Sorular. İşletmeler neden önemlidir? İşletme öğrencisi ne olur? İşletme bölümünde kazandırılmak istenen nedir?

Transkript

1 Sorular İşletmeler neden önemlidir? İşletme öğrencisi ne olur? İşletme bölümünde kazandırılmak istenen nedir? Paydaş gözüyle işletme nasıl tanımlanabilir? Yöneticilik doğuştan mı geliyor? Yönetim bilgisi işe yarayacak mı?

2 İş-letme-Aktörler Yönetici ile Girişimci farklı kişiler midir? Öyleyse nasıl ayırt edilir?

3 İş-letme Yönetici ile Girişimci farklı kişiler midir? Öyleyse nasıl ayırt edilir? Bütün işleri girişimci yapıyor Ne zaman?

4 Kim yönetir? Yönetici ile Girişimci farklı kişiler midir? Öyleyse nasıl ayırt edilir? Başkaları devrede (The Others )

5 İŞLETME POLİTİKASI (İŞLETME ve YÖNETİM) ÖRGÜT: İki veya daha fazla bireyin amaçlarını gerçekleştirmek için bir araya gelerek işbirliği yaptıkları gruplar 1) Kâr amaçlı örgütler: İçinde yaşadığımız toplumun gereksinimlerini karşılayacak mal ve hizmetleri üreterek topluma yarar sağlayacak bir faaliyeti gerçekleştirmek ve bu faaliyet sonucunda da bir gelir elde etmek için kurulan örgütlerdir. (İŞLETMELER) 2) Kâr amacı gütmeyen örgütler: örneğin kamu kurumları ve sivil toplum örgütleri özel sektörün yapmadığı ve/veya yapamadığı birtakım toplumsal hizmetleri yerine getirmektedirler. Köy yollarının yapımı, polis ve itfaiye hizmetlerinin sunulması, diplomatik ilişkilerde bulunulması, tarım ve eğitimle ilgili hizmetlerin verilmesi gibi. *İşletmeler ekonomik değer taşıyan mal ya da hizmetlerin üretildiği ve/veya pazarlandığı kuruluşlardır.

6 İŞLETME POLİTİKASI (İŞLETME ve YÖNETİM) İşletmeler ister mal, ister hizmet üretsinler her işletmede bir üretim süreci vardır. Bu üretim süreci işletmeye birtakım girdilerin (input) alınması ve süreç sonunda bir çıktı (output) elde edilmesiyle gerçekleşmektedir. Burada esas olan (çıktı/girdi) > 1 olması, yani çıktının değerinin girdiden büyük olmasıdır. Yönetim bir işletmenin veya örgütün amaçlarını gerçekleştirmek için sahip olduğu üretim kaynaklarını (doğal kaynaklar, insan kaynakları, sermaye, hammadde, makineler v.s) etkili ve verimli olarak kullanması süreci olarak tanımlanmaktadır. Etkili olabilmek: Sonuçlara varabilmektir Verimlilik: En az kaynak kullanımı ve en az maliyetle amaçlanan sonuçlara varabilmektir (ÖRNEK SİMİT)

7 İŞLETME POLİTİKASI (İŞLETME ve YÖNETİM) Yönetimi bir süreç olarak (daha ayrıntılı) tanımlarsak; işletmenin (örgütün), elindeki kaynaklarını planlayarak, organize ederek, yürüterek ve kontrol ederek, diğer insanlar aracı ile, etkili ve verimli bir şekilde kullanması ve amaçlarını gerçekleştirmesi süreci diyebiliriz. Bu durumda yönetimin süreç olarak tanımlanmasında 4 önemli nokta göz önüne alınmaktadır: 1. İşletmenin (örgütün) amaçlarına ulaşılması, 2. Başkaları aracılığı ile işin yapılması, 3. Planlama, organize etme, yürütme ve kontrol etme işlevlerinin kullanılması, 4. Tüm bu faaliyetleri yaparken etkili ve verimli olunması.

8 İŞLETME POLİTİKASI (İŞLETME ve YÖNETİM) Yönetimin İşlevleri Yönetimin işlevleri demekle yönetimin yerine getirdiği işlevler, başka bir deyişle fonksiyonlar anlatılmaktadır. Bunları sırayla şöyle anlatabiliriz: Önce amaçlar ve bu amaçlara ulaşabilecek yollar ve araçlar analiz edilecek (planlama), Sonra kaynaklar bir yapı ve düzen içinde gruplanacak ve düzenlenecek (organize etme), Daha sonra insanlar kurulmuş düzen içinde harekete geçirilecek (yürütme) ve son olarak da işlerin yöntemine, düzenine ve amaçlara uygun bir şekilde yapılıp yapılmadığı denetlenecektir (kontrol etme). İşte bu dört işlevi yönetimin işlevleri (fonksiyonları) olarak adlandırıyoruz.

9 İŞLETME POLİTİKASI (İŞLETME ve YÖNETİM) Yönetimin İşlevleri Planlama: Yönetimin ilk işlevi olan planlama, işletmenin amaçlarının tespiti ve bu amaçlara erişebilmek için gerekli yol ve araçların belirlenmesidir. Organize etme: Organize etme işlevi planlamadan sonra gelmektedir. Amaçlar, planlar ve araçlar belirlendikten, analizler yapılıp kararlar verildikten sonra bunları gerçekleştirecek yapının kurulması organize etme (organizasyon) süreci içinde yer alır. Ne Düşünürsünüz? Çok iyi planlar hazırlanması ve bu planlara uygun çok iyi bir organizasyon yapısının kurulması başarıyı garanti eder mi?

10 İŞLETME POLİTİKASI (İŞLETME ve YÖNETİM) Yönetimin İşlevleri Yürütme: Yönetim sürecinin üçüncü işlevi düğmeye basmak ve işletmeyi amaçlara uygun olarak harekete geçirme safhasıdır. (Bazen yürütme işlevi yöneltme ve koordinasyon adlarıyla iki başlık olarak da gruplandırılmaktadır). Kontrol: Kontrol işlevi genel olarak görülen işlerin amaçlara, konulan usul, prosedür ve standartlara uygun olarak yapılıp yapılmadığını belirlemek ve gerektiğinde düzeltmeler yaparak işlerin amaç ve planlara uygun olarak yürütülmesini sağlamaya yönelik faaliyetlerin tümünü kapsar. Ne Düşünürsünüz? Planlar hiçbir şeydir, ama planlama her şeydir. General Eisenhower Eisenhower bu sözüyle ne demek istemektedir, katılıyor musunuz?

11 İŞLETME POLİTİKASI (İŞLETME ve YÖNETİM) Örnek: Bir Kola Fabrikasında Modelin İşleyişi Kola üreten bir işletmenin girdileri; su, şeker, glikoz, kola esansı ve şişe, çıktısı ise şişelenmiş kola olacaktır. Üretim bir bandın üzerinde gerçekleşecek ve üretim süreci yaklaşık 3-4 dk. olacaktır. İşletme yönetimi; üretimin ne zaman (günlük çalışma süresi, vardiya düzenlemeleri, fazla mesai, hafta sonu, Bayram ve resmi tatil günlerinde çalışma vb.) ne miktarda (yaz ve kış mevsimlerinde tüketicilerin değişen talepleri doğrultusunda üretilecek miktar gibi), ne şekilde (doğrudan tüketiciler için pet şişede, kutuda, cam şişede; kurumsal tüketiciler için primeks gibi) yapılacağını belirleyip planlama; kimlerin, hangi yetki sınırları içerisinde, hangi fiziksel ortamda üretime katılacaklarını belirleyip örgütleme fonksiyonlarını gerçekleştirdikten sonra, işletmede çalışan insan kaynağını ekip çalışmasına ve işbirliğine yöneltecek ve sağladığı koordinasyon sonucunda üretime geçilecek, hem üretim aşamasında hem de sonrasında sürekli bir kontrol sisteminin işletilmesi suretiyle geri bildirim sağlanacaktır. Ne Düşünürsünüz? Benzer modelin bir hizmet işletmesinde, sözgelimi banka ya da okulda nasıl işler, daha mı kolay yoksa daha mı zor?

12 Yöneticiler ve Yönetim İşlevleri Üst Yöneticiler Kavramsal Yetkinlikler Orta Kademe Yöneticiler Beşeri Yetkinlikler Alt Kademe Yöneticiler Teknik Yetkinlikler

13 İŞLETME POLİTİKASI-YÖNETİCİLER Yönetici, yapılmasından sorumlu tutulduğu işlerde işletmeyi etkili ve verimli bir şekilde amaçlarına ulaştırmakla görevli olan kişidir. Üst Düzey Yöneticiler : Ana iş gruplarına veya üst düzey işlere atanmış yöneticiler, (Yönetim Kurulu Başkanı ve Üyeleri, İcra Komitesi Başkanı başka bir deyişle Türk Ticaret Kanununda Murahhas Yönetici olarak da geçen CEO, Genel Müdür ve Yardımcıları). Orta Düzey Yöneticiler : Orta düzeydeki işleri, üst yönetime karşı sorumlu olarak yönetmekle görevli olan yöneticiler, (Üretim, Pazarlama, Finans Departmanlarının Müdürleri ve Yardımcıları). Alt Düzey Yöneticiler : Alt düzeylerdeki işlevsel (operasyonel) işlerle görevli olan ve orta düzey yöneticilere sorumlu olarak çalışan yöneticiler (Vardiya Mühendisleri, Müşteri Temsilcileri, Satış Danışmanları, Kalite Sorumluları).

14 İşletmelerde Stratejik Yönetim İşletmenin genelde günlük ve olağan işlerinin yönetimi ile değil, İşletmenin uzun dönemde yaşamını sürdürebilmesini mümkün kılacak ve ona rekabet üstünlüğü ve ortalama kar üzerinde getiri sağlayabilecek işlerin yönetimi ile ilgilidir Ne Düşünürsünüz? Stratejik yönetim üst yönetim düzeyinde görev yapan yöneticilerin sorumluluğundadır. Çünkü onlar işletmeyi amaçladıklarına yöneltebilecek yetki ve donanım sahibidir. Dolayısı ile alt düzey çalışanların stratejik düşünmeleri ve bu konuda çaba ve zaman harcamaları gereksizdir. Ne dersiniz?

15 Stratejik Yönetimin Amaçları

16 İşletmelerde Stratejik Yönetim İşletmenin uzun dönemde yaşamını devam ettirebilmek, sürdürülebilir rekabet üstünlüğü ve ortalama kar üzerinde getiri sağlayabilmek amacıyla, elindeki, üretim (doğal kaynaklar, insan kaynakları, sermaye, altyapı, hammadde, v.s.) kaynaklarını etkili ve verimli olarak kullanılması. Stratejik Yönetimin yanıtını aradığı soru nedir?

17 İşletmelerde Stratejik Yönetim

18 İşletmelerde Stratejik Yönetimin Unsurları Uzun Dönem deki faaliyetlere ve Nihai Sonuçlara yoğunlaşan bir işletme yönetimi süreci, Yaşamını sürdürebilmek için kendisini tehdit eden çevre unsurlarını inceleyerek uygun önlemler alınması, Bilgi toplama, analiz etme, karar verme ve uygulamayı kapsayan analitik bir süreç dir. Etkili ve verimli olmayı amaçlar. Hedeflenen sonuçlara varmak için yönetimin dört işlevini (planlama, organize etme, yürütme, kontrol) kullanır.

19 İşletmelerde Stratejik Yönetim İşletmenin Yaşamını Sürdürebilmesi Charles Darwin in Biyolojik Türlerin Evrimsel Değişim Teorisi ne atıf yapanlar işletmelerin de aynen biyolojik türler gibi çevreye uyum sağlamaları gerektiğini, uyum sağlayamayanların yaşamlarını sürdüremeyeceklerini ileri sürmektedirler. Ludwig von Bartelanffy nin Genel Sistem Yaklaşımı Bu teoriyi yönetim bilimine uygulayan çeşitli yazarlar, işletmelerin bir üst sistem içinde, kendine ait alt sistemlerden oluşan ve tüm sistemlerin birbirleri ile etkileşim içinde bulunduğu bir bütün olarak kabul edilmesi gerektiğini öne sürmüşlerdir

20 İşletmelerde Stratejik Yönetim

21 İşletmelerde Stratejik Yönetim İşletmenin Sürdürülebilir Rekabet Üstünlüğü Sağlaması Stratejik Yönetim görüşü işletmelerin uzun dönemde yaşamlarını sürdürebilmek için rekabet üstünlüğü elde etmek için uğraşmaları gerektiği tezini savunmaktadır. Rekabet üstünlüğünün sürdürülebilmesi, işletmelerin değer yaratan stratejilerinin rakipler tarafından taklit edilemediği ve uygulanamadığı hallerde mümkündür

22 İşletmelerde Stratejik Yönetim Stratejik Yönetim Süreci İşletmenin uzun dönemde yaşamının devam ettirilmesine ve sürdürülebilir rekabet üstünlüğü sağlamasına yönelik bilgi toplama, analiz, seçim, karar ve uygulama faaliyetlerinin tümü Stratejik yönetim süreci Stratejik Bilinç e sahip olmakla başlar ; Kurumların ve rakiplerinin sürekli olarak çeşitli stratejiler ürettiği ve uyguladığını, Bu stratejilerin nasıl daha etkili olarak geliştirilebileceğini, Değişim için çevresel fırsat veya tehditlerden nasıl yararlanabilineceğini anlayabilme anlamındadır.

23 Stratejik Yönetim Süreci Ne Düşünürsünüz? DPT nin hazırladığı Kalkınma Planları hakkında ne biliyorsunuz? Şu anda yürürlükte hangi Kalkınma Planı vardır? Bu planı inceleyiniz. Kalkınma Planı devlet için bir strateji belgesi olarak değerlendirilebilir mi? Neden?

24 Stratejik Yönetim ile ilgili Terim ve Kavramlar Planlama : işletmenin amaçlarının ve bu amaçlara erişebilmek için gerekli yol ve araçların belirlenmesi, Ne Düşünürsünüz? Eğer nereye gittiğinizi bilmiyorsanız, her yol sizin için makbuldür sözü sizin için ne anlam ifade ediyor? Amaçlar : belirlediğimiz ve varmak istediğimiz sonuçlar Plan : planlama süreci içinde amaçlara varmak için belirlenmiş kararlar topluluğu

25 Stratejik Yönetim ile ilgili Terim ve Kavramlar Strateji: Rakiplerin faaliyetlerini de inceleyerek, amaçlara varmak için belirlenmiş, nihai sonuca odaklı, uzun dönemli, dinamik kararlar topluluğudur.. Strateji de bir plandır. Ne var ki, strateji plandan daha dinamiktir ve işletmenin ulaşmak istediği sonuçları etkileyebilecek rakip veya rakiplerin olası faaliyetlerinin de göz önüne alınmasını gerektirir. Taktik: Stratejilerin uygulanması süresinde karşılaşılan rekabete ve değişen şartlara uygun olarak yapılan dinamik, genellikle nihai sonuca odaklı olmayan ve daha kısa dönemleri kapsayan, olası rakip davranışlarını dikkate alan faaliyetler ve kararlardır. Politika: Örgütlerde arzulanan amaçlara ulaşılabilmesi için belirlenen stratejilerin uygulanması sürecinde, çalışanların vermesi gerekli olan kararlara ve yapılması gerekli faaliyetlere yol gösteren düşünce tarzıdır.

26 Sorular Ne Düşünürsünüz? Sizde kâr amacı gütmeyen örgütlere stratejik yönetim yaklaşımı uygulamak gerekir mi? Neden? Sizce bir kamu kurumunun stratejik yönetim anlayışını benimsemesinde ne gibi zorluklar ve kolaylıklar söz konusu olabilir? Ne Düşünürsünüz? Strateji bir kavram olarak, eski çağlarda, askeri alanda doğmuş ve yakın zamanlara kadar askerlerin tekelinde olmaya devam etmiştir. Neden? Ne Düşünürsünüz? Rakiplerin faaliyetlerinin incelenmediği bir durumda stratejiden bahsedilebilir mi? Neden? Ne Düşünürsünüz? Belirsizliğin son derecede yüksek olduğu ve her alanda değişimin hızla gerçekleştiği bir çevrede faaliyet gösteren işletmelerin stratejik yönetim konularına duyarlı olması ve bu konularda çaba göstermesi hiçbir olumlu sonuç vermez. Çünkü sonuçlara ulaşmak için yapılan her çaba, hızla değişen koşullar sonucu amacına ulaşamayacaktır. Bu nedenle stratejik yönetim çalışmaları yukarıdaki benzer koşullarda yarar sağlamayabilir. Ne dersiniz? Ne Düşünürsünüz? Hızlı değişen ortamlarda, aşırı rekabet içinde bulunan sektörlerde rekabet üstünlüğünü devamlı olarak sürdürebilmek, işletmeler için nerede ise imkansızdır. Bu durumda stratejik düşüncenin amaçladığı sürdürülebilir rekabet üstünlüğü bir hayaldir. Ne dersiniz?