Kuzey K ıbr ıs Türk Cumhuriyeti Merkez Bankas ı

Transkript

1 Kuzey K ıbr ıs Türk Cumhuriyeti Merkez Bankas ı Bülten Aral ık 1987 No. 2

2 ÖNSÖZ K.K.T.C. Merkez Bankas ı Yasas ın ın 45. maddesi alt ında ç ıkar ılan bu bültenin temel amac ı genelde Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyetinde Merkez Bankas ı ve bankac ıl ı k faaliyetleri, ülke ekonomisi, bankalara özgü yasal ve yönetsel hususlar ve benzeri konular ın üçer ayl ık dönemler itibariyle ele al ınarak ilgililere bilgi aktar ılmas ını sağlamaktad ı r. Türkçe ve İngilizce olarak haz ırlanan yay ın ı aşı r ı külfete katlanmadan ve gününde ç ıkarabilmek dü ş üncesiyle hacminde belirli bir s ınırlama getirmek zarureti doğmaktad ı r. Bu noktadan hareketle ve hem de yeterli yeni veri derlenememesi nedeniyle bu say ı m ızda Ekonomik Geli şmeler Bölümünden sarf ı nazar olunarak konunun irdelenmesi müteakip say ı m ıza b ırak ılm ışt ı r. Bültenin içeri ği ile ilgili önerilere daima aç ık olduğumuza i şaret ettneyi görev biliriz.

3 içindekiler I. Bölüm Sayfa K.K.T.C.'de Merkez Bankas ı ve Bankac ı l ık Faaliyetleri 3-22 IL Bölüm Merkez Bankas ın ın dokuz ayl ık hesaplar ı Bilânço 24 Kâr ve Zarar Hesab ı 25 Hesaplar Hakk ında aç ıklamalar III. Bölüm Bankac ı l ık İstatistikleri IV. Bölüm Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyeti - Türkiye Cumhuriyeti aras ı nda Ankara'da imzalanan Karma Ekonomik Komisyonu Dokuzuncu Dönem Protokolu V. Bölüm Takas Odas ı Tüzüğü VI. Bölüm Tablolar ın Listesi

4 I. Bölüm K.K.T.C.'DE MERKEZ BANKASI VE BANKACILIK FAAL İYETLER İ 22/1987 say ı l ı Para ve Kambiyo İşleri (De ğ i şiklik) Yasas ı 30 Ekim 1987 tarih ve 113 say ı l ı Resmi Gazetede yay ı mlanan Bakanlar Kurulu Karar ı ile 1 Kas ı m 1987 tarihinden itibaren yürürlü ğe konmu ştur. 22/1987 say ı l ı yasa ile de ğ i şik şekliyle 38/1982 say ı l ı Para ve Kambiyo İşleri Yasas ı alt ında verilen yetkilere dayan ılarak Bakanlar kurulunca yap ılan Para ve Kambiyo İşleri Tüzü ğü de 2 Kas ım 1987 tarih ve 116 say ı l ı Resmi Gazetede yay ımlanarak ayni gün yürürlü ğe girmi ştir. Böylece para ve kambiyo konular ında öngörülen yeni düzenlemeler için yasal zemin haz ı rlanm ış bulunmaktad ı r. Bu cümleden olmak üzere bankalar ın özel ve tüzel ki şilere ait tüm döviz tevdiat ve mevduat hesaplar ı için Bankam ız nezdinde munzam kar şı l ık tesis etmeleri hususu gündeme gelmi ş ve bu konuda K.K.T.C. Merkez Bankas ı Yönetim Kurulunca tarih ve 122 say ı l ı karar al ınm ışt ır. 2 Kas ım 1987 tarihli Resmi Gazetede de yay ımlanan ilgi karar ın tam metni a şa ğıdad ı r: Karar Tarihi : Karar Say ıs ı : 122 (( K.K.T.C. MERKEZ BANKASI YÖNETIM KURULU K ARARI Kuzey K ıbr ıs Türk Cumhuriyeti Merkez Bankas ı Yönetim Kurulu 35/1987 say ı l ı Kuzey K ıbr ıs Türk Cumhuriyeti Merkez Bankas ı Yasas ının 24. maddesinin 2, 3, 4 ve 6. f ıkralar ı uyar ınca a şağıdaki karar ı alm ışt ı r. Bankalar nezdlerinde aç ı lan özel ve tüzel ki şilere ait tüm döviz tevdiat ve mevduat hesaplar ı kar şı l ığında K.K.T.C. Merkez Bankas ı nezdinde %20 oran ında döviz hesaplar ı munzam kar şı l ığı tesis ederler. Bankalar aras ı döviz mevduat hesaplar ı için munzam kar şı l ık tesis etme zorunlu ğu yoktur. Munzam kar şı l ı klar ABD Dolar ı, Bat ı Alman Mark ı 've İngiliz Sterlini üzerinden aç ılan döviz tevdiat ve mevduat hesaplar ı için kendi döviz cinsleri üzerinden tesis edilir. Bu döviz cinsleri d ışında kalan dövizler üzerinden aç ılan döviz tevdiat ve mevduat hesaplar ına ait munzam kar şı l ıklar ise ABD Dolar ı üzerinden ve çapraz kur esas ına göre hesaplanarak yat ı r ı l ı r. Yat ı r ılacak bu kar şı l ıklar ilk defa, bankalar ın nezdlerindeki döviz tevdiat ve mevduat hesaplar ının Ekim 1987 ay ı sonundaki tutar ının %20 'sinin en geç Şubat 1988 tarihine kadar 4 e şit taksitte yat ı r ılmas ı suretiyle yerine getirilir. Bundan sonraki aylarda döviz tevdiat ve mevduat hesaplar ındaki art ışlara ait munzam kar şı l ıklar için ayl ık döviz mevduat ve tevdiat munzam kar şı l ık cetvelleri üzerinden hesaplanarak en geç müteakip ay ın 15'inci günü mesai bitimine kadar, K.K.T.C. Merkez Bankas ı nezdindeki özel hesaba yat ı r ı l ır. Azal ışlar ayni hesaptan talep üzerine bankalara iade edilir. Süresinde yat ı rmayan bankalardan bunlar, kar şı l ıklara ödenen faiz oran ına üç puan ilave suretiyle cezai y ıll ık faizle al ın ır. Döviz tevdiat ve mevduat kar şı l ıklar ına K.K.T.C. Merkez Bankas ınca aşa ğıdaki y ı ll ık faiz oranlar ı uygulan ı r. İngiliz Sterlini ABD Dolar ı B. Alman Mark ı %7 %6 %3 ıı 3

