Fen Liseleri (haftalık 3, yıllık toplam 111 ders saati)

Transkript

1 BİYOLOJİ Fen Liseleri (haftalık 3, yıllık toplam 111 ders saati) GİRİŞ İçinde yaşadığımız binyılın en önemli ihtiyaçlarından biri toplumsal gelişmenin bir çok alanlarında çalışmalara katılmak, biyoloji biliminin diğer bilimlerle işbirliği içinde bulunmasını sağlamaktır. Yedinci sınıf Biyoloji dersi öğretim programı içerdiği konularla (metabolizma, hayat devri, kalıtım, canlıların yapısı, ayrıca kordalıların diverzitesi) öğrencilerde psikomotor yeti ve becerilerin geliştirilmesini sağlamaktadır. Biyoloji dersi öğretim programının gerçekleştirilmesinde uygulanan yeni girişim ve stratejiler öğrencilerin eleştirel ve soyut düşünebilme yeteneklerini geliştirir, bu dünya gerçeklerini kavramada yardımcı olur. Biyoloji dersi öğretim programının geliştirilmesi ister metodoloji ve içeriklerin gerçeklestirilmesi açısından, ister de öğretim sürecinde elde edilen sonuçlar, uygulanan yöntemler ve kullanılan araçlar açısından bilimsel bir nitelik taşımaktadır. Biyoloji dersi öğretim programı öğretmenin yapacağı işlerden çok, öğrencinin edineceği bilgi ve becerilere önem vermektedir. Başka bir deyişle, Biyoloji dersi öğretim programı öğrencilerin, içinde insanın da bulunduğu canlı dünyaya karşı ilgisini uyandırır, doğanın ve canlıların korunması konusunda sorumluluklarını artırır, doğanın biyolojik zenginliklerini tanıyarak çevre bilinci ile doğru kullanmalarını sağlar. Bütün bunlar, aynı zamanda yeni binyılın getireceği sorunlarla başa çıkmayı sağlayacaktır. UZAK HEDEFLER Hayatsal olaylara ait esas kanunları, canlıların organizasyon, yapı ve gelişimlerini kavrayabilme; Canlılar alemindeki çeşitliliği, canlıların ekolojik dengenin sağlanmasındaki rolünü kavrayabilme; Bilimsel çalışmalarda ihtiyaç duyulan bilgilere ulaşabilme ve bu bilgilerden yararlanarak insan ve çevrenin yararları doğrultusunda etkinlik gösterebilme. 1

2 GENEL HEDEFLER Tutum ve değerlerin geliştirilmesi açısından Canlılara ve çevreye karşı saygılı ve sorumlu davranarak ekolojik dengeyi sağlayabilme; Kişisel davranışları (iş birlikçilik, açıklık, hoşgörürlük, saygınlık, gönüllülük, eleştirilik ) geliştirebilme; Bilgi açısından Biyolojik kavram ve terimleri kavrayabilme; Biyolojik kavram ve ilkeleri kavrayıp aralarında ilişki kurabilme; Biyolojik işlem ve yöntemleri uygulayabilme; Anlama açısından Biyolojide uygulanan işlem ve yöntemleri kavrayabilme; Etki-tepki ilişkilerini kavrayabilme; Biyoloji gerçek ve ilkeleri kavrayabime; Uygulama açısından Biyolojik sorunlari çözebilme ; Bilimsel çalışmalarda ihtiyaç duyulan bilgilere ulaşabilme; Diğer bilim dallarındaki gelişmelerden biyolojide yararlanabilme; Bilgi alış verişi açısından Bilimsel olaylar arasında ilişki kurabilme; Yararlı olan ve yararlı olmayan bilgileri birbirinden ayırt edebilme; Bilim ve bilimsel yöntemlerin özellikerini kavrayabilme; Eleştirel düşünme açısından Biyolojide edinilen bilgi ve becerileri günlük hayatta uygulayabilme; Iş birliği içinde çalışmayı alışkanlık haline getirebilme. Gerçekleri yargılardan ayırt edebilme; Önemli bilgileri önemsiz olanlardan ayırt edebilme. Biyoloji dersi öğretim programı 11. sınıf genel ve özel amaçlarına uygun olarak üç bölüm ve yedi altbölüme ayrılmıştır. 11. sınıf Biyoloji dersi öğretim programı organizasyonu aşağıdaki tabloda verilmiştir: 2

