GESTASYONEL DİYABETES MELLİTUSLU HASTALARDA; SERUM BETATROFİN, İRİSİN VE OMENTİN DÜZEYLERİ. Dr. Rıfkı ÜÇLER

Transkript

1 GESTASYONEL DİYABETES MELLİTUSLU HASTALARDA; SERUM BETATROFİN, İRİSİN VE OMENTİN DÜZEYLERİ Dr. Rıfkı ÜÇLER

2 Gestasyonel diyabetes mellitus GDM; ilk defa gebelikte ortaya çıkan bozulmuş glukoz toleransı olarak tanımlanmaktadır. Gebelik; kompansatuar beta-hücre insülin üretimi artışı ve hiperinsülinemi ile karakterize, diyabete yatkınlık yaratan bir süreçtir. Pankreatik beta hücre disfonksiyonu ve bu hücrelerce gerçekleştirilen kompansatuar insülin salınımı artışının yetersiz kalması; GDM gelişimine neden olabilmektedir. GDM prevelansı; %1-14 (tanı kriterleri ve etnik kökene göre farklılık gösterir) Yeni tanı kriterlerine göre (75 gr OGTT); %17.8

3 GDM (risk faktörleri) GDM öyküsü BGT öyküsü Etnik köken GDM/tip 2 DM aile öyküsü Gebelik yaşı artışı Konjenital anomali/ölü doğum/makrozomik bekek hikayesi Var olan/gebeliğin tetiklediği HT MS/PCOS gibi insülin direnci ilişkili durumlar

4 GDM (patogenez) İnsülin direnci Beta hücre fonksiyon bozukluğu Adipokinler/adipositokinler: adipöz dokudan sentez ve sekresyon Adipöz doku disfonksiyonu adipokin üretiminde bozukluk obezite ve DM arasındaki patofizyolojik bağı desteklemektedir. Leptin, adiponektin, resistin, visfatin, apelin, retinol-binding protein 4 (RBP-4) and vaspin : GDM ilişkisi

5 Betatrofin Lipasin = atipik anjiyopoetin like 8 (ANGPTL8) = yeniden beslenme kaynaklı yağ ve karaciğer proteini (RIFL) Beslenme düzenleyici faktörü (gıda alımı ile artar, açlıkta baskılanır) Yağ asidi metabolizması ve lipid homeostazında önemli rol oynar. Karaciğer ve adipöz dokudan yüksek oranda eksprese edilmektedir.

6 Betatrofin İnsülin direnci oluşturan fare modellerinde; betatrofin overekspresyonu pankreatik beta hücresi proliferasyonunu ve insülin üretimini artırmaktadır. Ancak, deneysel hayvan modellerinde, betatropin overekspresyonunun beta hücre proliferasyonunu ve glukoz metabolizmasını etkilemediğini bildiren çalışmalar da mevcuttur. Betatrofin gen defekti adipogenezde bozulmaya ve trigliserid içeriğinde düşüşe yol açmaktadır. Betatrofin overekspresyonu ise dolaşımdaki trigliserid konsantrasyonunu artırmaktadır.

7 İrisin İskelet kası kökenli bir sitokindir (miyokin) Glukoz ve lipid seviyelerini, insülin duyarlılığını ve düşük dereceli inflamasyonu regüle etme yeteneğine sahiptir. Deneysel irisin tedavisi; kahverengi yağ dokusu artışı, enerji harcanmasında artış, glukoz metabolizması bozukluklarında düzelme ve vücut kitlesinde hafif bir azalma Obez yetişkinlerde egzersiz programı ile; irisin m-rna ekspresyonunda ve dolaşımdaki irisin seviyelerinde artış

8 Omentin-1 İntelektin-1 Visseral yağ deposuna özgül bir adipokindir. Gen lokalizasyonu: 1q22-q23 kromozom bölgesi Tip 2 DM duyarlılığı için aday genlerdendir.

9 Omentin-1 İn-vitro rekombinant omentin-1 tedavisi; insan omental ve subkutan adipositlerinde insülinin uyardığı glukoz alımını artırmaktadır. Tip 2 DM, obezite ve PCOS da azalmış omentin-1 seviyeleri (VKİ, açlık insülin ölçümü ve HOMA-IR ile negatif korele)

10 Amaç Bu çalışmada, gestasyonel diyabetes mellitus tanısı konulan gebelerde; serum betatrofin, omentin-1 ve irisin düzeylerinin sağlıklı gebeler ile karşılaştırılması amaçlanmıştır.

