır Proje yeri ve etki alanının hava, su ve toprak açısından mevcut kirlilik yükününnbelirlenmesi, Balıkesir ilinin mevcut hava kirliliği durumu incelendiğinde ilde hava kirliliğine temel teşkil eden kaynaklar; trafik kaynaklı, sanayi kaynaklı ve evsel ısınma kaynaklı olarak sıralanmaktadır. Ancak ilde hava kirliliğinin en büyük kaynağının evsel ısınmadan kaynaklanan hava kirliliği olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca Balıkesir ilinin topografik yapısı ve kış aylarında mevcut rüzgârların azalması ile hava kirliliği daha fazla hissettirmektedir. Kış aylarında artan şehir içi trafiği de hava kirliliğini arttıran bir etken olarak görülmektedir 5. Balıkesir ili 2012 yılı hava kirletici gazların ortalama konsantrasyonları Şekil de verilmiştir. Şekil Balıkesir İli 2012 Yılı Hava Kirletici Gazların Ortalama Konsantrasyonları 5 Balıkesir İl Çevre Durum Raporu

98 Söz konusu projenin, Balıkesir ilinin Gönen ilçesinde yer almakta olup, Bölüm 1.3 te detaylandırılan proses akışı da göz önünde bulundurulduğunda Balıkesir ili ve Gönen İlçesi hava kalitesine olumsuz bir etkisinin olmayacağı öngörülmektedir. Proje kapsamında yakıt olarak doğalgaz kullanılacak olup, proseste oluşan sentez gazı doğalgazlı kazanın dahil olduğu ısı santraline gönderilerek doğalgaz ile birlikte tekrar kullanılacaktır. Proje işletmeye alındıktan sonra Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin Lisanslar Hakkında Yönetmelik kapsamında gerekli izin ve lisanslar alınacaktır. Proje alanı su kirliliği durumu incelendiğinde Balıkesir ilinde, kentsel kanalizasyon sularının arıtılmadan veya kısmen arıtılarak yüzey sularına deşarj edilmeleri, kanalizasyon sistemlerinden ve açıktaki katı atık yığınlarından kaynaklanan sızıntıların yeraltı sularını kirletmesi, tarımsal faaliyetlerden kaynaklanan zirai mücadele ilaçlarının ve gübrelerin aşırı ve bilinçsiz kullanımı özellikle akarsulardaki su kirliliğini hızla artırmasına neden olmaktadır. Hızla artan sanayi faaliyetleri sonucu meydana gelen atıkların yeraltı sularını kirletmesi, ayrıca ikincil konutların yüzey su kaynaklarına olumsuz etkileri en önemli baskılar olarak ortaya çıkmaktadır. İlde su kirliliğine sebep olan en önemli sektör durumundaki zeytinyağı işleme tesislerinde (il geneline yayılmış toplam 115 tesis) zeytinin işlenmesi sırasında ortaya çıkan karasudur. Atıksuların geri kazanımı ve kullanımına yönelik atıksu arıtma tesisinde arıtılan atıksular (evsel nitelikli) bahçe sulamasında kullanımaktadır 6. Söz konusu Atık Bertaraf Catliq Demo Tesisi nde prosesten kaynaklı olarak oluşan atıksu proses sonunda yer alan aktif karbon sistemi ile deşarj standartlarına getirilmesine rağmen deşarj edilmeyecek Gönen Biyogaz Tesisi atıksu arıtma tesisine verilerek bertaraf edilecektir. Projenin yer aldığı Balıkesir ili ve Gönen İlçesinde tarım ve hayvancılık önce gelen geçim faaliyetleri arasında yer almaktadır. Bağlı olarak Balıkesir ili ve Gönen ilçesinde zirai ve hayvansal atık oluşumu meydan gelmekte ve bağlı olarak toprak kirliliği oluşumu söz konusu olmaktadır. Bu kapsamda gerçekleştirilmesi planlanan Catliq projesinin hayata geçmesi ile hammadde olarak hayvansal ve tarımsal atıkları da kullanacağı göz önünde bulundurulduğunda bölge için önem arz eden bir proje olacağı öngörülmektedir. Bölgenin en büyük problemleri arasında hayvansal ve tarımsal atıkların yüzey ve yer altı sularına karışarak su kirliliğine ve toprak kirliliğine sebep olması yer almaktadır. Catliq projesi ile bölgede söz konusu atıklar bertaraf edilerek bölgenin bahse konu probleme çözüm oluşturulması planlanmaktadır. 6 Balıkesir İl Çevre Durum Raporu

99 BÖLÜM 4 PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER 82

100 BÖLÜM 4. PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER 4.1 Arazinin hazırlanması aşamasında yapılan işler kapsamında nerelerde, ne miktarda ve ne kadar alanda hafriyat yapılacağı, hafriyat artığı malzemenin nerelere taşınacağı, nerelerde depolanacağı veya hangi amaçlar için kullanılacağı, hafriyattan kaynaklanan toz hesabının yapılması, alınacak önlemler, Gönen Yenilenebilir Enerji Üretim A.Ş. tarafından Balıkesir ili, Gönen İlçesi, Koru Mevkii, Hasanbey Köyü, 103 ada ve 1 no lu parsel üzerinde Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve 6945 sayılı ÇED Gerekli Değildir kararı ile inşaatına başlanan Gönen Atık Bertaraf Catliq Demo Tesisi nin 64 ton/gün olan organik atık bertaraf kapasitesinin 192 ton/gün e çıkarılması planlanmaktadır. Planlanan projenin inşaat aşaması, genel olarak hazır araç, ekipman ve tankların kurulmasından meydana gelecektir. Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve 6945 sayılı ÇED Gerekli Değildir kararı ile projenin inşaat çalışmalarına başlanmış olmakla birlikte makine ve ekipmanın kurulumu büyük ölçüde tamamlanmıştır (Bkz. Ek-8 Faaliyet Alanına Ait Fotoğraflar ve Uydu Görüntüleri). Bu sebeple kapasite artışına bağlı olarak herhangi bir arazi hazırlık çalışması gerçekleştirilmeyecektir. Planlanan kapasite artışı, tesisin mevcut kurulum çalışmalarının başlatıldığı m 2 lik alanda gerçekleştirilecek olup yeni makine ve ekipman eklenmesi söz konusu olmayacaktır. Projenin kapsaite arttırımı vardiya sayısının artırılması ile sağlancaktır. Hafriyat atığı oluşumu durumunda, döküm için izin alınan alanlar dışında, dere yataklarına ve/veya proje alanı içerisinde kullanılan diğer alanlara kontrolsüz bir şekilde kesinlikle atılmayacaktır. Hafriyat çalışmaları esnasında, hafriyat toprağı ile inşaat ve yıkıntı atıklarının çevreye zarar vermeyecek şekilde öncelikle kaynakta azaltılması, toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması, geri kazanılması, değerlendirilmesi ve bertaraf edilmesine ilişkin teknik ve idari hususlar ile uyulması gereken genel kuralları belirleyen Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerinin gereği yerine getirilecektir Proje kapsamında hafriyat çalışması gerçekleştirilmeyeceği için tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerine göre modelleme çalışması yapılmasına gerek duyulmamıştır. Projenin işletme aşamsında Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği nin 2. Bölümü; İzne Tabi Tesisler, İzin Alma, İzne Tabi Olmayan Tesisler İçin Uyulacak Esasları belirtmekte, Madde 6 da ise izne tabi tesislerin kurulması ve işletilmesinde uyulması gereken esaslar açıklanmaktadır. Bahse konu madde gereğince; tesis etki alanında Ek-2 de verilen sınır değerlerin aşılmaması, tesisten kaynaklanan emisyonların kütlesel debilerinin tespit edilmesi, bu kütlesel debilerin Ek-2 Tablo 2.1 deki değerleri aşması halinde, tesis etki alanında, Ek- 2 de belirtilen esaslar çerçevesinde hava kirliliği seviyesinin ölçülmesi ve tesisin kirleticiliğinin değerlendirilmesi amacıyla uluslar arası kabul görmüş bir dağlım modeli kullanarak Hava Kirlenmesine Katkı Değerinin Hesaplanması gerekmektedir. 83