5 Para ve Kambiyo i şle riyetinde geçerli pasaport ve s ıhhi sebeplerle d ışar ıy bit edilip Resmi Gazetede döviz tahsisi yap ılmas ını ö 1987 tarih ve 119 say ıl ı yay ımlanan Bakanlar Kuru kararda, di ğer şeyler ya Devletin döviz pozisyonun pasaportlar ına kaydedilme i şaret olunmu ştur. Ayni gören ö ğ rencilerin ülkeler Almanya Amerika Fransa Ingilter Di ğer Ülkeler Para ve Kambiyo İş si ise Döviz Kredileri ile kredilerine uygulanacak f netim Kurulu Karar ı al ın tede 616 say ılı amme en ğıya ç ıkar ılm ışt ı r. i Tüzüğünün 57. maddesi Kuzey K ıbr ıs Türk Cumhuhamili ve ülkede mukim şah ıslar ın, turistik, kültürel yapacaklar ı seyahatlar için Bakanlar kurulunca tesyay ımlanacak şartlara ba ğl ı olarak yetkili bankalarca görmektedir. Bu konuda saptanan ko şullar 9 Kas ı m esmi Gazetede 615 say ılı amme enstruman ı olarak u Karar ında detayl ı olarak belirlenmi ştir. Sözü edilen ında, turistik seyahatlar için takvim y ı l ı itibariyle an 1000 ABD dolar ı veya muadili dövizin ilgililerin suretiyle yetkili bankalarca tahsis edilebilece ğine Kararda ders y ı l ında yurt d ışında ö ğ renim itibariyle ö ğ renci tahsis istihkak ı şöyle gösterilmi ştir: DM. 000 ABD FF. Karar Tarihi : 7 Kas ım 987 Karar No : Sterlin 000ABD $ eri Tüzü ğü'nün 7. maddesi Döviz Hesaplar ı, 8. maddeilgili hükümleri içermektedir. Döviz mevduat ve döviz izler hakk ında 7 Kas ım 1987 tarih ve 123 say ı l ı Yöışt ır. 9 Kas ım 1987 tarih ve 119 say ıl ı Resmi Gazetruman ı olarak yay ımlanan bu karar ın tam metni aşa- K.K.T.C. MERKEZ BANKASI YÖNETIM KURULU KARARI 35/1987 say ıl ı K.K..C. Merkez Bankas ı Yasas ın ın 25. maddesi, 38/1982 ve 22/1987 say ıl ı Para ve Kambiyo İşleri Tüzü ğünün 7 (3) ve 8 (3) maddeleri uyar ınca K.K.T.C. Merkez ankas ı Yönetim Kurulu a şağıdaki karar ı alm ışt ı r: 1. Bankalar aras ı övizli mevduata uygulanacak faiz oran ı serbesttir. 2. Bankalarca özel ve tüzel ki şilerin döviz aza mi faiz oran ar ı uygulan ı r. Vadesiz 6 ay vadeli 1 y ıl vadeli terlin Y ıll ık Amerikan Dolar ı Y ıll ık mevduat hesaplar ına aşa ğıdaki Bat ı Alman Mark ı Y ıll ık K ıbr ıs Liras ı Y ıll ık %6 %5 %2 %5 %7 %6 %3 %6 %8.5 %8 %4 %7 3. Bankalarca özel ve t el ki şilere verilecek döviz kredilerine uygulanacak azami y ıll ık faiz ora lar ı aşağıdad ı r: Sterlin Amerikan Bat ı Alman K ıbr ıs Dolar ı Mark ı Liras ı Y ıll ık %12 Y ıll ık %11 Y ıll ık %7 Y ıll ık %9 4

6 4. Bankalar ın Merkez Bankas ı nezdinde açacaklar ı Döviz Mevduat Hesaplar ına, özel ve tüzel ki şilerin Döviz Mevduat Hesaplar ına uygulanan azami faiz oranlar ı art ı 1/4 uygulan ı r. 5. Bankalar nezdlerinde aç ılan özel ve tüzel ki şilere ait K ıbr ıs Liras ı mevduat ı için K.K.T.C. Merkez Bankas ı nezdinde %20 oran ında munzam kar şı l ık tesis ederler. Bu kar şı l ığa y ılda %6 oran ında faiz ödenir. Söz konusu munzam kar şı l ığın tarih ve 122 say ı l ı K.K.T.C. Merkez Bankas ı Yönetim Kurulu Karar ında belirtilen sürede yat ı r ılmas ı zorunludur. Süresinde yanr ılmayan hallerde sözü edilen kararda belirtilen cezai faiz uygulan ı r." Para ve Kambiyo İşleri Tüzü ğünün 56. maddesine göre, yasal nafakalar ve benzerleri, emekli ayl ıklar ı, yabanc ı mamleketlerdeki özel mülklerin cari bak ı m ve tamir giderleri, küçük miktarlardaki mebla ğlar ın transferi, kitap, gazete, mecmua, plak ve benzerlerinin abone ve sat ın alma bedelleri, mükâfatlar gibi ş ahsi karakterli gelir ve giderler için Bakanlar Kurulunca tesbit edilip, Resmi Gazetede yay ı mlanacak şartlara ba ğ l ı olarak yetkili bankalarca döviz tahsisi yap ı l ır. Bu hususlar ı düzenleyen Bakanlar kurulu Karar ı 625 say ı l ı amme enstruman ı olarak 123 say ı ve 13 Kas ım 1987 tarihli Resmi Gazetede yay ı mlanm ışt ı r. Para ve Kambiyo İşleri Yasas ın ın 18. maddesinin (1) ve (3). f ıkralar ı alt ında al ınacak "Beyanname-Taahhütname"ler ile 23. maddesi alt ında bankalarca düzenlenecek Devre Beyannameleri Bakanl ıkça saptanm ış ve 123 say ı ve 13 Kas ım 1987 tarihli Resmi Gazetede 624 say ı l ı amme enstruman ı olarak yay ı m- lanm ışt ı r. Para ve Kambiyo İşleri Tüzü ğünün 8 (8) maddesi döviz kredilerinin türü, vadesi ve al ı m şartlar ın ın Bakanl ıkça ç ı kar ı lacak bir tebli ğ le düzenlenmesini öngörmektedir. Bu Tüzük henüz yay ı mlanmam ışt ı r. Para ve Kambiyo İşleri Tüzü ğündeki tan ı ma göre "Yetkili Bankalar" Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyetinde faaliyette bulunan ve ithalat, ihracat i şlemleri yapmaya, döviz almaya, döviz bulundurmaya, döviz satmaya, döviz sat ışına mesnet te şkil eden turistlere mahsus döviz al ı m bordrolar ı ve/veya makbuz tanzim etmeye Maliye I şleriyle görevli Bakanl ıkça yetkili k ıl ınan bankalar ı, "Yetkili Müesseseler" ise, Para ve Kambiyo Yasas ı kurallar ı uyar ınca döviz al ıp satmaya ve bulundurmaya yetkili k ıl ınan müesseseleri anlat ı r. K.K.T.C. Merkez Bankas ı d ışında yetkili bankalar şunlard ı r: T.C. Ziraat Bankas ı Türk Bankas ı Ltd. Türkiye İş Bankas ı A. Ş. K. Türk Kooperatif Merkez Bankas ı Ltd. K. Kredi Bankas ı Ltd. Türkiye Halk Bankas ı A. Ş. K ıbr ıs Vak ıflar Bankas ı Ltd. Limasol Türk Kooperatif Bankas ı Ltd. K. Ticaret Bankas ı Ltd. K. Endüstri Bankas ı Ltd. K. Faisal Islam Bankas ı Ltd. Asbank Ltd. Yetkili müessese kapsam ında faaliyette bulunmak isteyenlerin 31 Aral ık 1987 tarihine kadar Maliye ve Gümrükler Bakanl ığına ba şvuruda bulunmalar ı istenmi ştir. Kuzey K ıbr ıs Türk Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti aras ında imzalanan 5 Aral ık 1986 tarihli Ekonomik İşbirli ği Protokolünde benimsenen; 5

