ÝÇÝNDEKÝLER 1. TEMA 2. TEMA

Transkript

1 ÝÇÝNDEKÝLER 1. TEMA BÖLÜM-1 ANLAM BÝLGÝSÝ Eþ Anlamlý (Anlamdaþ) Kelimeler Karþýt (Zýt) Anlamalý Kelimeler...11 Eþ Sesli (Sesteþ) Kelimeler...12 Yakýn Anlamlý Kelimeler...13 Ýsim (Ad)...13 Anlamlý ve Kurallý Cümle...14 Sebep (Neden)-Sonuç Cümleleri...15 Deyimler...16 Atasözleri...17 Düz Yazýda Konu...18 Þiirde Konu...19 Ana Düþünce (Ana Fikir)...20 Ana Duygu...21 Trafik Ýþaret Levhalarý...22 Harita-Kroki Okuma...23 Ölçme ve Deðerlendirme...24 Kazaným Deðerlendirme Testi Kazaným Deðerlendirme Testi Kazaným Deðerlendirme Testi BÖLÜM-2 YAZIM BÝLGÝSÝ Nokta...36 Günlük, Aný Yazma...36 Ölçme ve Deðerlendirme...37 Kazaným Deðerlendirme Testi Tema Deðerlendirme Testi TEMA BÖLÜM-1 ANLAM BÝLGÝSÝ Gerçek Anlam Mecaz Anlam...45 Terim Anlam...46 Ýþ, Hareket, Durum Bildiren Kelimeler (Fiil, Eylem)...47 Varlýðý Niteleyen Kelimeler...48 Özdeyiþ (Vecize)...49 Benzerlik (Benzetme)-Farklýlýk...49 Karþýlaþtýrma...50 Giriþ, Geliþme ve Sonuç...51 Paragraf Oluþturma...53 Yardýmcý Düþünceler...54 Ölçme ve Deðerlendirme...56 Kazaným Deðerlendirme Testi Kazaným Deðerlendirme Testi BÖLÜM-2 YAZIM BÝLGÝSÝ Virgül (,) Soru Ýþareti (?)...69 Mektup...69 Ölçme ve Deðerlendirme...70 Kazaným Deðerlendirme Testi Tema Deðerlendirme Testi Genel Tekrar Testi

2 3. TEMA BÖLÜM-1 ANLAM BÝLGÝSÝ Varlýðýn Yerine Kullanýlan Kelimeler Cümledeki Ýþi, Hareketi Yapan Varlýklar (Özne)...81 Cümlede Anlatýlmak Ýstenen...82 Öznellik-Nesnellik...84 Baþlýk...85 Kavram Haritasý...86 Grafik ve Tablo Okuma N 1K...87 Ölçme ve Deðerlendirme...88 Kazaným Deðerlendirme Testi Kazaným Deðerlendirme Testi BÖLÜM-2 YAZIM BÝLGÝSÝ Durum (Hâl) Ekleri de nin Yazýlýþý...95 Ýki Nokta (:)...96 Yay Ayraç (())...96 Uzun Çizgi (Konuþma Çizgisi) ( )...96 Ölçme ve Deðerlendirme...97 Kazaným Deðerlendirme Testi Tema Deðerlendirme Testi Genel Tekrar Testi TEMA BÖLÜM-1 ANLAM BÝLGÝSÝ Eylemi Niteleyen Kelimeler Kiþilik (Karakter) Özellikleri Betimleme (Tasvir Etme) Duygusal ve Abartý Cümleleri Tahmin (Olasýlýk) Cümlesi Gerçek ve Hayal Ürünü Farklý Düþünmeye Yönlendiren Ýfadeler Paragrafý Bölme Anlatýmýn Akýþýný Bozan Cümleler Kitle Ýletiþim Araçlarý Ölçme ve Deðerlendirme Kazaným Deðerlendirme Testi Kazaným Deðerlendirme Testi Kazaným Deðerlendirme Testi BÖLÜM-2 YAZIM BÝLGÝSÝ Yapým Ekleri Tarihlerin Yazýlýþý Dil ve Din Adlarýn Yazýlýþý Ölçme ve Deðerlendirme Kazaným Deðerlendirme Testi Tema Deðerlendirme Testi Genel Tekrar Testi TEMA BÖLÜM-1 ANLAM BÝLGÝSÝ Cümleleri veya Eþ Görevli Kelimeleri Birbirine Baðlayan Kelimeler Ön Yargý Cümleleri Öneri (Tavsiye) Cümleleri Yakýnma Cümleleri Destekleyici ve Açýklayýcý Ýfadeler Cümle Tamamlama Parçaya Hâkim Olan Duygu Sanatçýnýn Kiþiliði, Karakter Özellikleri Parçada Duyulardan Yararlanma Ölçme ve Deðerlendirme Kazaným Deðerlendirme Testi

