Bursa iii cilekalanlannda bulunan Melolonthidae, Cetoniidae, Buprestidae ve Elateridae (Coleoptera) familyalanna baqh turler"

Transkript

1 Turk entomol derg., 2004, 28 (2): ISSN Bursa iii cilekalanlannda bulunan Melolonthidae, Cetoniidae, Buprestidae ve Elateridae (Coleoptera) familyalanna baqh turler" Bahattin KOVANCI** Nimet Serna GENC;:ER** Hasan Celal AKGUL*** Orkun Bans KOVANCI** Summary Species of the families of Melolonthidae. Cetcnlldae, Buprestidae and Elateridae (Coleoptera) occurring in strawberry fields in Bursa (Turkey) This study conducted in strawberry fields of Bursa during was aimed at determining the diversity of Melolonthidae, Cetoniidae, Buprestidae and Elateridae families of the order Coleoptera. Sampling was performed at weekly intervals between May and August and at biweekly intervals in early spring and fall. Visual observation and sweep netting were used for sampling. A total of 19 Coleopter species composed of 3, 4, 2 and 10 species belong to the families of Melolonthidae, Cetoniidae, Buprestidae and Elateridae, respectively, were determined. Two new species were found. The distribution, pest status and population levels of all species were studied in strawberry fields in Bursa. Key words: Fauna, strawberry, Coleoptera, Bursa Anahtar sozcukler: Fauna, cilek, Coleoptera, Bursa Giri Cilek ulkemizde Marmara, Karadeniz, Ege ve Akdeniz Bolgelerinde ekonomik olarak uretilmekte, hektar alanda yeti tiriciligi yapilmakta ve ton Bu <;ah ma TOBiTAK tarafmdantarp-1868no'lu proje kapsammda desteklenrnistir, UludagUniversitesi, ZiraatFakultesi, Bitki KorumaBolumu Bursa istanbultanm ilmudurlugu,istanbul Ahm (Received):

2 urun elde edilmektedir (Anonymous, 2001). Bursa iii hektar cilek ekilis alaru ile Turkiye cilek alanlannm yaklasrk yansma sahiptir. Ancak birim alandan elde edilen verim oldukca dusuk olup, Turkiye cilek urctiminin sadece tonu elde edilmektedir (Anonymous, 2001). Bu durum bzellikle gelirlerinin bnemli bir bolumunu cilekten saglayan orman koolulerini endiselcndirmis ve zararhlardan kaynaklandlgma inandrklan verim kayiplannm bnlenmesi i~in Bursa Tanm nmudurlugu, Bitki Koruma Subesi Mudurlugune basvurmuslardir, Gerc;ekten de ormanlar bbceklerin bennrnastm koleylastirmakte ve bulasrnalanm ertnrrnaktadrr. Dunyada cilekte urun kaviplanna neden olan zararlilar ve bunlann doqal dusmanlan konusunda cok sayida yaym ycpllml tlr. Nitekim Cross et al. (2001), bu konuda 392 kaynak belirtmistir, Bunun aksine Turkiye'de cilek zararhlan konusunda yapilrms yaym say1si cok azdir (Goksel, 1948; On~ag & Cengiz, 1978; Enneli & Ozturk, 1989; Erkthcet al., 1996; Madanlar & Yoldas 1996; Kovanci et al., 2000 a, b.) Yukanda belirtilen hususlar Bursa ilinde cilek zararhlan konusunda qcnis kapsamh bir calisrnanm yepilmasrm ve sorunlann incelenmesini zorunlu kilrrnstrr. Bbylece cilek alanlannda bulunan zararhlar saptanaeak, bunlann zararhhk durumlan belirleneeek ve sorunlara akilci bir cozum bulunmasma olanak saqlanacaknr. Burada Bursa iii cilek alanlannda yrllannda yurutulcn geni kapsarnh cahsmarun Coleoptera takirnmm bazi familyalanna ait turleri kapsayan bolumu verilrnistir. Materyal ve