3 Tab.1. PROGRAM İÇERİĞİ KATEGORİLER ALT KATEGORİLER Ders Saati Yüzdelik % I.1. METABOLİZMA I. HAYATSAL OLAYLAR I.2. HAYAT DEVRİ I.3. KALITIM II.1. DOKULAR II. CANLILARIN YAPISI II.2. ORGANLAR II.3. ORGANİK SİSTEMLER III. CANLILAR VE ÇEVRE III.3. BİYODİVERZİTE Pratik Çalışma Serbest Ders Saatleri Toplam

4 Kategori Alt kategori Program İçeriği Kazanımlar Dersler Arası İlişki I. HAYATSAL OLAYLAR I.1. METABOLIZ MA I.1.1.HAYATIN FİZİKSEL, KIMYASAL ve HÜCRESEL ESASI: Su ve Canlılar; Karbonhidrat, Yağ ve Proteinlerin Yapısı ve Biyolojik Önemi; Maddelerin Hücre Zarından Geçmesi; Fotosentez; Hücre Solunumu; Biyokatalizorlerin Anabolizma ve Katabolizmadaki Rolü; Pratik Çalışma: v Alyuvarların Değişik Çözeltilerdeki Davranışı; v Fotosentezin Incelenmesi; v Yaprak Terlemesinin Stahl Yöntemiyle Incelenmesi; v Katalaz Enzimi Etkinliğinin İncelenmesi. Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci : Suyun çözücü, ısı düzenleyici, taşıyıcı olarak önemini ve hücredeki fiziolojik görevini açıklar; Asit, baz ve tuzları birbirinden ayırt eder ve ph'nın biyolojik önemini açıklar; Plazmoliz, deplazmoliz ve turgorun hücre hayatındaki önemini, ayrıca sitoliz nedenlerini açıklar; Biyomonomer ve biyopolimerlerin yapısını açıklar; Biyomonomerlerin biyopolimerlere, biyopolimerlerin de biyomonomerlere dönüşümünü açıklar; Karbonhidrat, yağ ve proteinlerin yapısını ve biyolojik önemini açıklar; Amino asitlerin yapı ve görevini açıklar; Peptid bağının oluşumunu ve proteinlerin strüktürel yapısını açıklar; Inorganik ve organik katalizörleri birbirinden ayırt eder; ATP'nin hücredeki rolünü açıklar; Vitaminlerin biyokimyasal reaksiyonlardaki rolünü açıklar; Enzim ve koenzimlerin biyokimyasal reaksiyonlardaki rolünü açıklar; Değişik etkenlerin (ph, sıcaklık, inhibitörler v.b.) enzimlere etkisini açıklar; Fotosentezin ışık ve karanlık safhası reaksiyonlarını açıklar; Hücre solumunun oksijenli, mayalanmanın da oksijensiz solunum olduğunu ayırt eder; Mayalanmanın günlük yaşamdaki önemini açıklar; Fizik, Kimya 4

5 Heterotrof ve ototrof canlılarda metabolizma olayını açıklar; Fotosentez ve hücre solunumu arasındaki bağlılığı inceler; Kloroplast ve klorofilin görevini (ayrıntılara girmeden) açıklar; Fotosentez etkenlerini (ışık, CO2, sıcaklık v.b.) tartışır; Bitkisel hormonların düzenleyici etkisini açıklar; Inhibitörlerin etki mekanizmasını açıklar; Fotosentezin yapraklarda gerçekleştiğini tespit eder; Terlemenin yapraklarda gerçekleştiğini tespit eder; Alyuvarların izotonik, hipotonik ve hipertonik çözeltilerdeki davranışını inceler; Sıcaklık ve ph'nın katalaz enzimine etkisini açıklar. 5