101 Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2 kapsamında, mevcut tesislerin bacalarından veya bacaları dışından atmosfere verilen emisyonlara ilişkin olarak ölçülen saatlik kütlesel debilerin, yönetmelikteki Tablo 2.1 de verilen değerleri aşması halinde, söz konusu emisyonların tesis etki alanındaki hava kirlenmesi katkı değerleri (HKKD), mümkünse saatlik, aksi takdirde günlük, aylık ve yıllık olarak hesaplanması hükmü getirilmiştir. Bu kapsamda projenin işletme aşamasında gerekli ölçümler yaptırılarak, gerekli izinler alıncaktır. 4.2 Projenin yol açacağı bitkisel toprak kaybı, bitkisel toprağın nasıl değerlendirileceği, projenin peyzaj üzerine etkileri ve alıncak önlemler, Planlanan projenin inşaat aşaması, genel olarak hazır araç, ekipman ve tankların kurulmasından meydana gelecektir. Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve 6945 sayılı ÇED Gerekli Değildir kararı ile projenin inşaat çalışmalarına başlanmış olmakla birlikte makine ve ekipmanın kurulumu büyük ölçüde tamamlanmıştır (Bkz. Ek-8 Faaliyet Alanına Ait Fotoğraflar ve Uydu Görüntüleri). Bu sebeple kapasite artışına bağlı olarak herhangi bir arazi hazırlık çalışması gerçekleştirilmeyecektir. Planlanan kapasite artışı, tesisin mevcut kurulum çalışmalarının başlatıldığı m 2 lik alanda gerçekleştirilecek olup yeni makine ve ekipman eklenmesi söz konusu olmayacaktır. Projenin kapsaite arttırımı vardiya sayısının artırılması ile sağlancaktır. Proje kapsamında bitkisel toprak sıyrılması durumunda, oluşacak olan bitkisel toprağın, ilk olarak peyzaj çalışmaları esnasında tekrar kullanılması sağlanacak olup, kullanılamayan artıklar Belediye nin belirlediği alanlara götürülecektir Projenin yer aldığı parsel için Balıkesir Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü nün tarih ve sayılı görüş yazısında 103 ada, 1 parselin ruhsatlı fabrika alanı dışında kalan, toplamı ,35 m 2 yüzölçümlü kısmı için Büyükbaş Hayvancılık Tesisi, Tarımsal Depo, Biyogaz Tesisi amaçlı 1/1000 ölçekli Mevzi İmar Planı yapılması uygun görülmüştür. Ayrıca tarih ve 6945 sayılı ÇED Gerekli Değildir kararı ile projenin kurulum çalışmalarına başlanmıştır. Bu kapsamda planlanan kapasite artışı sebebiyle proje alanında peyzaj üzerine olumsuz etki söz konusu olmayacaktır. Projenin kurulum aşamaları tamamlandığında, proje alanı ve yakın çevresinde yeşillendirme ve peyzaj çalışmaları yapılacaktır. 4.3 Proje kapsamında proje sahası ve etki alanındaki tarım ürün türleri, tarım alanlarına olabilecek etkiler ve alınacak önlemler, Projenin gerçekleştirileceği Balıkesir İlinin başlıca geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. İlde zeytincilik de ön planda tutulmaktadır. İlin ekonomik faaliyetleri içinde tarımın payı sanayiye göre az olmakla birlikte %49'luk bir paya sahiptir. Çalışan nüfusun ise % 56,7'si tarım ile uğraşmaktadır. İlin tarım yapılan arazisi yaklaşık hektardır. Bu kapsamda ilde genel olarak yetiştirilen tarım ürünleri; tahıl ürünleri, susam, haşhaş, ayçiçeği, tütün, şeker pancarı, domates ve kavundur. Yetiştirilen diğer önemli ürünler tütün, taze fasulye, börülce, şeftali, elma ve mandalinadır. Balıkesir ilindeki tarımsal üretimi, genel olarak Tablo deki şekliyle gruplandırmak mümkündür. 84

102 Tablo Balıkesir İlindeki Tarımsal Üretim NO Tarla Bitkileri Sebze Bitkileri Bahçe Bitkileri Yem Bitkileri 1 Buğday Biber (Salçalık) Zeytin Mısır (silaj) 2 Arpa Domates Mandalina Tritikale (Dane, Yeşil-Kuru Ot) 3 Ayçiçeği Karpuz Elma Fiğ (Kuru ve Yeşil Ot) 4 Nohut Kavun Şeftali Hayvan Pancarı 5 Silajlık Mısır Taze Fasülye Erik Yonca (Kuru ve Yeşil Ot) 6 Çeltik Kuru Sarımsak Kiraz Korunga (Kuru ve Yeşil) 7 Nohut Taze Sarımsak İncir Sudan Otu (Yeşil Ot) 8 Tütün - Ceviz Badem - Toplam Ekiliş Alanı ha ha ha ha Üretim Miktarı ton ton ton ton Kaynak: Balıkesir Valiliği Resmi Web Sitesinden Temin Edilen Bilgilere Göre Düzenlenmiştir Projenin yer alacağı Gönen ilçesinde ise daha çok pirinç üretimi gerçekleştirilmektedir. İlçede Gönen Baldosu adı ile iri pirinç üretimi gerçekleştirilmektedir. İlçede ayrıca pirinç dışında, patlıcan, domates ve buğdaygiller yetiştiriciliği de yapılmaktadır. Projenin yer aldığı Gönen ilçesine sınır konumda bulunan Bandırma ilçesinde de tarım sektörünün önemi büyüktür. Bandırma ilçesinin meteorolojik özellikleri, çok çeşitli tarımsal türün üretimine olanak tanımaktadır. İklim, narenciye hariç diğer bütün bitkilerin yetiştirilmesine elverişlidir. İlçe yüzölçümünün % 65 lik bölümü tarıma elverişli topraklardan meydana gelmektedir. İlçedeki tarla arazisinin büyük bir bölümünde buğday, arpa, ayçiçeği, pamuk, soğan, çeltik ve şeker pancarı tarımı yapılmaktadır. Ayrıca bölgedeki hayvancılık ve tavukçuluğun yem ihtiyacını karşılamak üzere mısır, yulaf, fiğ, yonca, kanola gibi yem bitkiler de yetiştirilmektedir. Sebze tarımında üretilen başlıca ürünler: kavun, karpuz, biber, domates, fasulye, pırasa, marul, karnabahar, ıspanak ve maydanozdur. İlçede yetiştirilen meyveler ise armut, elma, erik, kiraz, şeftali, dut, nar, badem, kestane ve incirdir. Pırasa üretiminde Yeni Yenice Köyü önemli bir yer tutmaktadır. Ülke içine ve yurt dışına bahse konu köyden pırasa satışı yapılmaktadır. Ayrıca ilçede maydanoz üretimi de ileri seviyededir. Bölgede zeytin yetiştiriciliği de önemli bir yer tutmaktadır. Bandırma ilçesinde 16 bin metrekarelik alanda yaklaşık 300 bin zeytin ağacından yılda ortalama 5 bin ton ürün elde edilmektedir. Ürünün 4 bin 500 tonunu yemeklik zeytin, 500 tonunu ise yağlık zeytin oluşturmaktadır. Ayrıca Sahil Yenice Köyü nde sertifikalı ceviz fidanı yetiştiriciliği yapılmakta, burada üretilen fidanlar Türkiye nin tüm illerine gönderilmektedir. Bandırma bu konuda da önemli bir merkez haline gelmiştir. Yıllık ortalama ceviz fidanı üretimi 1 milyon adettir. Kapasite artışı yapılması planlanan projede; Gönen Atık Bertaraf Catliq Demo Tesisi ne gelecek olan organik içerikli ıslak atıklar CatLiq (Catalytic Liquifaction) prosesi ile su ve bazı katalizörler varlığında, süperkritik şartlarda bertaraf edilerek direkt olarak sentetik sıvı yakıta ve kompoze gübre hammaddesine çevrilecektir. Tesiste hammadde olarak, tesisin bitişiğinde yer alan ve Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve sayılı görüş yazısında belirtildiği üzere kapasite itibarı ile ÇED Yönetmeliği Ek-1 ve Ek-2 Listelerinde yer almayan Gönen Biyogaz Tesisi nin biyogaz reaktör çıkışı atıkları kullanılacaktır (Bkz. Ek-9/Resmi Yazılar). 85

103 Bahse konu CatLiq prosesinde tesise çok yakın mesafede bulunan ve Gönen Biyogaz Tesisi ne ait atıksu arıtma tesisinden oluşacak arıtma çamurları ve tesis bitişiğinde yer alan besi çiftliklerinden kaynaklanacak hayvansal atıklar da hammadde olarak kullanılacaktır. Proseste hammadde olarak, ayrıca tarım atıkları, orman atıkları ile evsel ve endüstriyel organik içerikli atıklar da kullanılabilmektedir. Projenin, başta biyogaz reaktör çıkışı atıklarının ve kullanılma ihtimali olan tarım atıkları, orman atıkları ile evsel ve endüstriyel organik içerikli atıkların hammadde olarak kullanılması açısından çevredeki tarım alanları üzerinde olumsuz bir etki oluşturmayacağı öngörülmektedir. Bununla birlikte proje alanı ve yakın çevresindeki tarım atıklarının proje kapsamında hammadde olarak kullanılması ile bölge tarım sektörüne de fayda sağlanacaktır. Projenin gerçekleştirileceği alan sulu tarım arazisi özelliği göstermekte olup, proje lanında herhangi bir mera, orman ya da zeytincilik kanunu kapsamında kalan alan yer almamaktadır. Proje alanı 103 ada, 1 parselin Büyükbaş Hayvancılık Tesisi, Tarımsal Depo, Biyogaz Tesisi olarak planlanan kısmında yer almaktadır (Bkz. Ek-1 Yer Bulduru Haritası, Ek-2 Tesis Yerleşim Planı). Proje konusu CatLiq Tesisi Gönen Biyogaz Tesisi dekantör çıktısı sönmüş organik gübrenin bertarafı için kurulmuştur. Proje alanının imar durumunu açıklar Mevzii Uygulama İmar Planı Açıklama Raporu ve proje alanına ait onaylı 1/1.000 ölçekli Mevzii Uygulama İmar Planı ise Ek-4 te sunulmuştur. Tesis alanına ait onaylı 1/ ve 1/5000 ölçekli topografik haritalar da Ek- 3 te verilmiştir. Ayrıca; proje alanındaki faaliyetten dolayı meydana gelebilecek olumsuz etkilerin en aza indirilmesi veya ortadan kaldırılması için alınabilecek bitkisel ve kültürel önlemlerle hem proje alanının hem komşu parsellerin dolayısı ile toprakların korunması sağlanacaktır. Bu amaçla proje alanının yer aldığı parsel sınırlarından 50 m genişliğinde koruma bandı bırakılmıştır. Koruma bantları çimlendirilecek ve üzerine çeşitli dış mekan süs bitkileri dikilerek üzerine kesinlikle sabit tesis yapılmayacaktır. Ayrıca, koruma bandı boyunca tel örgünün iç kısmına, toz, gürültü ve rüzgar kesici olarak ağaçlandırma çalışması yapılacaktır. 4.4 Proje kapsamında yollara olabilecek etkiler, araç yükünün yollara etkisi, araç cinsi ve sayısı, alınacak önlemler, trafik güvenliği önlemleri, Planlanan projenin inşaat aşaması, genel olarak hazır araç, ekipman ve tankların kurulmasından meydana gelecektir. Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve 6945 sayılı ÇED Gerekli Değildir kararı ile projenin inşaat çalışmalarına başlanmış olmakla birlikte makine ve ekipmanın kurulumu büyük ölçüde tamamlanmıştır (Bkz. Ek-8 Faaliyet Alanına Ait Fotoğraflar ve Uydu Görüntüleri). Bu sebeple kapasite artışına bağlı olarak herhangi bir arazi hazırlık çalışması gerçekleştirilmeyecektir. Projenin inşaat ve işletme aşamalarında faaliyet alanından yaklaşık 390 m mesafede yer alan ve faaliyet alanının batısından geçen mevcut Gönen-Gündoğan Köyü Yolu Karayoluna çıkılarak ulaşım sağlanacaktır. Gönen ve Gündoğdu Köyü arasında kalan karayolu stabilize asfalt yoldur. Karayolları Genel Müdürlüğü nden alınan ve aşağıda sunulan Karayolları Trafik Hacim Haritasına göre faaliyet alanının dahil olduğu ve faaliyette kullanılacak Gönen- Gündoğdu Köyü-Sarıköy Karayolunun trafik hacimleri verilmiş, en yoğun olan noktaya 86

