AYDIN TĠCARET BORSASI

Transkript

1 AYDIN TĠCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE AĞUSTOS 2015 TÜRKĠYE NĠN TEMEL EKONOMĠK GÖSTERGELERĠ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No: AYDIN Tel: Faks: Hazırlayan Cansu KARABULUT Arge- Proje ve Kalite Sorumlusu 1

2 ĠÇĠNDEKĠLER GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA... 3 CARİ AÇIK... 3 TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ... 5 YURT İÇİ ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ... 6 İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ... 8 DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ TARIM ÜRÜNLERİ ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ

3 GAYRĠ SAFĠ YURTĠÇĠ HASILA, I. ÇEYREK: OCAK - MART, 2015 Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) değeri sabit fiyatlarla %2,3 arttı Üretim yöntemiyle gayrisafi yurtiçi hasıla tahmininde, 2015 yılının birinci çeyreği bir önceki yılın aynı çeyreğine göre sabit fiyatlarla %2,3 lük artışla 30 milyar 89 milyon TL oldu. Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) değeri cari fiyatlarla %7,8 arttı Üretim yöntemiyle gayrisafi yurtiçi hasıla tahmininde, 2015 yılının birinci çeyreği bir önceki yılın aynı çeyreğine göre, cari fiyatlarla %7,8 lik artışla 443 milyar 189 milyon TL oldu. Tarım sektörünü oluşturan faaliyetlerin toplam katma değeri, 2015 yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre, sabit fiyatlarla %2,7 lik artışla 1 milyar 390 milyon TL, cari fiyatlarla %17 lik artışla 17 milyar 458 milyon TL oldu. Sanayi sektörünü oluşturan faaliyetlerin toplam katma değeri, 2015 yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre, sabit fiyatlarla değişmedi, cari fiyatlarla %3 lük artışla 106 milyar 192 milyon TL oldu. Hizmet sektörünü oluşturan faaliyetlerin toplam katma değeri, 2015 yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre, sabit fiyatlarla %4,1 lik artışla 18 milyar 873 milyon TL, cari fiyatlarla %9 luk artışla 268 milyar 473 milyon TL oldu. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmıģ sabit fiyatlarla GSYH bir önceki çeyreğe göre %1,3 arttı Takvim etkisinden arındırılmış sabit fiyatlarla GSYH tahmininde, 2015 yılı birinci çeyreği bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %2,4 lük artış gösterirken, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH değeri bir önceki çeyreğe göre %1,3 oldu. 3

4 Hanehalklarının nihai tüketim harcamaları sabit fiyatlarla %4,5 arttı Hanehalklarının nihai tüketim harcamaları, 2015 yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre, cari fiyatlarla %11,1 lik artışla 316 milyar 311 milyon TL, sabit fiyatlarla %4,5 lik artışla 20 milyar 982 milyon TL oldu. Devletin nihai tüketim harcaması sabit fiyatlarla %2,5 arttı Devletin nihai tüketim harcamaları, 2015 yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre, cari fiyatlarla %7,9 luk artışla 66 milyar 891 milyon TL, sabit fiyatlarla %2,5 lik artışla 3 milyar 211 milyon TL oldu. Gayrisafi sabit sermaye oluģumu sabit fiyatlarla değiģmedi Gayrisafi sabit sermaye oluşumu, 2015 yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre, cari fiyatlarla %4,6 lık artışla 90 milyar 929 milyon TL oldu. Mal ve hizmet ihracatı sabit fiyatlarla %0,3 azaldı Mal ve hizmet ihracatı, 2015 yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre, cari fiyatlarla %2,3 lük artışla 117 milyar 695 milyon TL, sabit fiyatlarla %0,3 lük azalışla 7 milyar 858 milyon TL oldu. Mal ve hizmet ithalatı sabit fiyatlarla %4,1 arttı Mal ve hizmet ithalatı, 2015 yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre, cari fiyatlarla %1,8 lik artışla 136 milyar 795 milyon TL, sabit fiyatlarla %4,1 lik artışla 8 milyar 703 milyon TL oldu. 4

