MARKA DEĞERİ - PATENT DEĞERİ- FAYDALI MODEL DEĞERİ- ENDÜSTRİYEL TASARIM DEĞERİ

Transkript

1 MARKA DEĞERİ - PATENT DEĞERİ- FAYDALI MODEL DEĞERİ- ENDÜSTRİYEL TASARIM DEĞERİ Değeri Tespiti: Hukuk Danışmanlığı hizmetlerimiz kapsamında değeri tespiti de bulunmaktadır. Bu tespitler yapılırken, değerinin belirlenmesinde evrensel kriterler uygulanmaktadır. Değer tespitinde marka ve patent vekili deneyimli uzman hukukçu ekip, konu ile ilgili bağlantılı çalışılan muhasebe-finans ve pazarlama uzmanları birlikte çalışmaktadır. Yaygın olarak, marka değeri tespiti talep edilmekle beraber, benzer çalışmalar, patent değerinin tespiti ve endüstriyel tasarım değerinin belirlenmesinde de yapılmaktadır. Değer Tespit Etme Nedenleri. Hacizli yada rehinli haklar,. İflas etmiş tacirin malvarlığı arasında yer alan haklar,. Tanınmış markalar için ihtiyari olarak ve/veya mahkemeden tespit istenerek,. İşletmelerin sahip olduğu hakların lisans sözleşmesine konu edilmesi halinde,. İşletmelerin birleşmeleri ya da devrinde,. Markaların, patentlerin, faydalı modellerin ve tasarımların başka bir şirkete devrinde,. Rakipler karşısındaki konumunun belirlenmesinde. Pazar payının belirlenmesinde Değer tespiti istenmektedir. MARKA DEĞERİ HAKKINDA ÖNEMLİ BİLGİLER 1. Genel Olarak Marka 556 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye göre, marka, bir teşebbüsün mal ve hizmetlerini diğer işletmelerin mal ve hizmetlerinden ayırt etmeye yarayan tanıtıcı işaretlerdir. Markanın yaratılması, reklam, tanıtım gibi uzun vadeli yatırımlar gerektirse de, marka, müşterinin mal veya hizmete sadakatini oluşturan bir unsur olarak kabul edilmektedir. Tanınan ve iyi bilinen bir marka, müşterisinde oluşturduğu sadakat nedeniyle, marka sahibine, pazarlama masraflarının azalması, dağıtıcılar karşısında güç kazanılması gibi nedenlerle rekabet avantajı getirir ve ürüne yüksek fiyat konulmasını sağlar. Çünkü marka, müşterilerine, kalite garantisi sunar. Markalar akla belirli özellikleri getirirler, bu özellikler, yarara dönüştürülmelidir. Örneğin, markalı ürünün pahalılık özelliği, bu ürün beni önemli ve hayranlık duyulan birisi yapıyor hissini; dayanıklılık özelliği yıllarca bir başka ürün almama gerek olmayacak hissini yaratmalıdır. Bunun gibi, bir marka belirli bir kültürü temsil eder. Markalı ürünün kullanıcısı, markalı ürünü satın almakla, bu kültürel değerleri hissedebilir. Örneğin, Mercedes, organize olmuş, yüksek randımanı ve kaliteyi ifade eder. Yine markalı ürün kullanıcısına saygın bir şahsiyet imajı yaratmasında olumlu etki sağlar. Marka, sahibine münhasır nitelikte haklar sağladığından, marka hakkı sahibi, marka üzerinde çeşitli hukuki tasarruflarda bulunabilir. TTK 11/2 ye göre, markalar, sözleşmede aksine hüküm bulunmadıkça, ticari işletmeye dahil sayılır.

