İKLİMLENDİRME VE SOĞUTMA TEKNOLOJİLERİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "İKLİMLENDİRME VE SOĞUTMA TEKNOLOJİLERİ"

Transkript

1 AKDENİZ ÜNİVERSİESİ EKNİK BİLİMLER MESLEK YÜKSEKOKULU İKLİMLENDİRME VE SOĞUMA EKNOLOJİSİ İKLİMLENDİRME VE SOĞUMA EKNOLOJİLERİ DERS NOLARI ORHAN KISA Maina Yüse Mühendisi Öğretim Görevlisi ANALYA-0

2 . SOĞUMANIN ANIMI VE ARİHİ GELİŞİMİ. Soğutmanın anımı ve arihçesi Bir maddenin veya ortamın sıcalığını onu çevreleyen hacim sıcalığının altına indirme ve orada muhafaza etme üzere ısının alınması işlemine soğutma denilebilir. En basit ve en esi soğutma şeli, soğu yörelerde tabiatın meydana getirdiği ar ve buzu muhafaza edip bunların sıca veya ısısı alınma istenen yerlere oyara soğutma sağlanmasıdır. Kış aylarında meydana gelen ar ve buzu muhafaza edere sıca mevsimlerde soğutma masatları için ullanma usulü M.Ö. 000 yıllarından beri uygulanmata olduğu bilinmetedir. Mısırlılar, geceleri açı göyüzünü görece tarzda yerleştirilen topra ap içindei sıvıların soğutulabileceğini tespit etmişlerdir. Bu soğutma şeli, göyüzünün aranlıtai sıcalığını mutla sıfır ( 7 C) seviyesinde olmasından ve ışıma (radyasyon) yolu ile ısının göyüzüne iletilmesinden yararlanılara gerçeleşmetedir. İmparator Neron, güneşin etisinden orunma için duvarları samanla izole edilmiş odalar yaptırmış ve bu odalarda sebze ve meyvelerin uzun zaman muhafazasını sağlamıştır. icari masatla il büyü buz satışı 806 yılında Frederic UDOR tarafından Antil adalarına 0 tonlu buz Favorite adlı teneyle götürülmesi ile başlamıştır. İl macerasından zarar etmesine rağmen bu olumsuzluğun depolanmadan aynalandığını, gerçete ise buz işinde büyü azançlar olduğunu görmüş, naliye esnasında buzu uzun süre muhafaza etme için tenesinde değişililer yapara yılda ona ulaşan bir buz ticareti hacmi geliştirmiştir. Hatta başa ülelere buz satmıştır. abiatın bahşettiği buz ile soğutma şelinden 880 li yıllara adar geniş ölçüde yararlanılmıştır. Buz ve ar ile elde edilen soğutma şelinin gere zaman gerese bulunduğu yer baımından çoğu ez prati ve ucuz bir soğutma sağlayamayacağı bir gerçe olduğundan meani araç ve cihazlarla soğutma tenileri üzerinde araştırmalar başlamıştır. 755 yılında Dr. William Cullen, eline eter sürdüğünde meydana gelen buharlaşma sonucunda elinin serinlediğini hissedere il meani soğutmanın temelini atmıştır. Dr. William Cullen bu olaya dayanara, 775 senesinde vaum prensibine dayanan buz yapma mainasını imal etmiş faat laboratuar aleti olara almış ve geliştirilememiştir. 79 yılında, Pellas adında bir Norveçlinin yönettiği aşifler gurubu Kuzey Sibiryanın Lena Nehri yaınında amp urmuşlar, dondurucu soğutan orunma için çadırlarına sığınmış olan gezginler öpelerin havladılarını duyara dışarıya çıarlar, arları telaşla eşeleyen öpeleri görürler, öpelerin yanına gittileri zaman ar altında gömülü duran bir mamutun bozulmamış başını görürler. Dev mamutun gövdesini saran buzları temizleyip bir parça et eserler. Mamutdan esilen bir parça eti pişirip yiyen gezginler etin bozulmamış olduğunu far ederler. Bu öyü besinlerin soğu ortamda uzun zaman salanabileceğini gösteren gerçe bir örnetir. Bu öyüyü duyan bilim adamları 79 senesinden sonra soğutma işine terar önem vermeye başlamışlar dır. 84 yılında Jaop PERKİNS adında Amerialı bir Mühendis Londra da eter ile çalışan pistonlu bir soğutma mainasının patentini almıştır. Otuz yıl boyunca bu prensiple çalışan maineler yapılmış, eletri enerjisi olmayan yerlerde çalışan bir maine üzerinde de durulmuş ve 858 yılında Fransız Ferdinand CARRE absorbsiyon sistemini bulmuştur. 886 senesinde mühendis Windhausen CO gazı ile çalışan sistem yapara -80C düşü sıcalı elde etmiştir. Bu tarihten sonra buz endüstrisi gelişere, evlere gıda maddelerinin muhafazasına buz ile başlanılmıştır. 90 yılında J.M. Larsen şireti tarafından il üçü buzdolabı yapılmış faat otomati olmadığı için pe fazla tutulmamıştır. 98 yılında Kelvinatör şireti il otomati buz dolabını piyasaya sürmüştür. 90 da R- gazı bulunara CFC soğutucuların temeli atılmıştır. 95 te R- soğutucu aışanı bulunara HCFC öenli aışanlar geliştirildi 989 da R-4 A ve R- soğutucu aışanları bulunara ozon tabaasına zarar vermeyen HFC.öenli aışanlar geliştirilmiştir. 990 lı yılların başında R- ve R-50 yerine ullanılma üzere iili ve üçlü alternatif soğutucu aışan arışımları geliştirildi.

3 . ÇEVRE Isı yüse sıcalı aynağından düşü sıcalı aynağına endiliğinden geçer. Kış aylarında yüse sıcalı aynağı mahal içerisi, yaz aylarında dış hava sıcalığıdır. Isı aışının tamamen engellenmesi mümün olmadığı için mahal içerisinden düşü sıcalı aynağına (dış havaya), yüse sıcalı aynağı (dış hava) dan mahal içerisine doğru ısı transferi olacatır. Sıcalığın yaz ve ış aylarında sabit alabilmesi için iş görme esasına dayanan bir sistemle hacmin aybolan ısısı yerine ısı ilavesi yapılara, azanılan ısıyı yüse sıcalı aynağına taşıyara ısı dengesi orunabilir.bu sistem sıcalığın yanında havanın hızı, nemi, tazeliğini istenilen değerlerde tutma özelliğine de sahip olabilir.. KONFOR Kapalı bir ortamda sıcalı ve diğer hava şartlarından ileri gelen bir rahatsızlı olmaması halidir. Konforun tam manasıyla belirlenebilmesi için deneysel olara gözlenebilece esin bir fizyoloji olay yotur. Deri sıcalığı bu onuda iyi bir fiir sağlayabilir. arafsız sıcalı aralığı onfor için bir riter olara alınabilir... arafsız Sıcalı Aralığı arafsız sıcalı aralığı 7-0C sıcalıları arasındai bir hava hareetsiz olduğu zaman çıpla bir insan için öyle bir denge notası vardır i bu nota vücuttai denge halini orur. İnsan bu aralıta ne üşüme nede sıcalı hisseder. Bir insanın onfor halinde bulunması sadece havanın sıcalığına bağlı değildir. Havanın nemi, hareeti, temizliği ve civar yüzeylerinin ortalama sıcalığı onfora eti eder. Yaz aylarında bağıl nemin % 6 artması insan vücudu tarafından C sıcalı artışı olara algılanır, hava hızı arttığında ise insanlarda üşüme hissi oluşur... Eten (Efetif) Sıcalı Sıcalı ile beraber bağıl nem ve hava hızını da diate alara yeni bir sıcalı ölçeği tarif etme geremiştir. Bu sıcalığa (E) adı verilmiş olup fizyoloji olara hissedilen sıcalığı temsil eder. Aşağıdai şeilde (E) ve onfor bölgeleri görülmetedir. Şeil. İç ortam sıcalığı ve ortamın bağıl nemine bağlı olara onfor bölgesi.. GIDALARIN MUHAFAZASI Her gün yediğimiz bitisel ve hayvansal gıdaları, her an bulma mümün olmaya bilir. Bu güçlüle arşılaşan insanlar hal çareleri aramaya başlayara imya, fizi ve biyoloji esasına dayanan çeşitli usuller geliştirmişlerdir... Kimya Esasına Dayanan Muhafazalar; a) uzla muhafaza (salamura) b) Baharatla muhafaza (sucu-pastırma) c) Şeerle muhafaza (reçel).. Fizi Esasına Dayanan Muhafazalar; a) Kurutma (uru yemişler, bazı meyveler vs) b) Hararette pişirme (onserve) c) Maddeyi yağ ve parafinle örtme. Kimyaya dayanan muhafaza usulleri, maddenin bünyesinde esaslı değişililer yapmatadır. Gıda maddelerinin taze bütün doğal özellilerine yaın muhafaza, yine fizi esasına dayanan Soğuta Muhafaza usulüdür... Gıda Maddelerinin Bozulma Nedenleri Hayvansal ve bitisel gıda maddelerinde zamanla (hayvanın esilmesi, meyve ve sebzelerin oparılması) birço değişililer olur. Sonuçta gıda maddesi bozulur veya oar. Gıda maddelerinde meydana gelen bozulma veya oma, gıda maddesinin bizzat endi hücrelerinin çıarmış olduğu diastazların etisindedir. Ayrıca maddenin üzerine düşen miropların çıardığı diastazlarla da madde bozulur. Muhafaza usullerinin amacı bu diastazları öldürme veya çalışmasını durdurmatadır.

4 ..4 Gıda Maddelerine Sıcağın Etisi Diastazların en fazla çalışma gösterebildiği sıcalı derecesi 5-47 C dir. Yeni esilmiş bir hayvanın sıcalı derecesi 8-40 C olduğu göz önünde bulundurulursa bu sıcalı diastazların üremesi için en uygun sıcalı olduğu görülür. Yeni esilmiş bir hayvan etinin bozulmaması için pişirilmesi veya soğu depolara onması gereir. Çünü diastazlar ısla halde sıcalığa arşı ço duyarlıdır. 5~47 C sıcalığın üzerine çııldıça çalışması azalır. +80~+90C de çalışması durur, aynama derecesinde tamamen harap olurlar. Kuru halde +50~+60 C sıcalığa adar dayanırlar, bu sıcalığın üzerinde harap olurlar...5 Gıda Maddelerine Soğuğun Etisi Soğu ne adar etili olursa olsun, diastazları harap etmez. 0 C de çalışması azalır. Kısa süre salanaca etler 0 C- +C li depolara onur. Uzun süre salanaca etler ise -0 C seri halde dondurulup 0 C li soğu depolarda salanır.. SOĞUMA USULLERİ Gıda maddeleri fizisel ve imyasal usullerle ısa süre ve uzun süreli olara muhafaza edilebilir... Kimyasal Yöntemler Normal sıcalıta bazı maddeler, birbirleri ile çeşitli oranlarda arıştırıldığında, endi sıcalılarından daha düşü sıcalılar oluşur. Seyyar dondurmacıların metodu bu usule örne olara gösterile bilir. Aşağıdai cetvel ağırlı olara arıştırılan bazı imyasal maddelerin il ve son sıcalıları göstermetedir. Karıştırılan maddeler (Ağırlı olara) İl sıcalı derecesi Son sıcalı derecesi birim ar + birim N a CI 0 C -0 C birim ar + birim H SO 4 0 C -0 C birim ar + 4 birim KOH 0 C -46 C 4 birim ar + 5 birim CaCI 0 C -40 C ablo. Çeşitli maddelerin salamura sıcalıları... Fizisel Yöntemler Fizisel usullerde, dış ve iç uvvetlere iş yaptırara, ısıyı başa bir enerji şeline dönüştürme yoluyla soğutma sağlanır. Bugünü soğutma mainalarının, esas çalışma prensibi fizisel yöntemlere dayanmatadır. Bu yöntemler: Sııştırılmış gazların genleştirilmesiyle soğulu elde etme: Bu metoda pnömati çeiçler örne olara gösterilebilir. Pnömati çeiç fazla çalıştığında etrafı buz tutar. Bütan gaz ocalarında brülör fazla yanarsa arlanır. Maddenin halini değiştirere soğulu elde etme: Bir cisim atı halden sıvı hale, sıvı halden gaz haline geçmesi ile soğulu elde edilir. Bunların içinde buhar halindei soğutucu aışanı ızgın buhar haline getirip sonra sıvı daha sonra gaz haline getirere soğulu elde edilmesi bugünü soğutma mainelerinin temel prensibini oluşturur..4 GIDA MADDELERİNİN MUHAFAZA USULLERİ Gıda maddesinin cinsine ve salama sürelerine göre gıda maddeleri aşağıda açılanan usullerle muhafaza edilebilir..4. Soğu Muhafaza Kısa müddetli muhafazalar için soğu muhafaza usulü uygulanır. Gıda maddelerinin özelliği ve muhafaza sürelerine göre bir soğu muhafaza deposunun sıcalığı 0C ~ +5C arasında değişir. Herhangi bir gıda maddesi bir soğu muhafaza odasına alınmadan önce ön soğutma odasına alınır. Bu ön soğutma odasında o gıda maddesinin sıcalığı en fazla 4 saat içinde soğu muhafaza sıcalığına getirilere soğu muhafaza odasına alınır..4. Donmuş Muhafaza Uzun müddetli muhafazalar için donmuş muhafaza usulü uygulanır. Gıda maddelerinin özelliği ve muhafaza müddetlerine göre donmuş muhafaza deposunun sıcalığı ~ 5 C arasında değişir. Herhangi bir gıda maddesinin donmuş muhafaza odasına alınmadan önce ön soğutma odasına alınır. Ön soğutma odasına gıda maddesi en fazla 4 saat içinde 0 C ye adar soğutulur, daha sonra gıda maddesi dondurma tüneline alınır. Dondurma tünelinde en fazla 48 saat içinde -8 C veya -5 C ye adar dondurulur. Muhafaza müddetine göre sıcalığı belirlenmiş olan gıda maddesi donmuş muhafaza odasına alınır. Hasat Hasat Ön soğutma Ön Soğut. Dondurma üneli Soğu Muhafaza Donmuş Muhafaza Pazarlama Pazarlama