6 Kategori Alt kategori Program İçeriği Kazanımlar Dersler Arası İlişki I. HAYATSAL OLAYLAR I.2. HAYAT DEVRİ I.2.1. HÜCRE BÖLÜNMESİ: Mitoz ve Meyoz I.2.2. HAYVANLARDA GELİŞME VE BÜYÜME Gametogenez; Döllenme; Embriyon Gelişimi; Doğum; Büyüme; Üreme; Yaşlanma; Ölüm I.2.3. Kurbağa Örneğindeki Anamniyotların, İnsan Örneğinde Amniyotların Embriyon Gelişimi; I.2.4. Bitkilerde Gelişme ve Büyüme Fizyolojisi. Pratik Çalışma: v Soğan Kökü Hücrelerinin Bölünmesi; v Kurbağa ve Tavuk Embriyon Gelişimi. Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci: Hücre bölünmesini açıklar, mitoz ve meyoz arasındaki farkları ayırt eder; DNA ve kromozomların hücre bölünmesindeki görevini inceler; Memelilerde üreme organlarının yapısını ve eşeyli üremeyi açıklar; Memelilerde gelişim safhalarını embriyon öncesi gelişim (gametogenez, döllenme), embriyon gelişimi ve embriyon sonrası gelişimi (doğum, büyüme, üreme, yaşlanma, ölüm) açıklar; Omurgalılarda başkalaşmalı (kurbağa) ve başkalaşmasız (insan) gelişimi açıklar; Embriyon gelişiminin birkaç safhada gerçekleştiğini açıklar; Yapay döllenmeyi açıklar; Hayvanlarda dış ve iç döllenmeyi açıklar; Bitkilerde "Tohumdan tohuma" gelişimi (ayrıntılara girmeden) açıklar; Tohumlu bitkilerin gelişim ve büyüme fizyolojisini, gelişme ve büyümeyi etkileyen etkenleri açıklar; Çiçeklenme ve fotoperiyodizmin fizyolojisini açiklar; Insanda üreme sisteminin yapı ve görevini açıklar; Hormonların menstrual döngü ile bağlılığını ve fiziki-ruhi davranışlara etkisi; Insanda gebeliğin süresini ve gebeliğe ait safhalar arasındaki bağlılığı açıklar; Insanda cinsel aksaklıkları ve bu aksaklıkların biyokimyasal, fizyolojik, Fizik, Kimya, Biyokimya 6

7 hormonal ve kromozomal nedenlerini (ayrıntılara girmeden) inceler; Üreme ve kalıtımın canlıların gelişimindeki önemini açıklar. 7

8 Kategori Alt kategori Program İçeriği Kazanımlar Dersler Arası İlişki I. HAYATSAL OLAYLAR I.3. KALITIM I.3.1. Nükleik Asitlerin (DNA ve RNA) Yapı ve Görevi; I.3.2. Protein Sentezi; I.3.3. Mendelin Çalışmaları; I.3.4. Eşey Tayini ve Eşeye Bağlı Kalıtım; I.3.5. Kalıtsal Hastalıklar. Pratik Çalışmalar : Eşeye Bağlı Kalıtım; Mısır Melezleri; Genetik Şifre ve Protein Sentezi. Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci: J. Watson ve F. Crick DNA molekül modelinin biyoloji, tıp ve biyoteknolojideki önemini değerlendirir; Nükleotid (şeker, baz, fosfat), sarmal iplik, hidrojenür bağ terimlerini açıklar ve azot bazlarını adlandırır; DNA ve RNA arasındaki farkları açıklar; DNA'nın çoğalması (replikasyon) olayını açıklar; Nükleotidlerin, enerji taşıyıcı moleküllerin (ATP) yapı taşları olduğunu açıklar; Protein sentezini ve DNA ile RNA'nın sentezdeki önemini "Genetik şifrenin yazılması" ve "Genetik şifrenin okunması" deyimlerini açıklar; "Kod", "Kodon" ve "Antikodon" kavramlarını açıklar; Mendel'in kalıtım yasalarını açıklar; Kalıtsal olan ve kalıtsal olmayan özellikleri, genotip ve fenotipi, monohibrit ve dihibrit çaprazlaşmayı birbirinden ayırt eder ve oğul döldeki genotipleri belirler; Mendel yasalarından yararlanarak değişik özelliklerin kalıtımını inceler; Eşeye bağlı kalıtımı, baskın ve çekinik özellikleri, akraba evliliklerinin neticelerini açıklar; Kalıtsal hastalıkları ve neticelerini açıklar; Insanda eşeye bağlı hastalıkları ve akraba evliliklerinin neticelerini açıklar; Monohibrit ve dihibrit çaprazlamaya ait problemleri çözer ve açıklar; Değişik mısır ırk ve melezlerinin özelliklerini karşılaştırır; Fizik, Kimya, Matematik 8

9 CD'lerden yararlanarak protein sentezini yorumlar. 9

10 Kategori Alt kategori Program İçeriği Kazanımlar Dersler Arası İlişki II. CANLILA RIN YAPISI II.2 DOKU ve ORGANLAR II. 1. DOKULAR II.1.1. Bitkisel Dokular; II.1.2. Hayvansal Dokular; II.2.1. Bitkisel Organlar; II.2.2. Hayvansal Organlar. Pratik Çalışma: Suyun Odun doku (ksilen) ile Taşınması; Bitki hareketleri. Not: Öğrenciler hücre, doku ve organları ilk okulda öğrendiler. Bu sınıfta organlara ait bilgiler genişletilir. Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci: Bitkisel ve hayvansal doku ve organların yapı ve görevini inceler ve açıklar; Bitki ve hayvanların esas özelliklerini açıklar; Bitki ve Hayvanlarda özelleşmiş doku ve organları adlandırır ve ayırt eder; Omurgalılarda böbrek, kalp ve karaciğer gibi organları organik sistem kapsamında açıklar; Bitkilerde maddelerin taşınmasını sağlayan yapıları açıklar; Bitki ve hayvanların yapısındaki farkları ayırt eder; Değişik organların yapı ve görevleri arasındaki bağlılığı açıklar; Görevini yitiren organların kaderini belirler; Dış etkenlerin (ışık, yerçekimi v.b.) bitkilerin büyüme, gelişme ve hareketlerine etkisini açıklar; Suyu kökten yapraklara taşıyan gövde kısımlarını tespit eder; Bitkilerde fototropizm ve jeotropizm hareketlerini deneysel olarak gösterir. Morfoloji, Anatomi, Embrijoloji, Fizik 10

11 Kategori Alt kategori Program İçeriği Kazanımlar Dersler Arası İlişki II. CANLILA RIN YAPISI II. 3. ORGANIK SISTEMLE R II.3.1. ORGANİK SİSTEMLER: Denetleyici ve Düzenleyici Sistemeler Duyu organları; Destek ve Hareket Sistemleri; Sindirim Sistemi; Dolaşım sistemi; Solunum Sistemi; Boşaltım sistemi. Pratik Çalışma : Kan grupları; Otonom Sinir Sisteminin Kalbin Çalışmasına Etkisi; Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci: Canlı sistemlerin yapı ve görevlerine ait bilgileri kavrar ve uygular; Omurgalılara ait anatomik terimleri kullanır; Omurgalılara ait destek ve hareket sisteminin yapı ve görevini inceler ve açıklar; Sinir sistemi ve endokrin sistemin yapı ve görevini inceler ve açıklar; Merkez ve otonom sinir sisteminin yapı ve görevini karşılaştırır ve ayırt eder; Sempatik ve parasempatik sinir sistemlerinin çalışmasına ait örnekler verir; Sinapsların yapı ve görevlerini açıklar; Uyarılma ve uyartı terimlerinin tanımını yapar; Sinir hücresinin yapı ve görevini açıklar; Endokrin sisteme ait bez ve hormonların yapı ve görevini açıklar; Kardiyovasküler ve lenf sisteminin, ayrıca kanın yapı görevini, bağışıklığı açıklar; Insan ve omurgalı hayvanların dolaşım sistemlerini karşılaştırır, farkları ayırt eder; Dolaşım ve solunum sistemi arasındaki bağlılığı açıklar; Pigmentlerin (Hb, Hc) solunumdaki görevini açıklar; Bağışıklığı sağlayan yapıları ayırt eder ve açıklar; Antijen ve antikor terimlerinin tanımını yapar; Kanın koruyucu görevini açıklar; Bazı hastalıkların (AIDS) sebep ve belirtilerinin tedavisini açıklar; Emilim ve boşaltımı molekül, hücre, organ ve organik sistemler düzeyinde gerçekleştiren yapıları inceler ve açıklar; Omurgalılarda sindirim ve boşaltım sistemlerinin karşılaştırmalı yapı ve görevlerini inceler ve açıklar; Insanın sindirim ve boşaltım sistemini omurgalı hayvanların sindirim ve boşaltım sistemleriyle karşılaştırır; Morfoloji, Anatomi, Embriyol oji, Psikoloji, Fizik, Ekonomi, Immunolo ji. 11

12 Kurbağa Derisinin Solunumdak i Görevi. Not: Öğrenciler organik sistemleri ilkokulda öğrendiler. Bu sınıfta organik sistemlere ait bilgiler genişletilir. Besinlerin sindirim ve emilim mekanizmalarını açıklar; Vücut ısısı ve beslenme ile metabolizma arasındaki bağlılığı açıklar; Su ve tuzların deri ve böbreklerle boşaltımını açıklar; Sidiğin oluşumunu ve boşaltımını açıklar; İnsanın organik sistemlerini hayvanların organik sistemleriyle karşılaştırır; İnsanda organik sistemlere ait bazı hastalıkları açıklar. İnsanda kan gruplarını tayin eder; Sınıftaki öğrencilerinin kan grupları yüzdeliklerini Kosova'daki yüzdeliklerle karşılaştırır; Kurbağada adrenalin ve noradrenalinin kalp atışlarına etkisini tespit eder; Kurbağada esas solunum organının deri olduğunu tespit eder. Kategori Alt kategori Program İçeriği Kazanımlar Dersler Arası İlişki III. CANLILAR VE ÇEVRE III.1. BİYODİ - VERZİTE III.1.1. KORDALILAR; III.1.2. OMURGALILAR; Balıklar; İkiyaşayışlılar; Sürüngenler; Kuşlar; Memeliler. Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci: Kordalıların çeşitliliğini açıklar ve karakteristik özelliklerini anlatır; Omurgalıların (balıklar, ikiyaşayışlılar, sürüngenler, kuşlar, memeliler) yaşam ortamlarını ve yaşayış tarzlarını açıklar; Omurgalılarda çeşitliliğin artışını gösteren örnekleri gözlemler; Morfolojik, anatomik, embriyolojik ve evrimsel kriterler uygulayarak omurgalıların farklı sınıflarına ait hayvanları (kurbağa, alabalık, kertenkele, tavuk, fare) karşılaştırarak benzerlik ve farklılıkları tespit eder. Morfoloji, Anatomi, Embriyoloji, Paleontoloji, Jeoloji. 12

13 Pratik Çalışma: Çevrede Bulunan Ikiyaşayışlı ve Sürüngenlerin Anahtar Kitaplar Yardımıyla Tanımlanması. Not: Omurgalılar evrim boyunca değişik ortamlarda yaşamaya uyum sağlamıştır. Çevrede bulunan ikiyaşayışlı ve sürüngenleri tanımlar. 13

14 ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ Biyoloji dersi programı, birçok diğer programlar olduğu gibi, değisik yöntemler ile gerçekleştirilebilir. Değişik yöntemlerin uygulandığı derslerin, sadece bir yöntemin uygulandığı derslerden çok daha başarılı olduğu bilinir. Her dersin kendine göre öğretim yöntemleri olduğu gibi ortak öğretim yöntemleri de vardır. Biyoloji dersinde uygulanabilen yöntemlerin birkaçı aşağıda verilmiştir: Anlatma (monolog) yöntemi; Konuşma (diyalog) yöntemi ; Metin üzerinde çalışma yöntemi; Gösteri yöntemi; İnteraktif yöntem (bilgisayar ve CD lerin kullanılması yöntemleri). Öğretim yöntemlerinin olumlu ve olumsuz tarafları da vardır. Yalnız bir ögretim yönteminin uygulandığı derslerde öğretim programlarının öngördüğü amaç ve ödevlerin gerçekleştirilmesi mümkün değildir. Bu yüzden derslerde öğretim yöntemlerinin biri değil, birkaçı uygulanmalıdır. Öğrenci merkezli eğitimde öğretmen, danışman ve rehber rolünü üstlenmiştir. Derslerde uygulanacak olan yöntemlerin seçimi bizzat öğretmenin kendisine bırakılmstır. Ögretmenin GİS (giriş-işleniş-sonuç) strüktürlü derlserde uygulanabilen yöntemlerin birkaçı şunlardır: Klaster, Küp, Kavramlar tablosu, Ven diyagrami, braynstorming, Xhigson I ve II v.b. Öğrencilerle çalışma şekilleri ve öğretim yöntemlerine ait ayrıntılı bilgileri aşağıdaki kitaplarda bulabilirsiniz: B.Musai: Modele te mësimdhënës se suksesëshem; Tiran; rëct ara@aedp-soros.al. M.Mula: Modele të mësimdhënes sipas strukturës ERR të ores, Prishtinë kec-ks.org, kec-ks.org. Dokuzuncu ve Onuncu Sınıf Programları; Priştine, 2002 ve 2003, sayfa ve Pratikte yalnız bir öğretim yönteminin uygulandığı dersler genelde yoktur. Aynı bir derste birkaç öğretim yöntemi uygulandığında çalışmalar daha ilginç ve daha dinamik olur; monotoni kırılır ve öğrencilerin başarısı düzelir. Çalışmalar sırasında yapılan her değişme çalışmaları canlandırır, ilgi ve bilgiyi artırır. Biyolojiye ait ödev ve amaçların daha başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesi için Bilinenden bilinmeyene, Basitten bileşiğe, Somuttan soyuda, Özelden genele, Büyükten küçüğe gibi didaktik ilkeler uygulanmalıdır. Başka bir deyişle, öğretmen derslik, laboratuvar ve doğada gerçekliştirilen çalışmalarda öğrencileri yönlendirerek ve yardımcı olarak onların öğrenme, gözlem yapma, sıralama, ölçme, kaydetme, sonuç çıkarma, deney yapma, kontrol etme, yani çalışarak ve yaşayarak program içeriklerini anlama ve kavramalarını sağlamaktadır. 14

15 İşitilen unutulur, görülen bellekte tutulur, gözlenen ve yapılan ise unutulmaz deyimi çok anlamlı bir deyim. Öğretim amaçların gerçekleştirilebilmesi için okulda var olan vivaryum, akvaryum ve tevaryumlardan yararlanılır. Çevrede bulunan bitki ve hayvanları tanımlayıp sınıflandırabilmek için anahtar kitaplar kullanılır. Bu işte öğretmenin yardımcı olması gerekir. KAYNAK VE DERS ARAÇ İLE GEREÇLER DERS KITAPLARI VE DIĞER KAYNAKLAR 11. sınıf Biyoloji dersi öğretim programının gerçekleştirilmesi için önerilen kaynakça aşağıda verilmiştir: TÜRKÇE KAYNAKÇA: H. Çığırgan, M.Ay: fen bilgisi 4,5,6,7,8, MEB-Ankara, 1999 S. Börü, Ş. Çavak: Bıyoloji, Lise 1, MEB-Istanbul, 2001 A. Sucu, S. Bayar: Biyoloji, Lise 2, MEB-Istanbul, 2000 Ö. Bulut, S. Korkmaz: Biyoloji, Lise 3, MEB-Istanbul 2001 İnternet: virtual plant cell from a University of Illinois project.qeliza bimore, struktura animal cell from a course at the university of Nebraska., qeliza shtazore, struktura Arizona.edu/cell bio/tutorials/pev/page2.html, për baktere difuzioni fotosinteza nukleike cell cycle tutorial,reprodukimi to mendels,trashigimi cell information-trashëgimi dexing.html. This is a virtual zoo site,biodiversiteti avertebrorët site has a virtual frog dissection, Sistemet e organeve endokrinologji, feed-back, Zhvillimi i bimëve, shtazëve, zigota, embrioni,fetusi, fara 15

