4. ÜNİTE: TÜRK İNKILÂBI

Transkript

1

2 Bölüm 1: Siyasal Alanda İnkılâplar BÖLÜM SİYASAL ALANDA İNKILÂPLAR Mustafa Kemal Atatürk liderliğinde başarıya ulaşan Türk Kurtuluş Savaşı, Türk İnkılâbı nın temellerini oluşturdu. Türk inkılabı bağımsız, ulusal egemenliğe dayanan ve çağdaş uygarlık hedefine ulaşmış bir devlet ve toplum yaratmayı temel amaç olarak benimsedi. Saltanatın Kaldırılması İtilaf Devletleri, Kurtuluş Savaşı sonrasında Lozan Barış Konferansı na İstanbul Hükümeti ni de çağırınca, TBMM 1 Kasım 1922 de saltanat ve hilafeti birbirinden ayırarak saltanatı kaldırdı. Böylece Osmanlı Devleti hukuken sona erdi. Padişah Vahdettin, 17 Kasım 1922 tarihinde ülkeyi terk edince yerine Osmanlı ailesinden Abdülmecit Efendi TBMM tarafından halife seçildi. Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923) Mudanya Ateşkes Anlaşması ndan sonra, tarafsız bir ülke olan İsviçre nin Lozan kentinde bir konferans toplanması kararlaştırıldı. Konferansa Türkiye adına İsmet Paşa başkanlığında farklı uzmanlık gruplarından oluşan kalabalık bir heyet gönderildi. TBMM, Lozan a giden heyetten bağımsızlığın korunmasını, Ermeni devleti ve kapitülasyonlar konusunda taviz verilmemesini istedi. Konferansa İngiltere, Fransa, İtalya, Yunanistan, Yugoslavya, Romanya ve Japonya nın yanında, Boğazlarla ilgili konularda Sovyet Rusya ve Bulgaristan da katıldı. 20 Kasım 1922 de başlayan görüşmeler İngilterenin uzlaşmaz tutumu nedeniyle 4 Şubat 1923 tarihinde kesintiye uğradı. 23 Nisan 1923 tarihinde yeniden başlayan konferans 24 Temmuz da Lozan Antlaşması nın imzalanmasıyla sona erdi. Lozan Antlaşması nın önemli hükümleri şunlardı; Trakya Meriç Irmağı Türkiye ile Yunanistan arasında sınır olacak, Bozcaada ve İmroz Türkiye ye verilecek; Yunanistan Türkiye ye yakın olan adaları silahlandıramayacak, Yunanistan la Türkiye arasında İstanbul Rumları ile Batı Trakya Türkleri hariç nüfus mübadelesi (değişimi) yapılacak, Yunanistan savaş tazminatı olarak Karaağaç ı Türkiye ye verecek, Boğazlar başkanı Türk olan uluslararası bir komisyon tarafından yönetilecek, Türkiye Boğazları silahlandıramayacak, Siyasal Siẏasal Alanda İnkılâplar Kapitülasyonlar kaldırılacak, Düyunuumumiye İdaresi kaldırılacak, Türkiye Osmanlı borçlarının kendi payına düşen kısmını taksitler halinde ödeyecek, Suriye sınırı 1921 Ankara Antlaşması nda belirlendiği şekilde kalacak, Irak sınırı ve Musul sorununun çözümü daha sonra görüşülmek üzere ertelenecek, anlaşmazlık durumunda Milletler Cemiyeti devreye girecek, Yabancı okullar Türk yasalarına uymak şartıyla varlığını sürdürecek, Azınlıklar Türk vatandaşı sayılacaklar, Patrikhane, İstanbul da varlığını sürdürecek; fakat ekümen (evrensel) olmayacaktır. Cumhuriyetin İlanını Öncesi Hazırlıklar 1 Nisan 1923 te TBMM seçimlerin yenilenmesi kararı alındı ve 11 Ağustos ta II. TBMM görevine başladı. 23 Ağustos 1923 te Lozan Antlaşması onaylandı. 6 Ekim 1923 tarihinde Türk orduları İstanbul a girdi. 13 Ekim 1923 tarihinde Ankara nın başkent olması kabul edildi. Cumhuriyetin İlanı Meclis hükümeti sisteminde bakanlar meclis içerisinden tek tek seçildiğinden dolayı farklı görüşlerde bakanlar hükümet içerisinde yer aldı. Bu durum ülkenin kurtuluşuna öncelik verildiğinden Kurtuluş Savaşı yıllarında sorun yaratmadı. Fakat inkılaplar gündeme gelince görüş ayrılıkları sorun yarattı ve hükümet bunalımına yol açtı. Sorunların artması üzerine Mustafa Kemal ve arkadaşları 29 Ekim 1923 te Cumhuriyeti ilan ettiler. Böylece; Kabine sistemine geçilerek hükümetin uyumlu çalışması sağlandı, Devlet başkanlığı sorunu çözüldü, Rejimin adı kondu, Ulusal egemenlik pekişmiş oldu. Mustafa Kemal Cumhurbaşkanı seçildi, Fethi Bey (Okyar) Meclis Başkanı, İsmet Paşa da Başbakan oldu. Halifeliğin Kaldırılması 18 Kasım 1922 tarihinde Halife seçilen Abdülmecit Efendi, padişah gibi davranmaya devam etti, yabancı elçileri kabul etti, yenilik karşıtı milletvekilleriyle görüşmelerini sürdürdü. Hatta İngiltere yanlısı olan Hint Müslümanlarının liderlerinden Emir Ali ve Ağa Han tarafından İsmet Paşa'ya yazılan ve halifenin yetkilerinin artırılmasını isteyen mektuplar İstanbul basınında yayınlandı. Bunun üzerine harekete geçen TBMM 2

3 3 Mart 1924 tarihinde halifelik makamını kaldırdı ve çıkarılan bir yasayla da Osmanlı ailesi vatandaşlıktan çıkarılarak ülke dışına gönderildi. Halifeliğin kaldırılmasıyla; Yeniliklerin önündeki en önemli engel kaldırıldı, Yönetimde iki başlılığa son verildi ve laikleşme doğrultusunda atılacak adımlar hızlandı, Rejim karşıtlarının güvendiği son kurum kaldırıldı. Aynı gün çıkarılan diğer kanunlar şunlardı; Tevhiditedrisat Kanunu ile bütün okullar denetim altına alındı ve laik eğitimin temelleri atıldı, Şeriye ve Evkaf Vekâleti (Din ve Vakıflar Bakanlığı) kaldırılarak Diyanet İşleri Başkanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü kuruldu, Erkânıharbiye Vekâleti (Savaş Bakanlığı) kaldırılarak Genelkurmay Başkanlığı oluşturuldu. İzmir Suikastı 1926 yılında Mustafa Kemal in İzmir e düzenleyeceği bir gezi sırasında çoğunluğu eski İttihat ve Terakki kökenli Ziya Hurşit, Arif Bey, Şükrü Bey ve Giritli Şevki suikast girişiminde bulundular. Mustafa Kemal in bir gün gecikmesi üzerine suikast planı açığa çıkarıldı ve suçlular İstiklâl Mahkemeleri tarafından cezalandırıldı. Serbest Cumhuriyet Fırkası Mustafa Kemal, 1930 yılında o sırada Paris elçisi olan arkadaşı Fethi Bey e bir parti kurdurdu. Bu kararıyla Mustafa Kemal şunları gerçekleştirmeyi amaçlamıştı; Yedi yıldır iktidarda olan ve rehavete kapılan Cumhuriyet Halk Fırkası'nı denetletmek, Demokrasi kültürünün gelişmesini sağlamak, Türkiye hakkındaki olumsuz propagandanın önüne geçmek, Çok Partili Hayata Geçiş Denemeleri Mustafa Kemal, ulusal güçleri böleceği endişesiyle Kurtuluş Savaşı yıllarında parti kurdurmadı. Cumhuriyetin ilanından kısa süre önce 9 Eylül 1923 tarihinde Halk Fırkası nı kurdu. Böylece yapılacak inkılapların da düzenli yürütülmesi amaçlandı. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Mustafa Kemal in silah arkadaşlarından Ali Fuat Paşa, Refet Paşa, Rauf Bey, Kazım Karabekir Paşa ve Dr. Adnan Adıvar tarafından 17 Kasım 1924 tarihinde kurulan ilk muhalefet partisidir. Parti programında liberal ekonomi, tek dereceli seçim, cumhurbaşkanının tarafsız olması gibi konuların yanında partinin dini duygulara saygılı olduğu maddesine yer verildi. Partinin kurulduğu günlerde Türkiye ile İngiltere arasında Musul Sorunu konusunda sorunlar yaşanmaktaydı. Bu olaya bağlı olarak 13 Şubat 1923 tarihinde Doğu Anadolu da Şeyh Sait Ayaklanması çıktı. O sırada Başbakan olan Fethi Bey bölgede sıkıyönetim ilan etti ve dini siyasete alet etmeyi Hıyanetivataniye Kanunu kapsamına aldı. Artan eleştiriler üzerine Fethi Bey istifa etti ve yerine yeniden İsmet Paşa hükümeti kuruldu. Şu önlemler alındı; Takririsükun Kanunu (Huzuru Sağlama Kanunu) ile hükümete geniş yetkiler verildi. Ordu birlikleri gönderildi ve bölgesel seferberlik ilan edildi. İstiklal Mahkemesi kurularak isyan bölgesine gönderildi ve 31 Mayıs 1925 tarihinde isyan bastırıldı. Şark İstiklal Mahkemesi isyandan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası nı sorumlu tutunca 3 Haziran 1925 tarihinde hükümet Takririsükun Kanunu'nun verdiği yetkiyi kullanarak bu partiyi kapattı. Böylece ilk demokrasi denemesi başarısız oldu yılında Amerika da başlayan ve bütün dünyada etkili olan ekonomik krizin ülkemizdeki olumsuz etkisine daha kolay çözüm bulmaktı. Mustafa Kemal parti programına karışmamakla birlikte Cumhuriyet ve Laiklik konusunda dikkatli olunmasını istedi. 12 Ağustos 1930 da kurulan Serbest Cumhuriyet Fırkası programında cumhuriyetçilik, milliyetçilik ve laiklik ilkelerinin yanında kadınlara siyasi haklar tanınması, liberal ekonomi uygulanması ve yabancı sermayeden yararlanılması konularına yer verdi. Rejim karşıtlarının bütün önlemlere rağmen partiye doluşması üzerine Fethi Bey 17 Kasım 1930 tarihinde partisini kapattı. Menemen Olayı 23 Aralık 1930 tarihinde İzmir in Menemen ilçesinde Derviş Mehmet adlı bir kişi halkın dini duygularını kullanarak rejim karşıtı bir ayaklanma çıkarttı. Engel olmak isteyen Yedeksubay Öğretmen Kubilay (asıl adı Mustafa Fehmi) ile iki bekçiyi vahşice katlettiler. İsyan bastırıldı. Divanıörfi olarak bilinen sıkıyönetim mahkemesinde suçlular cezalandırıldı. Şeyh Sait İsyanı ve Menemen olaylarının yaşanması çok partili hayata geçişin ileri tarihlere ertelenmesine neden oldu. Diğer yandan 1930'lardan itibaren Almanya ve İtalya'nın silahlanması üzerine güvenlik kaygıları arttığından demokrasi denemesi gerçekleştirilemedi. Bölüm 1: Siyasal Alanda İnkılâplar 3

