Türk Eğitim Tarihi. 6. Eğitimde İlk Yenileşme Dönemi Dr. Ali GURBETOĞLU

Transkript

1 Türk Eğitim Tarihi 6. Eğitimde İlk Yenileşme Dönemi Dr. Ali GURBETOĞLU

2 6. Eğitimde İlk Yenileşme Dönemi Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 2

3 Eğitimde İlk Yenileşme Osmanlı Devlet yetkilileri, bir dizi yenilgiler üzerine öncelikli olarak askeri alanda bazı yeniliklere gidilmesini gerekli görmüştü. I. Abdülhamit ( ), III. Selim ( ), II. Mahmut ( ) dönemlerinde çeşitli yenileşme çabaları sürmüştü. Bu amaçla eğitim alanında Hendese hane adıyla 1734 te kurulan bir askeri okul çok kısa ömürlü olmuştu. Esas yenileşme Mühendishane-i Bahri Hümayun un (Askeri Deniz Okulu) 1776 da açılmasıyla başlamıştı. Askeri Deniz Okulu nun açılışı, Osmanlı da yeni bir devrenin başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Bu ilk başarılı girişimi 1795 te açılan Mühendishane-i Berr-i Hümayun takip etti. Bunları; Tıphane-i Amire ve Cerrahhane-i Mamure (1827), Mekteb-i Harbiye (1834), Mızıka-i Hümayun Mektebi (1834) gibi diğer askeri kurumlar takip etti Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 3

4 Dönemin Genel Özellikleri Eğitimde yenileşmeye askeri okullar açılarak başlandı. Bu kurumlarda yabancı öğretmenlere de görev verilmişti. İlk kez Batı dilleri (Fransızca-İngilizce) programlara girmişti. Bu dönemde Batıdaki müspet bilimlerin öğrenilmesine oldukça önem verilmişti. İlköğretimin zorunluluğu ilk kez bu dönemde gündeme gelmişti. İlk olarak tahsil için 1830 larda Batıya öğrenci gönderildi. İlk Türkçe gazete Takvim-i Vekayi yayımlanmıştır. (1831) Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 4

5 Askeri Alanda İlk Yenileşmenin Nedenleri Bunlardan başlıcaları; Savaşlardaki yenilginin, iyi yetişmemiş subaylara bağlanması, Batı devletlerinin askeri başarılarının temelinde subaylarının iyi eğitilmesinin fark edilmesi, Eğitimde yenileşme ve batılılaşmanın gereğine inanılması ve tepkilerden çekinilerek bunun, askeri alanda başlatılması, Batıda gelişen müspet bilimlerin öncelikle askeri alanda ülkeye taşınmasıdır Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 5

6 Batılı Tarzda İlk Askeri Eğitim Kurumları Mühendishane-i Bahr-i Hümayun 1776 Mühendishane-i Berr-i Hümayun 1795 Tıphane-i Amire ve Cerrahhane-i Mamure 1827 Mekteb-i Harbiye 1834 Mızıka-i Hümayun Mektebi Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 6

7 Mühendishane-i Bahr-i Hümayun (1776) İlk askeri deniz mühendislik okuludur. Mayıs 1770 de Çeşme limanında Osmanlı donanmasının yakılması sonrası ihtiyaçtan kurulmuştur. Matematik-geometri derslerinin Hendese adı altında okutulmasından dolayı bu ad verilmiştir İlk hocası Cezayirli Seyit Hasan adında Batı dillerini de bilen bir denizcidir yılı şubatında Kasımpaşa da açılan okul II. Mahmut döneminde Heybeliada ya taşındı. Tanzimat la beraber Mekteb-i Bahriye adıyla anılmaya başlayan bu okul, Osmanlı da Batıya açılan ilk pencere hüviyetindedir. Okulda Fransız öğretmenler ve ulemadan bazı önemli kişiler de ders vermiştir. Deniz Harp Okulunun temeli olduğu kabul edilen bu okulunun, İstanbul Teknik Üniversitesinin de temelini oluşturduğu iddia edilmektedir Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 7

8 Programı Bu okullara kaynaklık edebilecek kurum yoktu ve önceleri bu kuruma okuma-yazma bilmeyen çocuklar da alınmaktaydı. Süresi üç yıl olan bu kurumda, çocuklara önce okuma-yazma, Arapça, Farsça, Fransızca, Matematik ve denizcilik öğretilmekteydi. Sonraları kaptan ve subayların Kur an ve sülüs yazı bilen yaşlarındaki çocukları alınmaya başlandı. İlk iki sınıfta ortak dersler; İlmihal, Arapça, Hesap, Hendese, Cebir, Resim öğretilirdi. Üçüncü sınıfta uzmanlık sınıflarına ayrılır ve ilgili alanın uzmanlık dersleri okutulurdu den itibaren Fransızca seçmeli, İngilizce zorunlu ders olarak okutuldu Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 8

