TFD NÖROLOJİK FİZYOTERAPİ GRUBU BÜLTENİ. Cilt/Vol:2 Sayı/Issue:5 Mayıs/May

Transkript

1 TFD NÖROLOJİK FİZYOTERAPİ GRUBU BÜLTENİ Cilt/Vol:2 Sayı/Issue:5 Mayıs/May

2 4. NÖROLOJİK FİZYOTERAPİ SEMPOZYUMU TFD NÖROLOJİK FİZYOTERAPİ GRUBU VE PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ, FİZİK TEDAVİ VE REHABİLİTASYON YÜKSEK OKULU İŞBİRLİĞİ İLE GERÇEKLEŞTİRİLEN 4. NÖROLOJİK FİZYOTERAPİ SEMPOZYUMU; 150 FİZYO- TERAPİST, 295 FİZYOTERAPİ ÖĞRENCİSİ OLMAK ÜZERE 445 KİŞİNİN KATILIMI İLE GERÇEKLEŞTİRİLDİ. SEMPOZYUM BOYUNCA 6 OTURUMDA 18 KONUŞMACI KAS TONUSU BOZUKLUKLARINDA NÖROBİLİM VE NÖROLOJİK REHABİLİTASYON İLE İLGİLİ BİLGİ VE TECRÜBELERİNİ PAYLAŞTILAR. SEMPOZYUMDA 12 SÖZEL, 12 POSTER OLMAK ÜZERE 14 BİLDİRİYE YER VERİLDİ. İKİ GİN SÜREN BİLİMSEL PROGRAMI, 1 GÜNLÜK AFRODİSYAS GEZİ TURU TAKİP ETTİ.

3 SEMPOZYUM SONUNDA, TFD NÖROLOJİK FİZYOTERAPİ GRUP BAŞKANI DOÇ. DR. ARZU GÜÇLÜ GÜNDÜZ VE BAŞKAN YARDIM- CILARI; DOÇ. DR. SEVİL BİLGİN, DOÇ. DR. ÇİĞDEM ÖKSÜZ, DOÇ. DR. ÖZGE ERTEKİN VE YRD. DOÇ. DR. GÖZDE İYİGÜN NİSAN DÖNEMİ FAALİ- YETLERİNİ VE YILI FAALİYET PLANLARINI SUNDU (FAALİYET RAPORUNA SİTEMİZ- DEN ULAŞABİLİRSİNİZ). TFD NÖROLOJİK FİZYOTERAPİ GRUBUNUN KURUCULARI VE İLK BAŞKANI DOÇ. DR. BİRGÜL BALCI YA VE BAŞKAN YARDIM- CISI YRD. DOÇ. DR. MUHAMMET KILINÇ A DEĞERLİ HİZMETLERİ İÇİN TEŞEKKÜR BELGESİ VER- İLDİ YILI NÖROLOJİK FİZYO- TERAPİ GRUBU SEMPOZYU- MUNUN İSTANBUL ÜNİVER- SİTESİ, SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ FİZYOTERAPİ VE RE- HABİLİTASYON BÖLÜMÜ İŞ- BİRLİĞİ İLE İSTANBUL DA YAPIL- MASINA KARAR VERİLDİ.