104 (3638 araç) göre trafik yükü hesapları yapılmıştır. Bölgeye ait Trafik Hacim Haritası kesiti ise Şekil de verilmiştir. Şekil Trafik Hacim Haritası, Proje kapasite artışı projesi olduğu için, Projenin inşaat çalışmalarına, Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve 6945 sayılı ÇED Gerekli Değildir kararı ile başlanmış olup,kapasite artışı kapsamında herhangi bir arazi hazırlık çalışması yürütülmeyecektir. Kapasite artışı projesinin inşaat çalışmaları proje kapsamında kullanılacak makine ve ekipmanın montajından oluşmaktadır. Projenin işletme aşamasında hammadde olarak kullanılacak olan biyogaz tesisi dekantör çıkışı organik içerikli atıklar, tesisin sınır komşusu durumunda bulunan Gönen Biyogaz Tesisi nden kapalı bir sistemle prosese beslenecektir. Bu kapsamda faaliyetin işletme aşamasında hammadde taşınması için araç kullanımı söz konusu olmayacak olup bölgedeki mevcut trafik yüküne herhangi bir etki olmaycaktır. Faaliyette bertaraf edilebilecek olan atıksu arıtma tesisi çamurları da öncelikle Gönen Biyogaz Tesisi arıtma tesisinden temin edilecektir. Hayvansal atıklar da aynı parsel içinde yer alan hayvan çiftliklerinden temin edilecektir. Hammadde olarak kullanılabilecek olan tarımsal atıklar, orman atıkları ve evsel ve endüstriyel nitelikli organik atıkların dışarıdan temini durumu söz konusu olduğunda projenin kapasitesi de göz önünde bulundurularak, işletme aşamasında, 30 tonluk yaklaşık 7 kamyonun kullanılması öngörülmektedir. Buna göre mevcut yolda ağır taşıt yüzdesi ile ilgili hesaplamalar Tablo de sunulmuştur. Tablo Mevcut Yolda Ağır Taşıt Yüzdesi ile İlgili Hesaplamalar 2012 Yılı Taşınabilir Taşıt Sayım ve Sınıflandırma İstasyonu Verileri İşletme Aşaması Otomobil 2682 Araç Saysı (Kamyon Cinsinden) 7 Orta Yüklü Ticari Araç 381 Sefer Sayısı 1 Otobüs 27 Trafik Yüküne Katkı (Kamyon Cinsinden) 467+7=474 Kamyon 467 Kamyon Trafik Yükü %1,4 Kamyon+Römork+ Çekici 81 Toplam Trafik Yüküne Katkı =3645 Toplam Yol Kapasitesi 3638 Toplam Araç Trafiği Yükü % 0,2 87

105 Buna göre işletme aşamasında mevcut karayollarında ağır taşıt trafik yükünü % 0,2 oranında artıracaktır. Buda inşaat çalışmalarının trafik hacmine önemli bir yük getirmeyeceği anlamını taşımaktadır. Proje kapsamında, tesise ulaşım amacıyla halihazırda mevcut durumda olan bağlantı yolları kullanılacaktır. Proje kapsamında bağlantı yolu yapılmayacak olup yapılması durumunda Karayolları 14. Bölge Müdürlüğü ne gerekli başvurular yapılıp, hazırlanacak olan projeler onaylatılacaktır. Söz konusu proje için kapasite artışına gidilmeden önce, proje alanı ile ilgili olarak Karayolları Genel Müdürlüğü 14. Bölge Müdürlüğü tarih ve sayılı yazısında, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Karayolları Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik in 16, 17, 18, 19, 21. ve 26. maddelerinde geçen hükümlere uyulması koşulu ile bahse konu alan için mevzi imar planı hazırlanmasında sakınca görülmediği belirtilmiştir (Bkz. Ek-9 /Resmi Yazılar). Proje kapsamında Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve 6945 sayılı ÇED Gerekli Değildir kararı ile kurulmasına başlanan tüm tesislere ve yapılara ilişkin olarak yer planlamasında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Karayolları Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik hükümlerine ve Karayolu Kamulaştırma Sınırı çekme paylarına uyulacaktır. Projenin her aşamasında 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve Karayolları ile ilgili çıkarılan tüm kanun ve yönetmeliklere uyulacaktır. Bahse konu CatLiq prosesinde ana hammadde olarak Gönen Biyogaz Tesisi dekantör çıktısı kullanlacaktır. Proseste hammadde olarak, ayrıca tarım atıkları, orman atıkları ile evsel ve endüstriyel organik içerikli atıkların yanısıra linyit, leonardit, alt bitümlü kömür, yarı bitümlü kömür, bitümlü şist ve antrasit de kullanılabilmektedir. Proje faaliyetleri kapsamında hammadde olarak tehlikeli atık kapsamına girecek herhangi bir madde kullanımı söz konusu olmayacaktır. Projenin inşaat aşamasında arazi hazırlık çalışması yapılmayacak olup, tesiste yer alacak olan makine ve ekipmanın kurulumu büyük ölçüde tamamlanmıştır. Projenin inşaat ve işletme aşamalarında faaliyet kapsamında kullanılacak malzemelerin taşınması sırasında karayollarına zarar verilmeyecek olup, herhangi bir hasar oluşması durumunda meydana gelecek olan zarar Karayolları 14. Bölge Müdürlüğü ile bahse konu proje sahibi firma arasında yapılacak olan protokol çerçevesinde ilgili firma tarafından karşılanacaktır. Faaliyetin tüm aşamalarında olası kaza risklerini azaltmak amacıyla; nakliye esnasında kamyonların hız sınırlarına uymasına dikkat edilecek ve malzemenin üzeri branda ile örtülecektir. Kamyonlara aks yükü doğrultusunda yükleme yapılacak olup, aşırı yükleme söz konusu olmayacaktır. Bununla birlikte tarih ve sayılı Karayolu Taşıma Yönetmeliği, tarih ve (mükerrer) sayılı Karayolları Trafik Yönetmelik hükümlerine riayet edilecektir. Ayrıca konu ile ilgili alınması gereken tedbir ve yükümlülüklerde 87/12028 sayılı Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı maddelerle Av Malzemesi ve benzerlerinin üretimi, ithali, taşınması, saklanması, depolanması, satışı, kullanılması, yok edilmesi, denetlenmesi usul ve esaslarına ilişkin Tüzük hükümlerine uyulacaktır. 88

106 Projenin her aşamasında yola giriş ve çıkışlarda trafik güvenliği açısından alıncak her türlü önlem için Karayolları 14. Bölge Müdürlüğü görüşleri alınacaktır. Planlanan kapasite artışı kapsamında Karayolları Genel Müdürlüğü 14. Bölge Müdürlüğü den alınan tarih ve sayılı görüş yazısı Ek-9 Resmi Yazılar başlığı altında sunulmuştur. 4.5 Proje kapsamında ulaşım alt yapısı planı, bu altyapının inşası ile ilgili işlemler; kullanılacak malzemeler, kimyasal maddeler, araçlar, makinalar; altyapının inşası sırasında kırma, öğütme, taşıma, depolama gibi toz yayıcı mekanik işlemler, (kullanılacak yol güzergahları, bu yolların mevcut trafik yoğunluğu, trafik ve ulaşım yollarının durumu) Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve 6945 sayılı ÇED Gerekli Değildir kararı ile projenin inşaat çalışmalarına başlanmış ve arazi hazırlık çalışmaları ile makine ve ekipmanın kurulumu büyük ölçüde tamamlanmıştır (Bkz. Ek-8 Faaliyet Alanına Ait Fotoğraflar ve Uydu Görüntüleri). Bu sebeple kapasite artışına bağlı olarak herhangi bir arazi hazırlık çalışması ve alt yapı çalışması gerçekleştirilmeyecektir. Planlanan kapasite artışı, vardiya sayısı artışı ile gerçekleştirilecektir. Bu kapsamda var olan ulaşım alt yapısında herhangi bir değişiklik yapılmayacak olup, alt yapı çalışmaları kapsamında kimyasal madde kullanımı, kırma, öğütme, taşıma, depolama gibi toz yayıcı mekanik işlemler gerçekleştirilmeyecektir. Projenin işletme aşamasında günlük 192 ton organik atığın bertarafı planlanmakta olup, bahse konu hammaddelerin tesis alanına günlük yaklaşık 7 kamyon ile getirilmesi söz konusu olacaktır. Bu kapsamda bahse konu kamyon sayısının mevcut trafik yükünde yaratacağı etki %0,2 olarak hesaplanmıştır. Buda inşaat çalışmalarının trafik hacmine önemli bir yük getirmeyeceği anlamını taşımaktadır. 4.6 Taşkın önleme ve drenaj ile ilgili işlemler, alınacak drenaj önlemleri, Proje alanına en yakın su kaynağı, faaliyet alanının yaklaşık 1,24 km doğusunda yer alan Gönen Çayı ile 18,15 km kuzeydoğusunda bulunan Kuş Gölü olup, herhangi bir taşkın durumunda proje alanının mesafelerden dolayı olumsuz etkilenmesi söz konusu olmayacaktır. DSİ Genel Müdürlüğü 25. Bölge Müdürlüğü nün tarih ve sayılı ve tarih ve sayılı görüş yazıları ile tarihli Tesis Yeri Tespit Raporunda projenin gerçekleştirileceği alanın bir kenarından sulama ana kanalının geçtiği ve bahse konu 103 ada, 1 parselin bir kısmının Gönen Ovası sulama sahası içerisinde kaldığı, bu sebeple Tarım Arazilerinin Korunması ve Kullanılmasına Dair Yönetmelik gereği, bu yönetmeliğin yürütülmesinden görevli kurumdan görüş alınması gerektiği ifade edilmiştir (Bkz. Ek-9/Resmi Yazılar). Bu kapsamda Balıkesir Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü tarih ve sayılı görüş yazısında da belirtildiği üzere proje alanı için Büyükbaş Hayvancılık Tesisi, Tarımsal Depo, Biyogaz Tesisi amaçlı 1/1000 ölçekli Mevzi İmar Planı hazırlanmasında sakınca görülmemiştir (Bkz. Ek-9/Resmi Yazılar). Projenin gerçekleştirileceği 103 ada, 1 parsel üzerinden Bandırma Belediyesi İmar ve Şehircilik Müdürlüğü nün tarihli ve 13 sayılı görüş yazısında da ifade edildiği üzere, 1400 lük Bandırma-Gönen su ishale hattı geçmektedir. 89