4 TEST - TEST Türk İnkılâbının, I. ulusal, II. demokratik, III. yenilikçi özelliklerinden hangilerine sahip olduğu savunulabilir? 2. Türk İnkılâbını Fransız İhtilali nden ya da Rus Devriminden ayıran temel özellik aşağıdakilerden hangisidir? Siyasal Alanda İnkılâplar 5. Lozan Barış Konferansı nda Türk heyetine en büyük engelin İngiltere temsilcileri tarafından çıkarılmasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Kurtuluş Savaşı nın Yunanistan ın yenilgisiyle sonuçlanması B) Türk heyetinin konferansın Londra toplanması önerisini reddetmiş olması C) İngiltere nin Türk Kurtuluş Savaşı nın sömürgelerine örnek olacağından çekinmesi D) Boğazlar konusunda Sovyet Rusya ve Bulgaristan ın da konferansa dâhil olması E) Musul Sorunu nun İngiltere ile görüşülmesi Bölüm 1: Siyasal Alanda İnkılâplar A) Bir liderin öncülüğünde gerçekleşmesi B) Ulusal egemenlikle ulusal bağımsızlığın bir arada gerçekleşmesi C) Var olan siyasal sistemin yerine yeni bir yönetim getirmesi D) Hanedan egemenliğine son vermesi E) Diğer toplumlara esin kaynağı olması 3. Saltanatın kaldırılmasını hızlandıran gelişme aşağıdakilerden hangisidir? A) Kurtuluş Savaşı nın başarıyla tamamlanması B) Mudanya Ateşkes Anlaşması nın imzalanması C) İstanbul Hükümeti nin Lozan Konferansı na çağrılması D) Meclis Hükümeti sisteminden kaynaklanan hükümet sorununun ortaya çıkması E) Ankara nın başkent ilan edilmesi 4. TBMM Lozan a giden heyetten, I. dış borçlar, II. Ermeni devleti, III. kapitülasyonlar konularından hangilerinde ısrar edilirse konferansın terk edilmesini istemiştir? D) II ve III E) I, II ve III 6. Lozan Antlaşması nda aşağıdakilerden hangisiyle ilgili sorun çözülememiş ve sonraki görüşmelere ertelenmiştir? A) Musul Sorunu B) Dış Borçlar Sorunu C) Boğazlar Sorunu D) Suriye sınırı E) Savaş tazminatı 7. Lozan Antlaşması nda, I. Düyunuumumiye İdaresi, II. Kapitülasyonlar, III. Yabancı Okullar konularından hangileriyle ilgili alınan kararlar Türkiye nin bağımsızlığıyla ilgilidir? 8. Lozan Antlaşması nda aşağıdakilerden hangisiyle ilgili alınan kararlarda Türkiye nin egemenlik haklarına aykırı hükümler yer almaktadır? A) Devlet borçları B) Kapitülasyonlar C) Boğazlar D) Azınlık hakları E) Patrikhane 4

5 9. İsmet Paşa, Lozan Konferansı nda İtilaf Devletlerinin uzlaşmaz tavırları üzerine kürsüye çıkarak Beyler bizi karıştırmayın, biz buraya Mondros tan değil, Mudanya dan geldik demiştir. İsmet Paşa bu sözleriyle aşağıdakilerden hangisinin önemini vurgulamak istemiştir? A) Kurtuluş Savaşı nın sona erdiğini B) Türkiye nin yenilen taraf değil yenen taraf olduğunu C) Osmanlı Devleti nin hukuken sona erdiğini D) İtilaf Devletlerinin tarafsız davranması gerektiğini E) Sorunlara kısa sürede çözüm bulma amacında olduğunu 13. Lozan Antlaşması nda azınlıkların Türk vatandaşı sayılmasının, I. vatandaşlar arasında eşitliğin sağlanması, II. devletin iç işlerine karışılmasının önlenmesi, III. ülkede birlik ve beraberliğin güçlendirilmesi sonuçlarından hangilerini kolaylaştırdığı savunulabilir? 10. I. Sakız II. Bozcaada III. Rodos IV. Gökçeada Yukarıdaki adalardan hangileri Lozan Antlaşması nda Türkiye ye bırakılmıştır? A) I ve II B) I ve III C) I ve IV D) II ve IV E) III ve IV 11. Ankara nın başkent olarak seçilmesinde aşağıdakilerden hangisinin etkisinden bahsedilemez? A) Lozan Antlaşması nda Boğazların yönetiminin uluslararası bir komisyona bırakılmasının B) Ankara nın Milli Mücadelenin merkezi olmasının C) Yeniliklerin ülkenin orta ve doğu kesimlerine yayılması için uygun coğrafi konuma sahip olmasının D) Ulaşım ve haberleşme ağına sahip olmasının E) İlk Çağlardan günümüze yerleşme sahne olmasının 12. Aşağıdakilerden hangisi Cumhuriyetin ilanı öncesinde meydana gelen gelişmelerden değildir? A) Lozan Antlaşması nın onaylanması B) Saltanatın kaldırılması C) Ankara nın başkent olması D) Halifeliğin kaldırılması E) Halk Fırkası nın kurulması 14. Lozan Antlaşması nda, I. Doğu, II. Batı, III. Güney sınırlarımızın hangilerinde değişiklik yapılmıştır? D) I ve III E) II ve III Ekim 1923 tarihinde Cumhuriyetin ilan edilmesini hızlandıran gelişme aşağıdakilerden hangisidir? A) Lozan Antlaşması nın imzalanması B) Barış görüşmelerine TBMM nin yanında İstanbul Hükümeti nin de çağrılması C) Meclis Hükümeti sisteminden kaynaklanan hükümet bunalımının yaşanması D) I. TBMM nin görev süresinin sona ermesi E) Bazı muhalefet milletvekillerinin parti kurma hazırlıklarına başlaması Bölüm 1: Siyasal Alanda İnkılâplar 1. E 2. B 3. C 4. D 5. C 6. A 7. E 8. C 9. B 10. D 11. E 12. D 13. E 14. B 15. C 5

6 TEST - TEST I. Mustafa Kemal II. Fethi Bey (Okyar) III. İsmet Paşa (İnönü) Yukarıdaki devlet adamlarının Cumhuriyetin ilanı sonrasında Cumhurbaşkanı, TBMM Başkanı ve Başbakan olarak yaptıkları görev aşağıdakilerin hangisinde doğru eşleştirilmiştir? Cumhurbaşkanı TBMM Başkanı Başbakan Siyasal Alanda İnkılâplar 5. Öğretmenin Mustafa Kemal in halkı Cumhuriyet yönetimine hazırlamasına hangi gelişmeleri örnek olarak gösterebiliriz? şeklindeki sorusuna öğrencilerden bazılarının yanıtları şöyledir; Nesrin: Amasya Genelgesi nde ulusun bağımsızlığını yine ulusun azim ve kararlılığı kurtaracaktır kararının alınması Nuray: Erzurum ve Sivas Kongrelerinde milli iradenin üstünlüğü ilkesine yer verilmesi Mert: 9. Ordu Müfettişi olarak atanması Ayhan: Teşkilâtıesasiye nin hazırlanması Savaş: Saltanatın kaldırılması Öğretmenin sorusuna öğrencilerden hangisi yanlış yanıt vermiştir? 2. Kurtuluş Savaşı sonrasında imzalanan Lozan Antlaşması nda aşağıdaki devletlerden hangisi Türkiye ye savaş tazminatı ödemeyi kabul etmiştir? A) Nesrin B) Nuray C) Mert D) Ayhan E) Savaş Bölüm 1: Siyasal Alanda İnkılâplar A) Yunanistan B) Ermenistan C) Fransa D) Gürcistan E) İngiltere 3. Saltanatın kaldırılması sonrasında halifelerin "Osmanlı ailesinin erkeklerinin aklen, dinen ve ilmen en uygun olanları arasından TBMM tarafından seçileceğinin" kabul edilmesi, I. Halifelerin TBMM den bağımsız hareket edecekleri, II. Halifeliğin hanedana ait sayıldığı, III. Ulusal iradenin üstünlüğü ilkesine önem verildiği yargılarından hangilerine kanıt olarak gösterilebilir? D) II ve III E) I, II ve III 4. İstanbul Hükümeti nin faaliyetleri aşağıdakilerin hangisinden sonra kesin olarak sona ermiştir? A) TBMM nin açılmasından B) İzmir in işgalden kurtarılmasından C) Lozan Antlaşması nın imzalanmasından D) Ankara nın başkent olmasından E) Saltanatın kaldırılmasından 6. Atatürk bir konuşmasında Batı medeniyetini taklitçilik yapalım diye almıyoruz. Ondan iyi olarak gördüklerimizi kendi yapımıza uygun bulduğumuz için, medeniyet seviyesi içinde benimsiyoruz. demiştir. Atatürk bu sözleriyle Türk inkılâbının, I. başka milletler için yol gösterici olma II. ulusal değerlere önem verme, III. evrensel olma, özelliklerinden hangilerini vurgulamıştır? D) II ve III E) I, II ve III 7. Aşağıdakilerden hangisi Lozan Konferansı nda görüşülen konulardan biri değildir? A) Türkiye ile Ermenistan ve Gürcistan sınırı B) Azınlıkların hukuki durumu C) Ege Adalarının silahsızlandırılması D) Türkiye Irak sınırı E) Patrikhanenin statüsü 6