3 8. TEMA 7. TEMA 6. TEMA 5. TEMA BÖLÜM-2 YAZIM BÝLGÝSÝ mi nin Yazýlýþý ki lerin Yazýlýþý Üç Nokta (...) Kesme Ýþareti ( ) Ölçme ve Deðerlendirme Kazaným Deðerlendirme Testi Tema Deðerlendirme Testi Genel Tekrar Testi BÖLÜM-1 ANLAM BÝLGÝSÝ Eylemde Zaman Þart (Koþul) Cümlesi Taným Cümlesi Soru Cümlesi Önemli Olaný Belirtirken Kullanýlan Ýfadeler Cümle Ögeleri Anlatým Bozukluklarý Ölçme ve Deðerlendirme Kazaným Deðerlendirme Testi BÖLÜM-2 YAZIM BÝLGÝSÝ Hece Düþmesi Ünlem Ýþareti (!) Savaþ, Devir, Çað Adlarýnýn Yazýlýþý Ölçme ve Deðerlendirme Kazaným Deðerlendirme Testi Tema Deðerlendirme Testi Genel Tekrar Testi BÖLÜM-1 ANLAM BÝLGÝSÝ Gibi, Kadar, Göre, Ýçin, Üzere, Sanki, Ýle Endiþe (Kaygý)-Üzülme Cümlesi Uyarý (Ýkaz) Cümlesi Eleþtiri (Tenkit) Cümlesi Beðenme (Takdir) Cümlesi Özetleyen ve Sonuç Bildiren Ýfadeler Ölçme ve Deðerlendirme Kazaným Deðerlendirme Testi BÖLÜM-2 YAZIM BÝLGÝSÝ Kurum, Kuruluþ Adlarýnýn Yazýlýþý Kýsa Çizgi Noktalý Virgül (;) Ölçme ve Deðerlendirme Kazaným Deðerlendirme Testi Tema Deðerlendirme Testi Genel Tekrar Testi BÖLÜM-1 ANLAM BÝLGÝSÝ Þikâyet Cümleleri Þaþýrma Cümlesi Piþmanlýk Cümlesi Genel ve Özel Durumlarý Bildiren Ýfadeler Telefonda Konuþma Kurallarý Ölçme ve Deðerlendirme BÖLÜM-2 YAZIM BÝLGÝSÝ Gezegen, Yýldýz Adlarýnýn Yazýlýþý Týrnak Ýþareti ( ) Denden Ýþareti ( ) Ölçme ve Deðerlendirme Kazaným Deðerlendirme Testi Tema Deðerlendirme Testi Genel Tekrar Testi CEVAP ANAHTARI