9 Mühendishane-i Berr-i Hümayun (1795) Askeri Kara Okulu anlamındadır. III. Selim tarafından açılmıştır. Haritacılık, gemi inşaatı ve inşaat mühendisliği öğretimi yapmaktaydı Eğitimde, topçuluk, istihkam, haritacılık ağırlıklıydı. Haftada 5 gün eğitim verilen kurumda, Pazartesi ve Perşembe günleri arazide uygulamaya ayrılmıştı. Bu durum, eğitimde uygulamaya önem verildiğini göstermektedir. Nizamnamesinde kuruluş amacı; Hendese, Hesap, Hikmet ve Coğrafya fenlerinin yayılması Devlet için gerekli harp sanayisinin eğitim-öğretim ve uygulamasının sağlanması Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 9

10 1847'de mühendislik eğitiminin dışında mimarlık eğitimi de vermeye başladı 1883'te Mühendishane-i Bahr-i Hümayun ile birleştirilerek Hendese-i Mülkiye adını almıştır. 1909'da Mühendis Mekteb-i Alisi, 1928 de yüksek mühendis mektebi olarak sivil bir kuruma dönüştü yılından itibaren de İstanbul Teknik Üniversitesi olarak devam etmektedir Bu kurumun, Kara Harp Okulunun da temeli olduğu kabul edilmektedir Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 10

11 Tıphane-i Amire ve Cerrahhane-i Mamure(1827) III. Selim zamanında, yayımlanan bir nizamname (1807) ile,istanbul Tersanesi içinde bir tıp okulu kurulmuş, bu okulda; Eğitimin İtalyanca olması ve zamanla Fransızcaya geçilmesi Yetişen tabiplerin donanmada görev alması planlanmıştı. Aynı yıl çıkan Kabakçı isyanı yüzünden bu teşebbüs sonuçsuz kalmıştır. Askeri tabip yetiştiren kurum bundan 20 yıl sonra II. Mahmut döneminde, 1827 tarihinde açılmıştır. Okul 1839 da Mekteb-i Tıbbiye-i Askeriye-i Şahane adını almış, 1894 te Mekteb-i Tıbbiye-i Askeriye-i Şahane adıyla Haydarpaşa semtine taşınmıştır Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 11

12 Dört yıl süreli bu okulun programı şöyledir: Arapça, Türkçe, Fransızca dil bilgisi, Anatomi ve tıp bilimi, Cerrahlık uygulaması Tıbbiye kısmında öğretim Fransızca, Cerrahiye kısmında Türkçe olarak yürütülmekteydi. Okulda ağırlıklı olarak yabancı hocalar ders vermekteydi. Bu kurum günümüzde GATA nın temelini oluşturur Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 12

13 Mekteb-i Fünun- Harbiye (1834) Yeniçerinin bozulan disiplini ve yeniliğe kapalı yapısı nedeniyle yeni bir asker yetiştirme sistemine ihtiyaç duyulmaktaydı. III. Selim in bu amaçla kurmaya çalıştığı Nizam-ı Cedit ocağı, onun hayatına malolmuştu. 15 Haziran 1826 da yeniçeri ortadan kaldırıldı ve yerine Asakir-i Mansur-i Muhammediye kuruldu Burada küçük yaştaki er, onbaşı ve çavuşlardan yeteneklileri seçilerek alınırdı Mektep veya Sıbyan Bölükleri şeklinde teşkilatlandırıldı(1831) Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 13

14 Buraya Avrupa dan da hocalar getirtildi. Eğitimde; okumayazma, dini bilgiler ve harp bilgileri öğretilmekteydi. Mühendishaneden de yılda birkaç subayın yetişmesi, Osmanlı nın eğitilmiş asker ve subay ihtiyacını karşılamaya yetmiyordu. Bu nedenle padişahın emriyle yeni bir askeri okul açılması kararlaştırıldı tarihinde Mekteb-i Fünun-i Harbiye adında yeni bir askeri okul kuruldu. Bu okula, daha önce kurulmuş olan Mektep ya da Sıbyan Bölükleri denilen askerler alındı ve bunlara daha ciddi bir program uygulanmaya başlandı. Böylece okulun ilk öğrencileri, ordunun da bir taburunu teşkil ediyordu Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 14