7 8. Mustafa Kemal in Lozan Antlaşması nın onaylanmasını I. TBMM ye değil de II. TBMM ye bırakmasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Mecliste yenilik yanlılarının daha etkin olmasını sağlamak B) Lozan görüşmelerine ara verilmesinden yararlanmak C) Seçim kanununda bazı değişikliklere gitmek D) Siyasi partilerin kurulmasına ortam hazırlamak E) Meclisin azalan üye sayısını artırmak 12. Yeni Türk Devleti nin, Lozan Barış Antlaşması nda Patrikhane nin İstanbul da varlığını sürdürmesini fakat ekümen yani (evrensel) olmamasını büyük devletlere kabul ettirmekle, I. iç işlerine karışılmasını önleme, II. laik devlet anlayışını güçlendirme, III. azınlıkların ülke dışına göç etmelerini kolaylaştırma amaçlarından hangilerini gerçekleştirmek istediği savunulabilir? 9. Cumhuriyet in ilanıyla birlikte meclis hükümeti sisteminden kabine sistemine geçilmesi öncelikle aşağıdakilerden hangisiyle ilgili yaşanan sorunu çözüme kavuşturmuştur? A) Meclisin hükümeti denetlemesi B) Hükümet üyelerinin uyumlu çalışması C) Devlet başkanlığı makamının oluşturulması D) Güçler birliğinin uygulanması E) Milli iradenin egemen kılınması Ekim 1923 tarihinde Cumhuriyet in ilan edilmesi, I. devlet başkanlığı, II. hükümet şekli, III. devletin yönetim merkezi, IV. rejimin adı konularının hangilerinde yaşanan sorunları ortadan kaldırmıştır? yılında seçim kanununda yapılan değişiklikle seçmen yaşı 18 e indirildi ve kişinin bir milletvekili seçmesi yerine kişinin bir milletvekili seçmesi kabul edildi. Aşağıdakilerden hangisinin bu duruma bağlı olarak ortaya çıkan sonuçlardan biri olduğu savunulamaz? A) Milletvekili sayısının artması B) Çok partili hayata geçilmesi C) Ulusal iradenin güç kazanması D) Farklı düşüncelerin mecliste temsil edilmesinin kolaylaşması E) Halkla meclis arasındaki bağların güçlenmesi A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I, II ve IV E) I, III ve IV Kasım 1922 tarihinde saltanat kaldırıldığı hâlde halifelik makamına dokunulmamasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Köklü inkılâplar için zamanın uygun olmasına dikkat edilmesi B) Halifelik makamında da Osmanlı hanedan mensuplarının bulunması C) Halifelerin bazı İslam toplumları arasında saygı görüyor olması D) Halifelerin Meclis tarafından seçilmesinin kabul edilmesi E) Lozan Görüşmelerinin sona ermemiş olması 14. Mustafa Kemal yaptığı bir konuşmada Özgürlüğün de eşitliğin de adaletin de dayanak noktası milli egemenliktir demiştir. Aşağıdakilerden hangisinin Mustafa Kemal in bu sözüyle aynı doğrultuda olduğu savunulamaz? A) Saltanatın kaldırılması B) Halifeliğin varlığını devam ettirmesi C) I. TBMM yerine II. TBMM nin seçilmesi D) Seçme ve seçilme hakkı için vergi verme şartının kaldırılması E) Meclisin üzerinde bir güç yoktur ilkesinin benimsenmesi Bölüm 1: Siyasal Alanda İnkılâplar 1. C 2. A 3. D 4. E 5. C 6. D 7. A 8. A 9. B 10. D 11. A 12. D 13. B 14. B 7

8 TEST - TEST TBMM, 1 Kasım 1922 tarihinde saltanat ve hilafeti birbirinden ayırarak saltanatı kaldırdı. 18 Kasım 1922 tarihinde ise Osmanlı ailesinden Abdülmecit Efendi yi halife seçti ve onun uyması gereken kuralları belirledi. Aşağıdakilerden hangisi Abdülmecit Efendi den uyması istenen kurallardan biri değildir? A) Teşkilâtıesasiye ye uyma B) Yabancı devletlerin elçileriyle görüşmeme C) Şer i hukuku uygulama D) Padişahlık sembollerini kullanmaktan uzak durma E) Siyasi faaliyetlerden kaçınma Siyasal Alanda İnkılâplar 4. Halifeliğin kaldırılmasından sonra siyasal ve toplumsal alanda yapılan inkılâpların hızlanması, I. Halifelik makamının toplumsal değişimin önünde önemli bir engel olduğu, II. İnkılâpların yeri ve zamanı geldiğinde yapılmasına önem verildiği, III. İnkılapların birbirinden bağımsız olarak ele alındığı yargılarından hangileri için kanıt olarak gösterilebilir? 2. Lozan Antlaşması nın günümüzde de geçerliliğini koruması bu antlaşmanın, I. birçok devletin katıldığı bir konferansta imzalanma, II. imzalayan tarafların arasındaki sorunları büyük oranda çözüme kavuşturma, III. tarafsız bir ülkede imzalanma özelliklerinden hangilerinin doğrudan sonucudur? D) I ve III E) II ve III 5. Mustafa Kemal Hürriyet olmayan bir ülkede ölüm ve yok oluş vardır. Her gelişme ve kurtuluşun anası hürriyettir sözüyle öncelikle aşağıdakilerden hangisinin önemini dile getirmiştir? A) Ülkede millet iradesine dayalı demokratik bir ortamın kurulmasının B) Yöneticilerin seçimle işbaşına gelmesinin C) Farklı siyasi partilerin kurulmasının D) Sosyal devlet anlayışının hayata geçirilmesinin E) Din ve devlet işlerini düzenleyen kuralların ayrılmasının 3. Öğretmenin halifeliğin kaldırılma nedenleriyle ilgili doğru yanlış yanıt gerektiren ve her biri 5 puan değerinde olan sorusuna Murat ın verdiği yanıtlar aşağıdadır; Bölüm 1: Siyasal Alanda İnkılâplar İslam dünyasında saygınlığını kaybetmesi. Sultan Vahdettin in halife sıfatıyla Kurtuluş Savaşı na engel çıkarması. Halifelik makamının yurt dışında devam ettirilmek istenmesi Halifenin muhalif milletvekilleriyle görüşmeler yapması. Devlette iki başlılığa neden olması. Bu yanıtlara göre Murat aşağıdaki puanlardan hangisini almıştır? A) 5 B) 10 C) 15 D) 20 E) 25 D Y 6. Halifeliğin kaldırılmasından sonra Arap ülkeleri ve bazı Avrupalı devletlerin desteğiyle ülke dışında dokuz kez halifeliği yeniden kurma girişimi olmuş fakat bu girişimler sonuçsuz kalmıştır. Bu durum, I. Halifelik makamının İslam dünyasında bir ihtiyaç olarak görülmediği, II. İslam ülkelerinde milli çıkarların önem kazandığı, III. Avrupalı devletlerin İslam dünyasında laikliğin yaygınlaşmasını desteklediği yargılarından hangilerine kanıt olarak gösterilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 8

9 7. Mustafa Kemal e göre siyasi partiler sadece iktidar olmak için değil, daha iyi yönetmek için birbirleriyle yarış içerisinde olmalıdırlar. Bu bilgiden hareketle Mustafa Kemal in aşağıdakilerden hangisine önem verdiği savunulabilir? A) Siyasi partilerin programlarının birbirine yakın olmasına B) Siyasi partilerin mecliste eşit sayıda milletvekiliyle temsil edilmesine C) Siyasi partilerin devlet ve toplumun çıkarlarını ön plana çıkarmasına D) Cumhurbaşkanının siyasi partilere eşit mesafede durmasına E) İktidar partisinin muhalefet partilerinin söz haklarına saygı göstermesine 10. Şeyh Sait İsyanı nın çıkması üzerine Fethi Bey başkanlığındaki Türk Hükümeti dini siyasete alet etmeyi Hıyanetivataniye Kanunu kapsamına almıştır. Bu durum, I. isyanın laiklik karşıtı olduğu, II. rejimi korumaya önem verildiği, III. askeri önlemlerin yeterli görülmediği yargılarından hangileri için kanıt olarak gösterilebilir? 11. Mustafa Kemal in Cumhuriyet in ilanı öncesinde Halk Fırkası adıyla bir parti kurmasında, 8. TBMM, 30 Ekim 1924 tarihinde çıkarılan bir kanunla aynı zamanda subay, elçi ya da bürokrat olan milletvekillerinin iki meslekten birini tercih etmelerini zorunlu kılmakla, I. ulusal iradenin Meclise güçlü şekilde yansımasını sağlama, II. orduyu siyaseten uzak tutma, III. milletvekillerine sağlanan dokunulmazlığı kaldırma amaçlarından hangilerini gerçekleştirmeye çalıştığı savunulabilir? 9. Mustafa Kemal in eski silah arkadaşları tarafından 17 Kasım 1924 tarihinde kurulan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası nın programında yer alan aşağıdaki ilkelerden hangisi laiklik karşıtı çevrelere verilen bir mesaj olarak anlaşılmıştır? A) Cumhurbaşkanının aynı zamanda parti başkanı olmasına karşı çıkmaları B) Dini duygu ve düşüncelere saygılı olduklarını ilan etmeleri C) Liberal ekonominin uygulanmasını istemeleri D) Yerinden yönetimin uygulanması yanlısı olmaları E) Topraksız köylülere hazine arazisinden toprak verilmesini savunmaları I. yapılacak inkılâpları düzenli şekilde yürütme, II. farklı görüşten milletvekillerinin meclise girmesini önleme, III. siyasi alanda yapılması planlanan yenilikleri erteleme amaçlarından hangilerinin etkili olduğu savunulabilir? D) I ve II E) II ve III Mart 1924 tarihinde gerçekleştirilen, I. Halifeliğin kaldırılması, II. Tevhiditedrisat Kanunu nun kabul edilmesi, III. Erkanıharbiye Vekâleti nin kaldırılması, IV. Şeriye ve Evkâf Vekâleti nin kaldırılması İnkılâplarından hangilerinin devlet ve toplum hayatının laikleşmesine katkıda bulunduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I, II ve IV E) I, III ve IV 13. Aşağıdaki inkılâplardan hangisi milli egemenliği güçlendirmenin yanında diğer milletlerin egemenlik haklarına saygılı olma amacı da gütmektedir? A) Halifeliğin kaldırılması B) Saltanatın kaldırılması C) Şeriye ve Evkaf Vekâleti nin kaldırılması D) II. TBMM nin açılması E) Tevhiditedrisat Kanunu nun kabul edilmesi Bölüm 1: Siyasal Alanda İnkılâplar 1. C 2. B 3. D 4. D 5. A 6. C 7. C 8. D 9. B 10. E 11. A 12. D 13. A 9

10 TEST - TEST Mart 1924 tarihinde kabul edilen Tevhiditedrisat Kanunu yla, I. mektepler, II. askeri okullar, III. yabancı ve azınlık okullar kurumlarından hangileri Milli Eğitim Bakanlığı na bağlanmıştır? Siyasal Alanda İnkılâplar Şubat 1925 tarihinde başlayan Şeyh Sait İsyanı na karşı TBMM. ile hükümete isyana destek olanlara karşı gerekli önlemleri alma, gerektiğinde gazete ve partileri kapatma yetkisi vermiştir. Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır? A) Takririsükun Kanunu B) Teşkilâtıesasiye Kanunu C) Hıyanetivataniye Kanunu D) Firariler Hakkında Kanun E) İstiklâl Mahkemeleri Kanunu Şubat 1925 tarihinde o zamanki Genç ilinin Piran köyünde başlayan Şeyh Sait İsyanı ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlış olur? A) Musul Sorunu nedeniyle İngiltere tarafından kışkırtılmıştır. B) İsyanın çıkmasında halkın dini duygularının kötüye kullanılması etkili olmuştur. C) İsyana karşı sert önlemler almadığı gerekçesiyle eleştirilen Başbakan Fethi Bey istifa etmiştir. D) Hükümet Tekalifimilliye Emirlerini ilan etmiştir. E) İsyan bölgesinde sıkıyönetim ilan edilmiştir. 5. Mustafa Kemal, Benim naçiz vücudum elbet bir gün toprak olacaktır. Fakat Türkiye Cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır sözünü aşağıdakilerden hangisi üzerine söylemiştir? A) Sakarya Meydan Savaşı sırasında kaburgasının kırılması üzerine B) İzmir Suikastının açığa çıkarılması üzerine C) Cumhuriyetin ilan edilmesi üzerine D) Eski silah arkadaşlarının bir muhalefet partisi kurması üzerine E) Şeyh Sait İsyanı'nın başlaması üzerine Bölüm 1: Siyasal Alanda İnkılâplar 3. Halifeliğin kaldırılması üzerine Osmanlı ailesinin kızları, damatları ve onların çocuklar da dâhil olmak üzere bütün bireylerinin vatandaşlıktan çıkarılarak ülke dışına gönderilmesinde, I. milli birlik ve beraberliği güçlendirme, II. rejim karşıtlarının karışıklık çıkarmasını önleme, III. hanedan üyelerinin servetlerini hazineye aktarma amaçlarından hangilerinin etkili olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 6. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası ile Serbest Cumhuriyet Fırkası nın ilan ettikleri programların, I. liberal ekonomi ilkesi, II. dinin siyasete alet edilmemesi, III. kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınması konularının hangilerinde ortak özelliklere sahip oldukları savunulabilir? D) I ve II E) II ve III 10

11 7. Lozan Antlaşması nın Mudanya Ateşkes Anlaşması yla çelişen yönü aşağıdakilerden hangisidir? A) Kapitülasyonların kaldırılması B) Yunanistan ile Türkiye arasında Meriç Irmağı nın sınır olması C) Boğazların uluslararası bir komisyonun denetimine bırakılması D) Türkiye ye yakın olan Yunan adalarının silahlandırılmasının yasaklanması E) Osmanlı borçlarının Türkiye nin payına düşen kısmının ödenmesinin kabul edilmesi 11. Serbest Cumhuriyet Fırkası nın kurulmasında aşağıdakilerden hangisinin etkisinden bahsedilemez? A) Menemen Olayının bastırılmasını kolaylaştırma B) İktidar partisinin denetlenmesine ortam hazırlama C) Halkın talep ve düşüncelerinin Meclise yansımasını sağlama D) Ekonomik sorunlara çözüm bulunmasını kolaylaştırma E) Demokrasinin gelişmesini sağlama 8. Kurtuluş Savaşı sırasında Milli Savunma Bakanlığı görevinde bulundum. Büyük Taarruz sonrasında TBMM tarafından Mareşallik rütbesine layık görüldüm. Cumhuriyetin ilanı sonrasında siyaset yerine askerliği tercih ederek Genelkurmay Başkanlığı görevini kabul ettim. Yaş haddinden emekli olana kadar bu görevde kaldım. Ben kimim? A) Cafer Tayyar Eğilmez B) Fahrettin Altay C) Kazım Özalp D) Ali Fuat Cebesoy E) Fevzi Çakmak 9. Mustafa Kemal, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası nın kuruluşunu şüpheyle karşılayıp zamansız bulduğu hâlde Serbest Cumhuriyet Fırkası nın kuruluşunu desteklemiştir. Mustafa Kemal in iki muhalefet partisinin kuruluşuyla ilgili farklı tutumunun aşağıdakilerin hangisinden kaynaklandığı savunulabilir? 12. Şeyh Sait İsyanı'nın meydana gelmesinde aşağıdakilerden hangisi etkili olmamıştır? A) Halifeliğin kaldırılması B) 1924 Anayasası na devletin dini İslam dır hükmünün konması C) İngiltere nin halkın dini duygularını kullanması D) Saltanat yanlılarının çalışmaları E) Anadolu nun doğusunda ayrı bir devlet kurma amacı 13. Mustafa Kemal, TBMM ve millet önünde, millet işlerinin serbestçe tartışılması ve iyi niyet sahibi kişilerin ve partilerin düşüncelerini ortaya koyarak milletin yüksek çıkarlarını aramaları benim gençliğimden beri âşık ve taraftar olduğum bir sistemdir sözleriyle öncelikle aşağıdakilerden hangisinin önemini dile getirmiştir? A) Partilerin mecliste sahip oldukları milletvekili sayısından B) Kurucularının asker ya da sivil kökenden gelmiş olmalarından C) Programlarının yeniliklere engel olup olmamasından D) Ekonomik kalkınma ve sanayileşme anlayışından E) Seçimlerde aldıkları oy oranından 10. I. Saltanatın kaldırılması II. Erkânıharbiye Vekâleti nin kaldırılması III. Halifeliğin kaldırılması Yukarıdaki inkılâplardan hangileri ülke yönetiminde iki başlılığın ortadan kaldırılmasında etkili olmuştur? A) Bağımsızlığın B) Tek dereceli seçimin C) Demokrasinin D) Liberalizmin E) Laikliğin 14. Mustafa Kemal, İzmir suikastıyla ilgili olarak Ben şahsen intikamdan hoşlanan bir adam değilim. İş mahkemeye intikal etmiştir. Sonucunu beklemek lazımdır demiştir. Mustafa Kemal in bu sözleriyle aşağıdakilerden hangisinin önemini ortaya koyduğu savunulabilir? A) Yargı bağımsızlığının B) Sosyal devlet anlayışının C) Laik devlet anlayışının D) Güçler birliğinin E) Hukukta çağdaşlaşmanın sağlanmasının Bölüm 1: Siyasal Alanda İnkılâplar 1. E 2. D 3. C 4. A 5. B 6. A 7. C 8. E 9. C 10. D 11. A 12. B 13. C 14. A 11

