Enstitü Yayın No: 64 ISBN: ÇIĞLIKARA TABİATI KORUMA ORMANININ DOĞAL KAYNAK DEĞERLERİNİN BELİRLENMESİ (ODC: ; 905.

Transkript

1 Enstitü Yayın No: 64 ISBN: ÇIĞLIKARA TABİATI KORUMA ORMANININ DOĞAL KAYNAK DEĞERLERİNİN BELİRLENMESİ (ODC: ; 905.2) Determination of Nature Resource Values of Çığlıkara Conservation Forest Proje No: / Dr. Mehmet Ali Başaran Halil Sarıbaşak Dr. Saime Başaran Doç. Dr. S. Ramazan Göktürk Yrd. Doç. Dr. İ. Gökhan Deniz Prof. Dr. Fedai Erler TEKNİK BÜLTEN NO: 48 ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ BATI AKDENİZ ORMANCILIK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ SOUTH-WEST ANATOLIA FOREST RESEARCH INSTITUTE (SAFRI) ANTALYA/TÜRKİYE 1

2 YAYIN KURULU Editorial Board Başkan Head Dr. Mehmet Ali BAŞARAN Üyeler Members Melahat ŞAHİN Dr. Ufuk COŞGUN Şenay ÇETİNAY Kader Hale ORHAN YAYINLAYAN Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü P.K.: ANTALYA PUBLISHED BY South-West Anatolia Forest Research Institute P.O. Box: ANTALYA TURKEY Tel.: +90 (242) Fax: +90 (242) E-posta: Web: http//www. baoram.gov.tr ACAR OFSET Tel : +90 (242) Faks: +90 (242)

3 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER... i ÖNSÖZ... ii ÖZ... iv ABSTRACT... v 1. GİRİŞ LİTERATÜR ÖZETİ MATERYAL VE YÖNTEM Materyal Yöntem Flora Araştırma Yöntemi Vejetasyon Araştırma Yöntemi Fauna Araştırma Yöntemi Coğrafi Bilgi Sistemi Çalışmaları ve İzlenen Yöntem Uzaktan Algılama Çalışmalarında İzlenen Yöntem BULGULAR Floraya İlişkin Bulgular Araştırma Alanının Florası (Bitki Listesi) Flora Elemanlarının IUCN e Göre Tehlike Kategorileri Flora Elemanlarının Familya ve Cinslere Göre Dağılımı Vejetasyona İlişkin Bulgular Faunaya İlişkin Bulgular Memeliler Sürüngenler Kuşlar Böcekler Coğrafi Bilgi Sistemi Ortamında Elde Edilen Bulgular Uzaktan Algılama Sonucu Elde Edilen Bulgular TARTIŞMA SONUÇ VE ÖNERİLER

4 ÖZET SUMMARY KAYNAKÇA

5 ÖNSÖZ Çığlıkara Tabiatı Koruma Alanı ndasürdürülen (Proje No: / ) ve sahaya ilişkin flora, fauna, vejetasyon ve yetişme ortamı özellikleri gibi birçok bilginin üretildiği ve bu bilgilerin coğrafi bilgi sistemi ortamına aktarılmasıyla sahada tespit edilen tüm kaynak değerlerin sorgulanabilir duruma getirildiği bu çalışmanın, bilim insanlarına, ormancılık çalışanlarına, sağlık dahil birçok meslek dalına yararlı olacağı düşünülmektedir. Araştırma sahasının her zaman bilimsel çalışmalara ev sahipliği yaptığı ve burada elde edilen bilgilerin ülke ormancılığına hizmet ettiği yadsınamaz bir gerçektir. Arazi çalışmaları sırasında proje ekibini istenilen noktaya götüren kurum şoförü Erol KAŞAR ile arazi ve büroda yardımlarını esirgemeyen teknisyen Erol KILINÇ a en içten teşekkürlerimizi sunarız. Bitkilerin kurutulması ve herbaryum materyali haline getirilmesi konusunda yardımlarını esirgemeyen Çetin PEKİRDE, Abdullah KINAY, İsmet SAYAN, Necdet AKAY ve Ömer KARAKAŞ a teşekkürlerimizi sunarız. Sahaya ait yaban hayatı fotoğrafları konusunda yardımlarını aldığımız Bern Üniversitesi nde master yapan Biyolog Batur Avgan a en içten teşekkürlerimizi sunarız. Fotoğraf makinesini kullanma ve iyi fotoğraf çekme konusunda bizzat sahaya gelerek, proje ekibine gerek sözlü gerekse uygulamalı bilgi vererek fotoğraf çekme konusunda yeni bakış açısı kazandıran fotoğraf sanatçısı Ali İhsan GÖKÇEN e teşekkürlerimizi sunarız. Projenin alınmasında ve sonrasında desteklerini hiçbir zaman esirgemeyen Yusuf CENGİZ (araştırma emekli müdürü) ile Dr. Mehmet TETİK e (araştırma emekli müdür yardımcısı) gönülden teşekkür ederiz. Proje çalışmaları sırasında yardımlarını esirgemeyen Dr. Neşat ERKAN (araştırma müdürü) ile Melahat ŞAHİN (araştırma müdür yardımcısı) e teşekkürü bir borç biliriz. Ayrıca proje ekibine her zaman destek olan ve yardımlarını esirgemeyen isimlerini sayamadığım Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü teknik ve idari personele teşekkürlerimizi sunarız. Kasım, 2011 Dr. Mehmet Ali BAŞARAN Proje Lideri 5

6 6

7 ÖZ Bu çalışmada, Çığlıkara Tabiatı Koruma Alanı nın flora, vejetasyon, fauna (memeli, kuş, sürüngen ve böcek), toprak, iklim ve jeoloji gibi özellikleri belirlenmiş ve elde edilen bilgiler yardımıyla alana ait Cografi Bilgi Sistemi ortamında bir veri tabanı oluşturulmuştur. Ayrıca alana ait eski tarihli (1975, ve 2003) uydu görüntülerinin analiziyle ormanın yapısında meydana gelen değişiklikler tespit edilmiştir. Sedir Araştırma Ormanı nda 1660 m yükseklikte bulunan meteoroloji istasyonunda yılları arasında kaydedilen meteorolojik verilerden yararlanılarak sahanın Thornthwaite e göre su bilançosu yapılmış ve araştırma alanının Nemli, düşük sıcaklıkta (Mikrotermal), yazın çok kuvvetli su eksikliği olan, karasal iklime yakın Kontinental iklim tipine sahip olduğu tespit edilmiştir Flora açısından Çığlıkara Tabiatı Koruma Alanı nda 806 (193 endemik), takson tespit edilmiştir. Ayrıca sahada 3 adet CR (Çok Tehlikede), 14 adet EN (Tehlikede) kategorisinde bitki taksonu olduğu belirlenmiştir. Alanın Akdeniz fitocoğrafik bölgesinin etkisi altında olduğu belirlenmiştir. Vejetasyon açısından sahanın orman toplumlarının Lonicera-Cedrion birliğine dahil olduğu belirlenmiştir. Sahada faunistik açıdan memelilerde 27, sürüngenlerde 17, kuşlarda 98 tür, entomolojik açıdan ise 137 tür tespit edilmiştir. Jeolojik yapı açısından sahanın da ağırlıklı olarak Beydağları Formasyonu: Neritik Kireçtaşı olduğu belirlenmiştir. Sahaya ait sayısal yükseklik haritaları kullanılarak eğim, bakı ve yükseklik haritaları oluşturulmuş, orman amenajman planı meşcere haritalarının sayısallaştırılması sonucu orman verisi coğrafi bilgi sistemi ortamına girilmiştir. Saha barındırdığı kaynaklardan ötürü oldukça değerlidir. Bu değer Dünya üzerinde sadece bu alanlarda yayılış gösteren lokal endemik bitki türlerinin yanında, yine benzer şekilde sadece birkaç bölgeden bilinen endemik bitkilerin varlığı bu zenginliği daha da artıran önemli bir gösterge olmuştur. Anahtar Kelimeler: Çığlıkara Tabiatı Koruma Alanı, Sedir, Flora, Fauna, Uzaktan Algılama, Coğrafi Bilgi Sistemi 7