15 Mekteb-i Harbiye iki kısımdan oluşmaktaydı: Birinci kısımda 8 adet hazırlık sınıfı bulunuyordu İkinci kısımda ise mesleki dersler verilmekteydi. Okulun kurulmasından hemen sonra bazı öğrenciler tahsil için Viyana, Paris, Londra ya gönderildi. Avrupa dan da öğretmenler getirtilmişti. Mektebi Harbiye, kendi döneminde en gözde eğitim kurumlarından biri haline gelmişti. Buradan mezun olan subaylar, sivil okullarda müsbet bilimleri okutan öğretmenler olarak görev almışlardı. Böylece bu kurum; sadece subay yetiştirerek değil, uzun yıllar sivil öğretim kurumları için bir öğretmen kaynağı olmuştu Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 15

16 Mızıka-i Hümayun Mektebi (1834) 1826 da yeniçeriyle birlikte Mehterhane de ortadan kalkmıştı O nedenle ordunun ihtiyacı olan yeni bir mızıka mektebi 1834 yılında açıldı. Bu kurum bir askeri bando dur. Kurumun başına İtalyan Donizetti Paşa getirilmişti. Günümüz Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası nın çekirdeği olduğu kabul edilir Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 16

17 Yenileşme Döneminde Açılan Sivil Okullar Rüşdiye Mektepleri (1839) Mekteb-i Maarif-i Adliye Mekteb-i Ulüm-i Edebiye Tercüme Odası Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 17

18 Rüşdiye Mektepleri (1839) 1776 dan itibaren açılmaya başlayan askeri okullara gelen öğrencilerde belirli bir standart olmadığı için onları belli bir standarda ulaştırma çabaları gecikmelere neden olmaktaydı. Sıbyan mekteplerinin belirli bir standarda sahip olmaması bu sorunu doğuruyordu. O nedenle, sıbyan mektepleri ile askeri eğitim kurumları arasında yeni bir öğretim kurumuna ihtiyaç duyuldu. Çocukların Rüşd çağına kadar bu okullarda okumaları düşünüldüğü için bu isim II. Mahmut tarafından verilmiştir. Şubat 1839 da açılan ilk Rüşdiyeler; Mekteb-i Maarif-i Adliye ve Mekteb-i Ulüm-i Edebiye dir. Genel Rüşdiyelerin açılışı Şubat 1839 da kararlaştırılmasına rağmen 1846 dan sonra mümkün olabilmişti Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 18

19 Mekteb-i Maarif-i Adliye Rüşdiye düzeyinde bir öğretim kurumu olup kuruluş amacı sivil memur yetiştirmekti. II. Mahmut tarafından kurulan bu okul, II. Mahmut un mahlası Adli olduğundan bu isimle anılmıştır. Dolayısıyla bu kurumun Hukuk eğitimiyle herhangi bir ilişkisi yoktur. Programı: Arapça, Farsça, Türkçe İnşa, Fransızca, Hendese, Coğrafya, Tarih, Politika gibi dersler okutulmuştu. Mekteb-i Ulüm-i Edebiye Rüşdiye düzeyinde bir öğretim kurumu olup gerek halk için ve gerekse memur olacaklar için yanlışsız yazı yazabilmeyi öğretmek amaçlıdır. Bir konuyu derli toplu ve düzgün yazmayı öğretmek amacıyla Mart 1839 da açılmıştır. Öğrenciler kabiliyet ve performanslarına göre değişen miktarlarda burs almaktaydı Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 19

20 Tercüme Odası ve Yabancı Dil Öğretimi Osmanlı ile ticari ilişki içindeki Batılı devletler, Türkçe öğrenme konusunda ısrarlı olmuşlardı. Örneğin Venedikliler; 1551 den beri gençlerini, Türkçe öğrenmek üzere İstanbul a gönderiyor, ticari işlerinde bu gençlerden yararlanıyorlardı. Fransızlar, 1700 lü yıllardan itibaren Türkçe öğrenmeye önem vermişler, gençlerini İstanbul daki elçiliklerine gönderip Türkçe öğrenmelerini sağlamışlardı. Bu çocuklar Paris te bir kolejde belli bir eğitimden geçirildikten sonra gönderilmekteydi. Fransa bu amaçla İstanbul da Dil Oğlanları Mektebi adlı bir tercüman okul açmıştı. Osmanlı da 19. yy kadar batı dillerini öğrenme konusunda bir istek görülmez Devletin tercümanlık vb. işleri İstanbul Fener Rumlarına bırakılmıştı. Devlet bu yüzden farkına varmadığı zararlara uğramaktaydı 1820 de çıkan Yunan isyanı sonrası bu konudaki hata fark edilmişti. Bunun üzerine tercümanlık işleri Rumlardan alınıp Ermenilere ve Yahudilere verilmişti. Ayrıca Babı Ali içinde Tercüme Odası oluşturularak, gençlere Fransızca öğretilmişti Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 20