12 TEST Çözümlü - 2 Test 1. Aşağıdakilerden hangisi Lozan Konferansı na katılan devletlerden biri değildir? A) Almanya B) İngiltere C) Fransa D) İtalya E) Yunanistan Siyasal Alanda İnkılâplar 5. İsmet Paşa, I. Londra, II. Mudanya, III. Lozan Konferanslarının hangilerinde Türkiye yi temsil etmiştir? D) I ve III E) II ve III Bölüm 1: Siyasal Alanda İnkılâplar 2. Avrupalı büyük devletlerin Lozan Konferansı nda kapitülasyonların kaldırılması konusuna karşı çıkmakla, I. Misakımilli nin amacına ulaşmasını önleme, II. Türkiye deki ekonomik çıkarlarını kalıcı kılma, III. Osmanlı borçlarının Türkiye nin payına düşen kısmının ödenmesini kolaylaştırma amaçlarından hangilerini gerçekleştirmek istedikleri savunulabilir? 3. I. San Remo Konferansı II. Londra Konferansı III. Lozan Konferansı İtilaf Devletleri yukarıdakilerden hangilerine TBMM ile İstanbul Hükümetini birlikte çağırmışlardır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 4. Aşağıdakilerden hangisi I. TBMM döneminde gerçekleşmiştir? A) Saltanatın kaldırılması B) Halifeliğin kaldırılması C) Takririsükun Kanunu nun kabul edilmesi D) Ankara nın başkent ilan edilmesi E) Tevhiditedrisat Kanunu nun kabul edilmesi 6. İngiltere tarafından desteklenen Hint Müslümanlarının liderlerinden Emir Ali ve Ağa Han ın Başbakan İsmet İnönü ye mektup yazarak halifenin yetkilerinin artırılmasını istemesi üzerine TBMM harekete geçerek 3 Mart 1924 tarihinde halifeliği kaldırdı. Bu bilgilerden hareketle TBMM nin aşağıdakilerden hangisini engellemeye çalıştığı savunulabilir? A) İngiliz sömürgelerinde yaşayan Müslümanların İngiltere ye bağlı kalmasını B) Halifelik makamının ülkenin iç işlerine karışılmasına yol açmasını C) Halifenin bazı muhalif milletvekilleriyle görüşmeler yapmasını D) Halifeliğin babadan oğla geçen bir sisteme dönüşmesini E) Halifelik makamının meclis denetimine alınmasını 7. Aşağıdakilerden hangisi Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası nın kurucularından biri değildir? A) Kazım Karabekir B) Ali Fuat Paşa C) Fevzi Paşa (Çakmak) D) Rauf Bey E) Refet Paşa 8. I. Menemen Olayı II. Şeyh Sait İsyanı III. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası nın kurulması IV. Mustafa Kemal e İzmir de suikast planını yapıldığının anlaşılması V. Serbest Cumhuriyet Fırkası nın kapatılması Yukarıdaki gelişmelerin kronolojik sıralaması aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? A) II, III, V, IV, I B) III, I, II, IV, V C) IV, III, II, V, IV D) III, II, IV, V, I E) III, I, II, V, I 12

13 9. 3 Mart 1924 tarihinde Şeriye ve Evkaf Vekâleti nin kaldırılmasıyla yerine, I. Diyanet İşleri Başkanlığı, II. Vakıflar Genel Müdürlüğü, III. Şeyhülislamlık kurumlarından hangileri oluşturulmuştur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 13. Temsil Kurulu nun Ankara ya gelmesinden itibaren Milli Mücadele ye destek veren, TBMM nin açılmasına yardımcı olan ve Cumhuriyetin ilanı sonrasında da Diyanet İşleri Başkanlığı görevine getirilen Ankara Müftüsü aşağıdakilerden hangisidir? A) Eyüp Sabri Bey B) Şemsettin Günaltay C) Şeyh Saffet Efendi D) Hacım Muhittin Bey E) Rıfat Börekçi Şubat 1925 tarihinde Doğu Anadolu da baş gösteren Şeyh Sait İsyanı nı bastırmak için aşağıdaki önlemlerden hangisinin alındığı söylenemez? A) İstiklal Mahkemelerinin kurulması B) Başkomutanlık Kanunu nun çıkarılması C) Takririsükun Kanunu nun kabul edilmesi D) Bölgesel seferberlik ilan edilmesi E) İsyan bölgesinde sıkıyönetim ilan edilmesi 11. Aşağıdaki gelişmelerden hangisinin 29 Ekim 1923 tarihinde Cumhuriyetin ilan edilmesini kolaylaştırıcı etkisi diğerlerinden daha azdır? A) Amasya Genelgesi nin B) Sivas Kongresi nin C) Amasya Görüşmelerinin D) TBMM nin açılmasının E) Saltanatın kaldırılmasının 12. I. Şeyh Sait İsyanı II. İzmir suikast girişimi III. Menemen Olayı Yukarıdakilerden hangileri muhalefet partilerinin kapatılmasına neden olmuştur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 14. Aşağıdakilerin hangisinde I. de verilenin II. ye ortam hazırladığı savunulamaz? A) B) I. II. Mebuslar Meclisi nin kapatılması Mudanya Ateşkes Anlaşması nın imzalanması TBMM nin açılması Lozan Konferansı nın toplanması C) Saltanatın kaldırılması Cumhuriyetin ilanı D) Ankara nın başkent olması E) Hükümet bunalımın yaşanması 15. Türk İnkılâbının, I. çağdaşlaşmayı amaçlama, II. ezilen uluslara esin kaynağı olma, III. ulusal egemenliği esas alma İstanbul Hükümeti nin görevinin sona ermesi Kabine sistemine geçilmesi özelliklerinden hangilerine sahip olduğu savunulabilir? Bölüm 1: Siyasal Alanda İnkılâplar 13

14 TEST - Çözümler 2 1. Lozan Konferansı na Türkiye nin yanında İngiltere, Fransa, İtalya, Yunanistan, Japonya ve Yugoslavya katıldı. Boğazlar konusunda Sovyet Rusya ve Bulgaristan katılırken ABD konferansta gözlemci bulundurdu. Bu durumda konferansa Almanya katılmadı. Yanıt A Siyasal Alanda İnkılâplar 5. İsmet Paşa, 3 11 Ekim 1922 tarihleri arasında gerçekleşen Mudanya Konferansı nda; 20 Kasım Temmuz 1923 tarihleri arasında toplanan Lozan Konferansı nda TBMM yi temsil etmiştir. 23 Şubat 12 Mart 1922 tarihleri arasında gerçekleşen Londra Konferansı nda TBMM yi Bekir Sami Bey temsil etmiştir. Yanıt E 2. Kapitülasyon bilindiği gibi Osmanlı Devleti nin Fatih Sultan Mehmet zamanından itibaren Avrupalı devletlere tanıdığı ayrıcalıklardır. Bu ayrıcalıklar zaman içerisinde ekonomik yönden zararlı olmasının yanında kapsamı genişletilerek eğitim ve hukuk alanında da devletin egemenlik haklarına zarar vermeye başladı. Avrupalı büyük devletler Lozan Konferansı nda kapitülasyonların kaldırılmasına karşı çıkmakla, hem Türkiye deki çıkarlarını kalıcı kılmaya hem de Misakımilli de yer alan tam bağımsızlık hedefinin gerçekleşmesini önlemeye çalıştılar. Kapitülasyonların devam etmesi ekonomik yönden çökmüş durumda olan Türkiye nin dış borçlarını düzenli ödemesini kolaylaştırmaz, tam tersi zorlaştırır. Yanıt D 3. San Remo Konferansı, Osmanlı Devleti yle imzalanacak Sevr Antlaşması nın şartlarını belirlemek amacıyla 1920 yılında toplandı. Konferans 24 Nisan da toplandığından o sırada TBMM henüz gücünü ortaya koymadığından konferansta yoktu Ocak 1921 tarihleri arasında gerçekleşen I. İnönü Savaşı sonrasında İtilaf Devletleri, Londra Konferansı nı toplayarak TBMM ve İstanbul Hükümeti ni birlikte çağırdılar. Büyük Taarruz un kazanılmasından sonra 20 Kasım 1922 tarihinde başlayan Lozan Konferansı na da TBMM ile İstanbul Hükümeti birlikte çağrıldı. Fakat TBMM saltanatı kaldırarak İstanbul Hükümeti nin katılmasını önledi. 6. İngiltere tarafından desteklenen Hint Müslümanlarının liderlerinden Emir Ali ve Ağa Han, Halifelik konusunda dönemin başbakanı olan İsmet İnönü ye bir mektup yazdı. Bu mektup İsmet İnönü ye ulaşmadan halifelik yanlısı bazı çevreler tarafından İstanbul basınında iki gün yayınlandı. Zaten halife Abdülmecit Efendi de belirlenen yasal sınırlar içerisinde kalmayarak siyasi işlerle uğraşıyordu. Bu mektupları Türkiye nin iç işlerine müdahale olarak değerlendiren Mustafa Kemal ve arkadaşları 3 Mart 1924 tarihinde çıkarılan bir kanunla Halifeliği kaldırdı ve Osmanlı ailesinin bütün bireyleri ülke dışına gönderdi. Bu durum halifelik makamının ülkenin iç işlerine karışılmasını engellemeye yönelik bir harekettir. Yanıt B 7. Mustafa Kemal in eski silah arkadaşları onu tek adamlığa doğru gitmekle suçlayarak muhalif tutumlarını hızlandırdılar ve 17 Kasım 1924 tarihinde Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası nı kurdular. Partinin genel başkanlığına Kazım Karabekir getirildi. Adnan Adıvar, Ali Fuat Paşa, Cafer Tayyar Paşa, Rauf Bey, Refet Bele gibi Kurtuluş Savaşı nın önde gelen liderleri de partiye üye oldular. Fevzi Paşa (Çakmak) Genelkurmay Başkanı olarak kaldı ve siyasi faaliyetlerin dışında yer aldı. Yanıt C Yanıt D Bölüm 1: Siyasal Alanda İnkılâplar 4. TBMM nin I. ve II. olarak tanımlanması bina ile ilgili olmayıp Meclisin görev süresiyle ilgilidir. 23 Nisan 1920 de açılan I. TBMM, görev süresini tamamladığından 1 Nisan 1923 tarihinde seçim kararı alarak dağıldı. Seçimlerin yapılmasından sonra 11 Ağustos 1923 tarihinde II. TBMM açıldı. I. TBMM, ülkeyi işgalden kurtaran ve bir anayasa hazırlayarak Türkiye nin temellerini atan bir kurucu meclistir. 1 Kasım 1922 tarihinde saltanatın kaldırılması I. TBMM döneminde gerçekleşmiştir. II. TBMM, 1927 yılına kadar görev yaptı. Halifeliğin kaldırılması, Takririsükun Kanunu, Ankara nın başkent olması ve Tevhiditedrisat Kanunu II. TBMM döneminde gerçekleşmiştir. Yanıt A 8. Menemen Olayı 23 Aralık 1930 tarihinde, Şeyh Sait İsyanı 13 Şubat 1925 tarihinde, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası nın kurulması 17 Kasım 1924 tarihinde, Mustafa Kemal e İzmir de suikast planını yapıldığının anlaşılması 16 Haziran 1926 tarihinde Serbest Cumhuriyet Fırkası nın kapatılması 17 Kasım 1930 tarihinde gerçekleşmiştir. Yanıt D 14

