tarafından finanse edilmektedir

Transkript

1 Bu Proje Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilmektedir MAKİNA TASARIM VE İMALAT ALANINDA MESLEKİ EĞİTİMİN İÇERİĞİNİN VE KALİTESİNİN ARTTIRILMASI (MUSAVVIR) PROJESİ MESLEKİ EĞİTİM MÜFREDATI HAZIRLAMA TASLAK FORMATI Önsöz Herhangi bir tasarım fikrinin kolayca paylaşımı için insanlık tarihi boyunca çeşitli teknik eskizler veya çizimler kullanılmıştır. İnsanlık tarihinden gelen bu yüzlerce yıllık birikim günümüzde teknik elemanlar tarafından anlaşılabilir ortak bir lisan gibi görülen teknik resmedönüştürülmüştür. Her dilin kendine özgü kuralları olduğu gibi teknik resim dilininde kendine özgü kuralları vardır Makine Tasarım ve İmalat alanında mesleki eğitimin içeriğinin ve kalitesinin artırılması (musavvır) projesi kapsamında hazırlanan bu bölümde,teknik resim kuralları ile teknik resimlerin anlaşılması ve anlaşılabilir (uygun) teknik resimlerin hazırlanabilmesi amaçlanmaktadır. Elbette, günümüzde bilgisayarlar vazgeçilmez bir enstrüman ve sunduğu sınırsız avantajlardan biri de teknik resimlerin zahmetsizce hazırlanmasıdır. Dolayısıyla

2 içerikte, teknik resim kuralları anlatılırken bir yandan da 2 boyutlu çizimyazılımı (AutoCAD) tanıtılmıştır.

3 GİRİŞ: AUTOCAD 2014 TANITIMI ARAYÜZ Başlangıçta tüm fonksiyonlara ulaşmamız için, yeni (New) bir dosya açmalıyız. Windows tabanlı tüm programlarda olduğu gibi, programlardan veya masaüstünden Autocad 2014 kısa yolunu çalıştırdığınızda karşınıza gelen ekranda sol üst köşede bulunan menüden (File->New ) seçerek, yeni ve (boş) bir Autocad dosyası (.dwg) açabilirsiniz. Karşınıza gelen template selection (Şablon Seç) menusunden, uygun template (şablon) seçilirse, (burada AutoCAD iso) Yandaki menüde Openbutonuna tıklamanız, yeni bir dosya açmanız için yeterlidir. Autocad, şablon dosyalarını yaptığınız ayarlamaları kişiselleştirebilmeniz için Şablonları isteğinize göre değiştirebilirsiniz yükler. Örneğin, AutoCAD iso.dwt, iso standarlarında metrik birimlerde çizim yapmanızı sağlayan bir formatı sağlar Bu noktadan sonra aşağıdaki gibi bir Autocad ekranı karşınıza çıkar. Burada çizim alanınızın arka plan rengi koyu gri şeklindeki bir alandır. Ancak ilerleyen bölümlerde kitapta çizim alanı rengi beyaz olarak verilecektir.

4 Autocad 2015 ile siyah renkteki artalanına veda ederek, klasik arayuzunu değiştireceğinden, şerit tipindeki arayuzu kullanmaya devam edecek. Bu nedenle şerit (ribbon) arayuz menülerinin tanıtımı tercih edildi. Ancak AutoCAD 2014 ile dilerseniz bu klasik çalışma alanına ulaşabileceksiniz. Bunun için Workspacemenusunden AutoCAD Classic seçilebilir.

5 Autocad ikonlarla çalıştığı ı gibi ayrıca yukarıda verilen resimde, çizim alanınızın altındaki komut satırından girdiğiniz iniz komutlar vasıtasıyla da işlevlerini gerçekleştirir. Hangi şekilde komut çalıştırsanız çalıştırın, komut satırını mutlaka takip edin. Girdiğiniz iniz komutlarla ilgili opsiyonların seçimi genelde komut satırından gerçekleştirilir Komut satırı kullanmak istediğiniz komutları otomatik olarak tamamlar Örneğin, komut satırına sadece L yazdığınızda, L harfi ile başlayan tüm komutlar sergilenir. Bu komutlardan istediğinizi farenizin sol tuşu u yardımıyla seçebilirsiniz Böylece komut yazılışlarını ezberlemenize gerek kalmaz

6 Farenizin üzerindeki tuşlar bir çok işlevi yerine getirir[1]. Eğer farenizin ortasında bulunan tekere basılı tutarak, kürsoru sağa sola hareket ettirirseniz çiziminde sağa sola hareket (Pan) edecektir. Komut satırına p yazdığınizda aynı işleve ulaşacaktır. Yine bu teker butonu, öne veya arkaya doğru çevirdiğinizde çiziminiz büyüyüp (Zoom in) küçülecektir (Zoom out). Farenin orta tekerine cift tıklamanız çiziminizi ekranınortasına en uygun bicimde yerleştirir. Ekranda bulunduğunuz konuma göre farenizin sağ tuşu çeşitli menülere kolayca ulaşmanızı sağlayan bir kısayol menüsü açar.

7 AUTOCAD İLE ÇİZİM Hangi çizim yazılımı kullanırsanız kullanın, çevrenizde gördüğünüz endüstriyel her obje modellenirken, başlangıçta çizgi (line), daire (circle) ve eğriler (spline) gibi temel çizim (drawing) elemanları ile modellenir. Yaptığımız iş endüstriyel bir ürün tasarlamak ise üretim safhasını içerecek şekilde mutlaka ölçekli çizmeliyiz ve ölçülendirmeliyiz. AutoCAD, ölçülü çizimler için birkaç alternatif sunar. Bunlardan ilki, bir koordinat sistemine göre çizim yapmaktır. AutoCAD çizim alanı içinde sol alt köşeye yakın yerde bir koordinat sistemi yerleştirildiğini görebilirsiniz. Burası sizin orijininiz, (X=0 ve Y=0) sıfır noktanızdır. Bu orijin referans alınarak çizimler gerçekleştirilebilir. Yandaki şekilde çizim alanı içinde fare (mouse) hareket ettikçe hareket eden imlecinizi görmektesiniz. İmlecinizin koordinat sistemine göre uzaklığı ise en sol alt köşedeki durum çubuğu üzerinde X, Y ve Z koordinat değerleri olarak verilir. Temel Cizim Elemanlari AutoCAD ile çok değişik ve çeşitli geometriler oluşturabilirsiniz, bunlar başlangıçta basit temel birkaç geometrik 2D (2 boyutlu) elemanların birleşimi ile gerçekleştirilir.

8 Çizim ile ilgili tüm işlemler, Draw menüsü üzerindeki ikonlar vasıtasıyla gerçekleştirilir. Draw menusu üzerindeki, Draw yazısının bulunduğu u alana fareniziz sol tuşu ile tıklarsanız, menü alta doğru genişler ve böylelikle sakladığı ekstra özelliklere de ulaşılabilir. Line (çizgi) komutu Çizgiler Line komutu ile oluşturulur. Bunun için menüden Line komutunu farenizin sol tuşu u ile tıklayarak şeçmelisiniz. Veya alternatif olarak, Komut satırına LINE, yazarak veya sadece komutun baş harfi olan L harfini yazarak komutu kullanmaya başlayabilirsiniz. (büyük veya küçük harf olması fark etmez)

9 Bu durumda komut satırınızda çizginin başlangıç noktasının belirtilmesi istenir. Örneğin, çizginin başlangıç noktasını belirlemek için komut satırına klavyeden 0,0 yazabilirsiniz. Bu durumda çizgi için, AutoCAD koordinat sistemi üzerinde bir başlangıç noktası oluşturulmuş olur. Komut satırı bu durumda çizgini son noktasını belirlemenizi bekler. Bu durumda, yine klavyeden koordinat sistemine göre X ve Y noktası girerek klavyenizden Enter tuşuna veya ara çubuğuna (space bar) basmanız yeterlidir. Çizginin son noktasını belirlerken, çizim alanında imleci farenizin sol tuşu ile istediğiniz bir yerde bırakarak yine belirleyebilirsiniz. Eğer açıksa imleç ile birlikte, dynamic input alanı hareket edecektir. Bu alan, imleç ile birlikte hareket eden bir komut satırı şeklinde davranır. Dynamicinputklavyenizde F12 fonksiyon tuşu ile çalıştırılır veya devre dışı bırakılır.

10 Çizim alanınızda yandaki şekilde verildiği üzere bir elek şeklinde Grid (ızgara) görebilirsiniz. İmleciniz her bir grid kesişim noktalarını yakalayabilir (snap mode). Çoğu zaman ızgaranın (grid)opsiyonunun ve imlecin bu izgaralari yakalamasinin kapalı olmasıni tercih edebilirsiniz. Grid fonksiyonunu acip kapatmak için F7 fonksiyon tuşunu kullanabilirsiniz. İmlecinizin özgür bir sekilde grid yakalamadan kullanmak isterseniz F9 tusu ile (snap mode) kapatin (Genelde bu özelliği sürekli kapatın). Line komutu ile parçalar halinde birçok çizgiyi uç uca eklemenize imkan tanır. Eger klavyenizden Enter tuşuna, Ara çubuğa basarsaniz veya Esc tuşuna basarsanız komuttan çıkarsınız. [1] AutoCAD kullanırken,enter veya ara çubuk tuşuna basarsanız, en son uygulanan komut tekrar aktif hale gelir. Koordinat sistemine göre, sadece komut satırındanaşağıda sıralana adımları uygulayarak basit bir cizim yapalim. Baslangicta, cizim ekranimizda eger aktifse grid ve snap modeve dynamic input opsiyonlarini sirasiyla F7,F9ve F12 tuslarini kullanarak kapatalim.