21 Beşiktaş Cemiyet-i İlmiyesi 19. yy. başlarında Beşiktaş ta Osmanlı ve Batı kültürünü bilen, müsbet bilimlerin önemini iyi kavramış bilim adamları ve aydınlar topluluğu oluşmuştu. Fatih semtinde Ulema oturduğu gibi, Beşiktaş ta da ulemadan müsbet bilimleri de öğrenenlerin ve ediplerin yerleştiği bilinmektedir. Bu kişiler, kendi evlerinde ilmi toplantı ve tartışmalar düzenlemekteydi. Bu tartışmalara isteyenler katılıyor, isteklilere dersler veriliyordu yıllarında dönemin önemli alimleri kendi aralarında uyumlu bir biçimde dersler vermekteydiler. Bu toplantılara gençler çok önem veriyor, uzakta oturanlar Beşiktaş ta ev kiralama yoluna gidiyordu. Bunlar çeşitli vesilelerle Batıyı görmüş, Batı kültürünü tanımış şahsiyetlerdir. Müsbet bilimlerin Osmanlı da itibar görmesi ve yerleşmesinde etkili olmuşlardır Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 21

22 Bu aydınlardan; İsmail Ferruh Efendi, (Kırımlı, Londra da Büyükelçilik yapmış, ticaret öğrenimi görmüş) Şanizade Ataullah Mehmet Efendi,(Medrese, Tıp, Mühendislik, Matematik öğrenimi görmüş) Melekpaşazade Abdülkadir Bey, (Medrese eğitimi görmüş, ulemanın önemlilerinden) Kethüdazade Mehmet Arif Efendi, (Medrese kökenli, Riyaziyat ve Heyet okumuş) Beşiktaş Cemiyeti İlmiyesi adlı, resmi olmayan bir topluluk oluşturmuştu. Bu şahısların yetişmesinde Mühendishanelerin ve yabancılarla ilişkilerinin etkisi olmuştur. Bu cemiyetin programlarında kendini yetiştirenler arasında, vezirlik, sadrazamlık gibi görevler yükselenleri sayısı oldukça kabarık olduğu bilinmektedir. Cemiyet mensuplarının ilk Osmanlı Masonları olduğu iddia edilmektedir. Yeniçeri ile sıkı ilişkileri gerekçe gösterilerek, 1826 tarihinde yeniçeriliğin ortadan kaldırılmasıyla bu cemiyet de dağıtılmıştır Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 22

23 İlköğretim Zorunluluğu Osmanlı da ilköğretimin zorunluluğuna ilişkin ilk yasal belge 1824 tarihli II. Mahmut fermanıdır. Fermanda; Ailelerin çocuk işgücünden yararlanmaya dönük tamahkarlığı eleştirilmekteydi. Esnaf ve sanatkarların da aynı tamahkarlıkları yüzünden çocukların eğitimden mahrum bırakıldıklarına dikkat çekilmekteydi. O nedenle temel eğitimini tamamladığını belgelemeyen çocukları çalıştıran esnaf ve sanatkarların cezalandırılacağı belirtilmişti. Bu durumun takibi için de mahalle mektebi hocaları ve muhtarlara sorumluluk yüklenmişti. Eğitim zorunluluğunun İstanbul ile sınırlı kaldığı ve uygulamasının da sağlıklı şekilde sürdürülemediği anlaşılmaktadır. Fermanın kısman de olsa uygulanması Tanzimat döneminde mümkün olabilmişti Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 23

24 1824 Fermanının Özeti Müslümanlar önce dinlerini öğrenip sonra dünya işlerine girişmelidir, oysa halkın çoğu ana-babaların yüzünden cahil kalmaktadır Aileler, küçük yaşta çocukları, para kazanma hırsıyla okuldan alıp çıraklığa veriyorlar. Bu nedenle çocuklar hem dinlerini öğrenemiyor, hem de öğrenmeleri gereken şeyleri öğrenmekten mahrum kalıyorlar Kimse çocuğunu buluğa ermeden, dini bilgilerini gereğince öğrenmeden okuldan alıp çıraklığa vermemelidir. Buluğa eren ve çırak verilecek çocukların, oturdukları yere göre hocası veya velisi tarafından kadıya götürülerek mühürlü bir izin belgesi alacaklardır. Esnaf, böyle bir belgesi bulunmayan çocukları çalıştırmayacak, aileler ve esnaf bu kurala uymazsa, okulun hocası veya mahalle imamı durumu kadıya bildirecek, kadılar bu durumda aile ve esnafı cezalandıracaktır. Yetim ve öksüzler çalışmak zorundaysa, günde iki kez okula gidip buluğ çağına kadar bunu sürdüreceklerdir. Ferman; İstanbul daki tüm mahalle imamlarına, öğretmenlere ve esnafa tebliğ edilmiş, bir örneği verilmiştir Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 24