107 Söz konusu ishale hattının geçtiği alanda herhangi bir yapılaşmaya izni verilmemesi, arıza durumunda boru hattına müdahale edilebilecek şekilde her iki taraftan 5 er metre koruma bandı bırakılması ve zemin etüt çalışmalarına başlanıldığı için Bandırma Belediyesi Su ve Kanalizasyon Müdürlüğü ne haber verilmesi koşuluyla proje alanı için mevzi imar planı uygulanmasında herhangi bir sakınca görülmemiştir (Bkz. Ek-9/Resmi Yazılar). Hem proje alanına dışarıdan gelen yüzey akışlarının hem de proje alanında oluşacak yüzey akışlarının kontrollü bir şekilde berterafı için gerekli önlemler alınacaktır. Proje alanı içerisinde oluşacak yüzey akışları da logar ve büzler vasıtası ile toplanıp, büz hattına bağlanacaktır. Böylece proje alanına dışarıdan gelecek yüzey akışları ve proje alanında oluşacak yüzey akışları bu büzler vasıtası ile kontrollü şekilde bertaraf edilmiş olacaktır. 4.7 Tüm ünitelerde zemin sızdırmazlığının sağlanması için yapılacak işlemler, Planlanan projenin inşaat aşaması, genel olarak hazır araç, ekipman ve tankların kurulmasından meydana gelecektir. Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve 6945 sayılı ÇED Gerekli Değildir kararı ile projenin inşaat çalışmalarına başlanmış olup, inşaat çalışmaları tamamlanmış olmakla birlikte makine ve ekipmanın kurulumu da büyük ölçüde tamamlanmıştır (Bkz. Ek-8 Faaliyet Alanına Ait Fotoğraflar ve Uydu Görüntüleri). Bu sebeple kapasite artışına bağlı olarak herhangi bir arazi hazırlık çalışması gerçekleştirilmeyecektir. Proje kapsamında yer alacak bütün üretim bölümleri tamamen kapalı olarak dizayn edilmiştir. Proje alanında zemin betonarme olup sızdırmaz bir yapıda inşa edilmiştir. Tesiste betonarme yapının su sızdırmazlığı akışkanlaştırıcı, hava sürükleyici ve geçirimsizlik katkı malzemeleri kullanılarak sağlanmıştır. Böylece makinelerden kaynaklanabilecek atık yağ, sıvı kimyasal maddeler vb. sahaya dökülmesi durumunda malzemenin toprağa sızmadan gerekli önlemler alınarak, (kum ve talaş yardımıyla) toplanması sağlanacaktır. Söz konusu tesis bünyesinde meydana gelecek olan yağmur suları ise; proje bünyesinde kurulacak olan yağmur suyu alt yapı sistemine verilerek bertaraf edilmesi sağlanacaktır. 4.8 Proje kapsamında, inşaat ve işletme döneminde su temini sistemi planı, suyun nereden temin edileceği, suyun temin edileceği kaynaklardan alınacak su miktarı ve bu suların kullanım amaçlarına göre miktarları, proje kapsamında (inşaat ve işletme safhaları ayrı ayrı) oluşacak atıksuların cins ve miktarları, hangi ünitelerden kaynaklanacakları, içerikleri; yapılması düşünülüyorsa arıtma sistemlerine dair bilgiler (akım şemaları, tesislerin kapasiteleri, işletme şekilleri, arıtım sonucu ulaşılacak değerler, arıtılan suların hangi alıcı ortama nasıl deşarj edileceği, deşarj limitleri, arıtma çamurlarının bertarafı, arıtma tesisi üniteleri vaziyet planı üzerinde gösterilmelidir), kanalizasyon sisteminin nihai deşarjı (burada gerekli izinler alınmalı, izin belgeleri rapora eklenmelidir) Proje kapsamında inşaat ve işletme aşamalarında personelden kaynaklı su ihtiyacı söz konusu olacaktır. İşletme aşamasında proses ihtiyacı olarak dışarıdan herhangi bir su temini söz konusu olmayacaktır. Tesis faaliyetleri ve personel kullanımı sonucu oluşacak olan atıksular proje alanına sınır komşusu konumunda bulunan Gönen Biyogaz Tesisi ne ait atıksu arıtma tesisine verilerek bertaraf edilecektir. 90

108 Proje kapsamında herhangi bir atıksu arıtma tesisi yapılması öngörülmemektedir. Planlanan projenin inşaat aşaması, genel olarak hazır araç, ekipman ve tankların kurulmasından meydana gelecektir. Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve 6945 sayılı ÇED Gerekli Değildir kararı ile projenin inşaat çalışmalarına başlanmış olup, inşaat çalışmaları tamamlanmış olmakla birlikte makine ve ekipmanın kurulumu da büyük ölçüde tamamlanmıştır (Bkz. Ek-8 Faaliyet Alanına Ait Fotoğraflar ve Uydu Görüntüleri). Bu sebeple kapasite artışına bağlı olarak herhangi bir arazi hazırlık çalışması gerçekleştirilmeyecektir. Projenin inşaat aşaması makine ekipmanın kurulumu aşamasındadır. Bu kapsamda projenin inşaat aşamasından personelden kaynaklı su ihtiyacı söz konusu olacaktır. Projenin inşaat çalışmaları kapsamında halihazırda 15 kişi çalışmaktadır. İşletme aşamasında ise 30 kişinin çalışması öngörülmektedir. Projenin inşaat ve işletme aşamalarında çalışacak personelin ihtiyacı için gerekli olan su miktarları aşağıda hesaplanmıştır. Kişi başına günlük su kullanım miktarının 150 lt/gün = 0,15 m 3 /kişi-gün ( Atık su Arıtma Sistemlerinin Tasarım Esasları (Cilt-1) D.E.Ü. Müh. Fak. Doç. Dr. Hikmet TOPRAK Çevre Müh. Böl. İzmir, 1996) olduğu kabulü ile; Projenin inşaat aşamasında ihtiyaç duyulan günlük su miktarı: Bir kişinin su tüketimi İnşaat aşamasında çalışacak personel sayısı Gerekli Su miktarı = 150 lt/ kişi-gün = 15 kişi = 150 lt/kişi-gün x 15 kişi = lt/gün = 2,25 m 3 /gün Projenin işletme aşamasında ihtiyaç duyulan günlük su miktarı: Bir kişinin su tüketimi İnşaat aşamasında çalışacak personel sayısı Gerekli Su miktarı = 150 lt/ kişi-gün = 30 kişi = 150 lt/kişi-gün x 30 kişi = 4500 lt/gün = 4,5 m 3 /gün İnşaat ve işletme aşamalarında çalışacak personelin içme suyu ihtiyacı özel firmalardan satın alınan damacanalar ile karşılanacaktır. Personelin kullanma suyu ise en yakın belediyeden tankerlerle getirilerek sağlanacaktır. Projenin inşaat aşaması makine ve ekipmanın kurulum aşamasına kadar ilerlemiş vaziyette olmasına rağmen her ihtimale karşı toz oluşumunu önlemek için de bir miktar su kullanılacaktır. Tozlanmayı önlemek için 20 m 3 /gün su kullanımı söz konusu olacak olup, belediyeden tankerlerle getirilecektir. Projenin işletme aşamasında prosesten kaynaklı olarak dışarıdan sağlanacak bir su ihtiyacı söz konusu olmayacaktır. Yapılan modelleme çalışmaları sonucu oluşturulan ve Şekil te verilen kütle denkliği tablosunda girdi olarak yer alan 6 ton/saat olarak belirtilen suyun bir kısmını evaporatörden dönen seyreltme suyu, bir kısmını da proseste kullanılacak hammaddenin bünyesinde ihtiva ettiği su oluşturmaktadır. Tesisin inşaat ve işletme aşamalarında su kullanım miktarları, temin şekli ve kullanım amaçları Tablo de verilmiştir. 91

