Dr. Haluk İnce MD. Ph D.

Transkript

1 Dr. Haluk İnce MD. Ph D.

2 - Prof. Dr. Cengiz Haluk İnce İstanbul Tıp Fakültesi Adli Tıp Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi( ). Adli Tıp Uzmanlığı(1995), Halk Sağlığı Doktora Derecesi(2005), İşletme Master Derecesi(2009) Türk Tabipler Birliği MESKA Vakfı Uluslar arası Adalet Vakfı T.C. Adalet Bakanlığı,Adli Tıp Kurumu Başkanı( ) İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi İlgi alanları: Hatalı Tıbbi Uygulamalar, Hasta Güvenliği, Meslek Hastalıkları, İş Kazaları, Sağlık Pazarı, İş Sağlığı ve Güvenliği, Toksikoloji

3 Hekim nadiren şifa eder, ekseriyetle teskin eder, fakat daima teselli eder. Hipokrates

4 Tıbbi yanlış uygulama nedir? Şikayet = Beklenti > Sunulan Hizmet Sağlıkta Haklar Sempozyumu ve Çalıştayı Mart 2010

5 Ekonomik alanda %0.1 lik hata Havaalanlarına günde 2 kez tehlikeli uçak inişi Her saat postada kaybolan mektup Her saat yanlış banka hesabından çekilen çek Peki biz hatasız çalışabilir miyiz? Alfa hata % 5 Beta hata % 20 Sağlıkta Haklar Sempozyumu ve Çalıştayı Mart 2010

6 1. Anayasa 2. Milletlerarası Anlaşmalar 3. Kanun 4. Kanun Hükmünde Kararnameler 5. Tüzük 6. Yönetmelik 7. Genelge Anayasa m.90/son: Usulüne göre yürürlüğe konulmuş Milletlerarası antlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. (Ek: , 5170/m.7) Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası antlaşmalar ile kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası antlaşma hükümleri esas alınır. 6 Yrd. Doç. Dr. Yahya DERYAL

7 Biyoloji Ve Tıbbın Uygulanması Bakımından İnsan Hakları Ve İnsan Haysiyetinin Korunması Sözleşmesi (İmza: Oviedo, ) TBMM Onayı: Yürürlük: (RG., , 25311) Bazı Başlıklar: Sağlık Hizmetlerine Erişimde Adalet Rıza Verme Yeteneği Olmayan Kişilerin Korunması Önceden Açıklanmış İsteklerin Rızada Önemi Özel Yaşam ve Bilgi Edinme Hakkı İnsan Genomu Üzerinde Araştırma ve Deney Yapılması Cinsiyet Tercihinde Bulunma Yasağı Nakil Amacıyla Canlı Vericilerden Organ ve Doku Alınması İnsan Vücudundan Alınmış Parçalar Üzerinde Tasarruf ve Ticarî Kazanç Yasağı 7 Yrd. Doç. Dr. Yahya DERYAL

8 Araştırma dahil, sağlık alanında herhangi bir müdahale, ilgili mesleki yükümlülük ve standartlara uygun olarak yapılmak zorundadır (m.4). Sağlık alanında herhangi bir müdahale, kişinin bu müdahaleye özgürce ve bilgilendirilmiş şekilde muvafakat etmesinden sonra yapılabilir. Kişi muvafakatini her zaman, serbestçe geri alabilir (m.5). Muvafakat verme yeteneği bulunmayan kimse üzerinde tıbbi müdahale, sadece onun doğrudan yararı için yapılabilir (m.6). Acil bir durum nedeniyle uygun muvafakatin alınamaması halinde, ilgili bireyin sağlığı için tıbbi bakımdan gerekli olan herhangi bir müdahale derhal yapılabilir (m.8). 8 Yrd. Doç. Dr. Yahya DERYAL

9 Tıpta kötü-hatalı uygulama; Hastaya müdahale yetkisi bulunan sağlık çalışanının öneri ve uygulamaları sonucu hastalığın normal seyrinin dışına çıkarak iyileşmesinin gecikmesinden, ölüme kadar geniş bir yelpazede gelişen şartların tümüdür.

10 Yasaya aykırı tıbbi girişimler,hukuka uygunluk Hastaya yaklaşım prosedürlerine aykırı davranış Mesleki yetersizlik(öngörülebilirlikteki eksiklik) Tanı ve tedavide yetersizlik\gecikme Hatalı araç ve yöntem seçimi İlaçların seçim ve kullanımında yetersizlik

11 Bilinçli taksir madde 21(2) Failin öngördüğü neticeyi istememesine rağmen neticenin meydana gelmesi halinde bilinçli taksir Olası kasıt madde. 22(3) Kişinin, suçun kanuni tanımındaki unsurların gerçekleşebileceğini öngörmesine rağmen, fiili işlemesi

12 Kast Olası kast İhmali kast Bilinçli taksir Taksir

13 KAST Sonucu Biliyor İstiyor OLASI KAST Sonucu Öngörüyor Nerdeyse umursamıyor BİLİNÇLİ TAKSİR Sonucu Öngörüyor İstemiyor TAKSİR Sonucu Öngörmüyor dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranıyor

14 İdari sorumluluk Mesleki sorumluluk Hukuki (medeni) sorumluluk Cezai sorumluluk Vicdani sorumluluk

15 Tıp eğitiminin sürekliliği; Sağlık sisteminde altyapı yetersizliği; Nitelikli insan gücündeki eksiklik; Ekipman\araç gereç eksikliği; Hukuksal işleyiş;

16 Tıbbi bilgi yetersizliği; Beceri yetersizliği; Karar verebilme yeteneğinde zaafiyet; Mezuniyet sonrası eğitim eksikliği; Meslektaşları ile paylaşım yeteneğindeki eksiklik;

17 Zamanında fark edilmezse Fark edilmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa Fark edilip önlem alınmasına rağmen yerleşmiş standart tıbbi girişimde bulunulmazsa

18 Dosyaların incelenmesi Bilgilendirilmiş rıza alındığının ispatı Otopsi sonuçları- Muayene sonuçları Sağlık sisteminin alt yapısı, yetersiz koşullarda tıbbi müdahale Endikasyon Rıza - Ehliyet

19 Hastanın Aydınlatılması Hekim hastasını şu konularda aydınlatmak durumundadır Hastanın şimdiki sağlık durumu ve konulan tanı, Önerilen tedavi yönteminin türü, Amaçlanan tedavi yönteminin başarı şansı ve süresi, Amaçlanan tedavi yönteminin hastanın sağlığı için arzettiği riskler, Verilen ilacın kullanışı ve olası aksi tesirleri, Hastanın önerilen tedaviyi kabul etmemesi durumunda hastalığın yaratacağı sonuçlar.

20 Ortak karar alma- sağlığın birlikte üretimi 58 sağlık yöneticisi 25 yıl 55 randomize klinik araştırma Ortak karar Yeterli aydınlatma Kararsızlık daha az Tedavi devamlılığı Daha az dava açma Marshall M, Bibby J, Supporting patients to make the best decisions BMJ 2011; 342:d2117doi: /bmj.d2117 (Published 7 April 2011) Cite this as: BMJ 2011; 342:d2117 Gillies K, Huang W, Skea Z, Brehaut J, Cotton S Patient information leaflets(pils) for UK randomised controlled trials: a feasibilty, study exploring whether they contain information to support decision making about trial participation. Trials Feb 18; 15(1):62. doi: /

21 Aydınlatılmış onam alma amaçlarını, İletişim tekniklerini, Muayene ettiği bir hastayı tanı ve tedavisi konusunda bilgilendirmeyi, Yapacağı tıbbi uygulamalar için aydınlatılmış onam alabilmeyi davranış modeli olarak benimsemelidir.

22 Ameliyat öncesi yeterli aydınlatılmış onamın alınması, ameliyat sonrası istenmeyen bir durumun ortaya çıkması halinde hekime olan kızgınlığı %55 oranında azaltacağı ortaya konmuştur*. *(Gorney Mark, Anger as the root cause of malpractice claims, Medical Legal Issues ın Plastic Surgery 1999 No:1, Vol 26; )

23 Gelişen olumsuz sonucun öngörülebilir ve önlenebilir nitelikte olması, ancak bunun için gerekli olan davranışın bir irade eksikliği sonucu gösterilmemiş olması gerekir.

24 Uygulamada sorumlunun; Yapılan eylemin hukuka uygun, Mesleki şartları yerine getirmiş Hastanın durumuna değer vermiş Tıp biliminin kurallarını öngörmüş-uygulamış olması beklenir.

25 Kadın Hastalıklar ve Doğum. %33 Genel Cerrahi... %29 İç Hastalıkları...%17 Nöroşirurji... %7 Ortopedi ve Travmatoloji... %3 Nöroloji... %2 Kulak-Burun-Boğaz... %2 Diğerleri... %7 Kadın Hastalıklar ve Doğum %1 Genel Cerrahi... %16 Üroloji.%9 Nöroşirurji... %14 Ortopedi ve Travmatoloji %35 Nöroloji...%9 Plastik ve Rekons.Cer...%9 Diğerleri...%7

26 Yetersiz gözlem, evine erken gönderme... % 20.7 Tıbbi girişimde gecikme... % 20.7 Yetersiz önlem ve tedavi... % 15.5 Gecikmeli ve hatalı sevk... % 10.4 Hatalı ve dikkatsiz tedavi... % 10.4 Yetersiz teşhis... % 8.6 Yasalara aykırı tıbbi uygulama... % 5.1

27 Belleğe daha az dayanma Bilgiye ulaşımın geliştirilmesi(tıbbi kayıt) Hataların engellenmesi Standardizasyon Sürekli Mesleki Eğitim

28 Planlanmamış ve beklenmedik olay Risk Değerlendirilmesi Tehlikenin tanımlanması Maruziyetin değerlendirilmesi Riskin karakterizasyonu Dünya Sağlık Örgütü

29 Tecrübesizlik, bilgi eksikliği, kültürel bariyerler nedeniyle üst sorumludan yardım istemekten çekinilmesi, daha deneyimli bir kişiden görüş alınmaması Ekip çalışması eksikliği veya koordinasyon bozukluğu nedeniyle yetersiz anamnez ve/veya yetersiz muayene doğrultusunda hastalığa uygun olmayan, eksik veya yetersiz tetkiklerin yapılması Abartılı tetkik istenmesi, güncel standart tedavi girişimlerinin mortalite ve morbiditeyi arttıracağı görüşüyle yetersiz yapılması (defansif hekimlik) Hasta-hekim-hemşire arasındaki iletişim eksikliği Dikkatsizlik ve özen eksikliği, tedbirsizlik ve çaba göstermede yetersizlik İnsan faktörü (aşırı iş yükü, iyimserlik ve aşırı özgüven gibi nedenler )

30 Davranışsal problemler a. Sosyal sorunların ve kurum içi kişisel çekişmelerin kurum içi çalışma düzenini etkilemesi. b. Hekimlerin hasta veya yakınlarına, hastayı daha önce tedavi eden hekim veya sağlık kurumları hakkında negatif görüş bildirmeleri. Karar verme sürecine hasta ve/veya yasal temsilcilerinin dahil edilmemesi Hasta takibinin iyi yapılmaması Hastanın tedavisinden sorumlu hekimin, devir durumlarında, hastanın tedavisini yapacak diğer hekim hakkında hastanın / yasal temsilcisinin bilgilendirilmesi

31 Perioperatif antibiotik protokolü PCOE (bilgisayarla ilaç order ı) Eczacının takım ile birlikte vizit yapması Protokol uygulamaları Ventilator protokolleri Cerrahi alan infeksiyonlarında %93 azalma Medikasyon hatalarında %81 azalma Önlenebilir yan etkilerde %66-78 azalma Santral venöz kateter infeksiyonlarında %92-95 azalma VAP da %62 azalma Lucian L Leape, Donald M Berwick. Five years after to err is human; What have we learned? JAMA 2005; 293: Sağlıkta Haklar Sempozyumu ve Çalıştayı Mart 2010

32 Tıbbi hatalar ve hasta güvenliği tanımları Teknoloji ve hasta güvenliği İnsan faktörleri: yorgunluk, karmaşık sağlık sorunlarına yaklaşım, v.b. Hekim-hasta iletişimi Sağlık hizmeti sunum takımı içinde iletişim Hatalardan öğrenme: hata bildirimi, analizi ve raporlanması Hasta ve hasta yakınlarına hataların bildirilmesi Finansal ve hukuksal etkileri Sistem ve kültür değişimi VanGeest and Cummins, An educational needs assessment for improving patient safety, National Patient Safety Foundation, White Paper Report 3, Sağlıkta Haklar Sempozyumu ve Çalıştayı Mart 2010

33 Doktorlar risk almadan çalışacaklar Çok fazla gereksiz tetkik istenecek Doktorlar sigorta şirketlerine ve avukatlara çalışacaklar; Sağlık hizmeti bugünkünden daha pahalı olacak.