ATIK SEKTÖRÜNÜN MEVCUT VERİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Transkript

1 ATIK SEKTÖRÜNÜN MEVCUT VERİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ F. Betül BAYGÜVEN

2 8. ATIK Genel Bu sektördeki emisyonlar esas olarak atık bertarafı sonucunda meydana gelir. Bu sektörde üretilen en önemli sera gazı CH 4 (metan) dır. Metana ek olarak katı atıkların yakılması sonucunda CO 2 ve N 2 O oluşur. Türkiye de 1 adet tehlikeli atık ve 2 adet tıbbi atık yakma tesisi bulunmasına rağmen, atığın farklı özelliklerinden dolayı tehlikeli atık yakma metodolojisi yeteri kadar açık olmadığından, atık yakılmasından kaynaklanan emisyonlar tahmin edilememiştir. Ayrıca, atıksu da veri eksikliğinden dolayı envanter içerisinde ele alınmamıştır

3 8.2 Katı atık bertarafı (6.A) Kaynak kategori tanımı: Bu sektör düzenli ve düzensiz atık bertarafından kaynaklanan emisyonları içerir. Bu kategori belediye katı atıklarından kaynaklanan CH 4 emisyonlarını içerir. Atık bertarafından kaynaklanan CH 4 emisyonu bakımından anahtar kategoridir. Metodoloji: Katı atık bertarafı, atık içerisindeki organik maddelerin anaerobik çözünme sürecinin sonucu olarak СН 4 yayar. Türkiye de salınan metan hacminin tahmini için IPCC rehberinde önerilen varsayılan metodoloji kullanılmıştır. Bu sektör anahtar kategori olmasına rağmen, CH 4 emisyonu tahmininde İlk Sıra Bozulma (FOD) metodu kullanılmamış olup, 1. Yaklaşım (Tier 1) yöntemi seçilmiş ve kullanılmıştır dönemi için hesaplamalar IPCC FOD yöntemine göre yapılacaktır

4 8.2 Katı atık bertarafı (6.A) Tahminlerde hem düzenli hem de düzensiz depolama alanları dikkate alınmıştır. Yıllık belediye katı atık bertaraf verileri belediye katı atık anketleri aracılığı ile derlenmektedir ve veriler bütün belediyelerden alınmaktadır. Fakat yıllık anket kesintili olarak yapılmıştır. Sadece , ve 2006 yılları için veri mevcuttur ve 2006 yılları için sadece düzenli depolama alanı verileri Atık Bertaraf ve Geri Kazanım Tesisleri İstatistikleri Anketinden alınmıştır. Diğerleri regresyon analizi ile tahmin edilmiştir. Kullanılan regresyon modelleri, doğrusal, logaritmik, kuadratik, kübik güç ve üstel regresyonlardır. En uygun model olarak kuadratik ve kübik modeller belirlenmiştir

5 8.2 Katı atık bertarafı (6.A) Türkiye de 1992 ve 1993 yıllarında sadece bir adet düzenli depolama alanı bulunmaktaydı, ancak bu yıllar için bertaraf edilen atık miktarı mevcut değildir yılında bertaraf edilen atık miktarı 1992 ve 1993 tahminleri için kullanılmıştır ve 2000 yılında sadece bir adet yeni düzenli depolama tesisi çalışmaya başlamıştır. Bu yüzden, düzenli alanlarda bertaraf edilen atık miktarı, 2001 yılında düzenli alanda bertaraf edilen atık miktarı ile aynı kabul edilmiştir. Fakat 1999 ve 2000 yılları için düzensiz alanlarda bertaraf edilen atık miktarı için regresyon modeli tercih edilmiştir

6

7 8.2 Katı atık bertarafı (6.A) Metanın geri kazanımı ve sonraki kullanımları veri eksikliğinden dolayı bu hesaplamalarda dikkate alınmamıştır. Katı atık bertarafından kaynaklanan СН 4 emisyonu periyodunda 304 Gg dan 1517 Gg a yükselmiştir yılından itibaren emisyon göreceli olarak sabittir

8 8.2 Katı atık bertarafı (6.A) Belirsizlikler ve zaman serisi tutarlılığı: Nicel belirsizlik tahmini üretmek için yaklaşım, IPCC İyi Uygulamalar Rehberi ve Belirsizlik Yönetimi (2000) de tanımlandığı gibi uzman görüşlerinin kullanılmasıdır. Kaynak özgü QA/QC ve doğrulama: Bu kaynak kategorisi sera gazı envanterinin genel QA/QC prosedürü tarafından kapsanmaktadır. Yeniden hesaplama: 6.A sektöründe arasında kirletici başına değişiklik bulunmamaktadır

9 Atık bertarafından kaynaklanan СН 4 emisyonu

10 8.2 Atıksu (6.B) Bu sektör veri eksikliğinden dolayı şimdiye kadar ele alınamamıştır. Metodoloji çalışmaları tamamlanmış olup, dönemi için hesaplama çalışmaları sürdürülmektedir. 8.3 Atık yakma (6.C) Türkiye de 1 adet tehlikeli atık ve 2 adet tıbbi atık yakma tesisi bulunmasına rağmen, atığın farklı özelliklerinden dolayı tehlikeli atık yakma metodolojisi yeteri kadar açık olmadığından, hesaplamalar tamamlanamamıştır. Ancak metodoloji çalışmaları devam etmektedir. 8.4 Diğer (6.D) Bu kategori Türkiye ile ilgili değildir

11 MSW T MSW F MCF Hesaplamalar Metan emisyonları (Gg/yıl) = (MSW T MSW F MCF DOC DOC F F 16/12 - R) (1-OX) = Üretilen toplam belediye katı atığı (Gg/yıl) = Katı atık bertaraf tesislerinde bertaraf edilen belediye katı atık fraksiyonu (ülkeye özgü varsayılan değer 1) = Metan düzeltme faktörü (fraksiyon) (düzenli depolama için varsayılan değer 1, düzensiz depolama için varsayılan değer 0.6) DOC = Biyokimyasal bozunmaya uğrayan organik karbon (fraksiyon) ( varsayılan değer 0.15) DOC F = Depolama gazına dönüşen DOC fraksiyonu (varsayılan değer 0.77) F = Depolama gazındaki CH 4 fraksiyonu (varsayılan değer 0.5) R = Geri kazanılan CH 4 (Gg/yıl) OX = Oksidasyon faktörü (fraksiyon varsayılan değer 0)