109 Tablo Tesisin inşaat ve işletme aşamalarında su kullanım miktarları, temin şekli ve kullanım amaçları İnşaat Aşaması İşletme Aşaması Personelin içme suyu Miktar (m 3 /gün) 2,25 Temin Şekli Özel firmalardan satın alınarak Personelin kullanma suyu En yakın Belediyeden İnşaat sürecinde kullanılacak su 20 tankerler ile getirilerek Personelin içme suyu Personelin kullanma suyu Proses ihtiyaci 4,5 6 ton/saat Özel firmalardan satın alınarak En yakın Belediyeden tankerler ile getirilerek Hammaddenin ihtiva ettiği su ve evaporatörden dönen su Kullanım Amacı İçme Kullanma İçme Kullanma Proses İnşaat aşaması Projenin inşaat aşamasında çalıştırılması düşünülen personelden kaynaklanacak evsel nitelikli sıvı atık üretimi söz konusu olacaktır. Personelin kullanacağı 150 lt/kişi.günlük ( Atık su Arıtma Sistemlerinin Tasarım Esasları (Cilt-1) D.E.Ü. Müh. Fak. Doç. Dr. Hikmet TOPRAK Çevre Müh. Böl. İzmir, 1996) suyun tamamının atık suya dönüştüğü kabulüyle oluşacak atıksu miktarı aşağıdaki gibi hesaplanmıştır; Q Atıksu Burada: Q Atıksu q N Q Atıksu = (q) x (N) = Atıksu debisi (lt/gün), = Birim su tüketimi (lt/kişi.gün), = Kişi sayısı olmak üzere; = 15 kişi x 150 lt/kişi.gün = lt/gün = 2,25 m 3 /gün olacaktır. İnşaat aşamasında oluşacak evsel nitelikli atıksular Gönen Biyogaz Tesisi bünyesinde bulunan arıtma tesisine verilmek sureti ile bertaraf edilecektir. Bahse konu arıtma tesisi henüz işletmeye alınmamıştır. Bu sebepler arıtma tesisi işletmeye alınana kadar tesis içinde bulunan foseptikte toplanarak vidanjörle çektirilip Gönen Belediyesi ne verilecektir. Foseptik planı Ek-12 de sunulmuştur. Bu işlemler sırasında Tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü yönetmeliği ve Tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerine riayet edilecektir. İşletme aşaması Projenin işletme döneminde personel için gerekli olan içme suyu Sağlık Bakanlığından ruhsat almış firmalardan ambalajlı sular şeklinde temin edilecektir. Kullanma suyu ise en yakın Belediyeden tankerlerle temin edilecektir. Personelin kullanacağı 150 lt/kişi.günlük ( Atık su Arıtma Sistemlerinin Tasarım Esasları (Cilt-1) D.E.Ü. Müh. Fak. Doç. Dr. Hikmet TOPRAK Çevre Müh. Böl. İzmir, 1996) suyun tamamının atık suya dönüştüğü kabulüyle oluşacak atıksu miktarı aşağıdaki gibi hesaplanmıştır; 92

110 Q Atıksu = (q) x (N) Burada, Q Atıksu q N Q Atıksu = Atıksu debisi (lt/gün), = Birim su tüketimi (lt/kişi.gün), = Kişi sayısı olmak üzere; = 30 kişi x 150 lt/kişi.gün = lt/gün = 4,5 m 3 /gün olacaktır. İşletme aşamasında prosesten kaynaklı olarak dışarıdan sağlanacak bir su ihtiyacı söz konusu olmayacaktır. Yapılan modelleme çalışmaları sonucu oluşturulan ve Şekil te verilen kütle denkliği tablosunda girdi olarak yer alan suyun bir kısmını evaporatörden dönen seyreltme suyu, bir kısmını da proseste kullanılacak hammaddenin bünyesinde ihtiva ettiği su oluşturmaktadır. Proses reaksiyonu tamamlandıktan sonra su fazı, inorganiklerden ve sıvı yakıttan ayrılmaktadır. Muhtelif organik maddeleri içeren su çözeltisi, ise evaporatörden geçirilmektedir. Evaporatörden çıkan ve organik maddeleri içeren suyun konsantre kısmı sistemde seyreltme suyu olarak tekrar kullanılmak üzere prosese geri beslenmekte, geriye kalan atıksu ise aktif karbondan geçirilerek içindeki organik madde miktarı itibarı ile deşarj kriterlerine uygun hale getirilmektedir. Fakat emniyet amacıyla proses kapsamında herhangi bir alıcı ortama deşarj yapılmayarak bahse konu atıksu Gönen Biyogaz Tesisi ne ait atıksu arıtma tesisine gönderilerek bertaraf edilecektir. İşletme aşamasında prosesten kaynaklı 6 ton/saat olmak üzere 3 vardiyada toplamda yaklaşık 144 ton/saat atıksu oluşumu söz konusu olacaktır. Proses, proses çıktısı atıksu COD değeri 300 mg/l civarında olacak şekilde ve içereceği diğer kirlilik yüklerinin Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 20.6: Katı Artık Değerlendirme ve Bertaraf Tesisleri sınır değerlerini sağlayacak şekilde dizayn edilmiştir. Söz konusu değerler Tablo te verilmiştir. 93

111 Tablo Tablo 20.6: Katı Artık Değerlendirme ve Bertaraf Tesisleri Sınır Değerleri Projenin tüm aşamalarında oluşacak sıvı atıkların bertarafı sırasında tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ( tarih ve sayılı RG ve tarih ve sayılı RG ile değişik) hükümlerine uyulacaktır. Projenin işletme aşamasında oluşacak olan proses kaynaklı atıksu Gönen Biyogaz Tesisi ne ait atıksu arıtma tesisine verilmeden önce bir aktif karbon sisteminden sonra da bir ters osmoz sisteminden geçirilerek artılacaktır. Bahse konu aktif karbon sisteminin genel özellikleri ve çalışma prensibi aşağıda sıralanmıştır. Aktif Karbon Sistemi Aktif karbonun yaygın uygulama alanı suyun içinde mevcut organik madde renk koku tat ve klor giderimidir. Ancak aktif karbon ile arıtma sadece fiziksel bir süzme işlemi değildir. Aktif karbon sistemler, fiziko-kimyasal arıtma yapan sistemlerdir ve suyun arıtılması esnasında apsorpsiyon mekanizması işlemektedir. Aktif karbon kömürümsü ancak çok geniş yüzey alanına ( m 2 /gr) sahip bir malzemedir. Organik kirliliğin olduğu sularda ve klor giderme amacıyla yaygın olarak kullanılmaktadır. Aktif karbon sisteminde aktif karbon granül yada toz olarak kullanılabilir. Kapasite artışı planlanan Catliq Atık Bertaraf Tesisi nde sabit yataklı kolon sistemi kullanılmaktadır. Proses atıksuyu yaklaşık mg/l KOİ içermekte olup, debisi 6000 kg/h civarındadır. Aktif karbon adsorpsiyon sistemiyle proses atıksuyu KOİ değeri mg/l ye düşürülmesi planlanmıştır. Aktif karbonun kullanım ömrü dolduğunda rejenere edilerek tekrar kullanımı sağlanmaktadır. Ters Osmoz Proses, aktif karbon sisteminden çıkan proses atıksuyu KOİ değeri 300 mg/l civarında olacak şekilde ters osmoz sisteminde filtrelenecektir. Ters osmoz sistemi, içereceği diğer kirlilik yüklerinin Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 20.6: Katı Artık Değerlendirme ve Bertaraf Tesisleri sınır değerlerini sağlayacak şekilde dizayn edilmiştir. Ters Ozmoz sisteminin çalışma prensibine ait genel bir görünüm Şekil de verilmiştir. 94

112 Şekil Ters Ozmoz Sisteminin Çalışma Prensibine ait Genel Bir Görünüm Ters ozmoz teknolojisi, bilinen en hassas membran filtrasyon teknolojisidir. Atık suyun yeniden kullanılabilmesini sağlamak amacıyla, genellikle endüstriyel atık su arıtımında kullanılan çözünmüş anorganik ve organik maddelerin sudan uzaklaştırılması yada geri kazanılması amacıyla yüksek basınç uygulanan bir sistemdir. Ters Osmoz (Reverse Osmosis, RO) ile arıtmada temel olarak iki aşama bulunuyor. İlk aşamada arıtılacak atıksu, bir takım ön temizleme işleminden geçiriliyor. Bu işlem sırasında katı parçalar olabildiğince sudan ayıklanıyor. İkinci aşamada atıksu, pompalanarak yüksek basınçlara ulaştırılıyor ve sonra ayrıştırıcı zarlardan geçiriliyor. Ayrıştırıcı zarlar sayesinde suda bulunan kirleticilerin çok büyük bir bölümü temizlenmiş oluyor. Ters Osmoz yöntemi ile su, kirleticilerden tamamen temizlenemiyor. Ters Osmoz sayesinde gerek tarım suyu, gerek şebeke suyu gibi kullanımlar için uygun kalitede su üretilebiliyor. Projenin işletme aşamasında oluşacak olan tüm atıksular proje alanına sınır komşusu durumunda bulunan Gönen Biyogaz Tesisi ne ait atıksu arıtma tesisine verilecektir. Proje kapsamında arıtılan atıksular Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 20.6: Katı Artık Değerlendirme ve Bertaraf Tesisleri sınır değerleri sağlanarak Gönen Çayına deşarj edilecektir. Gönen Biyogaz Tesisi Atıksu Arıtma Tesisi arıtımı sonucu oluşacak olan arıtma çamurları, proje konusu Catliq Tesisi ne gönderilerek bertaraf edilecektir. Proje işletmeye alındıktan sonra Çevre Kanunuca Alınması Gereken İzin Lisanslar Hakkında Yönetmelik kapsamında gerekli izin ve lisanslar alınacaktır. 95