7 (i) (ii) (iii) K.K.T.C.'de fai T.C. ile K.K.T. n ın sa ğlanmas ı, Türk Liras ın ın prensipleri çerçevesinde 1 ayni gün yürürlü ğe giren türlü kredi i şlemlerinde u len yürürlüktedir. Bunlar ve avans i şlemlerinde uyg Faizler hakk ında de porumuzda belirtilmi ştir. etkilemi şti r. K.K.T.C. Merkez Ba 2'de aç ıklanm ışt ır. Ban ihracat, Ticaret ve Tar ı lar ına Yasada öngörülen kas ı Yasas ın ın 36. madd toplam ın ın %5'ini geçme Bu madde alt ında Hazi 3,500.0 milyon Ti. tutar ı lerin T.C. paraleline getirilmesi,. aras ında döviz ve Türk Liras ın ın serbest giri ş-ç ık ışıve erbest kurdan de ğerlendirilmeye b ırak ılmas ı, Şubat 1987 tarihli Resmi Gazete'de yay ımlanarak akanlar Kurulu Karar ı ile, mevduat kabulünde ve her gulanmak üzere saptanan en yüksek faiz oranlar ı ha- do ğrultusunda K.K.T.C. Merkez Bankas ın ın reeskont lanmak üzere saptanan faiz oranlar ında da herhangi r. Böylece kontrollü krediler d ışında genel kredilere bir de ğişiklik yap ılmam ışt "z (Faiz Fark ı Fonuna al ınacak 2 puan fa ız fark ı dahil) uygulanacak en yüksek fa %48, bir y ıl vadeli mevdu ta uygulanacak en yüksek faiz %40 ve K.K.T.C. Mere avans i şlemlerinde kontrollü krediler d ışında genel kez Bankas ın ın reeskont kredilere, uygulanacak en yüksek faiz ise %42'dir. ayl ı bilgi Mart 1987'de yay ımlanan 1986 Y ıll ık Ra- Mevcut durum Türk Liras ı mevduat ın ı olumsuz yönde kas ının reeskont ve avans i şlemleri Tablo 1 ve Tablo alarca ibraz edilen Küçük Esnaf ve Sanatkâr, Sanayi, senetleri reeskonta kabul edilmi ş ve Kamu Kurulu ş- erçevede avanslar verilmi ştir. K.K.T.C. Merkez Bansi uyar ınca Banka, miktar ı cari y ıl bütçe ödenekleri ek üzere Hazineye k ısa vadeli avans hesab ı açabilir. eye verilen avans miktar ı 30 Eylül 1987 itibariyle dad ır. 30 Eylül 1987 itibariyle avans ve reeskont ns ve reeskont i şlemlerinden doğan borç bakiyelerinin i şlemleri Tablo l'de, av 30 Haziran 1987, 30 Ey ve 31 Ekim 1987 tarihlerine göre kar şılaşt ırmas ı ise Tablo 2'de göst rilmektedir. 6

8 Tablo 1 Kredi Türü Hazine kefaletini haiz avans Tl 30 Eylül 1987 itibariyle Avans ve Reeskont i şlemleri Milyon Ti, Borçlu Borç Senet Senet Bakiyesi Adedi Tutar ı K.T.Sanayi i şletmeleri Holding Ltd Tar ı msal Donat ı m Servisi Toprak Ürünleri Kurumu Devlet Üretme Çiftlikleri T.C.M. Konsolide Fonu inki şaf Sand ığı Hazineye K ısa Vadeli Avans K. Esnaf ve Sanatkâr Hazine Cari Hesab ı K.Vak ıflar Bankas ı Ltd Sanayi Senetleri K.Vak ıflar Bankas ı Ltd.` K.Ticaret Bankas ı Ltd Türk Bankas ı Ltd K. Kredi Bankas ı Ltd T.C. Ziraat Bankas ı Asbank Ltd ihracat Senetleri K.Vak ıflar Bankas ı Ltd K.Ticaret Bankas ı Ltd Türk Bankas ı Ltd K.Kredi Bankas ı Ltd Ticaret Senetleri K.Ticaret Bankas ı Ltd Türk Bankas ı Ltd K. Kredi Bankas ı Ltd Asbank Ltd Tar ım Senetleri T.C. Ziraat Bankas ı K.Türk Koop. Merkez Bankas ı Ltd Özel Avanslar K.S.M. Cypfruvex İşl. Ltd Genel Toplam

9 4.1 Tablo 2 Kredi Türü Hazine Kefaletini Haiz Avans 1 1 I I II Hazineye K ısa Vadeli Avans K. Esnaf ve Sanatkâr Sanayi Senetleri I I I I I I I I I I I I I I I I 1 1 I I Ticari Senetler Ihracat Senetleri I I Avans ve Reeskont Borç Bakiyelerinin 30 aziran 1987, 30 Eylül 1987 ve 31 E m 1987 itibariyle Kar şılaşt ırmas ı Borç Bakiyesi Hazine K. Va Borçlu K.T.Sa ayi I şletmeleri Holding Ltd. K.Meyv Sebze Cypfruvex Lt Tar ıms 1 Donat ım Kurumu Devlet Üretme Çiftlikleri Toprak Ürünleri Kurumu T.C.M. Konsolide Fonu Cari Hesab ı ıflar Bankas ı Ltd. K. Va ıflar Bankas ı Ltd. K. Ti aret Bankas ı Ltd. Türk ankas ı K. Kr di Bahkas ı Ltd. T.C. iraat Bankas ı K. T - rk Koop. Merkez Bank s ı Ltd. Asba k Ltd. K.Tic ret Bankas ı Ltd. Türk Bankas ı ltd. K. K edi Bankas ı Ltd. Asba K. V Tica Türk k Ltd. k ıflar Bankas ı Ltd. et Bankas ı Ltd. Bankas ı Ltd. K. K redi Bankas ı Ltd. 30 Haziran Milyon IL 30 Eylül 31 Ekim

10 Tar ı m Senetleri T.C. Ziraat Bankas ı K.Türk Koop. Merkez Bankas ı Ltd Koop. Senetleri Özel Avanslar K.Türk Koop. Merkez Bankas ı Ltd. K. Meyve Sebze Cypfruvex İşl. Ltd Genel Toplam

11 bariyle tüm bankalar ın resmi kurdan tuttuklar ı dö- 30 Eylül 1987 tarihi it Dolar ı de ğerinde olup bunun bin ABD dohte bankalar kurundan tutulan döviz miktar ı ise viz miktar ı bin ABD lar ı taahhüttür. Ayni tar rindedir. Resmi kur ve bankalar kurundan tutulan bin ABD dolar ı de ğ 30 Eylül 1987 ve 31 Ekim 1987 tarihleri itibariyle dövizlerin 30 Haziran 1987, le Tablo 3 ve Tablo 4'de gösterilmi ştir. kar şılaşt ırmal ı durumu s ıra 10

12 Tablo 3 K.K.T.C. Merkez Bankası ve Haziran, Eylül ve Ekim aylar ı Tutulan Dövizin ABD Dolar ı Diğ er Bankalar Tasnifine Göre itibariyle Devletin Kur Hesab ında Karşıl ığı ve Mevcut Taahhütler Tarih 30 Haziran 1987 Bankalar Toplam Döviz Toplam Taahhüt Bin ABD $ Serbest K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğer Bankalar 26 Eylül 1987 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğer Bankalar 31 Ekim 1987 Toplam Toplam J K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğer Bankalar Toplam

13 Tablo 4 K.K.T.C. Merkez Bankası ve Diğer Bankalar' Tasnifine Göre Haziran, Eylül ve Ekim aylar ı itibariyle Bankalar Kurundan Tutulan Dövizin ABD DolaDökömr rı Karşılığı ve Hesap Türüne Göre ı Bin ABD.$ 30 Haziran 1987 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğer Bankalar 30 Eylül 1987 K..1{.T.C. Merkez Bankas ı Diğer Bankalar 31 Ekim 1987 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğer Bankalar