Y (intern Cahsrna, Bursa ilinin Osmangazi, Nilufcr, Keles, Kestel, Buyukorhan. inegbl ve Orhaneli ilceleri cilek alanlannda Coleoptera takirrumn Melolonthidae, Cetoniidae, Buprestidae ve Elateridae familyasma ail turleri belirlemek amaciyla yapilrrnshr. Survey cahsrnalan 1998, 1999 ve 2000 yillannda sirasryla ve top lam 27, 16 ve 16 koy veya beldede yine yrllara gbre ve sirasiyla 90,32 ve 31 bahccde yurutulmustur. Bahcelcrin buyuklugu 1-6 dekar, genellikle de 2-3 dekar arasmda degi mi tir. Cahsmalar mayis-aqustos aylan arasmda haftada bir, ilkbahar basmda ve sonbaharda iki haftada bir yapllan gbzlemlerle surdurulmustur. Turlerin saptanmasmda gbzle kontrol ve atrap sallama ybntemleri kullamlrmsnr. Gozle kontrol ybnteminde cilek alanlannda koseqcnler yonunde gidilmi, cilek bitkisinin turn toprakustu organlan gbzle kontrol cdilmis ve gbrulen larva ve erginlerden bmekler almrrusnr (Baggiolini, 1965). Aynea cilek alanlannda qorulcn sararmis bitkilere oncelik vermek uzere 5-10 bitkinin kokler! civanndaki toprak 20 em derinliqe kadar kazilarak larva olup olmadiqi incelenmistir. Sararrms olup koklerin civannda herhangi bir zararh bulunmayan bitkilerden brnekler ahrnp laboratuvara qctirilmis ve ana kok falcate ile yanlarak icinde larva aranrrnstrr. 142

3 Yakalan erginler, pamuqa erndirilmis etil aselal iceren kavanozlarda oldurulmus ve laboraluvarda Kansu (1994)'nun onerdiqi sekilde ignelenmi lir. Larvalar plaslik kaplar icine almrms ve laboraluvarda cilek bilkisinin toprakustu veya toprakalti kisimlannda beslenip beslenmediklerini incelenmek icin 25 ± 2 C steakhk, % 65± 5 orantih nem ve 16 A: 8K foluperiyol kosullarma ayarh iklim odasinda kulture almrmstir. Toprakalti organlannda meydana gelirilen zarann belirlenmesi icin plaslik saksilara dikilmis cilek bitkileri kullamlrmstir. Ancak Elaleridae ve Melolonlhidae familyalanna baqh turlerin larvalanmn qelisrne surcleri cok uzun olduqu icin belirli bir sure ve bzellikle de beslenme yonunden izlenmislerdir. Atrap ybnlemi de gbzle konlrol gibi uyqulanrms ve cilck alanlannda koseqenler yonunde gidilerek bitkinin ust bolumunu siyrracak sekilde 1-6 dekarhk alanda loplam 100 alrap sallanrrustir. Yakalanan ergin ve larvalara gbzle konlrol ybnleminde belirtilen islernler uyqulanrmsur. Preparasyonlan yapilan bmekler teshis edilmek uzere yurtic! ya da yurtdrsmdaki ilgililaksonomisllere qonderilmistir. Arastrrma Sonuclarr ve Tarnsrna Bursa iii cilek alanlannda yillannda saplanan Coleoplera takirnmm bazi familyalanna ail turler Cizelge l'de qosterilmistir. Cizelge l'de gbruldugu gibi Melolonlhidae familyasma ail UC;, Celoniidae familyasma ail dort, Bupreslidae familyasma ail iki ve Elaleridae familyasma ail 10 olmak uzere loplam 19 tur belirlenrnistir. Melolonlhidae farnilyasr, Melololhinae altfamilyasma ail Adi mayrsboceg], Melolontha melolantha (L.), Alacam (Keslel) ve Soqukpmar (Osmangazi) koylerinde sorun olusturmustur. Alacam (775 m)'daki bahccde M. melolontha populasyonu dusuk bulunrnus ve 1999 yilmda incelenen 10 cilek bilkisinden sadece birisinde kokler civannda rastlanrmstir. Buna karsihk yine aym yrl, Soqukpmar (Osmangazi) yakmmdaki Kelenlik Yaylasmda