113 4.9 Proje kapsamında inşaat ve işletme aşamasında meydana gelecek katı atık, tehlikeli atık, özel atık, ambalaj atıkları vb. her türlü atığın cins ve miktarları, bu atıkların bertaraf şekilleri, atıkların geçici depolama alanlarına ilişkin bilgiler, bu atıkların nerelere ve nasıl taşınacakları veya hangi amaçlar için ve ne şekilde değerlendirileceği, (geçici depolama alanları da vaziyet planı üzerinde gösterilmelidir), Planlanan projenin arazi hazırlık ve işletme aşamasından kaynaklı; evsel nitelikli katı atıklar, ambalaj atıkları, tehlikeli atıklar, tıbbi atıklar ve atık yağlar meydana gelecektir. Bahse konu atıklar tesis içinde yapılacak olan atık geçici depolama sahasında, ilgili kodun altında geçici olarak depolanacaktır. Atık Geçici Depolama Alanı Özellikleri Proje kapsamında gerçekleştirilecek olan faaliyetler sonucu oluşacak atıklar, tabanı sızdırmasız zeminden oluşan, etrafı dış etkilere karşı koruma altına alınmış, dökülme ve sızıntılara karşı drenaj sistemi oluşturulmuş ve oluşacak olan atık kodlarına göre bölmelere ayrılmış atık geçici depolama sahasında toplanacaktır. Proje kapsamında oluşacak olan tehlikeli ve tehlikesiz atıklar birbirine karıştırılmadan kaynağında ayrı toplanarak bertaraf amacıyla lisanslı firmalara verilene kadar tehlikeli atıklar için 6 ay süreyi, tehlikesiz atıklar için 1 yıl süreyi geçmemek koşulu ile geçici olarak depolacaktır. Proje kapsamda ortaya çıkacak olan atıklar ve bertaraf yöntemleri aşağıda verilmiştir. Katı Atıklar İnşaat Aşaması Faaliyetin inşaat aşamasında, -İnşaat işçilerinden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atıklar (cam, kağıt, plastik vb.), -Personelin yemek servisinden kaynaklanacak organik kökenli evsel nitelikli katı atıklar, oluşacaktır. Projenin inşaat aşamasında oluşacak katı atıklar tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik e (AYGEİY) göre atık kodları Tablo de verilmiştir. 96

114 Tablo AYGEİY Göre Atık Kodları (Belediye Atıkları), Atık Kodları AYRI TOPLANMIŞ FRAKSİYONLAR DAHİL BELEDİYE ATIKLARI (EVSEL ATIKLAR VE BENZER TİCARİ, ENDÜSTRİYEL VE KURUMSAL ATIKLAR) Kâğıt ve karton Cam Biyolojik olarak bozunabilir mutfak ve kantin atıkları Giysiler Tekstil ürünleri Plastikler Metaller Başka bir şekilde tanımlanmamış belediye atıkları Biyolojik olarak bozunabilir atıklar Faaliyetin inşaat aşamasında yaklaşık 15 kişi çalışacaktır. Kişi başına oluşacak günlük evsel nitelikli katı atık miktarı, DİE-2008 (1,15 kg/kişi-gün) verisi dikkate alınarak hesaplanmıştır. Evsel nitelikli katı atık miktarı = 1,15 kg/gün-kişi x 15 kişi =17,25 kg/gün olacaktır. İşletme Aşaması Faaliyetin işletme aşamasında, -Çalışacak personellerden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atıklar (cam, kağıt, plastik vb.), -Bu personelin yemek servisinden kaynaklanacak organik kökenli evsel nitelikli katı atıklar, oluşacaktır. Faaliyetin işletme aşamasında yaklaşık 30 kişi çalıştırılacaktır. Kişi başına oluşacak günlük evsel nitelikli katı atık miktarı DİE-2008 (1,15 kg/kişi-gün) verisi dikkate alınarak hesaplanmıştır. Evsel nitelikli katı atık miktarı = 1,15 kg/gün-kişi x 30 kişi = 34,5 kg/gün olacaktır. Faaliyetin inşaat ve işletme aşamasında oluşacak evsel nitelikli atıklar içerisinde bulunan cam, plastik şişe ve naylon gibi değerlendirilebilir katı atıklar Katı Atık Yönetmeliğinin 8. maddesi gereğince seçilecek ve değerlendirilmesi sağlanacaktır. Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin 18. maddesine göre ağzı kapalı kaplarda ve ayrı olarak toplanacak ve yine Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin 22. maddesine göre uygun aralıklarla Belediye katı atık ekipleri tarafından alınacaktır. Geri kazanımı mümkün olmayan evsel ve endüstriyel nitelikli katı atıklar ise çöp bidonlarında diğer atıklardan ayrı olarak biriktirilerek görünüş, koku, toz, sızdırma ve benzeri faktörler yönünden çevreyi kirletmeyecek şekilde kapalı biçimde muhafaza edilecek olup, Belediye katı atık sistemine verilecektir. Prosesten kaynaklı inert atıklar, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik kapsamında analizleri yaptırılarak düzenli atık depolama alanlarına gönderilecektir., 97

115 Bu işlemler sırasında 14 Mart 1991 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ne, tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ve Tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Hafriyat Atıkları Planlanan projenin inşaat aşaması, genel olarak hazır araç, ekipman ve tankların kurulmasından meydana gelecektir. Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve 6945 sayılı ÇED Gerekli Değildir kararı ile projenin inşaat çalışmalarına başlanmış olup, inşaat çalışmaları tamamlanmış olmakla birlikte makine ve ekipmanın kurulumu da büyük ölçüde tamamlanmıştır (Bkz. Ek-8 Faaliyet Alanına Ait Fotoğraflar ve Uydu Görüntüleri). Bu sebeple kapasite artışına bağlı olarak herhangi bir arazi hazırlık çalışması gerçekleştirilmeyecektir. Projenin inşaat aşamasında hafriyat atığı oluşması durumunda tarih ve sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği nde yer alan ilgili hususlara uyulacaktır. Atık Yağlar Projenin inşaat çalışmaları büyük ölçüde tamamlanmış durumdadır. Bu kapsamda projenin inşaat aşamasında atık yağ oluşumu öngörülmemektedir. Projenin inşaat aşamasında aynı anda çalışması muhtemel toplam 36 adet makine ve ekipman kullanılması öngörülmektedir. Makine ekipman içerisinde tank dışında kalan yaklaşık 13 adet makine bulunmaktadır. Her bir makinenin ortalama 5lt yağ kapasitesi olduğu ve bu yağın ortalama 3 ayda bir değiştiği kabulleri ile oluşacak atık yağ miktarı; Atık yağ miktarı = 13 X 5 lt X 4 (yılda değişim sayısı) = 260 lt/yıllık atık yağ miktarı oluşumu söz konusu olacaktır. Faaliyet sırasında iş makinelerinin ve nakliye araçlarının bakım, onarım, yağ ve filtre değişimleri, yetkili istasyonlarda yaptırılacaktır. Yağ değişimleri sonucu açığa çıkan atık yağlar, yetkili istasyonlarda bırakılacaktır. İş makinelerinin bakımı ve yağ değişimi sırasında, 14 Mart 2005 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü yönetmeliğindeki hükümlere, ayrıca tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü yönetmeliğindeki hükümlere uyulacaktır. Atık yağların toprak, deniz, yüzeysel veya yer altı suyu gibi herhangi bir alıcı ortama bırakılması kesinlikle engellenecektir. İş makinelerinin ve nakliye araçlarının bakımı ve yağ değişimi sırasında, 14 Mart 2005 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ndeki tüm hükümlere, ayrıca tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ndeki tüm hükümlere uyulacaktır. Atık yağların toprak, deniz, yüzeysel veya yer altı suyu gibi herhangi bir alıcı ortama bırakılması kesinlikle engellenecektir. 98

116 Ambalaj Atıkları Projenin inşaat ve işletme aşamasında oluşacak ambalaj atıkları tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik e göre atık kodları aşağıda verilmiştir. Tablo AYGEİY Göre Atık Kodları (Atık Ambalaj) Atık Kodları ATIK AMBALAJLAR; BAŞKA BİR ŞEKİLDE BELİRTİLMEMİŞ EMİCİLER, SİLME BEZLERİ, FİLTRE MALZEMELERİ VE KORUYUCU GİYSİLER Kağıt ve karton ambalaj Plastik ambalaj Ahşap ambalaj Metalik ambalaj Kompozit ambalaj Karışık ambalaj Cam ambalaj Tekstil ambalaj Kağıt ve karton ambalaj İnşaat ve işletme aşamasında oluşacak olan evsel kullanımlar kaynaklı (naylon, koli vb.) ambalaj atıkları tesislerin kendi içerisinde oluşturulacak bölümlerde toplanacak ve tarih ve sayılı Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde lisanslı toplama-ayırma tesisine verilecektir. Tıbbi Atık Proje konusu Gönen Atık Bertaraf Catliq Demo Tesisi bünyesinde oluşması muhtemel tüm tıbbi atıklar; yırtılmaya, delinmeye, patlamaya ve taşımaya dayanıklı; orijinal orta yoğunluklu polietilen hammaddeden sızdırmaz, çift taban dikişli ve körüksüz olarak üretilen, çift kat kalınlığı 100 mikron olan, en az 10 kilogram kaldırma kapasiteli, üzerinde görülebilecek büyüklükte ve her iki yüzünde Uluslararası Biyotehlike amblemi ile DİKKAT TIBBİ ATIK ibaresini taşıyan kırmızı renkli plastik torbalara konulacaktır. Torbalar en fazla ¾ oranında doldurularak ağızları sıkıca bağlanacak ve gerekli görüldüğü hallerde her bir torba yine aynı özelliklere sahip diğer bir torbaya konularak kesin sızdırmazlık sağlanacaktır. Kesici ve delici özelliği olan atıklar ise diğer tıbbi atıklardan ayrı olarak delinmeye, yırtılmaya, kırılmaya ve patlamaya dayanıklı, su geçirmez ve sızdırmaz, açılması ve karıştırılması mümkün olmayan, üzerinde Uluslararası Biyotehlike amblemi ile DİKKAT! KESİCİ ve DELİCİ TIBBİ ATIK ibaresi taşıyan plastik veya aynı özelliklere sahip lamine kartondan yapılmış kutu veya konteynerler içinde toplanacaktır. Bu biriktirme kapları, en fazla ¾ oranında doldurulacak ve ağızları kapatılarak kırmızı plastik torbalara konulacaktır. Kesici-delici atık kapları dolduktan sonra kesinlikle sıkıştırılmayacak, açılmayacak, boşaltılmayacak ve geri kazanılmayacaktır. Projenin işletme aşamasında oluşacak tıbbi atıklar, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin 8. Maddesi nde belirtilen tıbbi atık üreticilerinin yükümlülükleri uyarınca diğer atıklardan ayrı olarak biriktirilecek ve Balıkesir Belediyesi ile Tıbbi Atık Sözleşmesi imzalanarak bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Tıbbi atıkların kaynağında ayrılması ve biriktirilmesi ile ilgili yönetmelik şartları yerine getirilecektir. 99