14 Mart 1987 tarihinde bin ABD dolar ı tutar ında olan toplam döviz rezervlerimiz istikrarl ı bir art ışla Temmuz 1987'de 112,036.9 bin ABD dolar ına ulaş m ışt ır. Müteakip aylarda 110,000 ABD dolar ı civar ında kalan toplam döviz rezervlerinin yap ıs ı incelendi ğinde Devletin Kur Hesab ındaki dövizlerde kaydedilen cüzi azalmaya kar şı l ık Bankalar Kurunda tutulan dövizlerde art ış kaydedildi ği göze çarpmaktad ır (Tablo 5). Ekim 1987 ay ı sonu itibariyle Döviz Tevdiat ve Döviz Mevduat hesaplar ın ın cins ve vadelerine göre dökümü Tablo 6'da verilmi ştir. 13

15 Tablo 5 Bin ABD $ Döviz Rezervlerinin Art ış H ızı Dövizin Niteli ğine Göre Dökümü Bir önceki ayla kar şılaşt ı rmas ı Mart 1987 Devletin Kur Hesabind Bankalar Kurunda tutu an Nisan 1987 Toplam Devletin Kur Hesab ınd Bankalar Kurunda tutu an May ıs 1987 Toplam Devletin Kur Hesab ınd Bankalar Kurnnda tut lan Haziran 1987 Devletin Kur Hesab ın Bankalar Kurunda tut lan Temmuz 1987 Toplam Toplam Devletin Kur Hesab ına Bankalar Kurunda tut i lan A ğustos 1987 Toplam Devletin Kur Hesabini a Bankalar Kurunda tut lan Eylül 1987 Toplam Devletin Kur Hesab ın a Bankalar Kurunda tut lan Ekim 1987 Toplam Devletin Kur Hesab ına Bankalar Kurunda tutulan Toplam

16 Tablo 6 Ekim 1987 ayına ait Döviz Tevdiat ve Döviz Mevduat Hesaplar ının Cins ve Vadelerine Göre Dökümü Döviz Tevdiat Hesaplar ı Sterlin B. Alman Mark ı ABD Dolar ı K ıbr ıs Liras ı $ Kar şı l ığı Vadesiz ay vadeli y ıl vadeli Toplam Döviz Mevduat Hesaplar ı Vadesiz ay vadeli y ıl vadeli Toplam Genel Toplam

17 ı Türk Liras ı mevdu tta art ış h ızını etkileyen en önemli faktörün faiz olduyapmak mümkün fakat bunun daha çok tasarruf mev- ğuna dair bir genelleme duat ı için geçerli oldu ğ nu söylemek laz ım. 13 Şubat 1987 tarihli Resmi Gai gün yürürlü ğe giren faiz kararnamesi ile mevduat fa- zetede yay ı mlanarak ay izlerine getirilen art ış l r tasarruf mevduat ında bir önceki aya oranla Nisan 1987'de %9.70, May ıs 1 87'de %9.38, Haziran 1987'de %8.88 ve Temmuz 1987' de %7.29 oran ında büy me sa ğlam ışt ır. A ğustos 1987'deki büyümenin %1.50 oran ında kald ığını görür.z. A ğustos ay ında aniden h ızlanan düsüş trendinin nemi %40 mevduat faizine kar şı l ık Türkiye'de faizlerin deni bizde uygulanan a h ızl ı bir t ırman ışa geçi i ve %55'in üzerine f ırlamas ı dolay ısıyle ortaya ç ıkan para kaç ışıd ır. Eylül 1 87 ve Ekim 1987'de tasarruf mevduat ında görülen nisbi art ışlar da %40 oran ınd ki azami faiz haddinin zorlanmas ı ile mümkün olmu ştur. (Tablo 7) 16

18 Tablo 7 Mart 1987 Türk Liras ı Mevduat ın Art ış H ızı Mevduat ın Niteli ğine Göre Dökümü Resmi Ticari Tasarruf Nisan 1987 Toplam Milyon TL Bir önceki ayla kar şıı r nn as ı Resmi Ticari Tasarruf May ıs 1987 Toplam Resmi Ticari Tasarruf Haziran 1987 Toplam Resmi Ticari Tasarruf Temmuz 1987 Toplam Resmi Ticari Tasarruf A ğustos 1987 Toplam Resmi Ticari Tasarruf Eylül 1987 Toplam Resmi Ticari Tasarruf Ekim 1987 Toplam Resmi Ticari Tasarruf Toplam

19 Resmi mevduat ın.k.t.c. Merkez Bankas ı ile di ğer bankalar aras ında Aral ık 1986-Ekim 1987 üresi itibariyle bölünümü Tablo 8'de verilmi ştir. Bundan görülece ği üzere bölünüm ortalama olarak Aral ık-haziran döneminde 69:31, Temmuz-Eylül dönemind 60:40 ve Ekim 1987'de 65:35 olarak gerçekle ş mi ştir. 18

20 Tablo 8 K.K.T.C. Merkez Bankas ı ve Diğ er Bankalar Nezdinde Resmi Mevduat Milyon Ti, Aral ık 1986 Ocak 1987 Şubat 1987 Mart 1987 Nisan 1987 May ıs 1987 Haziran 1987 Temmuz 1987 A ğustos 1987 Eylül 1987 Ekim 1987 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğer % Bankalar % Toplam

21 Türk Liras ı mevduat arti ş hız ı ile toplam plasman art ış h ızın ın Aral ık E kim 1987 dönemin eki kar şılaşt ırmas ı 'da İskonto Senetleri ve blo Taboda 10l' 9gösterilmi ştir. Banka Plasmanlar ın ı n sektör-1 da ğılı m ı ise Ta Ti. üzere Ekim 1987'de milyon, ği Tablo 9'un tetkikinde görülece olan toplam Türk Liras ı m vduat ına kar şılı k milyon TL tutar ında plasyap ılm ışt ır. Konuya rt ış h ız ı aç ısından bak ıldığında Aral ık 1986 baz ı kar şı l ık toplam plasmanlarda bariyle toplam mevduatta aydedilen % sadece %24.67 oran ı nda bir art ış kaydedildi ğ i görülmektedir. Plasmanlar ın sektörel da ğıl ım ında %40 pay ı olan Yurtiçi ve Yurtd ışı ca- TiTaşlar ı ve %15.1 payla ret'i %17.6 payla Hükümet ve Kamu Kurum ve Kurulu r ı m izlemektedir. 20

22 Tablo 9 Milyon Ti, Türk Liras ı Mevduat Art ış Hızı ile Toplam Plasman Art ış Hızının Karşılaşt ırmas ı Aral ık 1986 Mart 1987 Nisan 1987 May ıs 1987 Haziran 1987 Temmuz 1987 A ğustos 1987 Eylül 1987 Ekim 1987 Toplam Ti, Mevduat Bir önceki Toplam ayla kar- Bir önceki Plasman şılaşt ı rmas ı ayla karşılaşt ırmas ı

23 Tablo 10 Milyon TL iskont Senetleri Ve Banka Plasmanlarm ın Se törel Bazda ve Geçmi ş Dönemle Karşılaşt ırması Ekim 1987 Aral ık 1986 Miktar % Miktar % Hükümet ve Kamu Kuru ve Kurulu şlar ı Tar ım Madencilik İmalk Sanayii Yük Taşımac ıl ığı Yurtiçi ve Yurtd ışı Tic ret Bina ve inşaat Turizm Şahsi ve Mesleki Borçl r İskonto Senetleri k 22