5 4. ISI VE SICAKLIK. ISI Isı bir enerji çeşididir. Isı enerjisi maddeleri meydana getiren moleüllerin hareet etmelerinden dolayı açığa çıan enerjidir. Bir cismin ısısı, moleüllerinin hareet enerjisi ile oluşur. Diğer bir deyişle ısı bir moleüler hareettir. Katı bir maddeye ısı ilave edildiği sürece sıcalığı artmaya devam eder, tai sıvı hale dönmeye başlayıncaya adar. Madde tamamen sıvı hale dönüşünceye adar sıcalı artmaz. Sıvı haldei maddeye ısı verilmeye devam edilirse sıcalı aynama notasına adar artacatır. Isı mitarı: Soğutmacılıta Kcal, BU ve Joule birimleri ile ısı mitarları belirlenmetedir. Kcal: +4,5 C dei g suyun sıcalığını C artırma için ilave edilmesi gereen ısı mitarıdır. BU: libre ağırlığındai suyun sıcalığını F yüseltme için ilave edilmesi gereen ısı mitarıdır. Joule = 0,4 Cal BU = 0,5 Kcal Kcal =,96 BU. SICAKLIK Sıcalı ısının bir göstergesidir. Isı alıp veren cisimlerin üzerindei sıcalı değişimini değerlendirme için ullanılan bir avramdır. Cisimlerin sıcalığı haında arar veriren vücut sıcalığını referans abul ederiz. Sıcalı ve ısı birbirine bağlı faat farlı avramlardır. Maddenin sıcalığı yalnız başına ısı mitarını belirtemez... Mutla Sıcalı Fizite düşü sıcalılar 0 C den daha aşağıdadır. Sıcağın C düşmesine arşılı termometredei gazın basıncı 0 C de sahip olduğu değerin /7,5 i adar esilir. O halde sıcalı 0 C den itibaren 7,5 C den daha fazla azalamaz. Çünü 7,5 C sıcalıta gazın basıncının sıfır olması gereir. 7,5 C sıcalıları mutla sıfır olara alma uygun olur. litre Su litre Su Şeil. Yuarıdai apların birine litre, diğerine litre su doldurara apların altına aynı özellite ii be oyup aynı anda ısıtmaya başlayalım. numaralı aptai suyun sıcalığı, numaralı aptai su aynamaya başladıtan sonra aplardai su sıcalıları eşit olacatır. Kaplardai su sıcalıları aynı olmasına rağmen numaralı apta daha fazla ısı enerjisi vardır. Sadece maddenin sıcalığı ile o maddenin sahip olduğu ısı mitarı belirlenemez. Mesela 000 C g demirin ısısı, 00 C dei 0 g demirden daha azdır, faat birincisi daha sıcatır. Sıvılar aynamaya başladığı zaman sıcalıları yüselemez. Faat ap içindei suyun tamamı buhar haline getirilirse sıcalığı ızgın buhar şelinde yüseltilebilir. Eğer sıvı halde suyun sıcalığı yüseltilme istenirse, sıvının aynamasını önleme için sıvı yüzeyine basınç uygulayara sıcalı yüseltilebilir... Isı Enerjisinin Cisimler Üzerindei Etileri Isı enerjisi cisimler üzerinde bir taım değişililere yol açmatadır. Bu değişililer cismin özellileri haında bilgi verdiği gibi cismin halini değiştirmete ters işlem yapıldığında, ise esi haline dönüşmete veya dönüştürememetedir.. Boyut değişimi Katı, sıvı ve gazlar ısıtıldılarında genleşirler.. Hal değişimi Isı enerjisi cisimlerin halini değiştiren bir enerjidir. Buz ısıtıldığında erir ve suya dönüşür. Isı verilmeye devam edilirse aynar ve buhar olur. am tersi yapıldığında, buhar soğutulduğunda su olur. Su soğutulduğunda ise buz haline döner. Görüldüğü gibi aynı madde ısı tesiri ile hem gaz, hem sıvı hem de atı hale dönüşmetedir.. Kimyasal yapı değişimi Bir mitar şeer ısıtıldığında rengi önce ahverengi daha sonra siyaha dönüşür. Bu işlemin tersi yapılandığında ise şeer esi haline dönemez, çünü şeerin imyasal yapısı değişmiştir.

6 5 4. Ren değişimi Bir çeli parçası ısıtıldığında rengi önce oyu ırmızı, sonra iraz ırmızısı, sonra sarı, en son beyaz renge dönüşür. Metaldei bu ren değişimi metalindei sıcalığı haında bize bilgi verir. 5. Eletri etisi Birbirinden farlı ii metal telin (baır ve demir gibi) uçları birleştirilip, o notada ısıtıldılarında düşü mitarda eletri aımı oluşur. Aım değeri galvonometre ile ölçülere sıcalı haında bilgi sahibi olunur.. SICAKLIK ALGILAYICILAR (ermometreler) Cisimlerin veya ortamın sıcalığını hisseden ölçü aletleridir. ermometrelerin yapımında ısı enerjisinin cisimler üzerindei bazı tesirlerinden istifade edilir. Isı tesiri ile cisimlerin boyut değişimi Isı tesiri ile cisimlerin eletrisel direncinin değişimi Isı tesiri ile cisimlerin renlerinin değişimi... ermometre Çeşitleri Cam tüpte aışanlı termometreler Bu termometreler sıcalı ölçülmesinde geniş bir alanda ullanılmatadır. Bu tip termometrelerin yapısı basit ve maliyeti ucuzdur. Aışan olara cam tüp içinde renli alol veya civa ullanılır. Çalışma prensibi: Genelde sıvı maddeler ısının artmasıyla atılardan daha fazla genleşirler. Cam tüpte civa bulunan bir termometrede sıcalı yüselmesi ile civanın hacmi cam tüpün hacminden daha fazla genleşecetir. Cam tüpte aışanlı termometrelerde ince ılcal bir borunun alt ısmında civanın asıl toplandığı hazne üst ısmında ise üçü emniyet haznesi olup bunların arasındai ısım homojen silindiri yapıdadır. Metali Dirençli ermometreler Metallerin çoğunun artan sıcalıla eletri direnci de artar. Metallerin bu özelliğinden dolayı hassas sıcalı ölçümlerinde ullanılır. Herhangi bir metalin direnç sıcalı atsayısı ile gösterilir. Bu değer sıcalıla değişmete olup, malzemenin sıcalığının artmasında her dereceye arşılı gelen direnç değişimidir. R = R 0 (+t hermocouples (ermoapıl) Farlı ii metalin birleşme notasında ısıtıldılarında artan sıcalığa bağlı olara eletrisel bir potansiyel farı oluşur. Devrenin tamamlanması için metallerin diğer boştai ii uçları da birleştirildiğinde devreden bir mitar aım geçer. Bu aide termoapılların önemli bir özelliğidir. Bu tip devreye bir galvanometre yerleştirildiğinde ii nota arasındai sıcalı farından dolayı meydana gelen aımı gösterecetir ermoapılların ullanım avantajları: Ço basit bir yapısı vardır. Ço üçü ve sağlam yapılıdır. Uzun müddet ullanılabilir. Zarar gören parçaları değiştirilebilir. Uzatan ontrol durumları için idealdir. Otomati sisteme bağlanabilir. Kısa zaman içinde sıcalı ölçümü verir... Pirometreler ermometrelerin sıcalı ölçülece bölge ile diret temas halinde bulunma zorunluluğu yüse sıcalılarda ullanımı sınırlamatadır. Pirometreler yüse sıcalılarda ullanılan sıca aynatan yayılan radyasyona göre ölçüm yapan bir sıcalı ölçüm cihazıdır. Pirometreler ısı aynağından uygun uzalığa onup ölçüm yapabildiğinden ço emniyetli ve ullanımı rahattır. Yüse fırının içerisindei ergimiş metalin sıcalığının ölçülmesinde pirometreler rahatlıla ullanılabilir. Ren ve sıcalı Sıca bir metalin rengi sıcalığı ile anlaşılabilir. Ren Sıcalı C Mat ırmızı 700 Kiraz ırmızı 900 Portaal ırmızı 000 Sarı 00 Beyaz 00.4 BİR ERMOMERENİN SKALASININ BELİRLENMESİ Bir termometre tüpünün ölçümlendirilmesi için ii sabit nota alınır, Bunlardan biri en düşü, diğeri en yüse notadır.

7 6 Şeil. Sıcalı ölçelerinin arşılaştırılması..4. Celcius ermometresinde Suyun donma notası olan 0 C en düşü nota. Suyun aynama notası olan 00 C en yüse nota olara alınır. Aradai mesafe 00 eşit parçaya bölünür..4. Kelvin ermometresi SI sisteminde ullandığımız Kelvin ermometresinde ise; Suyun donma notası 7 K, suyun aynama notası 7 K alınmış olup aradai mesafe 00 eşit parçaya bölünmüştür. C = K Kelvin = Celcius K = -7 C, +7 K = 0 C.4. Fahrenheit ermometresi Fahrenheit salda suyun donma notası F, aynama notası F sıcalıları arasını 80 eşit parçaya bölere her bir aralı için F alınara belirlenmiştir. 5 C 9 F, 9 F C 5 C Ra 49 Rc,98 0,8.5 ISI MİKARI VE CİSİMLERİN ÖZGÜL ISI KAPASİELERİ Şeil. Isı mitarı ve cisimlerin özgül ısı apasitelerinin bir deney düzeneği ile gösterilmesi. Şeil. te ütleleri aynı, t sıcalığında yağ ve suyu izole ile edilmiş aplarda aynı sıcalığa ulaştırma için suya daha fazla ısı verme gereecetir. Bu da gösterir i su, yağa nispeten daha fazla ısı emme apasitesine sahiptir. Isı mitarı maddenin ütlesi, ısınma ısısı ve sıcalıtai değişimin çarpılmasıyla hesaplanır.

8 7 değerinin (-) çıması maddeden ısı çeildiğini gösterir. = m.c (t t ) = Gereen ısı mitarı (Jule) m = Cisim ütlesi (g) c = Cismin özgül ısı apasitesi (J/g K veya J/g C) t = İl sıcalı (K veya C) t = Son sıcalı (K veya C) Şeil.4 Isı mitarı ve cisimlerin özgül ısı apasitelerinin bir deney düzeneği ile gösterilmesi. Şeil.4 te ütleleri farlı ii türdeş sıvıyı izole edilmiş. Kaplara aynı sıcalığa ulaştırma için m ütleli sıvı daha fazla ısı verme gereecetir..5. Özgül Isı (Isınma ısısı) g ütlesindei bir cismin sıcalığını C veya K artırma için gereli ısı mitardır. Basınç, hacim ve sıcalı şartlarına göre değişir. Bundan dolayı ısıl hesaplamalarında basınç veya hacimden biri sabit tutulara C v (sabit hacim), C p (sabit basınç) sembolleriyle ifade edilir. Aışanlarda sıcalı farı olması durumunda özgül ısı tablolardan bulunur. üm cisimlerin değişen sıcalı değerlerine göre özgül ısı apasiteleri bir mitar değişir. 0 C de suyun özgül ısı apasitesi 47 J/g C 0 C de suyun özgül ısı apasitesi 48 J/g C Genel olara problemlerde su için ısınma ısısı 400 J/gC alınır. Madde Alüminyum 950 Baır 85 Civa 9, Çeli Ahşap 800 Kum 800 ablo. Bazı maddelerin özgül ısı apasiteleri Özgül ısı apasitesi J/g K Örne Problem. 0 C dei sıcalıta g ve 5 g suyun 00 C sıcalığa ulaştırma için gereen ısı mitarını bulunuz? Çözüm = m c (t -t ) = m c (t -t ) =. 400 (00-0) = j = m c (t -t ) = (00-0) = j Örne Problem gr ütlesindei alüminyum bloğun sıcalığı 0 C den 5 C ye düşürülmetedir. Alüminyumdan çeilen ısı mitarını bulunuz.

9 8 Çözüm C al = 950 j /g C m = 5000 gr = 5 g = m c al (t -t ) = (5-0) = j = /000 = 498,750 j Sonucun esi çıması sistemden ısı çeildiğini gösterir. Örne Problem. 00 g ütlesindei bir cismin sıcalığı 0 C den 0 C ye çıarılması için j ısı enerjisi harcanmatadır, ısı ayıplarını ihmal edere cismin özgül ısı apasitesini bulunuz. Çözüm = m c x (t - t ) C x = m (t -t ) = 0, (0-0) = 0,5 j /gc Örne Problem.4 Kütleleri 5 er g olan etil alol ve suyun sıcalığı 0 C dir. Bu ii sıvı maddenin sıcalığı 60 C ye çıarma gereen ısı mitarını bulunuz? Çözüm su = m su. c su (t -t ) su = (60-0) = j etil alol = m etil alol. c etil alol (t - t ) etil alol = (60-0) = j Bu problemin sonucundan şu sonuca varabiliriz:aynı sıcalıta aynı ütledei aışanların istenilen sıcalığa getirme için verilen ısı mitarı özgül ısı apasitelerine göre değişmete yani ısınma ısısı fazla olan su etil alole göre aynı sıcalığa getirme için daha fazla enerjiye sahip olur..6 ISI VE SICAKLIK DENGESİ Farlı sıcalıta ii madde aynı ortamda arıştırıldılarında ii cisim sıcalıları aynı oluncaya adar ısı nali devam eder. Bu işlemde de imyasal reasiyonun ve dışarıya ısı iletiminin önlenmesi gerelidir. Sıca cismin verdiği ısı = Soğu cismin aldığı ısı = m c t = m c t Cisimler iiden fazlada olsa aynı ural geçerlidir. = = = n Örne Problem.5 0,05 g ütlesinde 00C sıcalıtai bir metal 0 C, 0, g lı suyun içine atılmatadır. Karşımın son sıcalığı 5C olup dışarıya olan ısı aybı ihmal edilmetedir. Metal malzemenin özgül ısı apasitesini hesaplayınız? Çözüm m metal = 0,05g m su = 0,0g c metal =? t = 75C Metal tarafından aybedilen ısı; = m metal. c metal. 75 = 0,05. C. 75 Su tarafından azanılan ısı; = m su.c su (5-0) = 0, = 400 j Kaybedilen ısı = Kazanılan ısı 75. 0,05. c = 400 c = 0 j/gk veya j/gc Örne Problem.6 Sıcalığı bilinmeyen çeli ütlesi 5 g ısınma ısı c = 0,65 j/gk olup, bu parça 5 C sıcalıta, 50 g ütlesinde ve ısınma ısı,0 j/gk olan yağ banyosuna atılmatadır. Banyonun son sıcalığı 60 C olduğuna göre, çeli

10 9 parçanın il sıcalığını bulunuz? Çözüm Yağ banyosu = m yağ c yağ (t -t ) ısısını alır. Çeli malzeme = m çeli c çeli (t -t ) ısısını verir. Alınan ısı = Verilen ısı = m yağ c yağ (t -t ) = m çeli c çeli (t -t ) 50.,0 (60-5) = 5. 0,6 (t -60) t = 55 C Örne Problem.7 0 C de 500 gr suyun sıcalığını 80 C ye çıarma için, sıcalığı 50 C olan baırdan aç gram suyun içerisine atılması gereir? (Baırın özgül ısı = 90 J /gc) Çözüm Alınan ısı =Verilen ısı m su.c su (t - t ) = m cu. c cu (50-80) 0,5. 4,00 (80-0) = m cu 0,90 (50-80) 0,5 4,0060 m cu 4, 65 g 0, ERGİME ISISI, BUHARLAŞMA ISISI, DUYULUR ISI VE GİZLİ ISI KAVRAMLARININ SICAKLIK - ENALPİ DİYAGRAMI ÜZERİNDE GÖSERİLMESİ C j/g 0 5 j/g K Katı+sıvı Sıvı+gaz A B C D E F atı ıvı Diyagram. Suyun sıcalı toplu ısı diyagramı S az G.8 ERGİME ISISI Katı bir cisme ısı enerjisi verildiğinde cismin sıcalığının artmayıp sıvı hale geçmesi için verilen ısı mitarına ergime ısısı denir. Her atı cisim için bu değer farlıdır. Ayırt edici bir özellitir. Diyagram. de B-C bölgesinde verilen ısı buz için ergime ısısıdır. Buz için ergime ısısı 5 j/g dır. Bu değer buzun 0 C de tamamen buz haline gelmesi için verilen ısı mitarıdır. B-C bölgesinde cismin sıcalığının hep aynı olduğu görülmetedir. m L E m g L j/ g j E.9 BUHARLAŞMA ISISI Sıvı bir cisme ısı enerjisi verildiğinde, cismin sıcalığının artmayıp, cismin sıvı halden buhar haline geçmesi için verilen ısı mitarıdır. Her sıvı cisim için buharlaşma ısısı farlıdır. Su için buharlaşma ısısı: 57 j/g dır. Diyagram. de D bölgesinde aynamata olan suya tamamen buharlaşabilmesi için E notasına adar ısı verilmesi gereir. D-E bölgesinde sıvının sıcalığının artmadığı görülmetedir. Verilen ısı enerjisi suyun tamamının buharlaştırılmasına harcanmatadır. m L, m g B L j/ g j B

11 0.0 DUYULUR ISI Herhangi bir maddeye verilen veya o maddeden çeilen ısı, bir sıcalı farlı meydana getiriyorsa bu ısı enerjisine duyulur veya hissedilir ısı diyoruz. Başa bir deyişle, bir sıcalı farı oluşturan ve açıça hissedilen bu ısıya duyulur ısı diyoruz. Diyagram. de A-B, C-D ve E-F bölgesi duyulur ısı bölgelerini göstermete yani verilen ısı enerjisi sıcalığı artırmıştır.. GİZLİ ISI Herhangi bir maddeye verilen veya o maddeden çeilen ısı, maddenin halini değiştirip sıcalığında değişme oluşturmuyorsa bu ısı enerjisine gizli ısı diyoruz. Diyagram. de B-C ve D-E bölgeleri gizli ısı bölgelerini göstermetedir. Verilen ısı enerjisi maddenin sıcalığını değiştirmeyip halini değiştirmiştir. B notasındai buz ütlesine ısı verilere sıcalığı artmadan C notasında tamamen su haline, D notasında atmosfer basıncı altında 00 C de aynayan su E notasında tamamı buhar haline dönüşmüştür. Örne Problem.8 Atmosfer basıncı altında 0 C sıcalığında 0 g suyu doymuş buhar haline getirme için verilece ısı mitarını hesaplayınız? Çözüm = m.c p (t -t ) = 0. 4,8 (00-0) = 6688 j = m L b = = 4540 j = + = = 588 j Örne Problem.9 40 C sıcalıtai 50 gr buzun 50C sıcalıta buhar haline gelmesi için gereen ısı mitarını bulunuz? Buzun ergime ısısı L E = 5 J/g Suyun buharlaşma ısısı L B = 57 J /g Buzun özgül ısı apasitesi C =,4 J /g Buharın özgül ısı apasitesi C =,0 J /g Suyun özgül ısı apasitesi C = 4,9 J /g Çözüm -40C sıcalıta 50 gr buzun 50 C sıcalıta buhar haline gelmesi için suyun hal değişimi diate alınara 5 ademede hesaplanır:. -40 C buzu 0 C ye çıarma için gereen ısı = m.c buz (t t ) C = m (g) C (j/g C) t ( C) = j = 0,5.,4 (0-(-40)) =,84 J. Buzun tamamen ergimesi için gereen ısı ; = m.l E = 0,5. 5 = 50,5 J. Suyun sıcalığını 0 C den 00 C çıarma için gereen = m.c (t t ) = 0,5. 4,8 (00-0) = 6,85 J 4. Suyun 00 C de tamamen buhar haline gelmesi için gereen ısı; 4 = m L B 4 = 0, = 8,55 J 5. Buharın 00 C den 50 C çıması için gereen ısı; 5 = m.c (t t ) = 0,5.,0. (50-00) = 5,075 J oplam ısı; = = 479,6 J = 479,6/4,87 = 4,545 cal (Kcal = 4,87 J)

12 . ERMİK DENGE Farlı sıcalılarda ii cisim birbirleri ile temas haline getirildiğinde sıcalığı büyü olan cisim soğur, sıcalığı düşü olan cisim ısınır, belirli bir süre sonra cisimlerin sıcalıları eşit olur. Isı aışı durduğunda sıcalı düşmesi de olmayacatır. İi cisim üzerindei sıcalıları ölçtüğümüzde sıcalılar aynı ise sistem termi dengedir. 80C 0C Şeil.5 İi cisim arasında termi denge t = t. KURU ERMOMERE SICAKLIĞI ermometre haznesinin üzerinde uru veya ısla bir örtü olmadan yani haznenin ölçüm yapılaca ortam ile diret temas halinde ounan değerdir..4 YAŞ ERMOMERE SICAKLIĞI Doymamış hava ısla fitilin üzerinden geçeren, havanın urulu derecesine göre fitilden bir mitar buharlaşma olur. Bunun sonucu olara suyun (fitilin) sıcalığı düşer ve havadan suya ısı geçişine neden olan bir sıcalı farı oluşur. Bir süre sonra, sudan buharlaşma nedeniyle olan ısı aybı, sıcalı farından dolayı havadan suya olan ısı geçişi eşitlenir ve su bir denge sıcalığına erişir. Bu denge sıcalığı yaş termometre sıcalığıdır. Yaş termometre sıcalığını ölçeren, termometre üzerindei hava aışı, ucuna ısla fitil bağlanmış olan bir termometreyi hızla savurara sağlanabilir. (Şeil.6) da gösterilen savurmalı psirometre yaş termometre sıcalığını ölçen bir cihazdır. Şeil.6-a Yaş termometre sıcalığı ölçme için basit bir düzene. Şeil.6-b Savurmalı yaş termometre.5 ÇİĞ NOKASI SICAKLIĞI Nemli bir ilimde yaşayanlar, yazın sabahları uyandılarında çimenlerin ısla olduğunu görürler Gece yağmur yağmamasına rağmen çimenlerin ısla oluşu havada nemin soğu yüzeyler üzerinde yoğuşması ve çiğ adı verilen su örtüsünü oluşturmasıdır. Yaz mevsiminde gündüzleri büyü mitarda buharlaşma olur. Aşamları sıcalı düşeren, havanın nem tutma apasitesi, başa bir değişle içerisinde bulundurabileceği en ço su buharı mitarı da azalır. Bir süre sonra havanın nem tutma apasitesi, havadai su buharına eşit olur. Bu notada hava doymuş haldedir ve bağıl nemi %00 dür. Sıcalığın biraz daha düşmesiyle su buharının bir bölümü yoğuşur ve çiğ oluşumu başlar. Hava sabit basınçta soğutulduğu zaman yoğuşmanın başladığı sıcalı diye tanımlanabilir.

13 4. SAF MADDENİN ÖZELLİKLERİ 4. SAF MADDE Her notasında aynı ve değişmeyen bir imyasal bileşime sahip olan maddeye saf madde adı verilir. Su, azot, helyum, hidrojen, arbondiosit, saf maddedir Saf maddenin sadece bir te imyasal element veya bileşiminden oluşması geremez. Değişi imyasal elementlerden veya bileşimlerden oluşan bir arışımda, homojen olduğu sürece saf madde abul edilir. Hava değişi gazlardan oluşan bir arışımdır, imyasal bileşimi her notada aynı ve değişmez olduğu için saf maddedir. Şeil 4. Azot ve gaz hava birer saf maddedir. Su ve yağ arışımı saf bir madde sayılamaz, çünü böyle bir arışımda yağ, suda çözülmeyip üstte toplandığından homojen bir imyasal arışım oluşturmazlar. Saf bir maddenin ii veya daha ço fazının bir arada bulunduğu bir arışımda, fazların imyasal bileşiminde bir farlılı olmadığı sürece saf madde apsamına girer. Sıvı buhar arışımı saf bir maddedir, çünü her ii fazında imyasal bileşimi aynıdır. Buna arşılı sıvı hava ile gaz havanın oluşturduğu arışım saf madde değildir, çünü sıvı havanın imyasal bileşimi gaz havanıninden farlıdır. Bunun nedeni, havayı oluşturan gazların değişi yoğuşma sıcalılarına sahip olmalarıdır. Şeil 4. Sıvı buhar arışımı su saf bir maddedir, faat sıvı ve gaz havanın arışımı saf bir madde değildir 4. SAF MADDENİN FAZLARI Maddeler değişi şartlarda farlı fazlarda bulunabilir. Oda sıcalığında ve basıncında baır atıdır, civa sıvıdır, azot ise gazdır. emelde atı,sıvı ve gaz olma üzere üç grup faz vardır. Faat her temel faz içinde farlı moleül düzenine sahip başa fazlarda olabilir. Örne olara arbon, atı fazı içinde grafit veya elmas fazlarında bulunabilir. Yüse basınçlarda buz yedi değişi fazda bulunabilir. Faz, fizisel olara belirgin sınırların içinde her notada aynı olan belirli bir moleül düzenini simgeler. Buzlu su, suyun ii fazını açılayıcı iyi bir örnetir. Katı fazında moleüller latis adı verilen ve endini terarlayan üç boyutlu bir düzende yer almatadır. Şeil 4. Katı bir cismi oluşturan moleülleri, yay benzeri moleülleri arası uvvetlerle yerlerinde tutulurlar.

14 Katı cisim içindei moleüller birbirlerine yaın oldularından, onları birbirine çeen uvvetler güçlüdür ve bu nedenle yerlerinde sabit alırlar. Katı bir cisimdei moleüller her ne adar yerlerinde alsalar da, bulunduları yerde süreli olara titreşirler. Bu titreşim sırasında moleüllerin hızları sıcalığa bağlıdır. Sıcalı yeterince arttığı zaman moleülleri burada tutan uvvetlere üstünlü sağlayara moleül ümeleri ayrılmaya başlar. Bu nota erimenin başladığı andır. Şeil 4.4 Katı fazında moleüller yerlerinde hemen hemen sabittir. Sıvı fazında moleüllerin arasındai mesafe atı fazına oranla ço fazla değildir, faat moleüller artı yerlerinde sabit alma yerine ümeler halinde birbirlerinin üzerinde ayarlar. Bununla birlite, her üme içindei yapısal düzen bozulmaz ve moleüller birbirlerine göre yerlerini orurlar. Şeil 4.5 Sıvı fazında moleül ümeleri birbiri üzerinden aar. Gaz fazında moleüller birbirlerinden iyice uzalaşmışlardır. Yapısal bir düzenden söz edilmez. Gaz moleülleri rastgele bir hareet içindedir ve süreli olara birbirleriyle ve içinde bulunduları abın cidarlarıyla çarpışırlar. Gaz fazındai moleüllerin enerji düzeyleri sıvı ve atı fazlardaine oranla olduça yüsetir. Bu nedenle gaz yoğuşuren veya donaren çevreye büyü mitarlarda enerji verme durumundadır. Şeil 4.6 Gaz fazında moleülleri rastgele bir hareet içindedir.

15 4 4. SAF MADDELERİN FAZ DEĞİŞİRDİKLERİ HAL DEĞİŞİMLERİ Saf maddenin ii fazının bir arada bulunduğu durumlarla sı arşılaşılır. Su bir azanda veya buharlı güç santralinin yoğuşturucusunda sıvı buhar arışımı olara bulunur. Buzdolabının soğutucusunda soğutucu aışan, sıvıdan buhara dönüşür. 4.. Sııştırılmış Sıvı İçinde 0 C sıcalı ve atm basınçta bulunan su bulunan bir piston-silindir düzeneği ele alalım (Şeil 4.7). Bu şartlarda su sıvı fazındadır ve sııştırılmış sıvı diye adlandırılır. Bu terimler suyun henüz buharlaşma aşamasına gelmediğini gösterir. Suyu ısıtmayı 40 C olana de sürdürelim. Bu işlem sırasında su ço az genleşir özgül hacmi artar. Bu genleşme sırasında basıncı atm de sabit almatadır, çünü atmosfer basıncı ve piston ağırlığı değişmemetedir. Bu şartlarda su sııştırılmış sıvı halindedir, çünü buharlaşma henüz başlamamıştır. Şeil 4.7 atm basınç ve 0C sıcalıta su sıvı fazındadır. (Sııştırılmış sıvı) 4.. Doymuş Sıvı Suyun ısıtılması sürdürülürse sıcalıtai artış 00 C olana adar sürecetir. (Şeil 4.8). Bu notada su hala sıvıdır, faat bu notadan sonra en ufa ısı geçişi bile bir mitar sıvının buhara dönüşmesine yol açacatır. Başa bir deyişle faz değişimi başlama üzeredir. Buharlaşma başlangıcı olan bu hal, doymuş sıvı hali olara bilinir. Bu nedenle hali doymuş sıvı halidir. Şeil 4.8 atm basınç ve 00 C sıcalıta su buharlaşma basıncında sıvıdır (Doymuş sıvıdır.) 4.. Doymuş Buhar Buharlaşma başladıtan sonra, sıvının tümü buhara dönüşene adar sıcalıta bir artış olmayacatır. Başa bir deyişle, faz değişimini apsayan hal değişiminin tamamı süresince sıcalı sabit alacatır. Bu işlemler sabit basınçta olması gereir. Piston silindir düzeneğine geri dönerse, buharlaşma sürecinin ortalarında, silindirin içinde yarı yarıya sıvı ve buhar olacatır. (Şeil 4.9) hali, ısıtma işlemi sürdürülürse, tüm sıvı buhara dönüşür. Şeil 4.9 Isıtma sürdürüldüğünde doymuş sıvının bir bölümü buharlaşır. (Doymuş sıvı buhar arışımı).