11 1. Limits (lim) komutu ile çizimekranıboyutlarını ayarlayalım.örneğin bir A4 kâğıdının standart ölçüsü 210 x 297 mm ise, bu değerleri çizimalanı limitlerini belirlemek için kullanabiliriz. AutoCAD için varsayılan çizim alanı limitleri bir A4 kâğıdı büyüklüğüdür. Klavyeden, 0,0 degerlerini girerek kâğıdımızın sol alt kosesini belirleyelim. 2. Komut satirinda, 210, 297 degerlerine girerek bir A4 kagidinin sag ust kosesini belirleyelim. Limits komutunun fonksiyonel olması için, çizimekranını uygun şekilde görüntülemeliyiz. Zoom (Z)komutu ile ve All (A) opsiyonunu yazarak aktif hale getirmelisiniz. Simdi komut satirina Line veya L yazarakçizgi komutunu aktif hale getirelim. Eğer komut satırındaaşağıda verilen değerleri girerseniz, AutoCAD koordinat sistemine göre aşağıda solda verilen resmi toplamda 9 nokta belirterek ile çizebilirsiniz. Her bir noktanin X ve Ykoordinatlarını klavyeden yazdıktan sonra, Enter veya Ara çubuğuna basarak girdinizi tamamlayın ve bir sonraki noktaya geçin.

12 Specify first point: 0,0 Specify next point or [Undo]: 50,0 Specify next point or [Undo]: 50,35 Specify next point or [Close/Undo]: 35,35 Specify next point or [Close/Undo]: 35,15 Specify next point or [Close/Undo]: 20,15 Specify next point or [Close/Undo]: 20,15 Specify next point or [Close/Undo]: 0,55 Specify next point or [Close/Undo]: 0,0 F12 ile dynamic input kapalı olmalıdır! Line komutu kullanirken, Undo (u) yazdiginizda, birbirine bagli çizgi parcalari çizerken, yanlis çizilen bir çizginin, komuttan cikmadan geri alinmasini sağlar. Yukarida verilen çizim, bir koordinat sistemine göre mutlak olarak ölçülendirilen noktalar ile yapildi. Bu tarz (mutlak) bir ölçekli çizimin uygulanması zordur ve çoğu zaman kullanılmaz. Klavyeden CTR ve A tuş kombinasyonuna birlikte basarsanızçizim ekranınızdaki her şeyi seçersiniz. Ardindan Delete tuşuna bastığınızda tum seçiminizi silebilirsiniz.

13 CTR ve Z tuş kombinasyonu iseyaptığınız herhangi bir işlemi sırasıyla geriye alır (UNDO). Yukarıda çizdiğimiz ayni sekli rölatif ölçülendirme metodu ile çizelim Bu kez, Line komutunun baslangic noktasini cizim ekranindaki herhangi bir alanda farenin sol tuşuna basarak belirleyelim. Çizginin son noktasini ise bu baslangic noktasina göre belirleyelim (rölatif). Rölatif ölçekliçizim karakteri ile aktif hale gelir. Son çizilen çizgiye göre@x,y konumdeğeri komut satırından yazılabilir. LINE Specify first point: (fare sol tusu ile belirleyin) Specify next point or Specify next point or Specify next point or Specify next point or Specify next point or Specify next point or Specify next point or Specify next point or Sekli çizerken, yukarıda verilen koordinat sistemine uygun olarak pozitif ve negatif değerlere göre, sağa ve sola, aşağı ve yukarı yönlü çizgiler çizilebilir.

14 Simdi ayni sekli polar koordinat sistemine göre (açı belirterek) ölçekli çizelim Rölatif ölçekle karakteri ile aktif hale gelirken, acili çizmek için < karakteri seklinde komut satırından yazılabilir. Dynamic input fonksiyonunun kapalıolması islerinizi kolaylaştıracaktır. İşleviF12 ile kapatıp, açabilirsiniz. LINE Specify first point: (fare sol tusu ile belirleyin) Specify next point or Specify next point or Specify next point or Specify next point or Specify next point or Specify next point or Specify next point or Specify next point or AutoCAD ile saat yönünün tersi istikametinde pozitif açı değerleri verilmektedir. Bir çizginin belirli bir açı üzerinde kilitlenmesini isterseniz, <karakterini kullanın. Yukarıdaki örnekte, çizginin sadece 45 açıya izin verdiğini göreceksiniz

15 Ayni sekli,dynamic input fonksiyonu aktif haldeyken (F12) çizebiliriz.dynamic inputile, herhangi bir çizim komutu aktifken, imlecin hemen yanında komut girdileri belirir. Line komutunu aktif hale getirin ve çizim alanında farenin sol tuşu ile herhangi bir başlangıç noktası seçin. Üstte, başlangıç noktası için dynamic input alanlarında, X ve Y değerlerin imlecin o anki konumu gösteriyor. Line komutu için başlangıç noktasını belirledikten sonra, imleci hareket ettirdikçe, Dynamic input alanlarındaki uzunluk ve açı verilerinin değiştiğine dikkat edin. Şimdi dynamic input vasıtasıyla 50 mm uzunluğunda 45 açı yapan bir çizgi çizelim. Çizginin ilk noktası için herhangi bir noktayı ekranda farenizin sol tuşu ile seçin.

16 50 değerini yazın ver ardından klavyenizin TAB tuşuna basın. Açı girilecek metin kutusu aktif hale gelecektir. Açı metin kutusu aktifken 45 değerini girip, enter tuşuna bastığınızda, uzunluğu 50 mm ve 45 açıda bir çizgi çizmiş olursunuz. Dikkat ederseniz rölatif ölçek için karakterini kullanmanıza gerek kalmadı. ORTHO ile yatay ve dikey düz çizgilerin çizilmesi ORTHO fonksiyonu ile mevcut koordinat sisteminize (UCS) göresadece yatayda ve dikeyde paralel çizgiler çizecek şekilde imlecinizin kilitlenmesini sağlar. ORTHO fonksiyonu hızlı bir şekilde klavyenizin F8 fonksiyon tuşu ile aktif hale getirilebilir veya kapatılabilir. Yandaki şekilde Ortho modu açık değildir.

17 Eğer F8 tuşuna basarsanız, imlecin sadece mevcut koordinat sisteminize göre X ve Y eksenlerine paralel çizgiler çizmek için kilitlendiğini görebilirsiniz. Bu noktadan sonra AutoCAD sizden sadece uzunluk değeri bekler. Ortho işlevi ile birçok çizim işlemini kolaylaştırır. Daha önce diğer ölçeklendirme yöntemleri ile çizdiğimiz şekli birde Ortho işlevi kullanarak çizelim. Şekil birçok düz çizgiden oluştuğu için Ortho modu ile kolayca çizilebilir. Çizim için sadece şekilde verilen çizgi uzunlukları gereklidir. F8 ile ortho fonksiyonunu açtığınızdan emin olun. (ortho aktif iken İmleç kilitlenecektir.)

18

19 İmleci ne yöne çevirirseniz, o yönde koordinat sisteminize göre paralel çizgiler çizebildiğinizi gördünüz. Şimdi yanda verilen şekle göre imleç yönünü ve değerini belirterek çiziminizi 8. noktaya kadar tamamlayabilirsiniz. Eğer yukarıdaki çizimi oluştururken Line komutundan hiç çıkmadıysanız, klavyeden c yazdığınızda, AutoCAD çizimi otomatik olarak kapatacaktır (close). Bu durumda kalan son açılı çizgi, başlangıç noktası olan 1 noktasını yakalayarak çizilmiş ve kapatılmış olur. Object Snap fonksiyonu, F3 fonksiyon tuşu ile aktif hale getirilir veya kapatılır (çoğu zaman aktif olması gerekir )

20 Şimdi Object Snap fonksiyonunu, F3 tuşu ile çalıştıralım ve çizimi tamamlayalım. OSNAP fonksiyonu ile çizginin sonuna yaklaştığınızda hedef çizginin son noktasını yakalayacağınız gösteren bir ikon belirir. Eğer farenizin sol tuşu ile tıklayıp, o anda onay verirseniz, çizginizin son noktasını yakalarsınız. OSNAP aktifken daha önce çizdiğiniz nesneleri çeşitli noktalardan yakalayabilirsiniz. İmleciniz nesneye yaklaştığında her bir OSNAP türü için bir ikon gösterilecektir. [1]

21 AutoCAD çok çeşitli nesne yakalama opsiyonları sunar. Hem hassasiyet ve hem de hızlı çizmek için kullanılmalıdır. Bunlardan en çok kullanılanları yanda verilen şekilde gösterilmiştir [1]. Bazen tüm nesne yakalama türlerinin (osnapmode) açık olması işimizi zorlaştırır. Sadecebelirgin yakalama türlerinin aktif olması istersek, DRAFTING SETTINGS menüsünden ayar yapmalıyız Bunun için osnap yazarak enter tuşu ile komutu çalıştırmalısınız. Osnap türleri yanlarındaki kutucukla aktif hale getirilebilir veya kapatılabilir Bu menüye ulaşmanın bir başka yolu ise, çizim alanının altında yer alan uygulama durum çubuğundaki ikon vasıtasıyladır.

22 Eğer, farenizin sol tuşu u ile bu ikona tıklarsanız, tüm osnap fonksiyonları devreye girip çıkacaktır Ayrıca durum çubuğu u üzerinde bu zamana kadar fonksiyon tuşları ile ulaştığımız ımız tüm komutların kısa yolları bulunur. Grid, Snap Mode, Ortho, Osnapfonksiyonlarına yine durum çubuğundan ulaşabilirsiniz. Eğer osnap ikonu üzerindeyken farenizin sağ tuşuna basarsanız karşınıza yeni bir diyalog menüsü çıkar. Bu menüden istediğiniz osnap türlerini seçerek aktif hale getirebilir veya kapatabilirsiniz. Aktif olanların etrafında belli belirsiz bir çerçeve bulunur.