rakirm 1400 m alan ve orman icinde yer alan 6 dekarlik bir cilek bahcesindeki bilkilerin % 50'sinin M. melolontha larvalan ve aym zamanda curculionid larvalan ile bulasik olduqu saptanrmstir. Bilkilerin zayif geli ligi belirlenen bblgede bulunan 10 cilek bilkisinin kokleri civan incelenrnis ve her kokte ikiyle bes M. melolontha larvas: ve civannda curculionid larvasi saptanrmstir, Bu bahcede verim du lugu icin 1999 ylh hasal mevsimi sonunda inekler otlanlrrus ve daha sonra da bahce surulmustur. Hurpin (1962), M. melolontha'nm gerek ergin ve gerekse larvalanmn zarar yapligml, larval ann Arislo'dan beri lanmm en bnemli zararlisi olarak bilindiqlni ve cok sayrda kulturbitkisinde ve bu arada cilek alanlannda cia bnemli zararlar meydana 143

4 Cizelge 1 Bursa iiicilekalanlannda yillenndasaptanan Melolonthidae, Cetoniidae, Buprestidae ve Elateridae familyalanna ait turler Bulunduqu Yer Omek Farnilya-Tur Sayis: Ilce Belde veya Kby (Adet) Melolonthidae Melolontha melolontha (L.) Osmangazi Soqukpmer 1 Kestel Alacem 1 Polyphyllo fullo (L ) Keles AII<; 1 Orhaneli Govnukbclen 1 Buyukorhan Hacilar 3 HomolopUa labrato Burm, Osmangazi Soqukprnar 1 Buyukorhan Hacilar 5 Cetoniidae Troplnota hlrto Poda Osmangazi Kirazh, Soqukpmar 2 Buyukorhan Hacrlar 5 Oxythyrea clnetella Schaum. Keles Epceler 1 Oxythyrea funesta Poda Keles Sefernsiklar 1 Buyukcrhan Hadar 2 Potosla euprea F Osmangazi Begh, Kirazh 2 Kestel AII<; 1 Buprestidae Coroebus rubl (L ) Osmangazi Kirazh 2 Nllufcr Yolcati 1 Coroebus elatus (F ) Osmangazi Baqh, Kirazh, Soqukpmar, Doburca 37 Nilufer Yolcat 9 Keles Epceler, Kucukdeliler 5 Kestel Gozede.Alacarn. Sevkeuve 155 Orhaneli Goynukbelen 26 [nepol Kucukyenice, Kursunlu 5 Elateridae Agrlotes sputator (L.) Osmangazi Soqukpmar 1 Keles Ahc 1 Kestel Alecarn, Sevketiye 4 Athous pajlogonensls Pl.-G. Kestel Alacam, Sevketiye 18 Athous (Orthathous) kovonel/ Pl." Osmangazi Baqh, Soqukpmar 8 Athous (Orthathous) sp.-- Osmangazi Bagil 6 Keles AII<; 8 Adrastus montanus (Scop.) Osmangazi BaglI, Kirazh 9 Kestel Alacam 1 Orhaneli Goynukbelen 1 Dleronyehus clnereus (Hbst.) Keles Ahc 1 Orhaneli Goynukbelen 1 Dlcronychus obscurlpennls Pic" Osmangazi Bagii 7 Mulsonteus gul/lebel/l M.-G* Osmangazi Bagii 1 Drasterlus blmaculatus R. Osmangazi Baqh 1 Ampedussp Osmangazi Bagil 1 Kestel Alacam 1 Sadece 2002 yilmda toplanrrustir Bilim dunyesi icin yeni tur olup, henuz orijinal tarutirru yeymlanmerrusnr 144

5 getirdigini bildirmektedir. Lodos et al. (1978) ve Lodos (1989), Melolontha turlerinin genellikle rutubetli ormanlarda yasayan polifag turler olduklanru, hem ergin ve hem de larvalann zararh olduqunu, asil zarann kultur bitkilerinin koklerinde beslenen larvalar tarafmdan meydana getirildiqin], agae;clklann koklerindeki birinci larva dbnemi zarannm bnemli olmadiqrm ancak e;ilek, bugday vb. bitkilerde, hele bunlann erken dbnemlerinde ciddi zararlar meydana getirdiklerini kaydetmektedir. Diqer yandan Ozbek et al. (1995), M. melolontha larvalannm ilk donemde daha cok otsu bitkilerin kokleri ile beslendiklerini ve bu bitkilerin cilek, cayrr otlan ve cesitli yabancrotlar olablleceqini, ikinci dbnemde fidan, fmdik, bag ve orman