16 5 Isıtma işlemesi sürdürülürse, tüm sıvı buhara dönüşür. Şeil (4.0.) 4 hali. Bu notada silindirin içi yoğuşmanın sınırında buharla doludur. Buhardan çevreye azda olsa ısı geçişi bir mitar buharın yoğuşmasına (buhardan sıvıya dönüşmesine) yol açacatır. Yoğuşmanın sınırında olan bu buhara doymuş buhar adı verilir. Şeil 4.0 atm basınçta, sıvının son damlası da buharlaşana adar, sıcalı 00 C sabit alır (Doymuş buhar.) 4..4 Kızgın Buhar Silindir içerisindei suyun 00 C de tamamı buharlaştıtan sonra ısıtma işlemi sürdürülürse sıcalı ve özgül hacminin artığı gözlenecetir. (Şeil 4.) 5 halinde buharın sıcalığı örneğin 00 C olabilir. Bu halde buhardan biraz ısı çeerse sıcalı düşer faat yoğuşma olmaz. Yoğuşma sınırında olmayan buhara ızgın buhar denir. Şeil 4. Isıtma sürdürülürse, buharın sıcalığı yüselmeye başlar (Kızgın buhar). Diyagram 4. Suyun sabit basınç altında ısıtılmasının -V diyagramında gösterilmesi Doyma Sıcalığı ve Doyma Basıncı Verilen bir basınçta saf maddenin aynamaya başladığı sıcalı doyma sıcalığı doyma olara tanımlanır. Benzer biçimde, verilen bir sıcalıta, saf maddenin aynamaya başladığı basınç ise doyma basıncı, P doyma olara tanımlanır. 0,5 pa basınçta suyun doyma sıcalığı 00 C dir. Doğal olara 00 C de suyun doyma sıcalığı doyma basıncında 0,5 pa olur. Açıça görüldüğü gibi, faz değişimin gerçeleştiği bir hal değişimi sırasında sıcalı ve basınç birbirine bağlı özelileridir. doyma = f (P doyma ) olur. Doyma sıcalığını doyma basıncına göre değişimi veren eğri sıvı-buhar doyma eğrisi diye adlandırılır. Su için bu ilişiyi gösteren eğri diyagram 4. de verilmiştir. üm saf maddelerin sıvı-buhar doyma eğriliri buna benzer özellile gösterir.

17 6 Diyagram 4. Saf maddenin sıvı buhar doyma eğrisi (sayısal değerler su içindir). Diyagram 4. incelendiğinde, doyma sıcalığının doyma basıncıyla yüseldiği görülmete yani basınç artıça aynama notası sıcalığı yüselmetedir. Atmosfer basıncı ve dolayısıyla suyun aynama sıcalığı yüselile azalır. Bu baımdan, eğer düdülü tencere ullanılmıyorsa, yüse yerlerde yemelerin pişirme süresi daha uzun olacatır. Atmosfer basıncının ve suyun aynama sıcalığının yüselile değişimi çizelge 4. de gösterilmiştir. Her 000m yüseli artışı için aynama sıcalığı yalaşı C düşmetedir. Çizelge 4. Standart atmosfer basıncının ve suyun aynama (doyma) sıcalığının yüselile değişimi Kriti Sıcalı Doymuş sıvıyla doymuş buhar hallerinin aynı olduğu hal olara tanımlanır. Bir maddenin riti notada sahip olduğu sıcalı, basınç ve özgül hacim değerleri sırasıyla riti sıcalı, r, riti basınç P r ve riti özgül hacim, V r diye adlandırılır. Su için riti nota değeri r = 74,4C,P r =,09 Mpa ve V r = 0,0055 m /g dır. Diyagram 4. Farlı basınçlar için saf maddenin faz değişimi eğrilerinin -V diyagramı (Sayısal değerler su içindir). Kriti basıncın üzerindei basınçlarda belirgin bir faz değişimi görülmez. (Diyagram 4.) Bunun yerine maddenin özgül hacmi süreli olara artar ve süreli aynı fazda bulunur. Genellile riti sıcalığın üzerindei sıcalılarda maddeye ızgın buhar, riti sıcalığın altındai sıcalılarda maddeye sııştırılmış sıvı denir.

18 7 Diyagram 4. de doymuş sıvı hallerini gösteren notalar birleştirildiği zaman doymuş sıvı eğrisi elde edilir. Benzer olara doymuş buhar halleri birleştirilere doymuş buhar eğrisi çizilebilir. Bu ii eğri Diyagram 4.5 de görüldüğü gibi riti notada birleşere bir ubbe oluşturulur. üm sııştırılmış sıvı halleri doymuş sıvı eğrilerinin solunda alır. Bu bölge sııştırılmış sıvı bölgesi diye adlandırılır. üm ızgın buhar bölgeleri doymuş buhar eğrisinin sağında alır. Bu bölgeye ızgın buhar bölgesi adı verilir. Madde bu ii bölgede sadece sıvı veya sadece buhar fazındadır. Her ii fazın bir arada dengede bulunduğu hallerin tümü ubbenin altında, doymuş sıvı-buhar arışımı bölgesi veya ısla buhar bölgesi adı verilen bölgedir. Diyagram 4.4 Kriti basıncın üzerindei basınçlarda (P>P CR ) belirgin bir faz değişimi (aynama ) süreci yotur. Diyagram 4.5 Saf maddenin -V diyagramı 4..7 Saf Bir Maddenin P- Diyagramı Bu diyagram genellile faz diyagramı olara bilinir, çünü her üç faz birbirlerinden bir eğriyle ayrılmıştır. Süblimasyon eğrisi atı ve buhar bölgelerini ayırır, ergime eğrisi de atı ve sıvı bölgelerine ayırır. Bu üç eğri, her üç fazın birarada dengede olduğu üçlü notada buluşur. Buharlaşma eğrisi riti notada sona erer. Çünü riti notanın üzerinde sıvı ve buhar fazları arasında bir ayrım yapılamaz. Diyagram 4.6 Saf maddenin P- diyagramı

19 8 5. ERMODİNAMİK 5. ERMODİNAMİĞİN ANIMI Şeil 5.Kapalı bir sistemde ütle ve enerji aışı Enerji ve uvvet uygulanmış cisimlerin incelenmesi anlamına gelen ermodinami fiziğin ısı ile enerji arasındai bağlantılarını inceleyen ve enerjinin şeil değiştirmesi ile uğraşan olu olara tanımlanır. ermodinamite bir maddeye iş veya ısı verdiğimiz zaman maddenin hal değiştirmesi için, maddeye ne adar iş veya ısı verilmesi veya alınması geretiği hesaplanır. ermodinamite diğer bir hedef de ısının ise çevrilmesi yöntemleri ve düşü sıcalı aynağından yüse sıcalı aynağına ısı naletme için ne adarlı bir iş verilmesi geretiğini tespit etmetir. Sanayinin 8. Yüzyılda büyü atılımlar yapması, geliştirilen mainaların çalıştırılabilmesi için insan ve hayvan gücünün yetersiz alması, bazı bölgelerde aarsulardan faydalanma imanlarının bulunmaması, buhar mainasının icadına yol açtı 7 yılında il buhar mainasının yapılması, 770 yılında James Watt tarafından bu alanda büyü gelişmeler sağlanması yaıtlardan daha ucuz, olay ve verimli iş elde edilmesi araştırmaya yöneltere ermodinami biliminin doğmasına sebep oldu. Buhar ve Gaz ürbinleri, Benzin Diesel Motorları, Soğutma Mainaları gibi tüm termi mainaların çalışma prensiplerinin araştırılması ermodinamiğin onularını apsamatadır. 5. ERMODİNAMİKE KULLANILAN KAVRAMLAR ermodinami işlemlere geçmeden önce bu bölümde sı ullanılan avramları iyi öğrenme gereecetir. 5.. ermodinami Sistem Şeil 5. Sistem, çevre ve sınırın resim üzerinde gösterilmesi. Kavramı belirli bir ütleyi veya uzayın incelenme üzere ayrılan bir bölgesini belirtir. (Şeil 5.) 5.. Çevre Sistemin dışında alan ütle veya bölgedir. (Şeil 5.) 5.. Sınır Sistemi çevresinden ayıran gerçe veya hayali yüzeydir. Sistemin sınırları hareetli veya sabit olabilir. Sınır, sistem ile çevresinin orta temas ettiği yüzey olarata tanımlanabilir. Matematisel açıdan, sınırın alınlığı sıfırdır, bu nedenle ütlesi ve hacmi yotur. (Şeil 5.) 5..4 Kapalı Sistem (Kontrol ütlesi) Sınırlarından ütle giriş çıışı olmayan sabit bir ütledir. Kapalı sistem sınırlarından ütle geçişi olmaz, faat enerji geçişi olabilir. Şeil 5. Hareetli sınıra sahip bir apalı sistem.

20 9 Şeil 5. de görüldüğü gibi apalı sistemde ütle giriş çıışı olamaz. Enerji iş veya ısı şelinde apalı sistemin sınırlarından geçebilir. Kapalı sistem hacminin sabit olması geremez. Şeil 5. te gösterilen düzenete nolu sisteme ısı aışı olduğunda belirli bir süre sonra onumuna gelecetir. Sistemde ütle alış verişi olmadığı için apalı bir sistemdir. Sisteme enerji transferi olduğundan sınırların bir bölümü hareet etmiştir Açı sistem (Kontrol hacmi) ermodinami olara incelenme üzere göz önüne alınan belirli bir hacme denir. İçinden ütle ve enerji giriş çıışı olan bir sistemdir. Sıca su çıışı Soğu su girişi Kontrol yüzeyi Şeil 5.4 Bir girişli ve çıışlı açı sistem (ontrol hacmi). Şeil 5.4 tei termosifonda süreli su giriş ve çıışı olmatadır. ısı aynağından termosifondai suya ne adar ısı taşınımı olduğunu bulma için sabit ütleyi seçme doğru olmaz. Bunun yerine ontrol hacmine giren sıca ve soğu su aışlarını çıan ütleler alara suya taşınan ısı mitarını bulabiliriz Ayrı (İzole) Sistem Sınırlarından enerji ve ütle geçişi olmayan sistemdir. Ayrı sistem üzerinden çevrenin hiçbir tesiri olmadığı abul edilecetir Adyabati Sistem Bir hal değişimi ii şeilde adyabati olabilir ya sistem ço iyi yalıtılmıştır dolayısıyla sınırlarından anca ihmal edilebilir. Ölçülerde ısı geçebilir,yada sistem ve çevresi aynı sıcalıtadır ve bu nedenle ısı geçişine eten olaca sıcalı farı yotur. Şeil 5.5 Adyabati bir hal değişimi sırasında sistemle çevresi arasında ısı geçişi olmaz ersinirli Geri Dönüşebilirli Denge durumundai bir sistem herhangi bir etiyle hal değiştirditen sonra hem sistemi hem de çevresini başlangıçtai denge haline, getiriyorsa yapılan işlem tersinir bir işlemdir. (Şeil 5.6-a,b) F F P,V P V,V a Şeil 5.6 ersinir bir işleme örne b Şeil 5.6-a dai F uvvetinin şiddeti üçültür. Şeil 5.6-b dei onuma dönece çevreyle ısı verişi ve sürtünme uvveti olmadığı abulüne göre F uvveti F F adar artırılırsa yani F bir olursa sistem terar esi haline gelecetir.

21 ersinmez İşlem Çevre sistem üzerine bir mitar net iş yapar ve bu nedenle il haline dönmez. (Şeil 5.7) Çevre Sistem,P Başlangıçta Şeil 5.7 ersinmez bir işleme örne Çevre Sistem,P Bitişte Şeil 5.7 de sistem sıcalığı, çevre sıcalığı ye ulaşıncaya adar ısısını alacatır. Herhangi bir işlem uygulanmadan bitiş durumundai sistem endi endiliğinden başlangıçtai haline dönemeyecetir. 5. ERMODİNAMİK İŞLEMLER Isı transferi ile ilgili tüm işlemlerde en az ayıpla sistem tasarımı hedeflenir. Soğutma işleminin sağlanmasında da gene en az enerji tüetimiyle belirli bir soğutma yüünün arşılanması istenir. Soğutma çevrimin meydana getiren her bir işlemin en az ayıpla ve en az enerji sarfıyla çalışması gereir. Soğutma çevrimlerinde ullanılan bazı termodinami işlemler aşağıda açılanmıştır. 5.. Sabit Hacimde ermodinami İşlem (İzometri) Şeil 5.8-a da eletrili rezistanstan apalı hacimde bulunan gaz aışana ısısı verilmiş,. Şeil 5.8 b de W işi verilmiş apalı bir sistem olduğu için Diyagram 5. de görüldüğü gibi basıncın P den P ye çımasına neden olmuştur. P P W K V=Sbt V=Sbt P P-v Diyagramı Şeil 5.8 Sisteme verilen ısının ve işin apalı bir sistemde basınç hacim ilişisi Diyagram 5. V 5.. Sabit Basınçta (İzobar) Şeil 5.9 da sisteme verilen ısısı, piston sürtünmesiz, piston ütlesi ve atmosfer basıncı değişmediği abulüne göre piston onumu olara sistemin basıncı sabit alacatır. Diyagram 5. de görüldüğü gibi. F=Sbt P V V V Şeil 5.9 Sabit hacmin deney düzeneğinde gösterilmesi Diyagram 5. Sabit basınçta P V diyagramı 5.. Sabit Sıcalıta (İzotermi) Aşağıdai P-V diyagramında P basıncında - arası sabit basınçta olup sistem q, ısısını alara sabit sıcalı ve basınç altında, P basıncında ise -4 arası sabit basınç altında olup sistem notasından itibaren q,4 ısısını atmosfere transfer edere notasından itibaren sabit sıcalı ve basınç altında 4 notasına adar sııştırılmatadır. P basıncında - arasında sabit sıcalı ve basınç altındai genişleme q, ısısını alara gazın halini değiştirmete,p basıncında -4 arasındai sabit sıcalı ve basınç altındai sııştırma q -4 ısısını atmosfere transfer edip 4 notasındai. gazın halini değiştirmetedir. Soğutma çevrimlerinde olduğu gibi.

22 Diyagram 5. Sabit sıcalıta P-V diyagramı Sabit Entropi (İzentropi) Veya Geri Dönüşebilir Adyabati Diyagram 5.4 tei P-V ve -S diyagramlarında görüleceği üzere sistem P den P ye adar sııştırma işlemine tabii tutulursa hacmi V -V adar üçülmete sıcalığı den ye çımata faat sistemin entropisi sabit almatadır. P P S=Sabit P V V Diyagram 5.4 İzentropi işlemin P-V ve -S diyagramında gösterilmesi V 4 S S S 5.4 ERMODİNAMİK KANUNLARI 5.4. ermodinamiğin Sıfırıncı Yasası İi ayrı sistem üçüncü bir sistemde (cisimle) ayrı,ayrı termi dengede ise bu ii sistem termi dengedir. A B C = A = C = B = A = B A C B C Şeil 5.9 Sıcalı ölçüm sonuçlarının gerçeliği bu yasaya dayanır ermodinamiğin Birinci Yasası Enerjinin var veya yo edilemeyeceğini, anca bir biçimden diğerine dönüşebileceğini vurgular. Sistemle çevresinin etileşimi sırasında,sistem tarafından azanılan enerji çevresi tarafından aybedilen enerjiye eşit olma zorundadır. Enerji apalı bir sistemin sınırlarından farlı ii biçimde geçebilir: Isı ve iş olara. Isı Isı Şeil 5.0Enerji, apalı bir sistemin sınırlarından iş veya ısı olara geçebilir. Birinci yasanın özü toplam enerji adı verilen özelliğin ortaya onmasıdır.

