YÜKSEK İSTİŞARE KURULU TOPLANTISI

Transkript

1 YÜKSEK İSTİŞARE KURULU TOPLANTISI

2 EKONOMİYE BAKIŞ Ender YORGANCILAR EBSO Yönetim Kurulu Başkanı Yüksek İstişare Kurulu Toplantısı/

3 ABD POTANSİYEL BÜYÜMEYİ YAKALADI 2018 II. çeyrek: %4,2 Kaynak:Mahfi Eğilmez

4 EURO BÖLGESİ BÜYÜYOR (%) 2018 II. çeyrek: %2,2 Kaynak:Mahfi Eğilmez

5 Kaynak:Mahfi Eğilmez ÇİN ESKİ HIZINDA BÜYÜYEMİYOR (%) 2018 II. çeyrek: %6,7

6 TİCARET SAVAŞLARI: ABD KORUMACILIĞI, ÇİN SERBEST TİCARETİ SAVUNUYOR! 1. ABD, Çin den ithalatının yaklaşık yarısına vergi koydu. 2. Çin, aynı oranda ek vergilendirmeyle (%25) ABD ye karşı hamlede bulundu. 3. ABD nin Rus çelik alüminyum ithalatına ek gümrük vergisi karşısında Rusya da, ABD den ithal edilen bazı ürünlere %25-40 arasında ek vergi getirdi. 4. AB, Rusya ya uyguladığı yaptırımları Ocak 2019 a uzatınca, Rusya da benzer bir karşı uzatıma geçti. 5. ABD Kasım itibari ile İran a olan yaptırım kararının, İran ile iş yapan üçüncü ülke ve şirketleri de kapsayacağını belirtti. 6. Avrupa Birliği, Japonya ile dünya ticaretinin üçte birini kapsayan bir ticari anlaşma imzaladı. 7. ABD ile AB ticaret bariyerlerini sıfırlamaya çalışmak konusunda anlaştı. 8. ABD, Türkiye ye yönelik alüminyum için %20, çelik için %50 gümrük tarifesi uyguladı. 9. Trump, ABD nin Dünya Ticaret Örgütü nden ayrılabileceği sinyalini verdi. 10. Trump, "ABD-Meksika Ticaret Anlaşması nı imzalarken, Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması nın (NAFTA) yürürlükten kaldırılacağını açıkladı. 11. Kanada, NAFTA nın yerini alacak yeni bir ticaret anlaşması için ABD ile görüşmelere başlayacağını açıkladı. 12. Avrupa Komisyonu, ABD nin Avrupa'dan ithal edilen otomobillere ek gümrük vergisi getirmesi durumunda AB'nin buna karşılık vereceğini söyledi.

7 TİCARETİN NABZI: BALTIK KURU YÜK ENDEKSİ ARTIŞ ORANI (%) 65,9 60,0 41,9 32,0 30,0 0,0 1,3-1,6-30,0-60,0-19,4-56,5-42,7-42,2-15,2-33,9 Kaynak: Investing Dünya Ticaret Hacminde 2017 yılında %4,7 ile son 7 yılın en yüksek artışı gerçekleşmişti yılında %4, yılında %4 artış bekleniyor.

8 İHRACATIN LİDERLERİ İhracat Tutarı: Kaynak: DTÖ

9 İHRACAT AMA NASIL? Seçili Ülkelerde Yüksek Teknolojili İhracatın Toplam İhracat İçindeki Payı Filipinler %55 Singapur %49 Malezya %43 İrlanda %29 Elektrikli Mak. Elektrikli Mak. Elektronik ürünler Kaynak: Dünya Bankası Fransa %27 Çin %25 Türkiye %3 Tıbbi İlaç Elektrikli Mak. Mak. ve mekanik cihazlar Mücevher/Savunma ve havacılık sanayi

10 TÜRKİYE NEREDE? YÜKSEK potansiyelli ülkeler LİDER ülkeler (25 Ülke) (7 Ülke) Japonya KÜÇÜK ölçekli/basit üretim yapısı Kaynak:WEF Avustralya Y. Zelanda Portekiz Üretimin geleceğini şekillendirmede YÜKSEK POTANSİYEL Almanya GERİ KALMIŞ ülkeler (58 Ülke) TAKİP EDEN ülkeler (10 Ülke) Arnavutluk Endonezya Arjantin BAE Etiyopya Hong Kong Cezayir S. Arabistan G. Afrika Zambia Norveç Katar Brezilya Yunanistan ABD Çin Avusturya Macaristan Litvanya Filipinler Rusya Tayland İsveç Üretimin geleceğini şekillendirmede DÜŞÜK POTANSİYEL G. Kore Çek Cum. İrlanda Hindistan İsviçre Romanya Slovak Cum. TÜRKİYE Meksika BÜYÜK ölçekli/ karmaşık üretim yapısı GÜÇLÜ BİR ÜRETİM ALTYAPISI DÜŞÜK POTANSİYEL

11 CEVAP, ULUSLARARASI PATENT BAŞVURULARINDA GİZLİ: NEGATİF AYRIŞIYORUZ DÜNYA Biyoteknoloji 2.Medikal teknoloji 3.Organik kimya 4.Bilgisayar teknolojisi 1.Bilgisayar teknolojisi 2.Dijital iletişim 5. İlaç 5.Ölçüm 6.Elektrikli makine, Enerji 7.Telekomikasyon 8.Ölçüm 9.Görsel teknolojiler 10.Temal kimya 3.Elektrikli makine, Enerji 4.Medikal teknoloji 6. Ulaştırma 7. İlaç 8.Görsel teknolojiler 9.Optik 10.Biyoteknoloji ÇİN Biyoteknoloji 2.Görsel teknolojiler 3.Bilgisayar teknolojisi 4.Mobilya 5. Elektrikli makine, Enerji 6.Diğer tüketici ürünleri 7.İnşaat mühendisliği 1. Dijital iletişim 2.Bilgisayar teknolojisi 3. Elektrikli makine, Enerji 4.Görsel teknolojiler 5. Optik 8. İlaç 8.Ölçüm 9.Motor, pompa, tribün 10.Mekanik elementler 6.Telekomikasyon 7.Medikal teknoloji 9.Yarıiletkenler 10.Ulaştırma TÜRKİYE Diğer tüketici ürünleri 2.Mobilya 3. Elektrikli makine, Enerji 4.Mekanik elementler 5.Motor, pompa, tribün 6.Ölçüm 7.Yüzey teknolojisi 8.Ambalajlama 9.Diğer özel makineler 10.Ulaştırma 1.Diğer tüketici ürünleri 2.Ulaştırma 3.Mobilya 4.Medikal teknoloji 5. Elektrikli makine, Enerji 6.Temel süreçler ve cihazlar 7.Motor, pompa, tribün 8.İnşaat mühendisliği 9.Diğer özel makineler 10. Dijital iletişim Kaynak: WPO verileri ve ReDis Innovation Analizleri/Tepav

12 ÜRETİMİN TEMELİ: NİTELİKLİ EĞİTİM&NİTELİKLİ İŞGÜCÜ= EĞİTİM 4.0 İlk ve Ortaöğretim Kodlama STEM Eğitimi temel olmalı (Fen-Teknoloji-Mühendislik- Matematik) Mesleki Eğitim Üniversite Özel sektöre devri Son 1 yılı uygulamalı Atıl Bölümler kaldırılmalı Geleceğin mesleklerine yönelik bölümler açılmalı

13 SONUÇ OLARAK, TÜRKİYE SIRASINI KAPTIRMAK ÜZERE (2017) ÜLKE GSYİH (MiLYON $) 1 ABD Çin Japonya Almanya İngiltere Hindistan Fransa Brezilya İtalya Kanada Rusya G. Kore Avustralya İspanya Meksika Endonezya Türkiye Hollanda S. Arabistan İsviçre Kaynak: Dünya Bankası Bugünkü kur itibariyle 2018 I. çeyrek: 775 Milyar Dolar Yani 18. sıra

14 NEDEN YAPISAL REFORM? Kişi başı MG $ Ort. Büyüme Oranı (%) %5,6 %5, %-0, Kaynak: Dünya Bankası, TUİK

15 YÜKSEK BÜYÜMENİN SONU GELDİ (%) 14 13, ,1 11, ,2 8 7,7 7,4 5,3 6 4,8 3,9 4,2 5,4 6,9 7,3 5,2 4 4,9 2-0,8 3,4 4, I 2016-II 2016-III 2016-IV 2017-I 2017-II 2017-III 2017-IV 2018-I 2018-II -0,5 Büyüme(%) İmalat San. Üretim Endeksi (%) Kaynak: TÜİK

16 PMI (İmalat Sanayi Yöneticileri) ENDEKSİ 60,00 54,70 55,30 54,90 55,60 50,00 48,70 52,30 51,70 53,50 49,70 53,60 53,50 52,80 52,90 55,70 51,80 48,90 46,80 Eşik Değer 50 49,00 40,00 Ağustos 2018 Çin: 50,6 ABD: 55,3 Almanya: 55,9 46,40 46,40 Tarihinin en kötü seviyeleri Kaynak: ISO Markit PMI

17 CDS ENDEKSİ (Aylık Ortalama) 480,00 450,00 Temmuz 2016 CDS: /09/2018 CDS: ,98 420,00 390,00 360,00 Tarihinin en kötü seviyesinde 330,00 300,00 270,00 240,00 210,00 180,00 150,00 278,62 245,04 236,72 230,25 206,60 204,08 179,80 191,73 191,50 174,89 172,30 310,14 296,71 251,01 199,26 177,48 182,62 163,62 170,95 Kaynak: Bloomberg 04/09/2018 CDS Arjantin: 696 Brezilya: 305 Almanya: 10

18 DOĞRUDAN YABANCI SERMAYELİ YATIRIMLAR DA GERİLİYOR (Milyon Dolar) Kaynak: Ticaret Bakanlığı

19 PARA BİRİMLERİNİN DOLAR KARŞISINDA DEĞER KAYBI (%; 8 Aylık) -5,1 Meksika Pezosu 2,2 Çin Yuanı -8,6-10,1-10,5-10,7-15,1-15,5-21,4 Endonezya Rupisi Uruguay Pezosu Hindistan Rupisi Şili Pezosu G. Afrika Randı Rus Rublesi Brezilya Reali -42,6 Türk Lirası -52,5 Arjantin Pezosu -60,0-50,0-40,0-30,0-20,0-10,0 0,0 10,0 Kaynak: Bloomberg

20 Dış Borçlarda 3 Yıllık Değişim (% GSYİH) TÜRKİYE VE ARJANTİN PİYASALARI SIKIŞIYOR! HİSSE SENEDİ PİYASALARI-CARİ DENGE Cari Fazla Artan Dış Borç Cari Açık Artan Dış Borç Cari Fazla Azalan Dış Borç Cari Açık Azalan Dış Borç Cari Denge (% GSYİH) Grafikteki kırmızı balonlar hisse senedi piyasasındaki negatif getirileri, yeşil balonlar pozitif getirileri yansıtmaktadır. Kaynak: JP Morgan

21 ARTAN MALİYETLER VE DAHA DA ARTMASI BEKLENEN ENFLASYON (%) SANAYİ ELEKTRİK DOĞALGAZ ,4 13, ,6 9, , ,0 38,0 33,0 Üretici Fiyat Endeksi 32,1 28,0 23,7 25,0 23,0 18,0 13,0 8,0 12,1 13,7 10,4 10,3 14,3 10,2 16,4 20,2 10,9 12,2 15,4 15,9 17,9 Tüketici Fiyat Endeksi Kaynak: TÜİK

22 PİYASA GÖSTERGELERİ Otomotiv satışları, Ağustos ayında %53, 8 ayda %21 AZALDI. Konut satışları, Temmuz da %6,9 ARTTI, 7 ayda %0,04 AZALDI. Ekonomi Güven Endeksi, Ağustos ta son 20 ayın en DÜŞÜK seviyesinde:83,9 Sanayi Ciro Endeksi, Haziran da %30,6, 6 ayda %26,9 ARTTI. Protesto edilen senet tutarı, ilk 7 ayda %33 ARTTI, adet bazında %6 AZALDI. Karşılıksız çek tutarı, ilk 7 ayda tutar bazında %17 ARTTI, adet bazında %11 AZALDI. Turizm gelirleri, ilk 7 ayda %25 ARTTI.

