BÖLÜM - 1. Mustafa Kemal'in Öğrenim Hayatı 1881 DEN 1919 A MUSTAFA KEMAL 1. ÜNİTE: 1881'DEN 1919'A MUSTAFA KEMAL

Transkript

1

2 1. ÜNİTE: 1881'DEN 1919'A MUSTAFA KEMAL Bölüm 1: Mustafa Kemal'in Öğrenim Hayatı BÖLÜM DEN 1919 A MUSTAFA KEMAL 19. Yüzyılın Sonlarında Osmanlı Devleti ve Dünya 19. yüzyıl Osmanlı ülkesinde birçok alanda Avrupa nın etkisinin arttığı bir dönem oldu. Osmanlı devlet adamları ekonomik ve siyasi yönden sorunlar arttıkça Batılı devletlerden ekonomik, askeri ve siyasi destek alma gereği duydu. Bir yandan Fransız İhtilali sonrasında yaygınlaşan milliyetçilik akımının etkisinden kurtulmaya çalışırken, diğer yandan Sanayi Devrimi (İnkılabı) sonrasında iyice güçlenen Avrupalı devletlerin ekonomik etkisinden uzak durmaya çalıştı. Azınlıklar tarafından çıkarılan ve başta Rusya olmak üzere büyük devletlerce kışkırtılan ayaklanmaları önleyebilmek amacıyla 1839 yılında Tanzimat Fermanı nı, 1856 yılında Islahat Fermanı nı ve 1876 yılında da I. Meşrutiyeti ilan etti. Fakat bu demokratikleşme adımları devletin ömrünü uzatsa da devleti dağılmaktan kurtaramadı. Diğer yandan Sanayi İnkılâbı nın ekonomi üzerindeki olumsuz etkilerini gidermek isteyen Osmanlı Devlet adamları ve aydınları çeşitli çareler aradılar. Yerli sanayiyi geliştirmek amacıyla başvurulan yerli malı kullanımı kampanyaları yerli sanayi gelişmediğinden başarısız oldu. Siyasi ve askeri konularda büyük devletlerin desteğini almak zorunda kalan Osmanlı devlet adamları Batılı devletlere daha fazla ekonomik ayrıcalıklar tanıdılar yılında İngiltere'den alınan ilk dış borç zamanla diğer devletleri de kapsayacak şekilde artarak devam etti. Borçlar ve artan faizler ödenemeyince alacaklı devletler 1881 yılında Düyunuumumiye İdaresi ni kurarak Osmanlı Devleti nin gelir kaynaklarına ve maliyesine el koydular. Mustafa Kemal, Osmanlı Devleti nde böylesine önemli siyasi, sosyal ve ekonomik sorunların yaşandığı dönemde dünyaya geldi. Mustafa Kemal in Hayatı Mustafa Kemal'in Öğrenim Hayatı NİTELİK Yayıncılık Aile Çevresi ve Çocukluğu 1881 yılında Selanik te doğan Mustafa Kemal Atatürk'ün, anne ve baba tarafı Anadolu dan göç eden Türkmen ailelerden gelmekteydi. Annesi Zübeyde Hanım'ın kökeni Konyar Yörüklerinden Sofuzadeler olarak bilinen ve Langaza bölgesine yerleşen bir aileye dayanmaktadır. Mustafa Kemal in Babası da Ali Rıza Efendi, Kızıl Oğuz veya Kocacık Yörükleri diye de bilinen Türkmen bir aileden gelen ve Kırmızı Hafız olarak da anılan Hafız Ahmet ile Ayşe Hanım'ın çocuğu idi. Mustafa Kemal in Babası Ali Rıza Efendi, yıllarında bir süre Selanik te bulunan Asakirimilliye Taburu nda üsteğmen rütbesiyle görev yaptı. Bu görevini tamamladıktan sonra Vakıflar ve rüsumatta (gümrük) memur olarak çalıştı. Daha sonra da bu görevinden ayrıldı ve kereste ticaretiyle uğraştı. Mustafa Kemal, annesi ve kızkardeşi Ali Rıza Efendi ve Zübeyde Hanım ın evliliklerinden Fatma, Ahmet, Ömer, Mustafa, Makbule ve Naciye adlı çocukları oldu. Fakat Mustafa ve Makbule hariç diğerleri küçük yaşta hayatlarını kaybettiler. b. Mustafa Kemal in Öğrenim Hayatı Mustafa, okul çağına gelince annesinin ısrarı üzerine Mahalle Mektebi ne kaydedildi. Babası daha iyi eğitim almasını istediğinden bir süre sonra oğlunu buradan alarak Şemsi Efendi Okulu na kaydettirdi. Mustafa Kemal bu olayı sonraki yıllarda şöyle anlatmıştır: Çocukluğuma dair ilk hatırladığım şey, mektebe girme meselesine dairdir. Bundan dolayı annemle babam arasında şiddetli bir mücadele vardı. Annem, ilahilerle mektebe başlamamı ve mahalle mektebine gitmemi istiyordu. Rüsumatta memur olan babam, o zaman yeni açılan Şemsi Efendi Mektebi ne devam etmeme ve yeni usul üzerine okumama taraftardı. Nihayet babam işi mahirane bir surette halletti; Evvelâ merasim-i mutada (alışılmış tören) ile mahalle mektebine başladım. Bu suretle annemin gönlü yapılmış oldu. Birkaç gün sonra da mahalle mektebinden çıktım, Şemsi Efendi nin mektebine kaydedildim. Bir süre sonra babasını kaybeden Mustafa, annesi ve kardeşiyle birlikte dayısı Hüseyin Ağa nın çalıştığı çiftlikte kaldı. Burada çiftlik hayatı, çalışma, üretme ve el becerileri konusunda bilgi sahibi oldu. Daha sonra teyzesinin yanında kalarak Selanik Mülkiye Rüştiyesi ne kaydolsa da askerliğe olan ilgisinden dolayı buradan ayrılmaya karar verdi. Annesinden gizlice girdiği sınavı kazanarak Selanik Askeri Rüştiyesi ne kaydoldu. Başarılı bir öğrenci olan Mustafa ya matematik öğretmeni Binbaşı Mustafa Bey, Kemal adını verdi. Yine bu okulda ders 2