23 Şeil 5. Fırındai patatesin enerjisindei artış, patatese geçen enerjiye eşittir. Şeil 5. de patatese olan ısı geçişi sonunda patatesin enerjisi artacatır. Kütle geçişinin, başa bir değişle patatesin nem aybının olmadığını abul ederse, patatesin toplam enerjisindei artış, ısı geçişine eşit olacatır. Eğer patatese 5 j ısı geçişi olmuşsa, patatesin enerjisi 5 j artacatır. Böylece bu örne için enerjinin orunumu ilesi = E şelinde yazılabilir. Şeil 5. Isı etileşiminin olmaması durumunda sistemin enerji değişimi net ısı geçişine eşittir. Şeil 5. de ocatan suya 5 j ısı geçişi olur ve bunun j adarı sudan çevre havaya geçerse, suyun enerjisi artarsa j olur. Buda net ısı geçişine eşittir. = net = E Yuarıda varılan sonuçlar şöyle özetlenebilir; Sistemle çevresi arasında iş etileşimlerinin olmadığı durumlarda, apalı sistemin bir hal değişimi sırasındai toplam enerji değişimi, sistemle çevresi arasındai net ısı geçişine eşittir. Bu ez de sistem olara eletrili ısıtıcıyla ısıtılan, adyabati bir oda alınsın. Şeil 5. de sisteme verilen eletri işinin sonunda enerjisi artacatır. Sistemde adyabati olduğundan çevreyle ısı alışverişi yotur. Enerjinin orunumu ilesine göre, sistemin enerji artışının, sistem üzerinde yapılan eletri işine eşit olması gereir. Başa bir anlatımla: -W e = E Şeil 5. Adyabati bir sistem üzerinde yapılan iş (eletri işi), sistemin enerji artışına eşittir. Yuarıdai bağıntıda esi işaretinin yer alması, sistem üzerinde yapılan işin esi abul edilmesinden aynalanmatadır. Böylece sistem üzerinde yapılan işin sistemin enerjisini artırması, sistem tarafından yapılan işin de enerjisini matematisel olara sağlamış olur. Şeil 5.4 de eletri ısıtıcısı yerine pervane taalım arıştırma sonunda sistem enerjisi artacatır. Sistem ve çevresi arasında ısı geçişi olmadığı için (=0), pervanenin sistem üzerinde yaptığı iş, sistemin enerji artışı olara endini gösterecetir. Matematisel anlatımla W p = E Şeil 5.4 Bir hal değişimi sırasında sistemin enerji değişimi, net iş çevreyle ısı alışverişinin toplamına eşittir.

24 Yuarıdai örnelerden, apalı bir sistemde adyabati hal değişimi sırasında yapılan iş, sistemin toplam enerji değişimine eşittir. Eğer bir hal değişimi sırasında hem iş hem de ısı etileşimi oluyorsa, sonuç her birinin atısı toplanara elde edilecetir. Şeil 5.5 de sistemin hal değişimi sırasında sisteme 5j ısı geçişi oluyor, ayrıca sistem üzerinde pervane tarafından 6j iş yapılıyorsa, sistemin bu hal değişimi sırasındai net enerji artışı 8j olacatır. Şeil 5.5 Bir hal değişimi sırasında sistemin enerji değişimi, net iş ve çevreyle ısı alış verişlerinin toplamına eşittir. Sonuçları genelleştirirse, apalı sistem olara tanımlanan, belirli sınırlar içinde bulunan sabit bir ütle için termodinamiğin birinci yasası veya enerjinin orunumu ilesi aşağıdai gibi ifade edilebilir. -W = E (KJ) (5.) Sisteme veya sistemden Isı veya iş olara net enerji geçişi. = Sistemin toplam enerjisindei net artış veya azalma., sistem sınırlarından net ısı geçişini (= g ç ) W, değişi biçimleri apsayan net işi (= W g W ç ) E, Sistemdei toplam enerji değişimi (E E ) Sistemin toplam enerjisi: İç enerji U, ineti enerji KE ve potansiyel enerji PE. Bu nedenle bir hal değişimi sırasında sistemin toplam enerjisinin değişimi, iç enerji, ineti enerji ve potansiyel enerjisindei değişimlerin toplamı olara ifade edilebilir. E = U + KE + PE (KJ) (5.) Bu bağıntıyı 5. numaralı denlemde yerine oyarsa W = U + KE + PE (j) U = m (U U ) (5.) KE = (m/) (v v ) PE = m g (Z Z ) Örne Problem 5. Sabit hacimli apalı bir apta bulunan sıca bir sıvı soğutuluren, bir taraftan da arıştırılmatadır. Şeil 5.6 Başlangıçta sıvının toplam iç enerjisi 800 j dür. Soğutma işlemi sırasında çevreye 500 j ısı geçişi olmatadır. Sıvının son haldei toplam iç enerjisini hesaplayınız? Şeil 5.6 Örme problem 5- genel çizimi? Çözüm Sistem olara abın içindei sıvı seçilsin. Sistem, sınırlarında ütle geçişi olmadığı için, apalı sistemdir. Sistem ayrıca hareetsizdir, bu nedenle potansiyel ve ineti enerji değişimleri sıfırdır.

25 4 W = U + KE + P 0 E =U U -500 j-(-00) j = U 800 j U = 400 KJ Uygulamada arşılaşılan sistemlerin çoğu hareetsizdir, bu nedenle hızlarında veya ütle merezlerinin bulunduğu notada hal değişimi ve sırasında bir değişili olmaz. Hareetsiz apalı sistemlerin ineti ve potansiyel enerjilerindei değişmeler gözardı edilebilir. ( KE= PE=0) ve birinci yasayı sadeleştirere W = U (j) (5.4) Bazı durumlarda iş teriminin W diğer ve W s olara ii ısımda ele alma olaylı sağlar. Burada W diğer, sınır işi dışında yapılan tüm işlerin toplamıdır. Bu durumda birinci yasa şu şeilde yazılabilir. W dğer W s = E (5.5) Sistemde olan ısı geçişiyle sistem tarafından yapılan iş artı, sistemden olan ısı geçişiyle sistem üzerinde yapılan iş esi alınmalıdır. Örne 5. Bir piston silindir düzeneğinde başlangıçta 00 Pa basınçta 5 gr doymuş su buharı bulunmatadır. Daha sonra silindir içindei bir eletri ısıtıcısı çalışmata ve 5 d süresince ısıtıcıdan, 0 V aynatan sağlanan 0, A li bir aım geçmetedir. Bu süre içinde çevreye.7 j ısı geçişi olmatadır. a) Kapalı bir sistemde sabit basınçta gerçeleşen bir hal değişimi için sınır işi W s ve iç enerji değişimi U nun birleştirilip entalpi, değişimi H olara bir terime indirgenebileceğini gösteriniz? b) Sistemin son sıcalığını hesaplayınız? Şeil 5.7 Örne problem 5. nin genel çizimi P-v diyagramı W = U + KE 0 + PE 0 W diğer W s = U U Hal değişimi, pistonun ütlesi ve atmosfer basıncı sabit aldığı için basınçta gerçeleşmetedir. Bu durumda sınır işi W s =P 0 (V V ) = U U elde edilir. Faat P 0 = P = P W diğer = ( U + P V ) ( U + P V ) ayrıca H=U + PV olduğu için W diğer = H - H (j) W e = V. I. t = 0V.(0,A) (00) W e V.I. t 0V(0,A)(00s) j 000VA s 7,j W e = m (h h ),7j ( 7,j) = 0,05 (h 75,j/g) h =865,j/g

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ SAKARYA MESLEK YÜKSEKOKULU

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ SAKARYA MESLEK YÜKSEKOKULU TERMODİNAMİK Öğr. Gör. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ SAKARYA MESLEK YÜKSEKOKULU TERMODİNAMİĞİN BİLİM OLARAK YERİ VE TEMEL KAVRAMLARI, TARİF EDİLEN SİSTEMLERİ VE BUNLARA AİT TEMEL ÖZELLİKLER. TERMODİNAMİĞİN TANIMI

Detaylı

Bölüm 3 SAF MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Bölüm 3 SAF MADDENİN ÖZELLİKLERİ Bölüm 3 SAF MADDENİN ÖZELLİKLERİ 1 Amaçlar Amaçlar Saf madde kavramının tanıtılması Faz değişimi işleminin fizik ilkelerinin incelenmesi Saf maddenin P-v-T yüzeylerinin ve P-v, T-v ve P-T özelik diyagramlarının

Detaylı

TEOG Hazırlık Föyü Isı ve Sıcaklık

TEOG Hazırlık Föyü Isı ve Sıcaklık Isı * Bir enerji türüdür. * Kalorimetre kabı ile ölçülür. * Birimi kalori (cal) veya Joule (J) dür. * Bir maddeyi oluşturan taneciklerin toplam hareket enerjisidir. Sıcaklık * Enerji değildir. Hissedilen

Detaylı

ISI VE SICAKLIK. 1 cal = 4,18 j

ISI VE SICAKLIK. 1 cal = 4,18 j ISI VE SICAKLIK ISI Isı ve sıcaklık farklı şeylerdir. Bir maddeyi oluşturan bütün taneciklerin sahip olduğu kinetik enerjilerin toplamına ISI denir. Isı bir enerji türüdür. Isı birimleri joule ( j ) ve

Detaylı

ile plakalarda biriken yük Q arasındaki ilişkiyi bulmak, bu ilişkiyi kullanarak boşluğun elektrik geçirgenlik sabiti ε

ile plakalarda biriken yük Q arasındaki ilişkiyi bulmak, bu ilişkiyi kullanarak boşluğun elektrik geçirgenlik sabiti ε Farlı Malzemelerin Dieletri Sabiti maç Bu deneyde, ondansatörün plaalarına uygulanan gerilim U ile plaalarda birien yü Q arasındai ilişiyi bulma, bu ilişiyi ullanara luğun eletri geçirgenli sabiti ı belirleme,

Detaylı

TAM KLİMA TESİSATI DENEY FÖYÜ

TAM KLİMA TESİSATI DENEY FÖYÜ T.C BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK ve MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TAM KLİMA TESİSATI DENEY FÖYÜ 2015-2016 Bahar Yarıyılı Prof.Dr. Yusuf Ali KARA Arş.Gör.Semih AKIN

Detaylı

ENERJİ DENKLİKLERİ 1

ENERJİ DENKLİKLERİ 1 ENERJİ DENKLİKLERİ 1 Enerji ilk kez Newton tarafından ortaya konmuştur. Newton, kinetik ve potansiyel enerjileri tanımlamıştır. 2 Enerji; Potansiyel, Kinetik, Kimyasal, Mekaniki, Elektrik enerjisi gibi

Detaylı

Bölüm 3 SAF MADDENİN ÖZELLİKLERİ

Bölüm 3 SAF MADDENİN ÖZELLİKLERİ Bölüm 3 SAF MADDENİN ÖZELLİKLERİ 1 Amaçlar Saf madde kavramının tanıtılması Faz değişimi işleminin fizik ilkelerinin incelenmesi Saf maddenin P-v-T yüzeylerinin ve P-v, T-v ve P-T özelik diyagramlarının

Detaylı

Isı ve Sıcaklık. Test 1'in Çözümleri

Isı ve Sıcaklık. Test 1'in Çözümleri 1 Isı ve Sıcaklık 1 Test 1'in Çözümleri 1. Sıcaklığın SI sistemindeki birimi Kelvin'dir. 6. Madde moleküllerinin ortalama kinetik enerjileri maddenin sıcaklığı ile ilgilidir. Cisimlerin sıcaklıkları sırasıyla

Detaylı

Termodinamik Isı ve Sıcaklık

Termodinamik Isı ve Sıcaklık Isı ve Sıcaklık 1 Isıl olayların da nicel anlatımını yapabilmek için, sıcaklık, ısı ve iç enerji kavramlarının dikkatlice tanımlanması gerekir. Bu bölüme, bu üç büyüklük ve termodinamik yasalarından "sıfırıncı

Detaylı

MADDENİN HALLERİ VE ISI ALIŞ-VERİŞİ

MADDENİN HALLERİ VE ISI ALIŞ-VERİŞİ MADDENİN HALLERİ VE ISI ALIŞ-VERİŞİ Maddeler doğada katı - sıvı - gaz olmak üzere 3 halde bulunurlar. Maddenin halini tanecikleri arasındaki çekim kuvveti belirler. Tanecikler arası çekim kuvveti maddeler

Detaylı

c harfi ile gösterilir. Birimi J/g C dir. 1 g suyun sıcaklığını 1 C arttırmak için 4,18J ısı vermek gerekir

c harfi ile gösterilir. Birimi J/g C dir. 1 g suyun sıcaklığını 1 C arttırmak için 4,18J ısı vermek gerekir Saf bir maddenin 1 gramının sıcaklığını 1 C değiştirmek için alınması gereken ya da verilmesi gereken ısı miktarına ÖZ ISI denir. Öz ısı saf maddeler için ayırt edici bir özelliktir. Birimi J/g C dir.

Detaylı

Malzeme Bağıyla Konstrüksiyon

Malzeme Bağıyla Konstrüksiyon Shigley s Mechanical Engineering Design Richard G. Budynas and J. Keith Nisbett Malzeme Bağıyla Konstrüsiyon Hazırlayan Prof. Dr. Mehmet Fırat Maine Mühendisliği Bölümü Saarya Üniversitesi Çözülemeyen

Detaylı

Isı Cisimleri Hareket Ettirir

Isı Cisimleri Hareket Ettirir Isı Cisimleri Hareket Ettirir Yakıtların oksijenle birleşerek yanması sonucunda oluşan ısı enerjisi harekete dönüşebilir. Yediğimiz besinler enerji verir. Besinlerden sağladığımız bu enerji ısı enerjisidir.

Detaylı

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KMB 405 KİMYA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI - 3

ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KMB 405 KİMYA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI - 3 ONOKUZ MAYIS ÜNİVERSİESİ MÜHENİSLİK FAKÜLESİ KİMYA MÜHENİSLİĞİ BÖLÜMÜ KMB 405 KİMYA MÜHENİSLİĞİ LABORAUVARI - 3 ENEY 5: KABUK ÜP ISI EĞİŞİRİCİ ENEYİ (SHALL AN UBE HEA EXCHANGER) EORİ ISI RANSFERİ Isı,

Detaylı

Sıcaklık (Temperature):

Sıcaklık (Temperature): Sıcaklık (Temperature): Sıcaklık tanım olarak bir maddenin yapısındaki molekül veya atomların ortalama kinetik enerjilerinin ölçüm değeridir. Sıcaklık t veya T ile gösterilir. Termometre kullanılarak ölçülür.