23 Bunlar haricinde OSNAPfonksiyonlarına çizim esnasında ekranınızda ulaşmak için komut satırına -TOOLBAR yazdıktan sonra OBJECT_SNAP yazarsanız, çizim alanında her zaman ulaşabileceğiniz, Snap opsiyonları çubuğunu görebilirsiniz. Diğer Hassasiyet Araçları: Polar Tracking ve Object Snap Tracking Polar tracking herhangi bir noktanın belirlenmesinde (bir çizginin ilk ve son noktaları veya bir çemberin merkezi gibi) yön gösteren bir rehber çizgi yardımıyla çizim yapmamızı sağlar. F10 tuşu veya uygulama durum çubuğundan ikonu ile aktif hale getirilir. Polar Tracking (F10) fonksiyonu açık olduğunda, unda, varsayılan olarak 90 açılarla çizim yapmanızı sağlayan kesikli bir çizgi size rehberlik edecektir. Bu haliyle komutun Ortho (F8) fonksiyonundan farkı, imlecin kilitlenmeyerek sizi özgür bırakmasıdır. Örneğin, yukardaki resimdeki gibi bir çizginin basitçe başlangıç noktasını belirlerseniz, imleci sağa doğru düz bir şekilde çektiğinizde, inizde, kesik çizgilerle bir rehber çizgisi ortaya çıkacaktır. Eğer bu doğrultuda belli bir uzunlukta çizgi çizmek istiyorsanız, klavyenizden uzunluk değerini yazmanız yeterlidir

24 Polar Tracking işlevi ile rehber çizgisinin farklı açılarda kılavuzluk luk yapmasını sağlayabiliriz. Bunun için durum çubuğundaki ikon üzerine gelip farenin sağ tuşuna basarsanız, yanda açılan menüde farklı açılara ulaşabilirsiniz. Örneğinfareniz ile 30 değerini seçtiğinizde, rehber çizginin çizim alanında her 30 açı bölüntülerine kılavuzluk ettiğine dikkat edin. Dilerseniz, aynı menüde bulunan Settings komutu ile istediğiniz iniz rehber çizgi açı değerini sizde ekleyebilirsiniz. Örneğin, 3 gibi Object Snap Tracking Herhangi bir çizim komutunu kullanırkenobject snap tracking, diğer çizilmiş nesnelerin istenilen noktalarını yatayda ve dikeyde rehber çizgileri göstererek, bu noktalardan hiza almamızı sağlar. object snap trackingfonksiyonu F11 komutu veya durum çubuğunda bulunan ikon vasıtasıyla devreye alınır veya çıkarılır.

25 Yukarıda verilen şekildeki adımları takip ederseniz, herhangi iki nesnenin yatay ve dikey hizalarını çıkarıp, bu kesişim noktasını dilediğiniz şekilde kullanabilirsiniz. DİĞER ÇİZİM ARAÇLARI Circle (Daire)komutu Daire çizmek için kullanabileceğiniz bu komuta, komut satırından circle veya kısaca c yazarak ulaşabildiğiniz gibi, Draw menüsünden de ikonu vasıtasıyla ulaşabilirsiniz. Eğer Circle komutunu aktif hale getirirseniz, komut satırında yukarıdaki direktifi görürsünüz.

26 Genel olarak, bir daireyi bir kaç farklı şekilde çizebilirsiniz. Bunlar; 1. Dairenin Merkezini (center) belirleyerek, ardından dairenin yarıçapı (radius) veya çapının (diameter) komut satırından girilmesi 2. 2 nokta (2P- 2-Point) ) belirleyerek, bir daire çizilebilir nokta belirleyerek (3P- 3-Point), bir daire çizilebilir teget nokta ve radius (yarıçap) belirleyerek yine bir daire çizebilirsiniz. Basitçe temel bir merkez ile daire çizimi şu şekilde gerçekleştirilir.

27 [1]

28 3 teğet noktası belirleyerek, yanda verilen şekildeki gibi bir daire çizilebilir [1]. Bu fonksiyonlarıayrıca komut satırından çalıştırabileceğinizi unutmayın! ARC komutu, Yay Çizim Aracı AutoCAD ile, 3 nokta, merkez, yay başlangıç noktası, yarıçap, kiriş ş uzunluğu gibi çeştili kombinasyonları belirleyerek bir çok çeşit daire parçası, yani yay (ARC) çizmek mümkündür. Genel olarak en çok kullanılan, 3 nokta yayıdır. Komutu ile çizim alanında nokta sırasıyla3 belirlerseniz, bu 3 noktadan geçen yayı çizmiş olursunuz.

29 Başlangıç (Start), Merkez (Center) ve Son (End) noktaları belirlenerek yay çizilebilir [1]. Başlangıç noktası, son nokta ve Açı belirleyerek bir yay çizilebilir. Yanda 1. Nolu başlangıç noktası, 2 nolu son nokta ve açı (angle) değeri eri klavyeden girilen 135 açılı bir yayı görmektesiniz. Arc komutunu aktifleştirdikten sonra eğer ENTER tuşuna basarsanız devam yayı (Continue) komutunu aktif duruma getirirsiniz.

30 Bu durumda, en son çizdiğiniz çizginin veya yayın son noktasını Bu komut sizden sadece yayın son noktasını çizim alanında belirlemenizi bekleyecektir. yakalayan ve bunlara teğet olan bir yay çizilebilir. AutoCAD ile varsayılan olarak yayları öncelikle saat yönünün ters istikamette oluşturur. Eğer saat yönünde yay çizmek isterseniz, çizim esnasında Ctrl tuşuna una basmanız gerekir. Rectangle (Dikdörtgen) Komutu Komut satırından rectyazdığınızda veya Draw menüsünden ikonu seçildiğinde, komut çeşitli seçenekleri ileaktif olacaktır.

31 Köşe noktalarını imlecinizle çizim alanında belirleyerek yanda verilen şekildeki gibi bir dikdörtgen çizebilirsiniz. Veya, Dimensions seçeneğini kursor ile seçerek, uzunluk (lenght) ve genişlik (width) değerlerini komut satırından yazarak bir dikdörtgen (veya kare) çizebilirsiniz. Köşelerinde pah (Chamfer) olacak şekilde bir diktdörgen çizebilirsiniz. Bunun için Chamfer seçeneğinin üzerine tıklayın. Örneğin 5 x 5 köşelerde pah (Chamfer) olacak şekilde bir Rectangle çizelim. Ve Enter

32 Eğer 1 ve 2 nolu köşegenleri belirlerseniz, köşelerine pah kırılmış bir dikdörtgen çizebilirsiniz. Aynı şekilde eğer Fillet (yuvarlatma) seçeneğini aktik hale getirirseniz köşeleri belli bir Radius ile yuvarlatılmış dikdörtgen çizebilirsiniz. Çokgen (Polygon) Çizimi Draw menüsünde, dikdörtgen (Rectangle) alt menüzünde bulunan Polygon ikonunu seçerek veya komut satırından, POLYGON yazarak, eşkenar üçgenler, kareler, beşgen, altıgen gibi çeşitli çokgenleri çizebilirsiniz.

33 Polygon komutu aktifken komut satırından, polygon kenar sayısını (sides) girmeniz beklenir. Aslında polygon komutu, bir daireyi istediğiniz iniz kenar sayısına bölmek için referans kabul eder. Bu adımda polygon merkezini çizim alanında imleç ile belirlemenizi bekler. İç (inscribed) veya dış (circumscribed) daire seçeneği ile polgon çizme metodunu belirleyin. Dairenin yarıçapını belirttiğinizde polygon çizilecektir.

34 Eğer çokgen (polygon) kenar uzunluğuna göre belirlenmek istenirse edge opsiyonu aktif olmalıdır. Yukarıda verilen şekilde, Edge seçeneği ile çizilen bir beşgen görmektesiniz. Edge seçeneği aktifken, 1 ve 2 numaralı son noktalar sırasıyla yakalanırsa (snap), kenar uzunluğu, u, bu iki nokta arasındaki mesafe kadar olan bir çokgen çizilmiş ş olur. Polygonkomutu ile üçgen ve dörtgende çizilebilir Ellipse komutu, Elips çizimi Draw menüsü altında yanda verilen şekli fare ile seçtiğinizde veya komut satırından ellipse girdiğinizdeinizde elips çizebilirsiniz.

35 Elips çiziminde ana ve ikinci eksen olmak üzere iki eksen kullanılır. Bu eksenler arasındaki mesafeyi verdiğinizde AutoCAD ile bir elips çizebilirsiniz.

36 MODIFY, AutoCAD ile düzenleme komutları Çizimlerde sık sık kullanacağımız, silme, kopyalama, budama, taşıma gibi fonksiyonları Modify menüsü altındaki komutlar vasıtasıyla gerçekleştiririz. Erase, Silme komutu Herhangi bir nesneyi silmek için Erase komutu kullanılır. Komut satırına E yazılıp Enter tuşuna bastığınızda kürsor kare şeklini alarak silmek istediğiniz iniz nesneleri seçmenizi bekler. Silmenin bir diğer yolu, sileceğiniz nesnelerin üzerine gelerek farenizin sol tuşu ile bunları seçmeniz ve ardından klavyeden DELETE tuşuna una basmanızdır. Çoğu zaman birden fazla nesneyi aynı anda seçerek silme, kopyalama, aynalama gibi düzenleme komutlarını uygulanması gerekir.

37 Çoklu seçim için önce çizim alanında boş bir konuma tıklayın (1), farenizin sol tuşuna basılı tutarak ekranda oluşacak mavi alanı (pencere)silinecek nesneler üzerini kaplayacak şekilde çekiştirin ve farenizin sol tuşunu bırakın (2). Seçim alanı içindeki nesneler aktif duruma gelecektir (2). Çoklu seçim ile birçok nesne bir anda bir set halinde seçilebilir. Bazen bu set içinde seçilmemesi gereken nesneler de bulunabilir. Diyelim ki, çiziminiz 32 çizgiden oluşuyor, mavi alan pencere seçimiyle (alan yeşilde olabilir!) tüm çizgileri seçtiniz ancak bu çizgilerden ikisinin seçilmemesini istiyorsunuz. Bu durumda, Shift tuşuna una basılı tutarak, istemediğiniz bu 2 çizgiyi seçimden kaldırabilirsiniz. COPYile Kopyalamakomutu İstediğiniz çizim nesnelerini, bir konumdan belirlediğiniz başka bir konuma taşıyarak kopyalamanızı sağlar. Modify menüsünden kopyalama ikonu vasıtasıyla çalıştırabileceğiniz gibi, komut satırından CP yazıp Enter tuşuna basarak aktif hale getirebilirsiniz.

38 3 adımda temel kopyalama (Copy) işlemini gerçekleştirebilirsiniz Copy komutu, öncelikle kopyalayacağınız nesnelerin seçilmesini bekler. Kopyalamak istediğiniz elemanlar seçip (mavi veya yeşil pencere ile çoklu seçim yapabilirsiniz), Enter tuşuna basın. Daha sonra kopyalama işlemi için referans noktasını (base point) belirleyin. Resimde, dairenin merkezi snap () ile yakalanıyor. Seçtiğiniz basepoint referans alınarak, kopyalanacak elemanlar başka bir noktaya taşınıyor.