2 3. Marka Değerini Belirleyen Önemli Unsurlar Markanın değeri belirlenirken, genellikle reklam tanıtım ve promosyon giderleri dikkate alınır. Markanın değerinin belirlenmesinde, bunların yanı sıra sanat gösterilerine ve sportif turnuvalara sponsorluk yapmak, kârın belirli bir yüzdesini hayır işlerine harcamak gibi, toplumun yararına kabul edilebilecek, sosyal sorumluluklar üstlenilmesi de markanın değerini belirleyen faktörlerdir. Markanın değerinin belirlenmesinde, markanın lisans sözleşmesine konu olup olmadığı da önem taşımaktadır. Lisans sözleşmesine konu olmuş bir markanın değerli bir marka olduğunu söylemek mümkündür. Çünkü, firmalar bakımından bir markanın yerleştirilmesinde ve yeni müşteri kitlelerine ulaşılmasında lisans verme etkili bir yöntem olarak kabul edilmektedir. Günümüzde ISO standartlarında marka değeri tespiti yapılmaktadır. Mahkemeden değer tespit kararı alınabilir. Marka Değerinin Tespit Yöntemleri Günümüzde marka değerinin tespit edilmesinde kullanılan yöntemler genel olarak üç ayrı kategoride ele alınmaktadır(gordon V. Smith, Trademark Valuation, 1997 United States of Amerika, s ) a. Piyasa Yaklaşımı Piyasa yaklaşımı, yönteminde, aynı ürünü üreten piyasadaki diğer markalarla yapılan kıyaslama ile sonuca ulaşılması esası geçerlidir. Bir diğer ifade ile bu yöntemin özü, birbirine yakın yada eşdeğer ürünlerin maliyetlerinin kabul edilebilecek verilerle tespit edilmesidir. Bu yöntemde maliyet, piyasadaki aynı türdeki ürün yada ürünlerin, aynı seviyeye getirilinceye dek harcanan tüm değerlerinin toplamı olarak dikkate alınır. Maliyetler çıkarıldıktan sonra, ürünlerin piyasa fiyatları arasındaki fark marka değeridir. b. Maliyet Yaklaşımı Bu yöntemde, marka için yapılan her türlü reklam, promosyon, tanıtım, sponsorluk gibi harcamalar, değerleme tarihi itibari ile yeniden değerlendirilerek güncelleştirilir. Bunun için muhasebe verileri ve mali tablolardan yararlanılır. Özellikle ülkemizde yapılacak marka değeri tespitlerinde uygulanabilecek etkin bir yöntemdir. Çünkü bu yöntem, eski markaların yanında, yeni oluşturulmuş yada az yol almış markaların değerlemesinde etkin olarak kullanılabilir. c. Gelir Yaklaşımı Bu yöntemin temel varsayımı, markanın tüm yaşam süresi boyunca elde edilen net ekonomik getirisinin bu günkü değerinin ölçülmesidir. Yıllar itibariyle gelir tabloları incelenerek, ilgili markaya bağlı ürünlerin doğrudan veya lisans yoluyla satış gibi her türlü getirisi bu günkü değer ile ifade edilerek marka değeri tespit edilir. Her üç yaklaşım patentlerin, faydalı modellerin ve tasarımların değer tespitinde de geçerli yaklaşımlardır.

3 COĞRAFİ İŞARET Denetim Sürecinin Yapılandırılması 555 Sayılı KHK ve Yönetmelik hükümleri çerçevesinde coğrafi işaretin tescil edilmesinden bugüne kadar yürütülen çalışmaların hukuki analizi Denetim esaslarına uygun denetim sürecini ve denetim kurullarını Oluşturma Uygulama Yönergesini Oluşturma Üretim ve Sunum Talimatını Oluşturma, Firmalarla yapılacak sözleşmeleri Oluşturma Yasaya aykırı kullanımlar halinde uygulanacak yaptırımlar Tescilli Coğrafi İşaretin Hukuki Koruması. COĞRAFİ İŞARETLER HAKKINDA ÖNEMLİ BİLGİLER 1.Coğrafi İşaret Tanımı Belirgin bir niteliği ünü veya diğer özellikleri itibariyle kökenin bulunduğu bir yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren ad veya işaretlere coğrafi işaret denir. 2.Coğrafi İşaret Tescilinin Sağladığı Yararlar İlgili coğrafi işaretin özelliklerinin korunması, Haksız biçimde coğrafi işareti kullanarak, haksız kazanç elde edilmesinin önlenmesi, İlgili coğrafi işareti hak ettiği şekliyle kullananların gelirinin artması, Yörenin coğrafi işaret sayesinde tanınması ve ilgili coğrafi işaretin dışında ek gelirlerin elde edilmesi Yörenin turizm gelirlerinin artması. 3.Tescilli Coğrafi İşaretin Kullanımı Kanun Hükmünde Kararname şartlarını karşılayan coğrafi işaretler, ürünler üzerinde kullanılır. Coğrafi işaretlerden menşe adları, sicilde belirtilen coğrafi bölgede faaliyet gösteren üreticiler tarafından, sicilde belirtilen ürünlerin üzerlerinde veya ambalajlarında, bu ürünlerin sicilde gösterilen kalite, ün ve diğer özellikleri taşıması koşuluyla ticari olarak kullanılır. Mahreç işaretlerinin kullanımı için ürünün üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinden en az birinin sicilde belirtilen yöre, alan veya coğrafi bölge sınırları içinde yapılmış olması ve ürünün sicilde gösterilen kalite, ün ve diğer özellikleri taşıması şartı aranır. 4.Tescilli Coğrafi İşaretin Denetimi Sürdürülebilir kalite, coğrafi işaret koruma sisteminin esaslı özelliklerindendir. Sürdürülebilir kalitenin sağlanması için de coğrafi işaretlerin kullanımının etkin biçimde denetlenmesi şarttır.

