BELGES Z MAL BULUNDURULMASI VEYA H ZMET SATIN ALINMASI NEDEN YLE KDV SORUMLULU U

Transkript

1 BELGES Z MAL BULUNDURULMASI VEYA H ZMET SATIN ALINMASI NEDEN YLE KDV SORUMLULU U Cengiz SAZAK* 1.G R fi Bilindi i üzere Katma De er Vergisi harcamalar üzerinden al n r ve nihai yüklenicisi, (di er bir deyiflle gerçek mükellefi) üretici, toptanc, perakendeci zincirinin son halkas nda yer alan nihai tüketicidir. Katma De er Vergisi, vergiye tabi mal ve hizmetlerin üretim aflamas ndan nihai tüketiciye ulafl ncaya kadar olan her safhada ortaya ç kan katma de eri vergilendirdi i için yay l bir muamele vergisi özelli ini kazan r. Üretimden tüketime kadar her safhada oluflan katma de erin vergilendirmesi sistemin bünyesinde bulunan indirim mekanizmas suretiyle gerçekleflmektedir. Belgesiz mal al n p ve yine belgesiz sat lmas, kay t d fl faaliyette bulunman n yayg n bir yöntemi olarak karfl m za ç kmaktad r. Sat fla konu olan mal veya hizmetin belgesiz olarak sat lmas hem bu mal veya hizmetin üretimini ve ticaretini yapanlara (üretici, toptanc, perakendeci) elde ettikleri kazançlar n gizleme imkan vermekte, hem de bu mal veya hizmeti alan nihai tüketici konumundaki al c ya da Katma De er Vergisi ödememesi yoluyla bir avantaj sa lamaktad r. Belgesiz sat fl iflleminin al c ve sat c aras nda ortaya ç kard menfaat birlikteli i, kay t d fl sat fllar cazip k lmaktad r Say l Katma De er Vergisi Kanunu nun 9/2.maddesi; belge düzeninin yerleflmesi ve indirim mekanizmas n n sa l kl ifllemesinin temini ama- * Vergi Denetmeni 171

2 c yla belgesiz mal bulunduran veya belgesiz hizmet sat n alanlar n bu mallara ait katma de er vergisini cezal olarak ödeme sorumlulu unu düzenlemektedir. Bu çal flmam zda belgesiz mal ya da hizmet bulunduranlar n katma de- er vergisi karfl s ndaki sorumluluklar ele al narak uygulaman n usul ve esaslar n inceleyece iz. 2. BELGES Z MAL BULUNDURAN YA DA H ZMET ALANLARIN KATMA DE ER KANUNU KARfiISINDAK SORUMLULUKLARI 2.1. Yasal Düzenleme Faturas z mal bulunduran veya faturas z hizmet sat n alan mükelleflerin Katma De er Vergisi Kanunu karfl s ndaki sorumluluklar kanunu nun 9/2. maddesinde düzenlenmifltir. Vergi Sorumlusu bafll kl KDVK 9/2. maddesi afla daki gibidir: 2. Fiilî yada kaydî envanter s ras nda belgesiz mal bulunduruldu- u veya belgesiz hizmet sat n al nd n n tespiti halinde, bu al fllar nedeniyle ziyaa u rat lan katma de er vergisi, belgesiz mal bulunduran veya hizmet sat n alan mükelleften aran r. Belgesiz mal bulundurduklar veya hizmet sat n ald klar tespit edilen mükelleflere, bu mal ve hizmetlere ait al fl belgelerinin ibraz için tespit tarihinden itibaren 10 günlük bir süre verilir. Bu süre içinde al fl belgelerinin ibraz edilememesi halinde, belgesi ibraz edilemeyen mal ve hizmetlerin tespit tarihindeki emsal bedeli üzerinden hesaplanan katma de- er vergisi, al fllar n belgeleyemeyen mükellef ad na re'sen tarhedilir. Bu tarhiyata (4369 say l Kanunun 81 inci maddesiyle de iflen ibare; Yürürlük; ) vergi ziya cezas uygulan r. Ancak belgesiz al nan mal ve hizmetleri satanlara, bu sat fllarla ilgili olarak, vergi inceleme raporuna dayan larak katma de er vergisi tar- 172

