SİRKÜLER 2009 / 34. KOBİ Birleşmeleri İçin Öngörülen İndirimli Kurumlar Vergisi Oranı Yüzde 5 Olarak Belirlenmiştir

Transkript

1 KONU SİRKÜLER 2009 / 34 KOBİ Birleşmeleri İçin Öngörülen İndirimli Kurumlar Vergisi Oranı Yüzde 5 Olarak Belirlenmiştir Genel Olarak Tam metnini 2009/24 sayılı sirkülerimizde göndermiş olduğumuz, Resmi Gazetenin 3 Temmuz 2009 tarih ve sayılı nüshasında yayımlanan 5904 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu Ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile Kurumlar Vergisi Kanununda yapılan değişiklikler 2009/25 sayılı sirkülerimiz ile duyurulmuştu. Büromuzun 2009 / 25 sayılı sirkülerinde ayrıntılı olarak ele alındığı üzere, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununa 5904 Sayılı Kanunla eklenen Geçici 5. ile 7. maddelerle, tarihine gerçekleştirilecek olan şirket birleşmelerine uygulanmak üzere Kurumlar Vergisi Kanununun 19. ve 20. maddelerinde düzenlenen vergisiz devir hükümlerine bir alternatif olarak, sadece KOBİ LER için geçerli olmak üzere vergisiz birleşmeye ilave olarak indirimli kurumlar vergisi gibi önemli bir avantaj da yaratılmak suretiyle birleşme olanağı getirilmiştir. Bahsi geçen yasal düzenlemede, birleşen kurumlara Bakanlar Kurulu tarafından belirlenecek olan % 75 e kadar indirimli (normal kurumlar vergisi oranı olan % 20 yerine % 5 e kadar indirilen) kurumlar vergisi uygulanma desteği öngörülmüş bulunmakta idi. İşte tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 2009/15386 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile indirimli kurumlar vergisi oranları belirlenmiş bulunmaktadır. Diğer yandan, tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 4 seri numaralı Kurumlar Vergisi Tebliği ile KOBİ birleşmelerine ilişkin esas ve usuller Maliye Bakanlığı tarafından belirlenmiş bulunmaktadır. 1- BKK İle Belirlenen İndirimli Kurumlar Vergisi Oranları 2009/15386 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına göre; 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 5 inci maddesi uyarınca tarihine kadar anılan madde kapsamında yapılacak birleşmelerde, a) Birleşme nedeniyle infisah eden kurumun, birleşme tarihinde sona eren hesap döneminde elde ettiği kazançlarından % 20 yerine % 5 oranında,

2 b) Birleşilen kurumun birleşme işleminin gerçekleştiği hesap dönemi dahil olmak üzere, üç hesap döneminde elde ettiği kazançlarından % 20 yerine % 5 oranında kurumlar vergisi alınacaktır. Bakanlar Kurulu Kararı tarihinden itibaren yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. 2- Vergi Teşvikli KOBİ Birleşmelerinin Esasları Ve Sağlanan Avantajlar Kurumlar Vergisi Kanunu nun geçici 5 ve 7 maddeleri, 2009/15386 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ve 4 seri numaralı Kurumlar Vergisi Tebliği ile belirlenen esas ve usullere göre, Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin (KOBİ) tarihine kadar yapılan birleşmelerinde aşağıdaki esaslar ve avantajlar geçerli olacaktır. Birleşme Esasları Ve Sonrasında Uyulması Gereken Esaslar a) Birleşme işlemi tarihine kadar yapılmalıdır. Birleşme: Tam mükellef iki veya daha fazla KOBİ nin KVK nun 18 inci maddesi uyarınca birleşerek yeni bir sermaye şirketi oluşturmalarını ya da tam mükellef bir veya birkaç KOBİ nin tam mükellef olan ve sermaye şirketi statüsündeki diğer bir KOBİ ye devrolunmasını