24 IL Bölüm Merkez Bankas ının Dokuz Ayl ık Hesaplar ı 23

25 Tablo 11 KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHUR İYETi MERKEZ BANKASI'NIN TARIHLI BlLANÇOSU Milyon IL AKTIF Döner De ğerler (1) Krediler (2) Bina ve Teçhizat (3) Di ğer Aktifler (4) 1987 Eylül Aral ık , PASIF Mevduat (6) 1987 Eylül i Hesab ı (5) Mev\duat Munzam Karşılıklar ı (7) Fonlar (8) Di ğer Pasifler (9) Öz Kaynaklar (10) Aral ık

26 Tablo 12 KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURIYETI MERKEZ BANKASI'NIN DÖNEMI KAR VE ZARAR HESABI GIDER Personel Giderleri (11) Idari Giderler (1 2) Verilen Faizler (13) Verilen Komisyonlar Amortismanlar Sair Giderler Kâr (1.1./ ) (1.1./ ) GELIR Al ınan Faizler (14) Al ınan Komisyonlar Kambiyo i şlemleri Gelirleri Sair Gelirler Milyon Ti, (1.1./ ) (1.1./ )

27 HES PLAK HAKKINDA AÇIKLAMALAR Milyon TL Eylül Aral ık (1) DÖNER DE ĞERLER Kasa Yoldaki Paralar Alt ın Kasas ı Efektif Deposu (Dolar Kar şıl ıklar ı 'da / 'de ABD Dolar ıd ır.) Hariçteki Bankala (TL) Hariçteki Bankala (Yabanc ı Para) (Dolar Kar şılıklar 'da / 'de ABD Dolar ıdır.) (2) KREDILER Hazineye K ısa V deli Avans Hazine Kefaletini Haiz Bonolar Üzerine Avans Ihracat Senetleri Üzerine Avans Küçük Sanat Erb b ı Senetleri Üzerine Avans Ticaret Senetleri Üzerine Avans Sanayi Senetleri Üzerine Avans Tar ım Senetleri zerine Avans Kooperatif Sene leri Üzerine Avans Özel Avanslar (3) BINA VE TEÇHIZAT Teçhizat Eksi: Amortism n Bina Eksi:

28 (4) D İĞER AKT İFLER Hazine Cari Hesab ı Muvakkat Borçlular İlk Tesis Giderleri Eksi: Amortisman K ı rtasiye ve Matbua Deposu (5) HAZINE CAR İ HESABI Maliye Bakanl ığının tarih ve 36/79-54/87 say ı l ı karar ı ile Döviz istikrar ve Fiyat İstikrar Fonlar! hesaplar ı H.C.H. bünyesine al ınm ışt ır. 30 Eylül 1987 itibariyle Döviz İstikrar Fonunda 32, Ti., Fiyat Istikrar Fonunda ise Ti, mevcuttur. (6) MEVDUATLAR Türk Paras ı Yabanc ı Paras (7) MEVDUAT MUNZAM KAR ŞILIKLARI Bankalararas ı mevduat hariç, tüm bankalar ın mevduatlar ın ın %15'inin Merkez Bankas ı 'na yat ı r ılaca ğı hakk ında 35/1987 say ıl ı yasan ın 24. maddesi uyar ınca ya- t ı r ılan miktar ı gösterir. (8) FONLAR Döviz istikrar Fonu Fiyat istikrar Fonu Faiz Fark ı Iadesi Fonu (9) DIĞER PAS İFLER Milyon Ti Eylül Aral ık Muvakkat Alacakl ılar Ti, ve Kby. ile Alacakl ı Transituar Hesablar ı gösterir. 27

29 Milyon TL Eylül Aral ık (10) ÖZKAYNAKLAR Sermaye İhtiyatlar Kar şılıklar 1987 (Eylül) Net Kâ Kar şılıklar (11) PERSONEL G İDERL, Rİ Yönetim Kurulu Ma şlar ı Personel Maaşlar (Asli Maa ş ar+mem.od.+h.p.) Di ğer (12) 'IDARI G İDERLER Sigorta K ıymet Yollama ("iderleri K ırtasiye ve Matb a Telex, Telefon Di ğer (13) VERILEN FAIZLE', Banka Mevduatlar (Interbank, Faizlezi dahil) Mevduat Munzam Kar şıl ıklar ı Döviz Hesaplar ı (14) ALINAN FAIZLE,: D ış Muhabirler Yerel Faizler (15) ALINAN KOM İS ONLAR Yabanc ı Para Türk Liras ı 96; ,7.3.0, " ,1,

30 ZIL Bölüm Bankac ıl ık İstatistikleri 29

31 B NKACILIK İSTATİSTİKLER İ Müteakip sayfalardaki tablolar a şa ğıda listesi verilen bankalar ı n verilerinden derlenmi ştir. K.K.T.C. Merkez Ba kas ı T.C. Ziraat Bankas ı Türk Bankas ı Ltd. Türkiye İş Bankas ı. Ş. K.T. Kooperatif Me kez Bankas ı Ltd. K. Kredi Bankas ı L d. Türkiye Halk Banka ı A. Ş. K. Vak ıflar Bankas ı Ltd. K. Ticaret Bankas ı Ltd. K. Endüstri Bankas Ltd. K. Faisal İslam Ba kas ı Ltd. şlam ışt ı r.) Asbank Ltd. (Hazir n 1986 tarihinden itibaren faaliyete ba

32 Tablo 13 BANK ALARIN AKTIF ÖZETLER İ Tarih Kasa MerkezDahili Harici Milyon Ti, Bankas Yat ı ı r ı mlar Bankalar Bankalar İskonto Avans Di ğer Bakiyesi Bakiyesi Senetleri Aktifler Baki esi ve Aktifler Toplam ı Krediler 1984 Aral ık _ (,,J,-- Mart _822.1 Haziran Eylül Aral ık Mart Haziran Eylül Aral ık _ Mart 3.656:6 l ş Nisan ' 7_ May ıs "_ Haziran Temmuz _ A ğustos Eylül Ekim Not: (1) Yukar ı daki tabloya K.K.T.C. Merkez Bankas i8r. 7 ı rakamlar 8 ı dahil edilmemi (2) K.K.T.C.'ye T.C. Ziraat Bankas şt ınca r d ış kaynak niteli ı, yerel banka plasmanlar ının daha iyi de ğinde ve Kamu Kredisi şeklinde sa ğ liste amaçlar ğ ı erlendirilmesine olanak sa ğlamak amac lanan tolam kredi Mikta- için T.C.Ziraat Bankas ı ıyle, Aral ık 198 p Bilânçosundan ihraç edilmi ştir. 6'dan itibaren bu

33 Tablo 14 Tarih Sermaye ve ihtiyatlar İlk Talep BANKALARIN PASIF ÖZETLER İ Küçük Vadeli Merkez Dahili Ödenecek Tasarruf Mevduat Bankas ına Bankalara Senetler Borçlar Alacak Bakiyesi Di ğer Pasifler Milyon 11, Pasifler Toplam ı 1984 Aral ık 1985 Mart Haziran Eylül Aral ık 1986 Mart Haziran Eylül Aral ık 1987 Mart Nisan May ıs Haziran Temmuz A ğustos Eylül Ekim Not: MEVDUAT tabloya K.K.T.C. Merkez Bankas ni (1)yukar ıdaki kredi miktar ı yerel banka plasmanlar nin ın l ı k 1986' da.n itibaren bu liste amaçlar ı için T.C. Ziraat Bankas ı ı rakamlar ıı dahil edilmemi şti Kamu Kre disi şeklisa ğlanan toplam daha iyi de ğerlendirilmesine olanak sa ğlama k a raç edilmi ştir.

34 Tablo 15 Tarih 1984 Kamu Kurum ve Kuruluşlar ı İ SKONTO SENETLERİ VE BANKALAR PLASMANLARININ SEKTOREL DA Ğ ILIMI Milyon TL Tar ı m Taş İmalât Yük Ocak- Sanayii Yurtiçi Bina Ta Turizm Şahsi c ı l ığı şıma- ve Yurt- ve İskonto c ı l ığı d ışı ve Mes- Senet- Toplam Ti- inşaat caret Teki Teri Borçlar Aral ık Mart Haziran E ylül Aral ık C.I.> CAJ Mart Haziran E ylül Aral ık Mart Nisan Ma y ıs Haziran Tem muz _ A ğustos E ylül Ekim Not: K.K.T.C.'ye T.C. Ziraat Bankas ınca di yerel banka plasmanlann ş kaynak niteli ğ ı n daha iyi de inde ve Kamu Kredisi amaçlar ş ı ğ eklinde sa ğlanan için T.C. Ziraat Bankas erlendirilmesine olanak sa ğlamak toplam kredi miktar ı amaca le Aral ı ık, Bilânçosundan ihraç edilmi ş tir. 1986'dan itibaren bu liste

35 Tablo 16 Tarih 1984 Aral ık 1985 Mart Haziran Eylül Aral ık 1986 Mart Haziran Eylül Aral ık 1987 Mart Nisan May ıs Haziran Temmuz A ğustos Eylül Ekim Not: Kamu Kurum ve Kuruluşlar ı VE BANKALAR PLASMANLARININ İSKONTO SENETLERİ K.K.T.C. 'ye yerel banka te amaçlar ı Tar ım I Taş Ocakc ıl ığı Imalât Sanayii Yük Taşımac ıl ığı Yurtiçi ve Yurtdışı Ticaret SEKTÖREL YÜZDE = DAĞILIMI Bina Turizm Şahsi İskonto Toplam ve Mes- Senetleri ve İnleki şaat Borçlar T.C. Ziraat Bankas ınca d ış kaynak niteli ğ inde ve kamu kredisi ş eklinde sa ğlanan toplam kredi miktar ı, plasmanlarrn ın daha iyi de ğerlendirilmesine olanak sa ğlamak amac ıyle, Aral ık 1986'clan itibaren bu lisiçin T..7iraat Bankas ı Bilânçosundan ihraç edilmi ştir.

36 Tablo 17 BANKALAR TÜRK PARASI MEVDUATLARININ N İTELİĞİ NE GÖRE ANAL İZ İ Tarih 1984 Resmi Mevduat Ticari Mevduat Tasarruf Mevduat ı Milyon TL Toplam Mevduat Aral ık Mart Haziran Eylül Aral ık C.AJ (." Mart Haziran Eylül A ral ık Mart Nisan May ıs Haziran Temmuz A ğustos Eylül 7.556: Ekim

37 BANKALAR TÜRK PARASI MEVDUATLARININ VADELER İ NE GÖRE ANALIZI Tablo 18 Vadeli Mevduat Tarih Vadesiz Mevduat İhbarl ı Mevduat Aral ık ; e:. ar 1 8. Haziran Eylül Aral ık 24_666.3 Vadeli Mevduat 1 ay vadeli 3 ay vadeli 6 ay vadeli 1 y ıl vadeli Mevduat Mevduat Mevduat Mevduat Milyon TL Toplam Mevduat Mart Haziran Eylül Aral ık Mart Nisan May ıs Haziran 4 4.6%57.3 Temmuz A ğustos Eylül Ekim _ _

38 ı IV. Bölüm Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyeti - Türkiye Cumhuriyeti Arası nda Ankara'da imzalanan Karma Ekonomik Komisyonu Dokuzuncu Dönem Protokolu

39 huriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti aras ı nda imzalaonomik İşbirli ği Protokolünün 1. maddesinde, Kuzey Kuzey K ıbr ıs Türk Cu nan 5 Aral ık 1986 tarihli E imal edilen her türlü mamülün 1) Katma de ğer K ıbr ıs Türk Cumhuriyetinde ı li ile) en az %30 veya b') yerel girdi oran ı ( şimn az %40 kriterlerine uygunlu ğ u çerçevesinde tam oran ı ( şimdiki hesaplan ış şe diki hesaplan ış şekli ile) f ı r fonla Türkiye Cumhuriyetine ithal edilebilmesiisyon Protokolu ile sa ğlanaca ğına i şaret olunmu ştu. anlam ıyla s ıf ır gümrük ve s nin 9. Karma Ekonomik Ko Ankara'da imzalanan Dokuzuncu Karma Ekonomik 13 Ekim 1987 tarihind metni a şa ğıdad ı r: Komisyon Protokolunun tam 38