4 BASINDA 4. NÖROLOJİK FİZYOTERAPİ SEMPOZYUMU

5 4. NÖROLOJİK FİZYOTERAPİ SEMPOZYUMU KONUŞMA ÖZETLERİ* MORFOLOJİK OLARAK ÜST VE ALT MOTOR NÖRON Prof. Dr. Esat Adıgüzel Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi, Anatomi AD, Denizli Sinir sistemi bir bütün olmasına rağmen eğitimin bir gereği olarak merkezi sinir sistemi ve periferik sinir sistemi olarak ikiye ayrılmıştır. Merkezi sinir sistemi içinde yerleşmiş sinir hücresinin periferde uzanan aksonlarının veya periferde yerleşmiş sinir hücresinin merkezi sinir sistemi içinde seyreden santral uzantılarının olduğunu göz önüne alırsak bu daha iyi anlaşılır. Bu bakış açısı ile sunumda alt ve üst motor kavramı hem yapısal hem de işlevsel açıdan ele alındı. Somatomotor işlev açısından cortex cerebri ve substantia grisea spinalis irdelendi, bağlantıları ortaya konuldu. Motor kontrolün düzenlenmesinde rol alan yapıların işlevsel özellikleri ve bağlantıları irdelendi. Analitik olarak hastaya yaklaşımın nöroanatomik açıdan temel unsurlarının tartışılması sağlandı. *KONUŞMA ÖZETLERİNİ TAMAMLAYAN KONUŞMACILARIN YAZILARI YAYINLANMIŞTIR.

6 TONUS BOZUKLUKLARINDA MOBİLİTE YARDIMCILARI VE KENDİNE YARDIM ALETLERİ Doç. Dr. Ela Tarakcı İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü Nörolojik Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Anabilimdalı Tonus istirahat halindeki kaslarda bulunan, pasif hareketler sırasında hissedilen gerginliktir. Hipotoni, zayıf kas tonusudur, eklemlerin pasif hareketlerine karşı kasın gösterdiği dirençteki azalmadır. Hipotoniye yol açan hastalıklar genel olarak iki gruptur. Santral hipotoni, belirgin kas güçsüzlüğünün eşlik etmediği nonparalitik gruptur, periferik hipotoni ise kas güçsüzlüğünün klinik tabloya hakim olduğu paralitik gruptur. Hipertoni artmış tonus, hiperaktif refleksler, güçsüzlük ve zayıf koordinasyon gibi birden fazla bulgunun oluşturduğu klinik tablodur. Serebral korteks, beyin sapı veya spinal kordun diffüz ya da lokalize patolojileri sonucunda ortaya çıkar. Spastisite serebrovasküler hastalıklar, serebral palsi, travmatik beyin yaralanması, multipl skleroz, spinal kord yaralanmaları gibi çeşitli nörolojik hastalıklarda tedavi sürecini olumsuz yönde etkiler. Hipertonus tedavisi multidisipliner olarak uygulanan fizyoterapi yöntemleri, medikal tedaviler, botulinum toksini enjeksiyonları, nöroşirürjikal ve ortopedik yaklaşımlardan oluşur. Tonus problemlerinin tedavisinde amacımız, tonusu düzenlemek, eklem hareket açıklığını arttırmak, ortez kullanımı için uygunluğu sağlamak, kontraktürleri engellemek, ortopedik girişim ihtiyacını, ağrıyı azaltmak, kozmetik görünüşü iyileştirmek, rehabilitatif yaklaşımların uygulanabilirliğini kolaylaştırmak, fonksiyonlardaki bağımsızlığı arttırmaktır. Günlük yaşam aktivitelerini (GYA) tonus bozuklukları nedeniyle bağımsız yapmakta zorlanan kişilere önerilen kendine yardım araçları aktiviteleri bağımsız yapmayı kolaylaştırır. Kişi için uygun araç seçildikten sonra kullanımı konusunda eğitim verilmelidir. Uygun aracın seçilmesi ve eğitimi hastaların ihtiyaçlarına göre bireyselleştirilmelidir. Seçilen yardımcı cihaz, hastanın fonksiyonel durumu, özrün progresifliği, kişinin yaşı, ekonomik ve sosyokültürel durumuna uygun olmalıdır. GYA da önerilen yardımcı cihazlar; beslenme, giyinme, mobilite gibi temel GYA ni ve ev işleri, iletişim araçlarını kullanma gibi yardımcı GYA ni kolaylaştırmaya yönelik olarak, hastaya özel tasarlanmış olmalıdır. Önerilen mobilite yardımcıları ve kendine yardım aletleri eğitimi ile kişinin kalıcı özrüne rağmen bağımsızlık seviyesini arttırmak mümkün olabilir.