25 Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa ve Eğitim Islahatının Osmanlıya Etkisi 1805 te III. Selim tarafından Mısır valiliğine atanan Kavala lı Mehmet Ali Paşa, okuma yazma bilmez fakat çalışkan bir kişilikti Mısır da eğitim, ticaret ve askerlik alanında önemli yenilikler yapmıştır tarihinde Osmanlı ya isyan etmiş, Osmanlı ordusunu mağlup etmişti. [Yunan isyanı( ), Yeniçeriliğin yıkılması (1826), Osmanlı donanmasının Fransız, İngiliz, Rus donanması tarafından Navarin de yakılması (1827), Rus saldırılar( ) Osmanlı devletini zayıf düşürmüştü.] Mehmet Ali Paşa nın Eğitimde Yenilikleri; Ordunun eğitimi için Fransa dan subay getirilmesi(1826), Tıp okulu açılması (1827), Gazete çıkarılması (1828). Mısır da yapılan yenilikleri İstanbul daki yenilikler izlemiştir Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 25

26 Avrupa ya Öğrenci Gönderilmesi II. Mahmut ( ) döneminin son yıllarında yabancılarla ilişkiler arttı, her alanda Avrupa usullerine yöneliş önem kazanmaya başladı. Zamanın şartları gereği, batının bilim ve toplum anlayışını bilen insanlara ihtiyaç doğmuştu. Bu amaçla padişahın emriyle, Tıbbiye ve Enderun dan seçilen 150 yetenekli gencin Avrupa ya tahsile gönderilmesi kararlaştırıldı. Ancak halkın tepkisi üzerine bundan vazgeçildi, Harbiye ve Mühendishane den yıllarında öğrenciler gönderildi ten itibaren Viyana, Paris ve özellikle Londra ya gittikçe artan sayıda askeri öğrenci ve genç subay gönderilmiştir. Avrupa ya öğrenci gönderilmesi temelde üç amaca dayanıyordu: 1. Harbiye ve öteki askeri okullara yetenekli ve bilgili öğretmenler yetiştirmek 2. Kültürlü ve teknik bilgi sahibi subaylar yetiştirmek 3. Tophane, baruthane, fişekhane, dökümhane gibi askeri fabrikalara mühendis subay yetiştirmek Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 26

27 İngiltere ye giden Osmanlı subayları, bir yılda İngilizceyi öğrenerek Kraliyet Harp Akademisi ne alınmışlardı. Burada topçuluk, deniz subaylığı, deniz inşaat mühendisliği öğrenimi görmüşlerdi. Avrupa dan ayrıca öğretmen subaylar, teknik elemanlar getirtilmiştir. Tanzimat sonrası askerlik dışında da çeşitli alanlarda Avrupa ya, özellikle Fransa ya öğrenci gönderildi. Ayrıca buralara nitelikli işçi ve usta yetişmesi için çeşitli mesleklerde çıraklar gönderildi. İşçi ve usta yetişmesi için gönderilenlerin %70 i Müslüman, %30 u Hristiyan'dı. Paris te yıllarında faaliyet gösteren Mekteb-i Osmani Fransa daki Osmanlı öğrencelerine yardımcı olmuştur. Avrupa da tahsil görenler, döndüklerinde devlette önemli görevler üstlenmişlerdi. Bu yolla ülkede; Tıp, askerlik, mühendislik, güzel sanatlar, edebiyat alanlarında yenilikler görülmüştü. Eğitimde ise; özellikle Kimyager Derviş Paşa, Selim Sabit Efendi ve Tahsin Efendinin önemli çalışmaları olmuştu Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 27

28 Bilen kişiyle dost ol, çünkü seni aydınlatır. Bilgisiz kişiyle dost ol, çünkü sen onu aydınlatırsın. Bilmediğini bilmeyenlerden hemen uzaklaş, çünkü onlar aptaldır, seni de aptallaştırır. Konfüçyus Dr. Ali Gurbetoğlu İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Fakültesi 28