Sylvia Walby. Patriyarka Kuramı. Ingüizceden çeviren Hülya Osmanağaoğlu. 5fr dipnot yayınları

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Sylvia Walby. Patriyarka Kuramı. Ingüizceden çeviren Hülya Osmanağaoğlu. 5fr dipnot yayınları"

Bariş Kıraç
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Sylvia Walby Patriyarka Kuramı Ingüizceden çeviren Hülya Osmanağaoğlu 5fr dipnot yayınları

2 Teşekkürler Son on yıl içinde bu kitaba çok sayıda insan bilerek ya da bilmeyerek, yorumları ve konuşmalarıyla metnin son haline gelmesine katkıda bulundu. Ayrıca yorumlan ve destekleri için özel olarak teşekkür etmek istediğim insanlar var: Lancaster Üniversitesi Kadın Çalışmaları Araştırma Grubu; Jackie Stacey, Celia Lury, John Urry, Paul Bagguley, Anne Witz, Lisa Adkins, Dan Shapiro, Alan Warde; on yılı aşkın bir süredir bu kitaba kaynaklık eden görüşleri tartışan ve değerlendiren Lancester Üniversitesi'ndeki Kadınlar ve Toplum dersindeki öğrencilerim; basım aşamasındaki desteği ve yardımlarıyla Chris Quinn.

3 İçindekiler 1 GİRİŞ 11 Kuramsal Yaklaşımlar 13 Radikal feminizm 14 Marksist feminizm 15 Liberalizm 16 İkili sistem kuramı 17 Sınıf ve Toplumsal Cinsiyet 21 Irk, özcülük ve epistemoloji 29 Irk ve feminist analizler 29 Özcülük ve postmodernizm 31 Epistemoloji 34 Patriyarka 38 Güncel Değişimler 42 Patriyarkanın Biçimleri ve Düzeyleri 44 2 ÜCRETLİ EMEK 47 Giriş 47 Mevcut Açıklamalar 53 Ekonomik ve sosyolojik işlevselcilik 53 Liberalizm 57 Marksist ve Marksist feminist analiz 59

4 Radikal Feminizm 67 İkili sistem kuramı 68 Ücretli Çalışmaya İlişkin Yeni Bir Yaklaşıma Doğru Patriyarka ile kapitalizm arasındaki gerilim ve iki sistem arasındaki ilişkilerin tarihsel çeşitliliği 70 Etnisite ve ırkçılık 72 Kapitalist yeniden yapılanma ve mekânsal değişim 77 Devletin önemi 85 Diğer yapılar 87 İstihdamdaki patriyarkal stratejilerin ayrıştırılması 89 Sonuç 93 Emek piyasası aileye karşı 94 Materyalist kültüraliste karşı 95 Güncel değişimler 97 3 EVİÇİ ÜRETİM 99 Giriş 99 Yaklaşımlar 101 Parsonscu işlevselcilik 101 İşlevselci miras: Ev işi stratejileri ve aile 104 Radikal feminizm 105 Liberalizm 110 Marksizm ve Marksist feminizm 113 İkili sistem kuramı 118 Siyah feminizm 121 Güncel Değişimler 123 Üreme teknolojileri 123 Ev içindeki işbölümü 129 Evin değişen bileşimi 133 Sonuçlar 138

5 4 KÜLTÜR 143 Giriş 143 Sosyalizasyon Kuramı 145 Psikanalitik Yaklaşımlar 149 Chodoroıv 149 Lacancı Freudcular/İkili sistem kuramı 151 Yeni Fransız feminizmi 153 Söylem Analizleri 154 Radikal feministler ve söylem analizi 158 Kuramların gözden geçirilmesi 163 Kadınsılıktaki ve Erkeksilikteki Değişimler CİNSELLİK 173 Giriş 173 Freudcular 175 İlk Marksist-Freudcular 178 Lacancı Freudcular/ İkili sistem kuramı 179 Sembolik etkileşimcilikl liberalizm 179 Söylem Analizleri: Foucault 183 Marksist söylem analizi 185 Radikal feminizm Değişimler 193 Özelden kamusala dönüşen denetim Şiddet 201 Giriş 201 Görüşler 203 Liberalizm 203 Sınıf analizi 207