39 MOVE, Taşıma komutu İstediğiniz çizim nesnelerini, bir konumdan belirlediğiniz başka bir konuma taşımanızı sağlar. Daha önce bahsedilen COPY komutu ile aynı şekilde uygulanır. Modify menüsünden taşıma (MOVE) ikonu vasıtasıyla çalıştırabileceğiniz gibi, komut satırından M yazıp Enter tuşuna basarak aktif hale getirebilirsiniz. OFFSET, Öteleme komutu Çoğu model birbirine paralel birçok çizgi ve eğriden oluşur. Bir çizim elemanını offset komutu ile belirli mesafelerle ötelemek için kullanılır. Bunun için modify menüsündeki offset ikonu veya komut satırına O yazarak komutu çalıştırabilirsiniz.

40 Eğer çizim elemanları polyline türündeyse, tek bir seçimle bütün bir kontur ötelenebilir. Polyline, circle, rectangle, polygonçizim komutları ile varsayılan olarak, polyline türü birleşik elemanlar çizilir. İç içe eşmerkezli (concentric) daireler çizerken offset komutu hız kazandıracaktır.

41 Budama (Trim) ve Extend Komutları Trim (budama) komutu çok sık olarak kullanın komutlardandır. Trim komutunu, Modify menüsünden veya, komut satırına,tr yazarak çalıştırabilirsiniz. Budama sınırlarını kare Şimdi budamak istediğiniz Ve sonuç. imleçle seçin (1-2) ve Enter nesneleri imlecinizle seçin (3-4), Budanan geometri tuşuna basın. Bu sınırlarla kesişen nesneler budanabilir. budama işlemi seçer seçmez gerçekleşir.u ile en son işlemi geri alabilirsiniz. tamamsa, Enter ve ara çubuğuna basıp komutu sonlandırın.

42 Trim ve fence opsiyonu ile budama Budama sınırını şeçip, Enter İmlecinizle, Fence İmlecinizle, budamak tuşuna basın. opsiyonu üzerine gelin ve tıklayın. istediğiniz iniz nesnelerin üzerinde rastgele çizgiler çizin (snap fonkisyonunu kapatmanız, işleri kolaylaştırır F3). Budamak istediğiniz iniz nesnelerin tamamını seçtiğinizi düşünüyorsanız, Enter veya ara çubuğuna basarak işlemi sonlandırın. Herşey yolundaysa, yine Enter tuşuna basarak Trim komutundan çıkın.

43 Smart Trim opsiyonu ile budama Bu yöntemde, trim komutu aktif hale getirildikten sonra tekrarenter (veya ara çubuğa) basılırsa, budanmak istenen nesnenin seçilmesi ile budama işlemi gerçekleştirilir. Extend, Uzatma komutu Modify menüsünden ikonu ile veya komut satırından EX girerek çalıştırabilirsiniz. Trim komutu ile aynı mantık ve prosedürleri takip ederek çalıştırabileceğiniz iniz bu komutla, belirlediğiniz iniz sınırlara kadar seçtiğiniz iniz nesneleri uzatabilirsiniz [1]. Bunun için öncelikle uzatma sınırını seçin (1) ve Enter tuşuna una basın. Daha sonra, bu sınıra kadar uzatmak istediğiniz nesneyi seçin (2) ve Enter tuşuna una basın.

44 Extend komutu sonucunda, uzatılan nesnenin, seçilen sınırile kesişimişart değildir. Mirror (Aynalama) Komutu Genellikle simetrik çizimlerin hızlı bir şekilde tamamlanması için kullanılan bir komuttur. Mirrorkomutunu, Modify menüsünden ikonu vasıtasıyla veya komut satırından, MI (mi) yazarak çalıştırabilirsiniz. 1. Aynalanacak nesneleri seçin ve Enter tuşuna basın. 2. Aynalama düzlemini oluşturun. Bunun için 2 nokta belirleyin. 3. Enter tuşuna basarak aynalama işlemini tamamlayın.

45 Stretch,Çekiştirme komutu Çizimde seçilen nesnelerin belirli bir mesafe ile istenilen yönde çekiştirilmesini sağlayan komuttur. Stretch komutuna ikonu vasıtasıyla ulaşabilirsiniz veya komut satırına Sgirerek ulaşabilirsiniz. Stretch komutu ile çekiştirmek istediğiniz nesneleri seçin. Bu seçim işlemini yeşil alan şeçimi ile seçmeniz zorunludur. Yeşil alan seçimi mavi alan seçiminin ters yönünde işlem yapar. Yandaki şekilde, imleci1 noktasından 2 noktasına (ok yönünde) kadar çekiştirdiğinizde yeşil alan seçimi aktif Nesneleri yeşil alan çoklu seçimiyle seçin ve Enter tuşuna basın. olacaktır. Stretch komutunun gerçekleşitirileceği bir çekiştirme referansı (base point) seçin. Yanda şekilde base point, dairenin merkezidir.

46 Seçtiğiniz nesneleri istediğiniz iniz yönde (uzatabilir veya kısaltabilirsiniz) çekiştirebilirsiniz. Belirlediğiniz iniz base point referansına göre bir ölçü verip çekiştirebileceğiniz gibi, imleci herhangi bir noktada bırakarak stretch işlemini tamamlayabilirsiniz. Daire, elips ve blok elemanları çekiştirilemez. Fillet (yuvarlatma) komutu Genellikle köşe yuvarlatmalarının gerçekleştirildiği komuttur. Modify menüsünden ikonu ile veya, komut satırında F tuşu girilerek aktif hale getirilir. Komut aktif hale geldikten sonra ilk yapılması gerekenradius (yuvarlatma yarıçapı)

47 değerinin girilmesidir. Bunun için komut satırında Radius yazılı opsiyonun üzerine gelerek, seçim yapın ve çıkan komut satırına bir değer girin. Filletkomutunda, Radius opsiyonuna bir kere değer er verdikten sonra varsayılan olarak bu deger kalır. Farklı yarıçaplara ihtiyaç duyarsanız yine bu opsiyon ile yuvartlamayı ayarlayabilirsiniz. İkinci adımda, fillet yapılacak elemanları seçin. Birleşen köşe yuvarlatılacaktır. ır. Kürsor seçiminize duyarlı olarak çeşitli yuvartlamalar yapmanız mümkündür. Ayrıca nesnelerin birbiri ile kesişmesi beklenmez.

48 Fillet komutu daireler (yaylar) için kullanılabilir [1]. Fillet komutu daireler için budama (trim) yapmaz [1].

49 Chamfer, (Pah kırma) komutu Keskin köşelere pah kırmak için kullanılan komuttur. Chamfer komutu modify menüsündeki ikon ile veya komut satırından, cha girilerek çalıştırılabilir. Pah kırılacak köşeye olan ilk mesafe değerini (Örneğin 10) girin. Öncelikle chamfer komutu için pah kırılacak köşeye olan mesafeleri İkinci mesafe değerini erini (Örneğin 20) girin. Değerler eşit olabilir! ayarlayın. Bunun için komut satırındaki opsiyonlardan Distance üzerine imlecinizle gelerek tıklayın. Pah kırılacak köşenin kenarlarını (1 ve 2) seçerek Sonuç: Köşeye 10 ve 20 mm belirleyin. mesafeli pah

50 Chamfer komutunda bir diğer seçenekangle (açı) kullanarak pah kırılmasıdır. Bu durumda chamfer komutunu çalıştırdıktan Angle imleçle aktif hale getirilmelidir. sonra komut satırından Ardından pah kırılacak köşe için seçilen ilk çizgi üzerindeki mesafe girilmelidir. Bir sonraki seçenekte açı değeri eri girilir. Distance metodunda olduğu gibi 1. ve 2. Pah kenarları seçildiğinde, köşeye açı kullanılarak pah kırılır. Explode (patlat) komutu Birleşik olarak ilişkili, polyline, rectange, polygon, block gibi yekpare çizim elemanlarını parçalarına ayırmak için kullanılan komuttur. Modify menüsünden ikonu vasıtasıyla veya komut satırında X girerek çalıştırabilirsiniz. Yukarıda verilen resimderectanglerectangle komutu ile çizilen bir dikdörtgenin in sadecebir kenarında değişiklik iklik yapmak (silmek, renk vermek, kalınlaştırmak v.s) istediğinizi varsayalım. Söz konusu değişikliği i yapmak için bir kenarı seçtiğinizde bütün kenarların seçildiğini görebilirsiniz. Ancak eğer er resimde olduğu u gibi bu tip yekpare elemanların sadece bir

51 parçasında değişiklik yapmak istiyorsanız -sözgelimi; burada sadece alt kenarı silmek istiyoruz- yekpare nesneleri patlatmak veya parçalarına ayırmak için explode komutu kullanılmalıdır. Komutu çalıştırdıktan sonra explode ile dağıtılacak çizim nesnelerini seçin ve enter tuşuna basın. Görsel olarak ekranda bir şey fark etmeyeceksiniz. Ancak yekpare nesnelerin üzerine gelip herhangi bir parçasını seçtiğinizde, parçalarına ayrıldığını görebilirsiniz. Scale (ölçekleme) komutu İstediğiniz oranlarda çizimiziniz, büyültülmesi veya küçültülmesi sağlayan komuttur. Modify menüsünden ikonu vasıtasıyla veya komut satırından SC girerek çalıştırabilirsiniz. 1. Ölçeklenecek nesneleri seçin ve girin 2. Referans (base) noktası seçin. (Enter). Komut satırına all girerek tüm nesneleri seçebilirsiniz.

52 Seçtiğiniz iniz referans noktası sabit kalacak şekilde, çiziminizi büyütüpküçültecek şekilde ekran üzerinde belirgin bir nokta seçebilirsiniz. Ayrıca elbette komut satırından değer er girerek çiziminizi belli oranlarda ölçeklendirebilirsiniz. Komut satırından 0 ile 1 arasında gireceğiniz değerler, çiziminizin küçültülmesini sağlayacaktır. Array (Çoğaltma) Komutu Çizim elemanlarının çoğaltılarak belirli bir yörüngede kopyalarının oluşturulması için kullanılan komuttur. Modify menüsü üzerinde ulaşabileceğiniz bu komut, dikdörtgen (rectangular), hat (path) ve dairesel (polar) çoğaltma alt komutları ile çoklu kopyalama işlemlerini gerçekleştirir.

