MÜHJEO 2015: Ulusal Mühendislik Jeolojisi Sempozyumu, 3-5 Eylül 2015, KTÜ, Trabzon

Transkript

1 Trabzon-Uzungöl Beldesindeki Eski Heyelan Alanının Zemin Yapısının ve Dinamik Özelliklerinin Sığ Sismik Yöntemlerle AraĢtırılması Investigation of the Soil Structure and Dynamic Characteristics of the Old Landslide in the Trabzon-Uzungöl District by Shallow Seismic Method G. Vanlı ġenkaya 1, H. Karslı 1,*, M. ġenkaya 1, R. Güney 1 1 Karadeniz Teknik Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeofizik Mühendisliği Bölümü, Trabzon (*hkarsli@ktu.edu.tr) ÖZ: Bu çalışma, Trabzon-Uzungöl beldesinde eski bir heyelan sonucu oluşmuş ve üzerinde yerleşim olan alanlarda, zemine ait dinamik elastik parametrelerinin hesaplanması ve heyelan akma bölgesinin taban topoğrafyasını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Bu kapsamda 16 profilde sismik kırılma, aktif (MASW) ve pasif kaynaklı (ReMi) yüzey dalgası, 3 profilde sismik yansıma verisi ve çoklu elektrot özdirenç verisi toplanmıştır. Sismik kırılma verilerinden ilk varış tomografisi yöntemiyle ile P-dalgası, çok kanallı yüzey dalgalarının dispersiyon eğrilerinden S-dalgası hız-derinlik profilleri ve iki-boyutlu (2-B) hız kesitleri elde edilmiştir. Bulgular, alanda önceki yıllarda yapılmış sondajlardan elde edilen jeoloji kesitleriyle teyit edilmiştir. İlk 30 m için P-dalgası hızının m/s, ve S-dalgası hızının (V s30 ) m/s aralığında, heyelanın akma bölgesinin taban topoğrafyasınının yaklaşık düzlemsel ve derinliğinin ortalama m arasında olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak bu çalışmada; zemin yapısının ve özelliklerinin belirlemesinde sismik yöntemlerin birlikte kullanılmasının katkıları gösterilmiş olup, Uzungöl de planlanan mühendislik projelerinin güvenli ve çevreye zarar vermeden yapılması için bilimsel bir altlık oluşturulmuştur. Anahtar Kelimeler: Uzungöl, Heyelan, MASW, İlk Varış Tomografisi, ReMi ABSTRACT: This study was carried out to calculate the soil dynamic parametersin the settled areas which were formed by an old landslide in Uzungöl, Trabzon and to define the topography of the landslide failure surface. In this context, seismic refraction in 16 profiles, active (MASW), active (MASW) and passive (ReMi) surface wave, seismic reflection dat in 3 profiles and multi-electrot electrical resistivity data in a profile were acquisited. 1D profiles and 2D sections of P-wave and S- wave velocity-depth were obtained by using seismic refration first arrival tomography and inversion of surface wave dispersion curves, respectively. Findings were verified by geological sections obtained from drillings done in previous years. P-wave velocity for the first 30m depth is m/sec and S-wave velocity (Vs30) m/sec. Also, it is indicated that the topography of landslide failure surface is nearly translational and the depth is average m. Consequently, in this study, the contributions of using seismic methods together has been presented. Therefore, a scientific infrastructure has been formed to carry out the engineering projects planned for Uzungöl settletment safely and without damaging the environment. Keywords: Uzungöl, Landslides, MASW, First Arrival Tomography, ReMi 1. GĠRĠġ Jeoteknik açıdan zemin dinamik-elastik özelliklerinin ve temel kaya topoğrafyasının detaylı olarak belirlenmesi, mühendislik çalışmalarında ve imar planlamalarında doğru yapılaşma ve yapı güvenliği açısından son derece önemli bir amaçtır (García vd., 2008). Mühendislik çalışmalarında gerek statik ve gerekse dinamik yüklemeler altında kalan zeminin mekanik davranışının karakterize edilmesi, yerleşim alanları için son derece önemli olmaya ve dolayısıyla yerin sığ derinliklerinin sismik özelliklerinin araştırılması da son yıllarda daha fazla önem kazanmıştır (Kanbur vd., 2011). Özellikle, yüzeyden 30 m derinliğe kadar zemin sıkılık-gevşeklik profilinin ve temel kaya topoğrafyasının tam olarak görüntülenmesi yer bilimciler tarafından ihtiyaç duyulan temel bilgilerdir (Poormirzaee ve Moghadam, 2014). 145

2 Bu kapsamda, klasik sismik yansıma ve sismik kırılma tekniklerinin yanı sıra, P-dalgası sismik kırılma verilerinden ilk varış tomografisi, yüzey dalgaları analizine dayanan aktif kaynaklı Çok Kanallı Yüzey Dalgası Analizi (MASW) ve pasif kaynakların kullanıldığı kırılma mikrotremoru (ReMi) gibi teknikler son yıllarda önemli kullanım alanı bulmuştur. MASW tekniği yerin 1-B lu kayma dalgası hız yapısını güvenilir olarak elde etmede ve yerin sıkılık-katılık değişimin belirlenmesinde yaygın kullanılan bir teknik iken (Xia vd., 1999a), P-dalgası ilk varış tomografisi yerin hem düşey ve yanal P- dalgası hız değişimini hem de temel topoğrafyasını ortaya çıkarmada son derece faydalıdır (Azwin vd., 2013). Bununla birlikte, sığ sismik yansıma tekniği yerin sığ stratigrafik istiflenme ve yanal süreksizlik gibi yapısal özelliklerin haritalanmasında oldukça yaygın bir şekilde kullanılmaktadır (Steeples ve Miller, 1998; Yılmaz, 2001). Bu çalışmada; sismik yansıma, MASW ve P-dalgası ilk varış tomografisi teknikleri kullanılarak, Uzungöl mevcut ve yeni yerleşim alanlarını kapsayan profillerde sığ yer altı yapısı ve elasto-dinamik zemin özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Trabzon-Uzungöl havzası eski bir heyelan sonucu oluşmuş olup (Alkan, 1996; Altundağ, 2008), yerleşim alanları gölün çevresinde bu eski heyelanla ve güncel olarak aşırı dik dağ yamaçlarından ve çevredeki derelerden taşınarak birikmiş kalın alüvyon malzemesi üzerinde yer almaktadır. Bununla birlikte; bu malzemelerin kalınlığı, tabakalanma durumu sıkılığı, malzeme türü ve üzerinde yer aldığı temel kaya topoğrafyası hakkında tam olarak jeomühendislik bilgileri mevcut değildir. Bu kapsamda Uzungöl çevresinde 16 profilde sismik kırılma, aktif ve pasif yüzey dalgası verisi, bu profillerin 3 ünde ayrıca sismik yansıma ve özdirenç verisi toplanmıştır. Yansıma verilerinin toplandığı 3 profil için yüzey dalgası alanlarının ters çözümünden 2- B lu S-dalgası hız kesitleri elde edilmiştir. Elde edilen tüm sonuçların birlikte yorumlanmasıyla çalışma alandaki zeminin yanal ve düşey yönlerdeki değişimleri, sismik hız yapısı, temel kaya topoğrafyası, zeminin dinamik elastik parametreleri, zemin hakim salınım periyodu ve zemin büyütme değerleri görüntülenebilen maksimum derinliğe kadar belirlenmiştir. 