6 Radikal feminizm 211 Kadınlara Yönelik Erkek Şiddetinin Boyutları 214 Şiddet ve Devlet 220 Kuramların gözden geçirilmesi 223 Değişimler 225 Direniş 229 "Bireysel" 229 Devlette ve şiddette değişimler 229 Sonuçlar DEVLET 235 Giriş 235 Liberalizm 237 Marksist feminizm 240 Radikal feminizm 243 İkili sistem kuramı 246 Kuramların gözden geçirilmesi 251 Değişimler 251 İstihdam 252 Boşanma 255 Sosyal devlet 258 Kültür 263 Cinsellik 264 Şiddet 265 Sonuç ÖZEL ALANDAKİ PATRİYARKADAN KAMUSAL ALANDAKİ PATRİY ARKA YA 269 İlerleme mi Gerileme mi? 269 Patriyarka Biçimlerini Ayrıştırmak 271 Özel ve Kamusal Alandaki Patriyarka 276 İngiltere Tarihinde Özel ve Kamusal Patriyarka 278

7 Kamusal Patriyarkadan Özel Patriyarkaya Geçiş 282 Özelden Kamusal Patriyarkaya Geçiş 286 Kapitalizm ve patriyarkanın biçimindeki değişimler 287 Birinci Dalga Feminizm 291 Birinci dalga feminizmin önemi 296 Kapitalizmin Dönemselleştirilmesinin Sonuçları 307 Sonuç 311 KAYNAKÇA 313

8 1 GİRİŞ Erkeklerle karşılaştırıldığında kadınlar neden daha dezavantajlı konumda? Bu eşitsizlik son yıllarda azaltılabildi mi? Azaltıldıysa, kadın istihdamındaki artış kadınların hayatlarının diğer alanlarında ne tür farklılıklar yarattı? Kadmsılığın güncel biçimleri geçmişteki kadar sınırlayıcı mı? Kadınsılıktan tek bir türü varmış gibi söz etmek anlamlı mı? Boşanma oranlarındaki artış kadınların bağımsızlaşmasının mı erkeklerin aile sorumluluklarından kurtulmasının mı göstergesi? Bu kitabın amacı, öncelikle, kadınların günümüz toplumlarında nasıl ezildiklerine ilişkin açıklamaları bütünlüklü olarak gözden geçirmek, ikinci olarak ise son dönemlerdeki değişimlerin nasıl gerçekleştiğini tartışacağız. Yukarıda sıralanan sorulara verilen cevaplar dört farklı perspektife denk düşüyor: Marksist feminizm, radikal feminizm, liberalizm ve ikili sistem kuramı. Bu kitap kuramsal ve ampirik verilere ilişkin farklı yaklaşımlan karşılaştınp değerlendirecek. Özel bir önem taşıdığı noktalarda bu bölünmelerle çakışan diğer tartışmalar da analiz edilecek, örneğin postyapısalcılığa son zamanlarda artan ilgi ve varoluşçuluk eleştirisi.