15 9. Şeriye ve Evkaf Vekaleti, TBMM de alınan kararların dine uygun olup olmadığına bakardı. Diğer yandan aynı vekâlet yani bakanlık vakıfların, medreselerin ve ibadethanelerin bakım, onarım ve denetiminden sorumluydu. 3 Mart 1924 tarihinde Şeriye ve Evkaf Vekâleti nin kaldırılarak dinle ilgili yetkileri yeni kurulan Diyanet İşleri Başkanlığı na; vakıflarla ilgili yetkileri de oluşturulan Vakıflar Genel Müdürlüğüne devredildi. Şeyhülislamlık makamı bilindiği gibi Osmanlı Devleti nde dini konulardaki en üst makam idi. Saltanatın kaldırılmasıyla birlikte Şeyhülislamlık da ortadan kaldırıldı. Yanıt C 12. Şeyh Sait İsyanı sonrasında bu isyanla bağlantılı olduğu gerekçesiyle 3 Haziran 1925 tarihinde Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kapatıldı. İzmir Suikastı sırasında (16 Haziran 1926) herhangi bir muhalefet partisi yoktu. Serbest Cumhuriyet Fırkası 17 Kasım 1930 tarihinde kapatıldı. 23 Aralık 1930 tarihinde ise Menemen Olayı meydana geldiğinden bu olayın sonunda da parti kapatılmadı. Yanıt A 10. Eski Genç ilinin Piran köyünde 13 Şubat 1925 tarihinde Şeyh Sait liderliğinde bir isyan patlak verdi. İsyancılar halifeliği geri getirmeyi ve Doğu ve Güneydoğu Anadolu da ayrı bir devlet kurmayı amaçlıyorlardı. O günlerde Türkiye ile İngiltere arasında Musul Sorunu konusunda anlaşmazlık yaşandığından İngiltere bu isyana destek verdi. Türk hükümeti ise isyana karşı iki adet İstiklal Mahkemesi kurarak birini doğuya gönderdi. Takririsükun Kanunu ile hükümete geniş yetkiler verdi. İsyan bölgesinde sıkıyönetim ve seferberlik ilan etti. Başkomutanlık Kanunu bilindiği gibi Eskişehir Kütahya savaşlarında yaşanan yenilgi üzerine 5 Ağustos 1921 tarihinde kabul edildi. Yanıt B 13. Ankara Müftüsü olan Rıfat Börekçi, Kurtuluş Savaşı na yardımcı olan aydın bir din adamıdır. Temsil Kurulu nun Ankara ya gelmesinden itibaren Mustafa Kemal in yanında yer aldı. Cumhuriyetin ilanı sonrasında da siyasete girmeyerek Diyanet İşleri Başkanı olarak görev aldı. Yanıt E 14. İstanbul Hükümeti nin sona ermesi 1 Kasım 1922 tarihinde saltanatın kaldırılması ve buna bağlı olarak Osmanlı Devleti nin sona ermesiyle gerçekleşti. 4 Kasım 1922 de hükümet çalışmaları durduruldu. Ankara nın başkent olması 13 Ekim 1923 tarihinde gerçekleşmiştir. Yanıt D 11. Türkiye de daha Kurtuluş Savaşı sırasında gelecekte yönetimin Cumhuriyet olacağı dile getirilmişti. Bu anlamda; Amasya Genelgesi nde cumhuriyet kavramından üstü örtülü şekilde ilk kez bahsedildi. Sivas Kongresi nde milli irade egemen olacak kararı alındı. TBMM nin açılmasıyla egemenlik kayıtsız şartsız milletindir ilkesi kabul edildi. Saltanatın kaldırılması aile egemenliğine son verdiğinden cumhuriyete giden önemli bir adımdır. İstanbul Hükümeti ile Temsil Kurulu arasında gerçekleştirilen Amasya Görüşmeleri her ne kadar Temsil Kurulu nu meşrulaştırsa da diğer gelişmeler kadar cumhuriyete dayanak olmadı. Burada ulusal egemenlikle ilgili bir karar alınmadı. Yanıt C 15. Türk İnkılâbı, çağdaş uygarlık seviyesinin üzerine çıkmayı amaçlayan, ulusal egemenliği esas alarak cumhuriyeti kuran bir harekettir. Bu hareket sonraki yıllarda Asya ve Afrika da sömürülen ve bağımsızlık mücadelesi veren birçok ulusa esin kaynağı oldu. Yanıt E Bölüm 1: Siyasal Alanda İnkılâplar 15

16 BÖLÜM - 2 HUKUK VE EĞİTİM ALANINDA İNKILÂPLAR A. Hukuk Alanında İnkılâplar Yeni Türk Devleti nin hukuk alanında temel hedefi hukukta birliği, çağdaşlığı ve buna bağlı olarak da laikliği sağlamaktı. Bu alanda 1924 Anayasası ve Medeni Kanun önemli adımlar oldu. Hukuk ve Eğitim Alanında İnkılâplar 1924 Anayasasında Zamanla Yapılan Değişiklikler 1928 yılında devletin resmi dini İslam dır hükmü ile TBMM nin dinsel hükümleri yerine getirme yükümlülüğü anayasadan çıkarıldı. Yine 1928 yılında TBMM de vallahi, billahi, tallahi şeklinde yapılan dinsel yemin yerine; namusum ve şerefim üzerine ant içerim şeklinde laik bir ibare getirildi. 1930, 1933 ve 1934 te kadınlara sırasıyla belediye, muhtarlık ve milletvekilliği seçme ve seçilme hakkı tanındı. Seçmen yaşı 22 ye çıkarıldı yılında Atatürk ilkeleri anayasaya kondu yılında içeriği değiştirilmeden dili sadeleştirildi. Bölüm 2: Hukuk ve Eğitim Alanında İnkılâplar 1924 Anayasası 1921 tarihli Teşkilâtıesasiye Kanunu kısa bir anayasa olduğundan ihtiyaçları karşılayamıyordu. Bu nedenle 20 Nisan 1924 tarihinde TBMM yeni bir anayasa kabul etti. Buna göre; Türkiye Devleti bir cumhuriyettir. Türkiye Devleti nin dini İslam, dili Türkçe ve başkenti Ankara dır. Egemenlik kayıtsız şartsız ulusundur ve egemenliğin tek temsilcisi TBMM dir. Yasama yetkisi TBMM de, yürütme yetkisi TBMM adına hükümette, yargı gücü bağımsız mahkemelerdedir. Seçimler dört yılda bir yapılır, seçme ve seçilme hakkı erkeklere aittir. Her kırk bin seçmen bir milletvekili seçer, seçmen yaşı on sekiz, seçilme yaşı otuzdur. Cumhurbaşkanları meclisin içerisinden dört yıl için seçilir ve bir kişi birden fazla kez seçilebilir. Türkiye halkına din ve ırk ayırt edilmeksizin vatandaşlık bakımından Türk denilecektir Anayasasının Genel Özellikleri 1921 Anayasasını tamamlar niteliktedir. Yargı yetkisi bağımsız mahkemelere verilse de yasama ve yürütme yetkisi meclis aracılığıyla yürütülmektedir. Güçler birliği ilkesi benimsendi. Temel hak ve özgürlüklerin sonradan çıkarılacak yasalarla düzenleneceği belirtildi. Türk Medeni Kanunu Çağdaş toplumlarda aile, borç, miras ile kişi hak ve özgürlüklerini düzenleyen temel kanunlara medeni kanun denir. Osmanlı Devleti nde 1870 lerden itibaren hazırlanmaya başlanan Mecelle ilk Osmanlı medeni kanunu olmakla birlikte Hanefi mezhebine göre düzenlendiğinden yetersizdi. Bu alanda eksikliği gören Mustafa Kemal, bir medeni kanun hazırlanmasını istedi. İsviçre Medeni Kanunu en son hazırlanan kanunlardandı ve Türk toplumunun yapısına da uygun bulundu. Bu kanun örnek alınarak hazırlıklar yapıldı ve 17 Şubat 1926 da Türk Medeni Kanun u kabul edildi 4 Ekim de yürürlüğe girdi. Önemli hükümleri; Kadınlara istediği mesleği seçme hakkı tanındı, Tek eşlilik ve evlenmede resmi nikâh zorunluluğu getirildi, Evlat edinme ile ilgili gereken şartlar yasa kapsamına alındı, Evlenme kayıt altına alınarak kadınlara evlenme, boşanma, miras ve mahkemede erkeklerle eşit haklar tanındı, Evlilik için yaş sınırı getirildi, Yasalarda açık hüküm bulunmadığı durumlarda hâkimlere takdir hakkı tanındı, Çocukların dinsel tercihlerinde ana ve babanın söz sahibi olacağı kabul edildi, Her ergin kişinin istediği dini seçebileceği hükme bağlandı. Medeni Kanunun Önemi Medeni Kanun, ailede kadınla erkeği haklar bakımından eşit hale getirdi. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan Ermeni, Rum, Musevi ve Süryani cemaatlerinin temsilcileri feragatnameler yayın- 16

17 layarak Lozan Antlaşması ile kendilerine tanınan haklardan vazgeçtiklerini ilan ettiler. Medeni Kanunla dinsel konularda hukuk ve devletin tarafsızlığı sağlandı. Hukuk Alanında Diğer Önemli Gelişmeler 1924 yılında Şer iye Mahkemeleri kaldırılarak iki yıl sonra da hâkim ve avukatlık yasaları kabul edildi yılında Borçlar Kanunu İsviçre den alındı. Ceza Kanunu, 1926 da İtalya nın 1889 tarihli ceza yasası örnek alınarak hazırlandı da devlet memurlarının hak, görev ve sorumluluklarını düzenleyen Devlet Memurları Yasası kabul edildi. Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu, 1927 de İsviçre yasası örnek alınarak hazırlandı. Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu, 1929 da Alman yasaları örnek alınarak hazırlandı. İdare Hukuku, 1929 yılında Fransız yasalarından yararlanılarak kabul edildi. B. Eğitim Alanında Yapılan İnkılâplar Mustafa Kemal, Yeni Türk Devleti nde eğitim öğretim faaliyetlerinin yeni baştan düzenlenmesini zorunluluk olarak görmekteydi. Bu alanda yapılan başlıca inkılâplar şunlardı: 3 Mart 1924 te Tevhiditedrisat Kanunu ile bütün okullar devlet denetimine alındı. Böylece eğitimde ikilikler giderildi ve laik eğitimin de temelleri atıldı yılında o zamanlarda Şeriye ve Evkaf Vekâletine bağlı olarak faaliyet yürüten medreseler kapatıldı. Yerine din eğitimi vermek için İmam Hatip Okulları ve Yüksek İslam Enstitüleri açıldı yılından itibaren çıkarılan kanunlarla ilkokuldan başlayarak kademeli şekilde karma eğitime geçildi. 2 Mart 1926 tarihinde kabul edilen Maarif Teşkilatı Hakkında Kanun ile Türk Milli Eğitim Teşkilâtı yeniden düzenlendi. İlk, orta ve lise seviyesinde okutulacak dersler belirlendi, ayrıca okul açma izni bakanlığa verildi. Yeni Türk Harflerinin Kabulü Arap harfleri Türkçenin yapısına uymadığından Osmanlı Devleti nin son yıllarından itibaren bu konuda aydınlar arasında tartışmalar süregelmekteydi. Çalışmalar tamamlandıktan sonra 1 Kasım 1928 de Latin harfleri düzenlenerek Yeni Türk harfleri adıyla kabul edildi. Yeni Türk harflerine ç, ş, ğ gibi Türk fonetiğine uygun harfler eklendi. Okullarda yeni harfler öğretilirken, 1 Mart 1929 tarihine kadar bütün resmi yazışmaların Yeni Türk harfleriyle yapılması kararlaştırıldı. Millet Mektepleri nin Açılması Harf inkılâbına bağlı olarak okul çağını geçen kişilere Yeni Türk harflerini öğretmek amacıyla Millet Mektepleri açıldı. 24 Kasım 1928 de kabul edilen Millet Mektepleri Talimatnamesi yle teşkilâtın genel başkanı ve Millet Mektebi nin Başöğretmeni Gazi Mustafa Kemal Hazretleri olduğu ilan edildi. Böylece bir çeşit okuma yazma seferberliği başlatılmış oldu. Üniversite Reformu Osmanlı Devleti nde modern üniversite seviyesinde okul sayılabilecek eğitim kurumu olan Darülfünün 1870 lerde açılsa da medreselilerin tepkisi nedeniyle üç kez kapatılmış ve 1900 yılında tam olarak faaliyete geçebilmişti. Bu yönünün yanında Yeni Türk Devleti nin ihtiyaçlarını da karşılamaktan uzaktı yılında Alman uzman Albert Malche nin hazırladığı rapor doğrultusunda Darülfünun kapatıldı ve yerine İstanbul Üniversitesi kuruldu. İlerleyen zamanda İstanbul Mülkiye Mektebi, Siyasal Bilgiler Fakültesi ne; Ankara Hukuk Mektebi de Hukuk Fakültesi ne dönüştürüldü lu yıllardan itibaren Almanya da Hitler in iktidara gelmesiyle bu ülkeden kaçan birçok bilim adamı Türk üniversitelerinde görevlendirildi. Atatürk Dönemi nde Tarih ve Dil Alanında Çalışmalar Osmanlı Devleti nde tarih denilince akla daha çok Osmanlı ve İslam tarihi gelmekteydi. Mustafa Kemal, tarih çalışmalarını düzenli yürütebilmek amacıyla 15 Nisan 1931 tarihinde Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti nin ( 1935 yılında Türk Tarih Kurumu) kuruluşuna öncülük etti. Amaç; Türk ulusunun tarihinin bütün dönemlerini araştırmak, Türk tarihinin insanlık tarihi içerisindeki yeri ve önemi ortaya koymak, Ülkemizde bizden önce yaşayan diğer uygarlıkları incelemekti. Türk Tarih Kurumu, adı Atatürk tarafından verilen Belleten adıyla süreli yayın çıkardı yılında Atatürk ün de desteklediği Türk Tarih Tezi ortaya atıldı. Buna göre büyük uygarlıklar Orta Asya dan dünyaya yayılmıştı. Bu tez o dönemde Türk tarihine ilgiyi artırmak amacıyla ileri sürüldü. Türk Dil Kurumu nun Kurulması 12 Temmuz 1932 tarihinde Türk Dili Tetkik Cemiyeti (Türk Dil Kurumu) kuruldu. Bu kurumun amacı; Halkın dilinden kelimeler derleyerek yayınlamak, Yabancı dilerden Türkçeye geçen birçok terimin Türkçe karşılığını bulmak, Türkçeyi yabancı dillerin baskısından kurtarmak, Türkçenin tarihi geçmişini ve kaynaklarını araştırmaktı. Atatürk, tarih alanında çalışmaları teşvik etmek amacıyla Türk Tarih Tezini, dil alanında çalışmaları teşvik etmek için de "Güneş Dil Teorisini" ortaya attı. Bölüm 2: Hukuk ve Eğitim Alanında İnkılâplar 17

18 TEST - TEST Osmanlı Devleti nin son yıllarında Şer i mahkemelerin yanında azınlık mahkemeleri, Avrupalı devletlerin elçiliklerine bağlı olan mahkemeler ve Batı tarzı mahkemeler bulunmaktaydı. Bu durumun aşağıdakilerden hangisini zorlaştıracağı savunulabilir? A) Aynı suça aynı cezanın verilmesini B) Geleneklerin hukuk kuralları üzerindeki etkisini C) Devletin iç işlerine karışılmasını D) Mahkemelerde avukat bulundurulmasını E) Hukukta farklı uygulamaların ortaya çıkmasını Hukuk ve Eğitim Alanında İnkılâplar tarihli Teşkilâtıesasiye ile 1924 Anayasası nın, I. yasama, yürütme ve yargı ilişkisi, II. egemenliğin ulusta olması, III. seçim süresi konularının hangilerinde ortak özelliklere sahip olduğu savunulabilir? D) I ve II E) II ve III Bölüm 2: Hukuk ve Eğitim Alanında İnkılâplar yılında, 1921 tarihli Teşkilâtıesasiye nin yerine yeni bir anayasa hazırlanmasında aşağıdakilerin hangisinin etkisinden bahsedilemez? A) Teşkilâtıesasiye nin savaş koşullarında hazırlanan kısa bir anayasa olmasının B) Kanunuesasî nin Teşkilâtıesasiye ile çelişmeyen hükümlerinin yürürlükte kalmasından doğan ikiliğe son verilmek istenmesinin C) Yapılacak köklü inkılâplara ortam hazırlanmak istenmesinin D) Cumhuriyet yönetiminin güçlendirilmek istenmesinin E) Yasama yetkisinin TBMM ye verilmesini sağlama amacının 3. Mustafa Kemal in, Bugünün gereksinimlerine uygun yasa yapmak ve onu iyi uygulamak, refah ve ilerleme araçlarının en önemlilerindendir sözleri; I. Hukuk kuralları toplumsal ihtiyaçları karşılayacak şekilde düzenlenmelidir. II. Hukuk kuralları hazırlamak kadar onu uygulamak da önemlidir. III. Kalkınma ve ilerleme hukuk kurallarından bağımsızdır. yargılarından hangileriyle aynı doğrultudadır? Anayasası nda Türkiye halkına din ve ırk ayırt edilmeksizin vatandaşlık bakımından Türk denecektir hükmüne yer verilmekle, I. birlik ve beraberliği güçlendirme, II. kültürel farklılıklara saygılı olma, III. ülkü birliğini ön plana çıkarma hedeflerinden hangilerinin gerçekleştirilmek istendiği savunulabilir? yılında Şeriye ve Evkaf Vekâleti ile Şeriye mahkemeleri ve kadı yetiştiren kuzat medreseleri kapatıldı. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesi sayılabilir? A) Hukuk alanında Batılılaşmanın zamana bırakıldığının B) Kadıların görev sürelerinin uzatıldığının C) Hukuk alanında da modernleşmeye gidildiğinin D) TBMM nin bütün yargı görevini üzerine aldığının E) Toplumda suç işleme oranının azaldığı Anayasası nda laikliğe aykırı olduğu hâlde devletin resmi dini İslam dır hükmüne yer verilmesinde, I. Halifeliğin kaldırılmasıyla ortaya çıkabilecek tepkileri azaltma, II. Din adamlarının mecliste temsil edilme oranlarını artırma, III. Hukuk kurallarını dini esaslara göre yenileme amaçlarından hangilerinin etkili olduğu savunulabilir? 18