5 CARĠ AÇIK Cari işlemler açığı, bir önceki yılın Haziran ayına göre 812 milyon ABD doları azalarak milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Bunun sonucunda, on iki aylık cari işlemler açığı milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu gelişmede, ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı ayına göre milyon ABD doları azalarak milyon ABD dolarına gerilemesi etkili olmuştur. Öte yandan, hizmetler dengesinden kaynaklanan net gelirler geçen yılın aynı ayına göre 460 milyon ABD doları azalarak milyon ABD doları düzeyine gerilerken, birincil gelir dengesi açığı 160 milyon ABD doları artarak 909 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Parasal olmayan altın kalemi net ithalat olarak, bir önceki yılın Haziran ayında milyon ABD doları, bu yılın aynı ayında ise 196 milyon ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir. Hizmetler dengesi altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler, bir önceki yılın aynı ayına göre 558 milyon ABD doları tutarında azalarak milyon ABD dolarına gerilemiştir. Birincil gelir dengesi kalemi altında yatırım geliri kaleminden kaynaklanan net çıkışlar, bir önceki yılın aynı ayına göre 147 milyon ABD doları artarak 822 milyon ABD doları olmuştur. Doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler (net yükümlülük artışı), bir önceki yılın aynı ayına göre 307milyon ABD doları azalarak 554 milyon ABD doları tutarında gerçekleşmiştir. Portföy yatırımları 661 milyon ABD doları tutarında net çıkış kaydetmiştir. Alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, yurtdışı yerleşiklerce devlet iç borçlanma senetleri piyasasında 452 milyon ABD doları net satım yapıldığı görülmektedir. Bunun yanı sıra, yurtdışında ihraç edilen tahvil ve bonolarla ilgili olarak bankalar 119 milyon ABD doları net borçlanma gerçekleştirmiştir. Diğer yatırımlar kaleminden kaynaklanan net girişler milyon ABD doları tutarında gerçekleşmiştir. Diğer yatırımlar altında, yurtiçi bankaların yurtdışı muhabirlerindeki efektif ve mevduat varlıkları 1.030milyon ABD doları net azalış, yurtdışı bankaların yurtiçindeki mevduatları ise 268 milyon ABD doları tutarında net artış kaydetmiştir. Yurtdışından sağlanan kredilerle ilgili olarak Genel Hükümet ve diğer sektörler, sırasıyla 135 milyon ABD doları ve milyon ABD doları net kullanım gerçekleştirirken, bankacılık sektörü 144 milyon ABD doları net geri ödeme yapmıştır. Bankalar ve diğer sektörler, kısa vadeli kredilerde net geri ödeyici, uzun vadeli kredilerde de net kullanıcı olmuşlardır. 5

6 Resmi rezervler Haziran ayında 783 milyon ABD doları azalmıştır. TÜKETĠCĠ FĠYAT ENDEKSĠ, Temmuz 2015 Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık %0,09 arttı TÜFE de (2003=100) 2015 yılı Temmuz ayında bir önceki aya göre %0,09, bir önceki yılın Aralık ayına göre %4,85, bir önceki yılın aynı ayına göre %6,81 ve on iki aylık ortalamalara göre %8,07 artış gerçekleşti. Aylık en yüksek artıģ %1,60 ile ev eģyası grubunda oldu Ana harcama grupları itibariyle 2015 yılı Temmuz ayında endekste yer alan gruplardan lokanta ve otellerde %1,21, alkollü içecekler ve tütünde %1,16, eğitimde %0,51 ve ulaştırmada %0,41 artış gerçekleşti. Aylık en fazla düģüģ gösteren grup %4,97 ile giyim ve ayakkabı oldu Ana harcama grupları itibariyle 2015 yılı Temmuz ayında endekste yer alan gruplardan eğlence ve kültürde %0,18 ve haberleşmede %0,01 düşüş gerçekleşti. Yıllık en fazla artıģ %13,80 ile lokanta ve oteller grubunda gerçekleģti TÜFE de, bir önceki yılın aynı ayına göre çeşitli mal ve hizmetler (%9,31), gıda ve alkolsüz içecekler (%9,25), ev eşyası (%8,69), konut (%8,15) artışın yüksek olduğu diğer ana harcama gruplarıdır. Aylık en yüksek artıģ %0,70 oranı ile 2 bölgede gerçekleģti İstatistiki Bölge Birim Sınıflaması (İBBS) 2. Düzey de bulunan 26 bölge içinde, bir önceki aya göre en yüksek artış %0,70 ile TR81 (Zonguldak, Karabük, Bartın) ve TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan), bir önceki yılın Aralık ayına göre en yüksek artış %5,98 ile TR22 (Balıkesir, Çanakkale), bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek artış %7,61 ile TR22 (Balıkesir, Çanakkale) ve on iki aylık ortalamalara göre en yüksek artış %8,68 ile TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır) bölgelerinde oldu. Temmuz 2015 te endekste kapsanan 426 maddeden; 59 maddenin ortalama fiyatlarında değişim olmazken, 245 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 122 maddenin ortalama fiyatlarında ise düşüş gerçekleşti. 6

