- PDF Ücretsiz indirin

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download ""

Gül Demirbaş
5 yıl önce
İzleme sayısı:

4 Bu i~ahtan qok daha iyisi zaten bulunmugtur: hayvan, maruz kaldlgr tecriibelerde birbirhden farkll muayyen renkleri miistakilen idriik ve ona gore intihap yapmayi ogrenmig degildir. Onun ogrendigi Ive idrag ettigi gey, msruz kaldig xiki veyden koyu renkli tarafl intihap etmelrtir. iui tedrip ve tecriibelerdeki koyu giimiigii renli yalnlz miinferit bir ienk mahiyeti(nde kalmayip bundan fazla olarak bi~ de binnisbe daha koyu taraf olmasl hassaslni dahi haizdir; Ive intihaplarl icap ettiren igte brl hassadir. imdi yaptlgimlz kontrol Fire tenlrit tecriibelerinde, yani lioyu giimiigii kaplnln bir taraflna ilgve ettigimiz daha koyu yeni giimiigii kapi burada koyu cihet roliihii oynamakta Ive ilk tecriibedeki koyu giimiigii kapi, aqlk gumiigii, yani menfi cihet r~aziyetinde kalmaktadir. Beyaza dogru ilzlve edilen daha aclli giimiigii kapl tecriibesind:! dahi eshi menfi, aqik giimiigii kapl bu sefer miispet koyu giimiigii kapl olmakta ve miispet cihet rolunii oynamaktadlr. Bu neticeyi huliisa edelim. Hayvan liendi idrakine maruz olan iki geyi bir biitun gibi-gormekte ve bu biitiiniin aksaml miistakillen rol oynamaylp tgbi oldugu biitiindelii mevkilerine nispetle nisbi bir rol oynamaktadlrlar. Aksiiliimelleri tayin eden gey: ayrl ayrl allnan gu veya bu giimiigii olmaylp bir giimuguniin filhal mevcut bulunan bir biit'in iqinde oynadlgi roldiir. iki giimugii butiiniinde miispet bir roloynayan bir glrimiigii, diger bir iki giimii$ii biituniinde lrolayca menfi bir rol oynamaktadlr. Bu tecriibelerden gu istidl31 edilir: ruhiyatta oyle butiinlere sahibiz lii bunlar miistaliillen mevcut aksamln yekgnu olacaklarlna bu alisama nisbi, hususi fonksiyon, yahut hassalar vermekte ve bu hassalar ancalc mevzuu bahsolan biitiine nisbetle tayin edilebilmektedir. Bu tecriibeler renlr hassalariyla yapllmaylp cesamet hassalarlyla da yap~labilir, ve ner tice daima ayni olur. Buendan bedaheten qikan netice: pek umumi bir vakra liarglslnda bulundugumilzdur. Imdi Rasyonaiistlerin ergin adamda iki gumugii ijeya iki cesamet arasindaki miicerret miinasebetleri idriike miisait kllacak surette tasavvur ettikleri akli sirf gibi bir melelre ne tavukta, ne de ballkta vardlr., $u halde bu hayiranlarm hgssi vetireleriinde teazzuv ettirici fiziyolojik bir fonksiyon liabul etmeye mecburuz; oyle bir fonksiyonlri iki giimiiaiiden bir butiin yapacali: ve bu gumiigiilerden her birine butunlerin azalarl ololduklarl miiddetqe hqsusi nisbi bir karakter ilgve edecektir. Meseleyi haman ruhiyatl sahas~ dahilinde tetliik ve tecriibe etmek artih k2fid;r. Begeri idrake ait bazl umumi meseleleri tetkilr ettigimiz zaman dahi bunlara peli benzer neticelere v&sil oluyoruz.

10 killer gormek 5mkhi vardn. Sekil 4 te safiyane ve miinfail olarak baktlglmlz muddetqe herhangi bir sebepten dolayi bu gekli bir vahdet,gibi goriiyoruz. fmdi anpjrist nazariye dogru ise bu idrziki degi~tirmek *ye resinlden muayyen bir biitiin ifraz ederek gormek kolay olmak Iiizimdlr- 'Sekil 4 ten mufrez igte basit bir kisim: bunu gekil 6 ile gosterelim. Bu turlii bir gekil daha ilk baklgta bir parq3 maliim olmak meziyetini haizdir. Bu gekil; gekil 4 te hendesi olarak mevcuttur. Bunu bagli baglna gosterdigimiz zaman, oldugu gibi goriilecektir. Simdi herhangi bir vesile ile bunu, uzeqinde tecrip yapacag~mlz gahsa iki yuz defa gosterelim ve bunu muteakip birdenbire mudil olan gekil 4 ii gosterelim; anpirist noktai nazardan yuzlerce defa tekerriir eden bu mukerrer tecribelerin gekil 4te bakarken mqessir olmasin~, yani igbu siidasiyiiliidla gelrlinin gekil 4 ten ayrllmlg olarak goriinmeye yiiz tutmasln~ beklemek 15- zimdlr. Halbuki M. GATTSCHALDTJjn bir qok resimlerle bir qok kimseler uzerinde bu kahilden yaptlgi tecribelerin neticesi daima menfi olmug- tur. Tecriibe edilenler teerubenin rnaksadln~ bilmedikleri muddetp ve meselg sudasiyiiliidlai kasti 6ir surette ararnadlkqa mukaddema yaph~g mumareselerin hiq bir tesiri goriilmemigtir. Hatta okadar lti bunlar.evvielce kendilerine defaatle gosterilen sudasiyuliidlain' 9ekil 4 te bulundugunu zerre kadar gormemiglerdir. Bu tecriibelerden biz gu neticey,i qlkanyoruz: m&addem tecriibeler basari teazzwa tesir etseler bile bu tesir otomatik bir tarzda kolayca ve urnumiyetle olmiyor. Anpiristler, nazariyelerinin bizim tarafimlzdan kabul olunabilmesini, yani bu nazariyeqin hiissi teazzuv meselesini halletmig say~lmaslni isterlerse yeni vakialarla davalarini ispat etmeleri I&zlmdtr. Artik mukaddem tecrubelerin lnuazzam ehemmiyetini miicerret fire umumi bir tarzda soylemek kifayet rnuazzam ehemmiyetjni mii'cerret ve umumi bir tarzda soylemek kifayet etmez, bunlari egya rve- hiidiselerle ispat etmek liizimdlr. undan bagka basari taazzuv, meselii mukaddem tecriibelerin bir mahsulii gibi tefsir edildigi takdirde igbu tecrubelerin tevarutleri basare sahaya bir taklm hassalar il&e ediyor, ve bunlar olmadik~a basari teazzuv

13 tan ayrl bulunuyor; kug dahi burada hi$ terettiitsiiz aksul&nelde bulundak dogrudan dogruya yemli sakslya gidiyor. Bu gekildeki yemli saksl yan~ndaki muntazam grupa evvellri gayri muntazam gruptan daha fazla yaklagtlr~ldlgl zaman dahi kug, alrsiiliimelinde hid gaglrmayor. Ciinku ortada birb9rinden ayrllmlg iki farkli gekil [Tar. Hatta saksllar geliil Sd~lri tarzda dii~dikjeri zarnan dahi husule gelen grupmanlar insan iq'n oldugu gibi lrug iqin 'de rvazih goriiniiyor; ve hie gagalatm~yor: I Bu tecriibelerden bir'inin bilhassa haiz oldugu ehen~miyet, grupmanrn tesirini her turlii mesafe farklarindan mustakil olarak irae 'ire ispat etmesidir. Bu tecrubede yemli saksi (Sokil 10) da gorii!dugu gibi dig?r grupmana mumas bir halded2. I Kug burada da yemli salislyi derhal ;intihap ediyor.. Fakat gordugum-iiz bu tecrubelerdelri iralrlalar bizim idrak hakkladalri tefsirimizi ispat etmig oluyor mu? Buraya kadar muphem ve gayri sarjh tek bir aksiil&mel hali ta;irsif ettilr. iiah~mizi egyanln az &k daha bariz idralii grnpmanlyla tahlrilr etmek iicin begeri tesassuda tedricen daha az bariz gorunen grupman val.:~alar~ni tetkik edecegiz. Melle. Hertz bu hususta ~u tecriibzleri yapti: iig saksi (gekil. 11.) de goriildiigu gibi birbirlerinden 6.7e 2 santim mesafelerde lionulmugtur. Bu grupman biz;im icin ha12 01duk;a vazihtir. Kug

Benzer belgeler

GİBİŞ 1 BİRİNCİ BÖLÜM : TİCARİ HESAP A. YÜZDE HESAPLARI 3

İ Ç İ N D E K İ L E R - Sahife GİBİŞ 1 BİRİNCİ BÖLÜM : TİCARİ HESAP S A. YÜZDE HESAPLARI 3 I. Adi yüzde hesabı 3 1.f Yüzde tutarının hesaplanması 4 2.) Yüzde nisbetinin hesaplanması 6 3.) Esas tutarın