Anksiyete bozukluğu nedir?

Transkript

1 Anksiyete bozukluğu nedir? Anksiyete her insan tarafından zaman zaman yaşanan korkuya benzer bir duygudur. Kişi bunu sanki kötü birşey olacakmış gibi nedeni belirsiz bir sıkıntı, bir endişe duygusu olarak algılar. Oysa korku da neden (kedi, köpek, şimşek, fırtına, yüksek yerler, uçağa binme gibi) belli iken, anksiyete de sebebsizdir. Anksiyete, çok hafif bir tedirginlik veya gerginlik duygusundan panik derecesine kadar varan değişik yoğunluklarda yaşanabilir. İnsanın yaşamını sürdürebilmesi, performansını artırabilmesi, çevresine daha kolay uyum gösterebilmesi için bir dereceye kadar sağlıklı olan anksiyete duygusunun yaşanması normaldir. Anksiyetenin doğal olanı, sınavda en iyi performansı göstermenize, ya da çok konsantre olup bir kaza anında direksiyonu başka bir yöne kırarak kazayı önlemenize yarar. Anksiyete belirtilerinin yoğun ve uzun sürmesi kişinin toplumsal, mesleki ve ailevi yaşantısını etkilemeye başlar ve anksiyetesiyle başa çıkamaz hale gelir. Anksiyete duygusu çok güçlüyse, uzun süre devam ederse, veya bir tehlike yokken birdenbire ortaya çıkıyorsa, tedaviye gerek vardır. Bu tür anksiyete sizi aşırı derecede rahatsız eder ya da günlük hayattaki işlevlerinizi yerine getirmenizi engeller. Anksiyete sırasında neler hissedilir? Kaygı ve endişe duyma Yorgunluk Konsantrasyon bozukluğu Sinirlilik Korku Anksiyete sırasında vücutta neler olur? Kalp atımlarında düzensizlik, çarpıntı Terleme Kaslarda gerilme ve ağrı Derin solunum Baş dönmesi Bayılma Hazımsızlık İshal Panik bozukluk: Beklenmedik bir anda ortaya çıkan anksiyeteye panik bozukluk denir. Böyle korkular araba kazası ya da yangın gibi hayatı tehdit edici olaylardan sonra ortaya çıkabilir. Ataklar kişi için oldukça korkutucudur. Bedensel belirtiler çok şiddetli olduğundan, birçok kişi kalp krizi ya da felç geçirmekte olduğunu zanneder. Panik bozuklukları olan kişiler, vücutlarındaki değişikliklerle (kalp atışının hızlanması, hızlı nabız atışı gibi) aşırı ilgilidirler.