117 Projenin tüm aşamalarında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren "Tıbbi Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik" hükümlerine uygun hareket edilecektir. Atık Pil ve Akümülatörler Projenin inşaat çalışmaları büyük ölçüde tamamlanmış bulunmaktadır. Projenin işletme aşamasında çalışacak iş makinelerinin bakım ve onarımları proje sahasında yapılmayacak olup, en yakın yetkili servislerde ve/veya akaryakıt istasyonlarında yaptırılacaktır. Ancak araç bakımlarının proje sahasında yapılmasının zorunlu olduğu durumlarda oluşması muhtemel atık aküler, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği (Değişik: R.G /27537) hükümleri doğrultusunda proje alanı içerisinde taban sızdırmazlığı sağlanmış, kapalı bir ortamda muhafaza edilecek ve lisans almış geri kazanım firmasına verilmek sureti ile bertarafı sağlanacaktır. Benzer şekilde projenin işletme aşamasında kullanılacak olan araç ve ekipmanların bakım ve onarımlarının faaliyet alanı içerisinde yapılması durumunda, ortaya çıkması muhtemel atık aküler de anılan yönetmelik hükümleri doğrultusunda proje alanı içerisinde taban sızdırmazlığı sağlanmış, kapalı bir ortamda muhafaza edilecek ve lisans almış geri kazanım firmasına verilmek sureti ile bertarafı sağlanacaktır. Ömrünü Tamamlamış Lastik Projenin inşaat ve işletme aşaması sırasında çalışacak araçlardan kaynaklanması muhtemel araç lastiklerinin bertarafında tarih ve sayılı Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği (Değişik: R.G /27537) hükümlerine uygun olarak hareket edilecektir. Söz konusu lastikler anılan Yönetmeliğin ilgili hükümleri gereği lisanslı firma kanalıyla bertaraf edilecektir. Tesisin inşaat ve işletme aşamalarında oluşacak olan atıklar geçici depolama alanında üretim faaliyetlerinden ayrı olarak tutulacak olup, kg/ay değerinin üzerinde olması durumunda Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nden geçici depolama izni alınacaktır. Geçici depolama sahasında Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nde belirtilen geçici depolama hükümlerine uyulacaktır. Projenin tüm aşamalarında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Tesiste oluşabilecek atıklar ve bertaraf yöntemleri Tablo te verilmiştir. 100

118 Tablo Tesiste Oluşabilecek Atıklar ve Bertaraf Yöntemleri OLUŞACAK ATIK TÜRÜ - KODU Katı Atık (Evsel Nitelikli) Ambalaj Atıkları Tıbbi Atıklar BERTARAF YÖNTEMİ Gönen Belediyesi katı atık toplam sistemine verilerek, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ne uygun olarak bertaraf edilecektir. Oluşacak geri kazanımı mümkün olan ambalaj atıkları, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde; diğer katı atıklardan ayrı olarak toplanacak ve ambalaj atığı toplama lisansına sahip firma ile yapılacak sözleşme dahilinde belirli aralıklarla firmaya teslim edilecektir. Ancak herhangi bir sebeple oluşması durumunda lisanslı bertaraf tesislerine gönderilerek, Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tıbbi Atıkların Kontrol Yönetmeliği ne uygun olarak bertaraf edilecektir. Tehlikeli Atıklar * Tehlikeli maddelerle kirlenmiş emiciler, filtre malzemeleri (başka şekilde tanımlanmamış ise yağ filtreleri), temizleme bezleri * Tehlikeli maddelerin kalıntılarını içeren ya da tehlikeli maddelerle kontamine olmuş ambalajlar Oluşacak tehlikeli atıkların 6 aylık geçici depolama süreleri geçirilmeden Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ndan lisans almış geri kazanım/geri dönüşüm tesislerine UATF düzenlenerek gönderilmeleri ve bertaraf edilmeleri sağlanacaktır. Daha sonra söz konusu UATF evraklarının A formunun bir nüshası Çevre ve Şehircilik Bakanlığına, D formunun bir nüshası Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ne sunulacak olup, B ve D formlarının birer nüshaları da arşivlenip en az 5 yıl saklanacaktır. Atık Pil ve Akümülatörler Ancak herhangi bir acil durumda akümülatör değişimlerinin tesis içerisinde yapılması durumunda, ortaya çıkması muhtemel atık aküler tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği (Değişik: R.G /27537) hükümleri doğrultusunda proje alanı içerisinde taban sızdırmazlığı sağlanmış, kapalı bir ortamda geçici depolanacak ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ndan lisans almış geri kazanım/geri dönüşüm firmasına verilmek sureti ile bertarafı sağlanacaktır. Projenin işletme aşamasında atık piller oluşması durumunda bu atık piller, tesis içerisinde belirli noktalara konulacak atık pil kutularında biriktirilecek ve bu atık pil kutularının dolmasına yakın Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği ne teslim edilecektir. Ömrünü Tamamlamış Lastik Tesiste çalışacak araçlardan kaynaklanması muhtemel araç lastikleri, tarih ve sayılı Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği (Değişik tarih ve sayılı R.G) hükümlerine doğrultusunda proje alanı içerisinde taban sızdırmazlığı sağlanmış, kapalı bir ortamda geçici depolanacak ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ndan lisans almış geri kazanım/geri dönüşüm firmasına verilerek bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Koku tarih ve sayılı Kokuya Sebep Olan Emisyonların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. 101

119 Atık yağ Mineral esaslı klor içermeyen motor, şanzıman ve yağlama yağları Proje alanlarında herhangi bir atık yağ oluşması durumunda, oluşacak atık yağların yetkili laboratuvarlarda analizleri yaptırılarak kategorileri belirlenecektir. Analiz sonuçlarına göre kategorileri belirlenen atık yağlar, mevcut tesis alanı içerisinde inşa edilecek sızdırmazlığı sağlanmış ve kapalı olarak tasarlanacak geçici atık depolama alanındaki sızdırmaz atık yağ tanklarında geçici olarak depolanacaktır. Söz konusu atık yağ tankları her kategori atık yağ için ayrı ayrı olacaktır. Ayrıca tanklar kırmızı renkli olacak, üzerlerinde ATIK YAĞ ibaresi ve atık yağ kategorisi bulunacaktır. Oluşan atık yağların 6 aylık geçici depolama süreleri geçirilmeden Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ndan lisans almış geri kazanım/geri dönüşüm tesislerine UATF düzenlenerek gönderilmeleri ve bertaraf edilmeleri sağlanacaktır. Daha sonra söz konusu UATF evraklarının A formunun bir nüshası Çevre ve Şehircilik Bakanlığına, D formunun bir nüshası Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ne sunulacak olup, B ve D formlarının birer nüshaları da arşivlenip en az 5 yıl saklanacaktır Proje kapsamında kullanılacak hammadde ve tehlikeli kimyasalların listesi, risk durumları, yıllık kullanım miktarları, güvenlik bilgi formları, depolama ve bertaraf yöntemleri ve güvenlik önlemleri, alınacak izinler, Kapasite artışı yapılması planlanan projede; Gönen Atık Bertaraf Catliq Demo Tesisi ne gelecek olan organik içerikli ıslak atıklar CatLiq (Catalytic Liquifaction) prosesi ile su ve bazı katalizörler varlığında, süperkritik şartlarda bertaraf edilerek direkt olarak sentetik sıvı yakıta ve kompoze gübre hammaddesine çevrilecektir. Tesiste hammadde olarak, tesisin bitişiğinde yer alan ve Balıkesir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nün tarih ve sayılı görüş yazısında belirtildiği üzere kapasite itibarı ile ÇED Yönetmeliği Ek-1 ve Ek-2 Listelerinde yer almayan Gönen Biyogaz Tesisi nin biyogaz reaktör çıkışı atıkları kullanılacaktır (Bkz. Ek-9/Resmi Yazılar). Bahse konu CatLiq prosesinde tesise çok yakın mesafede bulunan ve Gönen Biyogaz Tesisi ne ait atıksu arıtma tesisinden oluşacak arıtma çamurları ve tesis bitişiğinde yer alan besi çiftliklerinden kaynaklanacak hayvansal atıklar da hammadde olarak kullanılacaktır. Proseste hammadde olarak, ayrıca tarım atıkları, orman atıkları ile evsel ve endüstriyel organik içerikli atıklar da kullanılabilmektedir. Proje kapsamında kullanılacak hammadde listesi 1. Bölümde detaylandırılmıştır. Bu kapsamda proje prosesinde temel işlem organik atıkların süper kritik şartlarda katı, sıvı ve gaz fazının aynı şartlarda yer aldığı hale çevirmektir. Bu işlemler gerçekleştirilirken dışarıdan herhangi bir kimyasal kullanımı söz konusu değildir. Proje konusu proseste, organik atıkların kimyasal reaksiyonu için ihtiyaç duyulan proses ısısı, reaktör öncesindeki son kademe eşanjörde bir ergimiş tuz devresi ile sağlanmakta, söz konusu ergimiş tuz, doğalgazlı kazanda istenen sıcaklığa kavuşturulmaktadır. Proseste kimyasal olarak kullanılan tek malzeme ergimiş tuzdur (NaNO3/KNO3). Bahse konu ergimiş tuzun kullanım miktarının yılda yaklaşık 10 ton olacağı öngörülmektedir. Ergimiş tuza ait MSDS formları Ek-11 de sunulmuştur. Proseste kullanılacak olan ana hammadde, proje alanında sınır komşusu durumunda bulunan Gönen Biyogaz Tesisi dekantör çıkışı organik atıklardır. Bahse konu organik atıklar, proje konusu Catliq prosesine direk olarak kapalı bir sistemle beslenecektir. Proje kapsamında kullanılması mümkün olan diğer hammaddeler de depolanmadan direk olarak sisteme beslenecektir. Depolama mecburiyeti gerektiren durumlar söz konusu olduğunda, söz konusu atıklar proje alanı içerisinde sızdırmaz, betonarme zemin üzerinde, kapalı tanklarda depolanacaktır. 102