7 BOTOX UYGULAMALARINDA REHABİLİTASYON SONUÇLARI Dr. Fzt. Tuba CAN AKMAN Pamukkale Üniversitesi, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon YO. Nörolojik Rehabilitasyon Anabilimdalı Spastisite sağlık ve sağlıkla ilişkili yaşam kalitesini etkiler. Spastisitenin güncel tedavi seçenekleri pahalı ve zaman alıcıdır, etkinliği beklenilenden daha az tatmin edicidir. Etkili, güvenli ve verimli bir tedavi belirlenmesi gereklidir. Son yıllarda spastisite tedavisinde fizyoterapi, farmakoterapi ve cerrahi yaklaşımların yanı sıra botulinum toksini-a (BoNT-A) de uygulanmaktadır. BoNT-A temel olarak tonus artışının kontrol edilmesinde kullanılan bir lokal metottur. BoNT-A enjeksiyonu ile kombine şekilde uygulanan fizyoterapi yöntemlerinin spastisite, normal hareket paternleri ve fonksiyonel aktiviteler üzerindeki etkisi incelendiğinde; rehabilitasyon tedavilerine ilave olarak BoNT-A enjeksiyonunun spastisite azalmasında marjinal kanıtları bulunmaktadır. Spastisite de hem erken dönem hem de takip sonuçlarında (maksimum 3 ay) azalma belirgin olmasına rağmen bu bulgu çalışmaların az sayıda olması ve dahil edilen çalışmaların heterojen olması nedeniyle sınırlıdır. Tüm tedavi modaliteleri incelendiğinde BoNT- A nın tek başına kullanımına kıyasla germe ve ZHT nin daha etkili olabileceğini gösteren ön kanıtlar bulunmaktadır. BoNT-A'nın hiçbir tedavi müdahalesi olmadan uygulandığı çalışmalar nadirdir. İncelenen çalışmalarda spastisite tedavisinde kullanılan rehabilitasyon yöntemleri: bisiklet ergometresi, elektrik stimülasyonu, germe müdahaleleri (seri alçılama, splintleme, bantlama, manuel veya egzersizle), zorunlu hareket tedavisi (ZHT), görev odaklı motor eğitim ve egzersiz programlarıdır. Bu yöntemler klinik uygulamada BoNT-A enjeksiyonundan sonra uygulanan tüm rehabilitasyon metotlarını temsil etmemektedir. Rehabilitasyonla kombine şekilde uygulanan BoNT-A enjeksiyonunun tek başına BoNT-A ile karşılaştıran çalışmalarda bildirilen rehabilitasyon yöntemlerinin, dozların ve değerlendirme yöntemlerinin farklı olması nedeniyle BoNT-A ile kombine kullanılabilecek en etkili fizyoterapi yöntemi ile ilgili kılavuz bulunmamaktadır.