2 Panik bozukluğu olan kişiler her an başlarına kötü bir şey geleceği korkusuyla yaşarlar ve bazı davranışlar geliştirirler: Yanında su ve ilaç taşıma Sürekli kalbini, nabzını dinleme Tansiyon aletiyle dolaşma, sürekli tansiyonunu ölçtürme Yalnız kalamama, sokağa çıkamama, kalabalık ve kapalı yerlere girememe Boğazını sıkan bir şey giyememe Uçağa, vapura binememe Fobi: Fobi özel durumlar karşısında hissedilen bir çeşit korkudur. Bu durumlarda aslında bir tehlike yoktur ve çoğu insan için rahatsızlık verici değildir. Bazı kişilerde köpek, örümcek gibi hayvanlarla karşılaştığında, bazılarında uçağa bindiğinde, bazılarında ise topluluk içinde konuşma yaparken bu tarz fobik reaksiyonlar görülebilir. Fobisi olan kişi korktuğu durumun aslında tehlikeli olmadığını bilir ama korkusunu kontrol edemez. Korktuğu durumla karşılaştığında şiddetli bir anksiyete yaşar, bunun dışında gayet normaldir. Agorafobi: Agorafobi kaçılması zor olduğu düşünülen ya da yardım gerektiğinde kimseye ulaşılmayacağı düşünülen bir yerde veya ortamda olma korkusudur. Agorafobili insanlar kalabalık mağazalara, işlek caddelere, sinema ya da tiyatroya girmekten, toplu taşım araçlarını kulanmaktan kaçınırlar. Genellikle ilk birkaç panik ataktan sonra hastalık yerleşir, korku, terleme, nefes kesilmesi ve baş dönmesi görülür, bunların ne zaman başlayacağı ve bu olayları neyin başlattığı kestirilemez. Agorafobili kişi bu bulguların başlamasından korktuğu için, daha önce panik atak yaşadığı ortamlardan kaçınmaya çalışır Sosyal Fobi Sosyal fobisi olanlar, toplum içinde yapacakları hareketlerden dolayı küçük düşeceklerinden utanacaklarından korkarlar, bu nedenle sosyal aktivitelere katılmaktan kaçınırlar. Rezil olma korkusu günlük sıradan davranışlarda bile olabilir. İnsanların önünde yemek yeme, kahve içme, yazı yazma, herhangi bir konuda fikrini söyleme anksiyeteye sebep olabilir. Kişi için toplantılarda veya gruplarda yüksek sesle konuşmak en korkutucu durumdur. Kantinde ve lokantada yemek yemek, davetlere gitmek rahatsızlık verir. Bu durum normal iş ya da okul yaşamını imkansız hale getirebilir. Yaygın Anksiyete bozukluğu Kişinin her konuda endişelenmesi ve abartılı şekilde tedirginlik duyması durumudur. Anne baba yada çocukların hastalanması, eve hırsız girmesi veya borçlarını ödeyemeyeceğine dair korkular bu tür endişelere örnektir. Kapı yada telefon çalsa kötü bir haber alacağım endişesi yaşarlar. Kişi geceleri uyuyamaz hale gelir. Endişe ve sınırlamalar, zamanla kişinin tüm yaşamını etkilemeye başlar.

3 Saplantı - zorlantı bozukluğu (obsesif kompulsif bozukluk) Tekrar eden saplantılı düşünceler, takıntılı davranışlar ve alışkanlıklardan oluşur. İstem dışı kendiliğinden gelen düşünceler, kişiyi kazalar ve bulaşıcı hastalıklar gibi korkutucu şeyler düşünmeye zorlar. Bu düşünceler, kuvvetli bir anksiyeteye neden olur. Kişi, bu düşünceleri bastırmak için ocağın, kapının yada pencerenin kapalı olup olmadığını defalarca kontrol eder ya da ellerini sık sık yıkar. Bu ritüelleri yerine getirmezse, saplantılı düşünceler ve anksiyete daha da kötüleşir. Kişi düşüncelerinin saçma olduğunun farkındadır ama davranışlarını engelleyemez. Saplantı zorlantı bozuklukları çoğunlukla o kadar çok zaman alır ki, kişi çok yorulur ya da yapması gereken işleri yetiştiremez. Travma sonrası stres bozukluğu Kişinin hayatında yer alan travmatik bir olay sonrası hissettiği korkular ve bedensel tepkilerdir. Kişi, korkunç anları yeniden gözünün önüne gelen resimler ya da düşünceler halinde yaşar. Uykusuzluk ve fiziksel ağrılar olağandır. Kazalar, işkence, savaş, tecavüz, ensest veya diğer anksiyete dolu tecrübeler, bu tür rahatsızlıkların gerisinde yatan etkenler olabilir. Anksiyete bozukluğunda hangi ilaçlar kullanılır, ilaç tedavisinin amacı nedir? Anksiyete bozukluğu tedavisinde depresyon tedavisinde kullanılan antidepresan adı verilen ilaçlar ve kısa süreli yeşil reçeteli ilaçlar kullanılır. Antidepresanlar etken madde sitalopram essitalopram fluoksetın paroksetın sertralın venlafaksın mirtazepin duloksetın ticari ısım cıtrex,cipram,citara,citexam,citol,citolap,citolixin,eslopram,relaxol, sintap, copsam, laira, pasilopram... cipralex,citoles,eslorex, esram, losiram, secita, tiopram, elitrex, zendor, avertyn,eslong,esplus,esmax,estilom,exeram,sevpram... depreks,fulsac,prozac,zedprex, florak, foxetev a... paxil,paxera, paxotin, seroxat, xetanor, zoxapar,limsa,... selectra, seralin,lustral,lustec, lusitîn,misol, serdep, serotop,serteva, zeleft... efexor,venegis,veniba... mirtaron,r emeron,redepra,velorin, minelza,zestat... cymbalta... Antidepresan İlaçlar bağımlılık yapar mı? -Antidepresanlar bağımlılık yapmazlar.