4 Coğrafi işaret tescil başvurusunda bulunan; ürünün üretimi, işlenmesi veya ilgili diğer işlemleri hakkında yeterliğe sahip ve yasal kuruluş biçimine bakılmaksızın herhangi bir dernek, birlik veya benzeri örgütten oluşan tarafsız bir denetim sistemi oluşturmakla yükümlüdür. Oluşturulan denetim sistemi; görevini tam olarak yerine getirmek için yeterli personel, ekipman ve diğer olanaklara sahip olmalıdır. Denetimde yer alacak her bir kuruluştan alınacak resmi onaylı ve kişi adı belirtmeyen taahhütnamelerin başvuru formuna eklenmesi gerekmektedir. 5.Denetimin Yasal Zorunluluğu 555 sayılı KHK ve uyguluma Yönetmeliği gereğince, 10 yılda bir denetleme raporunun TPE ye sunulması zorunlu. (Yön. m.14) (Uygulamada yıllık sunuluyor) Denetiminin yerine getirilmediği gerekçesi ile İnegöl Köfte coğrafi işaretinin hükümsüzlüğü talep edilebilir. (KHK m.21) Denetimlerin başvuru belgeleri ile uyumlu olması gerekir. (Yön.m.14) Denetim, uzman ve tarafsız kurum ve kuruluşlarla işbirliği ile gerçekleştirilebilir. (Yön.m.14) 6.Tescilli Coğrafi İşaretin Sahibine Sağladığı Haklar Adına Coğrafi İşaret Tescili yapılmış olan kişi veya kuruluşlar, üçüncü kişiler tarafından aşağıda sayılanların yapılmasını önleme hakkına sahiptir: Tescilli adın ününden herhangi bir biçimde yarar sağlayacak kullanımlar veya tescil kapsamındaki ürünleri andıran ya da çağrıştırabilen ürünlerle ilgili olarak tescilli adın dolaylı veya dolaysız olarak ticari amaçlı kullanımı Sözcük olarak gerçek coğrafi yeri ifade etmekle birlikte halkta haksız biçimde ürünün başka yer kaynaklı olduğu izlenimini bırakan kullanımı; veya korunan adın tercümesinin kullanımı; veya stilinde, tarzında, tipinde, türünde, yöntemiyle, orada üretildiği biçimde veya benzeri diğer açıklama veya terimlerle birlikte kullanımı Ürünün iç veya dış ambalajında, tanıtım ve reklamında veya ürünle ilgili herhangi bir yazılı belgede doğal veya esas nitelik ve özellikleri ile menşei konusunda yanlış veya yanıltıcı herhangi bir açıklama veya belirtiye yer verilmesi Ürünün menşei konusunda halkı yanıltabilecek biçimde ambalajlanması veya yanılgı yaratabilecek diğer herhangi bir biçimde sunulması. 1. Garanti Markası Tescil Süreci GARANTİ MARKASI Garanti Markası Teknik Yönetmeliğinin hazırlanması için gerekli bilgiler için fikrin oluşturulması, uzman kişi, kurumlarla bağlantı kurularak, esas alınacak dokümanların hazırlanması ve tescil 2.Tescilli Bir Garanti Markasının: Denetim Sürecinin Yapılandırılması

