Oksijen Tedavisi. 10.Sınıf Meslek Esasları ve Tekniği. 21.Hafta ( / 02 / 2015 ) OKSİJEN TEDAVİSİ SlaytNo: 32.

Transkript

1 10.Sınıf Meslek Esasları ve Tekniği 21.Hafta ( / 02 / 2015 ) OKSİJEN TEDAVİSİ SlaytNo: 32 Oksijen vücuda solunum yoluyla girer, akciğerlerde hava keseciği ile kılcal damarlar arasındaki zara ulaşır ve ardından kanla temasa girer. Küçük bir bölümü dolaysız olarak kanda erirken, büyük bölümü alyuvarlarda bulunan hemoglobin adlı proteine bağlanarak taşınır. Dolaşım sistemi aracılığıyla bütün dokulara ulaşır; dokularda açığa çıkarak hücresel metabolik süreçlerde kullanıma hazır hale gelir. 4 2 Dokulara ulaşan oksijen miktarını azaltan herhangi bir durum hipoksi ye (dokuların yeterince oksijenlenememesi) neden olur. Süre uzadıkça hipoksinin yol açabileceği sonuçlar da ağırlaşır. Hipoksi, normal solunum sürecini bozan çevresel etkenler veya kana oksijen taşınmasını engelleyen olaylar sonucunda ortaya çıkabilir. Vücuda ya da dokulara yetersiz oksijen ulaşması hangi nedenden kaynaklanırsa kaynaklansın, âcil durumlarda hayati organlara O2 sağlanması amacıyla hastaya doğrudan oksijen vermek gerekir. Bu girişime oksijen tedavisi denir 5 OKSİJEN (O2) TEDAVİSİ Kimyasal simgesi O2 olan oksijen, renksiz, kokusuz, tatsız ve atmosfer hacminin 1/5 ini kaplayan bir gazdır. Oksijen havadan ve elektroliz yoluyla sudan elde edilebilir. Dünyada kullanılan oksijenin %99 u havadan, %l i ise sudan elde edilir. Oksijen yanıcı değildir; saf oksijen çok tehlikelidir. Saf oksijene, bir alev ya da kıvılcım dokunursa oksijen çok büyük bir yanmaya ve hasara neden olabilir

2 Oksijen tedavisinde amaç; Hipoksemiyi tedavi etmek, Solunum işini azaltmak, Myokardın işini azaltmaktır ve Amacı Oksijen tedavisinin temel amacı, solunan havadaki oksijen konsantrasyonunu arttırarak hastanın solunumunu rahatlatmak ve yeterli doku oksijenasyonunu sağlamaktır. PaO2 yi 60 mmhg nin ve satürasyonu %90 ın üzerinde tutmaktır. Hücrelerde normal kimyasal reaksiyonların oluşabilmesi için gerekli maddelerin en önemlisi, dolaşım sistemi tarafından hücrelere ulaştırılan oksijendir Dokulara yeterli oksijenin taşınmasını gösteren faktörler: PaO2: Plazmada dağılmış olan oksijen miktarıdır. Normal değeri; mmhg.dır. Vücuttaki toplam oksijen miktarının %2-3 ünü gösterir. SaO2: Oksijen satürasyonu. Hemoglobinin oksijen ile doyma yüzdesini gösterir. Normal değeri; %95-%100 dür. Hb: Oksijenin vücutta taşınmasını sağlar. Normal değeri gr. dir. Kardiyak output: Kalpten bir dakikada atılan kan miktarıdır. Normal değeri 4-8 lt./ dak. 9 OKSİJEN UYGULANMASI GEREKEN DURUMLAR ( ENDİKASYONLAR ) 1.) Kardiyopulmoner Arrest 2.) Kalp Krizi ve Ani Bilinç Kayıpları 3.) Şok 4.) Kan Kaybı 5.) Akciğer Hastalıkları 6.) Kemik Kırıkları, Kafa Yaralanması ve diğer Yaralanmalar 12 2

3 13 16 HİPOKSİ Hipoksi : dokuların yeterince oksijenlenememesidir. Anoksi : dokuların tamamen oksijensiz kalmasıdır. Hipoksemi : solunum sisteminin arteriyel kanı oksijenlemesindeki yetersizliktir HİPOKSİ TİPLERİ VE NEDENLERİ Ventilasyonda Yetersizlik : Akciğer dışı nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan solunum yetmezlikleridir. Respirasyonda Yetersizlik : Akciğere ait patolojilerle ortaya çıkan solunum yetmezlikleridir