4 Ne kadar sürede iyileşirim? -Bu ilaçlar tedavi edici etkisini yani faydasını ilk günlerde göstermez; genellikle etkilerini 2-4 hafta içerisinde gösterirler. Dolayısıyla ilaç kullanmaya başladıktan sonra hemen yararını görmeseniz de sabırla kullanmaya devam ediniz. Kullandığım ilaçların olumsuz etkileri var mı? - Antidepresanlar İştahta azalma, bulantı, ishal yada kabızlık, ağız kuruluğu, uykusuzluk yada uykuda artma, baş ağrısı, terleme,cinsel istekte azalma, sertleşmede azalma, boşalmada geçikme, cinsel istekte azalma gibi cinsel sorunlara yol açabilir. -Yan etkiler olsa bile birkaç günde alışılabilir yan etkilerdir. Zamanla kabolur -Tok alınması yan etki oluşmasını önleyebilir. Bu şikayetler olduğunda hekiminize bilgi veriniz. Hekiminiz ilaç dozunu ayarlayacak yada başka ilaca geçecektir. yeşil reçeteli ilaçlar etken madde diazepam alprozolam lorazepam klonazepam ticari isim diazem, nervium... xanax, ansiox, stabina ativan rivotril Yeşil reçeteli İlaçlar bağımlılık yapar mı? -Doktorunuz tedavinin başında kısa süreli olarak yeşil reçeteli ilaç kullanımını uygun görebilir. Yeşil reçeteli ilaçlar uzun süreli kullanımda bağımlılık yapabilen ilaçlardır. Kullanımları 45 günden fazla önerilmez, hekiminizin belirlediği şekilde azaltılarak kesilmesi gerekir. Kullandığım yeşil reçeteli ilaçların olumsuz etkileri var mı? -Yeşil reçeteli ilaçlar ile uyku hali, yorgunluk, unutkanlık, tansiyonda düşme, baş dönmesi, yürüme bozukluğu, konuşurken dilin dolanması, ağız kuruluğu yada salyada artma gibi yan etkiler görülebilir. Antidepresanları ne kadar süre kullanmam gerekiyor? -İyileştikten sonra tekrarlama olmaması için en az 1 yıl, kimi durumlarda iki sene, bazı durumlarda süresiz olarak kullanılması gerekebilir.. İlaçlarla ilgili ek bilgiler - Kullandığınız başka ilaçlar varsa mutlaka hekimlerinize bildiriniz. -Şikayetlerinizin artması halinde mutlaka hekiminize ve eczacınıza danışınız -İlaçlarınızı başkasına vermeyiniz ve başkalarından ilaç almayınız.

5 -Son kullanma tarihi geçen ilaçları kullanmayınız. -İlaçlarınızı çocuklardan uzak tutunuz. -İlaçlarınızı kola gibi gazlı içeceklerle, alkollü içeceklerle ve greyfurt suyu ile birlikte almayınız. -Doğal oldukları için zararlı olmadıkları düşünülen bitkisel kökenli preparatları, çayları kullanmanız halinde istenmeyen sonuçlar oluşabilir veya mevcut tedavilerinizin seyrini olumsuzyönde etkileyebilir; dolayısıyla bu tür ürünleri hekiminize ve eczacınıza danışmadan kullanmayınız. - İlaçlarınızı ambalajında belirtilen saklama koşullarına uygun saklayınız. -İyileştiğinizi düşünerek hekiminizin kontrolü olmaksızın ilaçlarınıza ara vermeyiniz ya da bırakmayınız ve kontrollerinize düzenli gidiniz.