Sinan YÜCE Güvenlik Bilimleri Uzmanı Bilgisayar Mühendisi. ÇOCUKLARIMIZ İÇİN İNTERNET GÜVENLİĞİ 2019/1

Transkript

1 Sinan YÜCE Güvenlik Bilimleri Uzmanı Bilgisayar Mühendisi ÇOCUKLARIMIZ İÇİN İNTERNET GÜVENLİĞİ 2019/1 Bu kitap çocuklarımıza; güvenli internet kullanımı, siber güvenlik, bilgisayar güvenliği, bilişim güvenliği ve bilgi güvenliği farkındalığı uyandırmak için, gerçek olaylardan alıntılar yapılarak yazılmıştır. Kitabın kahramanın adı Can Mehmet tir. Kitap serinin 1.kitabı olup ücretsizdir. Kitap içerisindeki görseller internetten alınmıştır. Kitabın dağıtımı, kopyalanması ve çoğaltılması serbesttir. Kitabın okunması esnasında ebeveyn kontrolü ve bilgisi gerekmektedir. Kitap sonunda bulunan boyama-bulmaca etkinliklerini çıktı almanız tavsiye edilmektedir. Görüş, eleştiri, önerileriniz için adresinden ulaşabilirsiniz. Sağlıklı, huzurlu, keyifli, öğretici, saygı ve sevgi dolu zaman geçirmemiz dileklerimle Sayfa 1 / 18

2 1 ÇOCUKLARIMIZ İÇİN İNTERNET GÜVENLİĞİ Virüs-Worm-Trojan Sayfa 2 / 18

3 Merhaba Sayın Hanımefendi / Sayın Beyefendi, Benim adım Can Mehmet, tanıştığımıza çok memnun oldum. Bugün hepimiz için önemli olduğunu düşündüğüm internet güvenliği hakkında yaşadığım bir olayı ve öğrendiklerimi paylaşmak istiyorum. Umarım bu kitabı sıkılmadan sonuna kadar okur ve kitabın içinde yer alan keyifli bulmacaları çözmemde ve boyamaları yapmamda bana yardımcı olursunuz Birlikte hem öğretici hem de keyifli vakit geçireceğimize inanıyorum. Hadi artık başlayalım mı? Sayfa 3 / 18

4 Dünyada oyun oynayan çocuk sayısı 2 milyarın üzerinde. O zaman oyun oynamak benim de hakkım, ben de istediğim oyunu oynarım diyorsanız tabii ki çok haklısınız. Biliyorum, internetten; bilgisayar, telefon, tablet, xbox, playstation ve diğer konsollarına ait oyunları indirebiliyorsunuz. Sıkıldığınız zaman eski oyunları silip yerine yenilerini yükleyebiliyorsunuz. Sevdiğiniz oyunları oynamaktan çok keyif alıyorsunuz. Oyun oynarken zamanın nasıl geçtiğini anlamıyorum diyorsunuz; doğal olan da bu değil mi? Sayfa 4 / 18

5 Biliyor musunuz, ben de sizin gibiyim. Zaman hiç geçmesin ve sevdiğim oyunları sürekli oynayayım istiyorum. Ücretsiz indirdiğim oyunları oynarken, oyun sırasında karşıma çoğunlukla reklamlar çıkıyor. Oynadığım oyunların en güzel, en heyecanlı yerinde çıkan reklamlar yüzünden çoğunlukla oyunum yarıda kalıyor. Siz de fark etmişsinizdir, çıkan reklamlar üzerinde çarpı işareti bulunuyor ancak çarpı işaretine tıklayabilmem için de çoğunlukla 3 ya da 5 saniye beklemem gerekiyor. Tabii ki bu sırada oyunların tüm tadı da kaçıyor. Okuldan bir arkadaşımın söylediğine göre bir program indirerek oyun esnasında reklamların çıkmasını engelleyebilirmişiz. Bende arkadaşımın önerisine uyarak söylediği internet sitesinden programı indirdim. Programı kurduktan sonra oyun esnasında çıkan reklamlar artık çıkmamaya başladı Bunun için arkadaşıma teşekkür ettim ve diğer arkadaşlarımla da programı paylaştım. Onlar da bana bu yardımım için teşekkür ettiler. Program o kadar güzel çalışıyordu ki artık reklamların varlığını bile unutmuştum Sayfa 5 / 18