7 Tüketici fiyat endeksi (2003=100), Temmuz

8 YURT ĠÇĠ ÜRETĠCĠ FĠYAT ENDEKSĠ, Temmuz 2015 Yurt içi üretici fiyat endeksi aylık %0,32 düģtü Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE), 2015 yılı Temmuz ayında bir önceki aya göre %0,32 düşüş, bir önceki yılın Aralık ayına göre %5,15 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre %5,62 artış ve on iki aylık ortalamalara göre %6,43 artış gösterdi. Yurt içi üretici fiyat endeksi değiģim oranları (2003=100), Yurt içi üretici fiyat endeksi (2003=100), (Bir önceki yılın aynı ayına göre değiģim oranları) 8

9 Sanayinin dört sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %1,38 düşüş, imalat sanayi sektöründe %0,33 düşüş, elektrik ve gaz sektöründe %0,26 artış ve su sektöründe %0,16 düşüş olarak gerçekleşti. Yurt içi üretici fiyat endeksi ve değiģim oranları (2003=100), Temmuz 2015 En yüksek aylık düģüģ kok ve rafine petrol ürünlerinde gerçekleģti Bir önceki aya göre endekslerin en fazla artış gösterdiği alt sektörler; mobilya (%2,66), bilgisayarlar ile elektronik ve optik ürünler (%0,65), gıda ürünleri (%0,51) alt sektörleridir. Buna karşılık kok ve rafine petrol ürünleri (%-6,56), ham petrol ve doğal gaz (%-4,57) ve metal cevherleri (%-3,07) bir ay önceye göre endekslerin en fazla gerilediği alt sektörler oldu. Ana sanayi gruplarında en yüksek düģüģ enerji malında gerçekleģti Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2015 yılı Temmuz ayında en yüksek aylık ve en yüksek yıllık düşüş enerji mallarında gerçekleşti. Yurt içi üretici fiyat endeksi ana sanayi grupları ve değiģim oranları (2003=100), Temmuz

10 ĠġGÜCÜ ĠSTATĠSTĠKLERĠ, Mayıs 2015 ĠĢsizlik oranı %9,3 seviyesinde gerçekleģti Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2015 yılı Mayıs döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 238 bin kişi artarak 2 milyon 789 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 0,5 puanlık artış ile %9,3 seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde; tarım dışı işsizlik oranı 0,7 puanlık artış ile %11,4 olarak tahmin edildi yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı 1,2 puanlık artış ile %17 olurken,15-64 yaş grubunda bu oran 0,6 puanlık artış ile %9,5 olarak gerçekleşti. Ġstihdam oranı %46,9 oldu İstihdam edilenlerin sayısı 2015 yılı Mayıs döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 534 bin kişi artarak 27 milyon 72 bin kişi, istihdam oranı ise 0,2 puanlık artış ile %46,9 oldu. Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 46 bin kişi azalırken, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı ise 580 bin kişi arttı. İstihdam edilenlerin %21,3 ü tarım, %20 si sanayi, %7,2 si inşaat, %51,5 i ise hizmetler sektöründe yer aldı. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında hizmet sektörünün istihdam edilenler içindeki payı 1 puan artarken, tarım sektörünün payı 0,6 puan, sanayi ve inşaat sektörünün payı 0,2 puan azaldı. ĠĢgücüne katılma oranı %51,7 olarak gerçekleģti İşgücü 2015 yılı Mayıs döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 772 bin kişi artarak 29 milyon 861 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 0,5 puan artarak %51,7 olarak gerçekleşti. Aynı dönemler için yapılan kıyaslamalara göre; erkeklerde işgücüne katılma oranı değişim göstermeyerek %71,8, kadınlarda ise 1,1 puanlık artışla %32,1 olarak gerçekleşti. Mevsim etkilerinden arındırılmamıģ temel iģgücü göstergeleri, Mayıs