19 8. Osmanlı Devleti nde 1870 yılından itibaren Ahmet Cevdet Paşa tarafından hazırlanan Mecelle yerine 1926 yılında Türk Medeni Kanunu nun hazırlanmasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Hazırlanmasının üzerinden belirli bir zaman diliminin geçmesi B) Hanefi mezhebine göre hazırlanması C) Hazırlanmasının uzun zaman alması D) İslam hukukunun yanında günün ihtiyaçlarına göre kurallar eklenmesi E) Daha çok borç ilişkilerine yer vermesi Anayasası nda 1928 yılında yapılan değişiklikle dine göre yemin etme kuralı ile dini hükümleri yerine getirme görevi TBMM dedir hükmü, anayasadan çıkarıldı. Bu durum aşağıdakilerden hangisi için kanıt olabilir? A) Devletin dini hizmetleri dinî gruplara bıraktığına B) Mahkemelerde din adamlarının da görevlendirilmeye başlandığına C) Laikleşme adımlarının devam ettiğine D) Anayasa değişikliklerinin halk oylamasıyla kabul edildiğine E) Meclisin yasama yetkisinin sınırlandırıldığına 10. Mustafa Kemal, 1922 yılında yaptığı bir konuşmada adliye siyasetimizde izlenecek amaç evvelâ halkı yormaksızın hızla, isabetle, güvenle adaleti dağıtmaktır demiştir. Mustafa Kemal bu sözleriyle öncelikle aşağıdakilerden hangisine verdiği önemi ortaya koymuştur? A) Hukuk devleti anlayışına B) Örfi ve Şer i hukuk arasında uyumun sağlanmasına C) Yargıç yetiştiren kurumların çoğaltılmasına D) Batı kaynaklı hukuk kurallarının benimsenmesine E) Yasama, yürütme ve yargının tek elde toplanmasına 11. Türk Medeni Kanunu yla Türk kadınlarına, I. siyasal, II. ekonomik, III. kültürel alanlarının hangilerinde haklar tanınmıştır? D) II ve III E) I, II ve III 12. Mustafa Kemal 1925 yılında Türklerin 1453 zaferini düşününüz. Bütün cihana karşı İstanbul u sonsuza dek Türk topluluğuna mal etmiş olan kuvvet ve kudret, yaklaşık olarak aynı yıllarda bulunmuş olan matbaayı Türkiye ye kabul için hukukçuların karşı çıkışını yenmeye muktedir olamamıştır demiştir. Mustafa Kemal in bu sözleriyle hukukçularda aşağıdaki özelliklerden hangisini aradığı savunulabilir? A) Yöneticilerin görüş ve direktiflerini eksiksiz uygulamalarını B) Hukuk kurallarının kalıcı olmasını sağlamalarını C) Toplumsal değişim ve gelişimi desteklemelerini D) Eski ile yeni arasında kaynaşmayı sağlamalarını E) Devlet kurumlarını denetim altında tutmalarını 13. Türk hukuk inkılâbının, I. hukukta birlik, II. hukukta çağdaşlık, III. hukukta laiklik hedeflerinden hangilerini esas aldığı savunulabilir? 14. Türk Medeni Kanunu yla çocuğun dinsel tercihlerinden ve eğitiminden ana babanın sorumlu olduğunun kabul edilmesi, I. aile içerisinde kadın erkek eşitliğini sağlama, II. aile bağlarını güçlendirme, III. aile bütünlüğünü yasal güvence altına alma hedeflerinden hangilerinin gerçekleştirilmesini kolaylaştırdığı savunulabilir? 15. Türk hukuk inkılâbı sırasında azınlıklar arasındaki davalara bakan Cemaat mahkemeleri ile yabancılar arasındaki davalara bakan Konsolosluk mahkemelerinin kaldırılması öncelikle aşağıdakilerden hangisine verilen öneme kanıt sayılabilir? A) Sosyal devlet anlayışına B) Bağımsız devlet anlayışına C) Güçler birliğine D) Yargıçların güvence altına alınmasına E) Herkesin kendi inançlarına göre yargılanmasına Bölüm 1: 2: Siyasal Hukuk ve Alanda Eğitim İnkılâplar Alanında İnkılâplar 1. A 2. E 3. D 4. B 5. E 6. C 7. A 8. B 9. C 10. A 11. D 12. C 13. E 14. E 15. B 19

20 TEST - TEST Osmanlı eğitim sisteminde mektepler, medreseler, yabancı ve azınlık okulları olmak üzere farklı programlara göre eğitim veren okullar bulunmaktaydı. Bu durumun aşağıdakilerden hangisini engelleyeceği savunulabilir? A) Azınlıkların kendi kültürlerini korumasını B) Düşünce ve duyguda birleşen nesiller yetiştirilmesini C) Kültürel alanda ikiliklerin ortaya çıkmasını D) Devletin iç işlerine karışılmasını E) Batı kökenli öğretim tekniklerinin ülkeye girişini Hukuk ve Eğitim Alanında İnkılâplar 4. Mustafa Kemal, 1923 yılında İzmir de yaptığı bir konuşmada Milletimizin memleketimizin irfan yuvaları bir olmalıdır. Bütün memleket evlâdı, kadın ve erkek oradan çıkmalıdır demiştir. Mustafa Kemal in bu sözleri öncelikle aşağıdaki inkılâplardan hangisinin habercisi niteliğindedir? A) Tevhiditedrisat Kanunu nun B) Maarif Teşkilatı Hakkında Kanun un C) Millet Mekteplerinin D) Lise eğitiminin zorunlu olmasının E) Darülfünun un kapatılmasının Bölüm 2: Hukuk ve Eğitim Alanında İnkılâplar 2. Mustafa Kemal, I. Maarif Kongresinin toplandığı günlerde Eskişehir Kütahya Savaşları başlayınca kongrenin ertelenmesini isteyenlere Ertelemeyin, cehaletle savaş, düşmanla savaştan daha az önemli değildir demiştir. Mustafa Kemal in bu sözleriyle öncelikle eğitimin hangi yönüne vurgu yaptığı savunulabilir? A) Milli kültürü genç kuşaklara aktarma B) Çağın koşullarına göre düşünce ve davranış sergileyen bireyler yetiştirme C) Sanayi kuruluşlarında görev alacak teknik eleman sağlama D) Bireylerin ilgi ve yeteneklerini açığa çıkarma E) Kendi akran grubu içerisinde sosyalleşmeyi sağlama 3. 3 Mart 1924 tarihinde kabul edilen Tevhiditedrisat Kanunu yla bütün okulların Milli Eğitim Bakanlığı na bağlanması, I. aynı hedefe doğru yürüyen bir millet hâline gelinmesi, II. eğitimde ikiliklerin ortadan kaldırılması, III. milli birlik ve beraberliğin güçlenmesi sonuçlarından hangilerini kolaylaştırdığı savunulabilir? 5. Yeni Türk Devleti, 1924 yılından itibaren ilkokullardan başlayarak kademeli olarak orta ve yükseköğretimde karma eğitime geçmiştir. Bu durumun, I. toplumsal hayatta eşitliğin sağlanması, II. farklı sınıf ve zümrelerin ortaya çıkması, III. eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması sonuçlarından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir? yılında medreselerin kapatılarak yerine imam hatip okulları ve Yüksek İslam Enstitüleri açılması aşağıdakilerden hangisine kanıt sayılabilir? A) Dinsel kurumların devletten bağımsız hereket edeceğine B) Din eğitimi veren kurumların sayısının değişmediğine C) Din eğitiminin çağın ihtiyaçlarına göre yeniden düzenlendiğine D) Mektep medrese ayrımının devam edeceğine E) Okullaşma oranının azaldığına 7. I. Medreselerin kapatılması II. Yeni Türk harflerinin kabul edilmesi III. Millet Mektepleri nin açılması Yukarıdaki inkılâplardan hangileri toplumda yeniliklerin yaygınlaşmasını kolaylaştırdığı savunulabilir? 20