53 Rectangular Array komutu ile nesneler, satır (row) ve sütunlar (column) üzerine yerleştirilerek çoğaltılır. Rectangular Array komutunda ilk adım, kopyalanacak nesnelerin seçilerek girilmesidir. Yandaki çember imleç ile seçildi. (Enter tuşu u ile seçimi tamamlayabilirsiniz.) Enter tuşuna bastığınızda, ınızda, birkaç satır ve sütun üzerinde nesne çoğaltmasının öngörünümü karşımıza çıkar. AutoCAD bu şablonu düzenleyerek istediğimiz imiz satır ve sütunda sayısında, istediğimiz imiz aralıklarda ve adette nesneleri çoğaltmamıza imkan tanır. Yukarda öngörünüm ile, Array komutu ile grafik ekranda grip adı verilen mavi renkli ikonlar belirecektir. Satır ve sütun konumuna göre her bir grip belli bir amaca hizmet eder.

54 Griplerden herhangi birini imleciniz ile seçerek aktif hale getirebilirsiniz. İmlecinizi aşağı yukarı veya sağa sola çekiştirerek çoğaltma yönünü ve adedini belirleyebilirsiniz. Ayrıca komut satırında, seçtiğiniz grip ile ilgili olarak sayısal değer er girmenizde mümkündür (satır ve sütun adedi gibi). Array komutunu ile çoğaltılacak nesne ayarlamalarını grafik ekranda yapabileceğiniz gibi, şerit menü üzerinde açılan Array Creation menüsü yardımıyla da yapabilirsiniz. Bu menü ile sütun (column) ve satır (row) adetleri ve bunlar arasındaki mesafe (between) değerleri girilerek, rectangular array komutu kontrol edilebilir. PathArray - Hat üzerinde çoğaltma- komutu Bir eğri referans alınarak herhangi bir çizim nesnesinin çoğaltılmasına imkân verir. Burada söz konusu eğri, bir çizgi, polyline, spline, 3D polyline, helis, yay, daire veya elips olabilir. Komuta Array menüsünden, ikonu vasıtasıyla veya Arraypath komutu ile ulaşabilirsiniz.

55 1. Çoğaltılacak nesneyi seçin. 2. hat (path) seçin. 3.Sonuç Gripler imleç ile seçilerek, hat üzerindeki çoğaltılacak nesne sayısı ve nesneler üzerindeki mesafe değiştirilebilir. 1 numaralı grip tıklayarak seçildiğinde, hat üzerindeki çoğaltılacak nesne adedi, ya komut satırında girilerek veya imleç çekiştirilerek değiştirilebilir.

56 2 numaralı mavi grip tıklayarak seçildiğinde ise, hat üzerindeki çoğaltılacak nesnelerin birbiri arasındaki mesafe ya komut satırında girilerek veya imleç çekiştirilerek değiştirilebilir. Bütün bu değişiklikleri iklikleri üstte, şerit menüde açılan, array creation menüsünden de yapabilirsiniz. Polar Array, Dairesel Çoğaltma Bir daire (eksen) etrafında eşit aralıklarla çoğaltma yapmak için ARRAYPOLAR komutu kullanılır. Dairesel çoğaltma işlevine şerit menüdeki array komutu altından ulaşabilirsiniz. abilirsiniz.

57 1. Bir eksen etrafında çoğaltılacak nesneleri seçin (ve enter tuşuna basın) 2. Çoğaltma eksenini (daire merkezini) imlecinizle belirleyin. Yukarıda verilen şekildeki gibi bir daire çizmeniz gerekli değildir. Eksen belirledikten sonra karşınıza çıkan önizleme yine gripler vasıtasıyla değiştirilebilir. Bu komutta karşınıza üç grip çıkar. Önizleme de, 1 numaralı merkezdeki grip seçildiğinde tüm çoğaltmayı taşıyabilirsiniz.

58 2 numaralı grip imleçle seçildiğinde, çoğaltılacak merkez yarıçapını belirleyebilirsiniz. Elbette, komut satırından belirgin bir yarıçap (radius) girerek ayarlama yapabilirsiniz. 3 numaralı mavi griple ise, bir daire etrafında çoğaltılacak nesneler arasındaki açıyı ayarlayabilirsiniz. Açı değerini erini yine komut satırından girebilirsiniz. Tüm array yöntemleri için şerit menüde açılan Array Creation menüsünden nesne sayısını (Items) değiştirebilirsiniz.

59 Eğer bir eksen etrafında çoğaltılacak olan nesnelerin, bu eksene göre dönderilmesini istemiyorsak, yine üstte şerit menüde açılan Rotate Items opsiyonunu kapatmalıyız. (Varsayılan olarak aktiftir.) Rotate (döndürme) komutu Seçtiğiniz iniz nesnelerin bir referans noktası etrafında döndürülmesini sağlar. Rotate komutunu modify menüsündeki ikon vasıtasıyla veya komut satırından ROT girerek kullanabilirsiniz. Döndürülecek nesneleri seçin. Bir referans noktası belirleyin.

60 Referans noktası etrafında istediğiniz bir açıda imlecinizi tıklayarak bırakın veya komut satırına Sonuç : 30 döndürme... açı değeri girin.

61 Çizim uygulamaları Ölçüleri verilen parçaları, AutoCAD araçları vasıtasıyla çizin Ø10 Ortadaki dikdörtgeni çizim alanı 132,4 152,4 dışında çizin ve move ile taşıyın.

62 R35 Ø72 R62 R ,07 R100 R4 R ,21 R R41 Ø42 12 Ø32 Ø22 Ø44 R80 113,97 R38 85 R92 53,5 R , R10 R200 R37,74 R5 R90

63 x 45 Ø48 R3 R16 R R18,32 R7 R2,87 Ø34,24 R7,58 R4 R

64 TEMEL İZDÜŞÜM DÜZLEMLERİ VASITASIYLA CİSİMLERİN GÖRÜNÜŞLERİNİN ÇIKARILMASI Bir parçanın teknik resmi, geçmişten günümüze kadar değişim gösteren bir dizi kurallar ile çizilir. Bir parçanın tasarımına ait fikrin ve parça detaylarının dünyanın neresinde olursa olsun imalatçıya aktarılması için teknik resmin kurallarına uygun olarak çizilmiş olması gerekir. Ancak doğru hazırlanan teknik resimler okunabilir veya anlaşılabilir. Parçanın teknik resminin çizilmesindeki en önemli aşama, çeşitli bakış açılarına göre 2D (2 boyutlu) görünüşlerinin çıkarılmasıdır. Bunun için alternatif yöntemler olsa da, makine, tasarım ve imalatçılar için, 3D (3 boyutlu) bir parçanın 2D görünüşlerini çıkarmak için kullanılan en önemli yöntem paralel dik izdüşüm (orthographic projection) metodudur. Şekil 1. Sol tarafta 3D perspektif görünüşü verilen parçanın, sağ tarafta dik izdüşüm yöntemine göre çeşitli bakış açılarına göre 2D sınır çizgileri çizilerek teknik resim görünüşleri çıkarılmıştır. Bu yöntemde teknik resim görünüşleri çıkarılmak istenen parça, hayali olarak birbirine dik düzlemler içine yerleştirilir. Düzlemleri birer A4 kağıt veya ayna şeklinde düşünebilirsiniz.

65 Bakış açısına göre, parçanın yüzeylerini sınırlayan çerçeve çizgileri bu düzlemler üzerine düşürülür (ve çizilir). Ön görünüş Profil görünüş Üst görünüş Şekil 2. Birbirine dik üç düzlem içinde sabitlenmiş bir parçanın, ön görünüş, üst görünüş ve profil (sol yan) görünüş düzlemlerine izdüşümlerinin düşürülmesi. Şekil 2 ile gösterildiği üzere teknik resim görünüşleri çıkarılacak bir parça hayali olarak birbirine dik düzlemlerin içine yerleştirilmiştir. Burada parça düzlemlerin içinde sabit bir konumda askıdadır. Bu durumda hangi düzlemi tam karşımıza alırsak, o düzlem üzerine parçanın siluetini düşürebiliriz. Şekil 2 ile verilen kesikli çizgiler, izdüşüm çizgileri (projector) olarak adlandırılır ve yüzeylerin çerçeve çizgilerini düzlemlere düşürmemize yardımcı olur.

66 Ancak teoride (hayali) birbirine dik bu üç düzleme (veya A4 kağıdına) düşürülen 2 boyutlu çerçeve çizgileri pratikte tek bir düzlem (tek kağıt) üzerine çizilir. Buradaki mantık ise birbirlerine dik düzlemlerin birleşme yerlerinden açılarak ön görünüş düzlemi etrafına yerleştirilmesidir. Böylelikle farklı düzlemlere dik bakış açısıyla oluşturulan görünüşler, bir tek kağıt üzerine çizilecektir. Yanda verilen şekilde, birbirine dik üç düzleme izdüşümleri düşürülerek çizilen görünüşlerin, aynı düzlem (yani tek bir kağıt) üzerine yerleştirilmiş durumunu görmektesiniz. Parçanın mavi renkte boyanmış yüzeylerinin çerçeve çizgileri ön görünüşü, Parçanın kırmızı renkte boyanmış yüzeylerinin çerçeve çizgileri üst görünüşü, Parçanın yeşil renkte boyanmış yüzeylerinin çerçeve çizgileri yan Şekil 3. Birinci Açı izdüşümüne (First Angle Projection) göre görünüşlerin çıkarılması (profil) görünüşü, ifade etmektedir.

67 Parça görünüşlerinin çıkarılmasında öncelikle en uygun ön görünüş bakış açışının belirlenmesi ile başlanır. Bir kere öngörünüş (esas görünüş) belirlendikten sonra parçanın diğer görünüşleri ön görünüşegöre çizilir ve yerleştirilir. Şekil 3. ile verilen görünüşler, uluslararası bir standart olan birinci açı metoduna göre yerleştirilmiştir. Ülkemizde ve Avrupa da bu iz düşüm yöntemi benimsenmiştir. Hazırlanan resim antetlerinde solda gösterilen sembol ile gösterilir. Standart üç görünüş olarak bilinen bu görünüşlere öncelikle ön görünüş (esas) yerleştirilir.buna göre, ön görünüşün sağına yerleştirilen görünüş,parçaya sol yan tarafından bakıldığında görülen çerçeve çizgileridir. Yine ön görünüşün altında verilen görünüş ise, parçaya üst tarafından bakıldığında görülen yüzeylerin çerçeve çizgileridir. Her zaman parçanın tüm teknik resim görüntülerinin çizilmesine ihtiyaç olmaz. Parçayı ne kadar az görüntü ile ifade edilirse o kadar iyi bir teknik resim çıktısı alınmış olur. Bazı parçalar tek görünüşle (örneğin basit sac parçalar gibi) ifade edilebilirken, bazen iki, bazen üç görünüşün bile yeterli olmadığı durumlarla karşılaşılabilir. Bazen parçanın sol yan görünüşü yerine sağ taraf görünüşünün verilmesi daha uygundur. Eğimli yüzeyler üzerindeki detaylar ise yardımcı görünüşler vasıtasıyla doğru bir şekilde gösterilebilir. Teknik resim hazırlamadaki en önemli amaç muhatabımıza fikrimizi olabildiğince kolay, hızlı ve doğru aktarmaktır. Dolayısıyla görünüşler bu paralellikte seçilmeli ve yerleştirilmelidir.

68 Daha öncede bahsedildiği üzere bir parçanın üçten fazla standart görünüşü bulunmaktadır. Şekil 4 ile birinci açı izdüşüm yöntemine göre bu görünüşler ait oldukları yüzey rengi ile gösterilmiştir. Örneğin ön görünüş gri renkli yüzeylerin çerçeve çizgilerinin izdüşümü ile çizilmiştir. Şekil 4. Perspektifi verilen parçanın birinci açı izdüşüm yöntemine göre standart görünüşleri Herhangi bir parçanın altı görünüşü birbirine dik standart düzlemler üzerine düşürülerek çizilebilir. Şekil 4 ile bu görünüşlerin, ön görünüşe göre konumları gösterilmiştir. Şekil 4 te verilmeyen arka görünüş ise, sağdan görünüşün soluna çizilir. Standartbir diğer görünüş çıkarma yöntemi ise üçüncü açı iz düşüm metodudur.genel olarak ABD nin (US) benimsediği bu yöntemde, görünüşlerin iz düşümleri düzlemler üzerine farklı şekilde düşürülür.

69 Kısaca mantık aynıdır ancak görünüşlerin yerleşimi birinci açı metodundaki yerleşimin tersidir. Yanda gösterilen sembol, teknik resim görünüşlerinde üçüncü açı metodunun kullanıldığını gösterir. Şekil 5 ile, daha önce Şekil 4 ile gösterilen aynı parçanın, üçüncü açı iz düşümüne göre standart görünüşlerini gösterilmektedir. Şekil 5. Perspektifi verilen parçanın üçüncü açı iz düşüm yöntemine göre standart görünüşleri Üçüncü açı izdüşüm yönteminde, belirlenen ön (esas) görünüşe göre, üst görünüş ön görünüşün üstüne, sol yandan görünüş ön görünüşün soluna,sağ görünüş ön görünüşün sağına,alt görünüş ise ön görünüşün altına yerleştirilir. Parçanın arka görünüşü ise yine sağ görünüşün sağında gösterilir.

70 Parçaya ait bir yüzeyin çerçeve çizgileri bütün görünüşlerde karşılığını bulmalıdır.iz düşüm düzlemleri yöntemi ile görünüş çıkarma bu konuda çok büyük rahatlıklar sağlar. İz düşüm çizgileri ile parçayı oluşturan tüm unsurların her bir görünüşteki derinlik ve genişlik ölçüleri birbirine taşınabilir. Şekil 6. Perspektifi verilen parçanın birinci açı iz düşüm yöntemine göre ön, üst ve sol yan görünüşleri. Şekil 6 ile verilen görünüşte birinci açı yöntemine göre sağ ve sol üst köşelerde perspektifleri verilen aynı parçanın standart üç görünüşü verilmiştir. Her bir görünüş iki boyutludur ve sadece iki boyut bilgisini taşır. Parçanın 3 boyutlu görüntüsünü hayal edebilmemiz için tüm görünüşüleri incelememiz gerekir. Parçayı oluşturan her bir unsurun (veya yüzeyin) her görünüşte bir karşılığı bulunur. Örneğin ön görünüşte parçanın genişliği dikey taşıma izdüşüm

71 ışınları ile aynı boyutlarla üst görünüşe aktarılır. Benzer şekilde yine ön görünüşten yatayda paralel izdüşüm çizgileri vasıtasıyla parçanın yüksekliği sol görünüşe taşınır. Parçanın üst görünüşü ile sol görünüşü arasındaki boyutsal ilişki araya çizilen 45 lik bir yansıma çizgisi (veya düzlemi) ile sağlanır. Üst görünüşteki yüzeye ait geometrik bilgiler ilgili izdüşüm ışını ile yansıma çizgisine kadar çizilir. Yansıma çizgisine çarpan izdüşüm ışını ise kırılarak 90 açıyla yukarıda sol görünüşe uzatılır. Şekil 6 da sol görünüşte kısa kesikli çizgilerle gösterilen kenarlar görünmeyen, o bakış açısına göre arkada kalan kenarları temsil eder. Sol üst köşede verilen perspektif parçaya, sol bakış açısı ile baktığınızda, gördüğünüz yüzeyin çerçeve çizgileri kalın ve sürekli çizgilerle çizilir. Ancak parçaya soldan baktığınızda göremediğiniz yüzeye ait (ama aslında var olan) 1 ve 2 nolu kenarlar, görünmez çizgi ile temsil edilir. Özetleyecek olursak, görünüşlerin yerleştirilmesi rastgele yapılmamalıdır. Mutlaka anlatılan mantıkla bütün görünüşler standartla belirlenen konumlarda bulunmak zorundadır. Basit parçalar için birbirinden bağımsız olarak boyutlandırarak tüm standart görünüşlerin geometrik olarak doğru çizilmesi mümkündür. Bu durumda yapabilecek genel hata, görünüşlerin rastgele konumlara yerleştirmesidir. Şekil 7 ile gösterilen durumda teknik resmin tüm görünümleri boyutsal ve geometrik olarak doğrudur. Ancak uygun konumlarda yer almadığı için karşımızdaki kişi resmi görünüşlerin üzerine sağ, sol ve üst, görünüş yazsanız bile- anlayamaz.

72 Şekil 7. Görünüşlerirastgele konumlara yerleştirmeyin! Çeşitli parçaların standart görünüşlerini ve taşıma iz düşüm çizgilerinin fonksiyonlarını inceleyin. Bütün görünüşler birinci açı izdüşümüne göre verilmiştir.

73 ÖN Görünmez Çizgiler

74

75

76 TEKNİK RESİMDE KULLANILAN ÇİZGİ TİPLERİ Hazırlanan teknik resimlerin anlaşılabilir olmasında çizgiler önemli rol oynar. Farklı kalınlıklarda farklı çizgi tipleri, teknik resimlerin kolay okunmasını sağlar. Teknik resim çizgi tipleri, standartlarda (ISO 128) ile belirlenmiştir. Birçok çizgi tipi olsa da esasen makine tasarımcıları bunlardan sadece birkaçını yoğun şekilde kullanmaktadır. AutoCAD farklı yöntemlerle birçokçizgiçeşidinikullanmamıza imkan verir. En yaygınyöntem `layer` yani katman kullanımıdır. Layeriçinde teknik resimde kullanılantümçizgi tiplerini standartlara uygun olacak şekildetanımlayabiliriz. Üst şerittelayers menusu üzerindekilayer properties ikonu seçilerek katmanlarla ilgili ayarlar yapılabilir. Layer properties ikonuna tıkladığınızda aşağıda gösterilen menü açılır. Layer properties menusu acıldıgında karsımıza sadece 0 ısmı verılen layer cıkar. Resimde gosterilen new layer ikonu tıklandıgında 0 isimli layer altına, Layer1 ismi ile yeni bir layer otomatik olarak eklenir. Bu menu ile istediğınız kadar katman (layer) ekleyebılırsınız. Herhangi bir katmandaki (layer) cizgileri görünür veya görünmez yapabilir, çizgi renklerini, tiplerini ve kalınlıklarını değiştirebilirsiniz.

77 Şekil 8. Teknik resimde kullanılan çizgi tipleri Şekil 8 ile teknik resim çizimlerimizde kullanacağımız çizgi tipleri gösterilmiştir. Buna göre her bir çizgi tipi için AutoCAD ile bir layer oluşturalım.

78 1. Öncelikle yeni bir layer ekleyin. 2. İsmini çerçeve çizgisi olarak değiştirin. Çerçeve çizgileri sürekli (Continuous) kalın çizgilerdir. 3. Lineweight altında default yazan kısmı kursor ile tıklayın. 4. Karşınıza Lineweight menusu çıkacaktır. Burada çizgi kalınlığını 0.50 mm olarak seçin. 5. OK butonuna basarak çıkın. Artık kalın çizgiler 0.50 mm kalınlıkta çizilecektir. Eklenecek bir diğer layer ise görünmez çizgiler için kesikli ve 0.25 mm kalınlıgındaki çizgilerdir. Bunun için öncelikle çizgi tipini ayarlayalım. 1 ve 2 adımlarda yeni bir layer ekleyelim ve ismini (görünmez çizgiler) değiştirelim. Layer menüsünde, 3 numaralı aşama gösterilen Line type kısmında continuous yazısına tıklandığında, yeni bir menu (Select Line Type) açılır. Bu menude 4 numara ile gösterilen

79 Load butonuna basıldığında yeni bir menu açılır. Load-Reload Line Types menüsü ile standartlarla belirlenen bir çok tip çizgi tipini seçip kullanmanıza imkan verir. 5 numaralı aşamada görüldügü üzere, kursorunuz veya fare tekeriniz yardımıyla bu menüde aşagıya inerek hidden line tipinden birini (HIDDEN2) seçerek 6 ve 7 numaralı aşamada gösterilen OK yazan butona tıklayıp menülerden çıkalım. Bu aşamalardan sonra çizgi tipini değiştirmelisiniz. Bunun için LineWeight opsiyonunda çizgi kalınlığının üzerine tıklayın ve açılan menuden aşağıya doğru inerek 0.25 mm kalınlığı seçin. 10 numaralı adımda gösterilen OK butonuna basarak çıkın. Diğer çizgi tiplerini aynı aşamaları tekrar ederek layer menusuune ekleyelim. Standartlarda birkaç farklı alternatif çizgi tipi ve kalınlıkları bulunsa da aşağıda verilen layer properties menüsündeki çizgi tiplerini ve kalınlıklarını ayarlayarak teknik resim çizilebilir.