ifade etmektedir. Türk Ticaret Kanununa göre aksine bir belirleme olmadıkça hukuki durum tescille birlikte hüküm ifade etmektedir. Kurumlar Vergisi Kanununun 20 nci maddesinde ise şirket yetkili kurulunun devre ilişkin kararının Ticaret Sicilinde tescil edildiği tarih, devir tarihi olarak kabul edilmiştir. Dolayısıyla, KOBİ birleşmesinin ticaret sicilinde tescil edildiği tarih, birleşme tarihi olarak kabul edilecek ve KOBİ birleşmelerine yönelik olarak tarihine kadar yapılan tesciller geçici 5 inci madde kapsamında değerlendirilecektir. 2 b) Birleşen kurumlar Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletme statüsünde olmalıdır. Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletme (KOBİ): 29/6/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu çerçevesinde kurulmuş olup 2008 yılının Aralık ayına ilişkin olarak verilen sigorta bildirgesine göre en az 10 en fazla 250 işçi çalıştıran ve 2008 hesap döneminin sonu itibarıyla yıllık net satışlar toplamı 25 milyon Türk Lirasını geçmeyen veya aktif toplamı 25 milyon Türk Lirasından az olan ticari işletmeleri ifade etmektedir. Birleşen kurumların tarihinden önce kurulmuş olmaları gerekmektedir tarihinden sonra kurulan işletmeler geçici 5 inci madde kapsamında KOBİ olarak değerlendirilmeyecektir. Ancak, birleşme işlemi sonucunda kurulacak yeni sermaye şirketi ile devralan şirketin birleşme işleminden sonra KOBİ şartlarını taşıyıp taşımadığının (çalışan sayısı, net satışlar ve aktif toplamı şartlarını taşıyıp taşımadığının) bir önemi bulunmamaktadır. c) Birleşen kurumlar sermaye şirketi (anonim, limited, sermayesi paylara bölünmüş komandit) olmalıdır. KOBİ tanımı kapsamına giren gelir vergisi mükellefleri de, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 81 inci maddesinde aranan şartları ((d) bendinde bahsi geçen değerleme

3 hükümleri hariç) sağlamaları kaydıyla, sermaye şirketlerinin tabi olduğu birleşme hükümlerinden yararlanabileceklerdir. d) Birleşilen kurum tarafından münfesih kurumun birleşme tarihindeki sabit kıymetlerinin rayiç bedelle, diğer kıymetlerinin ise 213 sayılı Vergi Usul Kanununun değerleme hükümlerine göre değerlemek suretiyle bir bütün halinde devralınması ve bilançosuna kaydedilmesi gerekmektedir. Sabit kıymet ifadesinden, Vergi Usul Kanununun 313 üncü maddesi uyarınca amortisman mevzuunu oluşturan iktisadi kıymetlerin anlaşılması gerekmektedir. Dolayısıyla, gayrimenkullerle anılan Kanunun 269 uncu maddesi gereğince gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetler ile alet, edavat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmleri sabit kıymet olarak dikkate alınacaktır. Buna göre, birleşen münfesih kurumun aktifinde görünen birleşme tarihindeki sabit kıymetler, rayiç bedelle birleşilen kuruma devredilecektir. Münfesih kurumun sabit kıymetler dışındaki diğer kıymetleri ise Vergi Usul Kanununun değerleme hükümlerine göre değerlemek suretiyle birleşilen kuruma devredilecektir. e) Birleşmeden doğan kazançların tamamının birleşme tarihi itibarıyla birleşilen şirketin sermayesine eklenmelidir. f) Birleşilen kurumun, münfesih kurumun tahakkuk etmiş ve edecek vergi borçlarını ödeyeceğini ve diğer ödevlerini yerine getireceğini; münfesih kurumun, birleşmenin Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edildiği tarihten itibaren otuz gün içinde birleşme nedeniyle vereceği kurumlar vergisi beyannamesine ekli bir taahhütnameyle taahhüt etmesi gerekmektedir. Birleşme nedeniyle verilecek bu beyanname, münfesih kurum adına birleşilen kurum tarafından verilecektir. 