KONTROL SİSTEMLERİ Ders Notu

Transkript

1 TC Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Meslek Yüksekokulu KONTROL SİSTEMLERİ Ders Notu Mekatronik ve Elektronik Teknolojisi Programları için KASTAMONU

2 ÖNSÖZ İnsan müdahalesi olmadan bir sistemin otomatik olarak çalışabilmesi için kontrol sistemlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Kontrol sistemlerinin merkezinde bir programlanabilir denetleyici cihaz bulunmaktadır. Programlanabilir denetleyici olarak; PLC (programble logic controller) kullanılabileceği gibi, bir mikrodenetleyici de kullanılabilmektedir. Bu ders notunda mikrodenetleyicili elektronik devreler ile gerçekleştirilmiş sistem kontrolü örnekleri anlatılacaktır. Devrelerdeki Mikrodenetleyici elemanları LD-MICRO programı ile programlanacaktır. İÇİNDEKİLER MİKRODENETLEYİCİLER VE MİKRODENETLEYİCİ DONANIM GEREKSİNİMLERİ Mikrodenetleyici ve donanımları Mikrodenetleyicilere giriş elemanlarının bağlanması Mikrodenetleyicilerin giriş biriminin yalıtılması Mikrodenetleyicilere çıkış elemanlarının bağlanması KONTROL KARTI TASARIMI LD-MİCRO PROGRAMI 2

3 1. MİKRODENETLEYİCİLER VE MİKRODENETLEYİCİ DONANIM GEREKSİNİMLERİ 1.1. Mikrodenetleyici ve donanımları Mikrodenetleyiciler programlanabilen, programı değiştirilebilen entegrelerdir. Portlarına ait pin uçları ayrık olarak giriş veya çıkış olarak tanımlanabilmektedir. Bu entegreler üzerine yazılan programa göre girişinden aldığı sinyallerin direktifinde ilgili çıkışlarını aktif veya pasif edebilmektedirler. Mikrodenetleyicilerde aktif olan uçta 5V, pasif olan uçta da 0V gerilim okunmaktadır. Şekil.1 ve Şekil.2 de 16F628 ve 16F877 mikrodenetleyicilerinin dış görünüşleri ve pin tanımlamaları verilmiştir. Şekil 1. Pic16F628 pin tanımlamaları ve dış görünüşü Şekil 2. Pic16F877 pin tanımlamaları ve dış görünüşü Mikrodenetleyiciler bir osilatörün oluşturduğu darbe dizileri sayesinde üzerindeki programını işleyebilmektedirler. Bu osilatör R-C (Direnç-Kondansatör) osilatör veya kristal osilatör şeklinde olabilir. Bunlardan kristal osilatör kullanımı yaygındır. Şekil.3 de kristal osilatörün bağlantı şekli gösterilmiştir. (Mikrodenetleyicilerin çalışabilmesi için V DD ucunun +5V, V SS ucunun da şase potansiyeli ile beslenmesi gerektiği unutulmamalıdır. ) Şekil 3.Kristal osilatörün mikrodenetleyiciye bağlanışı 3

4 1.2. Mikrodenetleyicilere giriş elemanlarının bağlanması Pic girişine harici olarak buton veya anahtar bağlamak için iki yöntem mevcuttur. Bu yöntemler Pull-Up ve Pull-Down dur (Şekil 4). Bu yöntemler mikrodenetleyici girişini ya lojik 1 veya lojik 0 yapmaktadır. Bu sayede (ara değerler olmadığı için ) sistem daha kararlı çalışmaktadır. Pull-Up yönteminde giriş normalde (Lojik 1) 5V tur.butona basıldığında giriş (Lojik 0) 0 V olur. Pull-Down yönteminde giriş normalde (Lojik 0) 0V tur.butona basıldığında giriş (lojik 1) 5V olur. Şekil 4. Mikrodenetleyiciye buton girişi bağlantı yöntemleri Genelde mikrodenetleyicilere buton girişi yapılırken Pull-Down bağlantı yöntemi tercih edilmektedir. Bu bağlantı kullanıldığında programda butona bir görev verilirken ilgili girişin lojik 1 olması halinde işlem yaptırılır. Mikrodenetleyicilerin reset ( MCLR ) ucuna buton bağlarken Pull-Up bağlantı yöntemi kullanılır.(mikrodenetleyiciler herhangi bir elektriksel gürültü sonucu kesime giderlerse, reset girişleri aktif edilerek tekrar devreye alınabilirler.) Şekil 5. Reset butonunun mikrodenetleyiciye bağlanışı 1.3. Mikrodenetleyicilerin giriş biriminin yalıtılması Mikrodenetleyicilere haricen sensör veya herhangi bir kontrol sinyali bağlarken girişin yalıtılması ve değişik giriş gerilim seviyelerinin 5V a uyarlanması için optokuplörler kullanılmaktadır. Optokuplörler ile çalışılırken, giriş gerilim seviyesine göre uygun ön direnç seçilmelidir. Şekil 6. da 5V,12V ve 24V giriş gerilim seviyeleri için uygun ön direnç değerleri (R1, R2, R3) verilmiştir. Bu devrede herhangi bir giriş ucundan sinyal geldiğinde 4

5 PIC Giriş ucunda 5 V belirir. Giriş sinyali kesildiğinde bu uç gerilimi 0 Volt olmaktadır. Mikrodenetleyicinin her bir girişi için ayrı ayrı devre kullanılabilir. Şekil 6. Mikrodenetleyici girişinin optokuplör ile yalıtılması 1.4. Mikrodenetleyicilere çıkış elemanlarının bağlanması Şekil 7 de mikrodenetleyici çıkışındaki 5V gerilim seviyesi ile 12V luk bir rölenin çalıştırılabilmesi için gerekli olan devre bağlantısı verilmiştir. Mikrodenetleyicinin her bir çıkışı için ayrı ayrı bu devre bağlantısı kullanılabilir. Bu röle bağlantıları sayesinde nispeten daha yüksek gerilim ve akımlı alıcılar anahtarlanabilmektedir. Örneğin, 220V AC de çalışan bir lamba yakılıp, söndürülebilir. Şekil 7. Mikrodenetleyici çıkışına 12V luk rölenin bağlantısı 2. KONTROL KARTI TASARIMI 2.1. Mikrodenetleyici deneme kartı tasarımı Mikrodenetleyiciler ile ekonomik kontrol kartları imal edilebilir. Mikrodenetleyicilerin tekrar tekrar programlanmaya müsait oluşları, bu kartların PLC gibi kullanılmalarına olanak sağlamaktadır. Şekil 8. de kontrol sistemleri için yazılan mikrodenetleyici programlarını denemek için tasarlanmış bir program geliştirme deney kiti devre şeması ve 3B görüntüleri bulunmaktadır. Bu devre ile 4 buton ile 4 ayrı çıkışa kontrol edebilen programlar denenebilir. 5

6 Şekil 8. Mikrodenetleyici program geliştirme deney kiti dijital girişli ve 4 röle çıkışlı kontrol kartı tasarımı Mikrodenetleyici ile bir sistem denetlenecekse daha kapsamlı bir devre oluşturulmalıdır. Kontrol sisteminde 5 V tan daha büyük bir giriş sinyali olursa Şekil 9. daki gibi bütün girişler optokuplörler ile yalıtılmalıdır. Optokuplör çıkışındaki sinyaller Şekil 10. daki kontrol kartına giriş olarak tatbik edilmelidir. Kontrol kartı çıkışındaki sinyaller transistor çıkışlı veya röle çıkışlı olarak tasarlanabilir. Şekil 11. de röle çıkışlı bir çıkış birimi uygulaması gösterilmiştir. Şekil 11 deki bu çıkışlar Şekil 10. daki çıkışlara bağlanmalıdır. 6

7 Şekil 9. Dört girişli bir sistemin girişlerinin optokuplörler ile yalıtılması 7

