1- Ağustos-2017 Enflasyon Verileri

Transkript

1 MYK BİLGİ NOTU TARİH: 13 EYLÜL 2017 KONU: 1- Ağustos-2017 Enflasyon Verileri (TÜFE / Yİ-ÜFE) yılı ikinci çeyrek GSYH (Ekonomik Büyüme )Verileri 1- Ağustos-2017 Enflasyon Verileri Tüketici fiyat endeksi, Ağustos 2017 [2003=100] TÜFE de (2003=100) 2017 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre %0,52, bir önceki yılın Aralık ayına göre %6,60, bir önceki yılın aynı ayına göre %10,68 (YILLIK DEĞİŞİM) ve on iki aylık ortalamalara göre %9,66 artış gerçekleşti. Tüketici fiyat endeksi ve değişim oranları, Bir önceki yılın aynı ayına göre (YILLIK) değişim (%) Yıl Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık ,59 9,48 8,40 7,87 7,31 7,08 7,79 8,45 8,01 9,43 9,47 9, ,23 8,69 7,94 8,18 8,70 8,95 7,82 7,91 7,99 7,52 7,61 7, ,93 8,15 8,16 8,83 9,86 10,12 11,69 10,26 10,55 9,98 9,86 9, ,93 10,16 10,86 10,72 9,23 8,60 6,90 7,39 7,12 7,70 8,40 8, ,17 9,10 9,15 9,66 10,74 10,61 12,06 11,77 11,13 11,99 10,76 10, ,50 7,73 7,89 6,13 5,24 5,73 5,39 5,33 5,27 5,08 5,53 6, ,19 10,13 9,56 10,19 9,10 8,37 7,58 8,33 9,24 8,62 7,29 6, ,90 4,16 3,99 4,26 7,17 6,24 6,31 6,65 6,15 7,66 9,48 10, ,61 10,43 10,43 11,14 8,28 8,87 9,07 8,88 9,19 7,80 6,37 6, ,31 7,03 7,29 6,13 6,51 8,30 8,88 8,17 7,88 7,71 7,32 7, ,75 7,89 8,39 9,38 9,66 9,16 9,32 9,54 8,86 8,96 9,15 8, ,24 7,55 7,61 7,91 8,09 7,20 6,81 7,14 7,95 7,58 8,10 8, ,58 8,78 7,46 6,57 6,58 7,64 8,79 8,05 7,28 7,16 7,00 8, ,22 10,13 11,29 11,87 11,72 10,90 9,79 10,68 Yıllık enflasyon 2017 yılı Şubat ayından beri 5 aydır çift haneli olarak % 10 un üzerinde seyretmekteyken, 2017 yılı Temmuz ayından % 10 un altına düşmüştür, ANCAK Ağustos ayında yeniden % 10 un üzerine çıkmıştır. 1

2 Ekonomi basınında yer alan yorumlara göre TÜFE beklentilerin üzerinde arttı. Kamuoyuna duyurulan TÜFE tahminleri şu şekildeydi: TCMB nin son beklenti anketine göre aylık %0,21 artış bekleniyordu. Diğer yandan; Finans anketi aylık %0,15, yıllık %9,38 oranında artış beklerken, Foreks anketi beklentileri ise aylık bazda %0,15, yıllık bazda ise %10,27 artış yönündeydi. %0,52 olarak açıklanan aylık TÜFE böylelikle beklentilerin üzerinde gerçekleşmiş oldu. Aylık en yüksek artış %2,79 ile eğitim grubunda oldu. Ana harcama grupları itibariyle 2017 yılı Ağustos ayında endekste yer alan gruplardan, ulaştırmada %2,05, ev eşyasında %1,66, lokanta ve otellerde %1,03 ve konut ile çeşitli mal ve hizmetlerde %0,71 artış gerçekleşti. Aylık en fazla düşüş gösteren grup %3,09 ile giyim ve ayakkabı oldu. Ana harcama grupları itibariyle 2017 yılı Ağustos ayında endekste düşüş gösteren bir diğer grup ise %0,22 ile gıda ve alkolsüz içecekler oldu. Yıllık en fazla artış %17,38 ile ulaştırma grubunda gerçekleşti. TÜFE de, bir önceki yılın aynı ayına göre gıda ve alkolsüz içecekler %11,97, sağlık %11,66, eğlence ve kültür %11,19 ve lokanta ve oteller %11,07 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama gruplarıdır. Hükümetin Enflasyonla mücadele çalışmaları ve Gıda Fiyatlarındaki Gelişmeler AKP hükümeti TÜFE yi tek haneli (yan i% 10 un altında) olarak sürdürmek gibi, ekonomik olmaktan çok sosyo-psikolojik bir motivasyonla hareket etmektedir. Son aylarda ise TÜFE de düşüşün gıda fiyatlarının düşürülmesine bağlı olduğu yönünde bir görüş hükümet çevrelerinde hakim hale gelmiştir. Dahası, Türkiye deki tarım sektörünü çok zora sokma pahasına 2017 Haziran ayından beri sıfır vergili et ve hububat ithalatının da önü sırf gıda fiyatlarının artmasını engellemek amacıyla açılmış durumdadır. Ancak, aşağıdaki tablodan görüleceği gibi TÜFE de gıda ve alkolsüz içecekler grubunun ağırlığı her yıl 2

3 gittikçe düşmektedir yılında gıda fiyatlarındaki değişimin TÜFE ye etkisi % 27,6 iken, bu oran her yıl düşerek 2017 yılında % 21,77 olmuştur. Ana harcama gruplarının TÜFE deki ağırlıklarının yılları arasındaki gelişimi şu şekildedir: Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ana grup ağırlıkları Ana harcama grubu Gıda ve alkolsüz içecekler 27,60 26,78 26,22 24,09 24,45 24,25 23,68 21,77 02 Alkollü içecekler ve tütün 5,31 5,90 5,21 5,07 5,29 4,82 4,98 5,87 03 Giyim ve ayakkabı 7,30 7,22 6,87 6,83 7,17 7,38 7,43 7,33 04 Konut 16,83 16,46 16,44 16,68 16,41 15,79 15,93 14,85 05 Ev eşyası 6,78 6,93 7,45 7,28 7,52 7,78 8,02 7,72 06 Sağlık 2,55 2,40 2,29 2,22 2,44 2,57 2,66 2,63 07 Ulaştırma 13,90 15,15 16,73 17,99 15,54 15,38 14,31 16,31 08 Haberleşme 4,94 4,64 4,60 4,64 4,70 4,38 4,42 4,12 09 Eğlence ve kültür 2,83 2,70 2,98 2,95 3,36 3,54 3,81 3,62 10 Eğitim 2,48 2,32 2,18 1,91 2,26 2,53 2,56 2,69 11 Lokanta ve oteller 5,51 5,89 5,63 6,18 6,58 6,98 7,47 8,05 12 Çeşitli mal ve hizmetler 3,97 3,61 3,40 4,16 4,28 4,60 4,73 5,04 Son bir yılda % 10,68 lik TÜFE artışının alt bileşenlerine bakıldığında ise; bütün harcama gruplarının bu TÜFE artışına katkıları şu şekildedir: Yıllar Tüketici fiyat endeksi (2003=100) ana gruplara göre endeks rakamları, Ağustos Konut, su, elektrik, gaz ve diğer yakıtlar Mobilya, ev aletleri ve ev bakım hizmetleri Gıda ve Alkollü Çeşitli mal alkolsüz içecekler Giyim ve Eğlence ve Lokanta ve ve Yıl Ay Genel içecekler ve tütün ayakkabı Sağlık Ulaştırma Haberleşme kültür Eğitim oteller hizmetler 2016 Ağustos 281,76 307,73 535,59 183,80 320,59 225,22 172,75 257,38 131,99 203,43 286,71 423,08 340, Eylül 282,27 305,58 535,63 177,39 321,92 225,48 173,12 264,32 132,32 202,55 292,40 425,90 341, Ekim 286,33 310,96 535,60 195,90 321,16 226,82 173,43 269,61 132,24 200,46 293,30 428,88 343, Kasım 287,81 309,17 535,64 203,53 323,94 226,54 173,52 270,94 133,08 202,97 293,59 430,96 347, Aralık 292,54 319,35 574,89 198,34 327,01 229,43 174,67 276,27 132,90 205,86 293,62 432,87 349, Ocak 299,74 339,70 588,45 184,48 332,97 233,45 182,81 285,22 133,05 210,77 293,76 437,38 363, Şubat 302,17 342,57 588,60 178,30 336,91 231,88 186,77 293,25 133,92 212,65 293,81 441,13 368, Mart 305,24 349,18 588,59 181,85 338,37 234,20 190,28 294,89 133,93 215,95 296,58 444,22 371, Nisan 309,23 353,47 588,65 198,45 339,09 236,41 191,14 297,37 133,90 217,45 298,63 448,49 375, Mayıs 310,61 351,53 588,66 210,30 340,46 238,24 191,58 295,21 134,58 222,71 301,31 452,46 372, Haziran 309,78 347,81 588,70 207,68 341,51 239,39 191,91 292,73 134,05 222,40 304,47 457,12 374, Temmuz 310,24 345,34 591,00 200,39 343,02 240,89 192,55 296,04 134,22 225,43 307,66 465,12 375, Ağustos 311,85 344,57 591,27 194,19 345,46 244,89 192,89 302,11 134,33 226,19 316,25 469,91 377,78 Endeksteki Değişim 30,09 36,84 55,68 10,39 24,87 19,67 20,14 44,73 2,34 22,76 29,54 46,83 37,10 Endeksteki Değişim Oranı (%) 10,68 11,97 10,40 5,65 7,76 8,73 11,66 17,38 1,77 11,19 10,30 11,07 10,89 Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ana grup ağırlıkları (%) 21,77 5,87 7,33 14,85 7,72 2,63 16,31 4,12 3,62 2,69 8,05 5,04 TÜFE Yıllık Değişimine Katkı (%) 2,61 0,61 0,41 1,15 0,67 0,31 2,83 0,07 0,41 0,28 0,89 0,55 3

4 Gıda ana grubunun son 12 aydaki % 10,68 lik TÜFE artışı içindeki payı % 2,61 dir. Niteliksiz ve yetersiz tarım politikasından vaz geçmek yerine başvurulan gıda ithali yoluyla AKP nin elde edebildiği tek sonuç, genel enflasyona paralel bir gıda enflasyonu ve her geçen gün daha da zor durumda kalarak üretimden vaz geçme noktasına gelen tarım kesimidir. Gıda fiyatlarını ithalatla düşürmeye ya da düşük tutmaya çalışma anlayışı Türkiye yi bir çok üründe dışa bağımlı hale getirmiş durumdadır. Gıda fiyatlarının yüksek olması ya da yükselme eğilimi sergilemesi uygulanan yanlış tarım politikalarının sonucudur. Gıda fiyat artışının nedenlerini ortadan kaldırılmaksızın, sadece fiyatları ithalat yoluyla düşürmeye odaklı bir politika, tarıma ciddi zarar vermektedir. Türkiye de gıda fiyatlarının düşürülmesi ya da en azından daha fazla yükselmesini engellemenin yolu, tarımsal üretimin artırılmasından geçmektedir. Diğer yandan uluslararası bir karşılaştırma yapıldığında, Türkiye dahil olduğu gelişmekte olan ülkeler kategorisinde en aykırı tüketici enflasyonu artışı görülen ülkedir. Bu 5 ülkede 2015 yılında ortaya çıkan TÜFE nin düşmesi eğiliminden Türkiye 2016 yılında ayrışarak, diğer 4 ülkenin aksi yönde bir gelişme sergilemektedir. 4

5 Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi, Ağustos 2017 Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE), 2017 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre %0,85, bir önceki yılın Aralık ayına göre %9,52, bir önceki yılın aynı ayına göre (YILLIK) %16,34 ve on iki aylık ortalamalara göre %12,05 artış gösterdi. Yurt içi üretici fiyat endeksi, bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı, Ağustos 2017 [2003=100] Sanayinin dört sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %0,89, imalat sanayi sektöründe %0,86, elektrik ve gaz sektöründe %0,77 ve su sektöründe %0,36 artış olarak gerçekleşti. Aylık en fazla artış kok ve rafine petrol ürünlerinde gerçekleşti: Bir önceki aya göre en fazla artış; %5,33 ile kok ve rafine petrol ürünleri, %4,03 ile ana metaller, %3,63 ile ham petrol ve doğal gazda gerçekleşti. Buna karşılık tütün ürünleri %1,65, deri ve ilgili ürünler %0,39 ve tekstil ürünleri %0,24 ile bir ay önceye göre endekslerin en fazla düştüğü alt sektörler oldu. Ana sanayi gruplarında aylık en fazla artış enerji mallarında gerçekleşti: Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2017 yılı Ağustos ayında aylık en fazla artış enerji mallarında ve yıllık en fazla artış ara mallarında gerçekleşti. Yurt içi üretici fiyat endeksi ve değişim oranları, Ağustos 2017 [2003=100] Yurt içi üretici fiyat endeksi ana sanayi grupları ve değişim oranları, Ağustos 2017 [2003=100] 5

6 Yİ-ÜFE deki artış, üretim açısından yapısal olarak ithalata bağımlı olan ülkemizde büyük oranda döviz kuru ile yakın ilişki içindedir. Eylül 2016 da % 1,78 e kadar gerilemiş olan Yİ-ÜFE nin, sert bir biçimde yükselerek Ağustos 2017 de % 16,34 e ulaşmış olması, kısa-orta vadede tek haneli TÜFE yi ve dolayısıyla faizlerin düşmesini zora sokacak gibi görünmektedir. Eninde sonunda artan üretim maliyetleri, herhangi bir talep artışı söz konusu olmasa da perakende fiyatlara da yansıyacaktır. Özellikle ara malı endeksindeki yıllık % 21,61 lik artış, mamul malların perakende fiyatlarında sert yükselişlere neden olabilecektir. Üretici fiyatları ve tüketici fiyatlarındaki değişim birlikte değerlendirildiğinde AKP hükümetinin tek haneli tüketici enflasyonunun bir hayalden başka bir şey olmadığı daha net olarak ortaya çıkmaktadır. 6

7 yılı ikinci çeyrek GSYH (Ekonomik Büyüme )Verileri Gayrisafi yurtiçi hasıla ikinci çeyrek ilk tahmini; zincirlenmiş hacim endeksi olarak (2009=100), 2017 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %5,1 arttı yılının ilk 6 ayında ise bir önceki yılın ilk 6 ayına göre büyüme oranı zincirlenmiş hacim endeksi olarak gene % 5,1 oranında arttı. Üretim yöntemiyle gayrisafi yurtiçi hasıla tahmini, 2017 yılının ikinci çeyreğinde cari fiyatlarla %16,3 artarak 734 milyar 211 milyon TL (204,809 milyar USD) oldu. Bir önceki yılın aynı döneminde (2016/2Ç) bu tutar 631 milyar 233 milyon TL (217,634 milyar USD) olarak gerçekleşmişti yılının ilk 6 ayında USD olarak 191, ,634=409,030 milyar hasıla üretmiş olan Türkiye ekonomisi, 2017 yılının ilk 6 ayında USD olarak 175, ,809=380,743 milyar hasıla üretmiştir. Yani, zincirlenmiş hacim endeksi yöntemi ile yapılan hesaplamalara göre2017 yılının ilk 6 ayında 2016 yılının ilk 6 ayına göre % 5,1 oranında artmış olan milli gelir; USD BAZINDA YAKLAŞIK 20 MİLYAR DÜŞEREK, YAKLAŞIK % 5 ORANINDA BİR KÜÇÜLME KAYDETMİŞ DURUMDADIR yılında 950 milyar USD ye varan toplam milli gelir ve kişi başına USD kadar gelir ile övünen AKP hükümeti, son 4 çeyrekte dolar bazında 834 milyar USD ye düşmüş toplam milli gelir ve USD ye inmiş olan kişi başına gelir konusuna hiç değinmemektedir. Sonuçta, dolar kurunun bu denli yükselmesi ve Türkiye ekonomisinin bu derece değer kaybetmesinin doğrudan sorumlusu AKP iktidarıdır. Bir diğer dikkat çekilmesi gereken husus, Türkiye ekonomisinin 2017 yılının ilk yarısında referandum harcamaları, vergi indirimleri-ertelemeleri, sosyal güvenlik teşvikleri, hazine destekli KGF kredileri gibi kamu kaynaklarının sonuna kadar seferber edilmiş olmasına rağmen, görece cılız bir performans sergilemiş olmasıdır. 7

8 Yerleşik hanehalklarının ve hanehalkına hizmet eden kar amacı olmayan kuruluşların (HHKOK) toplam nihai tüketim harcamaları, 2017 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirleme hacim endeksi olarak %3,2 arttı. Devletin nihai tüketim harcamaları %4,3 azalırken, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise %9,5 arttı. Mal ve hizmet ihracatı yıllık yüzde 10,5, ithalatı ise yüzde 2,3 arttı yılının ikinci çeyreğinde büyümeyi % 5 düzeyinde tutan unsurların ihracat ve yatırımlar olduğu görülüyor. 2. çeyrekte ihracat yüzde 10.46, yatırımlar yüzde 9.48 büyümüş gözüküyor. İhracattaki artış ile ithalattaki düşük artışta geçen yılın 2. çeyreğinde tam tersi olmasından kaynaklanan bir baz etkisi söz konusudur. 8

9 Yatırımlardaki artışta ise çarpık bir durum söz konusu: yatırımlar yüzde 9.49 artarken makine ve teçhizat yatırımları yüzde 8.62 küçülmüş durumdadır ve makine teçhizat yatırımları 4 çeyrektir sürekli küçülmeyi sürdürmektedir. BU DURUMA İLİŞKİN OLARAK YAPILAN YORUMLAR, KGF KREDİLERİNİN ÜRETKEN SANAYİ YATIRIMLARINA DEĞİL, ÜRETKEN OLMAYAN İNŞAAT YATIRIMLARINA GİTTİĞİ YÖNÜNDEDİR. Çünkü yatırımlar sadece inşaat yatırımları ile büyümüş, inşaat yatırımlarındaki büyüme yüzde ile son 17 çeyreğin en yüksek düzeyine fırlamış durumdadır. İnşaat ile yatırımlar arttığında, sadece inşaat sektöründe sarf edilen girdi ve malzemenin üretimi nedeniyle gelir ve işgücü talebi yaratılırken, fabrika yaparak içine makine ve teçhizat koyduğunuzda ilkinden farklı olarak, bundan sonrası için de gelir ve işgücü talebi yaratılmış olur. Tek başına inşaat ile sınırlı olan büyüme durumu kısa vadede olumludur; orta-uzun vadede ise düşen makine teçhizat yatırımlarının olumsuz sonuçları hem istihdam hem de büyüme açısından ortaya çıkacaktır. Gayrisafi yurtiçi hasılayı oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2017 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim değeri olarak; tarım sektörü %4,7, sanayi sektörü %6,3, inşaat 9

10 sektörü %6,8 arttı. Ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetlerinin toplamından oluşan hizmetler sektörünün katma değeri ise %5,7 arttı. İnşaat yatırımlarındaki bu denli artışa karşın, inşaat sektöründeki büyüme yüzde 6.81 ile inşaat yatırımlarına göre çok mütevazı bir düzeydedir. İnşaatta sektör büyümesi ile inşaat yatırımları büyüme oranları arasında bu ölçüde bir fark izaha muhtaç bir durumdur. Dahası, 2017 nin ilk iki çeyreğindeki ortalama yüzde 20 lik bir inşaat büyümesine karşın; 28 Ağustos 2017 de TÜİK tarafından açıklanan İnşaat İşgücü Girdi Endeksleri, II. Çeyrek: Nisan - Haziran, 2017 sonuçlarına göre takvim etkilerinden arındırılmış inşaat istihdamı bu dönemde düşmüştür. TÜİK in bir hafta önce açıkladığı bu verilere göre; bina inşaatındaki istihdam ilk iki çeyrekte ortalama yüzde 16.8 küçülürken, bina dışı inşaatlardaki istihdam yüzde 2 artmış. Bu verilerden bakınca yüzde 20 lik inşaat büyümesi verisi soru işaretleri yaratıyor. İnşaat mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış istihdam endeksi ve değişim oranları, Construction seasonally and calendar adjusted employment index and percentage changes, [2010=100] Ekonomik faaliyet Economic activity (NACE Rev.2) İnşaat tipleri Types of construction (CC) Yıl Year Takvim etkilerinden arındırılmış istihdam endeksi Calendar adjusted employment index Endeks Index Yıllık değişim (%) Annual change (%) Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış istihdam endeksi Seasonally and calendar adjusted employment index Endeks Index Çeyreklik değişim (%) Quarterly change (%) Yıl ort. Yıl ort. Çeyrek - Quarter Çeyrek - Quarter Çeyrek - Quarter Çeyrek - Quarter Annual Annual I II III IV avg. I II III IV avg. I II III IV I II III IV F - İnşaat Construction Toplam Total Bina Building Bina dışı Civil engineering ,0 89,5 86,4 84,9 87,2-6,2-10,8-14,8-13,7-11,5 93,8 88,7 83,4 83,6-1,9-5,5-6,0 0, ,1 81,5 82,0 79,1 79,9-12,4-8,9-5,1-6,8-8,3 82,4 80,9 79,3 78,0-1,5-1,7-2,0-1, ,1 75,4 76,3 71,9 73,9-6,5-7,5-7,0-9,1-7,5 76,8 74,7 72,9 70,7-1,6-2,7-2,4-3, ,8 67,7-12,8-10,2 68,4 67,0-3,2-2, ,3 92,5 88,7 88,3 90,2-5,9-9,1-12,6-11,2-9,7 94,7 91,8 88,6 87,1-2,7-3,0-3,5-1, ,4 85,3 84,2 81,7 83,4-9,8-7,8-5,0-7,5-7,5 85,6 84,3 82,9 81,1-1,8-1,5-1,6-2, ,8 76,8 75,4 69,9 74,5-8,1-9,9-10,5-14,5-10,7 79,0 75,8 73,0 69,5-2,6-4,0-3,8-4, ,9 65,1-18,3-15,3 66,1 64,0-4,8-3, ,2 82,6 81,2 77,2 80,3-7,2-14,8-20,0-19,7-15,7 90,3 82,3 75,9 74,5-2,6-8,9-7,7-1, ,9 72,9 76,9 73,2 72,0-19,1-11,8-5,2-5,2-10,4 73,0 72,5 71,9 70,7-2,0-0,6-0,8-1, ,5 72,0 78,3 76,6 72,6-2,1-1,2 1,8 4,7 0,9 71,5 71,7 73,2 73,9 1,2 0,3 2,2 1, ,8 73,6 2,0 2,2 72,9 73,2-1,4 0,4 10

11 11