TIPTA ARAŞTIRMANIN ÖNEMİ

Transkript

1 TIPTA ARAŞTIRMANIN ÖNEMİ Prof. Dr. Cafer MARANGOZ Ondokuz Mayıs Üniversitesi 24 Mart 2012

2 Tıp, Araştırma ve Araştırıcı Tıp: Hastalıkları iyileştirmek, hafifletmek veya önlemek amacıyla başvurulan teknik ve bilimsel çalışmaların tümü, tababet. Araştırma: 1.Yeni ve daha iyi bilgiyi elde etme aktivitesidir. 2. Bir gerçeği ortaya çıkarmak, bir sorunu çözümlemek ve eldeki verileri arttırmak için bilimsel yöntem ve tekniklerden yararlanılarak yapılan düzenli çalışma. Büyük Türkçe Sözlük

3

4 Bilim Ve Teknoloji Nedir? Bilim: Sonuçları ve ifadeleri gözlem ve deneyle çürütülebilen faaliyetlerin tümü K.Popper -Hayat ve maddenin uyduğu kanunları açıklayan ve varlıklar arasındaki ilişkiyi belirleyen bir bağlantılar sistemi. Teknoloji: Bilimin uygulaması olan teknoloji, üretilen malları, üretimde kullanılan makine ve emeği, toplumun sosyal, kültürel ve psikolojik varlığını kapsar

5 Araştırma-Bilgi-Teknik-Endüstri

6 Bilgi Toplumunun Özellikleri Kapitalist toplum: Mal ve sermaye Kullandıkça, dağıtıldıkça, satıldıkça azalır. Bilgi toplumu: Bilimsel araştırmalarla üretilen bilgi (bilimsel bilgi İng. scientific knowledge) ve sıradan bilgi Bilgi, kullandıkça, dağıtıldıkça, satıldıkça artar.

7 Teknoloji Klasik Düşük Teknoloji Dökme, kimyasallar, demir-çelik, pamuk,deri,petrol, enerji üretimi ve nakli v.s. Bilime Dayalı İleri Teknoloji Komunikasyon, uzay teknolojisi, yeni materyaller, süper iletkenlik, tıbbi ilaçlar, biyoteknoloji ve gen mühendisliği

8 G.Sarton ( ) a Göre Bilim Çağları Sarton, George ( ) Introduction to the History of Science (3 v. in 5), Carnegie Institution of Washington Publication no Baltimore: Williams and Wilkins, Co. M.Ö Eflatun Çağı Aristo Çağı Öklid Çağı Arşimet Çağı 250- Diğer Batılılar

9 G.Sarton a Göre Bilim Çağları M.S Hsuan Tsang ın Çağı I-Ching in Çağı Müslüman Bilimcilerin Çağları Cabir, Harezmi, Razi, Mas udi, E.Vefa, Beyruni, Ö.Hayyam,İbn Sina ORTAK DÖNEM Gerard, R. Bacon, J.Anatoli, İbn Rüşt, Tusi, İbn Nefis DOĞUDA DURAKLAMA Uluğ Bey ve Son

10 İbn Ün-Nefis ( ) Biz organın görevini açıklamak için, açıklamalarımızın teorilere uygunluğuna veya daha önce benzer olaylar geçip geçmediğine bakmaksızın, dikkatli gözlem ve doğru bir araştırmaya dayanmalıyız.

11 Deney Ruhunun Doğması Ortaçağların temel, ama bir o kadar da az bilinen başarısı, deney ruhunun doğmasıydı ve bu başarı öncelikle, 12. yüzyıla kadar Müslümanlara aitti. G. Sarton

12 Bilgi Ve Bilgin Bilginin devamı bilginlerledir. O yüzden yüce ataları zamanında bilgi ve bilginlere olan hürmet ve ikram hiçbir devlette olmamıştır s 19. Bugün ilim yolu dahi oldukça bozulmuştur. İlmiyeye ait yüksek makamların şunun bunun aracılığı ile verilmesi doğru değildir: Koçi Bey, 1631, s 22

13 Tıp Fakültesinde Niçin Araştırma Yapılır? İhtisas ve alt dal ihtisası yapmak isteyenleri cezp etmek, daha yetenekliler için tercih edilir olmak Seçilen alanlarda derinlemesine bilgi sahibi olmak Eleştirel düşünce yeteneğini artırmak Akademik tababeti meslek edinmiş olmak Öğretici olma, uzmanlaşma, meşhur olma isteği Merak Akademik dereceleri elde etmek (Türkiye için birinci sebep)

14 Araştırma Çeşitleri 1) Niels Henrik Bohr ( ): Atom modeli Bohr tipi araştırma: Saf temel araştırma 2) Thomas Alva Edison ( ): Mucit iş adamı Edison tipi araştırma: Saf uygulamalı araştırma 3) Louis Pasteur ( ): Pasteur tipi araştırma: İhtiyaçtan doğan temel araştırma

15

16

17 Tıpta Nobel ( ) The Unesco Courier, May 1999 Bölge Ödül Sayısı Yüzde Batı Avrupa Kuzey Amerika Doğu Avrupa Asya Avustralya Latin Amerika Afrika 1 0.2

18 arasında verilen 90 dan fazla Nobel ödülünün ancak 4 ünü Amerikalı bilim adamları almıştı arasında verilen 120 Nobel ödülünden 12 si Amerika ya gitti.

19 Üniversitelerin Verimi Mezun ettiği öğrencilerin kalitesi ve işlerindeki başarıları Dünya bilimine yapmış olduğu katkı, yani ürettiği bilgi Üretilen bilginin paraya dönüştürülmesi ve pazarlanması (patent) Çevreye, millete ve dünya insanlığına sunduğu hizmet.

20 Harvard ın 3 Özelliği Kitapları yazanlar ile kürsüde ders verenlerin aynı kimseler olması Öğrencinin çok katı standartlara göre seçilmesi Kusursuzluğa duyulan büyük hayranlık H.Rosovski, s12

21 ABD de Araştırma Üniversiteleri 4500 (yaklaşık) Üniversite ve yüksek okul 125 Araştırma üniversitesi doktora derecelerinin % 50 si Her üniversite doktora derecesi vermiyor Araştırma üniversitelerinin ekonomiye yıllık katkıları 600 milyar dolar. Kaynak: T.J.Tighe: Who s in Charge of America s Research Univ. 2003, s201

22 Ar-Ge Üniversitelerinin Görevleri Bilgi tabanını koruma, genişletme Bilim insanlarını, profesyonelleri, eğitici ve yöneticileri yetiştirme Teknolojik yenilikleri yapma (ekonominin motoru) Tıp ve mühendislik alanındaki gelişmeleri tasarlama, gerçekleştirme (refahın artışı) Sosyal, politik ve ekonomik kurumları eleştirme Kültür ve estetik hayatı zenginleştirme Kaynak: T.J.Tighe: Who s in Charge of America s Research Univ. 2003

23 Tıbbi Araştırmaların Önemi 20.Y.Y başında ABD de ortalama ömür: Erkeklerde 49 yıl 21.Y.Y başlarında ise 77 yıl Aşılar, diyabet tedavisi Hipertansiyona ve kolesterole karşı ilaçlar Defibrilasyan malzemeleri ve bypass HİV ve AIDS tedavisindeki gelişmeler Tıbbi görüntüleme araçlarının geliştirilmesi

24

25

26 AB 7.Çerçeve Programı ( ), İnnovativ Tıbbi çalışmalar için 2-milyar-Euro (yaklaşık $2.5 milyar U.S.).

27 Kök Hücre Araştırmalarından Beklenen Omurilik hasarları Parkinson ve Hunington hastalıkları Kanser Körlük ve sağırlık ALS, MS İnme Yanıklar, organ nakilleri Kalp hastalıkları, diyabet, romatizmal hastalık.

28 Üç Örnek Tıpta araştırmanın önemini açıklayan yüzlerce örnekten üçü: 1. Louis Pasteur ün araştırmaları-buluşları Tıbbiyeden 1886 yılında Yüzbaşı rütbesiyle mezun olan Rifat Hüsameddin ( ), bakteriyoloji konusunda eğitim görmek için Paris e Pasteur ün yanına gitti (1887). Dönüşünde Tıbbiye ve baytar mektebinde hocalık yaptı. 2. Otto Loewi nin rüyası 3. Helicobacter pylori ve ülserle ilgili çalışma ve buluşlar

29 Otto Loewi nin Rüyası (1920)

30

31 Louis Pasteur ( ) Kimyager ve bakteriyolog Kimya ve fizik dalında doktora Tartarik asit kristallerinde optik deneyler Strasbourg da Yardımcı Profesör Lille Üniversitesinde Profesör Sorbonne da Profesör Dört çocuğundan üçü tifodan yitirilir Oğlu Almanlara esir düşer Pasteur Enstitüsü

32 Pasteur ün Önemli buluşları Fermentasyonun mikrop teorisi Pastorizasyon (63 drecede 30 dak. Isıtıp hızlı soğutma) İpekböceği hastalığı için araştırmaları Kendiliğinden oluşum görüşünün yıkılması Şarbon-antraks- ( ). Bakteriyi ilk üreten. Zayıflatılmış (42 derecede) suş ile aşılama ve tam koruma Tavuk kolerası, kangren, loğusa humması, v.s. Kuduz: 1885 iki gün önce kuduz köpeğin ısırdığı 9 yaşında çocuk (Joseph Meister) ve insanda ilk kuduz aşısı.

33 Rektöre Mektubu 1848 Saklamama gerek yok, tümüyle yoksul bir kimseyim. Tek varlığım sağlığım, yürekliliğim ve üniversitedeki işimdir... İsteğimi olumlu bulursanız, resmi evlenme önerisi için babam hemen Strasburg a gelecektir evlilik Joseph Meister

34 Pasteur Londra da Bir Tıp Kongresinde Kürsüye davet edildi O kürsüye çıkarken herkes ayakta. Yakınındakilere İngiltere Veliaht Prensi geliyor galiba. Keşke dışarıda olup karşılasak der. Kongre başkanı: Hayır Bay Pasteur, gelen siszsiniz. Herkesin ayakta alkışladığı insan sizsiniz

35 Helicobacter pylori ve 2005 Nobel Ödülü Warren, J.R. and Marshall, B. (1983) Unidentified curved bacilli on gastric epithelium in active chronic gastritis. Lancet 1, Marshall, B.J. and Warren, J.R. (1984) Unidentified curved bacilli in the stomach of patients with gastritis and peptic ulceration. Lancet 1,

36 Peptilk Ülser ve Bakteri Hipotez: Peptik ülsere bakteri enfeksiyonu sebep olur. Genelde Helicobacter in zararsız olduğu inancı vardı. Marshall ve Warren, 13 ülser hastasında H.Pylori enfeksiyonu tespit ettiler Marshall hipotezini doğrulamak için H.Pylori kültürü içti sonrası Helicobacter in p. ülser ve gastrik kanser dahil Gİ hastalıklara sebep olabileceği kabul edildi. Ülser nedeniyle mide operasyonları son derece azaldı

37 Peptik Ülserin Maliyeti Centers for Disease Control, Atlanta, USA 1993 Dr. Barry Marshall ın Nobel konuşmasından: One out of ten Americans during lifetime 1 million hospitalizations 6500 deaths per years Annual health care costs $6 billion $3billion in hospitalalization costs, $2billion in physician office visits, and $1billion in decreased productivity and days lost from work

38

39 Türkiye ve G.Kore Kaynak: BTYK Raporu, sayfa 35, 10 Mart 2005 Yıl Türkiye G.Kore Araştırmacı sayısı Ar-Ge harcaması % GSMH ,67 2,91 Bin çalışana düşen araştırmacı ,4 6,4 Özel sektör Ar-Ge ,7 74,9 Yüksek öğretim Ar-Ge oranı ,3 10,4 Triadic patent sayısı Milyon kişiye makale sayısı Milyon kişiye atıf sayısı Genel rekabet sırası

40 Ekonomik ve Bilimsel Refahın Karşılaştırılması

41 Devletin ve Özel Sektörün Ar-Ge Harcamaları (GSMH nın % si) Ülke Özel sektör Devlet sektörü Total JAPAN US GERMANY FRANCE CANADA UK EU ITALY Data for 2002 except Italy, 2001

42 Ne Yapmalı? Zihniyet değişikliği Seçkin-lokomotif bilim adamı-araştırıcı Birinci sınıf-lokomotif- üniversite ve lab. Doğru yer, doğru zaman, doğru kimseler Yeni ve çağdaş bir Yükseköğretim Yasası İyi yönetim, akademik özgürlük ve özerklik Teşvik-motivasyon ve hesap verebilirlik GSMH'nin en az % 2 si Ar-Ge ye

43

44