6 Aslında farkındaydım; çok severek oynadığım oyunlar nedeniyle yapmam gereken birçok şeyi hatta ödevlerimi yapmayı unuttuğum zamanlar giderek artmaya başlamıştı. Bir gün okuldan döndüğümde her zamanki gibi hemen bilgisayarımın başına geçip en sevdiğim oyunları oynayacaktım. Tüm heyecanım ve mutluluğumla masamın başına geçmiştim ki bir de ne göreyim!, o yerinde yoktu. Bütün şaşkınlığımla bilgisayarımın nerede olduğunu sormak için heyecan ve korkuyla annemle babamın yanına koştum. Yanlarına gittiğimde aile dostlarımız olan Salih amcamların bizde olduklarını gördüm. Benim güzel oyuncağım bilgisayar mühendisi Salih amcamın önünde duruyordu Salih amcam, babama bilgisayarda zararlı Sayfa 6 / 18

7 yazılım olduğunu, yapmış olduğu kira ödemesinin bu yüzden ev sahibine gitmediği ile ilgili bir şeyler anlatıyordu. Ben hemen merakla babama ne olduğunu sordum o da bana: Oğlum bir sorun yok, kira ödemesini yapmıştım. Bilgisayarımızda zararlı yazılım olduğundan ödediğimiz kira başka bir siteye gitmiş. Sağ olsun Salih amcan hem kira paramızı geri aldı hem de bilgisayarımızdaki zararlı yazılımları temizledi. dedi. Merak ve hayret içerisindeydim, ne olduğunu anlamamıştım. Salih amcama zararlı yazılım nedir diye sordum.salih amcam: Can Mehmet, şimdi beni iyi dinle. Güvenlik araştırmacılarının dünya genelinde yaptıkları çalışmalar sonucu zararlı-kötü yazılımlar denilen programların farklı isimlendirilmiş birçok türü vardır. Hepsinin genel adı virüs olarak kalmıştır. Senin bilmen gereken 3 temel türü vardır. Bunlar virüs, worm(solucan) ve trojan(truva atı) dır. Bunlarda şu anlamlara gelmektedir; Sayfa 7 / 18

8 Virüs dediğimiz şey; Bilgisayar, mobil cihazlar ve üzerinde disk(depolama alanı) bulunan yazılımlara-donanımlara zarar vermek amacıyla üretilen, fiziksel-mantıksal temas sonucu bulaşan, diğer yazılımları kendisinin çalıştırılabilir bir kopyasını da içerecek biçimde güncelleştiren, değiştiren, sistemde olağan dışı davranışlara yol açan, yüklenen bilgilere zarar veren, sistemi ele geçiren, yazılımlardır. Sayfa 8 / 18

9 Worm yani solucan dediğimiz ise; Wormdisk, , crack programlar, internet siteleri, korsan oyun-program, dvd, cd ve usb bunun gibi bilgisayarınıza bulaşan virüslerin alt sınıfı programlardır. Worm (Solucan) kendisini otomatik olarak kopyalayabilen ve kendi kendine çoğalabilen bağımsız kötü pis amaçlı programdır. Sayfa 9 / 18

10 Trojan (Truva Atı) ise; Yasal görünen ancak bilgisayarınıza giriş yaptıktan sonra bilgisayarınız üzerinde kontrol kurarak kişisel bilgilerinizi başka kişi-kişilere yerlere aktaran veya bilgisayarınız üzerinde yaptığınız eylemleri takip eden, engelleyebilen zararlı bir yazılımdır. Trojan Horse ismi tarihin meşhur Truva Atı olayından gelmektedir, zararsız görünmesine karşın son derece kötü ve tehlikelidir. Sayfa 10 / 18

11 Salih amcamın anlattıklarından sonra, çok şaşkındım ve çok önemli bilgiler öğrenmiştim. Artık virüs, worm(solucan) ve trojan(truva atı) nın ne anlama geldiğini öğrenmiştim. Umarım siz de farklarını öğrenmişsindir Salih amcama tüm şaşkınlığım ve üzüntümle; Bilgisayarıma ücretsiz birçok oyun indirdiğimi, okuldaki bir arkadaşımın tavsiyesi üzerine de bir programla en sevdiğim oyunu reklamsız oynayabildiğimi söyledim. Bilgisayarımıza zararlı yazılım bulaşmasının ve babamın ödediği kiranın ev sahibine gitmemesinin nedeninin bu olup olmadığını sordum. Salih amcam: Evet Can Mehmet esas sorun buydu. Sorunu çözdük ve babanla birlikte bilgisayarınıza ücretli bir anti virüs programı kurduk dedi. Salih amcama, bilgisayarıma indirdiğim programı okuldaki birçok arkadaşıma tavsiye etmiştim, muhtemelen onlar da sevdikleri oyunları reklamsız oynamak için o programı indirdiler, peki sizce ne yapmalıyım? dedim. Sayfa 11 / 18