8 ABSTRACT In this study, flora, vegetation, fauna, soil, climate and geological characteristics of Çığlıkara natural conservation area is determined and all obtained information are used for areas Geographical Information System (GIS) database. In addition, former satellite imagery belongs to 1975, 1987, 2001 and 2003 years have been analyzed and identified the changes about forest structural position. Meteorological data have been recorded ( years) from station which is settlement into the Cedar research forest (1660 m altitude) and used for Thornthwaite water balance of study area. Results show that the research area has been quietly close to the continental climate type which is moist, low temperature (Microthermal), very strong lackness of water in summer seasons characteristics. Result of the floristic studies, 806 plant taxa (193 endemic) were identified in study area. Also in the field of 3 CR (Critically Endangered), 14 EN (Endangered) category was determined that plant taxa. Determined that the area under the influence of the Mediterranean phytogeographical zone. Vegetation communities in terms of forest area were included in the unity of Lonicera-Cedrion. On the other hand result of the faunistic studies, 27 mammals, 17 reptiles, 98 bird and 137 insect species were identified. According to geological examination, the study area has been located in Beydağları formation which was mainly terms of geological structure: Neritic limestone. Using digital elevation maps of the field slope, aspect and elevation maps were created as a result of digitization of maps of forest management plan, forest stand data entered into geographic information system environment. Study area is very valuable for keeping sources and this value is widely distributed in these areas in the world only next to the local endemic plant species, similar to the presence of endemic plants known to only a few regions is an important indicator of this wealth has been increased even more. Key Words: Çığlıkara Natural Conservation Area, Cedar, Flora, Fauna, Remote Sensing, Geographic Information System 8

9 1. GİRİŞ Çalışmanın amacı, Çığlıkara Tabiatı Koruma Alanı (ÇTKA) nın doğal kaynak değerlerini ortaya koymaktır. Bu tanımlamada yer alan doğal kaynak değerlerinden; flora, vejetasyon, orman, fauna, iklim ve jeoloji gibi sahaya özgü zenginlikler kastedilmektedir. Çalışmada coğrafi bilgi sistemi ve uzaktan algılama teknikleri kullanılarak sahaya ait uydu görüntülerinin analiziyle ÇTKA nın geçmişi, bugünü ve geleceği hakkında bilgi edinmek diğer bir amacı oluşturmaktadır. Elde edilecek bulgular doğrultusunda sahanın sürdürülebilirliği, korunması ve izlenmesi için alınacak önlemler konusunda yetkilileri bilgilendirmek ise nihai amacı oluşturmaktadır. Proje uygulama yeri olarak seçilen ÇTKA, Antalya Orman Bölge Müdürlüğü, Elmalı Orman İşletme Müdürlüğü ne bağlı Çığlıkara (tamamı), Tekke, Sevindik ve Avlan orman işletme şeflikleri sınırları içerisinde yer alan ha büyüklüğündeki saha, 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu nun 3. Maddesi, 2. Paragrafına istinaden tarih ve 52 sayılı bakan oluruyla Tabiatı Koruma Alanı ilan edilmiştir. ÇTKA Batı Akdeniz Bölgesi nde yer almakta olup, Antalya ili, Elmalı ilçesinde bulunan Kızılağaç, Zümrütova, Avlan ve Tekke köyleri sınırları içerisinde yer almaktadır. Kuzeyinde; Avşar, Armutlu ve Karamık köyleri, doğusunda; Sedir Araştırma Ormanı ile Arifköy ve Göltarla köyleri, güneyinde; Gedikbaşı, Ortabağ, Doğantaş, Günçalı, Çamlıbel, Yeşilköy ve Yazır köyleri, batısında; Sütleğen, Gömbe, Cemre ve Beldibi köyleri bulunmaktadır. Saha coğrafi açıdan doğu meridyenleri ile kuzey paralelleri arasında kalmaktadır. Elmalı ya 55, Antalya ya 165 km mesafede olan tabiatı koruma alanı oldukça engebeli bir yapıya sahiptir. Sahanın en yüksek noktası Kohu Dağı (2409 m), en alçak noktası Avlan Gölü (1030 m) olup ortalama yüksekliği ise 1830 m dir. Araştırma alanı O23d3, O23c4, O23c3, P23a2 ve P23b1 1/25000 ölçekli memleket haritalarında yer almaktadır (Şekil 1). 9

10 Şekil 1. Çalışma Alanı Figure 1. Study area Ülkemizde yaklaşık yüzbin hektar sedir ormanı bulunmasına rağmen sedirin yetişme ortamı özellikleri ile ormanı oluşturan flora ve vejetasyon ile içerisinde yaşayan faunanın özelliklerini belirlemeye yönelik ayrıntılı bir çalışmanın yapılmamış olması ve birçok araştırmaya ev sahipliği yapan araştırma ormanlarında, yetişme ortamı özelliklerinin belirlenmesinin önemli bir değer yaratacağı düşüncesi bu çalışmanın başlatılmasında etkili olmuştur. Proje kapsamında yapılan çalışmalarda amaç; tüm alanın flora, vejetasyon, fauna ve toprak özelliklerinin belirlenmesidir. Bunun için çalışma, sahanın tüm yüzeyini kapsayacak ve en küçük ayrıntıları yakalayacak şekilde yapılmıştır. Bölge, florasında çok sayıda geophyt, therophyt ve kurakçıl chamaephyt ler egemendir. Bu bitkiler Akdeniz ikliminin kuru ve sıcak yazlarıyla, serin ve nemcil kış mevsimi özelliklerine tam olarak uyum sağlamışlardır. Sonuç olarak, kurakçıl karakterli, herdem yeşil, yapraklı ağaç ve çalılardan oluşan bir bitki örtüsü Akdeniz vejetasyonunu oluşturmuştur (Yaltırık ve Efe 1989). Türkiye, oldukça zengin ve zengin olduğu kadar da ilginç bir bitki örtüsüne sahiptir. Türkiye'nin zengin ve ilginç bir floraya sahip oluşunu, ülkenin iklimsel ve jeomorfolojik açıdan çok değişkenlik göstermesine; Akdeniz, İran- Turan ve Avrupa-Sibirya fitocoğrafik bölgelerinin karşılaştığı yerde bulunmasına, çok sayıda cinsin gen merkezi olmasına, tür endemizminin yüksek olmasına, birçok kültür bitkisinin Anadolu ve çevresinde bulunmasına ve Anadolu'nun Güney Avrupa ile Güneybatı Asya Floraları arasında köprü görevi yapmasına bağlamak mümkündür (Sümbül vd, 2005). 10

11 Türkiye Florasının ilk ciltleri yayınlandığında Türkiye de yaklaşık 8000 olacağı tahmin edilen bitki türü sayısı 1988 de ilk 10 cildin tamamlanması ile tür sayısı 8428 e nihayet 2000 yılında 11 cildin tamamlanması ile 9222 ye ulaşmıştır. Bu durumu endemik türler açısından ele alacak olursak, ilk 10 ciltte yayınlanan endemik takson sayısı 2939 iken 11. cilt sonunda bu sayı 3708 e ulaşmış bulunmaktadır. Endemizm yüzdesi ise %34.5 tir (Davis , Davis vd. 1988, Güner vd. 2000, Ekim vd, 2000). Bunun yanında, floranın son cildinin yayınlanmasından günümüze kadar pek çok yeni bitki türü bilim dünyasına tanıtılarak Türkiye Florası na eklenmiş ve her geçen gün de eklenmeye devam etmektedir. Bu sonuçlar ülkemizin floristik zenginliğini ve bu zenginliğin korunmasının önemini açıkça ortaya çıkarmaktadır. 11

12 2. LİTERATÜR ÖZETİ Cedrus libani A. Rich. Çeşitli literatürlerde lübnan sediri olarak belirtilmesine karşin, asil yayilişini güney Anadolu da ve toroslar da yaptiği için toros sediri olarak adlandirilmasinin daha doğru olacaği vurgulanmaktadir (Kayacik, 1980; Anşin-Küçük, 1990). Bu çalişmada Cedrus libani A. Rich. Için toros sediri ismi kullanilmiştir. Dünya üzerinde 4 tür ile temsil edilen sedirin Türkiye de bulunan türü Cedrus libani A. Rich. (Toros Sediri) dir. Toros Sediri Lübnan ın kuzeyinde ve Suriye deki birkaç meşcere dışında asıl yayılışını Toros Dağları nda yapmaktadır (Sevim, 1955; Davis, ; Işık, 1992). Sedirin Türkiye deki genel yayılışı 36 16'-38 05' kuzey enlemleri ile 29 02'-37 19' doğu boylamları arasındadır (Sevim, 1955). Akdeniz Bölgesi ndeki yayılışı ise doğu boylamları ile 36 20'-38 40' kuzey enlemleri arasında bulunmaktadır. Bu yayılış alanı batıda Fethiye den doğuda K. Maraş a uzanan ve kuzey sınırı Sultan Dağları na, Saimbeyli Orman İşletmesi nin Naltaş Serisi ne Alaylı Dağları nda Demiroluk mevkiine ulaşan geniş bir araziyi kapsamaktadır (Sevim, 1952; Evcimen, 1963; Saatçioğlu, 1976; Kantarcı, 1990, Kantarcı, 1991). Bu genel yayılışın dışında Sultan Dağları, Deresinek Vadisi, Emirdağ Çaykışla, Niksar Akıncıköy ve Erbaa Çatalan yörelerinde küçük meşcere ve gruplar halinde rastlanılmaktadır (Boydak, 1986; Işık, 1992). Toros Sediri Gymnospermae lerin Coniferae sınıfı Pinoideae takımı Pinaceae familyasındandır. Yurdumuzda halk arasında katran adı da verilen bu tür, dolgun gövdeli, kalın dallı görkemli bir orman ağacıdır. Gençlikte piramidal tepeye sahip ise de zamanla tepe formu bozularak yayvanlaşır ve şemsiye gibi bir şekil alır (Kayacık, 1966; Keskin, 1992). 40 m boy, 2 m çap ve 35 mm kabuk kalınlığına ulaşabilen Toros Sediri 1000 yaşına kadar yaşayabilmektedir (Evcimen, 1961). Sedirler gençlikten itibaren derine giden kök ve ona bağlı ikinci derecede köklerle, derin bir kök sistemi meydana getirirler (Boydak, 1986). Kökler özellikle kalker topraklar üzerinde kalker yarık ve çatlaklarından faydalanarak, oldukça derin tabakalara girerler. Tipik bir yarı ışık ağacıdır; yan ve üst gölge baskısına dayanması oldukça fazladır (Saatçioğlu, 1976). Türkiye deki sedir ormanları bitki sosyolojisi bakımından; Orta ve Doğu Toroslar daki Abieti Cedrion, Batı Toroslar daki Lonicero Cedrion ile Orta Karadeniz Bölgesi ndeki Submediteran Pinus sylvestris-pinus nigra-cedrus libani relikt ormanı olmak üzere 3 ana tip göstermektedir (Mayer-Aksoy, 1998; Aksoy-Özalp, 1990). Doğal sedir ormanlarının yayılış alanlarında anakaya genellikle kireçtaşıdır. Sedir ormanları ayrıca kalsiyumca zengin anakayalardan oluşmuş topraklar üzerinde de yayılmaktadır. Kantarcı (1990) sedirin kireçtaşına değil, toprakta yeterince kalsiyumun bulunuşuna bağlı bir tür olduğunu bildirmektedir. Doğal sedir ormanlarının yayılış gösterdiği alanlarda toprakların erozyona uğramamış olması durumunda toprak derinliklerinin orta derin veya derin orta derecede taşlı ve kilce zengin oldukları, karbonat içeriklerinin çok yüksek olmadığı, ph larının genellikle 7,2-7,8 ph (sınır değerler 6,5-8,1) ph 12

13 arasında değiştiği, erozyona uğramış toprakların ise sığ ve taşlı oldukları, kil, ph ve karbonat içeriklerinin nispeten daha yüksek olduğu bildirilmektedir (Kantarcı, 1990). Sedir ormanlarında en önemli yetişme ortamı faktörü, toprakların taşlı, sığ killi olması sebebiyle depo edilebilen su miktarının yeterli olmamasına bağlı olarak sudur. Bu yüzden anakayanın çatlak sistemi ve bu sistemi doldurmuş olan toprağın tuttuğu su ağaçlar için çok önem kazanmaktadır. Böylece kireçtaşı anakayasının çatlak sistemi sedir ormanlarında en önemli yetişme ortamı faktörü haline gelmektedir (Kantarcı, 1990). Eski kaynaklardan ve yazılı belgelerden, sedirin doğal yayılışının, bugünkü sınırlarının çok ötesinde olduğu anlaşılmaktadır. Odununun kolay işlenebilir, güzel kokulu ve dayanıklı olması, ibrelerinin hayvan yemi olarak kullanılması ve aşırı otlatma nedeniyle, sedir ormanları tarih boyunca tahrip edilmiş ve bugünkü sınırlarına çekilmiştir (Mayer-Sevim, 1959; Günay, 1990; Işık, 1992). Halbuki yapılan bir çalışmada Süberde (Konya) de Neolitik Çağ a ait bir yerde toprağın 4 m derinliğine kadar sedir dahil pek çok iğne yapraklı ve yapraklı ağaç türü ve maki elemanlarına ait polen tanımı yapılmıştır. Gordion Kral Mezarı nda kullanılan ağaç malzemeler arasında sedirin de kullanıldığı belirlenmiştir (Aytuğ, 1970; Yeşilkaya, 1992). Bu da sedirin geçmişte daha geniş yayılış yaptığını destekleyen önemli bir bulgudur. Sedir optimal yayılışını Kaş, Elmalı ve Finike üçgeninde yapmaktadır. Denize bakan yamaçlarda 1270 m yükseltilerde görülmeye başlar m den itibaren saf ormanlar kurar (Kantarcı, 1982). Sedir ormanlarının optimum yükselti-iklim kuşağı 1600 m civarındadır (Kantarcı, 1990). Sedir ormanlarının doğal yayılış alanında yıllık ortalama yağışın mm, ortalama sıcaklığın 6-12,5 ºC ve Erinç formülüne göre nemlilik indisinin I>40 (nemli) olduğu belirtilmiştir (Kantarcı, 1982; Kantarcı, 1990). Azalan sedir ormanlarının değeri gün geçtikçe artmakta, gelecekte bu değerin daha da artacağı beklenmektedir. Bu sayede ülkemiz sedir ormanları yabancı bilim adamları ve gönüllü kuruluşlarca ziyaret edilerek bilimsel çalışmalara altlık oluşturacaktır (Başaran ve ark., 2002). Türkiye de toplam ha saf sedir ormanı bulunmaktadır. Bunun ha ı normal, ha ı ise bozuk koru niteliğindedir (Anonim, 1987; Atalay, 1987). Toros Sediri en büyük yayılışını Antalya Orman Bölge Müdürlüğü sınırları içerisinde yapmaktadır. Tüm sedir ormanlarının %55.72 si Antalya bölgesinde bulunmaktadır. Yetişme ortamı; coğrafyaca belirli bir mevkide, yeryüzü şekli, iklim, anakaya / toprak ve canlılar faktörlerinin (etkenlerinin) ortak etkisi altında oluşmuş belirli bir karakteristiğe sahip ekolojik bir birimdir. Yetişme ortamı sınırları belirli, kendi içinde dengeli, fakat dışa açık bir ekolojik birimdir. Bu sebeple çevresindeki diğer yetişme ortamı faktörlerinden etkilenir ve onları etkileyebilir. Yetişme ortamında oluşan ve gelişen olayların en önemli bölümü madde ve enerjinin dolaşımı ile değişimidir. Diğer önemli olaylar bölümü ise yetişme ortamındaki canlıların ve canlı toplumlarının yetişme ortamı ile karşılıklı ve birbirleriyle arasındaki ilişkilerdir. Yetişme Ortamı Bilgisi, bu 13

14 olayların tümünü kapsamak ve yetişme ortamı birimindeki olayların; sebepsonuç ilişkilerini açıklamakla görevlidir. Canlılar ile ilgili olayların; Bitki Sosyolojisinin, Zoolojinin, Biyokimyanın, Fizyolojinin vd. bilim kollarının kapsamında ele alınması o bilim dallarının konusudur. Ancak aynı konularda oluşan ve gelişen olayların hangi yetişme ortamı özelliklerinden nasıl ve ne kadar etkilendiklerinin ve yetişme ortamını nasıl ve nekadar etkilediklerinin bilimsel ve teknik açıklamaları Ekoloji nin ve onun temel dalı olan Yetişme Ortamı Bilgisi nin görevidir (Kantarcı, 2005). Yetişme ortamı haritacılığı konusunda; dış çevre faktörlerinin bitkiler üzerinde sağladığı etkileri belirtmek ve aynı türün değişik yetişme ortamlarındaki özelliklerini saptamak bakımından yetişme ortamlarını ayırt etmek gerekmektedir. Bu bakımdan yetişme ortamlarına ilişkin iklim elemanları, vejetasyon, fauna, topoğrafya, ana materyal ve toprak faktörlerinin kombinasyonu veya bunların her birinin egemenliğini ifade eden bir kriterin bulunması, yetişme ortamının veya yetişme birliğinin sınıflandırılması için mutlaka araştırılması gereken konulardır (Atalay, 1987). GIS (Geographical Information System- Coğrafi Bilgi Sistemi) yeryüzünün herhangi bir özelliği ile ilgili çalışmanın bilgisayar ortamında gerçekleştirilmesi esasına dayanır. Bu yöntem aslında bir metodolojidir. Çalışma konusu bir şekilde mekan, insan, zaman ve bunlarla ilgili değişkenleri az veya çok içeren bütün bilim dalları ve meslek gruplarını GIS den faydalanmakullanma imkanları vardır (Turoğlu, 2000). CBS coğrafyaya bağlı verileri depolamak ve işlemek için manuel veya bilgisayar bazlı işlemler kümesidir. Ayrıca donanım, yazılım, veriler ve kullanımlardan oluşan bilgisayar destekli bir sistemdir. Bununla coğrafi veriler sayısal olarak kaydedilebilir, düzenlenebilir, depolanabilir ve yeniden organize edilebilir, modellenebilir, analiz edilebilir ve alfanümerik ve grafik olarak gösterilebilir. Son yıllarda dünyanın hemen her bölgesinde belirgin olarak hissedilen iklim değişiklikleri ve çevre kirliliği diğer ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de ciddi bir problemdir. Günümüzde doğal kaynaklar küresel değerler olarak görülmekte ve insanoğlunun bu değerleri korumak ve geliştirmek için yaptıkları sorgulanmaktadır. Bu nedenle orman varlığına ait istatistiksel gerçeklerin bilinmesi ve değişimlerin izlenmesi, ormanların sürdürülebilir bir ekosistem olarak korunabilmesine ve işletilmesine olanak sağlamaktadır (İnan, 2004). Ülkemizde orman alanları tarihi gelişim sürecinde plansız ve aşırı kullanımlar sonucu, yapı, servet ve genetik yönlerden tahrip olmuştur. Günümüzde yaklaşık yarısı verimli durumda olan 20,7 milyon hektarlık orman ekosisteminin, % 1,8 i biyolojik çeşitlilik olmak üzere toplam % 17,5i korunan alan olarak değerlendirilmektedir yılı verilerine göre orman varlığını geliştirmek ve daha iyi değerlendirmek amacıyla, 120 bin hektarı yeşil kuşak olmak üzere toplam bin hektar ağaçlandırma, 388 bin hektar toprak muhafaza, 546 bin hektar enerji ormanı tesisi ve 92 bin hektar mera ıslahı çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu gelişmelere karşın, aynı dönemde toplam 451 bin hektarlık orman alanı yangınlarla tahrip olmuş, 444 bin hektarlık alan da çeşitli yasa uygulamalarıyla orman rejimi dışına çıkarılmıştır (Konukçu, 2001). 14

15 Bu olumsuz değerler ekonomik ve politik yasaların özendirici etkisi ile hızla artmaktadır ve kaybettiğimiz orman alanlarının iklim değişikliği, biyolojik çeşitlilik, su döngüsü ve toprak erozyonu üzerinde olağanüstü olumsuz etkileri bulunmaktadır (İnan, 2004). Uzaktan algılama verileri, geniş alanlara yönelik değerlendirmelerde hızlı bir veri toplama yöntemi olması nedeniyle sürekli artan bir oranda farklı amaçlara yönelik kullanılmaktadır. Yüksek çözünürlüklü ve değişik zamanlı uydu verileri, büyük alanlarda arazi kullanım değişimlerinin izlenmesinde ve sürekli bir gözlem ve yönlendirme sistemi oluşturulmasında yoğun bir şekilde kullanılmaktadır (Yener, 2003). Daha önce yapılan ve ormanları konu alan uzaktan algılama çalışmalarının birçoğunun konu dağılımları, alan örtüsü ve alan kullanımı (Erdin vd, 1998, Moran 1993, İnan 1998, Brondizio vd, 1996), ekosistem tahribi ve yenilenmesi (Jordon 1987), tarımsal ormancılık uygulamaları (Brondizio, 1999), toprak tiplerini belirleme (Mausel vd, 1994), bitkisel kütlenin tahmini [Brown ve Lugo, 1992, Fearnside 1992, Overman vd, 1994), doğal kaynak yönetimi (Uhl vd, 1997), iklim değişimi (Dickinson 1987, Lean ve Warrilow, 1989; Shukla vd 1990), karbon döngüsü (Fearnside vd 1993), ormansızlaşmanın sosyo-ekonomik ve ekolojik modellenmesi (Frohn vd, 1996), ormansızlaşmanın fiziksel ve insani boyutları (Skole vd, 1994), arazi kullanımındaki değişiklikler ya da ormansızlaşmanın sebep ve sonuçları (Dale vd, 1993, Moran vd, 1994, McCracken vd, 1999) şeklinde sıralanabilir. 15

16 3. MATERYAL VE YÖNTEM Araştırma sahasını oluşturan elemanlar ile meteorolojik veriler materyal başlığı altında, coğrafi bilgi sistemi, flora, vejetasyon, fauna ve yetişme ortamına ilişkin kullanılan yöntemler de yöntem başlığı altında yer alan alt başlıklarda detaylı olarak verilmiştir Materyal Çalışmanın materyalini araştırma alanındaki flora, vejetasyon, fauna ve yetişme ortamı özellikleri oluşturmaktadır. Bu kaynak değerlerin oluşumu ve gelişimini etkileyen en önemli unsurun iklim özellikleri olduğu gerçeğinden yola çıkarak araştırma alanının çok yakınında olan Sedir Araştırma Ormanı içerisinde 1660 m yükseklikte bulunan meteoroloji istasyonunda yılları arasında kaydedilen meteorolojik verilerden yararlanılarak sahanın Thornthwaite e göre su bilançosu yapılmıştır (Çepel 1988). Thornthwaite e göre yapılan su bilançosu sonucunda araştırma alanının Nemli, düşük sıcaklıkta (Mikrotermal), yazın çok kuvvetli su eksikliği olan, karasal iklime yakın Kontinental iklim tipine sahip olduğu tespit edilmiştir (Çizelge 1). Araştırma alanında elde edilen iklim verilerine bakıldığında; yıllık yağış miktarının mm olduğu, bunun mm lik (%14.2) kısmının vejetasyon döneminde gerçekleştiği, en fazla yağışın ise mm ile aralık ayında gerçekleştiği, yıllık sıcaklık ortalamasının 7.1 ºC, en soğuk ayın -2.3 ºC ile ocak ayı, en sıcak ayın 18.0 ºC ile temmuz ayı olduğu, gün içerisinde en düşük sıcaklığın ºC ile ocak, en yüksek sıcaklığın 33.5 ºC ile ağustos ayı içerisinde gerçekleştiği, gün içerisinde yaşanan en fazla sıcaklık farkının ise 36.0 ºC ile ocak ve kasım aylarında gerçekleştiği tespit edilmiştir. Thornthwaite göre yapılan su bilançosu analizinde su noksanının temmuz ortasında başlayıp eylül ortasına kadar sürdüğü tespit edilmiştir. 16

17 Çizelge 1. Thornthwaite e Göre Yapılan Su Bilançosu Analizi Table 1. Analysis of water balance according to Thornthwaite İli: Antalya Yükseklik (m) : 1650 Enlemi...: 36,35 İlçesi: Elmalı / Sedir Araştırma Ormanı Ölçme yılları : Boylamı...: 30,00 Sıcaklık Bilanço elemanları A Y L A R I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Yıllık o C Sıcaklık indisi İ Düzeltilmemiş PE mm Güneşlenme süresine göre PE tashih emsali Düzeltilmiş PE PET Yağış Y Depo Değişikliği Dd Depolama D Gerçek Evapo-transpirasyon GET Su Noksanı Sn Su Fazlası Sf Yüzeysel Akış Yü Nemlilik Oranı Ne En yüksek sıcaklık En düşük sıcaklık Ortalama max. Sıcaklık Ortalama min. Sıcaklık Vejetasyon başlama sıcaklığı Vejetasyon dönemi sıcaklığı o C o C o C o C o C o C Vejetasyon dönemi yağış mm Vejetasyon dönemi PET mm Vejetasyon dönemi GET mm Vejetasyon dönemi su noksanı mm Vejetasyon dönemi su fazlası mm Vejetasyon dönemi yüzeysel akış mm İklim Tipi 3.2. Yöntem B C S 2 b 2: Nemli, Mikrotermal, Yazın Çok Kuvvetli Su Eksikliği Olan, Karasal İklime Yakın İklim I m=-51.7 (yağış etkenliği) I a=44.9 (kuraklık indisi) N i=58.0 (nispet indisi) Flora ve vejetasyon, fauna, yetişme ortamı ve coğrafi bilgi sistemi ve uzaktan algılama çalışmalarına ilişkin elde edilen bulgular ayrı ayrı başlıklar altında verilmiş ve her başlık gerektiği durumlarda alt başlıklara ayrılmış ve yönteme ilişkin ayrıntılı bilgiler bu kısımlarda verilmiştir. 17

18 Flora Araştırma Yöntemi Bitki örneklerinin toplanması amacıyla yapılan arazi çalışmaları 2003 yılı ocak ayından 2011 yılı eylül ayına kadar hava şartlarının izin verdiği ölçüde yapılmıştır. Toplam proje süresi dikkate alındığında hemen her ay bitki örneği toplamak amacıyla araziye gidilmiş, vejetasyon dönemi olan nisan-eylül aylarında arazi çalışmalarına ağırlık verilmiş, kasım-mart döneminde ise kar muhalefeti sebebiyle araştırma alanının yüksek kesimlerine çıkılamamıştır. Esas olarak bitki toplama çalışmaları ilk iki yıl yoğun olarak yapılmış, sonraki yıllarda da yoğunluğu azalmasına rağmen sürdürülmüştür. Mümkün olduğu ölçüde her bitkinin fotoğrafı (meyvesi, yaprağı, çiçeği) çekilmiş, ve bu fotoğraflar arazi çalışması tarihleriyle birlikte bilgisayara kayıt edilmiştir. Bitki örnekleri, bilimsel adlandırmalarının yapılıp sağlıklı saklanabilmeleri için örneğin otsu veya odunsu oluşuna göre farklı özellikleri dikkate alınarak toplanmıştır. Odunsu örneklerde üzerinde çiçek, meyve, yaprak veya varsa kozalak, otsu örneklerde ise kök ve gövde ile birlikte bitkinin çiçekli veya meyveli olmasına dikkat edilmiştir. Ayrıca otsu örnekler içerisinde soğan veya yumru taşıyanlar bu kısımları ile birlikte toplanılmıştır. Bitki örneği ile ilgili bilgileri yazmak üzere bitki etiketi üzerine; bitkinin alındığı yerin mevki adı, yüksekliği, bulunduğu ortamın taşlık, orman altı, yol kenarı vb. gibi habitat özellikleri, birlikte yayılış gösterdiği bitki toplulukları, çiçek ve meyve rengi, kaç yıllık olduğu, tüylülük durumu, toplandığı tarih, biliniyorsa familyası ve cins ismi yazılmıştır. Arazi çalışmaları sırasında her bir bitki örneği, küçük veya büyük plastik torbalara konulmuş ve bu bitki örnekleri bir gün süren arazi çalışmalarında laboratuvar ortamında, iki veya daha fazla gün süren arazi çalışmalarında ise arazi ortamında gazete kağıtların arasına yerleştirilerek etiketleri ile birlikte herbaryum kurallarına uygun olarak preslenmiştir. Preslenen bitki örneklerinin sağlıklı bir şekilde kurutulabilmesi amacıyla örnekler arasına yerleştirilen gazete kağıtları, ilk günlerde günde iki kez sonraki günlerde ise günde bir kez olmak üzere hergün (10-15 gün süreyle) değiştirilmiş ve bitkilerin nemi uzaklaştırılmıştır. Bitki örneklerinin kurutma işi tamamlandıktan sonra belirli ölçülerde kesilmiş olan herbaryum kartonlarına kök, gövde, dal, yaprak, çiçek, meyve, kozalak, soğan, yumru vb. gibi taksonomik önem arz eden organlarıyla birlikte bilimsel herbaryum etiketleri de yapıştırılmış, bitkiler cins ve familya düzeyinde tasnif edilerek dolaplarına yerleştirilmiştir. Bu şekilde hazırlanan herbaryum materyalleri, çelik dolaplarda naftalin veya paradichlorobenzen serpilerek mantar ve böceklerin etkisinden uzak tutulmuştur. Bu sayede konuyla ilgili çalışan kişilerin araziden toplanan bitki materyallerinden uzun yıllar yararlanma olanağı sağlanmıştır. Bitki sistematiği çalışmalarında araziden toplanan taze örnekler üzerinde tanımlama çalışmalarını yapmak bazı kolaylıklar sağlamaktadır. Örneğin çiçeğin organlarının taze ve rahatlıkla ayırt edilebilir olması, onun üzerinde diagnostik farkların daha rahat ortaya konmasını ve morfolojik ölçümlerin daha sağlıklı 18

19 yapılabilmesini sağlamaktadır. Ancak yoğun çalışılan vejetasyon dönemleri çok sayıda bitki örneğinin toplanması bilimsel adlandırma çalışmalarının kuruduktan sonra yapılmasını olanaklı kılmaktadır. Araziden toplanan bitkilerin teşhisleri BAORAM da (Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü Herbaryumu) gerçekleştirilmiştir. Zaman zaman Akdeniz Üniversitesi Herbaryumu ndan (AKDU) da yararlanılmıştır. Bitki teşhisi çalışmalarını yaparken ana kaynak Flora of Turkey and The East Aegean Islands (Davis ; Başaran vd, 2008; Davis vd, 1988; Güner vd 2000), Deniz, 2002 ve Deniz ve Sümbül, 2004; Başaran ve Başaran, 2007; Deniz vd, 2010; Kavgacı vd, 2010a; Silc vd, 2009; Silc vd, 2011 olmak üzere aşağıdaki kaynaklardan yararlanılmıştır. Flora of Europe (Heywood ve Tutin and Heywood ), Davis, 1971; Boissier ( ); Kayacık, 1980; Kayacık, 1966; Kayacık, 1977; Kayacık, 1982; Kılınç ve Kutbay, 2004; Tutel, 1993; Kılınç, 2005; Kılınç ve ark., 2006; Baytop, 1994; Baytop, 1995; Bhattacharyya ve Johri, 1998; Bouchner, 1997; Eler, 1991; Ekim, 1989; Baytop, 1998; Bonnier, 1986; Uluocak, 1979a; Uluocak, 1979b; Uluocak, 1994; Yaltırık, 1971; Yaltırık, 1984; Yaltırık, 1988a; Yaltırık, 1988b; Yaltırık ve Efe, 1989; Tekin, 2004; Seçmen ve Leblebici, 1997; Eliçin, 1980; Yılmaz, 1996; Yücel, 2004; Yücel ve ark., 1995; Zohary, 1973; Anonim, 2000; Lawrence, 2000; Macura, 1993; Usher, 1996; Woodland, 1997; Yakar, 1964; Yakar, 1965; Noordhuis, 1994; Gibbons ve Brough, 1998; Godet, 1991; Godet, 1993; Godfrey, 1997; Jager ve ark., 1991; Bozkurt, 1990; Burnie, 1995; Coombes, 1999; Çırpıcı, 1983; Alderman, 1997; Anşin, 1994; Peşmen, 1980; Tazegül, 1988; Tekin, 2005; Huxley ve Taylor, 1997; Rothmaler ve ark., 1991; Poulinin, 1969; Poulinin, 1997a; Poulinin, 1997b; Waucher, 1986; Poulinin ve Smythies, 1997; Çetik, 1977; Ayaşlıgil, 1987; Göktürk ve Sümbül, 1996; Atalay, 2004; Kutluk ve Aytuğ, 2004; Çolak ve Sorger, 2005; Işık, 1994; Sümbül vd, 2005; Öztürk ve ark., 1990; Seçmen ve ark., 1995; Ekim vd, Çalışmada verilen bitki listesi Flora of Turkey de de benimsenen evrimsel gelişmişlik sırasına göre verilmiştir. Bitki türlerinin içerisinde bulunduğu taksonomik kategoriler sırasıyla divisio (şube), subdivisio (alt şube), classis (sınıf), familya (aile), cins, tür, alttür ve varyete şeklinde yazılmıştır. Bazı familya, cins ve türlere ilişkin türkçe isimler konmuştur. Bu konuda Türkiye de Bitkilerle Tedavi (Baytop, 1984) ile Botanik Kılavuzu (Baytop, 1998) eserlerinden yararlanılmıştır. Bitkilerin tehlike kategorilerine ilişkin bilgileri bulmak için Ekim vd., 2000 ve Özhatay, 2003 yayınlarından yararlanılmıştır. Çalışma alanı Davis in yaptığı karelemeye göre C2 karesini kapsamaktadır Vejetasyon Araştırma Yöntemi Araştırma alanının genel vejetasyon yapısı, orman, alpin çalılıklar ve don çukurlarında yer alan çayır vejetasyonundan oluşmaktadır. Çalışmada daha önce oldukça yakın bir bölge olan Elmalı Sedir Araştırma Ormanı nda detaylı bir vejetasyon çalışması yapılmış olması ve her iki sahanın hem bitki, hem orman, hem yükselti zonları hem de jeolojik açıdan büyük bir benzerlik göstermesinden dolayı ayrıca bir vejetasyon çalışması yapılmamıştır. Ancak 19

20 çalışma içerisinde Elmalı Sedir Araştırma Ormanı nda elde edilen bulgulardan özet bilgi verilmiştir Fauna Araştırma Yöntemi Araştırma ormanının yaban hayatını oluşturan memeli, sürüngen, kuş ve böcek faunasının aktüel durumlarını tespit çalışması, yılın değişik tarihlerinde günü birlik bireysel ve proje ekibi ile birlikte uzun süreli arazi çalışmalarında ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bireysel arazi çalışmaları, yılın değişik tarihlerinde ormanda tesadüfi olarak görülen türlerin var-yok çalışması ve teşhisi şeklinde yapılmıştır. Proje ekibi ile birlikte uzun süreli arazi çalışmalarında ise, araziyi iyi tanıyan orman muhafaza memuru ve ilgili bölge şefi ile birlikte arazi taramaları yapılmıştır.memelilerin tespitinde arazi çalışmaları gündüz ve gece olmak üzere iki bölümde tamamlanmıştır. Gündüz çalışmaları: Çalışmalar sabah erken saatlerde (08.00) başlayarak akşam geç saatlere (18.00) kadar sürdürülmüş, ormanın üst sınırlarından, genellikle sırtlardan başlayarak 100 er m aralıklarla yapılmıştır. Taramalar esnasında memeli türlerin barındıkları yatak yerleri, tünek yerleri, beslendikleri ve su içtikleri yerler, kullandıkları yolaklar ve geçit yerleri tespit edilmiş ve 1/25000 haritalara işlenmiştir. Sahadaki mevcut türler tesadüfi olarak direkt canlının görülerek veya birtakım izlerden (ayak izi, dışkı tespiti, sürtünme ve kemirme izi, toprakta besin arama şekli) türün varlığı tespit edilmiştir. Gece çalışmaları:sahadaki hayvanların beslendikleri sahalarda ve su içtikleri yerlerde, geceleyin ( saatleri arasında) projektör ve araba farı ışığında tür tespiti ve sayım çalışması yapılmıştır. Bugüne kadar yapılan arazi çalışmalarıyla tür tespiti yapılmış ve kısmen de populasyon yoğunluğu hakkında fikir sahibi olunmuştur. Yağmurlu ve karlı havalarda, yırtıcı türlerin izlerinden varlıkları ve yoğunlukları tespit edilmeye çalışılmıştır. Gece sayım çalışmaları ise dolunay takvimi dikkate alınarak orman içi açıklıklardaki beslenme ve su içme bölgelerinde, hayvanlar ışıkla rahatsız edilmeden, 7x50 dürbünle yapılmıştır. Çalışma alanındaki sürüngen ve amfibi türlerinin tespiti için arazide farklı zamanlarda gözlemler yapılmıştır. Bu çalışmalar sırasında bizzat görerek, fotoğrafları çekilerek ve yakalanan bireylerin gerekli preparasyon işlemleri yapılarak teşhisleri yapılmıştır. Kuşlarda tür tespiti, tüm arazi çalışmaları esnasında çıplak göz ve 10x42 hama ve 7x50 dürbünle yapılmıştır. Sahadaki böcek türlerinin belirlenmesi, arazide yapılan gözlemler sırasında çekilen makro fotoğraflar ile yakalanan bireylerin lup, mikroskop ve teşhis anahtarları yardımıyla yapılmıştır. Ayrıca sahada Güngöroğlu vd, 2010 tarafından yapılan bazı kelebek (Lepidoptera) türlerine ilişkin elde edilen bulgulardan da yararlanılmıştır. 20