4

5 BÖLÜM 1 ANLAM BÝLGÝSÝ Kazanýmlar - 1 Bu bölümde; Dinlediklerimde ve okuduklarýmda eþ ve zýt anlamlý kelimeleri ayýrt etmeyi, Dinlediklerimde ve okuduklarýmda eþ sesli kelimeleri ayýrt etmeyi, Konuþtuklarýmda, yazdýklarýmda kelimeleri yerinde ve anlamlarýna uygun kullanmayý, Yeni öðrendiðim kelimeleri yazýlarýmda kullanmayý, Dinlediklerimde ve okuduklarýmda geçen bilmediðim kelimelerin anlamlarýný araþtýrmayý, Okuduklarýmda, yazýlarýmda sözlük ve imlâ kýlavuzundan yararlanmayý öðreneceðim. 1. EÞ ANLAMLI (ANLAMDAÞ) KELÝMELER Anlam bakýmýndan ayný veya çok yakýn olan kelimelere eþ anlamlý kelimeler denir. mekân yer hikâye öykü B seçeneðinde soy kelimesi nesil anlamýnda kullanýlmýþtýr. Cevap B Sýra Sizde - 1 temiz pak kýta anakara ihtimal olasýlýk eylem fiil Örnek - 1 Aþaðýdaki alanlardan kýsým sözcüðünün eþ anlamýnýn yazýlý olduðu yere ineceðim. Soy kelimesi aþaðýdaki cümlelerin hangisinde sülale anlamýnda kullanýlmamýþtýr? BB A) Sonunda soyunun nereden geldiðini söyledi. B) Kelaynaklarýn soyu tükenmek üzere. C) Bizim soyumuz Karahanlýlara dayanýr. D) Annemlerin soyu ile babamlarýn soyu ayný yerdenmiþ. Yukarýdaki sözü diyen pilot hangi alana inmelidir? CC A) B) göz C) D) bölüm tur çeþit 10

6 1. Tema 2. KARÞIT (ZIT) ANLAMLI KELÝMELER Güç-kuvvet eþ anlamlý, diðerleri zýt anlamlýdýr. Cevap D Anlam olarak birbirinin karþýtý olan kelimelere zýt anlamlý kelimeler denir. sol sað dost düþman akýllý deli UYARI: uzun kýsa yukarý aþaðý savaþ barýþ 1. Kelimelerin olumlu-olumsuz biçimleri birbirinin karþýt anlamlýsý olmaz. akýllý akýlsýz (olumsuzu) akýllý deli (karþýtý) Sýra Sizde - 2 Eðer tartý eksik gelmiþse, bu benim hatam deðil, onun hatasýdýr. cümlesindeki altý çizili kelimenin zýt anlamlýsý hangi cümlede vardýr? CCC A) Bugün çok çalýþtým. B) Akþamlarý az yemek yemeliyiz. C) Fazla mal göz çýkarmaz. D) Elimde yeteri kadar malzeme yoktu. 2. Bir kelime kullanýldýðý cümleye baðlý olarak karþýt anlam oluþturur. Soðuk havanýn etkisi iyice artmýþtý. "Soðuk" sözcüðü ýsýsý düþük olan anlamýnda kullanýlmýþtýr. "Sýcak" sözcüðünün karþýtý olarak kullanýlmýþtýr. Bize soðuk davrandý. Bu cümlede ise "ilgisiz" anlamýnda kullanýldýðýndan, "samimi" sözcüðünün karþýtý anlamýnda kullanýlmýþtýr. Sýra Sizde - 3 Örnek - 2 taze bayat tez çabuk Aþaðýdaki kelime gruplarýndan hangisi anlam iliþkisi yönüyle diðerlerinden farklýdýr? DD A) ihtiyar - genç B) zor - kolay C) hýzlý - yavaþ D) güç - kuvvet türlü çeþitli duyuru ilan Yarýþmada zýt anlamlý kelimelerin bulunduðu madalyayý kazandým. Acaba hangi madalyayý kazandým? AA A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 11

7 1. Tema 3. EÞ SESLÝ (SESTEÞ) KELÝMELER Sýra Sizde - 5 Yazýlýþlarý ayný, anlamlarý farklý olan kelimelere eþ sesli kelimeler denir. Alay: Herhangi bir gösteride yer alan topluluk. Düðün alayý geliyor. Alay: Eðlenme, alay etmek. Arkadaþlarý, onunla alay ediyordu. A) Gül kokusu bütün bahçeyi sarmýþtý. B) Yaz gelince yaylalar insanlarla doldu. C) Kýr gezintilerini çok severdi. D) Sel sularý önüne gelen her þeyi götürüyordu. Öðretmenin tahtaya yazdýðý cümlelerdeki altý çizili kelimelerden hangisinin eþ seslisi yoktur? DD A) gül B) yaz C) kýr D) sel Örnek - 3 yat kat renk kýt at Yukarýdaki kelimelerden hangisinin sesteþi yoktur? AA A) renk B) at C) yat D) kat Sýra Sizde - 6 Çocuklar, eþ sesli bir kelime söyleyin. Renk kelimesinin sesteþi yoktur. Cevap A At. Kalýn. Nesrin Jale Sýra Sizde - 4 Oy. Baca. Aþaðýdaki cümlelerde altý çizili sözcüklerden hangisinin eþ seslisi vardýr? ccc A) Sel olunca köyün yarýsý boþaltýldý. B) Þehrin en büyük fabrikasý bugün çalýþmadý. C) Saçlarýný kestirmeye gitti. D) Düðüne gitmeden küçük bir hediye aldýk. Doðan Levent Hangi öðrenci, öðretmenin sorusunu doðru cevaplayamamýþtýr? D A) Nesrin B) Jale C) Doðan D) Levent 12

8 1. Tema 4. YAKIN ANLAMLI KELÝMELER Eþ anlamlý gibi görünmelerine karþýn aralarýnda anlam farklýlýklarý bulunan sözcüklere yakýn anlamlý kelimeler denir. Yakýn anlamlý kelimeler, her ne kadar birbirlerinin yerine kullanýlabilseler de aralarýnda küçük anlam farklýlýklarý vardýr. Aþaðýdaki cümlelerde küsmek, kýrýlmak, darýlmak, gücenmek kelimelerinin cümleye kattýðý anlamlar verilmiþtir. Ali bize küsmüþ (kesinlik anlamý var.). Ali bize kýrýlmýþ (küsmüþ ama hoþgörülü, anlamý var.). Ali bize darýlmýþ (artýk konuþmaz olmak anlamý var.). Ali bize gücenmiþ (üzülmek anlamý var.). 5. ÝSÝM (AD) Canlý ve cansýz varlýklarý, duygu ve düþünceleri, çeþitli durumlarý bildiren kelimelere ad (isim) denir. Postacý, kapýmýzý çaldý (Postacý ve kapý kelimeleri isimdir.). Ýsimler: A. Özel isim veya cins ismi olabilir: Mehmet telefon etti ( Mehmet, özel isimdir, telefon cins ismidir.). B. Tekil, çoðul veya topluluk adý olabilir: Kalemlerimi kutuya koydum ( kalemler, çoðul isimdir, kutu tekil isimdir.). Sýnýfta güzel bir koku vardý ( Sýnýf kelimesi þekil olarak tekildir ancak anlam olarak çoðul olduðundan topluluk adýdýr.). C. Genel veya özel isim olabilir: Orman-aðaç-meþe isimleri genelden özele doðru sýralanmýþtýr. Ali-erkek-insan-canlý-varlýk isimlerinin özelden genele sýralamasý yapýlmýþtýr. Sýra Sizde - 7 Anneciðim, baþým dönüyor. Babam Ankara dan iki gün sonra dönecek. Verdiðin sözden asla dönmemelisin. Semazenler ne kadar güzel dönüyor. Leyla, dönmek kelimesinin geri gelmek anlamýnda kullanýldýðý yoldan gittiðinde annesine ulaþacak. Leyla, hangi yoldan gitmelidir? bb A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 Sýra Sizde - 8 Evinin balkonundan, az ötedeki büyük aðaçlarýn tepesine bakýyordu. Tepe isminin bu cümledeki anlamý aþaðýdakilerden hangisidir? aaa A) Bir þeyin en üstteki bölümü. B) Yüksekliði genelde birkaç yüz metreyi geçmeyen yer biçimi. C) Birinin yaný baþý, baþ ucu. D) Ýnsanýn, kafatasýnýn iki kulak arasýnda kalan bölümü. 13

9 1. Tema Kazanýmlar - 2 Bu bölümde; «Anlamlý ve kurallý cümleler yazmayý, «Konuþmalarýmda, yazýlarýmda söz varlýðýndan yararlanmayý, «Dinlediklerimdeki, konuþmalardaki, okuduklarýmdaki, yazýlanlardaki sebep-sonuç iliþkilerini belirlemeyi, «Konuþmalarýmda, yazýlarýmda deyim, atasözü, tekerleme, mani, özdeyiþ, özlü söz, mecaz, mizahî ögeler vb. kullanmayý öðreneceðim. 1. ANLAMLI VE KURALLI CÜMLE Sýra Sizde - 9 I. hiçbir dost II. daha yakýn III. dünyada Yargý bildiren sözcük ya da sözcükler topluluðuna cümle denir. IV. kitaptan V. insana VI. deðildir Gençlerine gereken deðeri vermeyen milletlerin geleceði karanlýktýr. Eylemin (yüklemin) cümle sonunda bulunduðu cümleye kurallý cümle denir. Ayfer, çiçekleri suladý. cümlesinde sulama eylemi cümlenin sonunda olduðu için bu cümle kurallýdýr. Örnek - 4 Yandaki kelimelerle ovadadýr - en - ayaðý - anlamlý ve kurallý bir yüksek - bile - daðýn cümle oluþturulduðunda baþtan ikinci kelime hangisi olur? Yukarýdaki kelimelerle kurallý ve anlamlý cümle oluþturulmuþ radyoyu dinleyeceðim. Hangi radyoyu dinlemeliyim? AA A) B) BB A) en B) yüksek C) daðýn D) ayaðý C) Cümle þöyle olmalýdýr: En yüksek daðýn bile ayaðý ovadadýr. Öyleyse baþtan ikinci kelime yüksek tir. Cevap B 14 III-I-V-IV-II-VI I-III-VI-IV-II-V D) VI-II-III-I-V-IV II-III-I-V-IV-VI

10 1. Tema 2. SEBEP (NEDEN)-SONUÇ CÜMLELERÝ Cümledeki olayýn gerçekleþme sebebinin belirtildiði cümlelere neden-sonuç cümleleri denir. Neden-sonuç cümleleri iki bölümden oluþur. Bölümün birinde neden (sebep), ikincisinde ise sonuç belirtilir. Bu tür cümlelerde eyleme niçin? sorusunu sorduðumuzda cevap alýnýr. Boya eksiðinden dolayý duvarý boyayamadý. Sýra Sizde - 11 Hangi öðrenci, yapýlan iþin nedenini bildirmiþtir? Aydýn Meryem Duran Param olmadýðý için bugün eve yürüyerek gittim. Sabah yýldýzý çýkana kadar bekledim. Ertesi gün getirmek üzere kitabýmý aldý. Yüzmeye karþý büyük bir ilgim var. Örnek - 5 Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde sebep-sonuç iliþkisi vardýr? CC A) Bu çiçeði öðretmenim için beðendim. B) Türkçe dersi benim için çok önemli. C) Geciktiðin için hepimiz seni merak ettik. D) Erzurum için çok soðuk diyorlar. C seçeneðinde merak etmelerinin sebebi gecikmesi olarak ifade edilmiþtir. Sýra Sizde - 10 I. Kadirler, çok iyi insanlardý. II. III. IV. Ailece birbirimize gelir giderdik. Fakat baþlarýna kötü bir olay geldi. Cevap C Evleri yandýðýndan bu yana çadýrda kalýyorlar. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde neden - sonuç bir arada verilmiþtir? ddd A) I B) II C) II D) IV Büþra AA A) Aydýn B) Meryem C) Duran D) Büþra Sýra Sizde - 12 Kalan ödevimi tamamlamak amacýyla erken kalktým. Babasýna yardým etmek için gelmiþ. Çocuðun saçlarý epeyce kirlenmiþ. Duygularýný almak üzere sahneye davet edildi. Kelebek, yukarýdaki cümlelerden olayýn sebebi bilinenlerin yolundan giderse çiçeðe ulaþabilmektedir. Buna göre kelebek, hangi yoldan gitmemelidir? CC A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 15