11 Kayıt dıģı çalıģanların oranı %34 olarak gerçekleģti Mayıs 2015 döneminde herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan çalışanların oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 1,7 puan azalarak %34 olarak gerçekleşti. Kamu istihdamı %1,7 arttı Maliye Bakanlığı tarafından derlenen verilere göre, 2015 yılı II. döneminde toplam kamu istihdamı 2014 yılının aynı dönemine göre %1,7 oranında artarak 3 milyon 432 bin kişi olarak gerçekleşti. Mevsim etkilerinden arındırılmıģ istihdam ve iģsiz sayısı arttı Mevsim etkilerinden arındırılmış istihdam sayısı bir önceki döneme göre 105 bin kişi artarak 26 milyon 615 bin kişi olarak gerçekleşti. İstihdam oranı ise 0,1 puanlık artış ile %46,1 oldu. Mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlerin sayısında 2015 yılı Mayıs döneminde, bir önceki döneme göre 88 bin kişilik artış gerçekleşti. İşsizlik oranı ise 0,3 puanlık artış ile %10,2 oldu. Mevsim etkilerinden arındırılmış işgücüne katılma oranı bir önceki döneme göre 0,3 puanlık artış ile %51,3 olarak gerçekleşti. Ekonomik faaliyete göre istihdam edilenlerde en fazla artış 78 bin kişi ile sanayi sektöründe gerçekleşti. Mevsim etkilerinden arındırılmıģ temel iģgücü göstergeleri, Mayıs

12 AÇIKLAMALAR Bu haber bülteninde Mayıs 2015 dönemsel sonuçları; 2015 yılının haftalarını içine alan Nisan, Mayıs ve Haziran aylarını kapsamaktadır. DIġ TĠCARET ĠSTATĠSTĠKLERĠ, Haziran 2015 Ġhracat %6,9, ithalat %12,5 azaldı Türkiye İstatistik Kurumu ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan geçici dış ticaret verilerine göre; ihracat 2015 yılı Haziran ayında, 2014 yılının aynı ayına göre %6,9 azalarak 11 milyar 996 milyon dolar, ithalat %12,5 azalarak 18 milyar 201 milyon dolar olarak gerçekleşti. DıĢ ticaret açığı %21,6 azaldı Haziran ayında dış ticaret açığı %21,6 azalarak 7 milyar 912 milyon dolardan 6 milyar 206 milyon dolara düştü. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2014 Haziran ayında %61,9 iken, 2015 Haziran ayında %65,9 a yükseldi. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmıģ seriye göre ihracat %3,1 arttı Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2015 Haziran ayında bir önceki aya göre ihracat %3,1 artarken, ithalat %3 azaldı. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise; 2015 yılı Haziran ayında önceki yılın aynı ayına göre ihracat %9,5, ithalat %15,1 azaldı. Avrupa Birliği ne ihracat %6,6 azaldı Avrupa Birliği nin (AB-28) ihracattaki payı 2014 Haziran ayında %46 iken, 2015 Haziran ayında %46,1 oldu. AB ye yapılan ihracat, 2014 yılının aynı ayına göre %6,6 azalarak 5 milyar 535 milyon dolar olarak gerçekleşti. En fazla ihracat yapılan ülke Almanya oldu Almanya ya yapılan ihracat 2015 yılı Haziran ayında 1 milyar 138 milyon dolar olurken, bu ülkeyi sırasıyla İngiltere (814 milyon dolar), Irak (689 milyon dolar) ve İtalya (595 milyon dolar) takip etti. 12

13 Ġthalatta ilk sırayı Çin aldı Çin den yapılan ithalat, 2015 yılı Haziran ayında 2 milyar 41 milyon dolar oldu. Bu ülkeyi sırasıyla Almanya (1 milyar 891 milyon dolar), Rusya (1 milyar 744 milyon dolar) ve İtalya (1 milyar 10 milyon dolar) izledi. Yüksek teknolojili ürünlerin imalat sanayi ihracatı içindeki payı %3,8 oldu Teknoloji yoğunluğuna göre dış ticaret verileri, ISIC Rev.3 sınıflaması içinde yer alan imalat sanayi ürünlerini kapsamaktadır. Haziran ayında ISIC Rev.3 e göre imalat sanayi ürünlerinin toplam ihracattaki payı %93,5 tir. Yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ihracatı içindeki payı %3,8, orta yüksek teknolojili ürünlerin payı ise %35 tir. Yüksek teknolojili ürünlerin imalat sanayi ithalatı içindeki payı %14,8 oldu İmalat sanayi ürünlerinin toplam ithalattaki payı %81,3 tür. Yüksek teknolojili ürünlerin 2015 Haziran ayında imalat sanayi ürünleri ithalatı içindeki payı %14,8, orta yüksek teknolojili ürünlerin payı ise %45,5 tir. 13