2. ÇALIġMA ALANI KONUMU VE JEOLOJĠSĠ Uzungöl;Trabzon'a 99 km uzaklıkta, deniz seviyesinden 1100 m yükseklikte, Türkiye'nin yağmur ormanlarının bulunduğu, Doğu Pontid tektonik kuşağı içinde bulunan Soğanlı ve Kaçkar sıradağlarının birleşim yerinde yüksek dağlarla çevrili derin bir vadi içinde yer alır (Şekil 1). Şekil 1. Çalışma alanının yer buldurusu (Google Earth) Çalışma alanını da içine alan genel jeoloji haritası Şekil 2 de verilmiştir. Buna göre, bölgede gözlenen en yaşlı kayaçların Mesozoyik dönemine ait olmakla birlikte, Tersiyer dönemli oluşumlar da fazlasıyla çevrede göze çarpmaktadır. Jura-Alt Kretase yaşlı andezit, bazalt-lav ve piroklastları Uzungöl ün yakın çevresinde geniş bir yayılım alanına sahiptir (Yeşilyurt, 2002). Bulut (1989), Çambaşı ve Uzungöl beldeleri çevresinde çalışma alanını da kapsayan çalışmasında bölgedeki birimleri yaşlıdan gence doğru; Çambaşı Formasyonu, Ataköy Formasyonu, Taşkıran Granitoyidi, Çaykara Formasyonu, Lüger Travertenleri, alüvyonlar ve yamaç döküntüleri olarak ayırmıştır. Çaykara Formasyonu üç üyeye ayrılmış olup, bunlar alttan üste doğru Hadi, Şahinkaya ve Karona üyeleridir. Bununla birlikte, 146

3 Araz (1996) Uzungöl ve çevresinde yüzeylenen bazaltların, sert sıkı ve dayanımlı olduğunu, buna karşın alüvyon birimlerin ise göl çevresinde yer yer m kalınlığa ulaştığı ve büyük bloklar içeren, çakıllı-kumlu bir karaktere olduğunu belirtmektedir. Çalışma alanına ait basitleştirilmiş jeolojik kolon kesit Bulut (1989) referans alınarak yeniden düzenlenmiş ve Şekil 3 de verilmiştir. Ayrıca, DSİ (1982) tarafından beş ayrı lokasyonda yapılan sondajlara ait kolon kesitleri ve S3-S5 sondaj lokasyonlarını da gösteren A-A kesiti Şekil 4a ve 4b de verilmiştir. Kolon kesit bilgilerine göre, zeminin genel olarak m kalınlığında (S3 ve S5 e göre) kumlu-siltli ve killi birimlerden, temel kaya ise bazaltlardan oluştuğu açıkça görülmektedir. Şekil 2. Trabzon-Çaykara-Uzungöl (Şerah) yöresinin jeolojik haritası (MTA, 1985) Şekil 3. Basitleştirilmiş kolon kesit (Bulut, 1989 dan düzenlenmiştir) Şekil 4. DSİ (1982) tarafından yapılmış sondajlardan elde edilen (a) sondaj logları, (b) A-A kesiti 147

4 3. JEOFĠZĠK VERĠ TOPLAMA VE DEĞERLENDĠRME Çalışma alanında yapılan ön incelemelerden edinilen bilgiler, belde sakinleri ile yapılan görüşmeler ve alandaki ekili araziler göz önüne alınarak, ölçüm profilleri Şekil 5 deki gibi belirlenmiştir. Profillerin büyük çoğunluğu beldenin güneybatısında konumlandırılmıştır. Şekil 5. Ölçüm profillerinin çalışma alanındaki konumları Ölçümlerde, 24 kanallı araştırma sismografı kullanılarak, 16 farklı profilde sismik kırılma, aktif ve pasif yüzey dalgası ve üç profilde (Profil 1, 3 ve 6) sismik yansıma verileri, Profil 14, 15 ve 16 üzerinde çoklu elektrot sistemi ile özdirenç verileri toplanmıştır. Toplanan sismik kırılma verilerinin ilk varış tomografisi ile değerlendirilmesi için, mümkün olduğunca fazla atış yapılarak (en az 5 atış), çalışma alanının iyi örneklenmesi sağlanmış ve 2-B lu hız alanı kesitlerinin güvenirliliği arttırılmıştır. Bununla birlikte tomografik çözümler, geleneksel gecikme zamanı yöntemlerine göre, hem ana kayaya kadar olan hız değişimlerini hem de ana kaya topoğrafyasının belirlenmesinde daha güvenilir ve detaylı sonuçlar verir. Aktif ve pasif kaynaklı yüzey dalgası verilerinin analizleri ise, ortamın 1-B lu S-dalga hızı yapısının derinlik boyunca elde edilmesini sağlar. Sismik yansıma verileri ardışık ilerletilen serimler boyunca toplandığı için, bu verilerin yüzey dalgası alanlarından elde edilen 1b lu S- dalgası hız kesitleri birleştirilerek ölçüm profiline ait 2-B lu n S-dalgası hız kesiti oluşturulabilir. Veri toplama süresince örnekleme zamanı ve kayıt süreleri sırasıyla, kırılma verileri için 0.25 ms, 0.5 s (Şekil 6a), yüzey dalgaları için 1.0 ms, 1.0 s (Şekil 6b) ve yansıma verileri (Şekil 6c) için ise 0.25ms, 1.0 s olarak belirlenmiştir. Kayıt sürelerinde yapılan bu değişimlerin amacı, hedeflenen dalga alanlarının en iyi şekilde kayıt edilebilmesidir. Genel olarak yüzey dalgaları, cisim dalgalarına göre daha düşük frekans ve yüksek genliklerle karakterize edilirler. Ayrıca, düşük doğal frekansa sahip alıcılarla toplanan veriler, yüksek frekanslı alıcılarla toplanan verilerden daha büyük dalga boyları içerir (Şekil 6b-c). Bu nedenle, kırılma ve yüzey dalgalarının kayıtlarında 4.5Hz ve yansıma kayıtları için 40Hz li alıcılar kullanılmıştır. Diğer taraftan, mikrotremor kayıtlarının kaynağı çevresel gürültüler olduğundan, hem düşük frekans hem de düşük genlik içeren kayıtların karakteristiği ve görüntüsü diğer sismik verilerden oldukça farklıdır (Şekil 6d). Sismik yansıma verilerinin atış sayısı ve geometrisi ise, mümkün olan en fazla yığma sayısının elde edilmesine göre şekillendirilmiştir. Çalışma boyunca, kaynak olarak 10 kg lık balyoz ve 30 cm yarıçaplı ve 5 cm kalınlıklı kırılgan olmayan plastik tabla kullanılmıştır. Sismik sinyalin sinyal/gürültü oranının yükseltilmesi için ise, her bir veri 3 düşey yığma ile toplanmış ve veri toplama sırasında herhangi bir süzgeç uygulanmamıştır. Sismik kırılma verileri ilk varış işaretlemeleri yapıldıktan ilk varış tomografisi programı SeiOpt (Pullammanappallil ve Louie, 1997) ile değerlendirilirken, aktif çok kanallı yüzey dalgası verileri KrıSıs (Kritikakis ve Vafidis, 2011) yazılımı ile değerlendirilmiştir. Sismik yansıma verilerinin değerlendirilmesinde ise ProMax (URL-1) yazılımı kullanılmıştır. 148

5 Şekil 6. Sismik kayıtlardan örnekler:(a) sismik kırılma verisi, (b) çok kanallı yüzey dalgası verisi (c) sismik yansıma verisi, (d) kırılma mikrotremor verisi. Bu çalışmada, zemin araştırmalarında etkin ve yaygın kullanıma sahip diğer bir jeofizik yöntem olan elektirik özdirenç tomografi yöntemi de, sismikten elde edilen sonuçları desteklemek için kullanılmıştır. Yöntem, yere verilen akımın yer içinde yayılırken yer içi malzemelerinin elektrik akımına karşı direnç özelliklerine göre oluşan potansiyel farkın değişiminin ve dolayısıyla görünür özdirencin ölçülmesi esası üzerine geliştirilen bir yöntemdir. Özellikle yeraltısuyu, nemlilik, tuzluluk, boşluk ve ayrışma derecelerinin belirlenmesinde çok etkin ve yaygın kullanılan bir yöntemdir. Bu kapsamda 14, 15 ve 16 no.lu sismik profiller üzerinde ve P1, P2 ve P3 no.lu sismik profilleri yaklaşık dik yönde kesen (toplam 200 m uzunlukta tek bir profil) Wenner, Wenner-Schlumberger, Dipol-Dipol ve Gradyent dizilimleri için elektrik özdirenç tomografi verileri 5 m elektrot aralığı ile toplanmış ve RESD2INV (Griffiths ve Barker, 1993) yazılımı ile değerlendirilmiştir. Böylece elde edilen sonuçlar elektrik özdirenç tomografisi sonuçlarıyla ortamdaki yeraltı su içeriği, litolojik değişim ve olası kayma yüzeyinin yorumu açısından sismik sonuçlarla korelasyonu sağlanmıştır. Çalışma sahasında en büyük alanı örnekleyen kesim birbirine paralel dört uzun profilin (P1, P2, P3 ve P4) ve bunları eğim boyunca dik yönde kesen toplam yaklaşık 224 m lik bir alanı tanımlayan P14, P15 ve P16 no.lu profillerin bulunduğu alandır (Şekil 5). Bu 7 profil için elde edilen 2-B lu hız alan kesitlerinin birleştirilerek, tüm alanı daha iyi görüntüleyen sonuç Şekil 7 de verilmiştir. Buna göre ana kaya üzerinde malzeme kalınlığı eğim boyunca artmaktadır. Çalışma sahasında yüzeyde görülen ve tarıma elverişli toprağın P-dalga hızı yaklaşık 300 m/s olup, kalınlığı ortalama 5 m civarındadır (Şekil 7 de mor renkli birimler) ve bu değer tüm profillerde aynı dağılımı göstermektedir. Kalınlığı sürekli değişen ve tüm çalışma sahasında düzensizlik gösteren birimler ise, Şekil 7 de mavi ve yeşil renklerle gösterilen, P-dalga hızları sırasıyla en fazla 1300 ve 2300 m/s olan birimlerdir. Bu birimlerden daha sığ olanın (mavi birim) yüzey malzemesiyle yaklaşık aynı karakterde ancak daha sıkı bir birim olduğu, diğerinin ise (yeşil birim) profillere yakın konumlarda yapılan S3 ve S5 sondajlarında görülen siltliçakıllı kil olduğu düşünülmektedir. Yaklaşık m/s ile gösterilen sarı ve kırmızı renkler ise, bazaltlardan oluşan ana kayayı temsil etmektedir. Her bir profil için atış kayıtlarından dispersiyon eğrileri (Şekil 8a) ve bu dispersiyon eğrilerinin ters çözümünden 1-B lu S-dalgası hızının derinlikle değişimi (Şekil 8b) hesaplanmıştır. Tüm profiller için elde edilen 1-B lu S-dalga hızı profillerinin, yüksek oranda tomografi kesitlerindeki tabaka süreksizlikleri ve hızları bakımından uyum içinde olduğu görülmüştür (Şekil 8). Şekil 9, P1 profili için elde edilen tomografi kesiti ve 1-B lu S-dalga hızı profilinin karşılaştırmasını göstermektedir. Buna göre, her iki sonuç zemin karakteri açısından birbirini yüksek derecede desteklemektedir. Çok kanallı yüzey dalgası verilerinin bazı şartlar (yeterli serim boyuna ulaşılamaması, kaynak yetersizliği vb.) altında istenilen derinlikten bilgi sağlamaması haline, aynı profiller üzerinde toplanan kırılmamikrotremor verileri kullanılmıştır. Bu veriler, aktif kaynaklı verilere göre daha düşük frekanslı dalgalar içerdiğinde teorik olarak daha derinden bilgi taşırlar. Dolayısıyla sığ 1-B lu S-dalgası hızı kesitlerinin elde edildiği durumlarda tamamlayıcı bir rol üstlenirler (Şekil 10). 1-B lu S-dalga hızı kesitlerinin eğim boyunca birleştirilmesiyle oluşturulan 2-B lu S-dalga hız kesiti de, tomografi 149

6 Fz hızı (m/s) Derinlik (m) kesitlerini doğrular nitelikte, geçirimli, gevşek malzeme kalınlığının eğim aşağı arttığını göstermektedir (Şekil 11). Eğim yönünde yaklaşık 200 m lik bir alanı temsil eden ve P14, P15 ve P16 profillerinde toplanan özdirenç verilerinden elde edilen 2-B lu elektrik tomografi kesiti ise, geçirimli malzeme kalınlığını ve ortamdaki nemliliği açıkça ortaya koymaktadır (Şekil 12). Şekil 7. P1, P2, P3, P4 ve P14, P15, P16 profilleri için elde edilen P-dalgası ilk varış tomografi kesiti. (a) 1000 (b) Frekans (Hz) S-dalga hızı (m/s) Şekil 8. P1 profiline ait MASW verisinden elde edilen 1-B lu S-dalga hız değişimi. Şekil 9. Profil 1 için P-dalgası 2-B lu tomografik hız kesiti ve 1-B lu S-dalga hız profili (siyah kalın çizgi; litolojik birimler rakamlarla belirtilmiştir) 150

7 Şekil 10. Profil 1 için ReMi verisinden elde edilen dispersiyon eğrisi ve 1-B lu S-dalga hız profili. Şekil 11. P1-P4 ve P14-P16 profillerinden elde edilen 1-B lu S-dalga hızı profillerinin, eğim yönünde birleştirilmesiyle oluşturulan 2-B lu S-dalga hız kesiti Şekil 12. P14, P15 ve P16 profillerinde dipol-dipol elektrik özdirenç verilerinin ters çözümü ile elde edilen tomografi kesiti. 4. SONUÇLAR Bu çalışmada, Uzungöl beldesi yerleşim alanlarının zemin yapısı ve özellikleri aktif ve pasif sismik ve destek amaçlı elektrik özdirenç tomografisi yöntemleriyle incelenmiştir. Buna göre, tomografik kesitte belirlenen ilk 3 birimin (killi-çakıllı-siltli) eski bir heyelanla ilişkili malzemeler oldukları düşünülmektedir. Bu birimler; hem 1-B lu hem de 2-B lu S-dalga hızı kesitlerinde de görülmektedir. Çalışma alanında temel kaya derinliği üst kesimlerde m arasında iken, göle yakın bölgelerde bu değer m ye kadar çıkmaktadır. Bununla birlikte, hem sismik kesitler hem de elektrik tomografi kesiti, heyelan sonucu akan malzemenin yaklaşık düzlemsel bir topoğrafya üzerinde yayıldığına işaret etmektedir. Tüm profiller için elde edilen P- ve S-dalga hızları kullanılarak hesaplanan V s30 değerlerinin, temel kaya derinliğinin m olduğu bölgelerde ortalama 530 m/s, göl kenarında temel kayanın daha derinde görüldüğü alanlarda ise 323 m/s lere düştüğü görülmüştür. Yüzeyden itibaren 30 m lik derinlik için, zemin hakim salınım periyotu 0.22 s ve büyütme değeri 1.56 olarak hesaplanmıştır. Tüm değerler göz önüne alındığında, Uzungöl civarındaki hakim zemin sınıflamasının sırasıyla Eurocode8 (CEN, 2004) ve NEHRP e (BSSC, 1997) göre daha yüksek kotlarda (çalışma alanın GB kısmı) sert zemin-ayrışmış kaya, düşük kotlar (göle yakın kısımlar) için ise yumuşak zemin-katı toprak olduğu söylenebilir. Türkiye Deprem Yönetmeliği ne (TDY, 2007) göre ise, yüksek kotlar B grubu zemin sınıfına, düşük kotlarda ise C sınıfı ile temsil edilmektedir. V s30 151

8 hızları arasındaki bu fark zeminin dinamik yükler altında davranışını ve dolayısıyla zemin-yapı etkileşimini olumsuz yönde etkileyeceğinden, daha güvenli yapı projelerinin bu değerler göz önüne alınarak tasarımlanması önem arz etmektedir. 5. KATKI BELĠRTME Bu çalışma Karadeniz Teknik Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenmiştir (Proje No: 11512). Yazarlar, çalışmaya verdikleri katkılardan dolayı Dr. Satish Pullammanappallil ve Dr. George Kritikakis e teşekkür ederler. 6. KAYNAKLAR Alkan, S.,1996, Uzungöl e taşınan yığıntı materyalin tespiti ve taşınan materyal ile gölün dolmasını engelleyen önlemler üzerine bir araştırma. Yüksek lisans tezi, KTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü. Trabzon. Altundağ, D., 2008, Holosende Uzungöl ve su toplama havzasında oluşan çevresel değişimler. Yüksek Lisans Tezi, KTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü. Trabzon. Araz, N., 1996, Uzungöl Tabiat Parkı nın kaynak değerine yönelik araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, KTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü. Trabzon. Azwin, I.N., Saad, R., Nordiana, M., 2013, Applying the seismic refraction tomography for site characterization. APCBEE Procedia, 5, BSSC (Building Seismic Safety Council), NEHRP recommended provisions for seismic regulations for new buildings and other structures: Part 1, Provisions (FEMA 302). Building Seismic Safety Council, p Bulut, F., 1989, Çambaşı (Trabzon-Çaykara) barajı ve Uzungöl hidroelektrik santral yerlerinin mühendislik jeolojisi açısından incelenmesi. Doktora Tezi, KTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü. Trabzon. CEN, Eurocode 8-design of structures for earthquake resistance. Part 1: general rules. (December 2004) Seismic Actions and Rules for Buildings. European Standard EN European Committee for Standardization, Brussels. DSİ, Of Solaklı projesi Uzungöl 1 ünitesi mühendislik jeolojisi raporu (planlama aşaması), Devlet Su İşleri 22. Bölge Müdürlüğü, Trabzon, Turkey. García-Perez, A., Luzón, F., Navarro, M.J., Pérez-Ruiz, A., Determination of elastic properties of shallow sedimentary deposits applying a spatial autocorrelation method. Geomorphology: 93, Griffiths, D. H., Barker, R. D, Two-dimensional resistivity imaging and modelling in areas of complex geology. Journal of Applied Geophysics, 29, Kanbur, M., Silahtar, A., Özsoy, C., Sığ Sismik Yansıma, MASW ve ReMi Yöntemleri ile sığ yapıların incelenmesi: Isparta yerleşim merkezi kuzeyi Pliyo-Kuvaterner çökel yapı örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 15-3, Kritakis, G.S., Vafidis, A., 2011, Different alternatives of surface waves data inversion, applications on environmental and geotechnical case studies. 6th Congress of Balkan Geophysical Society, P05 Budapest, Hungary. MTA, Trabzon Çaykara Uzungöl (Şerah) yöresinin jeolojik haritası. MTA, Trabzon. Poormirzaee, R., Moghadam, R.H., Determination of S-Wave structure via refraction microtremor technique in urban area: a case study. Journal of Tethys, 2(4), Xia, J., Miller, R.D., Park, C.B., Estimation of near-surface shear-wave velocity by inversion of Rayleigh wave. Geophysics, 64(3), Steeples, D.W., Miller, R.D.,1998, Avoiding pitfalls in shallow seismic reflection surveys. Geophysics, 63, TDY (Türk Deprem Yönetmeliği), Deprem bölgelerinde yapılacak binalar hakkında esaslar. AFAD Deprem Dairesi Başkanlığı, Ankara. Yeşilyurt, C., 2002, Uzungöl yöresi rekreasyon kaynaklarının coğrafi yönden değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi. Çanakkale. Yılmaz, O., 2001, Seismic data analysis: I-Processing, inversion and interpretation of seismic data: SEG, Tulsa. URL-1: 152