3 Askerliği meslek olarak daha çok sevmeye başlayan Mustafa Kemal, bunun için kurmaylık eğitimi alması gerektiğini biliyordu. Bunun için de daha sıkı çalıştı yılında Harp Okulu nu sınıf sekizincisi olarak bitirdi. Girdiği kurmaylık sınavını kazanarak Harp Akademisi ne (Erkânıharbiye) kaydoldu. Selanik şehrinin bir diğer özelliği de bir liman kenti olması ve demiryolu ağı ile çevre illere bağlanmasıydı. Önemli bir ticaret kenti olmasının yanında Avrupalı devletlerin önem verdikleri ve konsolosluklar açtıkları bir şehirdi. Bu yönlerinin de etkisiyle gazete, kitap ve dergi çeşitliliğinin yanında müzik ve tiyatro gibi sanat faaliyetleri de gelişmişti. Selanik, Jön Türklerin devamı olan İttihat ve Terakki Cemiyeti nin faaliyet yürüttüğü önemli bir şehirdi. NİTELİK Yayıncılık Mustafa Kemal, Askeri Rüştiye yi sınıf dördüncüsü olarak bitirdikten sonra 1896 yılında Manastır Askeri İdadisi ne girdi. Buradaki eğitimi sırasında öğretmeni Mehmet Tevfik Bey in etkisiyle tarihe olan ilgisi arttı. Burada tanışıp arkadaş olduğu Ömer Naci nin etkisiyle edebiyat bilgisi ve sevgisi arttı. Namık Kemal in şiirleriyle Askeri İdadi yıllarında tanıştı. Bu şiirlerin vatan sevgisinin gelişmesindeki etkisi önemlidir. Diğer yandan da kendi çabasıyla Fransızca öğrenmeye hız verdi. Meşrutiyet yanlısı öğretmenlerinin konuşmalarından dolayı ülke sorunları hakkında daha fazla bilgi sahibi olmaya başladı. Harbiye de öğrenim gördüğü yıllara ilişkin öğretmeni Yüzbaşı Naci (Eldeniz) Bey den üzerimde emeği var diyerek saygı ile bahsetmiştir. Askeri İdadi eğitimini aldığı sırada (1897 yılında) Girit Sorunu ndan dolayı Osmanlı Yunan Savaşı çıktı. Mustafa Kemal bu olaydan gençlik yıllarımın en heyecanlı günleri diyerek bahsetmiştir. Dömeke Meydan Savaşı nda Osmanlı ordularının kazandığı başarılar Mustafa Kemal i oldukça heyecanlandırmıştır. Harp Akademisi'nde bir yandan askeri eğitim alırken diğer yandan II. Abdülhamit in baskıcı yönetimine karşı tutum almayı sürdürdü. Harp Akademisi nde ders aldığı Yarbay Nuri Bey in Bir kurmay subay, askerlik dışındaki bilgilerle de donatılmış olmalıdır. Yarın hepiniz bir komutan olacak, sorumluluklar yükleneceksiniz sözlerini ileriki yıllarda saygıyla hatırladığını söylemiştir. Ondan özellikle gerilla savaşı konusunda çok şeyler öğrendiğini vurgulamıştır. Harp Okulu ndan beri arkadaşlarıyla yazılarını gizlice elle yazarak çoğalttıkları bir gazete çıkarıyorlardı. Okulun son aylarında yakalanarak kısa süre hapsedildi yılında Harp Akademisi ni tamamlayarak Kurmay Yüzbaşı olarak Şam a tayin edildi. İstanbul, Osmanlı Devleti nin başkenti, aynı zamanda yaklaşık i aşan nüfusu ile imparatorluk sınırları içerisinde en büyük kenti idi. Diğer yandan kültürel çeşitliliğe sahip olan bir kentti. Avrupa da ortaya çıkan yeni gelişmeler kısa süre sonra İstanbul da etkisini göstermekteydi. II. Abdülhamit in baskılarına rağmen gizli kapaklı olsa da siyasi faaliyet yürütülmekte, kültürel hareketlilik ise olabildiğince canlılık göstermekteydi. Mustafa Kemal, yaklaşık altı yıl öğrenim gördüğü İstanbul kentinde kültür, sanat ve siyaset alanında bilgi ve görgüsünü geliştirdi. Manastır kenti Selanik ten daha küçük bir kent olmakla birlikte farklı etnik ve dinden toplulukların bir arada yaşadığı bir yerdi. Diğer yandan da Osmanlı Devleti nin modern ordularından olan III. Ordu da Manastır da bulunmaktaydı. Ayrıca II. Abdülhamit in İstibdat yönetimine karşı mücadelenin önemli merkezlerinden biri de Manastır kentiydi. Mustafa Kemal in İstanbul'da edindiği arkadaşlarından bazıları ise Fethi Bey (Okyar), Nuri Bey (Conker), Ali Fuat (Cebesoy) Paşa ve Kazım Karabekir dir. Mustafa Kemal Harbiye yıllarında 3 Bölüm 1: Mustafa Kemal'in Öğrenim Hayatı Mustafa Kemal in doğduğu ve çocukluğunu yaşadığı Selanik kenti, Türkler, Museviler, Rumlar, Bulgarlar ve Arnavutlar gibi farklı etnik ve dinsel kökenden gelen toplulukların yaşadığı çok uluslu bir kentti. Bu durumun da etkisiyle Mustafa Kemal farklı düşünce ve inançlara karşı hoşgörülü olmayı çocukluk yıllarından itibaren özümsemişti. 1. ÜNİTE: 1881'DEN 1919'A MUSTAFA KEMAL Askeri İdadi yi sınıf ikincisi olarak bitiren Mustafa Kemal, 1899 yılında İstanbul Harp Okulu nu piyade sınıfından kazanmayı başardı. Harp Okulu nda askeri eğitim almanın yanında şehirdeki canlı kültürel hayatın etkisiyle çok yönlü gelişimini sürdürdü. Sanat ve siyasete olan ilgisi arttı. Yeni arkadaşlıklar kurdu. aldığı Fransızca Öğretmeni Yüzbaşı Nakiyüddin (Yücekök) Bey den çok şey öğrenmiştir.

4 1. ÜNİTE: 1881'DEN 1919'A MUSTAFA KEMAL TEST - 2TEST Mustafa Kemal in anne tarafından ataları 15. yüzyıldan itibaren Konya yöresinden Rumeli ye göç eden Türkmenlere dayanmaktadır. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin kanıtı sayılabilir? A) Rumeli de Türkmenlerin uzun yıllar azınlıkta kaldıklarının B) Türk kültürünün Rumeli de kalıcı olduğunun C) Rumeli de Müslümanlarla gayrimüslimler arasında sorunlar yaşanmadığının D) Rumeli ye Türkmen göçünün en fazla Konya yöresinden gerçekleştiğinin E) Rumeli ye göç eden Türkmenlerin yerli halklarla kaynaştığının 2. Mustafa Kemal in baba tarafından dedesi Hafız Ahmet Efendi, yüzyıllarda gerçekleşen Osmanlı fetihleri sonrasında Karadeniz in kuzeyinden gelerek Makedonya da Kocacık bölgesine yerleşen Türkmenlere dayanır. Mustafa Kemal'in ailesiyle ilgili yukarıdaki anlatımda aşağıdaki değişikliklerden hangisi yapılırsa doğru olur? A) Hafız Ahmet Efendi yerine Feyzullah Ağa yazılırsa B) Karadeniz in kuzeyinden yerine Anadolu dan yazılırsa Mustafa Kemal'in Öğrenim Hayatı 5. Mustafa Kemal, askeri idadi eğitimine başladıktan sonra ailesinden uzakta ve yatılı olarak eğitim almıştır. Bu durumun Mustafa Kemal üzerinde, I. bağımsız karar alabilme, II. kendine güvenme, III. sosyal ilişkilerini geliştirme konularının hangilerinde etki ettiği savunulabilir? D) I ve III E) I, II ve III 6. Mustafa Kemal in doğduğu Selanik kentinin, I. liman kenti olma, II. Avrupa kentlerine ulaşan demiryolu ağına sahip olma, III. çok uluslu olma özelliklerinden hangilerinin kültürel çeşitliliğe sahip olmasını kolaylaştırdığı savunulabilir? D) I ve II E) I, II ve III Bölüm 1: Mustafa Kemal'in Öğrenim Hayatı C) XIV - XV. yüzyıl yerine XVIII - XIX. yüzyıl yazılırsa D) Makedonya yerine Teselya yazılırsa E) Baba tarafı yerine anne tarafı yazılırsa 3. Öğretmenin "Mustafa Kemal in babası Ali Rıza Efendi hakkında neler biliyorsunuz?" şeklindeki sorusuna öğrencilerin verdiği bazı yanıtlar şöyledir; Elif: Ali: Oğlunun dini ağırlıklı bir eğitim almasını istemiştir. Selanik te bulunan Asakirimilliye Taburunda üsteğmen olarak görev almıştır. Ceren: Vakıflarda kâtip, gümrükte memurluk yapmıştır. Emir: Memurluktan ayrılarak bir süre ticaret yapmıştır. Öğretmenin sorusuna öğrencilerden hangileri doğru yanıt vermiştir? A) Ceren ve Emir B) Elif ve Ali C) Elif ve Emir D) Ali, Ceren ve Emir E) Ali, Elif ve Emir 4. Aşağıdakilerden hangisi Mustafa Kemal in kardeşlerinden biri değildir? A) Ahmet B) Ömer C) Makbule D) Naciye E) Mehmet 7. Mustafa Kemal in doğduğu 1880 li yıllarda Avrupalı büyük devletler Osmanlı Devleti nin iç işlerine karışmak için en çok aşağıdakilerden hangisini kullanmışlardır? A) Boğazlar Sorununu B) Kapitülasyonları C) Dış borçları D) Azınlık haklarını E) Kutsal yerlerin yönetimi konusunu 8. Batılı devletlerin çoğunun Selanik kentinde konsolosluklar açmaları.. kolaylaştırmıştır. Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi yazılırsa anlatım doğru olur? A) Makedonya da ayrılıkçı hareketlerin artmasını B) Farklı etnik grupların bir arada yaşamasını C) Dinsel hoşgörünün yaygınlaşmasını D) Islahat çalışmalarının amacına ulaşmasını E) Hükümetin merkezi otoritesini korumasını 4

5 yılında Selanik kentinde kendi adımla bilinen bir okul açtım. Okulumda birçok okulda olmayan masa, sıra, kara tahta ve okumayı kolaylaştırıcı levhalar bulunmaktaydı. Teneffüste öğrencilerin oyun oynayabilmelerine, beden eğitimi yapmalarına ve şehir gezilerine katılmalarına olanak sağladım. Okulumda eğitim alan kişilerden biri de Mustafa Kemal idi. Ben kimim? A) Mustafa Bey B) Şemsi Efendi C) Hafız Mehmet Efendi D) Nakiyüddin Bey E) Mehmet Tevfik Bey 12. I. Selanik Askeri Rüştiyesi II. Selanik Mülkiye Rüştiyesi III. Manastır Askeri İdadisi Mustafa Kemal in yukarıdaki okullara kaydolma sırası aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) I, II, III B) III, I, II C) I, III, II D) II, I, III E) II, III, I 13. Mustafa Kemal in babası Ali Rıza Efendi oğlunun aşağıdaki okullardan hangisinde eğitim almasına karşı çıkmıştır? 1. ÜNİTE: 1881'DEN 1919'A MUSTAFA KEMAL 10. Mustafa Kemal in annesi Zübeyde Hanım oğlunun geleneksel metotlarla dinsel ağırlıklı eğitim veren bir okula başlamasını, babası Ali Rıza Efendi ise daha modern eğitim veren bir okula devam etmesini istemekteydi. Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A) Geleneksel eğitimden yana olanların toplumda çoğunlukta olduğunun B) Okulların eğitim anlayışına göre öğrenim süresinin değiştiğinin C) Zübeyde Hanım ın geleneksel eğitim veren okullarda okuduğunun D) Ali Rıza Efendi oğlunun çağa uygun bir mesleğe yönelmesini istediğinin E) Toplumda askeri eğitimin gerekli ilgiyi görmediğinin en çok ilgi duyduğum ders.. idi. Dersin öğretmeni Mustafa Bey, oğlum senin adın da Mustafa benim adımda. Bundan sonra senin adın Mustafa Kemal olsun dedi. Mustafa Kemal in yukarıdaki anlatımında boş bırakılan yerlere yazılması gerekenler aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Şemsi Efendi Okulu Tarih B) Manastır Askeri İdadisi Matematik C) Selanik Askeri Rüştiyesi Fransızca D) İstanbul Harp Akademisi Geometri E) Selanik Askeri Rüştiyesi - Matematik A) Mahalle Mektebi B) Şemsi Efendi Okulu C) Selanik Mülkiye Rüştiyesi D) Selanik Askeri Rüştiyesi E) Manastır Askeri İdadisi 14. Mustafa Kemal in ülkesi ve dünyadaki gelişmeleri yakından izlemesinde; I. yabancı dil öğrenme, II. yerli ve yabancı yazarların eserlerini okuma, III. siyasi konulara ilgi duyma özelliklerinden hangilerinin etkili olduğu savunulabilir? D) I ve II E) I, II ve III 15. Mustafa Kemal in anılarında Gençlik hayatımın en heyecanlı günlerini yaşadım. Yaşım küçük olmasına rağmen bu savaşa katılmayı çok istedim dediği savaş aşağıdakilerden hangisidir? A) Kırım Savaşı B) 93 Harbi C) Osmanlı Yunan Savaşı D) Trablusgarp Savaşı E) Balkan Savaşları Bölüm 1: Mustafa Kemal'in Öğrenim Hayatı 1. B 2. B A D A E B E B E C D E A A B D D 9. B 11. E 10. A 12. D 11. D 13. A 12. E14. E 15. C 5

6 1. ÜNİTE: 1881'DEN 1919'A MUSTAFA KEMAL TEST - TEST Mustafa Kemal in doğduğu ve ilk gençlik dönemini yaşadığı Makedonya bölgesi, II. Abdülhamit in istibdat yönetimine muhalefet eden aydın ve subayların yoğun olarak yaşadığı bir bölge idi. Bu durumun aşağıdakilerden hangisi üzerinde etkili olduğu savunulabilir? A) Mustafa Kemal in ülke sorunları hakkında bilgi sahibi olmasında B) Orduda subaylar arasında görüş ayrılıklarının sona ermesinde C) Mustafa Kemal in Mülkiye Rüştiyesi nden ayrılmasında Mustafa Kemal'in Öğrenim Hayatı 4. Mustafa Kemal in doğup büyüdüğü Selanik şehriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğru değildir? A) Batı kültürünün Osmanlı ülkesine girdiği önemli bir şehirdir. B) Bünyesinde etnik ve dinsel çeşitlilik barındırmaktadır. C) Ticarete uygun yol ve ulaşım ağına sahiptir. D) Kültür ve sanat faaliyetleri bakımından önemli imkânlara sahiptir. E) Osmanlı Devleti nden en son koparılan şehirdir. Bölüm 1: Mustafa Kemal'in Öğrenim Hayatı D) İstibdat yönetiminin uzun ömürlü olmasında E) Gayrimüslim Osmanlı tebaası arasında milliyetçiliğin yayılmasında 2. Mustafa Kemal, edebiyat ve hitabet yeteneğinin gelişmesinde etkili olan Ömer Naci ile.... nda tanışmıştır. Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi yazılırsa anlatım doğru olur? A) Selanik Mülkiye Rüştiyesi B) Selanik Askeri Rüştiyesi C) Manastır Askeri İdadisi D) İstanbul Harp Okulu E) İstanbul Harp Akademisi 3. I. Selanik, II. Manastır III. Şam IV. Sofya Mustafa Kemal, yukarıdaki şehirlerin hangilerinde askeri eğitim almamıştır? A) Yalnız III B) I ve II C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV 5. Mustafa Kemal le ilgili bilgilerden bazıları aşağıda verilmiştir; I. Kurtuluş Savaşı sırasında katıldığı kongrelere ve TBMM ye başkan seçilmiş; Son Osmanlı Mebuslar Meclisi ne başkan seçilmek istemiştir. II. Sakarya Meydan Savaşı sırasında Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır. O satıh da bütün vatandır emriyle üstün Yunan kuvvetlerine karşı yıpratıcı bir savunma taktiği uygulamıştır. III lu yılların ortalarında yeni bir dünya savaşının çıkacağını, bu durumda savaşa girilirse Osmanlı Devleti nin son yıllarında yaşanan felaketlerden daha büyüğünün yaşanacağını ifade etmiştir. Bu bilgilerin O nun ileri görüşlülük, liderlik ve yaratıcılık özellikleriyle eşleştirilmesi aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? I II III A) Liderlik Yaratıcılık İleri görüşlülük B) Yaratıcılık Liderlik İleri görüşlülük C) Liderlik İleri görüşlülük Yaratıcılık D) Yaratıcılık İleri görüşlülük Liderlik E) İleri görüşlülük Liderlik Yaratıcılık 6. Mustafa Kemal in ileriki yıllarda Kendisine minnet borcum var, bana yeni ufuk açtı dediği tarih öğretmeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Yüzbaşı Mustafa Bey B) Nakiyüddin Bey (Yücekök) C) Mehmet Tevfik Bey D) Yüzbaşı Naci Bey (Eldeniz) E) Yarbay Nuri Bey 6

7 7. Öğretmenin Mustafa Kemal in yaklaşık üç yıl eğitim aldığı Manastır kentiyle ilgili olarak neler biliyorsunuz? şeklindeki sorusuna öğrencilerden bazılarının verdiği yanıt şöyledir; Özlem: II. Abdülhamit in baskıcı yönetimine karşı mücadele yürüten meşrutiyet yanlılarının yoğun olarak yaşadığı bir şehirdir. Bora: Bir liman kentidir. Cansu: Önemli bir sanayi ve ticaret kentidir. Öğretmenin sorusunu öğrencilerden hangileri doğru yanıtlamıştır? A) Özlem B) Cansu C) Bora D) Özlem ve Cansu E) Bora ve Cansu 8. Mustafa Kemal in ilk geldiği yıllarda İstanbul şehriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Mebuslar Meclisi nde İmparatorluğu oluşturan farklı milletler temsil edilmektedir. B) Kültür ve düşünce alanında canlı bir ortam bulunmaktadır. C) Gayrimüslim nüfus Müslümanlara oranla daha yoğun olarak yaşamaktadır. 9. Mustafa Kemal in anılarında onun, I. ileri görüşlü olma, II. lider olma, III. idealist olma özelliklerinden hangilerine yer verilmiştir? D) I ve II E) II ve III 10. Mustafa Kemal in eğitim gördüğü Harbiye ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi söylenemez? A) Doğrudan askerlikle ilgili olmayan derslerin de okutulduğu B) Öğrenciler arasında muhalif fikirlerin de kök salabildiği C) Disiplin işlerine önem verildiği D) Okulun idari kadrosunun İstibdat yanlısı olduğu E) Siyasi faaliyetlere izin verilmediği 1. ÜNİTE: 1881'DEN 1919'A MUSTAFA KEMAL D) Farklı siyasi partilerin kurulduğu çok partili bir ortam bulunmaktadır. E) İzmir den sonra Osmanlı Devleti nin en kalabalık kentidir. Aşağıda Mustafa Kemal in İstanbul da Harp Akademisi nde kurmay eğitimi alırken yaşadıklarıyla ilgili anılarından bir bölüm verilmiştir. Bu bölümü okuyarak 9, 10 ve 11. soruları yanıtlayınız. Memleket idaresinde ve siyasetinde fenalıklar olduğunu keşfetmeye başladık. Binlerce kişiden ibaret olan Harbiye talebesine bu keşfimizi anlatma hevesine düştük. Mektep talebesi arasında okunmak üzere mektepte el yazısıyla gazete çıkardık. Sınıf dâhilinde ufak bir teşkilatımız vardı. Ben teşkilatın yönetim kurulunda idim. Gazetenin yazılarını çoğunlukla ben yazıyordum. O zaman, mektep müfettişi İsmail Paşa vardı. Bu, haberdar olmuş ve takip ettiriyormuş. Mektebin müdürü Rıza Paşa isminde bir zattı. Bu zat, padişah huzurunda İsmail Paşa tarafından suçlanmış: Mektepte böyle talebe var. Ya farkında olmuyor, ya müsamaha ediyor denilmiş. Rıza Paşa makamını korumak için inkâr etmiş. Bir gün, gazetenin icap eden yazılarından birini yazmakla meşguldük. Baytar dershanelerinden birine girmiş, kapıyı kapatmıştık. Kapı arkasında birkaç nöbetçi duruyordu. Rıza Paşa ya haber vermişlerdi. Sınıfı bastı. Yazılar masa üzerinde ve ön tarafta duruyordu. Görmezliğe geldi. Ancak, dersten başka şeylerle uğraştığımız gerekçesiyle tutuklanmamızı emretti. Çıkarken: yalnız izinsiz davranmakla yetinilebilir dedi. Sonra hiçbir ceza tatbikine lüzum olmadığını söylemiş. 11. Mustafa Kemal in eğitim gördüğü sırada Osmanlı Devleti nde, I. meşrutiyet, II. mutlakıyet, III. oligarşi yönetimlerinden hangilerinin hüküm sürdüğü söylenebilir? D) I ve III E) I, II ve III 12. Aşağıdakilerden hangisi Mustafa Kemal in öğrenim hayatı sırasında etkilendiği edebiyatçılardan biridir? A) Orhan Kemal B) Yahya Kemal C) Namık Kemal D) Kemal Tahir E) Ziya Gökalp 13. Mustafa Kemal, Harp Akademisi nden aşağıdaki rütbelerden hangisiyle mezun olmuştur? A) Teğmen B) Üsteğmen C) Yüzbaşı D) Kurmay Yüzbaşı E) Kolağası Bölüm 1: Mustafa Kemal'in Öğrenim Hayatı 1. A 2. C 3. E 4. E 5. A 6. C 7. A 8. B 9. E 10. D 11. B 12. C 13. D 7

8 1. ÜNİTE: 1881'DEN 1919'A MUSTAFA KEMAL BÖLÜM Mustafa Kemal'in Askerlik Hayatı Fransız ordusu gereğinden fazla ateşli ve saldırgan bir ruhla yetiştirilmektedir. dediği bilinmektedir. Mustafa Kemal in Askeri Hayatı 30 Eylül 1911 tarihinde İtalya nın Trablusgarp ı işgaliyle başlayan savaşa Gazeteci Şerif Bey adıyla düzenlenen sahte kimlikle gitti. Derne ve Tobruk ta başarılar kazandı. Bu başarılarından sonra Binbaşılığa terfi etti. Mustafa Kemal, 1905 yılında Harp Akademisi nden Kurmay Yüzbaşı olarak mezun olduktan sonra merkezi Şam da bulunan 5. Ordu ya tayin edildi. Mustafa Kemal, ilk kez Şam görevi sırasında imparatorluğun doğusunda bulunan uzak eyaletleri hakkında önemli bilgilere sahip oldu. Burada yaptığı inceleme ve gözlemler sonucunda yöneticilerle halk arasındaki bağların zayıfladığını fark etti yılında Balkan Savaşları başlayınca Mustafa Kemal İstanbul a döndü. 25 Kasım 1912 tarihinde Çanakkale ve Gelibolu nun savunması amacıyla kurulan Akdeniz Boğazı Birleşik Kuvvetler Harekât Şubesi Müdürlüğü görevine atandı. II. Balkan Savaşı sırasında Edirne ye giren ilk Osmanlı askerleri arasında yer aldı. Bir grup arkadaşıyla birlikte meşrutiyet yönetimini yeniden getirmek amacıyla Vatan ve Hürriyet Cemiyeti ni kurdu. Beyrut, Yafa ve Kudüs kentlerine geziler düzenleyerek cemiyetin buralarda şubelerini açtı. Bölüm 2: Mustafa Kemal'in Askerlik Hayatı 1908 yılında II. Meşrutiyet in ilanı sonrasında Trablusgarp ta karışıklıklar çıktı. Bunun üzerine İttihat ve Terakki Cemiyeti nin ileri gelenleri buraya Mustafa Kemal in gönderilmesini sağladılar. Mustafa Kemal, önde gelen aşiret liderleriyle görüşerek karışıklıkları giderdi. NİTELİK Yayıncılık Mustafa Kemal, 30 Eylül 1907 tarihinde Selanik teki 3. Ordu Karargâhı na atandı. Selanik te İttihat ve Terakki liderleriyle görüşerek Vatan ve Hürriyet Cemiyeti ni İttihat ve Terakki Cemiyeti ile birleştirdi. Fakat İttihatçılaMustafa Kemal Şam rın liderlerinden farklı olarak günlerinde ordunun siyasete karışmasını yanlış buluyor, her fırsatta da bu düşüncelerini dile getiriyordu. Balkan Savaşları sonrasında 27 Ekim 1913 tarihinde Balkan Ülkeleri Askeri Ataşeliği görevine atandı. Bu görev için Bulgaristan ın başkenti Sofya ya gitti. Bulgaristan da yaşayan Türk azınlığın haklarıyla yakından ilgilendi. Diğer Balkan ülkelerindeki askeri ve siyasi gelişmeleri hükümete rapor etti. Bu görevi sırasında yarbaylığa terfi etti. Mustafa Kemal, I. Dünya Savaşı başladıktan sonra ısrarla cephe görevi istedi. Bunun üzerine 20 Ocak 1915 tarihinde Tekirdağ da oluşturulacak olan 19. Tümen Komutanlığı na atandı. İtilaf Devletleri, Çanakkale de denizden saldırıya geçince 24 Mart 1915 tarihinde Alman Generali Liman von Sanders komutasında 5. Ordu nun kurulmasına karar verildi. Bunun üzerine 19. Tümen de 5. Ordu ya dâhil edildi. Mustafa Kemal, Arıburnu, Conkbayırı ve Anafartalar da yapılan savaşlarda büyük başarı gösterdi. 1 Haziran 1915 tarihinde Albaylığa terfi etti. II. Meşrutiyetin ilanı sonrasında yaşanan gelişmelere tepki olarak 1909 yılında İstanbul da ortaya çıkan 31 Mart Ayaklanması nı bastırmak için Selanik te kurulan Hareket Ordusu nun harekât planını hazırladı ve bu ordunun Kurmay Başkanlığını yaptı. Mustafa Kemal, 1910 yılında Fransa da düzenlenen Picardie manevralarına katılan Osmanlı askeri heyetinde yer aldı. Tatbikat sonrası bir yakın arkadaşına Uçaklar savaşta önemli rol oynayacaktır. Fransız sahra topçusu mükemmel, fakat Fransız piyadesi kırmızı pantolonlarıyla çok iyi bir hedef teşkil eder. 8 Mustafa Kemal, Çanakkale Cephesi'nde

