1.KÖK 2.EK 3.GÖVDE. Facebook Grubu TIKLA.

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "1.KÖK 2.EK 3.GÖVDE. Facebook Grubu TIKLA."

Deniz Bilici
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 1.KÖK Facebook Grubu TIKLA 2.EK 3.GÖVDE 1

2 Ailesi 2

3 Tanımlar: 1-KÖK:Bir sözcüğün parçalanamayan anlamlı en küçük parçasıdır. Bütün ekler çıkarıldıktan sonra sözcüğün geriye kalan bölümüdür. Ancak kökteki anlam ile sözcüğün tümündeki anlam arasında bir ilişki olması gerekir. Ailesi 3

4 1-KELİME KÖKÜ: 1.İSİM KÖKLERİ: Varlıkları, kavramları karşılayan isim veya isim soylu sözcüklerden oluşan köktür. çay kitap 2. FİİL KÖKLERİ: İş, oluş, hareket bildiren köklere fiil kök denir. Bir kelimenin fiil kök olup olmadığını mastar eki ( -mak,-mek) getirerek anlayabiliriz. oku- iç- Ailesi 4

5 Kendi başına bir anlamı olmayan, eklendikleri sözcüklerden yeni sözcükler yapan ya da sözcüklere görev ve anlam kazandıran ses birlikleridir. EKLER ÇEKİM EKLERİ YAPIM EKLERİ Ailesi 5

6 Sözcük köklerine yapım eki getirilerek türetilen kelimelere gövde denir. Kömür-lük KÖK Y.E GÖVDE Ailesi 6

7 Bir sözcüğün parçalanamaya n en küçük şekline kök denir. Kendi başına bir anlamı olmayan, yeni sözcükler yapan ya da sözcüklere görev ve anlam kazandıran ses birlikleridir. Sözcük köklerine yapım eki getirilerek türetilen kelimelere gövde denir. Ailesi 7

İsim Kökleri Fiil Kökleri Çekim Ekleri Yapım Ekleri

ya da sözcüklere görev ve anlam kazandıran ses

8 İsim Kökleri Fiil Kökleri Çekim Ekleri Yapım Ekleri İsim Gövdeleri Fiil Gövdeleri Bir sözcüğün parçalanamaya n en küçük şekline kök denir. Kendi başına bir anlamı olmayan, yeni sözcükler yapan ya da sözcüklere görev ve anlam kazandıran ses birlikleridir. Sözcük köklerine yapım eki getirilerek türetilen kelimelere gövde denir. Ailesi 8

9 1.BASİT SÖZCÜK 2.TÜREMİŞ SÖZCÜK Ailesi 3.BİRLEŞİK SÖZCÜK 9

10 1.BASİT SÖZCÜK Kök durumunda bulunan ya da yalnızca çekim eki alan sözcüklere Basit Sözcük denir top gül ÇOOOK BASİT balonlar Ailesi 10

11 EKLER ve ÇEŞİTLERİ Ailesi 11

12 1-ÇEKİM EKLERİ Eklendikleri kökün veya gövdenin anlamında değişiklik yapmayan,sadece diğer sözcüklerde anlam ilişkisini sağlayan eklerdir. Çekim ekleri iki grupta incelenir; 1) Fiil (eylem) çekim ekleri 2) İsim (ad) çekim ekleri Ailesi 12

13 Ailesi 13

14 Ailesi 14

15 a-ismin YALIN HALİ:İsmin ek almamış halidir. EV İŞ OKUL ÖRDEK Ailesi 15

16 b)ismin BELİRTME HALİ: İsmin -I-İ-U-Ü eki almış halidir. EV+İ İŞ+İ OKUL+U ARABA+(Y)I Ailesi 16

17 c)ismin YÖNELME HALİ: İsmin -e a eklerini almış halidir. Ev+e Siz+e Okul+a Araba+ya Balık+a Ailesi 17

18 d)bulunma HALİ: İsmin -de da te ta eklerini almış halidir. Ev+de İş+te Okul+da Köpek+te Ailesi 18

19 e)ismin AYRILMA HALİ: İsmin -den dan ten-tan eklerini almış halidir Ev+den İş+ten Okul+dan geyik+ten Ailesi 19

20 2)ÇOĞUL (ÇOKLUK) EKLERİ Sayıca birden fazla varlığı göstermek için varlık adının sonuna -lar-ler eki gelir. Örnek: Okullar tatil oldu. NOT: Bu eki kimi zaman eklendiği sözcüğe gibi benzerleri anlamlarını katar. Yapım eki işlevinde kullanılır. Örnek: Mustafa Kemaller tükenmez. Bu ulus daha çok Fatihler yetiştirir. Ailesi 20

21 Çoğul ekinin farklı görev anlamlarda kullanımı: Kural-2: -Lar-ler eklendiğinde sözcüğe abartma anlamı katar. Seni dünyalar kadar seviyorum. Çocuk ateşler içinde yanıyor. Kural-3: -Lar-ler eklendiğinde cümleye aile anlamı katar. Teyzemler bize gelecekmiş. Amcamlar her akşam bize gelir. Ailesi 21

22 3)SAHİPLİK (İYELİK) EKLERİ Yalnızca adlara gelir. Adın gösterdiği varlığın kime yada neye ait olduğunu belirten eklerdir. KİŞİ AD ALDIĞI EK BENİM KALEMİM -(İ)M SENİN PASTAN -N ONUN ÇANTASI -(S)I BİZİM EVİMİZ -(İ)MİZ SİZİN SEVİNCİNİZ -(İ)NİZ ONLARIN DÜŞÜNCELERİ -LERİ Ailesi 22

23 Örnekler Arabam yolda kaldı. (Kimin arabası? benim arabam) Düşüncelerin bana doğru gelmiyor. Kazağı güzelmiş. Evimiz yeni boyandı. Yollarınız burada ayrılıyor. Gözleri parlayan çocuklar. Ailesi 23

24 1-B) FİİL ÇEKİM EKLERİ: Eylemlere gelen çekim ekleridir. Eylemin anlamını değiştirmez.eyleme kişi,kip,zaman anlamı katar. Ben sana derdimi anlatamıyorum. cümlesindeki anlatamıyorum fiilinde; -me/ma olumsuzluk eki -yor kip eki -(u) m kişi ekidir. Bu ekler çıkarılırsa anlat- eylem anlamını korur. Ailesi 24

25 2.TÜREMİŞ SÖZCÜK Sözcüklerin üzerine eklenen yapım ekleri yeni bir sözcük türemesini sağlar. Sözcüğün yapım eki almış haline Türemiş Sözcük denir BASİT TÜREMİŞ spor spor-cu BASİT TÜREMİŞ av-la-n- yarış-çı av yarış- uçuç-(a)k yağ- yağ-ış Ailesi yel yel-ken-li 25

26 1) FİİLDEN İSİM YAPAN Y.E 2) FİİLDEN FİİL YAPAN Y.E 3) İSİMDEN FİİL YAPAN Y.E 4) İSİMDEN İSİM YAPAN Y.E Ailesi 26

27 1)Fiilden İsim Y.E Eylem kök ve gövdelerine gelerek anlamını değiştirip onları isim gövdesi yapan eklerdir. DOĞ + UM F.K. F.İ.Y.E. YAP + I F.K F.İ.Y.E. SOR + U F.K F.İ.Y.E DÖK+ÜM F.K. F.İ.Y.E. YAZ+I F.K F.İ.Y.E KORK+U F.K. F.İ.Y.E. KORU+(y)UCU F.K F.İ.Y.E. SEV+Gİ F.K. F.İ.Y.E. İT+İŞ F.K. F.İ.Y.E. Ailesi 27

28 2) Fiilden Fiil Y.E Eylem kök ve gövdelerine gelerek onların anlamını değiştiren fakat türünü değiştirmeyen eklerdir. GÖR+ÜŞ- AN+IMSA- SAR+IL- KAÇ+IR- UÇ+UR- KAY+DIR- Yusuf YILMAZ/Türkçe Öğretmenleri Ailesi 28

29 3) İsimden Fiil Y.E İsim kök ve gövdelerine gelerek anlamını değiştirip onları fiil gövdesi yapan eklerdir. Öte+le- Us+lan- Az+al- Söz+leş- Su+la- BEN+İMSE- GENÇ+LEŞ- BOY+LAN- BAŞ+AR- GARİP+SE- YAŞ+A- Ailesi 29

30 4)İsimden İsim Y.E Ad kök yada gövdelerine gelerek onların anlamını değiştiren fakat türünü değiştirmeyen eklerdir. Yaz + lık Kalem+lik Şeker + ci Tuz+suz Köşe+ li Kış+ın Ailesi 30

31 Ailesi 31

32 göz BASİT gözlük TÜREMİŞ gözcü TÜREMİŞ İSİM KÖKÜ YAPIM EKİ Ailesi 32

33 Ailesi 33

34 3.BİRLEŞİK SÖZCÜK Anlamlı iki ya da daha fazla sözcüğün yeni bir kavramı karşılamak üzere veya kendi anlamlarından farklı bir anlam oluşturacak biçimde bir araya getirilmesiyle oluşan sözcüklerdir. adım adım çoluk çocuk bata çıka ağaçkakan Uludağ huzurevi Ailesi 34

35 BİRLEŞİK SÖZCÜKLERİN OLUŞUM ŞEKİLLERİ 1-İsim Tamlaması Yoluyla Yapılmış B.S 35

36 2-Sıfat Tamlaması Yoluyla Yapılmış B.S Ailesi 36

37 3-Bir İsimle Bir Fiilin Kaynaşmasıyla Yapılmış B.S Ailesi 37

38 gözyaşı gözlük göz BASİT EV Ailesi BAZI EKLERLE GELİŞTİRİLMİŞ EV GÖRÜNÜŞTE TEK BİNA OLAN; FAKAT İKİ DAİREDEN OLUŞAN EV 38

39 KONUYLA İLGİLİ SORULAR Ailesi 39

40 1- Aşağıdaki kelimelerden hangisi kök halinde bir kelime değildir? A)Kaşık B) Bilgi C) Küpe D)Balık Ailesi 40

41 2- Aşağıdaki sözcüklerin hangisi yapım eki almamıştır? a) Bilgi b) Kızgın c) Balta d) Yolcu Ailesi 41

42 3-Aşağıdaki kelimelerden hangisi gövde halinde değildir? a)vatan b) Doğu c) Durak d) Askı Ailesi 42

43 4-Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük türemiş değildir? a)büyüklerimize saygı gösteririz. b)zaman en değerli hazinedir. c)markete beş işçi daha aldı. d)öğretmenimiz evli değilmiş. Ailesi 43

44 5) Aşağıdaki kelimelerden hangisi gövde halinde değildir? a)kaçak b)yangın c)vergi d)kuşak Ailesi 44

45 6) Aşağıdaki kelimelerden hangisinin yapısı diğerlerinden farklıdır? A)Açıkgöz B)Kalemlik C)Bilgin D)Tuzsuz Facebook Grubu TIKLA Ailesi 45

Benzer belgeler

EKLER VE SÖZCÜĞÜN YAPISI

EKLER VE SÖZCÜĞÜN YAPISI *KÖK * YAPIM EKLERİ * ÇEKİM EKLERİ * YAPILARINA GÖRE SÖZCÜKLER K Ö K Sözcüğü oluşturan en küçük anlamlı dil birimine kök denir. Kök halinde bulunan sözcükler yapım eki almamıştır