21 Coğrafi Bilgi Sistemi Çalışmaları ve İzlenen Yöntem Coğrafi bilgi sistemi çalışmalarında ArcGIS 9.3 yazılımı kullanılmıştır. Haritalar, ülkemizde yaygın olarak kullanılan ve Harita Genel Komutanlığı tarafından da bu sisteme göre üretilen Universal Transverse Mercator (UTM) ve European 1950 datumuna uyumlu olarak rektifiye edilmiştir. Çalışma alanı, Davis in kareleme sisteminde C2 karesini kapsadığı gibi haritacılık anlamında da 35. Zonda kaldığı belirlenmiş ve sayısallaştırmalarda bu zon kullanılmıştır. Çalışmalarda araştırma alanına ait 1997 yılında yapılmış amenajman planı bilgileri coğrafi bilgi sistemi ortamında altlık olarak kullanılmıştır. Meşcere haritasında yer alan bölme ve bölmecikler vektörize edilmiş, her bölmeciğe ilişkin orman durumu, kapalılık, çap, işletme, bonitet ve yaş sınıfları ile prodüktiflik, meşcere tipi, sayısı, alanı yol ve dere gibi özellikler Access veri tabanına öznitelik bilgisi olarak girilmiştir. Ayrıca Harita Genel Komutanlığı ndan alınan dgn (MicroStation Design File) uzantılı 1/25000 ölçekli sayısal yükseklik haritaları kullanılarak alanın 3 boyutlu arazi modeli ile eğim ve bakı haritaları da oluşturulmuştur Uzaktan Algılama Çalışmalarında İzlenen Yöntem Uzaktan algılama çalışmalarında Erdas Imagine 9.2 yazılımı kullanılmıştır. Bu kapsamda sahanın eski yıllarda çekilmiş Landsat uydu görüntüleri elde edilmiştir. Sahayla ilgili 1975 MSS (Multispektral Scanner System), 1987 TM (Thematic Mapper), 2001, 2003 ETM (Enhanced Thematic Mapper) görüntüler analiz edilerek sahanın zamana göre (1975) nasıl bir değişim yaptığı belirlenmiştir. Uydu verisinin geometrik dönüşümü için 1/25000 ölçekli topografik haritalardan yararlanılmıştır. Koordinat sistemi olarak UTM, European 1950 Datumu kullanılmıştır. Uydu verilerinin sınıflandırılmasında kullanılan denetimli sınıflandırma yöntemi örnekleme bölgelerine dayanmaktadır. Bu nedenle, sınıflandırma algoritmasını yönlendirmek amacıyla, görüntü içinde kalan arazi kullanımlarına ait örnekleme bölgelerinin seçimi yapılmıştır. Örnekleme bölgelerinin seçimi büyük oranda yersel çalışmalara dayalı olarak gerçekleştirilmiştir. Orman yollarının izin verdiği tüm alanlar ziyaret edilmiş ve farklı görülen alanlardan el GPS si yardımıyla yaklaşık 300 noktanın niteliklerine ilişkin koordinatlar kaydedilmiştir. 21

22 4. BULGULAR Flora, vejetasyon, fauna (memeli, sürüngen, kuş ve böcek) ve yetişme ortamına ilişkin elde edilen bulgular konuyla ilgili başlıkların altında, amenajman planı meşcere haritası ile flora, vejetasyon, fauna ve yetişme ortamı özelliklerine ilişkin verilerin sayısallaştırılması sonucu elde edilen bulgular da coğrafi bilgi sistemine ilişkin bulgular başlığı altında verilmiştir Floraya İlişkin Bulgular Flora açısından sahada 3 ü Pteridophyta (eğreltiler) 803 ü Spermatophyta (tohumlu bitkiler), bu bitkilerin 797 si Angiospermae (100 ü Liliopsida, 697 si Magnoliopsida), 7 si Gymnospermae olup 85 familyaya ait 335 cins, 784 tür, 22 alttür ve varyete olmak üzere toplam 806 takson tespit edilmiştir. Bitkilerin 193 ünün endemik (endemizm oranı %24.2), 195 inin IUCN kategorilerine göre tehlike altında bulunduğu, yine bu taksonların 2 sinin Bern Sözleşmesi ne göre küresel ölçekte tehdit altında (Comperia comperiana ve Cyclamen coum) olduğu, 6 sının ise Türkiye de Küresel Ölçekte Tehlike Altında (Acer hyrcanum subsp. sphaerocaryum, Cephalaria scoparia, Cyclamen trochopteranthum, Muscari muscarimi, Prunus cocomilia var. puberula ve Velezia pseudorigida) olan taksonlar olduğu tespit edilmiştir. Bitkilerin coğrafi bölgeler itibariyle 65 i Akdeniz, 24 ü Avrupa-Sibirya, 2 si Batı Akdeniz, 192 si Doğu Akdeniz ve 102 si İran-Turan elementi, 21 inin de bölgesi bilinmiyor olup geriye kalan 400 taksonun herhangi bir coğrafi bölgesi olmadığı tespit edilmiştir. Bu bilgiler doğrultusunda bitkilerin %23.8 düzeyinde Doğu Akdeniz elementi özelliği taşımalarından dolayı sahanın Doğu Akdeniz fitocoğrafik bölgesisnin etkisi altında olduğu sonucu ortaya çıkartılmıştır. Taksonların yaşam formu açısından incelenmesi sonucunda 500 taksonun P=Perennial (%62), 208 taksonun A=Annual (%25.8), 29 taksonun B=Biennial (%3.6) ve geriye kalan 69 taksonun ise (%8.6) diğer yaşam formlarına ait oldukları belirlenmiştir Araştırma Alanının Florası (Bitki Listesi) Araştırma alanında yapılan arazi çalışmaları sonucunda tespit edilen bitki türleri isim sırasına göre Çizelge 2 de verilmiştir. 22

23 Sıra Divisio Alt Divisio Familya Cins Tür Endemiklik Tehlike Kategorisi Çizelge 2. Flora Listesi Table 2. Flora List 1 Pteridophyta Flicopsida Adianthaceae Adianthum capillus-veneris (L.) Medik 2 Pteridophyta Flicopsida Aspleniaceae Asplenium aegaeum Lovis, Reichstein et Greuter VU 3 Pteridophyta Flicopsida Equisetaceae Equisetum ramosissimum Desf. 4 Spermatophyta Angiospermae Acanthaceae Acanthus hirsitus Boiss. End. LR (Ic) 5 Spermatophyta Angiospermae Aceraceae Acer hyrcanum Fisch. & Mey. subsp. sphaerocaryum Yalt. End. VU 6 Spermatophyta Angiospermae Aceraceae Acer monspessulanum L. subsp. monspessulanum 7 Spermatophyta Angiospermae Aceraceae Acer platanoides L. 8 Spermatophyta Angiospermae Aceraceae Acer sempervirens L. 9 Spermatophyta Angiospermae Amaranthaceae Amaranthus retroflexus L. 10 Spermatophyta Angiospermae Anacardiaceae Pistacia terebinthus L. subsp. palaestina (Boiss.) Engler 11 Spermatophyta Angiospermae Anacardiaceae Rhus coriaria L. 12 Spermatophyta Angiospermae Apiaceae Anthriscus nemorosa (Bieb.) Sprengel 13 Spermatophyta Angiospermae Apiaceae Bunium ferulaceum Sm. 14 Spermatophyta Angiospermae Apiaceae Bunium microcarpum (Boiss.) Freyn subsp. microcarpum 15 Spermatophyta Angiospermae Apiaceae Bunium pestalozzae Boiss. 16 Spermatophyta Angiospermae Apiaceae Bupleurum croceum Fenzl 17 Spermatophyta Angiospermae Apiaceae Bupleurum sulphureum Boiss. & Bal. End. LR (Ic) 18 Spermatophyta Angiospermae Apiaceae Eryngium bourgati Gouran subsp. heldreichii (Boiss.) Davis 19 Spermatophyta Angiospermae Apiaceae Eryngium campestre L. var. virens Link 20 Spermatophyta Angiospermae Apiaceae Falcaria vulgaris Bernh. 21 Spermatophyta Angiospermae Apiaceae Ferulago aucheri Boiss. End. LR (Ic) 22 Spermatophyta Angiospermae Apiaceae Huetia cynapioides (Guss.) P. W. Ball. subsp. macrocarpa (Boiss. & Spruner) P. W. Ball 23

24 23 Spermatophyta Angiospermae Apiaceae Johrenia dichotoma DC. subsp. dichotoma 24 Spermatophyta Angiospermae Apiaceae Laser trilobum (L.) Borkh. 25 Spermatophyta Angiospermae Apiaceae Laserpitium petrophilum Boiss. & Heldr. End. LR (nt) 26 Spermatophyta Angiospermae Apiaceae Orlaya daucoides (L.) Greuter 27 Spermatophyta Angiospermae Apiaceae Peucedanum chryseum (Boiss. & Heldr.) Chamberlain End. LR (Ic) 28 Spermatophyta Angiospermae Apiaceae Pimpinella tragium Vill. subsp. lithophila (Schischkin) Tutin 29 Spermatophyta Angiospermae Apiaceae Scandix australis L. subsp. grandiflora (L.) Thell. 30 Spermatophyta Angiospermae Apiaceae Scandix iberica Bieb. 31 Spermatophyta Angiospermae Apiaceae Scandix pecten-veneris L. 32 Spermatophyta Angiospermae Apiaceae Scandix stellata Banks & Sol. 33 Spermatophyta Angiospermae Apiaceae Seseli tortuosum L. 34 Spermatophyta Angiospermae Apiaceae Smyrnium connatum Boiss. et Kotshy 35 Spermatophyta Angiospermae Apiaceae Tordylium lanatum (Boiss.) Boiss. End. VU 36 Spermatophyta Angiospermae Apiaceae Turgenia latifolia (L.) Hoffm. 37 Spermatophyta Angiospermae Apocynaceae Vinca herbacea Waldst. & Kit. 38 Spermatophyta Angiospermae Araceae Arum conophalloides Kotschy ex Schott var. conophalloides 39 Spermatophyta Angiospermae Araliaceae Hedera helix L. 40 Spermatophyta Angiospermae Aristolochiaceae Aristolachia auricularia Boiss. End. LR (nt) 41 Spermatophyta Angiospermae Ascepiadaceae Vincetoxicum canescens (Willd.) Decne subsp. canescens 42 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Achillea lycaonica Boiss. & Heldr. End. LR (Ic) 43 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Achillea phrygia Boiss. & Bal. End. LR (Ic) 44 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Achillea teretifolia Willd. End. LR (Ic) 45 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Acroptilon repens (L.) DC. 46 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Anthemis cretica L. subsp. albida (Boiss.) Grierson 47 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Anthemis cretica L. subsp. anatolica (Boiss.) Grierson 48 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Anthemis cretica L. subsp. candicans (Boiss.) Grierson 49 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Anthemis rosea Sm. subsp carnea (Boiss.) Grierson End. LR (cd) 50 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Anthemis tinctoria L. var. discoidea (All.) DC. End. 51 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Anthemis tinctoria L. var. tinctoria 52 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Anthemis wiedemanniana Fisch. & Mey. End. LR (Ic) 24

25 53 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Carduus argentatus L. 54 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Carduus nutans L. 55 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Carduus pycnocephalus L. subsp. albidus (Bieb.) Kazmi 56 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Carduus pycnocephalus L. subsp. pycncephalus 57 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Centaurea bourgaei Boiss. End. VU 58 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Centaurea cariensis Boiss. subsp. maculiceps (O. Schwarz) Wagenitz End. LR (Ic) 59 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Centaurea cheriolepidoides Wagenitz End. EN 60 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Centaurea cyanus L. 61 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Centaurea depressa Bieb. 62 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Centaurea drabifolia Sm. subsp. cappadocica (DC.) Wagenitz End. LR (Ic) 63 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Centaurea iberica Trev. Ex Sprengel 64 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Centaurea luchaniana Heimerl End. LR (cd) 65 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Centaurea mathiolifolia Boiss. End. VU 66 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Centaurea pestalozzae Boiss. End. VU 67 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Centaurea solstitialis L. subsp. solstitialis 68 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Centaurea thirkei Schultz 69 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Centaurea triumfettii All. 70 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Centaurea urvillei DC. subsp. steppoza Wagenitz 71 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Centaurea virgata Lam. 72 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Cephalorrhynchus tuberosus (stev.) Schchian 73 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Chondrilla juncea L. var. juncea 74 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Cichorium inthybus L. 75 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Cirsium arvense (L.) Scop. subsp. vestitum (Wimmer & Grab.) Petrak 76 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Cirsium creticum (Lam.) d'urv. subsp. creticum 77 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Cirsium libanoticum DC. subsp. lycaonicum (Boiss. & Heldr.) Davis. & Parris End. LR (Ic) 78 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Condrilla juncea L. var. juncea 79 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Conyza canadensis (L.) Cronquist 80 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Crepis feotida L. subsp. commutata (Spreng.) Babcock 81 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Crepis feotida L. subsp. rhoeadifolia (Bieb.) Čelak. 82 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Crepis macropus Boiss. & Heldr. End. LR (Ic) 25

26 83 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Crepis reuterana Boiss. subsp. reuterana 84 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Crepis sancta (L.) Babcock 85 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Crepis setosa Hall. Fil. 86 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Crupina crupinastrum (Moris.) Vis. 87 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Doronicum orientale Hoffm. n/l 88 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Echinops emiliae O. Schwarz ex P. H. Davis End. LR (cd) 89 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Echinops ritro L. 90 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Echinops viscosus DC. subsp. bithynicus (Boiss.) Rech. Fil. 91 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Erigeron acer L. subsp. acer 92 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Evax anatolica Boiss. & Heldr. 93 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Filago aegeae Wagenitz 94 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Helichrysum plicatum DC. subsp. polyphyllum (Ledeb.) Davis & Kupicha 95 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Inula heterolepis Boiss. 96 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Inula oculus-christi L. 97 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Jurinea consanguinea DC. 98 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Jurinea mollis (L.) Reichb. 99 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Lactuca intricata Boiss. 100 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Lactuca serriola L. 101 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Leontodon asperrimus (willd) J. Bal. 102 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Leontodon oxylepis Boiss. & Heldr. var. oxylepis 103 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Matricaria aurea (L.) Schultz n/l 104 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Notobasis syriaca (L.) Cass. 105 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Onopordum caricum Hub.-Mor. End. LR (nt) 106 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Onopordum sibthorpianus Boiss. & Heldr. 107 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Picnomon acarna (L.) Cass. 108 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Picris strigosa Bieb. 109 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Picris echioides L. 110 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Scariola viminea (L.) F. W. Schmidt 111 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Scolymus hispanicus L. 112 Spermatophyta Angiospermae Asteraceae Scorzonera cana (C. A. Mayer) Hoffm. var. cana 26