8 Şekil 10. Dört giriş ve dört çıkışlı bir sisteme ait kontrol devresi 8

9 Şekil 11. Dört çıkışlı bir sistemdeki çıkışların röle bağlantısı 9

10 Bölüm soruları 1. Mikrodenetleyicinin tanımını yapınız. 2. Mikrodenetleyiciler için kristal bağlantısını örnek bir devre üzerinde göstererek, bu işlemin amacını kısaca açıklayınız. 3. Mikrodenetleyicilerin giriş elemanlarının bağlantısında kullanılan PULL-UP ve PULL-DOWN yöntemlerini açıklayınız. 4. Pull-Down yöntemini kullanarak PIC16F628 in RA0, RA1 ve RA2 pinlerine (bacaklarına) 3 adet buton bağlanacaktır. İlgili bağlantıyı şekil çizerek gösteriniz. 5. Bir mikrodenetleyicinin girişine 24 V çıkış veren bir sensör bağlanmak istenmektedir. Bu iş için uygun bir yalıtma yöntemini seçerek, bu yöntemin devre şemasını çiziniz. 6. Bir mikrodenetleyicinin RB0 pinine 12 V luk bir röle bağlanılmak istenmektedir. İlgili bağlantıyı şekil çizerek gösteriniz. 7. PIC16F628 Mikrodenetleyicisi için yazılan programların denenebilmesi için 4 buton girişli ve 4 led çıkışlı program geliştirme deney kiti tasarlayınız (devre şemasını çiziniz.). 10

11 3. LD-MİCRO PROGRAMI Ld-micro, PLC Ladder programlama mantığı ile mikrodenetleyici programı geliştirilebilmesine olanak sağlayan bir programdır. Bu programın temelini, elektromekanik kumanda ve PLC programlama bilgileri oluşturmaktadır. Bu iki sistemi iyi bilen bir kişi bu programa kolayca uyum sağlayabilmektedir. Bu bölümde 4 girişli, 4 çıkışlı mikrodenetleyici program geliştirme deney kiti ile örnek uygulamalardan bahsedilmiştir. Geliştirilen programların çalışabilirliğinin test edilebilmesi için Şekil 12 deki 3B modeli verilen kart kullanılabilmektedir. Şekil 12.Ld-micro ve mikrodenetleyici program geliştirme kartı 3B modeli 3.1. Ld-micro uygulamaları Ld-micro için yapılan uygulamalarda, anlatımda ve gösterimde kolaylık olması açısından kontrol kartı açık şeması yerine Şekil 13 deki blok kullanılmıştır. Burada X0-X3: girişleri, COM: giriş besleme şase bağlantısını, (+),(-): Çıkış katı beslemesini, Y0-Y3: çıkışları ifade etmektedir. Şekil 13. Kontrol kartı blok gösterimi 11

12 3.1.1.Giriş-Çıkış Uygulaması Bu uygulamada 4 ayrı röle çıkışı, 4 ayrı buton girişi ile kontrol edilecektir. Her bir röle kesikli olarak çalışacaktır. Yani ilgili butona basıldığı müddetçe ilgili röle kontağı çekili kalacak, butondan parmağımızı çektiğimizde ise röle kontağı bırakılacaktır. Şekil 15. Giriş-Çıkış Uygulaması Kontrol Kartı Bağlantısı Şekil 16. Giriş-Çıkış Uygulamasına Ait Ladder Diyagramı ve Kontrol kartı içindeki 16F628 mikrodenetleyicisine ait pin (ayak) bağlantıları Bu uygulamada B1 butonuna basıldığında program içerindeki X0 açık kontağı kapanır ve devresindeki Y0 çıkışını aktif eder.bu durumda Y0 çıkışına bağlı RL1 rölesi enerjilenir ve devresine bağlanacak bir alıcıyı çalıştırır. Aynı durum diğer buton ve röleler içinde geçerlidir. 12

13 Mühürleme Devresi Uygulaması Bu uygulamada, 2 ayrı buton girişi ile 1 röle çıkışı kontrol edilecektir. Program içerisinde B1 butonunu X0, B2 butonunu X1, RL1 rölesini de Y0 temsil etmektedir(şekil 17). B1 butonuna basıldığında X0 kontağı kapanarak Y0 çıkışını aktif eder. Bu durumda Y0, X0 kontağına paralel bağlı açık kontağını da kapatacaktır. Bu durumda B1 butonundan parmağımızı çeksek bile Y0 çıkışı aktif kalacaktır. Bu durum B2 butonuna (X1) basılana kadar devam eder. Stop butonuna basıldığında program içerisindeki X1 kapalı kontağı açılarak Y0 çıkışı pasif olur. (Y0 çıkışı aktif olduğu zaman boyunca RL1 çekilidir.) Devrede enerji sürekliliği sağlayan bu devre mühürleme devresi olarak adlandırılır. Şekil 17. Mühürleme Devresi Uygulaması Kontrol Kartı Bağlantısı Şekil 18. Mühürleme Devresi Uygulamasına Ait Ladder Diyagramı ve Kontrol kartı içindeki 16F628 mikrodenetleyicisine ait pin (ayak) bağlantıları 13