120 Hammadde olarak kullanılacak olan ürünlerin, tamamen organik olduğu göz bulundurulduğunda tehlike arz eden durumlara sebebiyet vereceği öngörülmemektedir. Proje ısı transferi için kullanılacak olan ergimiş tuz ise proje alanında ayrı bir alanda uyarı levhalarının yer aldığı, sızdırmaz betonarme zemine sahip bir alanda, kapalı kaplarda muhafaza edilecektir. Proje kapsamında risk analizleri yaptırılarak gerekli önlemler alınacaktır. Ergimiş tuzlar tekrar kullanılamayacak duruma geldiğinde tehlikeli atık kapsmında değerlendirilerek lisanslı tehlikeli atık firmalaranına verilerek bertaraf edilecektir. Proje kapsamında üretimde ergimiş tuz dışında herhangi bir kimyasal kullanımı söz konusu olmayacaktır. Bahse konu tuzun taşınması ve kullanılması sırasında tarih ve sayılı Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İş Yerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük e ve tehlikeli özellik gösterebilme ihtimaline karşı taşıma sırasında tarih ve sayılı Tehlikeli Maddelerin Karayolu İle Taşınması Hakkında Yönetmelik te yer alan ilgili tüm hususlara uyulacaktır. Planlanan Catliq Atık Bertaraf Tesisi faaliyetleri sırasında tarih ve sayılı Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelik ve tarih ve sayılı Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır Proje kapsamında kullanılacak maddelerden, parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli, toksik vb. olanların, taşınmaları, depolanmaları ve kullanımları, bu maddelerden kaynaklanabilecek risk durumu ve alınacak önlemler, kullanılacak kimyasalların güvenlik bilgi formları, bu işler için kullanılacak alet ve makineler, Projede arazi hazırlık çalışması yürütülmeyecek olup, makine ekipmanın yerleştirilmesi işlemi de büyük ölçüde tamamlanmış durumdadır. Kapasite artışı makine ve ekipman sayısında değişikliğe sebep olmayacak olup vardiya sayısının arttırılması ile gerçekleştirilecektir. Bu kapsamda projenin inşaat aşamasında herhangi bir parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli, toksik vb. madde kullanımı söz konusu olmayacaktır. Proje kapsamında uygulanılması planlanan Catliq atık bertaraf sisteminde hammadde olarak parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli, toksik vb. madde kullanımı söz konusu olmamaktadır. Projede prosesin uygulanması aşamasında ısı transferi amacıyla ergimiş tuz kullanımı planlanmaktadır. Ergimiş tuz ile ilgili olarak MSDS formu Ek-11 de sunulmuştur. Bahse konusu tuz proses içerisindeki tuz tankı sistemine direk olarak beslenmekte olup herhangi bir alanda depolanmayacaktır. Tesiste proseste ergimiş tuz dışında herhangi başka bir kimyasal madde kullanımı söz konusu olmayacaktır. Tesiste İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği kapsamında risk analizlari yaptırılarak gerekli önlemler alınacaktır. Proje kapsamında üretimde ergimiş tuz dışında herhangi bir kimyasal kullanımı söz konusu olmayacaktır. Bahse konu tuzun taşınması ve kullanılması sırasında tarih ve sayılı Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İş Yerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük e ve tehlikeli özellik gösterebilme ihtimaline karşı taşıma sırasında tarih ve sayılı Tehlikeli Maddelerin Karayolu İle Taşınması Hakkında Yönetmelik te yer alan ilgili tüm hususlara uyulacaktır. Tesislerde tarih ve sayılı Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelik ve tarih ve sayılı Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. 103

121 4.12 Proje kapsamında kullanılacak yakıtların türleri, tüketim miktarları, yakma sistemleri ve prosesten oluşacak emisyonlar (gaz, toz vb.), bu emisyonların kaynak, miktar ve özellikleri, bertarf metotları, gerekli hesaplamalar, kullanılacak emisyon kontrol teknolojileri, kapasiteleri çalışma verimleri, sağlanması gereken emisyon limitleri, ilgili yönetmelikler kapsamında yapılacak değerlendirmeler, Projede arazi hazırlık çalışması yürütülmeyecek olup, makine ekipmanın yerleştirilmesi işlemi de büyük ölçüde tamamlanmış durumdadır. Kapasite artışı makine ve ekipman sayısında değişikliğe sebep olmayacak olup vardiya sayısının arttırılması ile gerçekleştirilecektir. Bu kapsamda projenin arazi hazırlık çalışmaları kapsamında emisyona sebep olacak büyük çaplı bir çalışma yürütülmeyecektir. Faaliyetin inşaat aşamasında makine ve ekipmanın yerleşmesi sırasında toz oluşumu durumunda sulama yapılarak önlem alınacaktır. Projede kullanılacak olan hammaddeler emisyona sebep olacak uçucu nitelikte maddeler olmayıp sızdırmaz yapıdaki kapalı tankerlerle proje alanına taşınacaktır tarihli sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği (SKHKKY) Ek-2 de, hava kirlenmelerini temsil eden değerler, ölçümlerle elde edilen hava kalitesi değerleri, hesapla elde edilen hava kirlenmesine katkı değerleri ve bu değerlerle teşkil edilen toplam kirlenme değerlerinin tespit edilmesine, eğer baca dışındaki yerlerden yayılan toz emisyonları 1 kg/saat ten küçükse gerek olmadığı belirtilmektedir. Bu kapsamda Hava Kirlenmesine Katkı Değerinin Hesaplanması için modelleme çalışması yapılmasına gerek duyulmamıştır. Proje kapsamında yürütülen bütün çalışmalar, analitik hesaplamaların yanı sıra ASPEN HYSYS ve CHEMCAD gibi proses mühendisligi yazılımları kullanılarak da desteklenmiştir. Projenin işletme aşamasında ısınma amaçlı ve proseste yakıt olarak doğalgaz kullanılacaktır. Proseste kimyasal dönüşümün tamamlanması sonucu oluşacak olan sentez gazı atmosfere direk olarak salınmayacak olup, dünyaca kabul edilen en uygun tekniklerin (BAT, Best available techniques/bep, Best environmental practise) uygulanması sonucunda doğalgaz kazanına geri beslenerek doğalgaz ile birlikte ısı üretimi için kullanılacaktır. Bu aşamada verimli ve temiz bir yanma sağlanması ve atık ısıyı geri kazanmak için ters akışlı bir ısı eşanjörü olan reküpüratör kullanılacaktır. Böylece doğalgazın yanma ısısının, az miktarda niteliksiz atık ısı oluşturacak biçimde değerlendirilmesi sağlanmış olacaktır. Proseste kullanılan makine ve ekipmanın çalışması için gerekli olacak olan enerji de elektrik enerjisinden karşılanacak olup, hammadde taşınmasında kullanılacak olan araçlarda yakıt olarak motorin kullanılacaktır. Proje kapsamında tek vardiyanın 8 saat kabulüyle yapılan hesaplar sonucunda elde edilen veriler Tablo de sunulmuştur. 104

122 Tablo Enerji Denkliği Tablosu (Tek Vardiya İçin) Planlanan kapasite artışı, vardiya sayısının 3 e çıkarılması ile gerçekleştirilecektir. Bu kapsamda projenin işletme aşamasında ihtiyaç duyulacak olan enerji ve ısı miktarları, oluşması öngörülen atık ısı ve ısı kaybı miktarları aşağıda sıralanmıştır: Proje kapsamında tek vardiyada kwh/gün elektrik enerjisine ve kwh/gün ısı enerjisine ihtiyaç duyulmaktadır. Vardiya sayısının artırılması sonucu kwh/gün elektrik enerjisine ve kwh/gün ısı enerjisine gereksinim duyulacaktır. Projenin atık ısı geri kazanım verimi yaklaşık %85 tir. Proses çıktısı olarak tek vardiyada 520 kw-h/gün, 3 vardiya sonucu kwh/gün niteliksiz atık ısı çıkacağı öngörülmektedir. Proseste enerji kayıpları literatür bilgisi referans alınarak %10 kabul edilmistir. Proseste ısı kaybı kw-h/gündür. Yapılan yanma modellemesi ve analitik model hesaplarına göre elde edilen proses çıktısı yanma gazlarının konsantrasyonları ve Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, A) Birinci Grup Tesisler-Yakma Tesisleri, Madde 5- Gaz Yakıtlı Yakma Tesisleri 100 MW'ın Altındaki Tesisler İçin Baca Gazı Emisyonları Degerleri Tablo de sunulmustur. Tablo Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, A) Birinci Grup Tesisler-Yakma Tesisleri, Madde 5- Gaz Yakıtlı Yakma Tesisleri 100 MW'ın Altındaki Tesisler İçin Baca Gazı Emisyonları Degerleri 105