3 Buna göre, birleşilen kurum birleşen kurumun külli halefi haline gelmektedir. İster tahakkuk etmiş olsun isterse daha sonraki tarihlerde doğacak olsun birleşen kurumun bütün vergi borçlarından birleşilen kurum sorumlu olacaktır. g) Birleşme sonrasında üç yıl süreyle aylık ortalama bazda birleşilen kurum ile münfesih kurum tarafından, tarihinden önce verilen son aya ilişkin sigorta bildirgelerine göre istihdam edilenlerin toplamından az olmamak üzere aylık istihdam sağlanmalıdır. ÖRNEĞİN; KOBİ tanımına ilişkin diğer (net satış ve aktif büyüklüğü) koşulları da sağlayan BİRLEŞEN LTD. ŞTİ., 2008 Aralık ayında vermiş olduğu sigorta bildirgesine göre 15 işçi çalıştırmaktadır. Şirket tarihinden önce verilen son aya ilişkin sigorta bildirgesinde ise 8 işçi çalıştırmaktadır. Şirket, KOBİ niteliğindeki, tarihinden önce verilen son aya ilişkin sigorta bildirgesine göre 30 işçi çalıştıran DEVRALAN A.Ş.'ye tarihinde geçici 5. madde çerçevesinde devrolunmuştur. Buna göre, DEVRALAN A.Ş. nin bu tarihten itibaren üç hesap dönemi boyunca ( tarihine kadar) her ay itibarıyla 38 işçi istihdam şartını yerine getirmesi gerekecektir. Bu süre zarfında herhangi bir ayda bahse konu istihdam şartının sağlanamaması halinde, birleşmeden dolayı istisna ve indirimli oran uygulamasından yararlanılabilmesi mümkün olmayacaktır. İzleyen aylarda istihdam şartı yeniden sağlansa dahi geçici 5 inci maddede yer alan teşviklerden yararlanılamayacaktır.

4 Birleşme Kaynaklı Vergi Avantajları Ve Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar a) Birleşme işlemlerinden doğan kazançlar, kurumlar vergisinden müstesna olacaktır. Söz konusu istisna kazançlar, kurum kazancına dahil edildikten sonra yıllık kurumlar vergisi beyannamesinin "Zarar Olsa Dahi İndirilecek İstisna ve İndirimler" bölümünde ilgili satıra yazılmak suretiyle beyan edilecektir. b) Birleşme nedeniyle infisah eden kurumun, birleşme tarihinde sona eren hesap döneminde (2009 yılında) elde ettiği kazançlarına normal kurumlar vergisi oranı olan % 20 yerine % 5 e kadar indirilen kurumlar vergisi uygulanacaktır. c) Birleşilen kurumun birleşme işleminin gerçekleştiği hesap dönemi dahil olmak üzere, üç hesap döneminde (2009, 2010, 2011 yıllarında) elde ettiği kazançlara, normal kurumlar vergisi oranı olan % 20 yerine % 5 e kadar indirilen kurumlar vergisi uygulanacaktır. d) ANCAK birleşilen kurumun; indirimli kurumlar vergisi uygulamasının sona erdiği yılı izleyen üçüncü yılın (2014) sonuna kadar, Kurumlar Vergisi Kanunun 18 inci ve 19 uncu maddelerine göre birleşme, devir, bölünme ve hisse değişimi işlemlerine tabi tutulması ( tarihine kadar KOBİ lerin kendi aralarında yapacakları hariç) ile tasfiye edilmesi veya sermaye azaltımında bulunması halinde, birleşmeden dolayı istisna edilen ya da indirimli oran uygulaması nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler, gecikme faizi ile birlikte birleşilen kurumdan tahsil edilecektir. e) Birleşen kurumların birleşme tarihi itibarıyla öz sermaye tutarını geçmeyen zararları, KVK nun 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen şartlarla kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılabilecektir. KVK nun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendiyle sadece faaliyetten doğan zararların mahsubuna izin verilmektedir. Dolayısıyla, KOBİ birleşmelerinde münfesih kurumda, birleşme işlemi nedeniyle zarar ortaya çıkması halinde, bu zararların birleşilen kurum tarafından mahsup edilmesine imkan bulunmamaktadır. 