3 hiyat yap ld takdirde, ziyaa u rat lan vergi ve buna iliflkin ceza ayr - ca al c lardan aranmaz. Yap lan bu düzenleme ile ekonomideki belgesiz mal veya hizmet dolafl m n n önlenmesi amaçlanm flt r. KDVK 9/2.maddesinde öngörülen sorumluluk belgesiz al fllar nedeniyle sat c taraf ndan z yaa u rat lan katma de er vergisinin, belgesiz mal bulunduran veya hizmet sat n alan mükelleften aran lmas n öngörmektedir. Belgesiz mal alan (bulunduran) mükellef, kendisine belgesiz sat fl yapan n sat fl aflamas nda tahsil edip beyan etmesi gereken katma de er vergisinden dolay sorumlu tutulmaktad r. Belgesiz mal bulundurdu u kaydi envanterle tespit edilen mükelleflerin bu mallar daha sonra belgeli olarak satmalar belgesiz al fllar na iliflkin KDV sorumluluklar n kald rmaz. Bu konuda Dan fltay 7.dairesince verilen karar özeti afla dad r. KDVK 9/2.maddesinde, fiili ya da kaydi envanter s ras nda belgesiz mal bulunduruldu unun veya hizmet sat n al nd n n tespiti halinde, bu al fllar nedeniyle ziyaa u rat lan katma de er vergisinin, belgesiz mal bulunduran veya hizmet sat n alan mükelleften aranaca yolunda yer alan hükme dayan - larak yap lan tarhiyatta, davac fiirketin niteli inin, "vergi sorumlusu" olmas - na; yani, baflkalar n n (kendisine belgesiz sat fl yapan n) vergi borcundan dolay sorumlu tutulmas na karfl n; yem sat fllar dolay s yla tahsil etti i katma vergisi bak m ndan davac fiirket, "vergi mükellefi" durumundad r. Baflka anlat mla; beyannamesine dayan larak tarh ve tahakkuk ettirilen vergi, davac fiirketin kendi borcudur. 173

4 3. FATURASIZ MAL BULUNDURANLARIN SORUMLULUKLARINA L fik N UYGULAMA USUL VE ESASLARI 3.1.Faturas z Mal Bulunduruldu u Fiili veya Kaydi Envanter Sonucu Tespit Edilmeli Faturas z mal bulunduruldu unun mükellef nezdinde yap lacak bir kaydi veya fiili envanter sonucunda tespit edilmesi gerekir. Kaydi veya fiili envanter çal flmas d fl nda baflka yöntemlerle belgesiz mal bulunduruldu unun tespiti halinde KDVK 9/2.maddesindeki sorumluluk uygulamas söz konusu olmayacakt r. 3.2.Belgelerin braz çin Tespit Tarihinden tibaren 10 Günlük Süre Verilmeli Yap lan kaydi veya fiili envanter çal flmas sonucu belgesiz mal bulundurdu u tespit edilen mükelleflere, tespit tarihinden itibaren söz konusu belgesiz mallar n al fl belgelerini ibraz etmeleri için 10 günlük bir süre verilmesi gerekmektedir. Verilen 10 günlük sürede, mal ya da hizmetin al fl belgesinin ibraz edilmesi durumunda mükellefler ad na so rumlu s fat yla KDV tarhiyat yap lmayacakt r. 3.3.Tespit Edilen Mal veya Hizmetlere Ait Al fl Belgelerinin braz Edilememesi Durumunda Yap lacak fllem Tespit tarihinden itibaren verilen 10 günlük sürede söz konusu belgesiz mallar n al fl belgelerini ibraz edememeleri durumunda mükellefler sorumlu s fat yla KDV tarhiyat na muhatap olacaklard r. 174

5 3.3.1.Tarhiyat n Muhatab ve Tarh Edilecek KDV nin Matrah Belgesi ibraz edilemeyen mal ve hizmetlerin tespit tarihindeki emsal bedeli üzerinden katma de er vergisi hesaplanacakt r. Tarhiyat n muhatab belgesiz mal bulunduran mükelleflerdir Say l KDVK n n 27/3.maddesinde emsal bedelin 213 Say l Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tespit olunaca hüküm alt na al nm flt r. Buna göre 213 Say l VUK un 267.maddesi uyar nca hesaplanan emsal bedel sorumlu s fat ile tarh edilecek KDV nin matrah n oluflturacakt r. Belgesi ibraz edilemeyen mal ve hizmetlerin emsal bedeli tespit tarihi itibariyle yap lacakt r Tarh Edilecek KDV ye Uygulanacak Ceza Belgesi ibraz edilemeyen mal ve hizmetlerin tespit tarihindeki emsal bedeli üzerinden tarh edilecek katma de er vergisi üzerinden vergi ziya- cezas uygulanacak ayr ca gecikme faizi uygulanmayacakt r Tarh Edilecek KDV nin ndirim Dönemi 3065 Say l KDVK n n 9/2.maddesinde belgesi ibraz edilemeyen mal ve hizmetlerin tespit tarihindeki emsal bedeli üzerinden tarh edilecek katma de- er vergisinin indirimi ile ilgili olarak bir belirleme yap lmam flt r. Ancak ayn maddeni gerekçesinde Mükellefler bu flekilde tarhedilen Katma De er Vergisini ödemeyi yapt klar dönemde indirim konusu yapabileceklerdir. fleklinde aç klama yap lm flt r. 49 Say l KDVK Genel Tebli inin, Sorumlu S fat yla Ödenen Katma De er Vergisinin ndirimi bafll kl B bölümünde ; Katma De er Vergisi Kanununun 29 ve 34. maddeleri gere ince, mükellefler yapt klar vergiye tabi ifllemler üzerinden hesaplanan katma de er vergisinden, faaliyetlerine iliflkin olarak yüklendikleri katma de er vergisini indirebilmektedirler. 175

6 Buna göre, ayn Kanunun 9. maddesi gere ince sorumlu s fat yla ödenen katma de er vergisinin, 2 no.lu katma de er vergisi beyannamelerine dayan larak indirim konusu yap lmas mümkün bulunmaktad r. Sorumlu s fat yla beyan n hiç yap lmad n n veya eksik yap ld - n n tespiti üzerine bu vergilerin ikmalen veya re'sen tarhedilmesi halinde de tarhedilen vergi asl indirim konusu yap labilecektir. ndirim, ikmalen veya re'sen tarhedilen vergi asl n n vergi dairesine ödenmesi ve ödemenin gerçekleflti i takvim y l afl lmamas flart yla kanuni defterlere kaydedildi i dönemde, I numaral katma de er vergisi beyannamesi ile yap lacakt r. aç klamas yap lm flt r. Hem madde gerekçesinde hem de 49 Say l KDVK Genel Tebli inde yap lan aç klamalar dikkate al nd nda KDVK 9/2.maddesi uyar nca sorumlu s fat ile tarh edilen KDV vergi dairesine ödenmesi ve ödemenin gerçekleflti- i takvim y l afl lmamas flart yla kanuni defterlere kaydedildi i dönemde 1 no lu KDV beyannamesinde indirim konusu yap labilecektir Belgesiz Mal ve Hizmetleri Satanlara KDV Tarhiyat Yap lmas Durumu Belgesiz mal bulunduruldu u veya hizmet sat n al nd n n tespitinden önce, belgesiz al nan mal ve hizmetleri satanlara, bu sat fllarla ilgili olarak, vergi inceleme raporuna dayan larak katma de er vergisi tarhiyat yap ld takdirde, z yaa u rat lan vergi ve buna iliflkin ceza için ayr ca al c lar nezdinde sorumlu s fat yla KDV tarhiyat yap lamaz. 4.SONUÇ 3065 Say l KDVK n n 9/2.maddesi iflletmelerde belgesiz mal bulunduranlar hakk nda yap lacak idari ifllemler ve müeyyideleri belirlenmektedir. Fiili veya kaydi envanter s ras nda belgesiz mal bulundurdu u veya hiz- 176

7 met sat n al nd n n tespiti halinde, belgesiz mal bulunduran veya hizmet sat n alan mükelleflere mal veya hizmetin tespit tarihindeki emsal bedeli üzerinden hesaplanan KDV, al fl n belgelemeyen mükellef ad na re'sen tarh edilecektir. Bu tarhiyata vergi ziya cezas uygulanacakt r. Bu flekilde tarh edilen KDV, ödendi i takvim y l içinde deftere kaydedilmek flart yla indirim konusu yap labilecektir Ancak, belgesiz mallar satanlara, bu sat fllar ile ilgili vergi inceleme raporuna dayan larak KDV tarhiyat yap ld takdirde, ayr ca al - c dan KDV ve buna iliflkin ceza aranmayacakt r. KAYNAKÇA Dan fltay 7.Dairesi ( ). E.2000/9456, K.2004/324 Say l Karar. Ankara: Dan fltay 49 Seri Numaral Katma De er Vergisi Kanunu Genel Tebli i ( ). Ankara: Resmi Gazete (22349 Say l ) T.C. Yasalar ( ). 213 Say l Vergi Usul Kanunu Ankara: Resmi Gazete (10705 Say l ) T.C. Yasalar ( ) Say l Katma De er Vergisi Kanunu Ankara: Resmi Gazete (18563 Say l ) 177

8 178