4 HİPOKSİ TİPLERİ 1.) Akciğerlere ulaşan oksijenin yetersiz olması a.) Atmosferik Hipoksi b.) Obstrüktif Hipoksi c.) Respiratuvar Hipoksi 4.) Doku Oksijenasyonunda Yetersizlik ( histotoksik, sitotoksik hipoksi ) a.) Hücre düzeyinde ödem b.) oksijenin kullanılamaması, oksijen ihtiyacının karşılanamaması ) Oksijenin Akciğerlerden Kana Geçişinin Yetersiz Olması a.) Yetersiz Akciğer Dokusu b.) Yetersiz Gaz Karışımı c.) Yetersiz alveolo-kapiller Diffüzyon ) Oksijenin Transportunda Bozukluk a.) Düşük oksijen taşıma kapasitesi ( anemik hipoksi ) b.) Dolaşım yetmezliği ( stegnant hipoksi ) 21 HİPOKSİNİN BELİRTİLERİ Takipne Dispne ve hava açlığı, terleme Siyanoz Hiper-hipotansiyon, taşikardi, kardiyak aritmiler Konfüzyon, ajitasyon, irritabilite Bilinç bulanıklığı veya kaybı Çarpıntı hissi 24 Anginal ağrı, miyokard iskemisi 4

5 25 28 Solunum Sistemi İşlevleri ; Klinik olarak ; a.) mukoza ve cilt renginin, b.) solunum sayısının, c.) göğüs hareketlerinin izlenmesi ile takip edilir OKSİJEN TEDAVİSİNİN İZLENMESİ 1.) Oksijen gerekliliğine, 2.) Süresine, 3.) Dozuna, 4.) Verilen oksijenin etkili olup olmadığına Solunum işlevlerinin takibi yapılarak karar verilir. Ayrıca ; a.) Arteriyel kan gazlarının, b.) periferik oksijen saturasyonunun, c.) ekspirasyon havasındaki karbondioksitin ölçümü İle de solunum işlevlerinin takibi yapılır

6 ARTERİYEL KAN GAZLARI SpO2, hemoglobinin oksijen ile doyma yüzdesidir ve normal değeri % dür. 1.) Oksijen 2.) Karbondioksit 3.) Bikarbonat Oksijen, plazmada dağılan oksijenin parsiyel basıncını gösterir. PaO2 şeklinde ifade edilir ve normal değeri mmhg dır. 100 mmhg dir. Karbondioksit, plazmada dağılan karbondioksitin parsiyel basıncını gösterir. PaCO2 şeklinde ifade edilir ve 32 normal değeri mmhg dir. Puls oksimetre cihazı, ayak parmağı, el parmağı veya kulak memesi gibi ışığı geçirebilecek bir organa yerleştirilen, bir kızılötesi ışık kaynağı, bir de gönderilecek ışığı alacak dedektörlü prob ile çalışan bir cihazdır 35 Bikarbonat, kanın en önemli bazıdır ve normal değeri meq/l dir. Hidrojen iyonu kazanma ve kaybetme özelliğinden dolayı kanı ph değişikliklerinden korur ve böbrekler tarafından kontrol edilir. Arteriyel kanın ph si tir. Periferik oksijen saturasyonu, puls oksimetre ile izlenir ve SpO2 şeklinde ifade edilir

7 Solunumla ilgili problemlerde, yeterli ventilasyon olup olmadığına karar vermek için ; End-tidal CO2 (ETCO2) ölçümü yapılması gerekir. End-tidal karbondioksit, ekspirasyon havasındaki karbondioksit konsantrasyonudur. Akciğerlere giren ve çıkan hava hareketini gösterir, alveoler karbondioksiti yansıttığı kabul edilir ve ventilasyonun yeterliliğini 37 işaret eder. 6.) Her 4-8 saatte bir akım hızı ve humidiferin (nemlendirici tertibat veya cihaz) doluluk oranı kontrol edilir. 7.) Oksijen vermede kullanılan maske veya nazal kanül kişiye özel ve steril olmalıdır. 40 OKSİJEN TEDAVİSİNDE DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR 1.) Hastanın solunum yollarının açık olup olmadığı kontrol edilir ve sekresyon varsa aspire edilir. 2.) Oksijen mutlaka nemlendirilerek verilir. Aksi halde solunum yollarını kurutur ve tahriş eder ) Mukoza kuruluğu için 3-4 saatte bir ağız bakımı yapılır. 4.) İşlemin başladığı saat, süresi, yöntemi, dakikadaki akım hızı ve hastanın tepkisi kaydedilir. 5.) Her iki saatte bir kanül ve maskenin ciltle temas ettiği noktalar gözlenerek gerektiğinde bakım verilir. 8.) Karbondioksit retansiyonu fazla olan ve kusan hastalarda basit yüz maskesi kullanılmamalıdır. 9.) Dudak rengi ve kusmanın kontrolü için çocuklarda ve yetişkinlerde şeffaf olan yüz maskeleri tercih edilmelidir

8 43 10.) Maske gözlere baskı yapmamalıdır. 11.) Yemek saatlerinde ya da hastanın öksürme ihtiyacı olduğunda maske çıkartılmalıdır. 44 HAZIRLAYAN HARİKA ATA 45 8