12 Babam ve Salih amcam gülümseyerek saçımı okşadılar. Salih amcam: Merak etme Can Mehmet, o sitede birçok farklı kötü yazılım türleri vardı. Siteyi yetkililere şikâyet ettim, sen de okuldaki arkadaşlarına söyle hepsi bilgisayarlarına ücretli bir anti virüs programı kurup güvendikleri bir uzmana danışsınlar mutlaka. Sayfa 12 / 18

13 Ayrıca Can Mehmet oyun oynayacağın zaman ailenin onay verdiği, yapımcıları bilinen, kaynağı belli, güvenli, kanunlara uygun, yetkililerce onaylanmış ücretli oyunları oynamalısın. Ya da ücretsiz oyunları oynarken reklamları izlemelisin bundan başka yol yok. dedi. Salih amcama bunların dışında internette nelere dikkat etmemiz gerekir diye sordum. Hem okuldaki arkadaşlarıma faydalı olabilmek hem de yaşadığımız bu kötü durumun tekrar etmemesi için ne yapmam gerektiğini öğrenmek istiyordum. Bana şöyle cevap verdi: Can Mehmet internet güvenliğimiz için dikkat etmemiz gereken çok fazla şey vardır. Sen her şeyden önce internet kullanırken mutlaka annene babana aile büyüklerine bilgi vermelisin. Onlar senin hangi oyunları oynadığını, hangi videoları izlediğini internette ne yaptığını bilmeliler. Ailenin uygun görmediği hiçbir şeyi yapmamalısın. Ayrıca genel olarak şunlara da dikkat etmen gerekir; Sayfa 13 / 18

14 1- İnternette kimin güzel düşünceli, kimin çirkin düşünceli olduğunu bilemeyiz. 2- İnternette niyeti kötü olan kişiler kendilerini olduğundan farklı göstererek diğer insanları kandırma yoluna giderler. Herkese inanmamalısın. 3-Büyüklerinin internet kullanımı ile ilgili koyduğu kurallara uymalısın. Bilmediğin linklere tıklamamalısın. 4-Şifrelerini ailen dışında kimse ile paylaşmamalısın. 5-Gergin, üzgün, mutsuz ya da çok mutlu olduğumuzda internette kimseye mesaj göndermemelisin. 6-Bilmediğimiz kişilerden gelen mesajları açmadan silmeliyiz. Başkalarına göndermemelisin. 7-İnternette yalnızca tanıdığımız kişiler ile iletişim kurup onlarla paylaşımda bulunmalısın. Sayfa 14 / 18

15 Salih amcama öğrettikleri ve yaptıkları için teşekkür ettim. Ertesi gün okulda ilk derse başladığımızda parmak kaldırıp öğretmenimden izin alarak, yaşadığım bu olayı tüm sınıf arkadaşlarımla paylaştım. Öğretmenimiz dahil tüm arkadaşlarımın en çok Truva Atı ilgisini çekmişti. Öğretmenimiz de konuşmamın sonunda çok faydalı bilgiler için bana teşekkür etti. Tüm çocukların bu bilgilere ulaşması gerektiğini söyledi ve ayrıca Truva filmini de izlememizi tavsiye etti. Sayfa 15 / 18

16 İşte başımdan geçenler bunlar Tüm bu yaşadıklarımdan, öğrendiklerimden sonra artık önce ödevlerimi yapıyorum, ailemle vakit geçiriyorum ve sonra ailemin bilgisi ile kaynağı, yapımcısı, üreticisi belli ücretli oyunları oynuyorum Bence siz de böyle yapmalısınız. Hadi artık biraz da boyama yapalım, ne dersiniz? Yukarıdaki resimde bulunan Truva atını istediğiniz renge boyayabilirsiniz Sayfa 16 / 18

17 Bizim için hazırlanan kelime bulmaca oyununda yandaki kelimeleri büyük tablo içerisinde bulalım Tüm kelimeleri bulabileceğinizi biliyorum. İhtiyacınız olan tek şey bir kalem Sayfa 17 / 18

18 Birlikte kalbimizin merkezine giden yolu bulalım (Devam Edecek ) Sinan YÜCE Güvenlik Bilimleri Uzmanı Bilgisayar Mühendisi Sayfa 18 / 18