14 İleri-Geri Çalışma Devresi Uygulaması Şekil 19. İleri-Geri Çalışma Devresi Uygulaması Kontrol Kartı Bağlantısı ve Kontrol kartı içindeki 16F628 mikrodenetleyicisine ait pin (ayak) bağlantıları B1 : Dur Butonu (X0) B2 : İleri Start Butonu (X1) B3 : Geri Start Butonu (X2) RL1: İleri Hareket Rölesi (Y0) RL2: Geri Hareket Rölesi (Y1) Elektriksel Kilitlemeli İleri- Geri Çalışma *X1 girişi aktif olduğunda Y0 çıkışı aktif olarak motor ileri yönde döndürülmektedir. *X2 girişi aktif olduğunda da Y1 çıkışı aktif olarak motor geri yönde döndürülmektedir. *İleri (Y0) ve Geri (Y1) devrelerinde elektriksel kilitleme kullanıldığı için biri çalışırken diğeri çalışamamaktadır. Bu sebeple ara geçişlerde X0 girişi aktif edilerek çalışan sistemin durdurulması gerekmektedir. Şekil 20. Elektriksel Kilitlemeli İleri-Geri Çalışması Uygulamasına Ait Ladder Diyagramı Butonsal Kilitlemeli İleri-Geri Çalışma *X1 girişi aktif olduğunda Y0 çıkışı aktif olarak motor ileri yönde döndürülmektedir. *X2 girişi aktif olduğunda da Y1 çıkışı aktif olarak motor geri yönde döndürülmektedir. *Çıkışların önlerinde birbirlerinin startlarının kapalı kontakları bulunduğundan dolayı (Butonsal Kilitleme) ara geçişlerde stop butonuna (X0) basmaya gerek kalmamaktadır. Burada bir çıkışın startı, diğeri için stop görevi görmektedir. Şekil 21. Butonsal Kilitlemeli İleri-Geri Çalışması Uygulamasına Ait Ladder Diyagramı 14

15 Zamana Bağlı Çalışan Sistemler Şekil 22. Zamana Bağlı Çalışan Sistemler Uygulaması Kontrol Kartı Bağlantısı ve Kontrol kartı içindeki 16F628 mikrodenetleyicisine ait pin (ayak) bağlantıları Bir sistemin ayarlanan süre sonunda devreden çıkarılması Bir sistemin ayarlanan süre sonunda devreye alınması *X0 (start) girişi aktif olduğunda Y0 çıkışı aktif olarak devreyi mühürlemektedir. *Aynı zamanda T0 zamanlayıcısı da saymaya başlamıştır. * 15 sn sonra T0 zamanlayıcısı R0 dahili çıkışını aktif etmektedir. R0 dahili çıkışı Y0 çıkışı önündeki kapalı kontağını açarak mühürlemeyi düşürerek sistemi tamamen devreden çıkarmaktadır. *Sistem çalışması esnasında X1 girişine bağlı bir buton ile de devreden çıkarılabilmektedir. *X0 (start) girişi aktif olduğunda R0 dahili çıkışı aktif olarak devreyi mühürlemektedir. *Aynı zamanda T0 zamanlayıcısı da saymaya başlamıştır. * 15 sn sonra T0 zamanlayıcısı Y0 çıkışını aktif etmektedir. *Sistem X1 girişi aktif olana kadar çalışmaya devam etmektedir Bir sistemin ayarlanan bir süre sonunda devreye alınması ve ayarlanan başka bir süre sonunda devreden çıkarılması *X0 (start) girişi aktif olduğunda R0 dahili çıkışı aktif olarak devreyi mühürlemektedir. *Aynı zamanda T0 zamanlayıcısı da saymaya başlamıştır. * 15 sn sonra T0 zamanlayıcısı Y0 çıkışını aktif etmektedir. *Y0 aktif olduğu anda T1 zamanlayıcısı da saymaya başlayacaktır.t1 saymaya başladıktan 10 sn sonra R1 dahili çıkışı aktif olur ve mühürleme önündeki kapalı kontağını açarak bütün sistemi devreden çıkarır. *Sistem çalışması esnasında X1 girişine bağlı bir buton ile de devreden çıkarılabilmektedir. Bu örnekte Y0 çıkışı starttan 15sn sonra devreye girmiş ve 10 sn çalıştıktan sonra kendiliğinden devreden çıkmıştır. 15

16 Sayıcı uygulaması Sayıcı elemanını bir ürün sayma prosesi üzerinde inceleyelim. Şekil 26. Ürün Sayma Prosesi Sistemde istenenler Başla butonuna basılınca Y0 çıkışı aktif olarak bandı harekete geçirsin. Her 12 adet ürün geçtiğinde paketleme için 10 sn beklensin. Bu süre bitiminde bant tekrar hareket etsin. Bu süreç dur butonuna basılana kadar devam etsin. Şekil 27. Ürün Sayma Prosesi Uygulaması Kontrol Kartı Bağlantısı ve Kontrol Kartı içindeki 16F628 mikrodenetleyicisine ait pin (ayak) bağlantıları *X0 (start) girişi aktif olduğunda R0 dahili çıkışı aktif olarak devreyi mühürlemektedir. *Bu esnada Y0 çıkışı da aktif olarak bantı hareket ettirmektedir. *X2 girişine bağlı sensör önünden her ürün geçişinde sayıcı değerini 1 sayı artırmaktadır. *Sayıcının sayma değeri 12 ye ulaştığında R1 dahili çıkışı aktif olur. *R1, Y0 çıkışı önündeki kapalı kontağını açarak yürüyen bantı durdurur. *R1, aynı zamanda T0 önündeki açık kontağını kapatarak zamanlayıcıyı devreye sokar. *T0 zamanlayıcısı aktif olduktan 10 sn sonra sayıcıyı resetleyerek işlemin başa dönmesini sağlar. *Bu süreç X1 girişi (stop) aktif olana kadar çalışmaya devam etmektedir. 16

17 Konveyör uygulaması Şekil29. Market için konveyör uygulaması Sistemde istenenler Başla butonuna basılınca Y0 çıkışı aktif olarak bandı harekete geçirsin. Sensör cisim algıladığında bant dursun. Sensör önündeki cisim alındığında bant tekrar hareket etsin Bu süreç dur butonuna basılana kadar devam etsin. Şekil 30. Konveyör Uygulaması Kontrol Kartı Bağlantısı ve Kontrol Kartı içindeki 16F628 mikrodenetleyicisine ait pin (ayak) bağlantıları Şekil 31. Konveyör Uygulamasına Ait Ladder Diyagramı 17

18 Sıvı dolum uygulaması-1 Sistemde istenenler Başla butonuna basılınca Y0 çıkışı aktif olarak pompa çalışsın. Pompa 5 sn sonra kendiliğinden devreden çıksın (Burada bardağın pompanın basıncıyla 5 sn de dolduğu düşünülmüştür). Ayrıca sistem çalışması esnasında Dur butonu ile devreden çıkarılabilsin. Şekil 32. Sıvı dolum uygulaması-1 Şekil 33. Sıvı dolum uygulaması-1 için gerekli Kontrol Kartı Bağlantısı ve Kontrol kartı içindeki 16F628 mikrodenetleyicisine ait pin (ayak) bağlantıları Şekil 34. Sıvı dolum uygulaması-1 e ait Ladder Diyagramı 18

19 Sıvı dolum uygulaması-2 Şekil 35. Sıvı dolum uygulaması-2 Sistemde istenenler Başla (B1) butonuna basılınca Y0 çıkışı aktif olarak motor çalışsın ve tepsi harekete geçsin. S1 sensörü bardağı algıladığınday0 devreden çıksın tepsi dursun. Bardak durduktan sonra Y1 çıkışı aktif olarak pompa çalışsın ve dolum gerçekleşsin. S2 sensörü bardağın dolduğunu algılayınca dolum sonlansın ve tepsi hareket etsin. Her bir bardak için bu işlemler gerçekleşsin. 6 tane bardak dolduğunda sistem otomatik olarak devreden çıksın. Ayrıca sistem çalışması esnasında Dur (B2) butonu ile devreden çıkarılabilsin. Şekil 36. Sıvı dolum uygulaması-2 için gerekli Kontrol Kartı Bağlantısı Şekil 37. Sıvı dolum uygulaması-2 e ait Ladder Diyagramı 19