5 Tescilli Bir Garanti Markası İşaretin Denetimi İçin; 556 Sayılı KHK ve Yönetmelik hükümleri çerçevesinde garanti markasının tescil edilmesinden bugüne kadar yürütülen çalışmaların hukuki analizi Denetim esaslarına uygun denetim sürecini ve denetim kurullarını Oluşturma Uygulama Yönergesini Oluşturma Gizlilik Sözleşmesini Oluşturma, Firmalarla yapılacak sözleşmeleri Oluşturma Yasaya aykırı kullanımlar halinde uygulanacak yaptırımlar Garanti Markası Lisans Sözleşmelerinin Hazırlanması ve Uygulaması. Tescilli Garanti Markasının hukuki koruması 1.Tanım ve Dayanak GARANTİ MARKASINA İLİŞKİN ÖNEMLİ BİLGİLER Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2. ve 8. maddelerinde zikredilmiş olan garanti markası 54 vd. maddelerinde tanımlanmıştır. Buna görü garanti markası; marka sahibinin kontrolü altında birçok işletme tarafından o işletmelerin ortak özelliklerini, üretim usullerini, coğrafi menşelerini ve kalitesini garanti etmeye yarayan işarettir. Garanti markası, markanın garanti fonksiyonundan ayrı olarak bir malın yada hizmetin özelliklerini tüketiciye bildirmeye yarayan ve TPE tarafından garanti markası olarak tescil edilen ve marka sahibinin denetimi altında kullanılan bir markadır. Garanti markasının marka sahibinin veya marka sahibine iktisadi olarak bağlı olan bir işletmenin mal veya hizmetlerinde kullanılması yasaktır. 2.Garanti Markasının Devri ve Lisans Verilmesi Garanti markası devir edilebilir, lisans verilebilir (KHK m.60) Bunun için marka siciline tescil gerekir. 3.Garanti Markası Teknik Yönetmeliği (Şartnamesi) Garanti markasının bir teknik yönetmeliği olmalıdır. Teknik yönetmelik, 556 sayılı KHK nın 56 vd. maddelerinde düzenlenmiştir. Buna göre bir garanti markasının tescili için başvuru ile birlikte markanın kullanılma usul ve şeklini gösterir bir teknik yönetmeliğin verilmesi zorunludur. Garanti markası teknik yönetmeliği markanın garanti edilen mal veya hizmetlerinin ortak özellikleri hakkında hükümler içerir ve markanın kullanılmasının kontrolünün yapılma şekillerini ve gerektiğinde uygulanacak cezaları öngörür. Garanti markasının teknik şartnamesi, kamu düzenine, genel ahlaka ve 556 sayılı KHK ye uygun olması gerekir. Aykırı olan teknik şartnamede aykırılıklar, Marka sahibine bildirilir. Bildirim tarihinden itibaren altı ay içinde gerekli değişiklikler yapılmaz ise, garanti markası tescil talebi reddedilir. Teknik Yönetmelikte değişiklik yapılabilir. Teknik yönetmelikte yapılacak değişiklikler TPE tarafından onaylanmadıkça uygulanamaz.

6 Teknik Yönetmeliğe Aykırı Kullanım halinde, marka sahibi, garanti markasının belirli bir sürede teknik yönetmeliğe aykırı olarak kullanmasına göz yumar ve taraflardan birinin başvurusu üzerine mahkemece tanınacak süre içinde, söz konusu aykırı kullanım düzeltilmediği takdirde, marka, tanınan süre sonunda mahkeme tarafından iptal edilir (KHK m.59). 4.Garanti Markası Teknik Şartnamesinde Bulunması Gerekli Unsurlar Şunlardır: 1. Garanti markasının adı 2. Başvuru sahibi 3. Amaç 4. Kapsam 5. Dayanak 6. Tanımlar 7. Sistemin Özellikleri 8. Markanın Kullanılacağı Mal ve Hizmetler 9. Markanın Kullanım Usulleri 10. Markayı Kullanmaya Hak Kazanma Koşulları 11. Kullanım Süresi 12. Kullanım Şekli 13. Denetim Şekli ve Sıklığı 14. Teknik Şartnameye Aykırı Kullanım Halinde Uygulanacak Yaptırım Garanti Markası Teknik Şartnamesinin TPE ye başvuru aşamasında hazır olması ve Noterce onaylanmış olması gereklidir (KHK Yönetmeliği m.12/g).