8 HİPOTONUS VE FİZYOTERAPİSİ Dr. Fzt. Melda SOYSAL TOMRUK Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi Fizyoterapi ve Rehabilitsyon Bölümü Hipotonus; pasif hareket sırasında gerilime karşı kasın direncinin azalması olarak tanımlanır. Ön boynuz hastalıkları, serebellar hastalıklar, kas hastalıkları, akut yerleşen hemipleji, motor nöron hastalıkları ve nöromuskuler kavşak hastalıklarında görülür. Santral ve periferik hipotonus olmak üzere 2 tip hipotonustan bahsedilmektedir. Hipotonusta kas tonusunun azalması ile birlikte gelişen kuvvet kaybı, hipermobilite ve stabilizasyon kaybına yol açmaktadır. Hipotonusta fizyoterapi; kas iğciği aktivasyonu, stabilizasyon, postüral kontrol ve fonksiyonel bağımsızlığın artması açısından önemli yer tutmaktadır. Bu bağlamda fasilitasyon tekniklerinin kullanılması tonusun artırılması açısından önemlidir. Nörogelişimsel tedavi, denge rehabilitasyonu ve fonksiyonel elektrik stimülasyonu hipotonik serebral palside tonusun ve postüral kontrolün gelişimi açısından literatürde önerilen yaklaşımlardandır. Pek çok çalışmada farklı şiddet ve sürelerde hipotonik alt ve üst ekstremitelere uygulanan kuvvetlendirme egzersizlerinin tonusu artırdığı, fonksiyonellik ve yürümeye dair parametreleri geliştirdiği belirtilmiştir. Kas hastalıklarında aerobik ve dirençli egzersiz uygulamalarının kas kuvvet ve enduransını geliştirerek kardiyovasküler fitnessı desteklediği görülmüştür (Duchenne ve Becker Muskuler atrofide eksantrik eğitimden kaçınılmalıdır). Elektrik stimülasyonunun (NMES veya FES), hipotonik hastalarda postüral stabilite ve ekstremite kas tonusunu geliştirdiği bildirilmiştir. Hipotonusun eşlik ettiği farklı hastalıklarda ayna tedavisinin üst ekstremite, tüm vücut vibrasyonunun alt ekstremite ve gövde kas tonusunu artırmada etkili bulunduğu görülmüştür. Sanal gerçeklik uygulamalarının hipotonuslu hastaların duysal girdi açısından desteklenmesini artırdığı, spinal kord hasarı ve kas hastalıklarında fonksiyonları geliştirdiği bulunurken, robotik yaklaşımların ise özellikle alt ekstremite kas tonusu üzerine olumlu etkileri olduğu belirtilmiştir. Özetle; hipotonusta en önemli problemin hipermobiliteye bağlı stabilizasyon kaybı olduğu göz önüne alındığında, postüral kontrole yönelik uygulamaların ve kanıta dayalı fasilitasyon tekniklerinin kullanılması önerilmektedir.

9 ARTMIŞ KAS TONUSU EĞİTİMİ VE GEVŞEME EĞİTİMİ Yrd.Doç.Dr.Fadime KÜÇÜK İzmir Üniversitesi-Sağlık YO-Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü Artmış kas tonusu spastisite ve rijidite olarak iki başlıkta incelenir. Spastisite üst motor lezyonlarında germe refleksinin hipereksitabilitesi sonucunda kas tonusunda artış ile karekterize klinik bir semptomdur. Serebral ya da spinal kaynaklı tüm spastisite mekanizmalarında patofizyoloji basit olarak, eksitatör ve inhibitör mekanizmaların bir dengesizliği olarak düşünülebilinir. Spastisitede gevşeme elde edilmek isteniyorsa mutlaka nöral ve biomekaniksel faktörler dikkate alınmalı, konunun sadece kastaki spastisite olmadığı, yumuşak dokuda meydana gelen yapışıklıklar, eklemde meydana gelen değişiklikler, arterial ve venöz dolaşımdaki problemler gibi tüm diğer faktörler de dikkate alınmalıdır. Spastisitede gevşeme elde edilmesi istendiğinde fizyoterapide kullanılan yöntemler lokal ve genel yaklaşımlar olarak ikiye ayrılır; Lokal gevşeme otojenik veya resiprokal inhibisyonla gerçekleşmektedir. Genel gevşeme otonom sinir sistemi kontrolü ile gerçekleşmektedir. Parasempatik sistem aktive, sempatik sistem inhibe edilmelidir. Gevşeme yöntemi buna göre seçilmelidir. Lokal yöntemler; inhibitör ortezleme, uzun süreli pasif germe, PNF teknikleri, Johnstone basınç splintleri, Brunnstrom el manipülasyonları, vibrasyon uygulaması, soğuk uygulamadır. Pasif germe literatürde en çok incelenen konulardan birisi olmuştur. Ancak bununla ilgili çalışmalar genellikle kısa süreli etkilerle ilgilidir. Ritmik başlatma, Tut gevşe, Kas gevşe, pnf paternleri ve temel teknikler kullanılabilir. Soğuk uygulamanın etkileri serebral palsili ve stroke sonrası hastalarda gösterilmiştir. Genel yöntemler ise Nörogelişimsel tedavi yöntemi-bobath, nötral sıcaklık, baş aşağı pozisyon, pozisyonlama, vestibular stimülasyon, hippoterapi, elektroterapi yöntemleri, hidroterapi ve akupunkturdur. Rijidite agonist ve antagonist kaslarda pasif harekete artmış dirençtir. Rijiditede gevşeme için kullanılan yöntemler; gevşeme egzersizi, nötral sıcaklık, masaj, biofeedback, respirokal hareketler,pnf paternleri, alt gövdenin üst gövdeye karşı alternatif hareketleri Vestibular stimulasyon, sallanan ya da dönen sandalye, mat egzersizleri, PNF ritmik başlatma, self relaksasyon teknikleridir.