agaclarmm koklerinde beslendiklerini ve zararh olduklanru belirtmektedirler. Bundan baska Cross et al. (2001), M. mclolontha'nm cilekte anzi olarak zarar yaptlgml, gqe;lu mandibula'lara sahip larvalann kbklerde buyuk zararlar meydana getirebilecegini, genellikle meralarda ve ormanlarda bulunduklanru, ancak meralardan bozulan alanlara dikilen cilek dahil cok sayida bitki turunde sorun olusturabilecegini bildirmektedir. Sogukpmar (Osmangazi)'daki e;ilek bahcesinin izole bir bahe;e olarak tam amen orman icinde bulunmasi ve c;evresinde hicbir tanm alanmm bulunrnamasi, muhtemelen de orrnandan ae;ma bir alan olmasi, bu bahcenin M. melolontha ve bazi curculionid turleri tarafmdan tamamiyle yokedilmesine neden olmustur. Ote yandan Alae;am (Kestel)'da bulunan diger e;ilek bahe;esinin bir yonunde orman bulunmakta ancak diger ue; yonunde sirasiyla cilek bahcesi, yonca tarlasr ve gene; fidanlardan olusan eftali bahe;esi yer almaktadir. Haziranboceqi, Polyphylla julio (L.) (Melolonthidae: Melolonthinae) larvalanrun zaranna AhC; (Keles)'ta bir, Goynukbclen (Orhaneli) ve Hacrlar (Buyukorhan)'da ikiser bahe;ede rastlanrrustir, Ahc (1600 m) ve Goynukbelcn (790 m)' deki birinci bahe;ede, bulasik oldugu bahce sahibi tarafmdan belirtilen ve sokulen 10 bitkinin sadece birisinin koklerl civannda P. julio larvasma rastlanrrnstir. Buna karsihk Goynukbelcn'de bulunan ve ku.nsal olduqu gbzlenen ikinci bahce ile Buyukorhan (800 m)'da yine kumsal olduqu gbrulen iki bahc;ede, bahe;e sahipleri tarafmdan sokulen beser bitkiden ikisinin kokleri civannda P. julio larvalanna rastlanrrusnr. Bu bahe;elerin sahipleri bu zararhrun hemen hemen her cilek bitkisinin kokunde bulunduqunu ifade etrnisler ve soruna cozum bulunrnasim isternislerdir. Hurpin (1962), P. jullo'nun sadece kumsal topraklarda ya adlgml ve yayihsrnda bu faktorun etkili oldugunu, zaran larvalann yaptlgml ve genellikle bugdaygiller ile Cyperaceae familyasi turlerini tercih ettigini ancak kumsal topraklarda yetistirilen her turlu bitkide zarar yapabilecegini kaydetmektedir. Alkan (1962), P. jullo'nun bilhassa hafif ve kumsal topraklarda bulundugunu: Lodos (1989), erginlerin meyve, orman agae; ve agae;clklannm korpe yapraklanyla ve e;amlann korpe ibreleriyle beslendiklerini ancak esas zaran larvalann yapnklanm ve cok yilhk ve yllhk bitkilerin koklerini yemek suretiyle kurumasma sebep olduklanru ve zararhnm Bursa ilinde bulundugunu belirtmektedir. Aym sekilde Ozbek et al. (1995), bocegin polifag oldugunu ve larvalann basta e;e itli fidan ve bag olmak uzere bircok meyve 145

6 agacl, sebze, endustri bitkileri ve orman agac;lannm koklerini kemirerek veya keserek zarar yapllgml ve zarann kumlu ve aluvyonlu topraklarda daha cok olduqunu, Kansu (1994), Scarabaeidae turlerinin kumsal topraklardan hoslandiklanru bildirmektedir. P. jullo'nun Bursa ilinde kumsal topraklara sahip cilek alanlannda yuksek yogunluga sahip olmasi Hurpin (1962), Alkan (1962), Kansu (1994) ve Ozbek et al. (1995)'yi doqrular niteliktedir. Ancak Lodos (1989), bir yandan zararlmm kumsal topraklan tercih etme nedenini aciklarnakta diger yandan da aglr topraklarda da yogun larva populasyonlanna rastlanabileceqinl vurgularnaktadir. Melolonthidae familyasr Sericinae altfamilyasma ait Homoloplia lab rata Burm.tya Bursa ilinde Sogukpmar (Osmangazi) ve Hacrlar (Buyukorhan) gibi orman koyleri c;ilek alanlannda rastlanrrustir (Cizelqe 1), Lodos (1989), bu turun erginlerinin bitkilerin yaprak, tomurcuk, surqun ve c;ic;ekleriyle beslendiklerini, larvalann humusu bol, hafif nemli topraklarda rastladiklan bitkilerin koklerini yiyerek qelistiklerini ve bazi hallerde zararh olabileceklerini, ancak bugqne kadar Homoloplia cinsine bagh turlerdcn herhangi birisinin zarannm bildirilmedigini kaydetmektedir. Bursa ilindeki durum da yazan dogrular niteliktedir. Bursa iii cilek alanlannda Cetoniidae familyasma ait Tropinota hirta Poda, Oxythyrea cinctella Schaum" Oxythyreafunesta Poda ve Potasia cuprea F, olmak uzere dort tur bulunmustur (Cizelqe 1). Cilek alanlannda ender qorulen bu turlerin herhangi bir zaran gorulmemistir. Lodos et al. (1978), bu turlerin ilk ucunun Bursa'da c;ilek dismdaki bazi bitkiler uzerinde bulduklanm ve genellikle de ekonomik zarara sebep olmadrklanm kaydetmektedirler. Diqer yandan, Lodos (1989) T. hirta'nm polen ve ciceklerin dip kismmda olusan tathrnsi maddelerle beslendigi icin zaranmn onemli olmadrqm., ancak bazi drs ulkelerdc gul ve karanfil gibi bazi ciceklerdc zarar yaplrgmr literature dayanarak belirtmektedir. Buna karsihk, Ozbek et al. (1995), T. hirta'nm meyve agac;lan, cilek, gul, buqdayqil gibi bitkilerin c;ic;eklerinde beslendigini, erkek ve disi organlan yedigini ve bazen korpe surgun, yaprak, hatta meyvelerle beslendiklerini kaydetmektedir. Diger Cetoniidae turlerinden O. funesta ve O. cinctella'mn ekonomik bir zarara sebep olmadiklan (Lodos et al., 1978), Turkiyc'nin hemen her yerinde az veya cok olarak bulunduklan, polifag olduklan ve cesitli bitkilerin polen tozlan ve nektarlanyla beslendikleri, bazen c;ic;eklerin tathmsi maddelerce zengin petallerinde beslenmek suretiyle zararh olabildikleri ancak bu zarann zannedildigi kadar tehlikeli olmadiq. belirtilmektedir (Lodos, 1989). Oiger yandan P. cuprea'mn da Turkiye'de hemen her yerde az veya cok bulunduqu, basta meyve agac;lan olmak uzere bircok yabani ve kultur bitkilerinin c;ic;eklerinde beslendlqi ve larvalannm zararh olmadiqi kaydedilmektedir (Lodos, 1989). Bursa iii cilek alanlannda Buprestidae familyasma ait iki tur saptanrmstir. Bu turlerden B6gurtlen suslubocegi, Coroebus rubi (L.)'nin calisma suresince sadece uc; adet ergini bulunmustur (:izelge 1). Bu durum bu turun anzi olarak cilek 146

7 alanlannda bulunduqunu ve muhtemelen de cevredeki Rubus spp.'den geldigini gosterrnektedir. Nitekim Balachowsky et al. (1962) ve Lodos & Tezcan (1995), bu turun konukculannm Rubus spp. ve Rosa spp. olduqunu belirtmektedirler. ikinci tur Coroebus elatus (F.), basta Kestel Ilcesi olmak uzere Bursa'rnn hemen hemen tum cilek alanlannda az veya cok olarak bulunmaktadir (Cizelge 1). Bursa Illnde <;ilegin ana zararhsi olarak belirlenmesi nedeniyle bu turun biyolojisi ve ergin populasyon dalqalanmasi aynnnh olarak incelenmistir (Kovanci et al., 2000 a). Balachowsky et al. (1962), C. elatus'un konukculannm cok veya tek yilhk, yan