4 Buna göre, KOBİ birleşmelerinde, birleşme nedeniyle infisah eden kurumların birleşme tarihi itibarıyla öz sermaye tutarını geçmeyen faaliyet zararları, birleşilen kurum tarafından kurumlar vergisi matrahının tespitinde aşağıdaki şartların gerçekleşmesi halinde indirim konusu yapılabilecektir. Birleşen ve birleşilen kurumların son beş yıla ilişkin kurumlar vergisi beyannamelerini kanunî süresinde vermiş olmaları, Birleşen kurumun faaliyetine birleşmenin meydana geldiği hesap döneminden itibaren en az beş yıl süreyle devam edilmesi. f) Münfesih kurumdan devralınan amortismana tabi iktisadi kıymetler için, faydalı ömürleri dikkate alınarak münfesih kurumdaki kayıtlı değerleri üzerinden kalan süre için amortisman ayrılabilecektir. Amortismana tabi iktisadi kıymetler için birleşilen kurumda yapılacak amortisman uygulamalarında, bu kıymetlerin devir değerleri değil, münfesih kurumdaki birikmiş amortismanlar dahil kayıtlı değerleri esas alınacaktır. Aynı şekilde bu kıymetlerin faydalı ömürlerinden, infisah eden kurumda amortismana tabi tutulan süreler düşülecek ve birleşilen kurumda kalan süre itibarıyla amortisman uygulaması yapılabilecektir. g) ANCAK birleşilen kurum tarafından devralınan varlıkların, devir bedelinden düşük bir bedelle satılması durumunda oluşan zararlar, birleşilen kurumun kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılamayacaktır.

5 h) Birleşme suretiyle devralınan taşınmazlar, iştirak hisseleri, kurucu senetleri ve intifa senetleri ile rüçhan haklarının bu maddeye göre indirimli kurumlar vergisi uygulanan hesap dönemlerinde (2009, 2010, 2011) satışı halinde KVK nun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi hükmü (kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan taşınmazlar ve iştirak hisseleri ile aynı süreyle sahip oldukları kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının satışından doğan kazançların % 75'lik kısmının kurumlar vergisinden istisna olduğuna ilişkin hüküm) uygulanmayacaktır. i) Bu maddeye göre yapılan birleşmeler, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu bakımından, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 81 inci maddesinde belirtilen işlemler ile bu Kanuna göre yapılan devir ve bölünme işlemleri gibi değerlendirilir. Yani, KDVK nun 17/4-c hükmü uyarınca devredilen kıymetler dolayısıyla KDV hesaplanmayacağı gibi birleşme işlemi sonunda faaliyetini bırakan veya infisah eden mükelleflerce yüklenilen ve indirilemeyen vergiler, faaliyete başlayan veya devir sonrasında devredilen kurumların varlıklarını devralan mükellefler tarafından mükerrer indirime yol açmayacak şekilde indirim konusu yapılabilecektir. h) ANCAK birleşen veya birleşilen şirketlerce KVK nun 13 üncü maddesine göre ilişkili kişi sayılanlar tarafından istihdamın veya faaliyetin kaydırılması gibi sadece teşviklerden yararlanmak amacıyla yapılan işlemlerin bulunması halinde, yukarıda bahsi geçen teşviklerden yararlanılması söz konusu