10 UYGUN TEKERLEKLİ SANDALYE SEÇİMİ Uzm. Fzt. Ayça Uyan Zirve Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Fizyoterapi ve Reh. Bölümü, Gaziantep Türkiye de nüfusun yaklaşık %12.29 unun engellilerden oluştuğu ve en yüksek engel grubunun fiziksel engel grubunda olduğu gözlenmiştir. Dünya Sağlık Örgütüne (WHO) bağlı Uluslararası Klasifikasyon Federasyonunun (ICF) oluşturduğu etkileşim konseptine göre, bireylerin vücut fonksiyon ve yapılarında meydana gelen engel, aktivitelerde meydana gelen limitasyonlar ve dolayısıyla bireylerin katılımındaki sınırlanmalar biribirini etkilerken çevresel ve kişisel faktörler de devreye girerek tüm bu durumu ve bireylerin genel sağlık durumlarını etkilediği savunulmaktadır. Fiziksel engel ise tekerlekli sandalye kullanımını arttıran en büyük faktördür. Herhangi bir nedene bağlı olarak gelişen fiziksel engel nedeniyle bir yerden bir yere yürüyerek hareket edilemediğinde mobiliteyi sağlayan en önemli yardımcı cihazın tekerlekli sandalye olduğunu vurgulanmaktadır. Tıbbi ve fiziksel rehabilitasyonun başlıca amacı, hastalık ya da kaza nedeniyle ağır sakatlanmış bir kişiyi, başkasının yardımına gereksinim duymadan, kendi işini kendi görebilecek duruma getirebilmek, günlük işlerinde bağımsızlığa kavuşturmak ve yaşam kalitesini yükseltmektir. Ancak çoğu kez, bu amaca ulaşmak için bir takım yardımcı araçlara gerek duyulabilmektedir. Kendi kendine yardım araçları içinde en çok kullanılanlardan biri tekerlekli sandalyedir. Tekerlekli sandalyeler çok çeşitli malzemelerden yapılmakta olup şekil ve büyüklükleri de değişkenlik göstermektedir. Bu nedenle hasta için tekerlekli sandalye seçilirken, amaca en uygun olanını seçmek çok önemlidir. Doğru seçilmiş tekerlekli sandalye, kişinin sağlığını ve fonksiyonel kapasitesini en yüksek düzeye ulaştırabilir. Özel bir hasta için tekerlekli sandalye reçete edilirken o kişiye en uygun tekerlekli sandalye seçimine dikkat edimesi gereken noktaları vurgulamaktadır.

11 TFD NÖROLOJİK FİZYOTERAPİ GRUBU ADINA DOÇ. DR. ARZU GÜÇLÜ GÜNDÜZ TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR.