bağışlayın! YAŞATMAK İÇİN Her Yönüyle Organ Nakli ve Bağışı > 14 Deniz Uğur:

Transkript

1 Sayı : 4 / Nisan 2012 YAŞATMAK İÇİN bağışlayın! Her Yönüyle Organ Nakli ve Bağışı > 14 Deniz Uğur: > 46 İhtiyacınız Olan Gücün Kendi İçinizde Olduğunu Aklınızdan Hiç Çıkarmayın Günümüz ve Geleceğimizin Tehlikesi: İnternet Bağımlılığı > 58

2

3 YAYIN DANIŞMA KURULUMUZ AYLIK SAĞLIK VE YAŞAM DERGİSİ Yıl: 1 Sayı: 4 NİSAN 2012 İLTEK - İletişim Teknolojileri A.Ş. adına Sahibi ve Yazı İşleri Müdürü Muhammet ÖZDEMİR Yayın Editörü Hande AYDEMİR İletişim Direktörü İ. Mediha İMAMOĞLU Grafik Tasarım Mustafa HALICI (İLTEK) Yayın İdare Merkezi İstanbul Caddesi Devrez Sokak No: 1/7 İskitler-Altındağ/ANKARA Tel: iltekas@yahoo.com dergi@saglikveinsandergisi.com Yayın Türü Yaygın Süreli Basım Yeri Kalkan Matbaacılık San ve Tic. Ltd. Şti. Büyük Sanayi 1. Cd. Alibey İşhanı, 99/32 İskitler-Altındağ/ANKARA Tel: Basım Tarihi Nisan 2012, ANKARA Sağlık ve İnsan Dergisi, basın meslek ilkelerine uymaya söz vermiştir. Dergimiz bütün sağlık çalışanlarına ve sağlıkla ilgilenen muhataplarına İltek A.Ş. nin hediyesidir. Kaynak gösterilmeden yazılar iktibas edilemez, alıntı yapılamaz. Yazılar yayınlansın, yayınlanmasın yazarlarına iade edilmez. Yazılarda kısaltma yapılabilir. Hukuki sorumluluk yazarlarına aittir. ÜCRETSİZDİR. İLTEK A.Ş ISSN: X Prof. Dr. Cevdet ERDÖL TBBM Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşleri Komisyonu Başkanı Ankara Milletvekili Prof. Dr. Elif DAĞLI Sigara ve Sağlık Ulusal Komitesi (SSUK) Başkanı Esra KAZANCIBAŞI ÖZTEKİN Sağlık Editörü / Yazar / Yayıncı Prof. Dr. Hakan ŞATIROĞLU Şatıroğlu Sürekli Eğitim Sağlık ve Kültür Vakfı Mütevelli Heyeti Başkanı Prof. Dr. Hasan Fevzi BATIREL Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İskender PALA Uşak Üniversitesi Öğretim Üyesi Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Metin DOĞAN Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Murat TUNCER Hacettepe Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet ÜNÜVAR TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu Üyesi / Adana Milletvekili Prof. Dr. Nesrin DİLBAZ Üsküdar Üniversitesi Öğretim Üyesi Osman GÜZELGÖZ Sağlık Bakanlığı İletişim Koordinatörü Öznur ÇALIK TBMM Nüfus ve Kalkınma Grubu Başkanı / Malatya Milletvekili Prof. Dr. Sabahattin AYDIN Medipol Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Sait EĞRİLMEZ Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları ABD Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tevfik ÖZLÜ Doç. Dr. Tuncay DELİBAŞI Prof. Dr. Yunus SÖYLET Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi, KTÜ Hasta Hakları Uygulama ve Araştırma Merkezi (HAHUM) Müdürü, KTÜ Farabi Hastanesi Başhekimi, Hasta Hakları ve Sağlıklı Yaşam Derneği (HAKSAY) Başkanı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi Klinik Şefi / Uluslararası Sağlık Federasyonu (USAF) Genel Başkanı İstanbul Üniversitesi Rektörü Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Üyesi Üniversite Hastaneleri Birliği Derneği Başkanı Destek ve katkıları için SAĞLIK BAKANLIĞI na teşekkür ederiz. Dergimizin bütün sayılarına adresinden ulaşabilir ve pdf formatında indirebilirsiniz.

4 İÇİNDEKİLER sayfa 3 Editör den... sayfa 4 Tıp Bayramı na Görkemli Kutlama sayfa 14 Her Yönüyle Organ Nakli sayfa 20 Organ Nakli: Elli Yıl Öncesine Kadar Bir Hayaldi sayfa 22 Organ Nakli Operasyonlarının Gizli Kahramanları > sayfa 8 Baymak ve Ethica Sağlık Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Murat Akdoğan: Her şey, önce düşlemekle başlar! sayfa sayfa Organlarınızı Bağışlayın Hayat Kurtarın Türkiye, Kadavra Donör Sayısı Açısından Dünya Ortalamasının Altında sayfa 34 Bir Tedavi Yöntemi Olarak Organ Nakli sayfa 38 Hasta Sayısı Artıyor Verici Sayısı Artmıyor! sayfa 40 Ne Yaptığımız Kadar, İşimizi Nasıl Yaptığımızın da Önemli Olduğunun Farkındayız > sayfa 26 Prof. Dr. Sezai Yılmaz: En Başarılı Karaciğer Nakilleri Malatya da Gerçekleşecek! sayfa 43 Bir Taşra Doktorunun Gözünden Bir Zamanlar Anadolu da sayfa 46 Deniz Uğur: İhtiyacınız Olan Gücün Kendi İçinizde Olduğunu Aklınızdan Hiç Çıkarmayın sayfa 58 Günümüz ve Geleceğimizin Tehlikesi: İnternet Bağımlılığı > sayfa 52 sayfa 69 Kadınlar Doğum Kontrol Konusunda Neleri Yanlış Yapıyor? OHSAD Başkanı Dr. Reşat Bahat: Kamu ve Özeliyle Hepimiz Aynı Ülkeye ve Halka Hizmet Ediyoruz sayfa sayfa Dr. Seyit Karaca: Hekim ve Kadro İlave Edememek Özel Sağlık Kesiminin En Önemli Sıkıntısıdır Divan Şiirinde Sağlık ve Hastalıklar sayfa 78 SAĞLIK&İNSAN Kitapları sayfa 79 Bak Şu Dizilerin Beynimize Yaptıklarına!

5 İnsan İçin Sağlığın ve Sağlık İçin İnsanın Prestij Dergisi Oluyoruz! Sağlık&İnsan Dergisi elinizdeki 4. sayısı ile büyüyüp gelişerek yoluna devam ediyor. Bir yandan Yayın Danışma Kurulumuza yeni ve güçlü isimler katılıyor. Diğer yandan Yazı Ailemiz giderek zenginleşiyor. Bu gelişmelerle ilgili bilgileri sizlerle paylaşmadan önce dergimizin yayın çizgisi ve konumunun altını yeniden çizmek istiyoruz: Sağlık&İnsan, sağlık sektörünün dar bir alan dergisi veya spesifik çerçevesi olan bir sektör dergisi değil, insanın sağlığı ve sağlığın insanı için yayınlanan, sağlığın bütün alanlarının en prestijli dergisi olmak istiyor. Dergimizi ulaştırdığımız yaklaşık 5 bin seçkin yönetici, bürokrat, sağlık çalışanı, işadamı, siyasetçi, sanatçı, gazeteci, yazar her ay yepyeni kapak dosyaları, sağlıkla ilgili çeşitli konular, dosyalar, araştırmalar, haberler ve özgün röportajlarla dolu dolu bir dergi okumanın zevkini yaşıyor. Sağlık Bakanlığı en üst düzeyde dergimizi destekliyor ve bize katkı sunuyor. Çünkü Sağlık Bakanlığı nın dergisi olunmadan da objektif, insan adına faydalı ve sektörün bütün paydaşlarına açık bir yayıncılık yaptığımıza inanılıyor. Bize duyulan güveni suiistimal etmeyeceğimizi ilgili herkes görüyor ve biliyor. Biz hem sağlığın ana muhatabı olan insanın hem de insana bu hizmeti sunan bütün sağlık ilgililerinin, paydaşlarının, çalışanlarının dergisiyiz. Bu anlamda bütün unsurları ile sağlık sektörünün bir çatı dergisiyiz. Kuşatıcı konumumuzla herkesin sesi olmak durumunda olduğumuzun bilinmesini arzu ediyoruz. Elinizdeki 4. sayımız yenilik ve güzelliklerin çoğaltıldığı güzel bir dergi oldu. Bu sayıdaki kapak dosyamızda organ nakli ve bağışı konusunu bütün yönleri ile ele aldık. Bu kapsamlı, faydalı, etkili özel dosya çalışmasına emeği geçen herkese teşekkür ediyoruz. Sağlık&İnsan Portresi nde Baymak ve Ethica Sağlık Grubu nun Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Murat Akdoğan ın ilginç yönleri ve yaşam öyküsünden kesitler var. Yayın Danışma Kurulumuzdan Prof. Dr. Sait Eğrilmez Hocamızın teklif ve katkıları ile bu sayımızdan itibaren yeni bir bölümümüz ve yazarımız oldu. Op. Dr. Reis Avşar Sağlık&İnsan Filmleri köşemizde her ay bize insan ve sağlıkla ilgili bir filmi analiz edecek ve tanıtacak. Dr. Avşar ın Bir taşra doktorunun gözünden Bir Zamanlar Anadolu da filminin ele alındığı ilk yazısını ilgi ile okuyacaksınız. Prof. Dr. Sezai Yılmaz, Yayın Editörümüz Hande Aydemir e başarılı karaciğer nakilleri ile Malatya nın adını dünyaya nasıl duyurduklarını anlattı. Engin Ayar, Dr. Seyit Karaca ile özel sağlık sektörünün sorunlarını konuştu. OHSAD Başkanı Dr. Reşat Bahat sektörün sorun ve önerilerini çok güzel ve objektif bir bakış açısı ile dile getirdi. Bloomberg HT nin başarılı sunucusu Mine Uzunyol Sağlık&İnsan için sımsıcak bir röportaja imza attı. Sinema ve televizyon dünyamızın ünlü ve başarılı isimlerinden Deniz Uğur ile Mine Uzunyol un gerçekleştirdiği söyleşiyi zevkle okuyacağınızdan eminiz. Yayın Danışma Kurulumuz artık daha güçlü! İstanbul Üniversitesi Rektörü ve YÖK Üyesi Prof. Dr. Yunus Söylet ve edebiyat dünyamızın en başarılı isimlerden birisi olan Prof. Dr. İskender Pala Hocalarımızın katılımı ile Yayın Danışma Kurulumuz ve dergimiz artık daha güçlü. Kendilerine şükranlarımızı sunuyoruz. 3

6 Tıp Bayramı na Görkemli Kutlama Sağlık Bakanlığı tarafından düzenlenen 14 Mart Tıp Bayramı kutlamaları görkemli geçti. Ankara ATO Kongre ve Gösteri Merkezinde düzenlenen törende başarılı sağlık çalışanlarına, sağlığa emek veren çeşitli kişi ve kurumlarla Yılın Hekimleri ne ödül plaketleri verildi. Törende Sağlık Bakanlığı personelinin görev yaptığı yurt içi ve dışındaki merkezlerden canlı bağlantılar da yapıldı. Van, Antalya, Somali ve Berlin den sağlık ekipleri canlı bağlantılarla duygularını ifade etti. 14 Mart Tıp Bayramı töreninde Sağlık Bakanı Recep Akdağ, doktor önlüğü ve steteskopla yaptığı konuşmada sağlık çalışanları, hasta ve hasta yakınlarının yakın ilişki içinde olmasının önemine işaret ederek, Masanın bir tarafına doktoru, öbür tarafına hastayı ya da yakınlarını koyarak bu işi olması gerektiği gibi götüremediğimiz bir gerçek dedi. Ülkedeki sağlık çalışanlarıyla gurur duyduğunu ifade eden Akdağ, Bir taraftan yankıları hâlâ devam eden başarılı nakil ameliyatları, öte yandan bu nakil ameliyatlarına aileleri, organları ya da dokuları vermeye hazırlayan arkadaşlarımızın katkıları, öbür taraftan o nakli yapan doktorlar ya da ekiple bağışçıyı bir araya getiren hava ambulans sisteminin kullanıcıları... Bu meselenin bir ekip çalışmasıyla bizi bu başarılara götürdüğü muhakkaktır ifadesini kullandı. Türkiye de Sağlıkta Dönüşüm Programı ile yaşanan gelişmelere de değinen Akdağ, son 10 yılda sağlığa erişimin 2,5 kat arttığına işaret etti. Anne ve bebek ölümlerinde büyük düşüşler yaşandığını, OECD ülkelerinin 10 yılda kat ettiği yolu Türkiye nin 8 yılda kat ettiğini belirten Akdağ, sağlık hizmetlerinden memnuniyet oranının yüzde 76 ya çıktığını bildirdi. 4

7 Sağlık personeli sayısındaki yetersizliğe de işaret eden Akdağ, bunların sayısını artırmak için gayret gösterdiklerini söyledi. Sağlık çalışanlarına yönelik şiddeti önlemek için tedbirler geliştireceklerini ifade eden Akdağ, Şiddete sıfır tolerans göstermeye devam edeceğiz diye konuştu. Van depreminde sağlık çalışanlarının gösterdiği fedakârlığa da değinen Akdağ, UMKE ekiplerinin burada insanüstü gayret gösterdiğini belirtti. Sağlık Bakanlığının yeni logosu ve yenilenen internet sitesinin tanıtıldığı toplantıda daha sonra ödül törenine geçildi. Tıp Bayramı dolayısıyla Sağlık Bakanlığı nca düzenlenen törende, Yılın Doktorları, Yılın Sağlık Çalışanları, Üstün Hizmet Ödülleri ve Altın Steteskop Medya Ödülleri sahiplerini buldu. Törende Yılın Sağlık Çalışanları ödüllerine, organ nakli yapan ve bu nakillerin gerçekleşmesini sağlayan ekiplere layık görüldü. Malatya İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi nde yaptıkları karaciğer nakillerindeki başarılarından dolayı Prof. Dr. Sezai Yılmaz ve organ nakli ekibi; kol, yüz, rahim, kalp ve diğer nakillerle Türkiye nin gündeminde olan Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi nden Prof. Dr. Ömer Özkan ile nakil ekibi; aileleri organ bağışına ikna ettikleri için Uşak Devlet Hastanesi nden Uzm. Dr. Cenk Şahin Güler ve Dr. Zafer Aydın Yılın Sağlık Çalışanları ödülünü aldı. 5

8 Van depremi sırasında yaptıkları çalışmalarla Türkiye nin takdirini kazanan sağlık çalışanları arasından seçilen 20 personele de Yılın Sağlık Çalışanları ödülü verildi. Akdağ, bu ödülü UMKE kıyafetiyle verdi. İllerde yılın doktoru seçilenlerin ödüllerini Sağlık Bakanı Recep Akdağ dan aldığı törende, Üstün Hizmet Ödülü, tıp mesleğine uzun yıllar hizmet eden halk sağlığı uzmanı Prof. Dr. Çağatay Güler ve genel cerrahi uzmanı Prof. Dr. Hüsrev Hatemi ye verildi. Aynı ödülü alan ancak törene katılamayan genel cerrah Hüseyin Talha Demirağ la ilgili bir tanıtım filmi sunuldu. Ayrıca organ ve doku nakilleriyle ilgili doğru ve etkili mesajlarından dolayı Ömer Faruk Sorak ın Aşk Tesadüfleri Sever filmine, dizi dalında Dumansız Hava Sahası Projesi ne katkıları için Akasya Durağı na, Pozitif Yaşam Derneği nin internet sitesine, Alem FM den Mansur El Sabah programına, sağlık yayıncılığına katkıları için Medimagazin dergisine ve sağlık haberlerine gösterdiği önem ve objektif haberciliğinden dolayı Anadolu Ajansı (AA) na Altın Steteskop Ödülleri verildi. Tören, sanatçı Ferhat Göçer in konseriyle sona erdi. Yayın Editörümüz Hande Aydemir e Altın Steteskop Ödülü Sağlık Bakanlığı 14 Mart Tıp Bayramı ödülleri arasında yer alan Altın Steteskop Medya Ödülleri kategorisinde Yayın Editörümüz Hande Aydemir de ödül aldı. Aydemir TRT Anadolu da yayınlanan yapımcılığını ve sunuculuğunu kendisinin yaptığı Sağlıklı Yaşam ve Sağlıklı Yaşam Anadolu da programları ile Altın Steteskop Ödülüne layık görüldü. 6

9 Türk Sinemasının Acı Kaybı Meral Okay, birçok sinema ve televizyon dizisinde rol aldı, pek çok dizi ve filmin de senaristliğini yaptı. İkinci Bahar, Beynelmilel, Hiçbiryerde, Yeditepe İstanbul, Koltuk Sevdası ve Seni Seviyorum Rosa gibi yapımlarda oynadı. Okay, özellikle İkinci Bahar dizisindeki Kasap Melahat rolüyle büyük beğeni topladı. Tiyatro, sinema oyuncusu, senarist Meral Okay hayatını kaybetti. Okay bir süredir kanser nedeniyle tedavi görüyordu. Kanser hastalığı sonucu 53 yaşında hayatını kaybeden senarist ve oyuncu Meral Okay sevenlerini, sanat, sinema ve müzik dünyasını üzdü. Okay ın cenazesi, Zincirlikuyu Mezarlığı nda, 1993 te ölen eşi Yaman Okay ın yanında toprağa verildi. Meral Okay ın cenaze törenine televizyon, müzik, sinema ve sanat dünyasından çok sayıda ünlü katıldı. Meral Okay, 20 Eylül 1959 tarihinde Ankara da doğdu. Beş yıl devlet memurluğu yapan Okay, bu süreçte Toprak Mahsülleri Ofisi nin Dünya Bankası projelerinde ve TBMM nin Atatürk ün 100. yaşı kutlamaları çerçevesinde kurulan bir komisyonunda yer aldı. İstanbul a taşınarak Günaydın Gazetesi nde çalışmaya başlayan Meral Okay, dergicilik, yayıncılık ve yapımcılık yaptı. Bir dönem sanatçı Sezen Aksu yla birlikte çalışan Meral Okay, bazı şarkı sözlerine de imza attı. Adı Bende Saklı, Şimal Yıldızı, Masum değiliz, Helal Ettim Hakkımı ve Yine mi Çiçek gibi şarkılar Meral Okay-Sezen Aksu ortaklığının sonucu ortaya çıktı. Okay, Asmalı Konak, Bir Bulut Olsam ve Muhteşem Yüzyıl ın da aralarında bulunduğu milyonlarca kişi tarafından beğeniyle izlenen çok sayıda dizinin senaristliğini de üstlendi. Meral Okay, Altın Koza Film Festivali ile Siyad En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu ödülü almıştı. Meral Okay ın kendisi gibi oyuncu olan eşi Yaman Okay, 1993 yılında henüz 41 yaşındayken pankreas kanseri yüzünden yaşamını yitirmişti. 7

10 Baymak ve Ethica Sağlık Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Murat Akdoğan: Her şey, önce düşlemekle başlar! 1963 yılında Urfa da doğdu. Lisans öğrenimini Marmara Üniversitesi Makine Mühendisliği bölümünde tamamlayan Akdoğan, aynı üniversitenin İşletme Fakültesi nde yüksek lisans ve doktora yaptı yılında Baymak ta mühendis olarak çalışmaya başlayan ve 1990 yılında fabrika müdürü olan Dr. Akdoğan, Baymak ın yeniden yaratılması sürecinde şirketin tek Türk hissedarı oldu yılında, Wolf Group a ait % 85 hisseyi, ısıtma ve soğutma firması olan İngiliz Baxi Group ile birlikte satın aldı. Halen Baxi nin de içinde bulunduğu Hollanda merkezli, Avrupa nın en büyük 3 grubundan biri olan BDR nin tek Türk ortağıdır. Ayrıca Marmara Üniversitesi nde öğretim görevlisi olarak Türkçe İşletme lisans ve yüksek lisans bölüm dersleri vermektedir. Dr. Murat Akdoğan, İMSAD ın yanı sıra TÜGİAD ve TÜSİAD üyesidir. Baymak ve Ethica İncirli Hastanesi, Ethica Bakırköy Tıp Merkezi, Ethica Levent Hastanesi Estethica Ataşehir Tıp Merkezi nden oluşan Ethica Sağlık Grubu nun Yönetim Kurulu Başkanlığı nı yapmaktadır. 8

11 Murat Akdoğan, çocukluğunu, düşlerini ve hayat mücadelesini anlatıyor: 1963 te Urfa da doğdum. Bir ilkokul öğretmeninin 5 çocuğundan biriydim. Haydarpaşa Teknik Lisesi ni bitirdim. Üniversite eğitimimi, Marmara Üniversitesi nde Makine Mühendisliği Bölümü nde tamamladım. 23 ümde evlendim. 24 yaşımda baba oldum. 26 yaşımda Baymak ın fabrika müdürüydüm. Gerek lise gerek üniversite döneminde çalışarak okuduğum için 13 yaşımdan beri iş hayatının içindeyim diyebilirim. Öğrencilik yıllarımda folklor hocalığı, turizm rehberliği yaptım. Bu işlerden hem keyif aldım, hem de para kazandım. Ama daha da önemlisi insanları tanıdım. Askere gittim. Bu süreyi iyi değerlendirmeliydim. Askerliğimi yedek subay olarak sürdürürken yüksek lisansımı tamamlayabilirdim. Bu süreçte İstanbul da kalmam gerektiğinden sınava girmem, yüksek puan tutturmam gerekiyordu. Sınava girdim kişi arasından dördüncü oldum. Gölcük te Deniz Kuvvetleri nde askerliğimi yapmaya başladım. Aynı dönemde işletme master ı (MBA) programına başladım. Yıllık iznimi hiç kullanmadım. Bu nedenle askerliğimin son bir ayı MAN Otomotiv de işe başlamış olabildim. Yine bu dönemde evlendim. Zamanın karşılanamaz değerine hep inandığım için aynı zaman dilimine birçok şeyi sığdırmaya çalıştım. MAN dan ayrıldıktan sonra OTOSAN fabrikası ile Planlama Müdür Yardımcılığı pozisyonu için anlaşma noktasına gelmiştim. 650 bin lira gibi, o dönem için iyi sayılabilecek bir ücret ve çalışma koşulları teklif edilmişti. O sıralarda gazetede Baymak ın ilanını gördüm. Baymak, bugünden çok farklı olarak, küçük ölçekli, atölye tarzı üretime sahip mütevazı bir kuruluştu. Çalışma koşulları ve sunulan imkânlar çok cazip sayılmazdı. Ücret ise 400 bin lira idi. Buna rağmen tercihimi Baymak tan yana kullandım. Evliydim, çocuğum, sorumluluklarım vardı. Yani kolay kolay risk alabilecek fiziki koşullara sahip değildim. Baymak ta belirleyici ve etkileyici olabilirim, daha fazla fırsat yakalayabilirim, kendimi gösterebilirim diye düşündüm. İşe başladıktan bir buçuk sene sonra, 1990 yılı ocak ayında fabrika müdürü oldum. Mayıs ayı sonunda ise üst yönetime bir rapor sundum. Bu raporda Baymak için yaklaşan tehlikeye dikkat çekmek istedim. 26 yaşımda fabrika müdürlüğü görevi verme noktasında bana güven gösteren firma yöneticilerimiz, Baymak ın doruklarda bir başarıyı yaşıyor olduğu görüntüsünün etkisi ve yaşımdan beklenmeyen bir durum tespitine duydukları tereddüt sebebiyle konkordatonun kapımızı çalmasını engelleyemediler. 9

12 On beş sene önce çalıştığım kuruluşu bir dünya firması haline getirmek ve sahibi olmak istiyordum. Bugün, ülke yönetimini düşlüyorum. Çünkü her şey, önce düşlemekle başlıyor... Bundan sonra basit görünen, aslında hayatımın geri kalan kısmını tümden etkileyebilecek bir yol ayrımı vardı; tüm üst düzey yöneticiler gibi gitmek veya gençliğin, kendine güvenin, inancın, azmin gözü pek bir eylemi olarak kalmak ve bir Anka Kuşu gibi küllerinden, eskisinden de güçlü yeni Baymak ı yaratmak... Ben ve beş genç arkadaşım ikinci yolu seçtik. O zaman bu yol, bir tür Don Kişot luk gibi görünüyordu. Firma sahiplerimiz için bile umut, o gün için çok uzaktı. Umut da, inanç da sadece bizlerin yanındaydı. Baymak ın yeniden yaratılması sürecince Sistem Pazarlama yı kurduk. Çalıştık. Sistem Pazarlama, Baymak ın yaklaşık 20 milyon dolar hacmindeki borçlarını ödedi. Baymak, kabul etmeliyim ki, çok büyük emekle atılan temellerin üzerinde ve büyük bedeller ödenerek yeniden var oldu. Baba gibi bağlı olduğum Koray Bayraktaroğlu Baymak ın yüzde 20 hissesini bana verdi. Artık güçlü ve gücünü hızla artıran dinamik bir kuruluşun sahiplerindendim. Birçoklarına göre mucizevî görünen bu süreç, Türkiye pazarına girmek isteyen çok uluslu kuruluşların da dikkatini çekti de Almanlar Baymak ın hisselerine talip oldular. Benim Genel Müdürlük görevimde kalmamı şart koşarak Baymak ın yüzde 85 hissesini alarak Wolf Grup, Türk ısı sektörüne kendi organizasyonu ile girmiş oldu. Baymak, bu süreçte yabancı kuruluşlar için cazibesini artırarak sürdürdü. Wolf un bağlı bulunduğu holdingte, dünya pazarlarındaki stratejilerini ilgilendiren bir değişim kararı ile Wolf satıldı. Bu durum, Baymak için teklif veren kuruluşlardan Baxi yi harekete geçirdi. Baxi, yıllardır çalıştığımız, bizi yakından tanıyan bir kuruluştu. Baymak ın Almanların elindeki yüzde 85 hissesini beraber satın aldık. Tabii yine Genel Müdürlük görevimi sürdürmem, koşullardan biriydi. Bugün, Baymak ın yüzde 50 sahip ortağı, Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanı yım. 15 sene önceki Murat Akdoğan ile aynı inanca ve azme sahibim. Hedef çıtam ise sürekli yükseliyor yılında Ethica İncirli ile sağlık sektörüne girdikten sonra başka bir alana da açılım yapılabilir diye düşündük. Hastanenin içinde gerçekten hasta olanların yanında, güzelleşmeye çalışanlar çok garip geldi bana. Baktım ki bu çok güzel bir tablo değil. O zaman onu ayrı bir konsept olarak sunmamız gerekir diye düşündük ve bunun için estethica konsepti ile ayrı bir cerrahi hastane açtık. Bunun ilk küçük modelini Bakırköy de Estethica Cerrahi Tıp Merkezi olarak yaptık. Bu modelin başarılı olduğunu gördükten sonra Estethica Ataşehir Cerrahi Tıp Merkezini ve Levent Hastanesini de kurduk. Gençlere paranın ve kariyerin değil başarının peşinde koşmalarını tavsiye ederim. Çünkü başarının peşinden koşarlarsa, başarı hem parayı, hem kariyeri, hem de özgürlüğü satın alır. 10

13 En zor günüm fabrikanın kapısından giremediğim gündü Her şeyden fedakârlık ederek çalıştığım Baymak ın bir gün kapısından giremedim. Çok çalışıyordum. Kızım 1 yaşına gelmişti ama daha onunla uyanamamıştım. O kadar özverili çalışırken bir anda olanlar şoktu. Sonraki zorluklar ise artık benim için aşılması gereken engellerdi. Çok uzun yıllardır tatil nedir bilmedim Hâlâ saat da çalışanlarla birlikte işe geliyorum. Bir türlü daha fazla uyumayı öğrenemedim. Böbreklerimden dolayı kilo almamam lazım. Herkes görüntüyü kurtarmaya çalışıyorum sanıyor. Giyimime özen gösteririm. Daha çok İtalyan markalarını tercih ediyorum. Bayram tatilleri, tatil benim için. Çok uzun yıllar tatil yapmadım. Dünyanın değişik yerlerini görmeyi istiyorum. Uzakdoğu dan çok etkilendim. Yaşam biçimlerinden, hizmet anlayışlarından çalışkanlıklarından etkilendim. Artık geziyorum tatillerde. Tüm Gelirini Kurduğu Vakfa Aktarıyor 13 yıl babasının görev yaptığı yurtta kimsesiz çocuklarla yaşayan Dr. Murat Akdoğan, 2014 te kuracağı Tıp Üniversitesinde her yıl 300 kimsesiz çocuğu tam burslu okutacak. Tıp Üniversitesi için çalışmalarına hız veren Baymak ve Ethica Sağlık Grubu nun Yönetim Kurulu Başkanı Murat Akdoğan, kontenjanının yüzde 10 unu kimsesiz çocuklara ayıracak ve yılda 300 çocuğun masraflarını üstlenecek. Projeyi Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Milli Eğitim Bakanı Ömer Dinçer e sunduğunu ve büyük destek gördüğünü anlatan Akdoğan, onay aldıktan sonra gelecek yıl çalışmalara başlayacaklarını ve 2014 te dünya standartlarında konsept bir üniversiteyi eğitim hayatına kazandıracaklarını söyledi. Murat Akdoğan, projenin kendisi için özel bir anlamı olduğunu şu sözlerle anlatıyor: Hayatımın en güzel dönemi; çocukluğum kimsesiz çocuklarla geçti. Kavga etmeyi, ayakta kalmayı, gülmeyi, ağlamayı onlardan öğrendim. Babası Saim Akdoğan ın Küçükyalı Çocuk Yuvası nda öğretmen olarak görev yaptığını dile getiren Akdoğan, 13 yıl oradaki çocuklarla birlikte büyüdüm. Benim için muhteşem bir dönemdi. Onlarla kavga ettiğim de oldu, onlar için kavga ettiğim de. Babamın vasiyeti vardı ve onu yapmam şart oldu dedi. Akdoğan, Her türlü ihtiyaçlarını karşılayacağız. Hatta sinema biletlerini bile biz üstleneceğiz. Kurduğumuz vakfı, üniversite ile hastanelerimizden gelecek kârla fonlayacağız. Sosyal hizmet uzmanlığı dâhil 4 branşın olacağı üniversitede ilk etapta 3 bin öğrencinin eğitim görmesini hedefliyoruz diye konuştu. Kurulacak üniversitedeki yüzde 10 kontenjanın Türkiye de şu ana kadar ayrılan en büyük oran olduğunu söyleyen Akdoğan a göre özel firmaların da benzer projeler yapması gerek. Başarı zorluklardan beslenerek geliyor. Zorlukla karşılaşmayanlar başarılı olamıyor. Benim çocuğum Baymak ın sahibinin çocuğu olarak büyüdü benim kadar başarılı olmasını onlardan bekleyemem. 11

14 18 yaşından sonra yurtlarda yetişen öğrencilerin genelde kamu kurumlarına yönlendirildiğini anlatan Akdoğan, şöyle devam etti: Sağlık sektörü en fazla ihtiyaç olan alan şu anda. Çalışanların geliri de oldukça yüksek. Biz de geliri yüksek bu alana çocuklarımızı yönlendirerek geri dönüşlerini de yine yurtlara yönlendireceğiz. Asla pes etmeyin! Dr. Murat Akdoğan; Gençlere paranın ve kariyerin değil başarının peşinde koşmalarını tavsiye ederim. Çünkü başarının peşinden koşarlarsa, başarı hem parayı, hem kariyeri, hem de özgürlüğü satın alır. dedi. Gençlerin kendilerine güçlü hedefler koymaları gerektiğini, herkesin ulaşabileceği değil, ulaşılması zor ama mümkün olan hedefler koymalarını söyleyen Murat Akdoğan, bu hedeflere ulaşabilmek için de, mutlaka çok istekli olunması gerektiğini vurguladı. Murat Akdoğan Bence akıllı insan için mutluluk; hedeflere varma noktasında elde edilen duygudur. Ama hemen arkasından yeni hedefler konulması lazım ki; o mutluluk zinciri devam edebilsin dedi. İnsanın kendisini sürekli meşgul etmesi gerektiğini hatırlatan Akdoğan, bunu yaparken de boşa değil; toplum yararına, aile yararına çalışmalar yapılmasını, çalışmaktan zarar gelmediğini söyledi. Akdoğan, Biz bir bakıma devlete yardım ediyoruz. Çünkü Ethica Sağlık Grubu nun tüm geliri vakfa aktarılmaktadır. Bizim burada servet edinme amacımız yok. Bir iş adamının eğitim ve sağlıktan para kazanmasını doğru bulmuyorum dedi. Babası yetiştirme yurdunda öğretmenlik yapmış olan ve 13 yaşında kendi kendine verdiği bir sözden yola çıkarak sağlık sektöründen kazandığı parayı eğitime bağışladığını söyleyen Akdoğan Yurtlarda yaşayan çocuklar 18 yaşını doldurduktan sonra onların her türlü ihtiyacını karşılamak, yetiştirmek amacıyla sağlık ve sosyal hizmetler vakfını kurduk. Bu kazanç vakfa gitsin, vakıf okulu kursun, okul da kimsesiz çocukları okutsun, yetiştirsin, yedirsin, içirsin dedi. 12

15 13

16 Her Yönüyle Organ Nakli Dr. Bahri KEMALOĞLU Sağlık Bakanlığı Organ Nakli Hizmetleri Şubesi Vücutta görevini yapamayacak derecede hasar gören bir organın yerine canlı bir vericiden veya ölüden alınan sağlam ve aynı görevi üstlenecek bir organın nakledilmesi işlemine organ nakli denir. Hangi Organ ve Dokuların Nakli Yapılmaktadır? Böbrek, Karaciğer, Kalp, Akciğer, Pankreas, İnce Bağırsak, Kalp Kapağı, Kornea, Kemik, Kemik İliği, Deri, Kompozit Dokular (Extremiteler, yüz ve saçlı deri vb.) Organ Nakli Kimlerden Yapılır? Kadavra vericiden Canlı vericiden organ nakli yapılabilir. Kadavra verici; beyin ölümü gerçekleşmiş hastaların organları bağışlandığı takdirde bunlar kadavra verici olarak tanımlanmaktadır. Canlı verici ise; organ nakli gereken hastanın eşi, dördüncü dereceye kadar kan ve kayın hısımları ile İl Etik Kurulu kararı ile uygun bulunan gönüllü vericisi, tıbbi uygunluk olması halinde organ bağışında bulunabilmektedir. Sadece böbrek ve karaciğer nakli ile belli koşullarda akciğer nakli canlıdan yapılabilmektedir. Bağışlanan Organlar Kimlere Nakledilir? Organ alacak hastalar öncelikle kan grubu ve doku grubu uyumuna, yaş, boy, kilo gibi ölçütlere, ayrıca tıbbi aciliyet durumuna göre belirlenmektedir. Beyin Ölümü Nedir? Beyin ölümü, beyin fonksiyonlarının geri dönüşümsüz olarak kaybolmasıdır. Beyin ölümü gelişen kişide soluk alıp verme olmadığından, yoğun bakım koşullarında, solunum cihazı ve tıbbi desteklerle solunum ve dolaşım kısa bir süre sürdürülebilmektedir. Yoğun bakım ünitelerinde verilen tüm tıbbi desteğe rağmen ortalama saat sonra diğer organlar da fonksiyonlarını kaybetmektedir. Beyin ölümü teşhisi konmuş kişinin yeniden canlanması veya cihazlara bağlı olarak yıllarca koma halinde kalması söz konusu değildir. 14

17 Beyin Ölümü İle Bitkisel Hayat Arasındaki Fark Nedir? Beyin ölümü ile bitkisel hayat kavramları birbirinden farklıdır. Halk tarafından genellikle beyin ölümü ile bitkisel hayat karıştırılmaktadır. En önemli fark, bitkisel hayattaki hastaların solunumlarının devam etmesidir. Bu hastalar aylarca ya da yıllarca yaşamaya devam etmekte ve bazı durumlarda iyileşerek normale dönebilmektedir. Beyin ölümünde ise geriye dönüş olmamaktadır. Tıbben ölüm halidir. Beyin Ölümü Kararı Nasıl Veriliyor? 2238 sayılı Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakli Hakkında Kanun a göre beyin ölümü; Bir kardiyoloji (kalp hastalıkları) uzmanı Bir nöroloji (beyin ve sinir hastalıkları) uzmanı Bir nöroşirürji (beyin ve sinir cerrahisi) uzmanı Bir anesteziyoloji ve reanimasyon (yoğun bakım) uzmanından oluşan 4 kişilik hekimler kurulunca oy birliği ile saptanır. Organ Bağışı Nedir? Kişinin hayatta iken, serbest iradesi ile tıbben yaşamı sona erdikten sonra doku ve organlarının organ nakline ihtiyaç duyulan hastaların tedavisi için kullanılmasına izin vermesidir. Sadece yoğun bakım ünitesinde beyin ölümü gerçekleşmiş ve kendisi veya ailesi tarafından organları bağışlanan kişilerin organları nakledilmek üzere alınabilir. Diğer ölüm hallerinde organlar hayatiyetini kaybettiği için nakil amacıyla kullanılamaz. Kimler Organ Bağışında Bulunabilir? 18 yaş veya üstünde olup akli dengesi yerinde olan herkes; Sağlık Müdürlüklerine, Hastanelere, Organ nakliyle ilgili dernek, vakıf ve kuruluşlara başvurarak, doku ve organ bağış belgesi alabilir. Türkiye Organ ve Doku Nakli Bilgi Sistemi ne (Tods) Müracaat Organ nakli olması gereken hastalar Sağlık Bakanlığı tarafından ruhsatlandırılmış olan bir Organ Nakli Merkezine müracaat etmelidirler. Organ nakli bekleyen hastalara adil, sağlıklı ve hızlı bir şekilde uygun organ temini amacıyla hazırlanan programa bilgi girişi nakil merkezleri tarafından yapılmaktadır. Ülkemizdeki Organ Naklinin Tarihçesi 1968 Dr. Kemal Beyazıt ve ekibinin Türkiye Yüksek İhtisas Hastanesi nde gerçekleştirdiği kalp nakli, Türkiye de yapılan ilk organ nakli olarak tarihe geçti Dr. Mehmet Haberal ve ekibi Hacette Üniversitesi Hastanesi nde bir anneden oğluna ilk böbrek naklini gerçekleştirdi Dr. Mehmet Haberal ve ekibi ülkemizde, kadavradan ilk böbrek naklini gerçekleştirdi sayılı Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakli Hakkında Kanun yürürlüğe girdi Dr. Mehmet Haberal ve ekibi Türkiye tarihinde ilk karaciğer naklini gerçekleştirdi Organ Nakli Kuruluşları Koordinasyon Derneği (ONKKD) kuruldu. ONKKD merkezler arası ilişkinin geliştirilmesi için yoğun çaba harcadı. Dernek böbrek, karaciğer, kalp, immünoloji danışma kurulları kurarak organ temin ve dağıtımındaki esasları belirledi Sağlık Bakanlığı tarafından Ulusal Organ ve Doku Nakli Koordinasyon Sistemi kuruldu. 15

18 1994 Organ Nakli Kuruluşları Koordinasyon Derneği (ONKKD) kuruldu. ONKKD merkezler arası ilişkinin geliştirilmesi için yoğun çaba harcadı. Böbrek, karaciğer, kalp, immünoloji danışma kurulları kurarak organ temin ve dağıtımındaki esaslarını belirledi Sağlık Bakanlığı tarafından Ulusal Organ ve Doku Nakli Koordinasyon Sistemi kuruldu. Mevzuat 2238 Sayılı Organ ve Doku Alınması, Saklanması ve Nakli Hakkında Kanun 1979 yılında yürürlüğe girdi. Tedavi, teşhis ve bilimsel amaçlarla organ ve doku alınması, saklanması, aşılanması ve nakli bu kanun hükümlerine tabidir. Organ ve Doku Nakli Hizmetleri Yönetmeliği 2000 yılında yürürlüğe girdi. Yönetmelik, organ ve doku nakillerini gerçekleştirecek merkezlerin, organ ve doku kaynağı merkezlerinin ve doku tipleme ünitelerinin açılması, çalışması ve denetimi ile bunların bağlı olduğu kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşların uymak zorunda oldukları usul ve esasları düzenlemekte, organ ve doku nakli hizmetlerinin yürütülmesinde uyulması gereken esasları belirlemektedir. Ulusal Organ ve Doku Nakli Koordinasyon Sistemi Yönergesi 2001 yılında yürürlüğe girdi. Yönetmelik organ ve doku dağıtımına ilişkin usul ve esasları belirlemekte, organ ve doku nakli hizmetleri ile ilgili merkezlerin ve bu merkezlerde görevli personelin görev ve sorumlulukları ile eğitim ve sertifikalandırılmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektedir. Organ ve Doku Nakli Koordinatörlüğü Eğitim Yönergesi, Organ ve Doku Nakli Koordinatörlerinin eğitimi ile sertifikalandırılmasına ilişkin usul ve esasları belirlemektedir. Ayrıca, söz konusu eğitimi verecek merkezlerin özelliklerini kapsar. Organ Nakli Merkezleri Yönergesi organ nakli yapan merkezlerin açılmasına, çalışmasına ve denetlenmesine dair usul ve esasları belirlemekte ve organ nakli hizmetlerinin yürütülmesi ile ilgili hususları düzenlemektedir. Ulusal Organ ve Doku Nakli Koordinasyon Sistemi Organ nakli, yerine koyma tedavileri içinde en yararlısı ve bazı organlar için tek tedavi biçimidir. Bazı kronik karaciğer ve kalp rahatsızlıklarında ise durum üzücü olup, diyaliz gibi yardımcı tedavileri olmadığı için bu hastalar organ bulamadıkları takdirde hayatlarını kısa sürede kaybetmektedirler. Bu durum organ ve doku nakli hizmetlerinin sunumunda organ bağışının ve kadavra organ temininin artırılmasının önemini ortaya koymaktadır. Organ naklinde bekleme süresini kısaltmak için en etkin yollardan biri beyin ölümü bildirimlerinin ve kadavra organ bağışı sayısının artırılmasıdır. Ülkemizde organ nakli çalışmalarının verimliliğini artırmak, adaletli organ ve doku dağıtımını sağlamak amacıyla 2001 yılında Bakanlığımız koordinasyonunda ve denetiminde Ulusal Organ ve Doku Nakli Koordinasyon Sistemi kurulmuştur. Bu sistemin amacı; ülke genelinde organ ve doku nakli hizmetleri alanında çalışan kurum ve kuruluşlar arasında gerekli koordinasyonu sağlamak, kısıtlı imkânlarla temin edilebilen bağış organ ve dokuları, bilimsel kurallara ve tıbbi etik anlayışına uygun olarak, adaletli bir dağıtımla, en uygun hastalara, en kısa süre içerisinde naklini sağlamaktır. 16

19 Ulusal Koordinasyon Sisteminin yürütülmesi amacıyla Bakanlığımız Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü ne bağlı; Ankara da Ulusal Organ ve Doku Nakli Koordinasyon Merkezi (UKM) ile Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Erzurum, İstanbul, İzmir ve Samsun olmak üzere dokuz ilde Organ ve Doku Nakli Bölge Koordinasyon Merkezleri (BKM) kurulmuş ve her bir BKM ne bağlanan iller belirlenmiştir. Ülke genelinde herhangi bir hastanede beyin ölümü ve organ bağışı gerçekleştiğinde hastanede görevli organ nakli koordinatörleri Bölge Koordinasyon Merkezine bildirmektedir. Organ ve Doku Nakli Bölge Koordinasyon Merkezleri ise organları bağışlanan donöre (verici) ait bilgileri Ulusal Koordinasyon Merkezine hızlı bir şekilde ulaştırmaktadır. Bu merkez, donörün organ ve dokularının ülke genelinde nakil beklemekte olan hastalardan aciliyet ve organ uyumu kriterlerine göre en uygun hastanın bulunduğu organ nakli merkezine gönderilmesini sağlamaktadır. BKM ise başlıca şu görevleri yapar: Bölgesine bağlı bütün illerin organ ve doku nakli hizmetleriyle ilgili koordinasyonu sağlar, organ ve doku alımı ekiplerinin, çıkarılan organların ve nakil yapılacak hastaların nakil merkezlerine ulaşımlarını 112 İlk Yardım ve Acil Hizmetleri aracılığıyla sağlar, organ ve doku naklinin gerçekleşmesiyle ilgili verici adayı ve alıcı ile ilgili yapılması gereken tıbbi, idari ve hukuki işlemlerin yürütülmesini sağlar. Türkiye de organ nakli bekleyen ve bekleme listesine kayıtlı hasta sayıları. Kadavradan organ nakli beyin ölümü gelişen kişilerden yapılabilmektedir. Ülkemizdeki mevzuat gereği beyin ölümü teşhisi konulan kişinin yakınlarından bu konuda eğitim almış organ nakli koordinatörleri tarafından organ bağışı talebinde bulunulmaktadır. Tüm bu prosedür ve organizasyon Bakanlığımız denetiminde ve koordinasyonu ile yapılmaktadır. Organ Nakli Koordinatörlüğü, beyin ölümü tanısının konulması ve yoğun bakım uzmanları ile beyin ölümü tanısı koyacak hekimler arasında koordinasyonun sağlanmasında en önemli mihenk taşlarından biridir. Son 2 yıl içerisinde organ nakli koordinatörlüğü eğitimlerine hız verilmiştir yılı öncesinde Organ Nakli Ulusal Koordinasyon Merkezi (UKM) tarafından tutulan kayıtlar esas alınarak organ nakli bekleyen hasta işlemleri ve kadavra donör dağıtım işlemleri gerçekleştirilmekteydi yılı Mayıs ayında Ulusal Böbrek Bekleme Listesi Programı devreye girmiş ve hakkaniyet ilkeleri doğrultusunda elde edilen kadavra böbreklerin dağıtımı tıbbi kriterlere uygun, elektronik ortamda ve en adaletli biçimde yapılmaya başlanmıştır yılı Şubat ayından itibaren program revize edilerek ülke genelinde elde edilen sırasıyla karaciğer, kalp, kalp kapağı, pankreas, ince bağırsak ve kornea dağıtımı da sistem üzerinden yapılmaya başlanmıştır. Ülkemizdeki organ nakli merkezlerinin Bölge Koordinasyon Merkezlerine (BKM) göre dağılımı. 17

20 Ayrıca canlı ve kadavradan gerçekleşen tüm (böbrek, karaciğer, kalp, akciğer, pankreas ve ince bağırsak) organ nakilleri ile organ bekleyen hasta bilgilerinin programa girilmesi zorunlu hale getirilerek istatistiksel bilgilerin de elde edilebildiği Türkiye Organ ve Doku Nakli Bilgi Sistemi (TODS) oluşturulmuştur. Bu sistemi öncelikle organ nakil merkezleri, bölge koordinasyon merkezleri (BKM) ve UKM takip etmektedir. Bugün itibarıyla, 62 hastanede Böbrek Nakli Merkezi, 40 hastanede Karaciğer Nakli Merkezi, 14 hastanede Kalp, Kalp-Akciğer, Homogreft Nakli Merkezi ve 3 hastanede Akciğer Nakli Merkezi ruhsatlandırılmış olup faal olarak hizmet vermektedir. Organ Dağıtımında ve Naklinde Ulaşım Ülkemizde kadavradan elde edilen organların iskemi süresi içerisinde ilgili nakil merkezine ulaşımı mümkün ise, öncelikle karayolu ile (ambulans, sağlık kuruluşlarının temin edeceği diğer araçlar v.s.) transfer edilmesi tercih edilmektedir. Ancak, çıkan organların iskemi süresi içerisinde coğrafi koşullar, uzaklık, aciliyet v.b. sebeplerle ilgili nakil merkezine ulaşımı mümkün değil ise, havayolu araçları kullanılmaktadır yılında Sağlık Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı (Emniyet Genel Müdürlüğü), Ulaştırma Bakanlığı (Sivil Havacılık ve Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlükleri) ve Türk Hava Yolları A.O. Genel Müdürlüğü arasında Organ ve Dokuların Havayolu İle Sevk Edilmesi Hakkında Protokol yürürlüğe girmiştir. Bu protokolle organ ve dokular THY tarifeli seferleri ile ücretsiz olarak sevk edilmektedir. Ancak organların ilgili yerlere istenilen zamanda ulaşması konusunda THY tarifeli seferleri yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle Sağlık Bakanlığı ile Türk Hava Kurumu Genel Başkanlığı arasında, Türk Hava Kurumu na ait uçakların kiralanması ile ilgili Protokol ve yine aynı şekilde Sağlık Bakanlığı ile Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü arasında Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü ne ait helikopterlerin kiralanması amacıyla yine 2002 yılında bir protokol imzalanmıştır. Bu protokollerle 24 saat hazır bulundurulan uçak ve helikopterler uygun bir bedelle nakledilecek organların taşınmasında kullanılmaktadır. Ayrıca, Başbakanlık Afet İşleri Genel Müdürlüğü uçak ve helikopterleri de kullanılmaktadır. 18