Detaylı

!" #$%&'! ( ')! *+*,(* *' *, -*.*. /0 1, -*.*

! #$%&'! ( ')! *+*,(* *' *, -*.*. /0 1, -*.* 2. BÖLÜM SAF MADDELERİN ERMODİNAMİK ÖZELLİKLERİ Saf madde Saf madde, her noktasında aynı e değişmeyen bir kimyasal bileşime sahip olan maddeye denir. Saf maddenin sadece bir tek kimyasal element eya bileşimden

Detaylı

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY - 5 PSİKROMETRİK İŞLEMLERDE ENERJİ VE KÜTLE DENGESİ

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY - 5 PSİKROMETRİK İŞLEMLERDE ENERJİ VE KÜTLE DENGESİ BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY - 5 PSİKROMETRİK İŞLEMLERDE ENERJİ VE KÜTLE DENGESİ BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402

Detaylı

C = F-32 = K-273 = X-A 100 180 100 B-A. ( Cx1,8)+32= F

C = F-32 = K-273 = X-A 100 180 100 B-A. ( Cx1,8)+32= F ISI VE SICAKLIK Isı;Tüm maddeler atom ya da molekül dediğimiz taneciklerden oluşmuştur. Bu taneciklerin bazı hareketleri vardır. En katı, en sert maddelerin bile tanecikleri hareketlidir. Bu hareketi katı

Detaylı

DENEY FÖYÜ DENEY ADI ĐKLĐMLENDĐRME TEKNĐĞĐ DERSĐN ÖĞRETĐM ÜYESĐ DOÇ. DR. ALĐ BOLATTÜRK

DENEY FÖYÜ DENEY ADI ĐKLĐMLENDĐRME TEKNĐĞĐ DERSĐN ÖĞRETĐM ÜYESĐ DOÇ. DR. ALĐ BOLATTÜRK SÜLEYMAN DEMĐREL ÜNĐVERSĐTESĐ MÜHENDĐSLĐK-MĐMARLIK FAKÜLTESĐ MAKĐNA MÜHENDĐSLĐĞĐ BÖLÜMÜ TERMODĐNAMĐK LABORATUARI DENEY FÖYÜ DENEY ADI ĐKLĐMLENDĐRME TEKNĐĞĐ DERSĐN ÖĞRETĐM ÜYESĐ DOÇ. DR. ALĐ BOLATTÜRK DENEY

Detaylı

5. SINIF KİMYA KONULARI

5. SINIF KİMYA KONULARI 5. SINIF KİMYA KONULARI ISI VE SICAKLIK ISI Sıcaklıkları farklı olan maddeler bir araya konulduğunda aralarında enerji alış verişi olur. Alınan ya da verilen enerji ısı enerjisi denir. Isı ve sıcaklık

Detaylı

Bölüm 5 KONTROL HACİMLERİ İÇİN KÜTLE VE ENERJİ ÇÖZÜMLEMESİ. Bölüm 5: Kontrol Hacimleri için Kütle ve Enerji Çözümlemesi

Bölüm 5 KONTROL HACİMLERİ İÇİN KÜTLE VE ENERJİ ÇÖZÜMLEMESİ. Bölüm 5: Kontrol Hacimleri için Kütle ve Enerji Çözümlemesi Bölüm 5 KONTROL HACİMLERİ İÇİN KÜTLE VE ENERJİ ÇÖZÜMLEMESİ 1 Amaçlar Kütlenin korunumu ilkesi geliştirilecektir. Kütlenin korunumu ilkesi sürekli ve sürekli olmayan akış sistemlerini içeren çeşitli sistemlere

Detaylı

28/5/2009 TARİHLİ VE 2108/30 SAYILI KURUL KARARI 11 HAZİRAN 2009 TARİHLİ VE 27255 SAYILI RESMİ GAZETEDE YAYIMLANMIŞTIR.

28/5/2009 TARİHLİ VE 2108/30 SAYILI KURUL KARARI 11 HAZİRAN 2009 TARİHLİ VE 27255 SAYILI RESMİ GAZETEDE YAYIMLANMIŞTIR. 28/5/2009 TARİHLİ VE 2108/30 SAYILI KURUL KARARI 11 HAZİRAN 2009 TARİHLİ VE 27255 SAYILI RESMİ GAZETEDE YAYIMLANMIŞTIR. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan: ELEKTRĠK PĠYASASI DENGELEME VE UZLAġTIRMA YÖNETMELĠĞĠ

Detaylı

Maddeye dışarıdan ısı verilir yada alınırsa maddenin sıcaklığı değişir. Dışarıdan ısı alan maddenin Kinetik Enerjisi dolayısıyla taneciklerinin

Maddeye dışarıdan ısı verilir yada alınırsa maddenin sıcaklığı değişir. Dışarıdan ısı alan maddenin Kinetik Enerjisi dolayısıyla taneciklerinin Maddeye dışarıdan ısı verilir yada alınırsa maddenin sıcaklığı değişir. Dışarıdan ısı alan maddenin Kinetik Enerjisi dolayısıyla taneciklerinin titreşim hızı artar. Tanecikleri bir arada tutan kuvvetler

Detaylı

Isı ve sıcaklık arasındaki fark : Isı ve sıcaklık birbiriyle bağlantılı fakat aynı olmayan iki kavramdır.

Isı ve sıcaklık arasındaki fark : Isı ve sıcaklık birbiriyle bağlantılı fakat aynı olmayan iki kavramdır. MADDE VE ISI Madde : Belli bir kütlesi, hacmi ve tanecikli yapısı olan her şeye madde denir. Maddeler ısıtıldıkları zaman tanecikleri arasındaki mesafe, hacmi ve hareket enerjisi artar, soğutulduklarında

Detaylı

> > 2. Kaplardaki sıvıların sıcaklığı 70 o C ye getirilirse sahip oldukları ısı miktarlarını sıralayınız.

> > 2. Kaplardaki sıvıların sıcaklığı 70 o C ye getirilirse sahip oldukları ısı miktarlarını sıralayınız. 1. Tost makinesinin ısınması 2. Hızlı giden arabanın fren yapmasıyla lastiklerin ısınması 3. Yazın güneşte kalan suyun ısınması 4. Odunun yanması 5. Ütünün ısınması 6. Koşu bandında tempolu yürüyen adam

Detaylı

a) Isı Enerjisi Birimleri : Kalori (cal) Kilo Kalori (kcal)

a) Isı Enerjisi Birimleri : Kalori (cal) Kilo Kalori (kcal) 1- Maddenin Tanecikli Yapısı : Boşlukta yer kaplayan, hacmi, kütlesi ve eylemsizliği olan her şeye madde denir. Madde, doğada fiziksel özelliklerine göre katı, sıvı ve gaz olarak 3 halde bulunur. Madde

Detaylı

Kuvvet kavramı TEMAS KUVVETLERİ KUVVET KAVRAMI. Fiziksel temas sonucu ortaya çıkarlar BÖLÜM 5 HAREKET KANUNLARI

Kuvvet kavramı TEMAS KUVVETLERİ KUVVET KAVRAMI. Fiziksel temas sonucu ortaya çıkarlar BÖLÜM 5 HAREKET KANUNLARI BÖLÜM 5 HAREKET KANUNLARI 1. Kuvvet avramı. Newton un 1. yasası ve eylemsiz sistemler 3. Kütle 4. Newton un. yasası 5. Kütle-çeim uvveti ve ağırlı 6. Newton un 3. yasası 7. Newton yasalarının bazı uygulamaları

Detaylı

ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞĐŞĐM ÜNĐTE 5 : MADDENĐN HALLERĐ VE ISI

ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞĐŞĐM ÜNĐTE 5 : MADDENĐN HALLERĐ VE ISI ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞĐŞĐM ÜNĐTE 5 : MADDENĐN HALLERĐ VE ISI F- HAL DEĞĐŞĐM ISILARI (ERĐME DONMA VE BUHARLAŞMA YOĞUŞMA ISISI) 1- Hal Değişim Sıcaklıkları (Noktaları) 2- Hal Değişim Isısı 3- Hal Değişim

Detaylı

Maarif Günlüğü FEN BİLİMLERİ ISI VE SICAKLIK-1. Eğitim ve Kültür Yayıncılığı. Öz Isı (Cal /gr C) Su 4,18 Cam 0,45 Buz 2,09 Yağ 1,96

Maarif Günlüğü FEN BİLİMLERİ ISI VE SICAKLIK-1. Eğitim ve Kültür Yayıncılığı. Öz Isı (Cal /gr C) Su 4,18 Cam 0,45 Buz 2,09 Yağ 1,96 Madde Öz Isı (Cal gr/ C) K 0,96 L 0,63 M 0,78 N 0,81 1. Tabloda öz ısıları verilen ilk sıcaklıkları eşit olan K,L,M ve N sıvılarına özdeş ısıtıcılarla eşit süre ısı verildiğinde hangi maddenin son sıcaklığı

Detaylı

ISI SICAKLIK GENLEŞME

ISI SICAKLIK GENLEŞME ISI SICAKLIK GENLEŞME SICAKLIK Bir maddenin belli bir ölçüye göre, soğukluğunu veya ılıklığını gösteren nicelik, sıcaklık olarak bilinir. Bir maddenin ortalama kinetik enerjisi ile orantılı olan büyüklüğe

Detaylı

3)Maddenin Tanecikli Yapısı ve Isı

3)Maddenin Tanecikli Yapısı ve Isı 3)Maddenin Tanecikli Yapısı ve Isı 1- Maddenin Tanecikli Yapısı Boşlukta yer kaplayan, hacmi, kütlesi ve eylemsizliği olan her şeye madde denir. Madde, doğada fiziksel özelliklerine göre katı, sıvı ve

Detaylı

MAK 401 Konu 6 : Sıcaklık Ölçümleri (Burada verilenler sadece slaytlardır. Dersleri dinleyerek gerekli yerlerde notlar almanız ve kitap destekli çalışmanız sizin açınızdan çok daha uygun olacaktır.) Giriş

Detaylı

1. HAFTA Giriş ve Temel Kavramlar

1. HAFTA Giriş ve Temel Kavramlar 1. HAFTA Giriş ve Temel Kavramlar TERMODİNAMİK VE ISI TRANSFERİ Isı: Sıcaklık farkının bir sonucu olarak bir sistemden diğerine transfer edilebilen bir enerji türüdür. Termodinamik: Bir sistem bir denge

Detaylı

BÖLÜM 1: TEMEL KAVRAMLAR

BÖLÜM 1: TEMEL KAVRAMLAR Sistem ve Hal Değişkenleri Üzerinde araştırma yapmak üzere sınırladığımız bir evren parçasına sistem, bu sistemi çevreleyen yere is ortam adı verilir. İzole sistem; Madde ve her türden enerji akışına karşı

Detaylı

5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ KİMYA KONULARI MADDENİN DEĞİŞMESİ VE TANINMASI

5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ KİMYA KONULARI MADDENİN DEĞİŞMESİ VE TANINMASI 5.SINIF FEN VE TEKNOLOJİ KİMYA KONULARI MADDENİN DEĞİŞMESİ VE TANINMASI Yeryüzündeki sular küçük damlacıklar halinde havaya karışır. Bu damlacıklara su buharı diyoruz. Suyun küçük damlacıklar halinde havaya

Detaylı

GÜNEŞ ENERJİSİYLE ÇALIŞAN ISI POMPASININ DENEYSEL İNCELENMESİ EXPERIMENTAL INVESTIGATION OF THE HEAT PUMP RUNNING WITH SOLAR ENERGY

GÜNEŞ ENERJİSİYLE ÇALIŞAN ISI POMPASININ DENEYSEL İNCELENMESİ EXPERIMENTAL INVESTIGATION OF THE HEAT PUMP RUNNING WITH SOLAR ENERGY Isı Bilimi ve Teniği Dergisi, 6,, 3-8, 6 J. of Thermal Science and Technology 6 TIBTD Printed in Turey ISSBN 3-365 GÜNEŞ ENERJİSİYLE ÇALIŞAN ISI POMPASININ DENEYSEL İNCELENMESİ adir BAIRCI* ve Bedri YÜSEL**

Detaylı

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ SAKARYA MESLEK YÜKSEKOKULU

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ SAKARYA MESLEK YÜKSEKOKULU TERMODİNAMİK Öğr. Gör. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ SAKARYA MESLEK YÜKSEKOKULU ISI Maddenin kütlesine, cinsine ve sıcaklık farkına bağımlı olarak sıcaklığını birim oranda değiştirmek için gerekli olan veri miktarına

Detaylı

Termodinamik. Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Lütfullah Kuddusi. Bölüm 4: Kapalı Sistemlerin Enerji Analizi

Termodinamik. Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Lütfullah Kuddusi. Bölüm 4: Kapalı Sistemlerin Enerji Analizi Termodinamik Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Lütfullah Kuddusi 1 Bölüm 4 KAPALI SİSTEMLERİN ENERJİ ANALİZİ 2 Amaçlar Özellikle otomobil motoru ve kompresör gibi pistonlu makinelerde yaygın olarak karşılaşılan

Detaylı

MADDENİN TANECİKLİ YAPISI VE ISI. Maddenin Sınıflandırılması

MADDENİN TANECİKLİ YAPISI VE ISI. Maddenin Sınıflandırılması Maddenin Sınıflandırılması 1.Katı Tanecikler arasında boşluk yoktur. Genleşir. Sıkıştırılamaz 2.Sıvı Tanecikler arasında boşluk azdır. Konulduğu kabın şeklini alır. Azda olsa sıkıştırılabilir. Genleşir.

Detaylı

BASINÇ BİRİMLERİ. 1 Atm = 760 mmhg = 760 Torr

BASINÇ BİRİMLERİ. 1 Atm = 760 mmhg = 760 Torr BASINÇ BİRİMLERİ - Sıı Sütunu Cinsinden anılanan Biriler:.- orr: C 'de yüseliğindei cıa sütununun tabanına yaış olduğu basınç bir torr'dur..- SS: + C 'de yüseliğindei su sütununun tabanına yaış olduğu

Detaylı

MADDENİN TANECİKLİ YAPISI VE ISI

MADDENİN TANECİKLİ YAPISI VE ISI MADDENİN TANECİKLİ YAPISI VE ISI Maddenin Tanecikli Yapısı ve Isı Madde:Hacmi ve kütlesi olan her şey. Molekül:Aynı ya da farklı cins atomlardan oluşmuş, bir maddenin tüm özelliğini taşıyan en küçük parçası.