9 27 Mart 1916 tarihinde 16. Kolordu Komutanı olarak Diyarbakır a geldi. 7-8 Ağustos 1916 tarihlerinde Rus ordularına karşı yapılan saldırılar sonucu Muş ve Bitlis işgalden kurtarıldı. Aynı yıl Mustafa Kemal Tuğgeneralliğe (mirliva) terfi ettirildi. Mustafa Kemal, 1917 yılında Kafkaslarda bulunan 2. Ordu Komutan Vekilliği ne atandı. Daha sonra Hicaz Seferi Kuvvetler Komutanlığı na tayin edilse de bu ordu dağıtılınca bu göreve gitmedi. Mustafa Kemal, 5 Temmuz 1917 tarihinde Alman General Falkenhayn komutasında Suriye de bulunan Yıldırım Orduları emrinde bulunan 7. Ordu Komutanlığı na tayin edildi. Fakat Falkenhein ile anlaşmazlığa düşünce istifa ederek İstanbul a döndü. Mustafa Kemal, 1917 yılında Alman İmparatoru II. Wilhelm in daveti üzerine Veliaht Vahdettin ile birlikte Almanya gezisine katıldı. Bu gezi sırasında Alman yetkililere karşı düşüncelerini açıklamaktan çekinmedi. Gezi dönüşünde bir süre Avusturya da bulunan Karlbstat da bir süre böbrek tedavisi gördü. Sultan Reşat ın ölümü üzerine yeniden İstanbul a geldi. yaratma ve icat yeteneğidir. sözleri onun bu özelliğine kanıttır. Sakarya Meydan Savaşı sırasında Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır. sözüyle topyekûn savunma taktiği uygulamış, üstün düşman kuvvetlerine karşı büyük bir zafer kazanmıştır. Mustafa Kemal in İleri Görüşlülüğü Mustafa Kemal, olayların özelliklerinden ve gelişiminden nelere yol açacağını tahmin edebilmiştir. Çanakkale Savaşları sırasında düşmanın nereye çıkarma yapacağını, nereden saldırıya geçebileceğini öngörmüştür. Mustafa Kemal in Önder Özelliği Mustafa Kemal, askeri ve siyasi hayatı boyunca kazandığı hem saygı ve sevginin etkisi hem de yaratıcı ve gerçekçi ve cesaret gerektiren kararlarıyla her zaman bir lider olmuştur. 19. Tümen Komutanı olarak görev aldığı Çanakkale Savaşı sırasında Arıburnu nda orduların ön saflarına geçerek Ben size taarruzu emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. diyerek ordusunun önünde taarruza geçmiştir. 1. ÜNİTE: 1881'DEN 1919'A MUSTAFA KEMAL Mustafa Kemal, 7 Ağustos 1918 tarihinde Suriye deki Yıldırım Ordularına bağlı 7. Ordu Komutanlığı na yeniden atandı. Bir süre Falkenhein yerine atanan Liman von Sanders ile çalıştı. Osmanlı ordusunun yokluk ve çaresizlik içerisinde bulunduğunu gören Mustafa Kemal, ordularını Halep in kuzeyine çekerek İngiliz ilerleyişini durdurdu. 30 Ekim 1918 tarihinde Mondros Ateşkes Anlaşması imzalanınca görevi bırakan Liman von Sanders in yerine Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı görevine getirildi. Bu ordunun dağıtılması üzerine 13 Kasım 1918 tarihinde İstanbul a döndü. Boğaz da gördüğü İtilaf donanmasını kastederek Geldikleri gibi giderler! dedi. Mustafa Kemal, 1919 yılında Doğu Karadeniz de yaşanan karışıklıkların önlemesi göreviyle 9. Ordu Müfettişliği görevine getirildi. 16 Mayıs 1919 tarihinde Bandırma Vapuru yla yola çıkan Mustafa Kemal, 19 Mayıs 1919 da Samsun a çıktı ve Kurtuluş Savaşı nı başlattı. Mustafa Kemal in Kişisel Özellikleri Mustafa Kemal, çok büyük başarılara imza atan, çok yönlü kişilik özelliklerine sahip olan bir liderdir. Bu özelliklerden bazıları şunlardı. Mustafa Kemal in Yaratıcı Düşüncesi Mustafa Kemal, zor şartlarda akılcı çözümler bulabilen bir liderdi. İnsanların hayatına, faaliyetlerine egemen olan kuvvet, NİTELİK Yayıncılık Mustafa Kemal in Etkilendiği Düşünür ve Yazarlar Mustafa Kemal, okumayı seven bir kişiydi. Okuduğu kitapların sayfa kenarlarına not düştüğü bilinmektedir. * Vatan Şairi olarak kabul edilen ve eserleri yasak olan Namık Kemal in kitaplarını bularak zevkle okumuştur. * Tevfik Fikret hakkında O kimdir biliyor musunuz? Onu iyi tanıyanlar, onu iyi tanıyacaklar, benim bugün ne yapmak istediğimi kavrayacak kimselerdir. O, bizden çok ilerisini gören bir insandı. Ne yazık ki ona biz yetişemedik. demiştir. * Mehmet Emin Yurdakul da Mustafa Kemal in beğenerek okuduğu şairlerdendi. * Ziya Gökalp, Mustafa Kemal in beğenerek okuduğu yazarlardandı. Tam olarak nerde söylediği bilinmese de bir konuşmasında Duygularımın babası Namık Kemal, düşüncelerimin babası ise Ziya Gökalp tir demiştir. * Yabancı yazarlar arasında Fransız aydınlarından olan Jean Jacques Rousseau ile Montesqiue nun kitaplarını okudu. * Diğer yandan Kant ve Descartes in kitaplarını da incelemiş, bunların bir kısmını çevirterek yayınlatmıştır. Bölüm 2: Mustafa Kemal'in Askerlik Hayatı 9

10 1. ÜNİTE: 1881'DEN 1919'A MUSTAFA KEMAL TEST - TEST Mustafa Kemal in Çanakkale Cephesi nde kazandığı başarılar. üzerinde etkili olmuştur. Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi yazılırsa yanlış olur? A) Mustafa Kemal in albay rütbesi alması B) Başkentin işgalden kurtarılması C) İtilaf Devletlerinin yeni cepheler açmak zorunda kalması D) İngiltere'ye karşı Kanal Cephesi'nin açılması E) Mustafa Kemal in ülke çapında tanınması 2. Mustafa Kemal, Vatan ve Hürriyet Cemiyeti ni. sırasında kurmuştur. Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi yazılırsa anlatım doğru olur? A) Sofya Askeri ataşeliği Mustafa Kemal'in Askerlik Hayatı 5. Mustafa Kemal, I. Hürriyet ve İtilaf Fırkası, II. Vatan ve Hürriyet Cemiyeti, III. İttihat ve Terakki Cemiyeti kuruluşlarından hangilerine üye olmuştur? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III 6. Mustafa Kemal in ilk ülke dışı görevi aşağıdakilerden hangisidir? A) Picardie Manevraları B) Trablusgarp görevi C) Sofya Ataşemiliterliği D) Karlbstat ziyareti E) Veliaht Vahdettin ile Almanya gezisi Bölüm 2: Mustafa Kemal'in Askerlik Hayatı 10 B) Şam 5. Ordu görevi C) Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı D) 3. Ordu Selanik Tümeni Kurmay Başkanlığı E) Kafkas Cephesi 16. Kolordu Komutanlığı 3. Mustafa Kemal, Suriye ye atandıktan sonra Şam ın dışında Beyrut, Yafa ve Kudüs e de sık sık ziyaretlerde bulunmuştur. Bu ziyaretlerin aşağıdakilerden hangisi üzerinde etkili olduğu savunulamaz? A) İmparatorluğun Arap topraklarındaki durumunu tanımasında B) Farklı kültürlerle karşılaşmasında C) Kurduğu gizli örgütün yeni şubelerini açmasında D) Osmanlıcılık düşüncesinin etkisini kaybettiğini görmesinde E) Namık Kemal ve Tevfik Fikret in eserleriyle tanışmasında 4. I. Suriye II. Trablusgarp III. Bulgaristan Mustafa Kemal askerlik hayatı boyunca yukarıdakilerin hangilerinde birden fazla kez görev almıştır? D) I ve II E) I, II ve III 7. Mustafa Kemal, 1909 yılında İstanbul da meşrutiyet yönetimine karşı başlatılan 31 Mart Ayaklanması nı bastıran Hareket Ordusu nun kurmay başkanlığını üslenerek bu ordunun harekât planını hazırlamıştır. Bu durum Mustafa Kemal ile ilgili, I. demokrasi yanlısı olduğu, II. ülkedeki siyasi sorunlara ilgisiz kalmadığı, III. kararlarını tek başına aldığı yargılarından hangileri için kanıt olabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 8. Mustafa Kemal in askeri ataşe olarak Sofya ya tayin edilmesi aşağıdakilerin hangisi üzerinde etkili olmamıştır? A) Mustafa Kemal'in büyük devletlerin Balkan politikasının daha rahat izlenmesinde B) Mustafa Kemal in diplomasi bilgi ve tecrübesinin gelişmesinde C) Balkanlarda azınlık durumuna düşen Türklerin sorunlarının öğrenilmesinde D) Balkan ülkeleri arasında dayanışmanın sağlanmasında E) Balkanlardaki siyasi ve askeri gelişmelerin Osmanlı Hükümetine rapor edilmesinde

11 9. (I) Mustafa Kemal, 1908 yılında Trablusgarp ta çıkan karışıklıkları gidermek için buraya gönderildi. (II) 1909 yılında İstanbul da ortaya çıkan 31 Mart İsyanı nı bastıran Hareket Ordusu nun harekât planını hazırladı. (III) 1910 yılında Fransa da gerçekleştirilen Picardie Manevralarını izleyen Osmanlı askeri heyetinde yer aldı. (IV) 1912 yılında Balkan Savaşları başladığında Sofya da askeri ataşe olarak görev yapmaktaydı. (V) Çanakkale Cephesi Mustafa Kemal in I. Dünya Savaşı'nda görev aldığı ilk cephe oldu. Yukarıdaki anlatımda numaralarla belirtilen cümlelerden hangisi yanlış bilgi içermektedir? A) I B) II C) III D) IV E) V 10. Mustafa Kemal, bir başka devlete karşı cephe görevini ilk olarak aşağıdakilerden hangisi sırasında almıştır? A) Tırablusgarp Savaşı nda B) Dömeke Meydan Savaşı nda C) I. Balkan Savaşı nda D) Çanakkale Savaşı nda E) Kafkas Cephesi nde 13. Mustafa Kemal, Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı, Liman von Sanders, Suriye Cephesi, Mondros Ateşkes Anlaşması kavramları kullanılarak tarihi gerçeğe uygun anlatım aşağıdakilerin hangisinde yer almıştır? A) Mustafa Kemal, Mondros Ateşkes Anlaşması sonrasında Suriye Cephesi ndeki Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı görevinden ayrılınca yerine Liman von Sanders tayin edildi. B) Mustafa Kemal, Mondros Ateşkes Anlaşması sonrasında Liman von Sanders ile birlikte Suriye Cephesi ndeki Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı na tayin edildi. C) Mustafa Kemal, Mondros Ateşkes Anlaşması sonrasında Suriye Cephesi ndeki görevinden ayrılan Liman von Sanders in yerine Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı görevine atandı. D) Mondros Ateşkes Anlaşması sonrasında Osmanlı Genelkurmay başkanlığına getirilen Liman von Sanders, Suriye Cephesi ndeki Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı görevine Mustafa Kemal i getirdi. E) Mustafa Kemal, Mondros Ateşkes Anlaşması sonrasında Suriye Cephesi nde oluşturulan Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı görevini Liman von Sanders e bıraktı. 1. ÜNİTE: 1881'DEN 1919'A MUSTAFA KEMAL 11. Mustafa Kemal Çanakkale Cephesi nde, I. Conkbayırı, II. Anafartalar, III. Arıbunu savaşlarından hangilerinde yer almıştır? D) I ve III E) I, II ve III 12. Mustafa Kemal, bir konuşmasında Kitapların cansız teorileriyle karşı karşıya gelen genç beyinler öğrendikleriyle memleketin gerçek durum ve çıkarları arasında ilişki kuramıyorlar. Yazarların ve teorisyenlerin tek taraflı dinleyicisi durumunda kalan Türkiye nin çocukları hayata atıldıkları zaman bu ilişkisizlik ve uyumsuzluk yüzünden karamsar, milli şuur ve düzene uyumsuz kitleler meydana getirirler. demiştir. Mustafa Kemal bu sözleriyle aşağıdakilerden hangisinin önemini dile getirmiştir? A) Mesleki eğitimin B) Yaratıcı ve gerçekçi eğitimin C) Yabancı ülkelerdeki gelişmeleri izlemenin D) Yabancı dil öğrenmenin E) Askeri eğitimin 14. Mustafa Kemal I. Dünya Savaşı sırasında Kafkas Cephesi nde, I. Erzurum, II. Muş, III. Bitlis illerinden hangilerini Rus işgalinden kurtarmıştır? 15. Mustafa Kemal in, I. Kafkas, II. Çanakkale, III. Suriye D) I ve III E) II ve III Cephelerinde görev alma sıralaması aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? A) I, II, III B) II, I, III C) I, III, II D) III, I, II E) II, III, I Bölüm 2: Mustafa Kemal'in Askerlik Hayatı 1. D 2. B 3. E 4. D 5. E 6. A 7. C 8. D 9. D 10. A 11. E 12. B 13. C 14. E 15. B 11

12 1. ÜNİTE: 1881'DEN 1919'A MUSTAFA KEMAL Bölüm 2: Mustafa Kemal'in Askerlik Hayatı TEST Çözümlü - 2 Test 1. Mustafa Kemal aşağıdaki şehirlerin hangisinde diğerlerinden daha fazla yaşamıştır? A) Selanik B) Manastır C) İstanbul D) Şam E) Sofya 2. Mustafa Kemal eğitim hayatı boyunca matematik, edebiyat, siyaset, sanat, tarih ve yabancı dil öğrenmeye önem vermiştir. Mustafa Kemal in bu yönünün ortak sonucu aşağıdakilerden hangisidir? A) Milli değerleri bilen bir birey olarak yetişmesi B) Meşrutiyet yanlısı çalışmalarda yer alması C) Askeri yeteneklerinin gelişmesi D) Çok yönlü bir lider olarak yetişmesi E) Vatan sevgisinin gelişmesi 3. Mustafa Kemal, I. Mahalle Mektebi, II. Şemsi Efendi Okulu III. Selanik Mülkiye Rüştiyesi IV. Selanik Askeri Rüştiyesi okullarından hangilerine kaydolduktan sonra eğitimini tamamlamıştır? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV 4. Mustafa Kemal in Şam, Selanik, İstanbul, Sofya ve Manastır illerinde ilk kez bulunma sırası aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? A) Selanik, İstanbul, Sofya, Şam, Manastır B) Selanik, Manastır, İstanbul, Sofya, Şam, C) Selanik, Manastır, İstanbul, Şam, Sofya, D) Selanik, İstanbul, Manastır, Sofya, Şam E) Selanik, Sofya, Şam, İstanbul, Manastır Mustafa Kemal'in Askerlik Hayatı 5. Mustafa Kemal, Harbiye de işgale karşı halkın silahlandırılarak düşman ordusuna karşı sevk edilmesi konusunda aldığı eğitimi aşağıdakilerin hangisinde uygulamıştır? A) Trablusgarp Savaşı nda B) II. Balkan Savaşı nda C) Çanakkale Cephesi nde D) Kafkas Cephesi nde E) Suriye Cephesi nde 6. Mustafa Kemal, arkadaşı Arif Bey in Kurmay subay olamazsan ne yapacaksın? sorusu üzerine Seni bilmem ama ben mutlaka kurmay subay olacağım cevabını vermiştir. Mustafa Kemal in bu sözleri, I. kararlı olma, II. idealist olma, III. lider olma özelliklerinden hangileriyle ilgilidir? D) I ve II E) II ve III 7. Mustafa Kemal in Fransız İhtilali ile ortaya çıkan, I. milliyetçilik, II. ulusal egemenlik, III. eşitlik ve adalet kavramlarının hangilerinden etkilendiği savunulabilir? D) I ve III E) I, II ve III 8. Mustafa Kemal in bir dönem üyesi olduğu İttihat ve Terakki Cemiyeti nin ileri gelenleriyle yaşadığı en önemli görüş ayrılığı aşağıdakilerden hangisidir? A) Ordunun Alman usullerine göre eğitilmesi B) Ordunun siyasetten uzak durması C) Meşrutiyet yönetiminin yeniden kurulması için gizli faaliyet yürütülmesi D) Cemiyetin partiye dönüştürülmesi E) Hareket Ordusu nun kurmay başkanlığı 12

13 9. İstanbul da Harbiye den mezun olanlar çoğunlukla Makedonya ve Balkanlara tayin edildiği halde Mustafa Kemal in Şam a tayin edilmesinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Siyasi faaliyetleri nedeniyle adeta sürgün edilmesi B) Bu görev için gönüllü olması C) Eğitimini başarıyla tamamlayan subaylar arasında yer alması D) Arkadaşları arasında sevilen biri olması E) Yabancı dil bilmesi 10. Mustafa Kemal yaptığı bir konuşmada Bir komutan ne kadar değerli olursa olsun, komuta ettiği askeri birlikler askerlik mesleğinin niteliklerinden yoksunsa hiçbir varlık gösteremezler. demiştir. Mustafa Kemal bu sözleriyle aşağıdakilerden hangisinin önemini dile getirmiştir? A) Orduda bulunan asker sayısının B) Çağın gereklerine uygun askeri eğitimin C) Asker başına düşen subay sayısının D) Ordu içerisinde birlik ve beraberliğin E) Haberleşme ve ulaşım olanaklarının 13. Mustafa Kemal, Mirliva yani bugünkü anlamda Tuğgeneral rütbesini aldığında aşağıdaki görevlerden hangisini yürütmekteydi? A) Sofya Ataşemiliterliği B) 19. Tümen Komutanlığı C) 16. Kolordu Komutanlığı D) Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı E) Hareket Ordusu Kurmay Başkanlığı 14. I. Dünya Savaşı başladığında Mustafa Kemal aşağıdaki görevlerin hangisinde bulunmaktaydı? A) Akdeniz Boğazı Birleşik Kuvvetler Harekât Şubesi Müdürlüğü B) 19. Tümen Komutanlığı C) 2. Ordu Komutan Vekilliği D) Anafartalar Grup Komutanlığı 1. ÜNİTE: 1881'DEN 1919'A MUSTAFA KEMAL E) Sofya Ataşemiliterliği 11. Mustafa Kemal aşağıdaki görevlerden hangisini diğerlerinden daha sonra almıştır? A) Hareket Ordusu Kurmay Başkanlığı B) Anafartalar Grup Komutanlığı C) 16. Kolordu Komutanlığı D) Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı E) 9. Ordu Müfettişliği 12. Mustafa Kemal in en son okuduğu okul aşağıdakilerden hangisidir? A) İstanbul Harp Okulu B) Manastır Harp Okulu C) İstanbul Harp Akademisi D) Mektebiaskeriyeişahane E) Topçu ve İstihkâm Okulu 15. Mustafa Kemal, Mondros Ateşkes Anlaşması nın imzalanmasından sonra... görevine atanmıştır. Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi yazılırsa ifade doğru olur? A) Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı B) Hicaz Seferi Kuvvetler Komutanlığı C) IX. Ordu Müfettişliği D) Erkanıharbiye Vekaleti E) Sofya Ataşemiliterliği Bölüm 2: Mustafa Kemal'in Askerlik Hayatı 13

14 1. ÜNİTE: 1881'DEN 1919'A MUSTAFA KEMAL Bölüm 2: Mustafa Kemal'in Askerlik Hayatı TEST - Çözümler 2 1. Mustafa Kemal yılları arasında Selanik te eğitim aldı yılından itibaren kısa süreli olarak burada kaldı. Manastır da üç yıl, İstanbul da yaklaşık altı yıl eğitim aldı. İstanbul da görevi gereği kısa süreli olarak ikâmet etti. Şam daki kurmaylık stajı yaklaşık iki yıl sürdü. I. Dünya Savaşı sırasında da yaklaşık bir yıl kadar bu kentte kaldı. Sofya Ataşemiliterliği yaklaşık olarak iki yıl sürdü. Yanıt A 2. Mustafa Kemal in eğitim hayatı boyunca matematik, edebiyat, siyaset, sanat, tarih ve yabancı dil öğrenmeye önem vermesi seçeneklerde verilen bütün sonuçlar üzerinde etkili olmuştur. Fakat bu faaliyetlerin ortak sonucu sorulduğundan çok yönlü bir lider olarak yetişmesi bilgisini içeren D seçeneği doğrudur. Örneğin matematik ve tarihle ilgilenmesi askeri alanda yeteneklerini geliştirmesini, tarih ve edebiyata ilgi duyması milli değerlerini öğrenmesini kolaylaştırsa da hepsinin ortak sonucu çok yönlü bir lider olmasıdır. Yanıt D 3. Mustafa Kemal, annesinin ısrarı üzerine kaydolduğu Mahalle Mektebi nden babası tarafından kısa süre sonra alınmış ve Şemsi Efendi Okulu na kaydedilmiştir. Selanik Mülkiye Rüştiyesi nde kısa süre eğitim görmüş fakat askerliğe olan ilgisi nedeniyle Selanik Askeri Rüştiyesi nin sınavını kazanarak bu okula kaydolmuş ve başarıyla tamamlamıştır. Yanıt D 4. Mustafa Kemal Selanik te dünyaya geldi. Şemsi Efendi Okulu ve Askeri Rüştiye yi burada okudu yılında Manastır Askeri İdadisi ndeki eğitimini tamamladıktan sonra İstanbul Harp Okulu na girdi. Kurmaylık eğitimini de bu kentte aldıktan sonra 1905 yılında ilk görev yeri olan Şam a tayin edildi yılında da Sofya ya askeri ataşe olarak gönderildi. Yanıt C Mustafa Kemal'in Askerlik Hayatı 5. Mustafa Kemal, Harp Okulu ve Harp Akademisi nde (Erkanıharbiye) günümüzde gerilla savaşı ya da gayrinizami savaş denen yöntem hakkında bilgiler öğrendi. Bu savaş türünün nasıl yürütüldüğü, bu taktiği uygulayan gruplara karşı nasıl mücadele edilebileceği konularında aldığı eğitimi zaman zaman hayata geçirdi. Şam dan Selanik kentine döndükten sonra Makedonya da ortaya çıkan çetelere karşı mücadele etti. Diğer yandan İtalya nın 1911 yılında Trablusgarp ı işgal etmesi üzerine bir grup arkadaşıyla buraya giderek işgale karşı direniş oluşturdu. Hatta Mustafa Kemal Gazeteci Şerif Bey adıyla düzenlenen bir sahte kimlikle Trablusgarp a ulaştı. Yanıt A 6. Mustafa Kemal in arkadaşı Arif Bey in sorusu üzerine Seni bilmem ama ben mutlaka kurmay subay olacağım cevabını vermesi ve ileride bunu başarması onun kararlı olduğunun göstergesidir. Kendisine hedefler belirlemesi ve bu hedefleri adım adım gerçekleştirmesi ise idealist olduğuna kanıttır. Lider olma özelliği ise grup içerisinde sözü geçen bir birey olma ve komuta ettiği askeri birlik ya da siyasi topluluğu aldığı kararlarla yönlendirebilme yeteneğiyle ilgilidir. Soru kökünde onun bu özelliğine vurgu yapılmamıştır. Yanıt D 7. Fransız İhtilali sonrasında milliyetçiliğin yanında özgürlük, eşitlik, adalet ve cumhuriyet gibi kavramlar yaygınlaştı. Mustafa Kemal ise milli değerlere bağlılığın yanında bağımsız yaşamayı temel hedef olarak belirleyen birey olduğundan milliyetçilikten etkilenmiştir. Ayrıca Türkiye Cumhuriyeti ni kuran bir lider olarak ulusal egemenliği benimsediği açıkça ortadadır. Saltanata son vererek anayasal bir devlet kurması, kanun önünde bütün vatandaşların eşitliğini yasalarla güvence altına alması eşitlik ve adalete önem verdiğini göstermektedir. Yanıt E 14