otsu veya otsu Rosaceae famllyasi turleri turleri ve ozellikle de kulturu yapllan cilek olduqunu; Simova - Tosic & Spasic (1990), Potentilla recta L., Sanguisorla minor L. ve ozellikle kultur<;ilegi oldugunu, Lodos & Tezcan (1995), Rosaceae familyasma bagh otumsu ve yan otumsu bitki turleri oldugunu, Bursa yoresinde cileklerde zarar yaptrqrm ve uzerinde onemle durulmasr gerektigini kaydetmektedirler. Cilek zararlilan uzerinde surdurulen cahsmalar sirasinda, bazi cilek bitkilerinin kokleri civanndaki toprak kazilarak incelenmis ve bazi telkurdu larvalanna rastlanrrustir. Ancak telkurdu larvalannm geli me sureleri cok uzun oldugu icin ergin elde etmek rnurnkun olamarmstrr. Bununla beraber atrap sallama yontemiyle cilek bitkileri uzerindeki bazi Elateridae turlerinin erginleri yakalanrrustrr (Cizelqe 1). Agriotes turleri kultur bitkilerde onernli zararlar yapmaktadmar. Palearktik Bolqede bulunan Agriotes spp.'nin altisi cok onemli olup, bunlann besi Turkiyc'de bulunmakta ve altmcismm da bulunmasr muhtemeldir (Lodos, 1998). Diqer yandan Yuksel (1970) ve Lodos (1998), Turkiye'de en yaygm ve en onernli turun Agriotes lineatus L. degil, A. sputator L. olduqunu belirtmektedirler. A. sputator polifag olup, cok sayrda konukcusu bulunmakta ve larvalan konukcu bitkilerin yumru, soqan, kok, kokbogazi, toprakustu kisrrnlannda, fidelerle veya yeni ekilmis ve cimlenmekte olan tohumlarda zarar yapmaktadlr (D'Aguilar, 1962; Lodos, 1998). Bu cahsrna ile bu turun Bursa iii cilek alanlannda da bulunduqu saptanrrustrr. Bursa ilinde Athous cinsine baqh u<; tur saptanrrns olup, bunlardan ikisi bilim dunyasr icin yenidir. Bu turlerden birisinin bilim dunyasma tamnrru yapilmrs ve Athous kovancii Platia olarak yaymlanml lir (Platia, 2003). Diger turun de orijinal taruturu yaptlarak, yayma gonderilmek uzere hazirlanrrustir. Ucuncu tur, olan Athous paflagonensis Pl.-G., Lodos (1998)'un Turkiyc'de bulunduqunu belirttigi Athous cinsine baqli 23 tur icersinde yer almemaktadtr. Bununla beraber bu tur, Platia & Gudenzi (1996), tarafmdan tammlanan ve Turkiye'den toplanan turlerden birisidir. Diger yandan, Platia & Gudenzi (1996), Platia & Tamawski (1998) ve Platia (2003)'mn yaymlan dikkate ahndiqinda Turkiye'de bulunan Athous cinsine bagh tur sayisirun 33'e yukseldigi goriilur. Bu bulgular da Lodos (1998)'un "Turkiyc'de iyi bir faunistik cahsma yaplldlgl takdirde, bu cinse (Athous) bagh tur savismm 30'u rahathkla asmasi beklenmelidir" kamsiru dogrular niteliktedir. Athous cinsine bagh turlerin bazilan fitofag, bazilan da zoofagdir. Bu turlerin biyolojileri cok az bilinmekte veya hie bilinmemektedir (Lodos, 1998). 147

8 Adrastus montanus (Scop.), Turkiye'de ilk kez Yukscl (1970) tarafmdan Ankara'da frenkuzumu, findik ve erik ile Kutahya'da elma uzerinden toplanrrus omekierin incelenmesiyle saptanrmsur. Dicronychus cinereus (Hbst.), Dicronychus obscuripennis Pic, Drasterius bimaculatus R. ve Ampedus sp. ile ilgiii onernli bir bulguya ulasilamermstir. Bununla beraber Lodos (1998), Turkiye'de Ampedus, Dicronychus ve Drasterius cinslerine bagh sirasiyla 13, yedi ve iki turun bilindiqini kaydetmektedir. Mulsanteus guillebelli M.-G.'nin yayiii alan! icinde Kucuk Asya yani Anadolu da bulunmaktadrr (Schenkling, ; Guglielmi & Platia, 1985). Bu turun Turkiye'dc Truva (Canakkalcj'da bulunduqu kaydedilmektedir (Guglielmi & Platia, 1985). Bursa iii cilek alanlannda saptanan Coleoptera takirmmn bazi familyalanna bagh 19 tur icersinde Buprestidae familyasma ait C. elatus'un ozellikle Kestel Ilcesi cilek alanlannda ve bir olcude de Keles ve OrhaneIi cilek alanlannda «ilegin ana zararhsi durumunda bulunduqu, Melolonthidae familyasmdan M. melolontha ile P. Julio' nun ormanhk alanlanna yakm bazi cilek bahcelerinde lokal zararli durumunda bulunduqu, diger turlcrin populasyon yogunluklannm dusuk oldugu ya da konukculan arasmda «ilek bulunmadiqi icin ekonomik onemierinin olmadiq; sonucuna vanlrmstir. Ozet Bu cahsma, Bursa iii ~ilek alanlannda Coleoptera takimmm Melolonthidae, Cetoniidae, Buprestidae ve Elateridae familyalanna ait turleri belirlemek amaciyla yillannda yapilmistrr. Cahsrnalar, rnayrs-aqustos arasmda haftada bir, erken ilkbahar ve sonbaharda iki haftada bir yapilan gazlemlerle yurutulmustur. Turlerin orneklenmesinde gazle kontral ve atrapla yakalama yantemleri kullamlrmstrr. Sonuc olarak, Melolonthidae, Cetoniidae, Buprestidae ve Elateridae familyalanna ait sirastyla 3, 4, 2 ve 10 olmak uzere toplam 19 tur belirlenrnis, diger yandan saptanan turlerin Bursa iii cilek alanlanndaki yayill lan, zerarhhk durumlan ve yogunluklan da incalenmistir. Bu cahsmayi destekleyen Turkiye Bilimsel ve Teknik Arastirma Kurumu ile Elateridae familyasma bagh turlerin tamsmiyapan taksonomist Giuseppe Platia (Via molina vecchio 21, Galteo (Forli) italy)'ya tesckkur ederiz. Yararlamlan Kaynaklar Atkan, B., Turkiyc'de Ziraat Bitkilerinin Genel Zararhlan Uzerinde incelemeler (Onernli polifag hayvan ve bocek turleri, bulundugu yerler, bunlann zarar yapligl ~e itli bitkilerin isimleri). Ankara Univ, Zir. Fak. Yay.: 197, Calismalar: 125, Ankara Universitesi Basimevi, 32 s. Anonymous, Tanmsal Yapi, Uretim, Fiyat, Deger. T. C. Basbakanhk Devlet istatistik Enstitusu, 15-81, Ankara. 148

9 Baggiolini, M., Methode de control visuel des infestations d'arthropodes ravageurs du pommier. Entomophaga, 10 (3): Balachowsky, A S., A Davatchi & A Descarpentries, Famille des Buprestidae. (in: Entomologie Appliquee a I'Agriculture, Tome 1. Colaopteres, Premier Volume, Masson et Cie editeurs, pp , Paris. Cross, J. V., M. A Easterbrook, A M. Crook, D. Crook, J. D. Fitzgerald, P. J. Innocenzi, e. N. Jay & M. G. Solomon, Review: Natural ennemies and biocontrol of pests of strawberry in Northem and Central Europe. Biocontrol Sciences and Technology, 11: D'Aguillar, J., Famille des Elateridae (in: Entomologie Appliquee a l'agriculture. Tome 1. Colcopteres, Premier volume) Masson et Cie edlteurs, pp , Paris. Enneli S. & G. Ozturk, longuldak ilinin cilek yeti tirilen alanlannda bulunan bitki paraziti nematotlarm saptanmasi ve bnemli olanlann yogunluklannm belirlenmesi uzerinde cahsmalar. Bitki Koruma Biilteni, 29: (3-4): Erkihc, L., R. Yumruktepe & e. Mart, ie;ei iii cilek alanlannda bulunan Arthropod turleri: Turkiye II!. Entomoloji Kongresi Bildirileri, EyIUl, 1996, s , Ankara. Goksel, N., Cilek paraziti Aphelencholdes fragarla. Mahsul Hekimi Dergisi, 6: 8-9. Guglielmi, A & G. Platia, Contributo alia conoscenza degli Elateridi di Grecia e Turchia (Coleoptera). Fragmenta Entomologica, 18 (1): Hurpin, B., Super-famille des Scarabaeoidea (in: Entomologie Appliquee a I'Agriculture, Tome I. Colcopteres Premier volume) masson et cie edttuers, pp , Paris. Kansu, i. A, Genel Entomoloji. Kivanc Basimevi, 425 s., Ankara Kovanci, B., H. e. Akgul, N. S. Gencer & O. B. Kovanci, 2000 a. Bursa ilinde cilek alaniannda zarar yapan Coroebus elatus (F.) (Coleoptera:Buprestidae)'un biyolojisi ve ergin populasyon degi imi. Turkiye 4. Entomoloji Kongresi Bildirileri, Eylu12000, s , Aydm. Kovanci, B., H. e. Akgul, N. S. Gencer & O. B. Kovanci 2000 b. Bursa iii cilek ekilis alanlannda saptanan bitki paraziti nematot turleri, Turkiye 4. Entomoloji Kongresi Bildirileri, Ey1U12000, s , Aydm. Lodos, N., Turkiye Entomolojisi IV. (Genel Uygulamah, Faunistik). Ege Univ. Zir. Fak. Yay. No. 493, Ege Oniv. lir. Fak. Ofset Basirnevi, 250 s. Bornova-izmir. Lodos, N, Turkiye Entomolojisi VI. (Genel, Uygulamah, Faunistik). Ege Univ. Zir. Fak. Yay. No: 529. Ege Univ. lir. Fak. Ofset Atblyesi, 300 s., Bornova-izmir. Lodos, N., F. Onder, E. Pehlivan & R. Atalay, Ege ve Marmara Bblgesinin zararh bocek faunasmm tespiti uzerinde cahsmalar (Curculionidae, Scarabaeidae (Coleoptera); Pentatomidae, Lygaeidae, Miridae (Heteroptera). T.e. Gida Tanm ve Hay. Bak, Zir, Muc. Gn. Mud., 301 S., Ankara. Lodos, N. & S. Tezcan, Turkiye Entomolojisi V. Buprestidae. (Genel, Uygulamah ve Faunistik). Entomoloji Dernegi Yay. No 8, Ege Univ.Basirnevi, 138 s. Bornova-Izmir. Madanlar, N. & Z. Yoldas Menemen (izmir)'de acik alanlarda cilek bitkisinin toprakustu bocek ve akar faunas: ile bunlann populasyon degi imi uzerinde arastirmalar. Turkiye III. Entomoloji Kongresi Bildirileri, Eylul, 1996, s 52-59, Ankara. One;ag, G. & F. Cengiz Ege Bolqesi cilek alanlannda bocek faunas: (zararh ve yararh) tespiti uzerinde cahsmalar. Zir. Mile. Arastmna ytlhgl,

10 Ozbek, H., ;;. Guclu, R. Hayat & E. Yildmm, Meyve Bag ve Bazi Sus Bitkileri Zararhlan. Atatiirk Univ. Yay. No: 792, Zir. Fak. Yay. No: 323, Ders kitaplan Serisi No: 72. Ataturk Univ, lir. Fak. Ofset Tesisi, 3575., Erzurum. Platia, G., Descrizione di noove specie di Athous Eschscholtz del sottogenere Orthathous Reitter della Turchia (Coleoptera, Elateridae). Lambillionea, 103 (2): Platia, G. & I. Gudenzi, Descrizione di tre nuove specie di Athous Eschschultz del sottogenere Orthathous della Turchia con chiave di determinazione dei maschi delle specie note (Coleoptera, Elateridae). Lambillionea, 96: Platia, G. & D. Tarnawski, Description of two new species of click-beetles from Turkey (Coleoptera: Elateridae). Genus, 9 (3): Schenkling, S., Coleopterorum Catalogus (Parts 80 & 88). W. Junk, Berlin W.. 15,636 pp. Sirnova-Tosic, D. & R. Spasie, Coroebus elatus (F. (Coleoptera, Buprestidae). Uzrocnik Propadanja Jagoda. Zastita Bilja, 41: Yuksel, H., Tiirkiye'de Bulunan Telkurtlan (Elateridae Fam.) Tiirleri Uzerinde Sistematik Cahsmalar. Atatiirk Univ, Basimevi, 655., Erzurum. 150