Detaylı

MADDENİN ISI ETKİSİYLE HAL DEĞİŞİMİ SEZEN DEMİR

MADDENİN ISI ETKİSİYLE HAL DEĞİŞİMİ SEZEN DEMİR ISINMA VE SOĞUMA Her maddenin bir sıcaklığı vardır. Örneğin; çay ya da yeni pişirilmiş bir çorba sıcaktır. Buzdolabından çıkarılan su ya da dondurma ise soğuktur. Maddelerin hangisinin sıcak, hangisinin

Detaylı

DENEY 3. HOOKE YASASI. Amaç:

DENEY 3. HOOKE YASASI. Amaç: DENEY 3. HOOKE YASASI Amaç: ) Herhangi bir uvvet altındai yayın nasıl davrandığını araştırma ve bu davranışın Hooe Yasası ile tam olara açılandığını ispatlama. ) Kütle yay sisteminin salınım hareeti için

Detaylı

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ Bölüm 1 DAİRESEL HAREKET Bölüm 2 İŞ, GÜÇ, ENERJİ ve MOMENTUM

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ Bölüm 1 DAİRESEL HAREKET Bölüm 2 İŞ, GÜÇ, ENERJİ ve MOMENTUM ÖNSÖZ İÇİNDEKİLER III Bölüm 1 DAİRESEL HAREKET 11 1.1. Dairesel Hareket 12 1.2. Açısal Yol 12 1.3. Açısal Hız 14 1.4. Açısal Hız ile Çizgisel Hız Arasındaki Bağıntı 15 1.5. Açısal İvme 16 1.6. Düzgün Dairesel

Detaylı

Termodinamik Termodinamik Süreçlerde İŞ ve ISI

Termodinamik Termodinamik Süreçlerde İŞ ve ISI Termodinamik Süreçlerde İŞ ve ISI Termodinamik Hareketli bir pistonla bağlantılı bir silindirik kap içindeki gazı inceleyelim (Şekil e bakınız). Denge halinde iken, hacmi V olan gaz, silindir çeperlerine

Detaylı

1) Isı Alır Genleşir, Isı Verir Büzülür

1) Isı Alır Genleşir, Isı Verir Büzülür 1) Isı Alır Genleşir, Isı Verir Büzülür Bir bardak suyun içine buz parçaları koyduğumuzda suyun sıcaklığının azaldığını gözlemleriz. Sonuç olarak ısının maddeler üzerindeki en belirgin etkisi sıcaklık

Detaylı

ISI VE SICAKLIK KAVRAM ÖLÇEĞİ (ISKÖ)

ISI VE SICAKLIK KAVRAM ÖLÇEĞİ (ISKÖ) ISI VE SICAKLIK KAVRAM ÖLÇEĞİ (ISKÖ) 2010 Hasan Şahin KIZILCIK hskizilcik@gazi.edu.tr Mustafa TAN mtan@gazi.edu.tr Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi, OFMAE Bölümü, Fizik Eğitimi Anabilim Dalı Ankara/Türkiye

Detaylı

SIVILAR VE ÖZELLİKLERİ

SIVILAR VE ÖZELLİKLERİ SIVILAR VE ÖZELLİKLERİ Sıcaklık düşürüldükçe kinetik enerjileri azalan gaz molekülleri sıvı hale geçer. Sıvı haldeki tanecikler birbirine temas edecek kadar yakın olduğundan aralarındaki çekim kuvvetleri

Detaylı

SICAKLIK NEDİR? Sıcaklık termometre

SICAKLIK NEDİR? Sıcaklık termometre SICAKLIK NEDİR? Sıcaklık maddedeki moleküllerin hareket hızları ile ilgilidir. Bu maddeler için aynı veya farklı olabilir. Yani; Sıcaklık ortalama hızda hareket eden bir molekülün hareket (kinetik) enerjisidir.

Detaylı

Bölüm 4 KAPALI SİSTEMLERİN ENERJİ ANALİZİ

Bölüm 4 KAPALI SİSTEMLERİN ENERJİ ANALİZİ Bölüm 4 KAPALI SİSTEMLERİN ENERJİ ANALİZİ http://public.cumhuriyet.edu.tr/alipinarbasi/ 1 Prof. Dr. Ali PINARBAŞI Amaçlar Özellikle otomobil motoru ve kompresör gibi pistonlu makinelerde yaygın olarak

Detaylı

MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ ERİME VE DONMA NOKTASI

MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ ERİME VE DONMA NOKTASI MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ KAYNAMA NOKTASI ERİME VE DONMA NOKTASI YOĞUNLUK Bir maddeyi diğerlerinden ayırmamıza ve ayırdığımız maddeyi tanımamıza yarayan özelliklere denir. K A Y N A M A MADDENİN

Detaylı

A) B) C) D) Aşağıdakilerden hangisi öz ısı birimini ifade eder? I. J/g

A) B) C) D) Aşağıdakilerden hangisi öz ısı birimini ifade eder? I. J/g 8.6.1. Özısı 8.6.1.1. Özısıyı tanımlar ve yaptığı deneylerle farklı maddelerin özısılarının farklı olabileceği çıkarımında bulunur. :8.6.1.1 Test: 1 8.6.1. Özısı 8.6.1.1. Özısıyı tanımlar ve yaptığı deneylerle

Detaylı

NOT: Toplam 5 soru çözünüz, sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR VE ÇÖZÜMLER

NOT: Toplam 5 soru çözünüz, sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR VE ÇÖZÜMLER Adı- Soyadı: Fakülte No : Gıda Mühendisliği Bölümü, 2015/2016 Öğretim Yılı, Güz Yarıyılı 00391-Termodinamik Dersi, Bütünleme Sınavı Soru ve Çözümleri 20.01.2016 Soru (puan) 1 (20) 2 (20) 3 (20) 4 (20)

Detaylı

Proses Tekniği TELAFİ DERSİ

Proses Tekniği TELAFİ DERSİ Proses Tekniği TELAFİ DERSİ Psikometrik diyagram Psikometrik diyagram İklimlendirme: Duyulur ısıtma (ω=sabit) Bu sistemlerde hava sıcak bir akışkanın bulunduğu boruların veya direnç tellerinin üzerinden

Detaylı

R-712 SOĞUTMA LABORATUAR ÜNİTESİ DENEY FÖYLERİ

R-712 SOĞUTMA LABORATUAR ÜNİTESİ DENEY FÖYLERİ DENEYSAN EĞİTİM CİHAZLARI SAN. VE TİC. Yeni sanayi sitesi 36.Sok. No:22 BALIKESİR Telefaks:0266 2461075 http://www.deneysan.com R-712 SOĞUTMA LABORATUAR ÜNİTESİ DENEY FÖYLERİ HAZIRLAYAN Yrd.Doç.Dr. Hüseyin

Detaylı

6. Kütlesi 600 g ve öz ısısı c=0,3 cal/g.c olan cismin sıcaklığı 45 C den 75 C ye çıkarmak için gerekli ısı nedir?

6. Kütlesi 600 g ve öz ısısı c=0,3 cal/g.c olan cismin sıcaklığı 45 C den 75 C ye çıkarmak için gerekli ısı nedir? ADI: SOYADI: No: Sınıfı: A) Grubu Tarih.../.../... ALDIĞI NOT:... ( ) a) Termometreler genleşme ilkesine göre çalışır. ( ) b) Isı ve sıcaklık eş anlamlı kavramlardır. ( ) c) Fahrenheit ve Celsius termometrelerinin

Detaylı

TERMODİNAMİK / HAL DEĞİŞİMİ

TERMODİNAMİK / HAL DEĞİŞİMİ TRMOİNMİK / HL ĞİŞİMİ Maddenin Isı İletkenliği / Isı Sıcaklık Farkı / asıncın rime Noktasına tkisi / Nem Sorular TRMOİNMİK Isıl denge; sıcaklıkları farklı cisimler birbirine değerek ortak bir sıcaklığa

Detaylı

Deneyin Adı: İklimlendirme Sistemi Test Ünitesi (Yaz Çalışması)

Deneyin Adı: İklimlendirme Sistemi Test Ünitesi (Yaz Çalışması) Deneyin Adı: İklimlendirme Sistemi Test Ünitesi (Yaz Çalışması) Deneyin yapılacağı yer: Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü Laboratuar Binası, Giriş Kat 1) Deneyin Amacı İklimlendirme sistemleri günümüzde

Detaylı

ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞĐŞĐM ÜNĐTE 5 : MADDENĐN HALLERĐ VE ISI

ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞĐŞĐM ÜNĐTE 5 : MADDENĐN HALLERĐ VE ISI ÖĞRENME ALANI : MADDE VE DEĞĐŞĐM ÜNĐTE 5 : MADDENĐN HALLERĐ VE ISI G- ISINMA SOĞUMA EĞRĐLERĐ (2 SAAT) 1- Suyun Isınma (Buzun Hal Değişim) Grafiği (Buzun Su Buharı Haline Geçmesi) 2- Suyun Soğuma (Su Buharının

Detaylı

MADDENİN HAL DEĞİŞİMLERİ

MADDENİN HAL DEĞİŞİMLERİ MADDENİN HAL DEĞİŞİMLERİ Maddenin 3 hali vardır. örnek 1.KATI HALİ buz Maddenin hal değiştirmesinin sebebi ısı alışverişi yapmasıdır. 2.SIVI HALİ 3.GAZ HALİ su su buharı Maddenin ısı alarak katı halden

Detaylı

İnstagram:kimyaci_glcn_hoca GAZLAR-2. İnstagram:kimyaci_glcn_hoca

İnstagram:kimyaci_glcn_hoca GAZLAR-2. İnstagram:kimyaci_glcn_hoca GAZLAR-2 GERÇEK GAZLAR Gazların davranışlarını açıklayan kinetik teoriye göre; 1. Gaz tanecikleri çok küçük hacme sahip olduklarından kabın hacmine göre gaz taneciklerinin hacmi ihmal edilebilir. 2. Gaz

Detaylı

MOTORLU ARAÇLAR TEKNOLOJİSİ

MOTORLU ARAÇLAR TEKNOLOJİSİ .C. MİLLÎ EĞİİM BAKANLIĞI MOORLU ARAÇLAR EKNOLOJİSİ MOOR ÇERİMLERİ E YAKILAR Anara, 0 Bu modül, meslei ve teni eğitim oul/urumlarında uygulanan Çerçeve Öğretim rogramlarında yer alan yeterlileri azandırmaya

Detaylı

Özgül ısı : Q C p = m (Δ T)

Özgül ısı : Q C p = m (Δ T) Özgül ısı : Bir maddenin faz değişimine uğramaksızın belli bir sıcaklığa ulaşması için, bu maddenin birim kütlesi tarafından kazanılan veya kaybedilen ısı miktarıdır. Q C p = m (Δ T) 1 Gıdaların Özgül

Detaylı

Ünite: 4. Isıtılan aynı cins maddelerdeki sıcaklık değişimi; ısıtılma süresine, madde miktarına, ısıtıcı gücüne veya ısıtıcı sayısına bağlıdır.

Ünite: 4. Isıtılan aynı cins maddelerdeki sıcaklık değişimi; ısıtılma süresine, madde miktarına, ısıtıcı gücüne veya ısıtıcı sayısına bağlıdır. 5. FÖY FE BİİERİ madde ve EDÜSTRİ GS eler Öğreneceğiz? 2 Ders Saati ÖZ ISI Isı--ütle İlişkisi Öz Isı Isı--ütle İlişkisi Isıtılan aynı cins maddelerdeki sıcaklık değişimi; ısıtılma süresine, madde miktarına,

Detaylı

MADDENİN TANECİKLİ YAPISI MADDENİN TANECİKLİ YAPISI VE ISI. ısı b)isı Enerjisi Birimlerinin Dönüşümü. a) Isı Enerjisi Birimleri

MADDENİN TANECİKLİ YAPISI MADDENİN TANECİKLİ YAPISI VE ISI. ısı b)isı Enerjisi Birimlerinin Dönüşümü. a) Isı Enerjisi Birimleri MADDENİN TANECİKLİ YAPISI VE ISI MADDENİN TANECİKLİ YAPISI Madde:Boşlukta yer kaplayan, hacmi, kütlesi ve eylemsizliği olan her şeye madde denir. ** Madde hangi halde olursa olsun bütün maddeler taneciklerden

Detaylı

60 C. Şekil 5.2: Kütlesi aym, sıcaklıkları farklı aym maddeler arasındaki ısı alışverişi

60 C. Şekil 5.2: Kütlesi aym, sıcaklıkları farklı aym maddeler arasındaki ısı alışverişi 5.2 ISI ALIŞ VERİŞİ VE SICAKLIK DEĞİŞİMİ Isı, sıcaklıkları farklı iki maddenin birbirine teması sonucunda, sıcaklığı yüksek olan maddeden sıcaklığı düşük olatı maddeye aktarılan enerjidir. Isı aktanm olayında,

Detaylı

Termodinamik İdeal Gazlar Isı ve Termodinamiğin 1. Yasası

Termodinamik İdeal Gazlar Isı ve Termodinamiğin 1. Yasası İdeal Gazlar Isı ve Termodinamiğin 1. Yasası İdeal Gazlar P basıncında, V hacmindeki bir kaba konulan kütlesi m ve sıcaklığı T olan bir gazın özellikleri ele alınacaktır. Bu kavramların birbirleriyle nasıl

Detaylı

YTÜ Makine Mühendisliği Bölümü Termodinamik ve Isı Tekniği Anabilim Dalı Özel Laboratuvar Dersi Evaporatif Soğutma Deney Raporu

YTÜ Makine Mühendisliği Bölümü Termodinamik ve Isı Tekniği Anabilim Dalı Özel Laboratuvar Dersi Evaporatif Soğutma Deney Raporu YTÜ Makine Mühendisliği Bölümü Termodinamik ve Isı Tekniği Anabilim Dalı Özel Laboratuvar Dersi Evaporatif Soğutma Deney Raporu Laboratuar Tarihi: Laboratuarı Yöneten: Numara: Adı Soyadı: Grup/Alt grup:..

Detaylı

MADDENİN HALLERİ VE ISI

MADDENİN HALLERİ VE ISI MADDENİN HALLERİ VE ISI Isı ve Sıcaklık Enerji Dönüşümü ve Özısı Maddenin Halleri ve Isı Alışverişi Erime-Donma ve Buharlaşma-Yoğuşma Isısı Isınma-Soğuma Eğrileri Hazırlayan :Arif Özgür ÜLGER Muğla, 2017

Detaylı

Termal Genleşme İdeal Gazlar Isı Termodinamiğin 1. Yasası Entropi ve Termodinamiğin 2. Yasası

Termal Genleşme İdeal Gazlar Isı Termodinamiğin 1. Yasası Entropi ve Termodinamiğin 2. Yasası Termal Genleşme İdeal Gazlar Isı Termodinamiğin 1. Yasası Entropi ve Termodinamiğin 2. Yasası Sıcaklık, bir gaz molekülünün kütle merkezi hareketinin ortalama kinetic enerjisinin bir ölçüsüdür. Sıcaklık,

Detaylı

TARIMSAL YAPILAR. Prof. Dr. Metin OLGUN. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü

TARIMSAL YAPILAR. Prof. Dr. Metin OLGUN. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü TARIMSAL YAPILAR Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, İklimsel Çevre ve Yönetimi Temel Kavramlar 2 İklimsel Çevre Denetimi Isı

Detaylı

MOTORLAR-5 HAFTA GERÇEK MOTOR ÇEVRİMİ

MOTORLAR-5 HAFTA GERÇEK MOTOR ÇEVRİMİ MOTORLAR-5 HAFTA GERÇEK MOTOR ÇEVRİMİ Yrd.Doç.Dr. Alp Tekin ERGENÇ GERÇEK MOTOR ÇEVRİMİ Gerçek motor çevrimi standart hava (teorik) çevriminden farklı olarak emme, sıkıştırma,tutuşma ve yanma, genişleme

Detaylı

METEOROLOJİ. III. Hafta: Sıcaklık

METEOROLOJİ. III. Hafta: Sıcaklık METEOROLOJİ III Hafta: Sıcaklık SICAKLIK Doğada 2 tip denge var 1 Enerji ve sıcaklık dengesi (Gelen enerji = Giden enerji) 2 Su dengesi (Hidrolojik döngü) Cisimlerin molekülleri titreşir, ancak 273 o C

Detaylı

GIDALARIN BAZI FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ

GIDALARIN BAZI FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ GIDALARIN BAZI FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ Gıdalara uygulanan çeşitli işlemlere ilişkin bazı hesaplamalar için, gıdaların bazı fiziksel özelliklerini yansıtan sayısal değerlere gereksinim bulunmaktadır. Gıdaların

Detaylı

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ GIDA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ GMU 319 MÜHENDİSLİK TERMODİNAMİĞİ Çalışma Soruları #4 ün Çözümleri

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ GIDA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ GMU 319 MÜHENDİSLİK TERMODİNAMİĞİ Çalışma Soruları #4 ün Çözümleri HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ GIDA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ GMU 319 MÜHENDİSLİK TERMODİNAMİĞİ Çalışma Soruları #4 ün Çözümleri Veriliş Tarihi: 18/11/2018 1) Durdurucular bulunan bir piston silindir düzeneğinde başlanğıçta

Detaylı

4.SINIF KİMYA KONULARI

4.SINIF KİMYA KONULARI K A İ M Y 4.SINIF KİMYA KONULARI MADDEYİ TANIYALIM MADDE NEDİR? Çevremizde dokunduğumuz,kokladığımız,gördü ğümüz birbirinden farklı birçok varlık vardır.az veya çok yer kaplayan her varlık madde olarak

Detaylı

DENEY 3. MADDENİN ÜÇ HALİ: NİTEL VE NİCEL GÖZLEMLER Sıcaklık ilişkileri

DENEY 3. MADDENİN ÜÇ HALİ: NİTEL VE NİCEL GÖZLEMLER Sıcaklık ilişkileri DENEY 3 MADDENİN ÜÇ HALİ: NİTEL VE NİCEL GÖZLEMLER Sıcaklık ilişkileri AMAÇ: Maddelerin üç halinin nitel ve nicel gözlemlerle incelenerek maddenin sıcaklık ile davranımını incelemek. TEORİ Hal değişimi,

Detaylı

E = U + KE + KP = (kj) U = iç enerji, KE = kinetik enerji, KP = potansiyel enerji, m = kütle, V = hız, g = yerçekimi ivmesi, z = yükseklik

E = U + KE + KP = (kj) U = iç enerji, KE = kinetik enerji, KP = potansiyel enerji, m = kütle, V = hız, g = yerçekimi ivmesi, z = yükseklik Enerji (Energy) Enerji, iş yapabilme kabiliyetidir. Bir sistemin enerjisi, o sistemin yapabileceği azami iştir. İş, bir cisme, bir kuvvetin tesiri ile yol aldırma, yerini değiştirme şeklinde tarif edilir.

Detaylı

NOT: Toplam 5 soru çözünüz, sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR VE ÇÖZÜMLER

NOT: Toplam 5 soru çözünüz, sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR VE ÇÖZÜMLER Adı- Soyadı: Fakülte No : Gıda Mühendisliği Bölümü, 2016/2017 Öğretim Yılı, Güz Yarıyılı 00391-Termodinamik Dersi, Dönem Sonu Sınavı Soru ve Çözümleri 13.01.2017 Soru (puan) 1 (20) 2 (20) 3 (20) 4 (20)

Detaylı

METEOROLOJİ. VI. Hafta: Nem

METEOROLOJİ. VI. Hafta: Nem METEOROLOJİ VI. Hafta: Nem NEM Havada bulunan su buharı nem olarak tanımlanır. Yeryüzündeki okyanuslardan, denizlerden, göllerden, akarsulardan, buz ve toprak yüzeylerinden buharlaşma ve bitkilerden terleme

Detaylı

NOT: Toplam 5 soru çözünüz, sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR VE ÇÖZÜMLER

NOT: Toplam 5 soru çözünüz, sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR VE ÇÖZÜMLER Adı- Soyadı: Fakülte No : Gıda Mühendisliği Bölümü, 2015/2016 Öğretim Yılı, Güz Yarıyılı 00391-Termodinamik Dersi, Dönem Sonu Sınavı Soru ve Çözümleri 07.01.2016 Soru (puan) 1 (20) 2 (20) 3 (20) 4 (20)

Detaylı

NOT: Toplam 5 soru çözünüz, sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR VE ÇÖZÜMLER

NOT: Toplam 5 soru çözünüz, sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR VE ÇÖZÜMLER Adı- Soyadı : Fakülte No : Gıda Mühendisliği Bölümü, 2014/2015 Öğretim Yılı, Güz Yarıyılı 00391-Termodinamik Dersi, Bütünleme Sınavı Soru ve Çözümleri 23.01.2015 Soru (puan) 1 (20) 2 (20) 3 (20) 4 (20)

Detaylı

O )molekül ağırlığı 18 g/mol ve 1g suyun kapladığı hacimde

O )molekül ağırlığı 18 g/mol ve 1g suyun kapladığı hacimde 1) Suyun ( H 2 O )molekül ağırlığı 18 g/mol ve 1g suyun kapladığı hacimde 10 6 m 3 olduğuna göre, birbirine komşu su moleküllerinin arasındaki uzaklığı Avagadro sayısını kullanarak hesap ediniz. Moleküllerin

Detaylı

ITAP Fizik Olimpiyat Okulu

ITAP Fizik Olimpiyat Okulu Ei Aralı Seviyesinde Denee Sınavı. Uzunluğu R/ olan bir zincirin ucu yarıçapı R olan pürüzsüz bir ürenin tepe notasına bağlıdır (şeildei ibi). Bilinen bir anda bu uç serbest bıraılıyor. )Uç serbest bıraıldığı

Detaylı

Fizik 203. Ders 6 Kütle Çekimi-Isı, Sıcaklık ve Termodinamiğe Giriş Ali Övgün

Fizik 203. Ders 6 Kütle Çekimi-Isı, Sıcaklık ve Termodinamiğe Giriş Ali Övgün Fizik 203 Ders 6 Kütle Çekimi-Isı, Sıcaklık ve Termodinamiğe Giriş Ali Övgün Ofis: AS242 Fen ve Edebiyat Fakültesi Tel: 0392-630-1379 ali.ovgun@emu.edu.tr www.aovgun.com Kepler Yasaları Güneş sistemindeki

Detaylı

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 5. Soğutma Şekline Göre Hava soğutmalı motortar: Bu motorlarda, silindir yüzeylerindeki ince metal kanatçıklar vasıtasıyla ısı transferi yüzey alanı artırılır. Motor krank milinden hareket alan bir fan

Detaylı

GÜNEŞ ENERJİSİ SİSTEMLERİNDE KANATÇIK YÜZEYİNDEKİ SICAKLIK DAĞILIMININ SONLU FARKLAR METODU İLE ANALİZİ

GÜNEŞ ENERJİSİ SİSTEMLERİNDE KANATÇIK YÜZEYİNDEKİ SICAKLIK DAĞILIMININ SONLU FARKLAR METODU İLE ANALİZİ TEKNOLOJİ, Cilt 7, (2004), Sayı 3, 407-414 TEKNOLOJİ GÜNEŞ ENERJİSİ SİSTEMLERİNDE KANATÇIK YÜZEYİNDEKİ SICAKLIK DAĞILIMININ SONLU FARKLAR METODU İLE ANALİZİ ÖZET Himet DOĞAN Mustafa AKTAŞ Tayfun MENLİK

Detaylı

2. TRANSFORMATÖRLER. 2.1 Temel Bilgiler

2. TRANSFORMATÖRLER. 2.1 Temel Bilgiler . TRANSFORMATÖRLER. Temel Bilgiler Transformatörlerde hareet olmadığından dolayı sürtünme ve rüzgar ayıpları mevcut değildir. Dolayısıyla transformatörler, verimi en yüse (%99 - %99.5) olan eletri maineleridir.

Detaylı

TERMODİNAMİĞİN ÜÇÜNCÜ YASASI

TERMODİNAMİĞİN ÜÇÜNCÜ YASASI Termodinamiğin Üçüncü Yasası: Mutlak Entropi Yalnızca entropi değişiminin hesaplanmasında kullanılan termodinamiğin ikinci yasasının ds = q tr /T şeklindeki matematiksel tanımından entropinin mutlak değerine

Detaylı

DERS III ÜRETİM HATLARI. akış tipi üretim hatları. hat dengeleme. hat dengeleme

DERS III ÜRETİM HATLARI. akış tipi üretim hatları. hat dengeleme. hat dengeleme DERS ÜRETİM HATLAR ÜRETİM HATLAR Üretim hatları, malzemenin bir seri işlemden geçere ürün haline dönüştürülmesini sağlayan bir maineler ve/veya iş istasyonları dizisidir. Bir üretim hattı üzerinde te bir

Detaylı

DENEY FÖYÜ BALIKESİR-2015

DENEY FÖYÜ BALIKESİR-2015 DENEY FÖYÜ BALIKESİR-2015 2 İçindekiler DEVRE ŞEMASI... 3 DENEY SETİNDE KULLANILAN MALZEMELER... 3 TEORİK BİLGİ... 4 BOYLE-MARİOTTE KANUNU... 4 GAY-LUSSAC KANUNU... 7 DENEYLER... 10 Deney TE 680-01...

Detaylı

IR (İNFRARED) Absorpsiyon Spektroskopisi

IR (İNFRARED) Absorpsiyon Spektroskopisi IR (İNFRARED) Absorpsiyon Spetrosopisi Spetrosopi Yöntemler Spetrofotometri (UV-Visible, IR) Kolorimetri Atomi Absorbsiyon Spetrosopisi NMR Spetrosopisi ESR (Eletron Spin Rezonans) Spetrosopisi (Kütle

Detaylı

9. SINIF FİZİK YAZ TATİLİ ÖDEV KİTAPÇIĞI. MEV Koleji Özel Ankara Okulları

9. SINIF FİZİK YAZ TATİLİ ÖDEV KİTAPÇIĞI. MEV Koleji Özel Ankara Okulları 9. SINIF FİZİK YAZ TATİLİ ÖDEV KİTAPÇIĞI MEV Koleji Özel Ankara Okulları Sevgili öğrenciler; yorucu bir çalışma döneminden sonra hepiniz tatili hak ettiniz. Fakat öğrendiklerimizi kalıcı hale getirmek

Detaylı

1- İletken : Isıyı iyi ileten maddelere ısı iletkeni denir. Isı iletkenlerini oluşturan tanecikler arasındaki boşluk çok azdır ve tanecikler

1- İletken : Isıyı iyi ileten maddelere ısı iletkeni denir. Isı iletkenlerini oluşturan tanecikler arasındaki boşluk çok azdır ve tanecikler 1- İletken : Isıyı iyi ileten maddelere ısı iletkeni denir. Isı iletkenlerini oluşturan tanecikler arasındaki boşluk çok azdır ve tanecikler düzenlidir. Isı iletkenleri kısa sürede büyük miktarda ısı iletirler.

Detaylı

ÖĞRENME ALANI : FİZİKSEL OLAYLAR ÜNİTE 2 : KUVVET VE HAREKET

ÖĞRENME ALANI : FİZİKSEL OLAYLAR ÜNİTE 2 : KUVVET VE HAREKET ÖĞRENME ALANI : FİZİKSEL OLAYLAR ÜNİTE 2 : KUVVET VE HAREKET A BASINÇ VE BASINÇ BİRİMLERİ (5 SAAT) Madde ve Özellikleri 2 Kütle 3 Eylemsizlik 4 Tanecikli Yapı 5 Hacim 6 Öz Kütle (Yoğunluk) 7 Ağırlık 8

Detaylı

TERMODİNAMİK SINAV HAZIRLIK SORULARI BÖLÜM 4

TERMODİNAMİK SINAV HAZIRLIK SORULARI BÖLÜM 4 Kapalı Sistem Enerji Analizi TERMODİNAMİK SINAV HAZIRLIK SORULARI BÖLÜM 4 4-27 0.5 m 3 hacmindeki bir tank başlangıçta 160 kpa basınç ve %40 kuruluk derecesinde soğutucu akışkan-134a içermektedir. Daha

Detaylı

Örneğin; İki hidrojen (H) uyla, bir oksijen (O) u birleşerek hidrojen ve oksijenden tamamen farklı olan su (H 2

Örneğin; İki hidrojen (H) uyla, bir oksijen (O) u birleşerek hidrojen ve oksijenden tamamen farklı olan su (H 2 On5yirmi5.com Madde ve özellikleri Kütlesi, hacmi ve eylemsizliği olan herşey maddedir. Yayın Tarihi : 21 Ocak 2014 Salı (oluşturma : 2/9/2016) Kütle hacim ve eylemsizlik maddenin ortak özelliklerindendir.çevremizde

Detaylı

7. Bölüm: Termokimya

7. Bölüm: Termokimya 7. Bölüm: Termokimya Termokimya: Fiziksel ve kimyasal değişimler sürecindeki enerji (ısı ve iş) değişimlerini inceler. sistem + çevre evren Enerji: İş yapabilme kapasitesi. İş(w): Bir kuvvetin bir cismi

Detaylı

3-KOMPRESÖRLER. 3.1- Temel Esaslar. 3.1.1- Termodinamik Kayıplar:

3-KOMPRESÖRLER. 3.1- Temel Esaslar. 3.1.1- Termodinamik Kayıplar: 3-KOMPRESÖRLER 3.- Temel Esaslar 3..- Termodinami Kayılar: Aşağıdai şeilde, izotermi ve adiyabati sııştırmada omresör işleri aynı PV diyagramı üzerinde gösterilmiştir. Eğimi daha fazla olan eğri adiyabati,

Detaylı