9 12 Patriyarka Kuramı Kuramsal tartışmalar kitabın ana eksenini oluşturuyor ancak [toplumsal] cinsiyet eşitsizliğinin doğasma ilişkin bugüne kadarki deneysel bulgulara da bu tartışmalan destekledikleri ölçüde yer verilecek. Kitabın ikinci amacı cinsiyet ilişkilerinde son dönemde meydana gelen değişimleri analiz eden farklı bir yaklaşımı tartışmaya açmak. Yani, kadınların ezilmişliğinin farklı yönlerinin göreli önemini ve bunun zaman içinde toplumsal gruplara göre nasıl farkhlıkgösterdiğini sorgulamak amaçlanıyor. Sonuçta yeni bir patriyarka kuramı tartışması yapacağım. Altı temel bölüm farklı ve bağımsız noktalara odaklanacak: Ücretli emek, ev işi, kültür, cinsellik, şiddet ve devlet. Her birinin ilk bölümünde mevcut tartışmalar gözden geçirilecek, sonrasında ise yeni gelişmelere bakılacak. Kitabın akışı içinde "patriyarka" kavramının cinsiyet eşitsizliği analizinden aynştinlamayacağına ve bunun temel yapıtaşlarının günümüz İngiltere'sinde nasıl ortaya çıktığına dair oluşturduğum kuramı ifade edeceğim. Kavramı eleştirenler bu kavramın ister istemez farklı kültürlerden, sınıflardan ve etnisitelerden kadınların deneyimlerine duyarsız kalarak özcü ve tarih dışı analizleri güçlendirdiğini iddia ediyorlar. 1 Bu eleştirilerin yersiz ve sadece miadını doldurmuş ham fikirlerle ilintili olduğunu düşünüyorum. Diğer yandan patriyarka kavramı ve kuramı kadınların egemenlik altına alınmasının farklı boyutlarının derinliğini, yaygınlığım ve iç içe geçmişliğini ortaya çıkarmak için olmazsa olmazdır. Kavram, zamana, sınıfa ve etnik gruba göre cinsiyet eşitsizliğinin aldığı farklı biçimleri göz önünde bulunduracak şekilde geliştirilebilir. Bu kitaptaki patriyarka analizleri günümüz Batı toplumlarına ve onların yakın tarihlerine, özellikle de İngiltere'ye uyarlanabilir. Patriyarkarun farklı biçimler alabileceğini iddia etti- 1 Örn. Barrett, 1980; Rovvbotham, 1981.

10 Giriş 113 ğim düşünülürse bu modelin her yerde geçerli olduğunu, mümkün olsa bile, varsaymak uygun olmaz. Kitap çakışan iki soru çerçevesinde şekillendi: Her bölüm farklı bir alandaki dnsiyet eşitsizliğinin önemine ve özüne işaret ederken alan hakkındaki farklı yaklaşımlar da karşılaştınlmaktadır. Giriş bölümünde farklı yaklaşımlar ve kimi kilit nitelikteki tartışmalar özetlenecek. Sonuç, kadınlann ezilmişliğinin farklı temellerinin önemine ilişkin göreceliliği, değişen patriyarka biçimlerinin tarihsel analizleri aracılığıyla ortaya koyuyor. Kuramsal Yaklaşımlar İngiltere'de feminist analizlere ilişkin klasik tartışma radikal feminizmle Marksist feminizm, ABD'de ise radikal feminizmle liberal feminizm arasındadır. 2 Son dönemlerde Marksist feminizmle radikal feminizmi ikili sistem kuramında sentezleme girişimleri oluyor. Bu kitapta bu dört feminist yaklaşımı ve onların alt türlerini ele alacağım. Farklı yaklaşımlann başlıca özelliklerinin basit birer özeti ve esas olarak hangi konulara odaklandıklanyla başlayacağım. Oldukça ham haldeki bu görüşler sonraki bölümlerde daha detaylı olarak incelenecek. Her ne kadar cinsiyet eşitsizliğine ilişkin ilgi çekici çalışmalar feminist yaklaşımlarla gerçekleştirilmiş olsa bile zaman zaman "erkek akım" Ortodoks yaklaşımlara bir reaksiyon olarak da ortaya çıkıyorlardı. Bu nedenle sadece sosyal bilimlerdeki geleneksel yaklaşımlann hatalarım anlamak için değil alternatif feminist iddialan şekillendirmek için de bu "erkek akım" açıklamaların bir dökümünü yapmak yararlı olacak. Işlevselciliğin ve sınıf analizlerinin açıklamalarım ve yanlışlarını da bu nedenle sıralayacağım. 2 Mitchell, 1971; Eisenstein, Z. R., 1981.

Benzer belgeler

AHSS203 Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları. Nedir? Neden üzerinde düşünmek gerekir?

AHSS203 Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları Nedir? Neden üzerinde düşünmek gerekir? Kadın mı erkek mi? Bir önemi var mı? Toplumsal cinsiyet rollerimizi çok erken yaşta öğreniriz. Herkesin tamamen eşit olduğu