11 Materyal-Metod Prospektif olarak planlanan çalışmaya, Gestasyonel diyabetes mellitus taraması için gebelik haftaları arasında Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları polikliniğine başvuran yaş arasında ve Çalışmaya dahil edilme kriterlerini karşılayan (GDM dışında bilinen ek hastalığı olanlar alınmadı) GDM saptanan 36 ve GDM saptanmayan 34 ardışık vaka alındı.

12 Materyal-Metod Rutin 50 gr OGTT taramasında 1.saat kan şekeri 130 mg/dl ve üzerinde saptanan vakalara 100 gr tanısal OGTT uygulandı. Gestasyonel diyabetes mellitus tanısı, 100 gr OGTT de en az 2 pozitif değerin saptanması ile konuldu. Kontrol grubu 50 gr OGTT 1. saat kan şekeri 130 mg/dl nin altında olan gebelerden oluşturuldu. Çalışma için Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulundan onay alındı ( karar no: 07).

13 Materyal-Metod Hastaların yaş, gravite, parite, önceki GDM öyküsü, ailede DM varlığı ve tanı anındaki boy, kilo, VKİ, sistolik ve diyastolik kan basınçları Tanı anındaki AKŞ, insülin, total-kol, LDL-kol, HDL-kol, trigliserid sonuçları kaydedildi. Serum betatrofin, omentin-1 ve irisin düzeyleri jelli tüplere alınan kan örneklerinin 5000 devirde 3 dakika santrifüji ile elde edilen serumlarda Zenyth 200 rt otoanalizöründe ELİSA yöntemi ile çalışıldı.

14 Materyal-Metod Serum betatrofin ölçümü için Cat.No: CK-E91374 enzim kiti kullanıldı. Bu yöntemde çifte antikor sandwiç ELİZA metodu ile betatrofin seviyeleri tespit edildi. (Tetkik aralığı 10 ng/l 2000 ng/l, sensitivite: 5.21 ng/l) Serum irisin ölçümü için için Cat.No: CK- E90905 enzim kiti kullanıldı. Bu yöntemde biyotin çift antikor sandwiç teknolojisini kullanarak insan irisinini tespit eden ELISA (enzyme-linked immune sorbent assay ) yöntemi kullanıldı.(tetkik aralığı 0.05 µg/ml 15µg/ml, sensitivite µg/ml). Serum omentin ölçümü için Cat. No: CK- E11629 enzim kiti kullanıldı. Bu yöntemde çifte antikor sandwiç ELİZA metodu ile omentin seviyeleri tespit edildi.(tetkik aralığı 2ng/L 600 ng/l, sensitivite 1.03 ng/l).

15 İstatistiksel metod Sürekli değişkenler için tanımlayıcı istatistikler; ortalama, standart sapma, minimum ve maksimum değer olarak ifade edilirken, Kategorik değişkenler sayı ve yüzde olarak ifade edildi. Sürekli değişkenlerin gruplarını karşılaştırmada Student t testi kullanıldı. Kategorik değişkenler arasındaki ilişkileri belirlemede ise Ki-kare testi ve olabilirlik oran testi kullanıldı. P<0,05 değeri istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi.

16 Sonuçlar: Demografik veriler Kontrol Vaka P Yaş (Yıl) 28.59± ± Gravite 3.03± ± Parite 1.68± ±2.15 0,515 GDM öyküsü 3/34 (%8.8) 9/36 (%25) Ailede DM öyküsü 6/34 (%17.6) 18/36 (%50) VKİ (kg/m2) 25.47± ± Sistolik KB (mmhg) ± ± Diyastolik KB (mmhg) 70.97± ±

17 Sonuçlar: Laboratuar parametreleri Kontrol (ortalama ±SD) Vaka (ortalama ±SD) p AKŞ (mg/dl) HOMA-IR HgbA1c(%) Total-kol(mg/dl) LDL-kol (mg/dl) HDL-kol (mg/dl) Trigliserid (mg/dl) 76.70± ± ± ± ± ±0.62 < ± ± ± ± ± ± ± ±

18 Sonuçlar: betatrofin, irisin ve omentin-1 ölçümleri Kontrol Vaka p Betatrofin (ng/l) ± ± İrisin (µg/ml) 2.16± ± Omentin-1 (ng/l) 99.45± ±

19 Tartışma: Betatrofin-GDM GDM-sağlıklı kontrol: ± pg/ml vs ± 77.9 pg/ml (p< 0.001) (2015-Haziran) H. Yilmaz, M. Cakmak, T. Darcin, C. Demir, O. Inan, B. Ceydilek, Y. Onaran, N. Bavbek, M. A. Bilgic, A. Akcay. Exp Clin Endocrinol Diabetes Jun;123(6):

20 Tartışma: Betatrofin-GDM GDM-sağlıklı kontrol(median): 1.79 (0.53) μg/l vs (0.44) μg/l (P=0.002). (2015-Temmuz) Ebert T, Kralisch S, Wurst U, Lössner U, Kratzsch J, Blüher M, Stumvoll M, Tönjes A, Fasshauer M. Eur J Endocrinol Jul;173(1):1-7.

21 Tartışma: Betatrofin-GDM GDM-sağlıklı kontrol (median): ng/l; range: ng/l vs ng/l; range: ng/l; (p = 0.001) (2015-Ağustos) Erol O, Ellidağ HY, Ayık H, Özel MK, Derbent AU, Yılmaz N. Gynecol Endocrinol Aug 4:1-5.

22 Tartışma: Betatrofin-GDM GDM-sağlıklı kontrol: 29.3±4.4 ng/ml vs. 18.1±8.7 ng/ml (p<0.001) (Ekim-2015) Trebotic LK, Klimek P, Thomas A, Fenzl A, Leitner K, Springer S, Kiefer FW, Kautzky-Willer A. PLoS One Sep 1;10(9):e

23 Tartışma: Betatrofin-DM-Obezite Obez, tip 1 ve tip 2 diyabetik hastaların sağlıklı gönüllülerle karşılaştırıldığı klinik araştırmalarda; betatrofin seviyelerinin arttığını, değişmediğini veya azaldığını gösteren birbiri ile çelişen sonuçlar mevcuttur. Sonuçta, insülin salgılanması ve glukoz homeostazisindeki betatrophin etkisi henüz net olarak ortaya konamamıştır. Gestasyonel diyabette saptanan sonuçlara ise tam bir yorum getirilememiştir.

24 Tartışma: İrisin-GDM GDM de anlamlı oranda düşük; GDM ± ng/ml vs. 393±178.9 ng/ml, p < 0.05 GDM ( ) ng/l vs ( ), p < 0.05 GDM de değişmiyor; (GDM 482.1±132.1 ng/ml vs. non-gdm control 466.6±178.0 ng/ml, P=0.616) (GDM 802±88 ng/ml vs. healthy control 805±53 ng/ml)

25 Tartışma: Omentin-GDM Obez olmayan GDM lerde, obez olmayan sağlıklı gebelere kıyasla daha düşük Obezitesi olan GDM ve obezitesi olan non-gdm gebeler arasında fark bulunmamış.

26 Sonuç: Çalışmamızda serum betatrofin, omentin-1 ve irisin ölçümlerinin her üçü de GDM grubunda kontrol grununa kıyasla daha düşük bulundu. Omentin ve irisin ölçüm sonuçlarımız önceki çalışmaları destekler nitelikte olmasına rağmen, betatrofin ölçümü sonuçlarımız GDM de serum betatrofin seviyesi ölçümlerinin incelendiği son zamanlarda yayınlanan çalışma verileriyle çelişmekteydi.

27 Sonuç: Çalışmamızda irisin seviyelerinin GDM de düşük saptanması; irisinin glukoz ve lipid seviyelerini düzenleyici insülin duyarlılığını artırıcı kahverengi yağ dokusu artışı enerji harcanmasında artış glukoz metabolizması bozukluklarında düzelme sağlayıcı etkileri iyi bilindiğinden, irisin düşüklüğünde bu tür etkilerindeki kaybın, GDM patagenezinde rolü olabileceğini düşündürmektedir.

28 Sonuç: Çalışmamızda serum omentin seviyesi ölçümlerinin GDM grubunda anlamlı düşük saptanması ise omentin seviyesi azalmasına bağlı; omental ve subkutan adipositlerinde insülinin uyardığı glukoz alımını artırma yönündeki etkisinin azalmasına bağlı GDM patogenezinde rol oynayabileceğini destekler niteliktedir.

29 Sonuç: Çalışmamızda betatrofin seviyelerinin GDM grubunda düşük saptanması; daha düşük betatrofin seviyelerine bağlı olarak pankreatik beta hücresi proliferasyonunu ve insülin üretimini artırma yönündeki etkisinin azalmasının GDM patogenezinde önemli rol oynayabileceğini düşündürmektedir.