2023 Hedefinde Döngüsel Ekonomide Atık Yönetiminin Yeri ve Genel Bakış. Dr. Oğuz CAN Recydia AŞ Genel Md.

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "2023 Hedefinde Döngüsel Ekonomide Atık Yönetiminin Yeri ve Genel Bakış. Dr. Oğuz CAN Recydia AŞ Genel Md."

Yildiz Karakaş
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Sustainable Resource Management Sürdürülebilir Kaynak Yönetimi 2023 Hedefinde Döngüsel Ekonomide Atık Yönetiminin Yeri ve Genel Bakış Dr. Oğuz CAN Recydia AŞ Genel Md. 21 Ekim, 2015

2 Tayçed:Tüm Atık ve Çevre Yönetimi Derneği 1 Kasım 2012 yılında kurulmuş olup, Endüstriyel Atık Yönetimi ve Atıktan Enerji alanında faaliyet gösteren 18 üyesi ile yaklaşık 1,5 milyar $ fiili, 1 milyar $ planlanan yatırım ile sektörün gelişimi, iyi uygulamaların paylaşılması, sürdürülebilirlik ilkeleri çerçevesinde, etkin atık yönetimi uygulamalarının yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmalar yapmak amacı ile kurulmuştur. Dernek Üyeleri Arasında, İzaydaş, İstaç, Recydia, Petkim, ATY Çevre, MSG Enerji, Remondis Burcu, Aneldoğa, Chimirec Avrasya, Aten Atık, Ortadoğu Enerji, Lokman Geri Kazanım, ITC, Erksan, Hexagon Katı Atık, Çözüm, Akademi Çevre, yer almaktadır.

yönetimi uygulamalarının yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmalar yapmak amacı ile kurulmuştur.

3 Giriş: Kentleşme oranının %50 lerden %70-80 lere tırmandığı, ürün döngüsünün hızlandığı ve tüketim alışkanlıklarının çok hızlı değiştiği günümüzde; AB de ve Dünya da "atık önlemeʺde kamu farkındalığını artıran ve atık tipine göre "azaltımʺı destekleyen etkin strateji ve planlama çalışmaları 2010 dönemi ve sonrasında yeni yönelimler ile ileri bir aşamaya taşınmaktadır. En iyi uygulamaların yeni planlamalara dahil edildiği çalışmalarda; güçlü "önlemeʺ ve "azaltımʺ, etkin bir "geri kazanım" sağlanması hedeflenmektedir. Geri Kazanım da öncelik "maddesel geri kazanım" ve sonrasında "enerji geri kazanım " olarak belirginleşmektedir. 3

sonrasında yeni yönelimler ile ileri bir aşamaya taşınmaktadır.

4 Avrupa Komisyonu 2008/98/EC- AB Atık Yönetimi Çerçeve Yönetmeliği, 1999//31/EC-Depolama Yönetmeliği, 94/62/EC-Ambalaj ve Ambalaj Atıkları Yönetmeliğini geri dönüşüm ve diğer atık ile ilgili hedeflerini gözden geçirmek üzere yeni bir yönetmelik teklifi ve eklerini 2 Haziran 2014 tarihinde benimsemiştir. Avrupa nın döngüsel ekonomiye geçişine yardım etmek, geri dönüşümü artırmak, ham maddeye erişimi sağlamlaştırmak, istihdam oluşturmak, ve ekonomik büyümeyi sağlamak amacıyla bu yeni teklif hazırlanmıştır. Önemli hedeflerin set edildiği, başarmak ve gelişimi izlemek için gerekli enstrümanlara dair temel şartların eklendiği bu değişiklik döngüsel ekonomi paketinin bir parçasıdır. Teklifte yer alan ana konular ve hedefler şunlardır. Belediye atıklarının geri dönüşümü ve tekrar kullanıma hazırlanması oranının 2030 yılı itibariyle %70 e çıkarılması, 4

Avrupa nın döngüsel ekonomiye geçişine yardım etmek, geri dönüşümü artırmak, ham maddeye erişimi sağlamlaştırmak, istihdam oluşturmak, ve ekonomik büyümeyi sağlamak amacıyla bu yeni teklif

5 Ambalaj atıklarında atık tipine göre aşamalı artış ön gören- geri dönüşümü ve tekrar kullanıma hazırlanması oranının %80 e çıkarılması ( arasında geri dönüşümün artırılarak 2025 te kağıt için % 90, plastik için %60, ahşap için %80, cam, metal ve alüminyum için 2030 sonu itibariyle %90) Depolamanın 2025 itibariyle geri dönüştürülebilir maddeler (plastikler, kağıt, metal, cam ve biyokütle) için sonlandırılması böylece tehlikesiz atık depolamada azami %25 oranına erişilmesi yılı itibariyle gıda atıklarının üretiminin % 30 azaltımı ile ilgili önlemlerin alınması, İnşaat ve Yıkıntı atıklarında geri kazanım hedeflerinin %50 ye artırılması, 2019 dan itibaren piyasaya sürülen EEE nin %65 inin toplanması veya toplama etkinliğinde AB genelinde üretilen EEE nin %85 ine ulaşılması, Üye ülkelerde olası uyum zorluklarını izleyebilen erken uyarı sisteminin kurulması, Üye ülkelerde en iyi uygulamaların geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması (örneğin, depolama vergisi, yakma vergisi, kirleten öder, belediyeler için destekler, geliştirilmiş ayrı toplama vb.) 5

biyokütle) için sonlandırılması böylece tehlikesiz atık depolamada azami %25 oranına erişilmesi.

6 Tehlikeli atıkların izlenebilirliğinin geliştirilmesi, Kirleten-öder prensibindeki atık üreticisinin- faaliyetlerine dair asgari koşulların belirlenerek-sorumluluğunu maliyet-etkin olarak detaylandırılması: Kobi lerde raporlama zorunluluğunun basitleştirilmesi, Temel istatistiklerin güvenilirliğini; hedeflerin harmonize ve geliştirilmiş hesaplanması ile geliştirmek, Atık yönetmeliklerinde kullanılmayan-eskimiş yasal tanımların kaldırılarak, tanımların uyumlaştırılması ve uçtan uca tutarlılığının sağlanması Yer almaktadır. AB 27 de plastik geri dönüşüm sektörü adet istihdam sağlamaktadır. AB atık yönetmeliklerinin yerine getirilmesi ile 2020 yılı itibariyle 42 milyar luk kişinin çalıştığı bir geri dönüşüm sektörünün oluşması hedeflenmektedir. Plastiklerin biyoçözünür atık ve lastiklerde olduğu gibi depolanmasının yasaklanması gündemdedir. Europe new neighbourhood policy uyarınca Akdeniz ve Karadeniz bölgesi de kapsam içinde düşünülmektedir. 6

yönetmeliklerinde kullanılmayan-eskimiş yasal tanımların kaldırılarak, tanımların uyumlaştırılması ve uçtan uca tutarlılığının sağlanması Yer almaktadır. AB 27 de plastik geri dönüşüm sektörü 162.

7 AB Atık Üretimi ve Yönetimi Yeni Yönelimler 7

8 AB Yeni Yaklaşım ve Modelleme Kaynak: EU Waste Model

9 Atık Yönetiminin Döngüsel Ekonomideki Yeri Lineer Ekonomi Zincir Ekonomi Döngüsel Ekonomi Kullan At Toplumu Daha iyi, fakat ideal değil Hedef Lineer ekonomiden döngüsel ekonomiye geçiş için öncelikle toplumsal dönüşümün gerçekleşmesi gerekmektedir. 9

fakat ideal değil Hedef Lineer ekonomiden döngüsel ekonomiye

10 Genel Bakış: 2023 Projeksiyonu: Kişi başı gelirini 10K$ seviyelerinden 2,5 kat artış ile yüksek gelirli ülkeler sınıfına geçmeyi hedefleyen Türkiye nin, atık miktarında %40 ila 85, Yönetim maliyetlerinin ise 2,5-3 kat artış beklenmektedir. Başta sayısı 30 a ulaşan büyükşehirlerin önümüzdeki efektif 5-6 yıl içinde kentsel dönüşümü (sadece binaların yenilenmesi fırsatı olarak değil) anahtar olarak kullanarak, ulaşım, çevre, turizm, enerji başlıklarını da kapsayan döngüsel ekonomiye geçiş için gerekli alt yapı yatırımları tamamlamalıdır. Karbon, su, atık ayak izini verimli proses ve uygulamalar ile küçültmüş, atık yönetimini de hem istihdam hem de kaynak yönetimi açısından rekabet avantajına döndürebilmiş olması halinde 2023 hedeflerini sürdürülebilir olarak yakalayabilecektir. Hammadde ve Enerji açısında avantajlı olmayan ülkemizde lineer ekonomiden döngüsel ekonomiye geçilmesi elzemdir. 10

Başta sayısı 30 a ulaşan büyükşehirlerin önümüzdeki efektif 5-6 yıl içinde kentsel dönüşümü (sadece binaların yenilenmesi fırsatı olarak değil) anahtar olarak kullanarak, ulaşım, çevre, turizm,

11 TÜRKİYE ATIK YÖNETİMİ SWOT ANALİZİ STRENGTHS Güçlü Yönler Interaktif gelişen ve değişen yönetmelikler Yerel Yönetimlerde ve Sanayide Artan bilinçlenme ve Çevre Maliyetlerinin içselleşmeye başlaması Geri Dönüşüm ve Bertarafta yeni kazanımlar, Öğrenen sektör Açık İletişim İhtiyaç Analiz ve Sürekli Gelişim OPPORTUNITIES Fırsatlar Beyan edilen- Sisteme Giren atık miktarlarının artışı İmtiyaz ve 3996 Sayılı Yap-İşlet Kanunu Bölgesel İstihdam, Yerli Üretim, İnovasyon Teknoloji üretme ve Pazar oluşturma Maddesel ve Enerji Geri Kazanımı önem kazanıyor Değişim ve Gelişim isteği Yükselen trend Sürdürülebilirlik WEAKNESSES Zayıf Yönler Finansal Model eksikliği, Bölgesel Farklılıklar :uygulama, denetleme ve derinlik farklılıkları Yavaş Karar mekanizmaları Veri eksikliği ve İzlenebilirlik Atık Yönetimi Sosyal Sorumluluk olarak görülmesi- Social Business (!) Sığ ve kırılgan Market Yatırım Teşvik sisteminin Atık sektörü için tersten düzenlenmesi ihtiyacı THREATS Tehditler Ekonomik krizlere duyarlılık, Kapasite ve know-how artışı ihtiyacı Yatırım ihtiyacı, Zamanlama, Mesleki Eğitim, kalifiye personel, KDV uygulaması vb sektörde oturmamış uygulamalar Bürokrasi, Net olmayan yöntemler Arka bahçeler, Çöplükler 11

3996 Sayılı Yap-İşlet Kanunu Bölgesel İstihdam, Yerli Üretim, İnovasyon Teknoloji üretme ve Pazar oluşturma Maddesel ve Enerji Geri Kazanımı önem kazanıyor Değişim ve Gelişim isteği Yükselen trend

2023 e Doğru Atık Yönetimi : Doğal kaynakların etkili bir şekilde kullanılması ve korunması amacıyla sıfır atık yaklaşımının benimsendiği maddesel ve enerji geri

12 2023 e Doğru Atık Yönetimi : Doğal kaynakların etkili bir şekilde kullanılması ve korunması amacıyla sıfır atık yaklaşımının benimsendiği maddesel ve enerji geri kazanımının azami derecede sağlandığı çevre ve insan sağlığını sürdürülebilirlik ilkesinde garanti altına alan, teknik, ekonomik, yasal ve sosyal zemini güçlü. 12

geri kazanımının azami derecede sağlandığı çevre ve insan sağlığını

13 TEŞEKKÜRLER 13

Benzer belgeler

Türkiye de Ulusal Politikalar ve Endüstriyel Simbiyoz

Türkiye de Ulusal Politikalar ve Endüstriyel Simbiyoz Ferda Ulutaş Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı KALKINMA AJANSLARI VE BÖLGE PLANLARI İÇİN ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ ÇALIŞTAYI 31 Ocak 1 Şubat 2013 CK Farabi