olmayacaktır. KOBİ birleşmelerine tanınan teşvikin amacı, KOBİ'lerin mali yapılarının güçlendirilmesi, ölçek verimliliğinin sağlanması, rekabet ortamına uyum kapasitelerinin geliştirilmesi, istihdam düzeylerinin artırılmasıdır. Bu amaçlar dışında, kurumlarda Kurumlar Vergisi Kanununun 13 üncü maddesine göre; gelir vergisi mükelleflerinde Gelir Vergisi Kanununun 41 inci maddesinin birinci fıkrasının (5) numaralı bendine göre ilişkili kişi kabul edilenler tarafından birleşen ve birleşilen şirketlere, yüksek katma değeri ve kârlılığı bulunan faaliyetlerin ya da istihdamın kaydırılarak sadece teşviklerden yararlanmak amacıyla yapılan benzeri işlemlerin bulunması halinde, anılan madde kapsamındaki teşviklerden yararlanılamayacaktır. Sayılan işlemler veya benzerleri gibi sadece teşvikten yararlanmak amacıyla yapılan işlemlerin, birleşen kurumlarda birleşme tarihinden önce veya sonra yapılması arasında fark bulunmamaktadır. Ayrıca, bu tür kötüye kullanım hallerinde, hem birleşen hem de birleşilen kurumların Kanunun geçici 5 inci maddesinde yer alan teşviklerden yararlanmaları mümkün olmayacaktır. 5 Bu hükümler 3 Temmuz 2009 tarihinde yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Görüşümüze göre, Dünya ve ülkemizin içinde bulunduğu makro ekonomik koşullar altında birçok KOBİ nin faaliyetlerinin zararla sonuçlanması, dolayısıyla kurumlar vergisi matrahı oluşmaması nedeniyle indirimli kurumlar vergisinin çok anlam ifade etmeyeceği, ülkemizdeki bürokratik gerçekler göz önüne alındığında birleşmeye ilişkin yasal sürenin tarihi gibi çok kısa bir süre sonra bitecek olması ve KOBİ lerin aile işletmesi olma özelliklerini koruma konusundaki muhafazakâr tutumları gibi nedenlerle bu yasal düzenlemenin fiilen uygulanma şansı yüksek görünmemektedir. Saygılarımızla. ÖNER BAĞIMSIZ DENETİM VE YMM A.Ş

6 5 Eylül 2009 CUMARTESİ Resmî Gazete Sayı : BAKANLAR KURULU KARARI Karar Sayısı : 2009/ sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 5 inci maddesinde yer alan yetkiye istinaden, 31/12/2009 tarihine kadar anılan geçici 5 inci madde kapsamında yapılacak birleşmelerde uygulanacak indirimli kurumlar vergisi oranı hakkında ekli Kararın yürürlüğe konulması; Maliye Bakanlığının 7/8/2009 tarihli ve sayılı yazısı üzerine, adı geçen Kanunun anılan maddesine göre, Bakanlar Kurulu nca 13/8/2009 tarihinde kararlaştırılmıştır. Abdullah GÜL CUMHURBAŞKANI 13/8/2009 TARİHLİ VE 2009/15386 SAYILI KARARNAMENİN EKİ KARAR MADDE 1 (1) 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 5 inci maddesi uyarınca 31/12/2009 tarihine kadar anılan madde kapsamında yapılacak birleşmelerde, a) Birleşme nedeniyle infisah eden kurumun, birleşme tarihinde sona eren hesap döneminde elde ettiği kazançlarından % 5 oranında, b) Birleşilen kurumun birleşme işleminin gerçekleştiği hesap dönemi dahil olmak üzere, üç hesap döneminde elde ettiği kazançlarından % 5 oranında kurumlar vergisi alınır. MADDE 2 (1) Bu Karar yayımı tarihinde yürürlüğe girer. MADDE 3 (1) Bu Karar hükümlerini Maliye Bakanı yürütür. ÖNER BAĞIMSIZ DENETİM VE YMM A.Ş. 6 Sedef Sokak Ataşehir Residence (B) Blok Kat: 13 Daire: Ataşehir-İstanbul Tel : (0216) (pbx) Fax : (0216) e-posta : oner@onerymm.com.tr Sorumlu Ortaklarımız: YMM-Temel ÖNER toner@onerymm.com.tr YMM-Salih ÇEÇEN scecen@onerymm.com.tr YMM- İrfan SARIKAYA isarikaya@onerymm.com.tr