14 TÜKETĠCĠ GÜVEN ENDEKSĠ, Temmuz 2015 Tüketici güven endeksi %2,7 azaldı Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi, Temmuz ayında bir önceki aya göre %2,7 oranında azaldı; Haziran ayında 66,45 olan endeks Temmuz ayında 64,66 oldu. Hanenin maddi durum beklentisi %0,4 arttı Hanenin maddi durum beklentisi endeksi bir önceki aya göre %0,4 oranında arttı. Haziran ayında 87,92 olan endeks değeri Temmuz ayında 88,24 oldu. Bu artış, gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durumunun daha iyi olacağını bekleyenlerin oranının artmasından kaynaklandı. Genel ekonomik durum beklentisi %5,8 azaldı Haziran ayında 89,48 olan genel ekonomik durum beklentisi endeksi %5,8 oranında azalarak, Temmuz ayında 84,33 oldu. Bu azalış, gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durumun daha iyi olacağı yönünde beklentisi olan tüketicilerin sayısının bir önceki aya göre azaldığını göstermektedir. ĠĢsiz sayısı beklentisi %7,2 azaldı İşsiz sayısı beklentisi endeksi bir önceki aya göre %7,2 oranında azalarak, Temmuz ayında 63,89 değerine düştü. Bu düşüş, gelecek 12 aylık dönemde işsiz sayısında artış bekleyenlerin oranındaki artıştan kaynaklandı. 14

15 Tasarruf etme ihtimali %13,7 arttı Tasarruf etme ihtimali endeksi %13,7 oranında arttı. Haziran ayında 19,53 olan endeks, Temmuz ayında 22,20 değerine yükseldi. Bu artış, tüketicilerin gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimallerinin bir önceki aya göre arttığını göstermektedir. AÇIKLAMALAR Aylık tüketici eğilim anketi ile tüketicilerin kişisel mali durumlarına ve genel ekonomiye ilişkin mevcut dönem değerlendirmeleri ile gelecek dönem beklentileri ölçülmekte ve yakın gelecekte yapılması planlanan harcamalarına ve tasarruflarına ilişkin eğilimleri saptanmaktadır. Anket sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi aralığında değer alabilmektedir. Tüketici güven endeksinin 100 den büyük olması tüketici güveninde iyimser durumu, 100 den küçük olması tüketici güveninde kötümser durumu göstermektedir. TARIM ÜRÜNLERĠ ÜRETĠCĠ FĠYAT ENDEKSĠ, Temmuz 2015 Tarım ÜFE Temmuz ayında %4,55 azaldı Tarım ÜFE, 2015 yılı Temmuz ayında bir önceki aya göre %4,55 azalış, bir önceki yılın Aralık ayına göre %5,02, bir önceki yılın aynı ayına göre %5,79 ve on iki aylık ortalamalara göre %11,57 artış gösterdi. Aylık değişim, tarım ve avcılık ürünlerinde %4,79 ve ormancılık ürünlerinde %2,68 azalış, balıkçılıkta ise %3,16 artış olarak gerçekleşti. En fazla aylık azalıģ çok yıllık bitkisel ürünler ana grubunda oldu Bir önceki aya göre değişim, tek yıllık bitkisel ürünlerde %2,30 ve çok yıllık bitkisel ürünlerde %15,84 azalış, canlı hayvanlar ve hayvansal ürünler ana grubunda %1,95 artış olarak gerçekleşti. 15

16 Alt tarım gruplarından sebzeler bir önceki aya göre %2,90 azaldı Alt tarım gruplarından tahıllar, baklagiller ve yağlı tohumlar %2,13 ve çeltik %1,96 azalış, canlı sığırlar ve bunlardan elde edilen işlenmemiş süt %1,70 artış gösterdi. Tarım ÜFE (2010=100), (Yıllık değiģim) 16