15 8. Mustafa Kemal, Meşrutiyet in ilan edilmesi amacıyla çalışmalar yapmak için ilk görev yeri olan Şam da Vatan ve Hürriyet Cemiyeti ni kurdu yılında bu cemiyeti İttihat ve Terakki Cemiyeti ile birleştirerek güç birliği yapılmasına önem verdi. Fakat İttihat ve Terakki nin ileri gelenleri subay kökenli ve siyasetle uğraşmaktaydı. Mustafa Kemal ise Cemiyet in bir siyasi partiye dönüştürülmesini, isteyen subayların ordudan ayrılarak siyasete atılması gerektiğini savunuyordu. Ordunun siyasetten uzak tutulması onun en önemli hedeflerinden biriydi. Cumhuriyetin ilanı sonrasında orduyu siyasetten uzak tutarak bu alanda düşüncelerini hayata geçirdi. Yanıt B 11. Mustafa Kemal; yılında Hareket Ordusu Kurmay Başkanlığı, yılında Anafartalar Grup Komutanlığı, yılında 16. Kolordu Komutanlığı, yılında Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı, yılında 9. Ordu Müfettişliği görevine atanmıştır. Yanıt E 12. Mustafa Kemal, 1905 yılında Harp Akademisi nden (Erkanıharbiye) mezun oldu. Bundan önce İstanbul Harp Okulu ndan mezun olmuştu. Manastır Harp Okulu nda ve Topçu ve İstihkâm Okulu nda hiç eğitim almadı. Mektebiaskeriyeişahane, Harp Akademisi nin XIX. yüzyıldaki adıdır. Yanıt C 1. ÜNİTE: 1881'DEN 1919'A MUSTAFA KEMAL 9. İstanbul da Harbiye den mezun olanlar çoğunlukla daha yakın bölgeler olan Makedonya ve Balkanlara tayin edilirdi. Fakat sınıf arkadaşları arasında Mustafa Kemal Şam a tayin edildi. Çünkü Harp Okulu eğitimi sırasında Mustafa Kemal bir grup arkadaşıyla birlikte el yazısıyla gizlice gazete çıkarmaktaydı. Burada Meşrutiyet yanlısı yazılar yazmaktaydı. Harp Akademisi'nin son aylarında bu yazıları yazarken bir grup arkadaşıyla yakalanınca soruşturma açıldı. Okul Müdürü Ali Rıza Paşa siyasi nedenlerle değil de disiplinsizlikten dolayı ceza verilmesini sağladı. Aksi halde siyasi nedenlerle soruşturulsa Mustafa Kemal ordudan atılabilirdi. Bu gelişme nedeniyle Mustafa Kemal bir sürgün yöntemiyle Şam a tayin edildi. Yanıt A 10. Mustafa Kemal in konuşmasında bahsettiği Bir komutan ne kadar değerli olursa olsun, komuta ettiği askeri birlikler askerlik mesleğinin niteliklerinden yoksunsa hiçbir varlık gösteremezler. sözü, ordunun çağın gereklerine uygun bilgilerle eğitilmesi gerektiğine vurgu yapmaktadır. Asker ya da subay sayısı ne kadar fazla olursa olsun günümüz savaşlarında daha iyi eğitilen ve donatılan birlikler kalabalık orduları yenebilmektedir. Yanıt B 13. Mustafa Kemal, Çanakkale deki başarıları üzerine 1916 yılında 16. Kolordu Komutanı olarak Kafkas Cephesi ne tayin edildi. Burada Rusya ya karşı başarılı savaşlar yaparak Muş ve Bitlis i işgalden kurtardı. Başarıları burada da devam edince Mirliva yani bugünkü anlamda Tuğgeneral rütbesine yükseltildi. Böylece Mustafa Kemal artık Paşa oldu. Yanıt C yılında I. Dünya Savaşı başladığı sırada Mustafa Kemal, Sofya da askeri ataşe olarak görev yapmaktaydı. Diğer seçeneklerde belirtilen görevler I. Dünya Savaşı sırasında aldığı görevlerdir. Savaşın başlaması üzerine Mustafa Kemal, Erkanıharbiye Vekaleti görevinde bulunan Enver Paşa ya mektup üzerine mektup yazarak cephede aktif görev istediğini dile getirdi. Bu ısrarlar üzerine 19. Tümen Komutanlığı görevine getirilerek Tekirdağ bölgesine gönderildi. Çanakkale Cephesi açılınca da 19. Tümen burada oluşturulan 5. Ordunun emrine verildi. Yanıt E 15. Mustafa Kemal, 30 Ekim 1918 tarihinde Mondros Ateşkes Anlaşması imzalandığı gün Suriye Cephesi nde bulunan Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı na bağlı 7. Ordu nun komutanıydı. Ateşkesten sonra Yıldırım Ordularına komta eden Alman Generali Liman von Sanders görevinden ayrılınca bu göreve Mustafa Kemal getirildi. Kısa süre sonra Yıldırım Orduları da dağıtılınca Mustafa Kemal İstanbul a çağrıldı. Yanıt A Bölüm 2: Mustafa Kemal'in Askerlik Hayatı 15

16 Nitelik Yayınları nın yeni programa uygun hazırladığı okula yardımcı kitaplar 9. Sınıf Matematik Fizik Kimya Biyoloji Türk Edebiyatı Dil ve Anlatım Tarih Coğrafya 9. Sınıf Matematik Fizik Kimya Biyoloji Türk Edebiyatı Dil ve Anlatım Tarih Coğrafya Konu Anlatımlı 10. Sınıf Matematik Fizik Kimya Biyoloji Türk Edebiyatı Dil ve Anlatım Tarih Coğrafya Soru Bankası 10. Sınıf Matematik Fizik Kimya Biyoloji Türk Edebiyatı Dil ve Anlatım Tarih Coğrafya 11. Sınıf Matematik (Temel Düzey) Matematik (İleri Düzey) Fizik Kimya Biyoloji Türk Edebiyatı Dil ve Anlatım T. C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Coğrafya 11. Sınıf Matematik (Temel Düzey) Matematik (İleri Düzey) Fizik Kimya Biyoloji Türk Edebiyatı Dil ve Anlatım T. C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Coğrafya Üniversiteye Hazırlık Matematik Modüler Seri Sayılar Basit Eşitsizlik Sıralama, Denklem Çözme, Mutlak Değer, Üstlü ve Köklü İfadeler Çarpanlara Ayırma, Özdeşlikler, Polinomlar Kümeler, Bağıntı-Fonksiyon, İşlem, Modüler Aritmetik, Mantık Oran-Orantı, Problemler Permütasyon, Kombinasyon, Binom-Paskal Üçgeni, Veri Analizi, Olasılık İkinci Dereceden Denklem ve Eşitsizlikler, Parabol Trigonometri Karmaşık Sayılar, Logaritma Toplam-Çarpım Sembolleri, Diziler, Seriler, Lineer Cebir Fonksiyon, Özel Tanımlı Fonksiyonlar, Limit-Süreklilik Türev İntegral LYS Denemeleri Organik Kimya 30 Deneme Sınavı Genel Dağıtım A.Adnan Saygun Caddesi 10/1 Sıhhiye/ANKARA Tel: Faks: