: Hieracium pannosum Boiss. Bitkisinin Fenolik Bileşikler, Kumarinler ve Antioksidan Aktivite Yönünden İncelenmesi

Transkript

1 ANKARA ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJELERİ KOORDİNASYON BİRİMİ KOORDİNATÖRLÜĞÜNE Proje Türü Proje No Proje Yöneticisi Proje Başlığı : Bağımsız Proje : 14B : Yrd. Doç. Dr. Alper GÖKBULUT : Hieracium pannosum Boiss. Bitkisinin Fenolik Bileşikler, Kumarinler ve Antioksidan Aktivite Yönünden İncelenmesi Yukarıda bilgileri yazılı olan projemin sonuç raporunun e-kütüphanede yayınlanmasını; İSTİYORUM İSTEMİYORUM Proje Yöneticisi İmza

2 ANKARA ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ SONUÇ RAPORU Hieracium pannosum Boiss. Bitkisinin Fenolik Bileşikler, Kumarinler ve Antioksidan Aktivite Yönünden İncelenmesi Proje Yürütücüsünün İsmi Yrd. Doç. Dr. Alper GÖKBULUT Yardımcı Araştırmacıların İsmi - Proje Numarası 14B Başlama Tarihi Bitiş Tarihi Rapor Tarihi Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Ankara - "2016"

3 RAPOR FORMATI Bilgisayarda 12 punto büyüklüğünde karakterler ile, tercihan "Times New Roman" stili kullanılarak yazılacak ve aşağıdaki kesimlerden (alt kesimler de dahildir) oluşacaktır. I. Projenin Türkçe ve İngilizce Adı ve Özetleri II. III. IV. Amaç ve Kapsam Materyal ve Yöntem Analiz ve Bulgular V. Sonuç ve Öneriler VI. VII. VIII. IX. Geleceğe İlişkin Öngörülen Katkılar Sağlanan Altyapı Olanakları ile Varsa Gerçekleştirilen Projeler Sağlanan Altyapı Olanaklarının Varsa Bilim/Hizmet ve Eğitim Alanlarındaki Katkıları Kaynaklar X. Ekler a. Mali Bilanço ve Açıklamaları b. Makine ve Teçhizatın Konumu ve İlerideki Kullanımına Dair Açıklamalar c. Teknik ve Bilimsel Ayrıntılar (varsa Kesim III'de yer almayan analiz ayrıntıları) d. Sunumlar (bildiriler ve teknik raporlar) (Altyapı Projeleri için uygulanmaz) e. Yayınlar (hakemli bilimsel dergiler) ve tezler (Altyapı Projeleri için uygulanmaz) NOT: Verilen sonuç raporu bir (1) nüsha olarak ciltsiz şekilde verilecek, sonuç raporu Komisyon onayından sonra ciltlenerek bir kopyasının yer aldığı CD ile birlikte sunulacaktır. Sonuç raporunda proje sonuçlarını içeren, ISI nın SCI veya SSCI veya AHCI dizinleri kapsamında ve diğer uluslar arası dizinlerce taranan hakemli dergilerde yayınlanmış makaleler, III. Materyal ve Yöntem ve IV. Analiz ve Bulgular bölümleri yerine kabul edilir.

4 PROJENİN TÜRKÇE ADI Hieracium pannosum Boiss. Bitkisinin Fenolik Bileşikler, Kumarinler ve Antioksidan Aktivite Yönünden İncelenmesi PROJENİN TÜRKÇE ÖZETİ Asteraceae familyasında yer alan Hieracium L. cinsi dünyada 1000 den fazla türe sahiptir. Türkiye de 100 kadar takson ile temsil edilmektedir. Hieracium türleri geleneksel Avrupa tıbbında diüretik ve antienflamatuar etkilerinden dolayı kullanılmaktadır, ayrıca dünyada geleneksel halk ilacı olarak bronşit ve bronşiyal astım tedavisinde, ödem çözücü, diüretik ve yara iyileştirici olarak kullanımları bulunmaktadır. Hieracium türleri fitokimyasal açıdan incelendiğinde, fenolik bileşikler (fenolik asitler, flavonoitler), kumarinler, terpenik bileşikler içerdiği saptanmıştır. Hieracium pannosum Boiss. çok yıllık otsu bir tür olup ülkemizde geniş yayılış göstermektedir. Literatür taramaları sonucunda, H. pannosum türü üzerinde yapılmış fitokimyasal araştırmaya ya da antioksidan aktivite çalışmasına rastlanmamıştır. Fitokimyasal ve biyolojik aktivite çalışmalarının diğer Hieracium türleri üzerinde de az sayıda olduğu ve H. pilosella türünde yoğunlaştığı görülmektedir. Bitkilerde bulunan fenolik bileşikler doğal antioksidanlar olup, antimutajenik, antikarsinojenik, antimikrobiyal, kardiyoprotektif, antienflamatuar vb. etkilerinden dolayı birçok hastalığın önlenmesinde kilit rol oynamaktadırlar. Bu çalışmada, H. pannosum, fenolik asitler ve flavonoitler başta olmak üzere bazı fenolik bileşikler ile kumarinler açısından kalitatif ve kantitatif olarak incelenecek, bitkinin farklı kısımlarında total fenol miktarı belirlenecek ve antioksidan aktivite testleri gerçekleştirilecektir. Elde edilen sonuçların, bitki üzerinde daha önce çalışılmamış olması nedeniyle orijinal ve önemli veriler olacağı düşünülmektedir. PROJENİN İNGİLİZCE ADI Invesitigations on Hieracium pannosum Boiss. in terms of Phenolic Compounds, Coumarins and Antioxidant Activity PROJENİN İNGİLİZCE ÖZETİ Hieracium L. genus belonging to Asteraceae has more than 1000 species all over the world. The genus has been represented by nearly 100 taxa in Turkey. Hieracium species are used for their diuretic and antiinflammatory activities in traditional European medicine. Also, these species are used for treatment of bronchial asthma, diuretic and wound healing properties in the world. Hieracium species contain phenolic compounds (phenolic acids, flavonoids), coumarins and terpenic compounds. Hieracium pannosum is a perennial plant and widespread in Turkey. According to the literature data, and to the best of our knowledge we could not meet any phytochemical or antioxidant activity studies on H. pannosum. These kind of studies were not determined too many on the other Hieracium species, although most of the studies were focused on H. pilosella. The phenolic compounds are natural antioxidants and play a key role to prevent chronic diseases due to their antimutagenic, anticarcinogenic, antimicrobial, cardioprotective and antiinflammatory activities. In this study, H. pannosum will be investigated for its phenolic compounds and coumarin composition qualitatively and quantitatively, moreover total phenolic contents and antioxidant activities of different parts of the plant will be determined and evaluated. The obtained data will be very important and original due to the fact that the plant has not been studied before.

5 AMAÇ VE KAPSAM Hieracium türleri üzerinde yapılan fitokimyasal çalışmalar sonucunda, bazı türlerde klorojenik asit, kafeik asit, apigenin glikozitleri, umbelliferon gibi antioksidan bileşikler olduğu belirlenmiştir. Hieracium pannosum üzerinde bu tip çalışmalara rastlanmamıştır. Bu doğrultuda, H. pannosum, fenolik bileşikler ve kumarinler açısından incelenecek, saptanan bu tip bileşiklerin YPSK-DAD ile miktarları tayin edilecektir. Bu noktada bitkinin kimyasal içeriğine ışık tutulması ve antioksidan aktivite testleri gerçekleştirilerek antioksidan aktivitesinin saptanması amaçlanmaktadır. MATERYAL VE YÖNTEM GÖKBULUT, A., ORHAN, N., DELİORMAN ORHAN, D. (2016). Phenolic compounds characterization, carbohydrate digestive enzyme inhibitory and antioxidant activities of Hieracium pannosum Boiss. South African Journal of Botany, /j.sajb (SCI) ANALİZ ve BULGULAR GÖKBULUT, A., ORHAN, N., DELİORMAN ORHAN, D. (2016). Phenolic compounds characterization, carbohydrate digestive enzyme inhibitory and antioxidant activities of Hieracium pannosum Boiss. South African Journal of Botany, /j.sajb (SCI) SONUÇ ve ÖNERİLER İnsan sağlığı açısından faydaları uzun zamandır bilinen ve kronik hastalıklar üzerinde koruyucu ve tedavi edici potansiyele sahip olan fenolik bileşikler günümüzde ilgi odağı durumundadırlar. Fenolik bileşikler dokuların ve proteinlerin serbest radikallerden korunmasında antioksidan etkileri nedeniyle önemli bir konumdadır. Son yıllarda, fenolik bileşikler üzerinde gelişmiş teknikler kullanılarak yoğun çalışmalar yapılmış ve insan sağlığı üzerine birçok yeni etkiler saptanmıştır. Bu nedenle, özellikle antioksidan etkiden sorumlu olan bu tip bileşiklerin H. pannosum çiçek, yaprak ve toprakaltı kısımlarında tarafımızca geliştirilip valide edilen YPSK yöntemi ile kalitatif ve kantitatif analizleri gerçekleştirilmiştir. İncelenen kısımlar arasında özellikle köklerin yüksek miktarda klorojenik asit (1.254 ± g/100 g kuru bitki) içerdiği saptanmıştır. Bununla birlikte çiçeklerin önemli miktarda luteolin, luteolin-7- glukozit ve apigenin içerdiği belirlenmiştir. Bitkinin farklı kısımlarının antioksidan aktivitesi; total antioksidan aktivite, serbest radikal süpürücü aktivite (DPPH, ABTS), süperoksit anyon süpürücü aktivite, metal bağlama kapasitesi, demir indirgeme antioksidan gücü yöntemleri kullanılarak incelenmiştir. En yüksek total fenolik madde miktarına sahip olan kök ekstresinin genellikle en yüksek antioksidan aktiviteye sahip olduğu saptanmıştır. Bitki genelinde saptanan önemli derecede antioksidan aktivitenin, köklerde yüksek miktarda tespit edilen klorojenik asit nedeniyle, diğer kısımlarda ise klorojenik asit ve flavonoit türevi bileşiklerden kaynaklanabileceği düşünülmektedir. Literatür verilerinde Hieracium türlerin kumarin türevi bileşikler içerdiğine dair bulgulara rastlanmıştır. Ancak çalışmalarımız sonucunda bitkide kumarin türevi bileşiklere (umbelliferon, eskuletin, herniarin, imperatorin vb.) rastlanmamıştır. Sonuç olarak, H. pannosum un antioksidan aktivite açısından önemli bir kaynak olarak değerlendirilebileceği, içerdiği fenolik asit ve flavonoit bileşiklerinin de bu biyolojik aktivitelerden sorumlu olabileceği düşünülmektedir.

6 GELECEĞE İLİŞKİN ÖNGÖRÜLEN KATKILAR Hieracium türleri üzerinde fitokimyasal çalışmalar az sayıdadır. H. pannosum üzerinde ise fitokimyasal çalışmaya rastlanmamıştır. Bu çalışmada bazı fenolik bileşiklerin (fenolik asitler, flavonoitler) kalitatif ve kantitatif analizleri gerçekleştirilmiştir. Bitkinin farklı kısımlarından elde edilen ekstrelerin total fenol miktarları ve antioksidan aktiviteleri incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda, H. pannosum un yüksek fenolik madde içeriği ve özellikle antioksidan aktivitesi nedeniyle gıda, kozmetik ve ilaç sanayiinde değerlendirilebileceği öngörülmektedir. KAYNAKLAR 1. Gawronska-Grzywacz, M. et al. (2011). Biological activity of new flavonoid from Hieracium pilosella L.. Central European Journal of Biology, 6(3): Gawronska-Grzywacz, M. et al. (2009). Flavonoids and coumarins from Hieracium pilosella L. (Asteraceae) Acta Societatis Botanicorum Poloniae, 78(3): Stanojevic, L.P. et al. (2009). The effect of the operation conditions and the extraction techniques on the yield, kinetics and composition of methanol extracts of Hieracium pilosella L. Hemijska Industrija, 63(2): Stanojevic, L.P. et al. (2009). Antioxidant activity and total phenolic and flavonoid contents of Hieracium pilosella L. extracts. Sensors, 9(7): Petrovic, S. et al. (2008). The antiinflammatory, gastroprotective and antioxidant activities of Hieracium gymnocephalum extract. Phytotherapy Research, 22(11): Stanojevic, L.P. et al. (2008). Anti-oxidative and antimicrobial activities of Hieracium pilosella L. extracts. Journal of the Serbian Chemical Society, 73(5): Gawronska-Grzywacz, M. et al. (2007). Identification and determination of triterpenoids in Hieracium pilosella L. Journal of Separation Science, 30(5): Gawronska-Grzywacz, M. et al. (2006). Sterol composition from inflorescences of Hieracium pilosella L. Acta Societatis Botanicorum Poloniae, 75(1): Tepe, B. et al. (2006). Screening of antioxidative properties of the methanolic extracts of Pelargonium endlicherianum Fenzl., Verbascum wiedemannianum Fisch. & Mey., Sideritis libanotica Labill. subsp. linearis (Bentham) Borm., Centaurea mucronifera DC. and Hieracium cappadocicum Freyn from Turkish flora. Food Chemistry, 98(1): Grass, S. et al. (2004). Eudesmane derivatives from Hieracium intybaceum. Chemistry&Biodiversity, 1(2): Švehlíková, V. et al. (2002). Chemotaxonomic significance of flavonoids and phenolic acids in the Hieracium rohacsense group (Hieracium sect. Alpina; Lactuceae, Compositae). Biochemical Systematics and Ecology, 30(11):

7 12. Ayaz, F.A. Coşkunçelebi, K. (2002). Total phenolics variation in leaves of some Hieracium L. and Pilosella Hill. species. Acta Biologica Cracoviensia Series Botanica, 44: Zidorn, C. et al. (2002). Chemosystematic investigations on phenolics from flowerheads of Central European taxa of Hieracium sensu lato (Asteraceae). Plant Systematics and Evolution, 231(1-4): Zidorn, C. et al. (2001). A germacranolide and three hydroxybenzyl alcohol derivatives from Hieracium murorum and Crepis bocconi. Phytochemical Analysis, 12(4): Petrovic, S.D. et al. (1999). Flavonoid and phenolic acid patterns in seven Hieracium species. Biochemical Systematics and Ecology, 27(6): Petrovic, S.D. et al. (1999). A taraxasterol derivative and phenolic compounds from Hieracium gymnocephalum. Phytochemistry, 50(2): EKLER A. MALİ BİLANÇO ve AÇIKLAMALARI Bütçe Kodu Açıklama 03.2 TÜKETİME YÖNELİK MAL VE MALZEME ALIMLARI Önceki Yıldan Devir Başlangıç Ödeneği Eklenen Aktarma Düşülen Aktarma Eklenen Ödenek Net Ödenek Harcanan Bloke Edilen (Avans) Bloke Edilen (Diğer) Kalan ,00 0,00 0,00 0,00 0, , ,53 0,00 0, ,47 Toplam ,00 0,00 0,00 0,00 0, , ,53 0,00 0, ,47 Tüketime yönelik mal ve malzeme alımları başlığı altında kimyasal ve sarf malzeme alımı için ,53TL harcanmıştır. Bilanço tablosu yukarıda verilmiştir. B. YAYINLAR GÖKBULUT, A., ORHAN, N., DELİORMAN ORHAN, D. (2016). Phenolic compounds characterization, carbohydrate digestive enzyme inhibitory and antioxidant activities of Hieracium pannosum Boiss. South African Journal of Botany, /j.sajb (SCI)