11 1. Tema 3. DEYÝMLER Sýra Sizde - 13 En az iki kelimeden oluþan, en az bir kelimesi gerçek anlamýndan uzaklaþmýþ, kalýplaþmýþ söz ya da sözcük gruplarýna deyim denir. Aðzýna bir lokma koymamak: Hiçbir þey yememek. Nedim, bu nefis kuzudan deðil, öbür yemeklerden bile aðzýna bir lokma koymadý. Yüzüne vurmak (veya çarpmak): Ayýplayarak kusurunu yüzüne söylemek: Bir büyük kabahatim varmýþ da yüzüme vuracaklarmýþ gibi çekiniyorum. Su gibi ezberlemek: Yanlýþsýz okuyabilecek kadar ezberlemek. Öðretmenin verdiði þiiri su gibi ezberledi. Örnek - 6 Aþaðýdaki deyimlerin hangisinde üzüntü söz konusudur? DDD 4102 A) Seyirci kalmak B) Gözleri fal taþý gibi açýlmak C) Kulaklarýný dört açmak D) Kalbi kýrýlmak Sýra Sizde - 14 "Birisinden vefa, bir þeyden yardým veya fayda umarak ona inanýp güvenmek" anlamýna gelen deyim aþaðýdakilerden hangisidir? CCC A) Güvendiði karlara kar yaðmak B) Bel eðmek C) Bel baðlamak D) Bel vermek Çocuklar, el açmak deyiminin anlamý nedir? Dilenmek Alkýþlamak Ela Veli Sýra Sizde - 15 Aþaðýdaki resimlerden hangisi Önem vermemek, dinlememek anlamýna gelen deyimle ilgilidir? AAA A) B) Gururlanmak Ali Ayþe Ellerini göðe kaldýrmak Öðretmenin sorusunu hangi öðrenci doðru cevaplamýþtýr? A) Ela B) Veli C) Kulak asmamak D) Kulak kabartmak C) Ali D) Ayþe El açmak, dilenmek demektir. Cevap B Kulaðýna fýsýldamak Kulak týkamak 16

12 1. Tema 4. ATASÖZLERÝ Sýra Sizde - 16 Bilmediðimiz iþler hakkýnda bilgili kimselerden uzmanlardan fikir almak her zaman iþlerimizi kolaylaþtýrýr. anlamýna gelen atasözü aþaðýdakilerden hangisidir? Uzun deneme ve gözlemlere dayanýlarak söylenmiþ ve halka mal olmuþ, öðüt verici nitelikte sözlere atasözü denir. DD A) Davetsiz giden, mindersiz oturur. Acýkan doymam (sanýr), susayan kanmam sanýr: Bir þeyi uzun süre elde edemeyen kimse, daha sonra o þeyden ne kadar çok edinirse edinsin yine kendisine yetmeyeceði kanýsýnda bulunur, anlamýnda kullanýlan bir söz. B) Bugünün iþini yarýna býrakma. C) Çok bilen çok yanýlýr. D) Danýþan daðý aþmýþ, danýþmayan düz yolda þaþmýþ. Bir yemem diyenden kork, bir oturmam diyenden: Oturmayacaðýný belirten konuk yatýya kalýr, yemeyeceðini söyleyen de bir türlü doyurulamaz, anlamýnda kullanýlan bir atasözümüz. Sýra Sizde - 17 küsmüþ daða tavþan olmamýþ daðýn haberi kelimelerinden bir atasözü yapýldýðýnda baþtan üçüncü kelime hangisi olur? Örnek - 7 Hasan Arkadaþým bana Nasýl davranýrsan öyle karþýlýk görürsün. Birine kötülük yapan ondan kötülük, iyilik yapan da iyilik görür. anlamýndaki atasözünü karta yazýp göndermiþ. Ne ekersen onu biçersin. Nerede dirlik, orada birlik. Aç ayý oynamaz. Çürük iple kuyuya inilmez. Hasan a hangi kart gelmiþ olabilir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 bbb A) daðýn B) küsmüþ C) daða D) olmamýþ Sýra Sizde - 18 Kalbimi kýrdýktan sonra vermenin ne kýymeti var! Alsana. Önce istiyorsun, þimdi ise almýyorsun! Aslý, oynamak için kardeþi Leyla dan oyuncaðýný istedi. Leyla, kýskançlýk yaptý, vermedi. Sonra da yanlýþýn farkýna vardý. Bu sefer de Aslý nýn kalbi kýrýldý. Bebeði almadý. Aþaðýdaki atasözlerinin hangisi bu diyalogla ilgili deðildir? AAA A) Zevkler ve renkler tartýþýlmaz. B) Son piþmanlýk fayda etmez. Yukarýda anlatýlan atasözü 1 numaralý karttadýr. Cevap A C) Düþüne düþüne görmeli iþi, sonra piþman olmamalý kiþi. D) Öncesinde düþünmeyen, sonra piþman olur. 17