16 Derslerde kullanılacak olan kaynaklar öğrencilere ve konuya uygun olması şartıyla öğretmen tarafından seçilir. Öğretim sürecinde ders araç ve gereçleri de önemli rol oynar. Ders araçlarının en önemlileri görsel araçlar, işitsel araçlar ve görsel-işitsel araçlarıdır. LABORATUVAR VE DOĞA ÇALIŞMALARI 11. sınıfta laboratuvar çalışmalarından başka doğa çalışmalarının (eğitsel geziler) yapılması da öngörülmüştür. Laboratuvar ve doğa çalışmaları, öğretim programlarının bir parçasıdır. Bu çalışmalar sayesinde teorik bilgilerin pratikte uygulanması sağlanır. EĞİTSEL GEZİLER: Eğitsel geziler olayları, durumları gerçek görünümüyle tanıma, takdir etme ve bilgileri asıl kaynağından elde etme amacıyla uygulanan bir tekniktir. Bu tür geziler öğrencilerde benimseme, inceleme, analiz ve sentez yapma, mantıksal düşünme, bağımsız düşünme, sezgin ve yapıcı olma yetilerini geliştirir. Eğitsel gezilerin basit bir doğa gezisi olmaması için öğretmen tarafından iyi hazırlanması gerekir. Hazırlıklar aşağıdaki işlemleri kapsamalıdır: EĞİTSEL GEZİLERİN ORGANİZASYONU Eğitsel gezinin konusuna uygun bir yerin (ırmak, çayır, orman, agrokültür, milli park v.b) seçilmesi; Eğitsel gezinin gerçekleştiriliceği yerin bitkiler ve hayvanlar dünyasının, ayrıca konfigurasyonun incelenmesi (eğitsel gezinin gerçekleştirileceği yere gidiş ve dönüş yolunun, didaktik nedenler yüzünden, aynı olmaması gerekir); Öğrencilerin, gözleyecekleri durum ya da olay konusu hakkında önceden bilgilendirilmesi; Öğrencilerin eğitsel gezi sırasında bitki ve hayvanlara ait esas özellikleri ayırt etmesi, canlılar arasındaki ilişkileri incelemesi, bilgi kaybının önlemek amacıyla sonuçların hemen ve gerçege uygun olarak not edilmesi; Eğitsel gezi sırasında tartışma, değerlendirme ve özetlemenin yapılması, bitki ve hayvanlara ait malzemenin sınıflandırılması; PRATİK ÇALIŞMALAR Biyoloji laboratuvarı, doğa hakkında yararlı bir şekilde hangi soruların sorulabileceğini ve cevapların en iyi bir şekilde nasıl alınabileceğini en kolaylıkla öğrenilen yerdir (Biyoloji dersi öğretim programı, 10. sınıf, sayfa ) 16

17 BİYOLOJİ LABORATUVARI VE LABORATUVAR İŞÇİSİ (LABORANT) Biyoloji dersi öğretim programının başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesi için doğadaki çalışmalardan başka laboratuvar çalışmalarının da yapılmasına, ayrıca zengin bir kitaplığa ihtiyaç vardır. Bu işte internetten de yarararlanılabilir. Laboratuvar çalışmalarında laboranta da ihtiyaç vardır. Laborantın laboratuvarda yapması gereken işlerden bazıları laboratuvar bitki ve hayvanların bakımı, laboratuvar araç ve gereçlerin sağlanmasıdır. DEĞERLENDİRME Bireylere verilen eğitim sonunda, istenen yönde bazı davranışların oluşması beklenir. Bu davranışların oluşup oluşmadığını, oluştu ise de ne derecede oluştuğunu saptamak için değerlendirmeye ihtiyaç vardır. Eğitiminin sonunda öğrencilerde gözlenen davranışların (öğrenci kazanımları) değerlendirilmesi, gerek öğrenciler hakkında, gerekse öğretim programları (11. sınıf öğretim programı) hakkında önemli bilgiler verir. Değerlendirme ilkeleri aşağıda verilmiştir: Değerlendirmeye ait amaç ve önceliklerinin saptanması; Sonuçların uygun ölçme araçlarıyla değerlendirilmesi; Verilen bilgilerin kaliteli olmasının sağlanması; Değerlendirme ile tüm program içeriklerinin kapsanması; Verilen bilgilerin kalıcı olmasının sağlanması; Değişik değerlendirme tekniklerinin uygulanması; DEĞERLENDİRME ARAÇLARI Öğrencilerin sahip olduğu bilgi ve beceriler ölçme ile değerlendirilir. Değerlendirmenin daha gerçekçi olabilmesi için çeşitli ölçme araçları kullanılır. Öğretmen ve okulun kullanabileceği bazı ölçme araçları aşağıda verilmiştir. Gözlem; Sormaca (anket); Yazılı rapor; Sözlü rapor; 17

18 Yazılı sınav; Sözlü sınav; Dosya değerlendirilmesi; Kriter ve davranış değerlendirilmesi; Test degerlendirilmesi -Alternatif cevaplı testler; -Kısa cevaplı testler; -Çoktan seçmeli testler v.b. KAZANIMLAR DERECESİ: Öğretim yılı sonunda öğrencilerin kazanım dereceleri şöyle değerlendirilir: Pekiyi (bilgi seviyesi çok yüksek); İyi (bilgi seviyesi yüksek); Orta (bilgi seviyesi orta); Geçer (bilgi seviyesi sınırlı); Geçmez (bilgi seviyesi yetersiz). 18