40 KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHUR İ YET İ - TÜRKIYE CUMHUR İYET İ ARASINDA KARMA EKONOMIK KOMISYONU DOKUZUNCU DÖNEM PROTOKOLU Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyeti - Türkiye Cumhuriyeti aras ı ndaki ticari ve ekonomik ili ş kileri inceleyen taraflar, sözkonusu ili ş kileri en üst düzeye ç ıkar- mak ve hedefe ula şmada gerekli gidi şat ı h ızland ırmak için a şağıdaki konular ı görü şerek karara ba ğlam ışt ı r: TICARET VE SANAYI 1. Taraflar iki ülke aras ı ndaki ticaret hacminin geli ş mesinden duyduklar ı memnuniyeti belirtmi şler ve geli şmenin kar şı l ıkl ı yarar sa ğlayacak bir şekilde daha da yukar ıya ç ıkar ılmas ı için gerekli tedbirleri alacaklar ını teyid etmi ş- lerdi r. 2. İki ülke aras ı ndaki ticarette ödemeler Türk Paras ı esas ında yap ılacakt ı r. 3. Taraflar tar ı m ve sanayi ürünlerinin Üçüncü Ülkelere reeksport edilmesi imkanlar ın ın sağlanmas ı için gerekli kolayl ıklar ı göstereceklerdir. 4. İki ülke giri şimcileri aras ı nda Üçüncü Ülkelerde yap ı lacak pazarlama ve dağı t ı m konular ında ortakl ıklar kurulmas ı dahil her türlü i şbirli ği imkanlar ı taraflarca te ş vik edilecek ve bu yönde gerekli tedbirler al ınacakt ı r. Her iki taraf ın meslek kurulu şlar ını n bu amaçla bir araya gelmeleri ve i şbirli ği imkanlar ının yarat ılmas ı sa ğlanacakt ı r. 5. Kuzey K ıbr ı tifikalar s Türk Cumhuriyeti ilgili makamlar ında ve analiz raporlar ı ı nca verilen sa ğl nda Türkiye Cumhuriyeti G ık serğü 'ne ve ba ğ l ı Yönetmeli ğ ı i 'ne, var ise Türk Standartlar da Maddeleri Tüzümek kayd ıyla bu belgeler ba ş ı na uygunluğu belirtilyeti Lefko şa Büyükelçili ka mercilerin teyidi aranmadan Türkiye Cumhuri- ği Ekonomi ve Türkiye Cumhuriyeti taraf Ticaret Başmüşavirli ından kabul edilecektir. ği 'nin tasdiki ile Kuzey K ıbr ı kamlar s Türk Cumhuriyeti taraf ı ı nca verilecek sa ğ l ı da Türkiye Cumhuriyeti yetkili ma- k kontrol belgeleri ile e gunluk belgelerini esas alacakt ğ ı r. er var ise, standartlara uy- 6. Taraflar, Tar ı m ve Sanayi Sektörlerinin ihtiyac mul maddelerle, kimyevi gübre, a ı şı olan ham ve yar ı ma- ve zirai, aletlerle makinalar ı ilaç, tohum, zahire, karma yem girdileri n iç piyasa fiyatlar birbirlerine ihracat ıni esas al ırlar. Tar ında normal ihraç fiyatlar ı ı ile olarak sağlanmas ı m sektörü ile ilgili ihtiyaçlar için gerekli tedbirleri de taraflar al ı n kredili ı r. 7. hilinde Kuzey Türkiye K Cumhuriyeti 'nden Yolcu Beraberinde W lik limit da- ıbr ı s Türk Cumhuriyeti 'ne ithalat yap nayicilerin kendi ihtiyaçlar ı ı labilecektir. Ancak, sa- y9 sebze ve meyve ithalat için kapasiteleri dahilinde yapacaklar ı Kuzey K ı ıbr ı ithalat ile bit edilecek esaslar dahilinde bu limite s Türk Cumhuriyeti makamlar ı tabi olmayacakt nca tes- ır. 8. İ ki taraf yetkili heyetleri aras toplant ılarda al ında ınan tedbirlerin i her üç ayda bir defa yap şleyi ş ı lacak olan retin geli ş i incelenecek ve iki ülke aras tirilmesi ycnünde yeni tedbirler önerilecektir. ı ndaki tica- 9. Kuzey K ıbr ıs Türk Cumhuriyeti 'nin Türkiye'ye ihraç edebilece ği maddelerin i ş 'ar ı listesi eklidir. Türkiye Cumhuriyeti'nin de Kuzey K ıbr ıs Türk Cumhuriyeti'ne ihraç edebilece ği maddelerin i ş 'ar ı listesi eklidir. 10. Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyeti'nin ticaretini ve sanayiini geli ştirmek ve çe şitlendirmek amac ı yla Türkiye Cumhuriyeti Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyeti'ne mali destek sa ğlayacakt ı r. 39

41 yonu rotokolü' P tarihli 8. Dönem Karma Ekonomik Komis 11. şkin tarihli Ek nün Ticaretle ilgili hüküm eri ile, bu Protokole ili Protokol yürürlükten kald ı r ılm ışt ı r. TARIM s Tür Cumhuriyeti'nde Toprak Etüdleri ile Orman sahalar ında kadastro yap ılmas ı orman fidanl ıklar ın ın geli ştirilmesi, a ğaçland ırma 12. Kuzey K ıbr ı sahalar ın ı n tesbiti ile düze lenmesi, erozyon kontrolu, Milli park ve avc ıl ık sahalar ını taraf ı n tesbiti ve düzenle mesi ile ilgili konularda Türkiye i şbirli ğ inin tesisi için gere li çal ışmalar ı yapacakt ır. 13. Kuzey K ıbr ı s Tür Cumhuriyeti taraf ından kuruluş yasas ı ç ıkar ıld ıktan sonra mevcut tar ımsal pot nsiyelin en iyi bir şekilde de ğerlendirilmesi amac ıyla erekli bir TARIMSAL ARA ŞTIR A ENSTITÜSÜ'NÜN kurulmas ı halinde T.C. g teknik yard ım ı yapacakt ır. 14. Tar ım dışı olup, mer'a olarak kullan ı lan verimi düşük, ancak mer'a slah ve tesis edilmesi için gerekli talep oldu ğunda olmaya müsait arazilerin ı Türkiye Cumhuriyeti tekni yard ı m yapacakt ı r. estek sektör olarak 15. Kuzey K ıbr ıs T rk Cumhuriyeti Turizmine de drilmesi düşünülmesi gereken Tar ı Sektörünün her alanda geli şti duyulduğ u zaman Türkiye Cumhuriyeti taraf ı gerekli teknoloji ve teknik personel ile yeti ş tirme mat ryali, bitki ve hayvan sa ğl ığı için gerekli materya 1 bilimsel döküman sa ğ - (aşı, ilâç, biyolojik ve ı myevi maddeler) teknik ve ılacak seminer, semlayacak ve ayr ıca milli milletleraras ı kuruluşlarla yap pozyum ve konferanslara Kuzey K ıbr ıs Türk Cumhuriyeti temsilcilerinin kat ılmas ı sa ğlanacakt ı r. 16. Gölet projesiyl ilgili olarak sondaj çal ışmalar ına başlanm ış olup yap ım çal ışmalar ına 1988 y l ı içinde geçilecektir. TURIZM 17. Girne Kalesi, ellapais Manast ı r ı ve Soli Tiyatrosu'nun kültürel faaliyetlerin icras ına uygu hale getirilmeleri için gerekli onar ım çal ışmalar ıyla ilgili projelere ba şlanm ış olup, Türkiye Cumhuriyeti - Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyeti i şbirli ği ile 198: y ıl ı içinde hizmete girmeleri sa ğlanacakt ı r. s ürk Cumhuriyeti'nde mevcut yatak kapasitesinin büyük 18, Kuzey K ıbr ı bir bölümünün standard ı ın yükseltilmesi gerekti ği anck bu amaçla Turizm Geliştirme ve Tan ıtma Fo u'ndan kredi verme olana ğın ı n zaman içerisinde Fon' daki birikime bağl ı olaca ğı ve bu geci me K ze K ıbr ıs Türk Cumhuriyet i Geli ştirme v e t rizmin olumsuz yönde etkileyebilece ğ i dikkate al ınarak, Turizm u Tan ı tma Fonuna Türkiye Cumhuriyeti Turizm Bankas ı Anonim Şirketi sakanal ıyla, ğlanmas ı Kuzey K ıbr ıs Türk Cum uriyeti Devlet Garantisi kar şıl ığında kredi olanaklar ı Türkiye Cum uriyeti taraf ından ara şt ı r ılacakt ı r. 19. Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyeti'nde yatak say ısını n yükseltilmesi ve turizm hareketlerinin g li şmesine paralel olarak e ğitilmi ş iş gücüne olan talebin de artaca ğı gözönü de tutularak, bu talebin kar şı lanabilmesi amac ıyla taraflarca Turizm E ğitimi Master Plân ı haz ırlanmas ına derhal ba şlanacakt ır. 20. Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyeti'nin uluslararas ı turizm kuruluşlar ına üye olmas ın ın bugün i in mümkün olmad ığı ve dolay ıs ıyla bu konulardaki ge- Cumhuriyeli şmeleri tam anlam ıyl takip edemedi ği dikkate al ınarak, Türkiye ti'nde yap ılan turizm i e ilgili uluslararas ı toplant ı, seminer ve benzeri organizasyonlara Kuzey K ıbr ı Türk Cumhuriyeti'nin de kat ılmas ı sağlanacakt ır. 40

42 ENERJI 21. Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyeti'nin enerji ihtiyac ın ı n kesin çözüme ulaş mas ı için gerekli çal ış malar ın son aşamas ına gelinmi ş olup y ı l ı içinde Türkiye Cumhuriyeti taraf ından proje uygulamas ına geçilecektir. 22. Hava Ula şı m ı : Taraflar, ULA ŞTIRMA a) Kuzey K ıbr ıs Türk Hava Yollar ı 'n ın Türk Hava Yollar ı 'ndarı blok saat esas ına göre kiralad ığı ve gerekirse ba ş ka kaynaklardan kiralayaca ğı uçaklarla hava ula şı m ına devam etmesi, ayr ıca Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyeti taraf ından uçak sat ın al ınarak Türk Hava Yollar ı envanterine veya Türkiye Cumhuriyetinde kurulacak bir ş irkete kaydedilmek suretiyle Kuzey K ıbr ıs Türk Cumhuriyeti'nin hava ula şı m ın ın desteklenmesi, b) Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyeti - Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey K ıbr ıs Türk Cumhuriyeti - Üçüncü Ülkeler aras ı ndaki hava ta şı mac ı l ığında özel giri şimlerin te ş vik edilmesi ve her iki ülkece, özellikle gerekli uçu ş haklar ın ın verilmesi konusunda gerekli kolayl ıklar ın sa ğlanmas ı, c) Kuzey K ıbr ıs Türk Cumhuriyeti şah ıs ve fi rmalar ına Türkiye Cumhuriyeti'nde havac ı l ık ş irketi kurabilmeleri veya kurulmu ş olanlara i ştirak edebilme imkâlar ın ın sa ğlanmas ı hususlar ında mutab ık kalm ışlard ı r. 23. Deniz Ula şı m ı : a) Özellikle yaz aylar ında Türkiye'nin Bat ı ve/veya Güneyini de kapsayan. ve Türkiye Cumhuriyeti Denizcilik I ş letmeleri taraf ından yürütülen gezi maksatl ı sefer programlar ın ın Girne Liman ına kadar uzat ılmas ı imkanlar ı ara ş- t ı r ılacak ve te şvik edilecektir. b) Kuzey K ıbr ı veya makine dal s Türk Cumhuriyeti'nde pratikten yeti ı ş nda belirli deniz ehliyeti almak isteyen Kuzey en K ve güverte Cumhuriyeti vatanda şlar ın ı ıbr ı s Türk yeterlik s ınavlar n, Türkiye Cumhuriyeti'nde bu konuda yap ına girebilmeleri sa ğlanacakt ı r. ılan c) konular Türkiye Cumhuriyeti'nde tertiplenen uluslararas ındaki toplant ı ı liman ve denizcilik Cumhuriyeti'nin de kat, seminer ve benzeri organizasyonlara Kuzey K ı lmas ı sa ğlanacakt ı ıbr r. ı s Türk d) Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyeti'nin üçüncü ülkelere ihracat ı ve üçüncü ülkelerden ithalat ın ın Türkiye Cumhuriyeti'nden geçmek mecburiyetinde olduğ u dikkate al ı narak, Türkiye Cumhuriyeti limanlar ında bu gibi transit yükleri ile ilgili %5 r ıht ım resminin al ınmamas ı için Türkiye Cumhuriyeti gerekli giri ş imlerde bulunacak ve bunu sa ğ layacakt ı r. e) Türkiye Cumhuriyeti - Kuzey K ıbr ıs Türk Cumhuriyeti aras ında Türkiye Cumhuriyeti kay ıtl ı gemiler ile yap ılan ta şı mac ıl ıkta uygulanan navlun ücretlerinin daha uygun bir düzeye indirilmesi imkanlar ı Türkiye Cumhuriyeti taraf ından ara şt ı r ılacakt ı r. 24. Karayolu Ta şı mactkıgi: Türkiye Cumhuriyeti ile Kuzey K ıbr ıs Türk Cumhuriyeti aras ında mevcut Uluslararas ı Karayolu ile E şya Ta şı mac ı l ığı Protokolu günün ihtiyaçlar ına cevap verecek ş ekilde revize edilecek ve Uluslararas ı Karayolu ile yolcu taşınmas ı hususunun da bu Protokola dahil edilmesi sa ğ lanacakt ı r. 25. Posta: Türkiye Cumhuriyeti'nden Kuzey K para havalesinin yap ıbr ıs ılabilmesi ve sisteme i Türk Cumhuriyeti'ne posta ile d ı r ılacakt ı r. şlerlik kazand ır ılmas ı i şlemi h ızlan- 41

43 26. Yürürlük: İş bu Protokol 1 ocak 1988 tarihinden itibaren yürürlü ğ e girecektir. bu Protokol 13 Ekim 1987 tarihinde, Ankara'da 26 Madde ve iki orjinal nüsha olarak imzalan ışt ı İş r. K.K.T.C. Hükümeti d ına ( İmza) T.C. Hükümeti Ad ına ( İ mza) Erdal ONURHAN Ekonomi, Ticaret ve anayi Bakan ı Abdullah TENEKEC İ Devlet Bakan ı 42

44 Gümrük Tarife Numarası KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURIYETI'NIN TÜRK/YE CUMHUR/YETI'NE IHRAÇ EDEBILECE Ğ I MADDELER İŞ 'ARI LISTESI Madde İsmi Tar ı m ürünleri ve bunlardan imal edilen g Gazl ı me ş ı da maddeleri rubat, serinletici içki ve içine koku kat İspirto ılm ış içkiler Renkli ispirto, alkollü içkiler Sirke Prina Hayvan g ıdas ı olarak kullan Sigara ılmaya elveri şli nebati müstahsallar Kavrulmam ış demir piritleri Tebe şir Alç ı ve alç ı ta şı Torbalanm ış kireç Madeni yağlar Aspirin, Paracetamol, Atenelol, Ranitidine Vernikler, plastik duvar boyalar ı Kolonya, pudra, kozmetik, pigmentler v.b. şampuan, el, yüz, saç ve tra ş deodorant sprey, saç spreyi, macunu kremleri, makyaj malzemesi (oje, ruj), di ş Sabun Toz deterjan, s ıvı yicisi deterjan ve moplama deterjan ı, lavabo temizle Kauçuk esasl ı tutkal Dezenfektan, aerosol tipi ha ş ere ilac Cam silme ilac ı ı, sivrisinek koyucu tablet 39 Suni plastik maddeler Operatör eldiveni, kauçuk bula şı k eldiveni Ham deriler, pikle deriler ve haz ı rlanm Seyahat çantalar ış ı deriler 44 A ğaç ve a 48.01) ğaçtan mamul e Yap şyalar ışkanl ı ka ) ğıtlar, zarflar, kraft ka sap makinesi ka ğıtlar ı ğıt, krepon ka ğıtlar ı, he- 48.1) tuvalet ka ğıdı, ambalaj kutular ı, 48,16 ) torba, defter, klasör, albüm ve rozetler kağıt ) Me şrubat içme kam ışı, ka Yün ğıt peçete, hijyenik kad ın bağı 58.05) Örülmüş 58.09) muhtelif bant, giyim, örtü ve dö ş saçak bant, perdelik, örtülük, dantel kuma emelikte kullan ılan Yanmayan ütübezi şlar Örme ipten mamul çanta Lastik Örtülük giysilik kuma şlar, ma şlar çantal ık araba yast ıkl ık örülmüş 60.03) ku- Çoraplar, pijamalar ), ş bileklikler, e şofman ortlar, pantolon kemeri ve trikotaj örgüden 60.05) ve T-Shirtler 60.06) 43