80 Çizgi tiplerinin ve kalınlıkları ile birlikte isterseniz çizgi renklerini de değiştirebilirsiniz. Istediğiniz bir çizgi için, Color kısmına denk gelen yere tıkladıgınızda karşınıza çıkan menüden çizgi rengini değiştirebilirsiniz. ğştirebilirsiniz. Bir kere bu ayarları yaptıktan sonra istediginiz katmanı (layer), şerit menüde bulunan layers menüsünden seçip aktif hale getirebilirsiniz. Çizgilerinizi istediğiniz iniz zaman istediğiniz çizgi tipine dönüştürebilirsiniz. Tipini değiştirmek istediğiniz çizgileri seçip yandaki menüden dönüştürmek istediğiniz iniz çizgi tipini seçerek ESC tuşuna basın. Çizim alanının altına yerleştirilen komutlardan Lineweight kapalı olduğunda tüm çizgiler ayarlasanız bile aynı kalınlıkta görünür (Durum 1). Çizgilerin yazıcıdan çıktığı ğ şekilde görmek için Lineweight komutu açılmalıdır (Durum 2)

81 Kesikli (hidden) ve merkez (center) çizgileri gibi sürekli olmayan çizgilerin çizime göre çogu zaman tekrar ayarlanmaları, ölçeklendirilmeleri gerekir. Bunun için komut satırından LTS komutu yazılarak çizgini oranları büyültülüp küçültülebilir. 1. Neredeyse belirsiz görünmez ve merkez çizgisi boşlukları (LTS=1) 2. LTS komutu ile ölçeklendirilen çizgiler, LTS=10, çizgiler daha belirgin Bütün bu layer ayarları sadece aktif çizim dosyanız için geçerlidir. Yani bu dosyayı kapatıp başka bir dosya açtığınızda layer ayarlarını her bir çizgi için tekrar yapmak zorunda kalırsınız. Bu ve buna benzer can sıkıcı ayarları tekrar tekrar yapmamak icin şablon (template) kullanımını faydalıdır.

82 Öncelikle sol üst köşedeki Save As ikonuna tıklayın. Açılan menüde dosya tipini dwt olacak şekilde ayarlayın. Bu dosyaya bir isim vererek, SAVEbutonu ile kaydedin. Karşiniza çikan template options menüsünde OK butonunu seçtiğinizde şablon dosyasını hazırlamış olursunuz. Çizimle ilgili antetler, bir takım semboller, menu yapıları yine bu şablona kaydedilebilir.

83 AutoCAD ile yeni bir dosya (NEW) oluşturmak istediğinizde karşınıza gelen Select Template menüsünde, hazırladığınız şablon dosyasını seçerseniz, yeni dosyanızda bu şablonu kullanmış olursunuz.. Çizgi tiplerinin ayarlanmasında kullanabileceğiniz bir başka yönte ise şerit menüdeki properties menüsüdür. Her bir çizgiyi oluşturmadan önce veya sonar, burada Bylayer yazan yerler tıklanarak açılan menüler vasıtasıyla çizginin rengini, kalınlığını ını ve tipini değiştiribelirsiniz. Eğer layer kullanarak çizgi özelliklerini properties ayarladıysanız menüsündeki ayarlarınbylayer olduğundan undan emin

84 olun!

85 ÖLÇÜLENDiRME (DIMENSIONING ) Geometrik çizimlerin boyutlandırılmasında ölçülendirme kullanılır. Tasarımızın imalatı için ölçülendirme şarttır. AutoCAD ISO standartlarında çeşitli tipte ölçülendirme yapılmasına imkan verir. Ölçü çzigileri, çerçeve çzigilerinin 0.5 mm seçildiği grup için 0.25 mm kalınlığında sürekli çizgidir. Çizimin ölçülendirilmesinde şerit menu üzerindeki Annotation menüsündeki ölçülendirme araçları kullanılabilir. Menüde linear yazan butonun yanındaki oka basıldığında ında bir menu ile çeşitli ölçülendirme tiplerine ulaşabilirsiniz. Ancak bu menu haricinde daha fazla opsiyon sunan bir araç çubuğunu çizim alanında kullanabilirsiniz Eğer, komut satırına toolbar komutunu ve karşılığına dimension yazarsanız: ve karşınıza çıkan opsiyonu Enter yaparak geçerseniz; ekranda ölçülendirme araç çubuğunu görürsünüz. Çizim alanında beliren bu araç çubuğu daha fazla opsiyona hızlıca ulaşmanızı sağlar.

86 Linear (Doğrusal Ölçülendirme) komutu Yatay ve dikeyde doğrusal olarak ölçü vermenizi sağlar. Öncelikle, ölçü verilecek elemanlar noktadan noktaya seçilir 1. Ölçü verilecek nesne için 2. ikinci noktayı belirleyin. 3. iki nokta belirlendiğinde bir nokta belirleyin. Bu iki nokta arası ölçülendirilecektir. (Snap için F3) otomatik olarak çıkan ölçü yazısını ana çerçevenin 8-12 mm uzağına tıklayarak bırakın. Tek hamle ile tek parça a elemanlar seçilerekte ölçülendirilebilir. Bunun için Linear (dimlinear) komutunu çalıştırdıktan sonra tekrar enter tuşuna una basmalısınız. Bu durumda ölçü verilecek nesneler tek bir seferde şeçilir ve size hız ve kesinlik kazandırır.

87 Aligned (hizalandırılmış ölçülendirme) Eğimli çizgilerin ölçülerilmesinde kullanılan komuttur (dimaligned). Eleman seçim yöntemi bir önceki ile aynıdır. Diameter (Çap ölçülendirme) komutu ile daire ve yaylar için çap ölçüsü vermekte kullanılır. Komutu çalıştırın ve yayı seçin, daireyi seçin, öçüyü uygun konumda bırakın. Bu komut, çap sembolünü otomatik olarak yerleştirir.

88 Radius (yarıçap ölçülendirme) ikonu ile çalıştırabilirsiniz. Çap ölçülendirme komutu ile aynı şekilde çalışır. R harfi yarıçapı ifade eder. Angular (açısal ölçülendirme) komutu ikonu ile çalıştırılır. Iki çizgi arasındaki açının verilmesinde kullanılır. Açı verilecek çizgileri sırasıyla seçin ve çıkan ölçüyü uygun bir konuma taşıyarak bırakın. Base Line (Paralel) Ölçülendirme Ölçülendirme araç çubuğundan undan çalıştırabileceğiniz (dimbaseline) bu komutla daha önce oluşturduğunuz unuz bir ölçüye parallel ölçüler oluşturabilirsiniz.

89 Varsayılan olarak baseline komutu en son verilen ölçüyü yakalar. Eğer farklı ölçüleri seçmek istiyorsak komut satırındaki select opsiyonunu aktif hale getirmeliyiz. Imlecinize yapışan an dinamik ölçülendirmeyi snap kullanarak istediğiniz iniz noktalarda tıklayarak bırakın. Komuttan çıkmak için Esc tuşuna basın. Eğer parallel ölçüler arasındaki mesafeler birbirine yakınsa Dimspace komutu ile bu boşluklar ayarlanabilir. DIMSPACE, Ölçü çizgileri arasındaki mesafelerin ayarlanması Ölçü çizgileri arasındaki mesafelerin ayarlanabileceği komuttur.

90 Komutu çalıştırın ve öncelikle imleçle referans alınacak ölçüyü seçin. Ayarlanacak diğer ölçüleri seçin ve Enter tuşuna basın. Komut satırındaki isteğe bir değer girin veya otomatik ayar için Enter tuşuna basın SONUÇ: daha anlaşılır ölçüler Center Mark komutu ile merkez (eksen) çizgilerinin belirlenmesi Çoğunlukla, eksen veya merkez çizgileri bir çemberin, yayın veya dairesel kesitteki parçaların simetri çizgisini belirtmek için kullanılır. Özellikle dairenin merkezini göstermek için center mark komutu ile hızlı çizimler gerçekleştirebilirsiniz. Center mark komutunu dimcenter yazarak veya ölçü araç çubuğundaki ikon ile çalıştırabilirsiniz.

91 Komutu çalıştırdıktan sonra imleç ile çemberleri seçtiğinizde inizde otomatik olarak eksen çizgisi yerleştirilecektir. Çizgileri çekiştirerek çember veya yayın 3 ila 6 mm dışına ına taşacak şekilde ayarlamanız gerekir. Çapı 12 mm den küçük elemanların eksen çizgileri için sürekli ince çizgiler kullanılmalıdır. Dimcenkomutu ile çizgi uzunlukları ayarlanabilir! Continue komutu ile ölçülendirme Continue komutu, baseline gibi var olan bir ölçüyü referans alarak zincirleme ölçülendirme yapılmasını sağlar. Ölçüm araç çubuğundan continue ikonu ile çalıştırılabilir.

92 Continue komutu genellikle en son yaptığınız ölçümü yakalayarak devam eder. Farklı bir ölçüyü devam ettirmek için komut satırında select opsiyonunu aktif hale getirin. Ölçülere sembol ekleme, ölçü yazısını değiştirme Çap, açı, küre, kare gibi geometric unsurların izdüşümleri ölçülendirilirken çeşitli sembollerle temsil edilir. Bunun için sembol eklemek istediğiniz ölçüye imleçle çift tıklayın. Yazı aktif hale gelir. Bu durumda isterseniz tüm ölçü yazısını da değiştirebilirsiniz.

93 Üste şerit menüde açılan Text Editor alanında Sybol komutuna tıklayarak Diameter (çap) şeceneğini seçin. Benzer şekilde, Degrees, derece sembolünü Squared, kare sembolünü, Cubed, küp sembolünü Ölçü çizginize yerleştirir. Ölçülendirme, oklar, yazıları ve yükseklikleri gibi ölçülendirme standartları ile ilgili ihtiyaç duyduğunuz unuz gerekli düzenlemeleri, ölçme araç çubuğundaki undaki DIMENSION STYLE komutu ile yapabilirsiniz.

94 Bu komutla karşınıza 1 numaralı Dimension Style dialog kutusu gelir, eğer burada Modify butonuna basarsanız karşınıza 2 numaralı Override Style dialogu gelecektir. Buradan ölçülendirme ile ilgili birçok değişikliğe ulaşabilir, kaydedip çıkarak değişikliğinizi aktif olmasını sağlayabilirsiniz. Bütün bu komutlar vasıtasıyla autocad esnek bir şekilde tüm ölçülendirme ihtiyaçlarınızı standartlara uygun şekilde karşılar. Dikkat ederseniz aslında tek yapmanız gereken ölçülendirilecek nesneyi seçmeniz ve çıkan ölçüyü çizim alanında uygun bir yere taşıyarak bırakmanızdır. ölçülendirme yapılırken gereksiz şekilde bir yere birden fazla ölçü vermemelidir. Ayrıca özetle, aşağıda verilen şekildeki yanlış ölçülendirme uygulamalarına dikkat edilmelidir.

95 Şekil Ölçülendirirken yapılmaması gereken yanlışlar.

96 Perspektif görünüşten görünüş çıkarma ve ölçülendirme uygulamaları Aşağıda perspektif görünüşleri verilen parçaların gerektiği kadar görünüşlerini birinci açı metoduna göre çizip, ölçülendirin.

97

98

99 KESİTLER Teknik resim görünüşlerinin daha anlaşılabilir olması, ölçülendirme kolaylıkları, görünüş sayısının azaltılması gibi avantajlar sağlaması nedeniyle kesit görünüşlerden sıklıkla faydalanılır. Kesit görünüşler parçanın hayali olarak kesildiği, parçanın kesilen kısmının atılarak kalan kısmının izdüşümünün ümünün çizildiği görünüşlerdir. Böylelikle özellikle içi boş parçaların, deliklerin görünüşlerinde görünmez çizgilerden kurtulmamızı sağlar. Kesit görünüş alırken, parça düz hatlar takip edilerek kesilir ve bu hat Kesit Düzlemi olarak bir harf serisi ile adlandırılarak teknik resim üzerinde gösterilir.

100 Parçanın kesit görünüşünü çıkarırken kesim düzleminin temas ettiği dolu yüzeyler taranır. Tarama çizgileri ince (0.25 mm) sürekli çizgilerdir ve çerçeve çizgileri ile 45 açı yapacak şekilde çizilir. Malzeme (çelik, dökme demir, plastik vs.) tipine göre de taramalar yapılabilir. Kesim düzlemi ile temas etmeyen boşluklar, delikler ve 12 mm den ince federler taranmaz. Bu unsurların çerçeve çizgileri ise elbette artık görünür olduğundan kalın sürekli çizgilerle çizilir.

101 1. Parçanın ön ve üst görünüşleri görünmez çizgilerle (Birinci açı iz düşümüne göre) 2. Parçanın kesit görünüşü, görünmez deliklerin artık kalın çizgilerle çizildiğine dikkat edin. Ok yönünün tersinde, kesim çizgisinin altındaki kısım atılır. Kesit düzleminin geçtiği yerlerde kesit çizgisi kalın (0.5 mm) H tipi çizgi veya kalın merkez çizgisi ile gösterilir. Kesit düzlemine göre kesitler tam kesit, yarım kesit, kademeli kesit, kısmi (bölgesel) kesit olarak adlandırılırlar.

102 Tam kesitler Bu en temel yönteminde parça bir simetri ekseninde giyotinle kesiliyor gibi kesilir ve kesilen kısmın izdüşümü çıkarılır. Sol üst köşede perspektifi verilen parçanın ön ve üst görünüşleri görünmez çizgilerle (1) sağda parçanın kesit görünüşü (2) (Birinci açı iz düşümüne ümüne göre)

103 Yarım kesitler Yarım kesitlerde, parçanın simetri eksenine göre çeyreğinin kesilerek atıldığı varsayılır. Ortaya çıkan iz düşümde görünümünde eksenin bir tarafında kesit görünüş bulunurken diğer yarısında normal görünüş bulunur.

104 Bu kesit yöntemi genellikle montaj resimlerinde parka elemanlarının anlaşılabilir olması için kullanılır. Ölçülendirme açısından bir çok görünmez çizgi içerdiğinden kullanılması uygun değildir. Ancak en dış ölçülerin veya merkeze olan mesafelerin bilgi olarak verildiği durumlarda ölçülendirme yapılır.

105 Kademeli kesitler Kademeli kesit görünüşler tam kesit görünüşlere benzer olarak bir kesme düzlemi boyunca parka kesilerek oluşturulur. Ancak burada kseim düzlemi düz bir çizgi takip etmeyerek, farklı unsurlarıda içine alacak şekilde bir çok düzlemden oluşabilir. Böylelikle aynı hizada bulunmayan farklı unsurlar kesilerek kesit görünüşü çıkarılmış olur. Şekil. Kademeli kesit gösterimi

106 Şekil. Parçanın kademeli kesit görünümünün gösterimi

107 Autocad ile tarama çizgilerinin gösterilmesi Öncelikle çizimde parçanın taranacak bölgeleri belirlenmelidir. AutoCAD hatch komutu belirlediğimiz kapalı alanları seçerek, buralarda tarama çizgilerini yerleştirmemizi sağlar. Hatch komutunu Draw menüsünden veya komut satırından H girerek çalıştırabilirsiniz.

108 Komutu çalıştırdıktan sonra imleciniz değişir ve taranacak alanın seçilmesini bekler. Ayrıca üst şerit menüde Hatch Editor menüsü açılır. Bu menü malzeme tipine göre tarama Menüde genel taramalar için ANSI31 tarama tipini şeçin. çizgilerini ayarlamanızı sağlar. İmlecinizle taranması gelen alanların içini tıklayın ve Enter tuşuna basarak çıkın. Tüm tarama çizgileri tek seçtiğinizde tek bir eleman gibi davranır. Böylelikle tarama çizgilerini tek hamle ile silebilir, çizgi tiplerini ayarlayabilirsiniz. Tarama çizgileri arasındaki mesafe ne çok sık ne de çok geniş olmalıdır. Parçaya göre tarama çizgileri arasındaki mesafe, Hatch Editor menüsündeki Hatch Scale komutu ile ayarlanır.

109 Şekil. tarama çizgilerinin sıklığının LTS komutu ileayarlanması

110 PERPSEKTİF GÖRÜNÜŞLER Tek bir kâğıt düzleminde, parçanın 3 boyutlu görünümünün temsil edilmesini sağlayan tekniklere perspektif adı verilir. Tarih boyunca kullanılan birçok perspektif çizim tekniği bulunmaktadır. Görünüşlerin düzlemlere iz düşümlerinin çizilmesi ölçülendirilmesi, detaylandırılması açısından avantajlar sağlarken, bu görünüşlere ek olarak bir perspektif görünüşünün eklenmesi teknik resimlerinizin okunabilirliğini arttırır. Ancak mühendislik teknik resimlerinde İzometrik, dimetrik ve kabinet perspektif yöntemleri tercih edilir. Bunlardan en yaygın kullanılanı ise İzometrik Perspektif [4] çizimidir. AutoCAD izometrik çizimleri kolaylaştıracak bir arayüze sahiptir. Bunun için yanda görülen şekildeki ayarlamaları yapmalıyız. Açılan diyalog kutusundaisometric snap opsiyonu seçilerek aktif hale getirilir ve OK butonu ile diyalog kutusundan çıkılır. Bu seçim onaylandıktan sonra, imleciniz değişecektir

111 İzometrik düzlemlerde doğru ve ölçüsünde çizimler yapmanız için ORTHO modu (F8) aktif olmalıdır. Çizgileriniz ancak belirli yönlerde çizim yapmanıza müsaade eder istediğiniz yönde (düzlemde) çizim yapmanız için F5 tuşu ile hızlıca düzlem değiştirebilirsiniz. İzometrik perspektif çizimlerde daireler elips biçiminde basık bir formdadır. Dairesel yüzeyler AutoCAD içinde Isocircle ile çizilir. Bu komuta ulaşmak için komut satırındael girilmeli ve Isocircle opsiyonu aktif hale getirilmelidir. Isometric snap modunda kısmen tüm snap (F3) tipleri çalışır. Kenarları (çizgileri) kesiştirmekten ekten çekinmeyin Trimfonksiyonu ile fazlalıklardan kurtulabilirsiniz

112 AUTOCAD İLE ÇIKTI ALMA Çizimlerinizin çeşitli boyutlardaki kağıtlara yazdırılması için komut satırından plot yazmanız veya üst menüden ikonunu seçmeniz gerekir. Bu durumda kaşınıza Plot Manager diyalog kutusu çıkacaktır. Kağıda baskı yapabilmeniz için menü üzerinde işaretlenen 5 opsiyonu ayarlamanız gerekir.

113 Öncelikle yazıcı ayarları yandaki seçim menüsü ile aktif hale getirilir. Denemeleriniz için bir pdf printer kullanabilirsiniz! İstediğiniz ölçüde ki kağıt boyutunu menüden belirleyin. AutoCAD birçok kağıt türünü destekler. Plot area, baskı yapacağınız aktif alanı seçmenizi sağlayacaktır. Display opsiyonu seçerseniz ekranda gördüğünüz şekilde çizimin çıktısını alabilirsiniz. Limists opsiyonunu seçerseniz, belirlediğiniz (Lim komutu ile belirlediğiniz) limitler içinde kalan çizimlerin çıktısını alabilirsiniz. Window seçeneği ise aktif hale geldikten sonra, imlecinizle belirleyeceğiniz bir pencere içerisinde kalan bölgedeki çiziminizin çıktısını almanızı sağlar.