23 FİNANS DIŞI ÖZEL SEKTÖRDE BORÇLARIN RİSKİ (Haziran 2018) (Milyon $) Net Döviz Pozisyonu (Milyon $) Kısa Vadeli Yurtdışı Kredi Borcu Ortalama kalan vade 100 gün (Milyon TL) Ticari Kredi ve Kredi Kartları Toplamı Kaynak: TCMB-BDDK

24 SON 1 AYDA NELER YAPILDI? 1. Merkez Bankası nın TL likidite yönetimi ve Döviz likidite yönetimi ile likiditeyi ve bankacılık sistemini desteklemesi, 2. BDDK nın Swap işlemlerine sınırlama getirmesi ile spekülatif eğilimi önlemesi, 3. Bankalarımızın Genel Müdürlerinin piyasaya verdiği mesajlarla, panik ortamını gevşetmesi, 4. Hazine ve Maliye Bakanı Sn. Berat ALBAYRAK ın önce Yeni Ekonomik Modeli açıklaması, ardından yabancı yatırımcılarla bir görüşme gerçekleştirmesi, 5. ABD de seçili ürünlere ek vergi getirilmesi, 6. Türk Eximbank ın, TL cinsinden tahsis ettiği kredi limitlerini, limit sıkıntısı yaşanmaması için güncel kurları dikkate alarak artırması, 7. Reel sektörün, kur etkisi ile risk tutarını karşılamada yetersiz kalan kredileri için firmalardan ilave teminat istenmemesi, 8. Kur artışı nedeniyle, limit aşımı oluşan kredilerde limit aşımının dikkate alınmaması ve kredi kapama talebi yapılmaması, 9. Türk Lirası mevduatında 6 aya kadar olan vadelerde %15 olan stopaj oranının %5'e,1 yıla kadar vadeli TL mevduat hesaplarında vergi oranının %12'den %3'e, 1 yıldan uzun vadeli TL mevduat hesabında %10 olan vergi oranının %0'a çekilmesi, yıldan uzun vadeli döviz hesaplarından alınan %13'lük stopaj oranı değişmezken, vadesiz ya da 6 aya kadar vadeli döviz hesabının faizinden alınan %18'lik vergi oranının %20 ye, 1 yıla kadar vadeli döviz hesaplarından alınan stopaj oranının %15'ten %16'ya çıkarılması, 11. İş Bankası, Yapı Kredi, Garanti Bankası nın katılımı ile toplamda 8 banka KOBİ destek projesi kapsamında Kobilere 10 milyar TL'ye kadar yeni kredi imkanının sağlanması, KOBİ destek kredi faiz oranı aylık %1,85, yıllık %22 olması.

25 KÜRESEL RİSKLERİMİZ 1. Ticaret savaşlarının derinleşmesi (ABD-Çin ve ABD-AB) 2. Kırılgan ülkelerde ülkelerdeki risklerin realizasyonu ve bunun dış kaynak bağımlısı gelişmekte olan ülkelere olası olumsuz yansımaları, 3. Yeni bir küresel yavaşlama dalgasının yaşanması, 4. ABD de devam eden davaların sonuçlanmasına bağlı olası mali riskler, 5. Türkiye-ABD ilişkilerindeki belirsizliklerin artması, 6. İran-İsrail-ABD ile Rusya-Suriye-ABD hattında gerginliğin yükselmesi, 7. Petrol fiyatlarında, jeopolitik risklere bağlı olası artışlar.

26 ULUSAL RİSKLERİMİZ: 2019 Oldukça Tehlikeli Geliyor 1. Ekonomide ciddi yavaşlama, hatta 2018 son çeyreği ile 2019 yılının ilk yarısında küçülme ihtimalinin varlığı, 2. Maliyet enflasyonunun ön planda olduğu, durgunluğun belirginleştiği zorlu stagflasyonist süreç ve bunun getireceği fiyatlama zorlukları, 3. Açık pozisyona bağlı olarak büyük kur zararı ile karşılaşan firmaların partnerlerine olası domino etkisi, 4. Başta inşaat olmak üzere talep yetersizliği nedeniyle bazı sektörlerdeki firmaların ödeme güçlüğüne düşmesinin yansımaları, 5. Ekonominin enflasyon-faiz, enflasyon-ücret sarmalına girerek, kur avantajının getirdiği rekabet avantajını kısa sürede kaybetmesi, 6. Kredi faizlerindeki artışlar nedeniyle iç talepte belirginleşecek yavaşlama, 7. İdlib, Afrin hattında ortaya çıkabilecek ilave sorunlar ve özellikle de yeni bir göç dalgasının yaşanması, 8. Yerel seçimlerin gerekli ekonomik önlemlerin alınmasını olumsuz yönde etkilemesi, 9. Orta Vadeli Program ın beklentilere cevap verememesi.

27 SON SÖZ TAM BAĞIMSIZLIK, ANCAK EKONOMİK BAĞIMSIZLIKLA MÜMKÜNDÜR. Mustafa Kemal ATATÜRK

28 @ebsoorgtr