20 Sıvı dolum uygulaması-3 Şekil 38. Sıvı dolum uygulaması-3 Sistemde istenenler Şekil 38 de bardağın başlangıç konumundaki durumu gösterilmiştir. Başla (B1) butonuna basılınca Y0 çıkışı aktif olarak motor çalışsın ve tepsi harekete geçsin. S sensörü bardağı algıladığınday0 devreden çıksın tepsi dursun. S sensörü bardağı algıladığında Y1 çıkışı aktif olarak pompa çalışsın. Pompa 5 sn sonra devreden çıksın. (Burada bardağın pompanın basıncıyla 5 sn de dolduğu düşünülmüştür). Dolum işleminden sonra tepsi aynı yönde 15 sn döndürülerek bardak başlangıç noktasına ulaşsın ve sistem devreden çıksın. Ayrıca sistem çalışması esnasında Dur(B2) butonu ile devreden çıkarılabilsin. Şekil 39. Sıvı dolum uygulaması-3 için gerekli Kontrol Kartı Bağlantısı Şekil 40. Sıvı dolum uygulaması-3 e ait Ladder Diyagramı 20

21 Sıvı karıştırma düzeneği Sistemde istenenler Başla (B1) butonuna basılınca Y0 ve Y1 çıkışları aktif olarak valflerin yolları açılsın ve Sıvı-1 ve Sıvı-2 hazneye alınsın. Sensör-2 sıvıyı algıladığında dolum sonlansın. Dolum işleminden Y2 çıkışı aktif olarak motor devreye girsin ve sıvılar 10 saniye boyunca karıştırılsın. Karıştırma işleminin ardından Y3 çıkışı aktif olarak pompa çalışsın ve karıştırılmış sıvı kovaya boşaltılsın. Boşaltma işleminin ardından sistem devreden çıksın. Ayrıca sistem çalışması esnasında Dur (B2) butonu ile devreden çıkarılabilsin. Şekil 41. Sıvı karıştırma düzeneği Şekil 42. Sıvı karıştırma uygulamasına ait kontrol kartı bağlantı şeması Şekil 43. Sıvı karıştırma uygulamasına ait Ladder Diyagramı 21

22 Bölüm soruları Aşağıdaki soruları mikrodenetleyici ile gerçekleştirilmiş bir kontrol kartı ile kumanda edilecek şekilde cevaplandırınız. 1. Bir çıkışa start ve stop butonları ile kontrol edilmek istenmektedir. Start butonuna basıldığında çıkışın aktif olması ve stop butonuna basılana kadar çalışması istenmektedir. İlgili sistemin kontrol kartı bağlantı şemasını ve ladder diyagramını çiziniz.(mühürleme devresi) 2. Elektriksel kilitlemeli ileri-geri çalışma uygulaması için gerekli olan kontrol kartı bağlantı şemasını ve ladder diyagramını çiziniz. 3. Butonsal kilitlemeli ileri-geri çalışma uygulaması için gerekli olan kontrol kartı bağlantı şemasını ve ladder diyagramını çiziniz. 4. Start butonuna basıldığında bir rölenin çalışması ve 15 sn sonra kendiliğinden durması istenmektedir. İlgili sistemin kontrol kartı bağlantı şemasını ve ladder diyagramını çiziniz.(bkz: Zamana bağlı çalışan sistemler) 5. Start butonuna basıldıktan 15 sn sonra bir rölenin çalışması ve stop butonuna basılana kadar çalışmaya devam etmesi istenmektedir. İlgili sistemin kontrol kartı bağlantı şemasını ve ladder diyagramını çiziniz.(bkz: Zamana bağlı çalışan sistemler) 6. Bir sistemin starttan 15sn sonra devreye girmesi ve 10 sn çalıştıktan sonra kendiliğinden devreden çıkması istenmektedir. İlgili sistemin kontrol kartı bağlantı şemasını ve ladder diyagramını çiziniz.(bkz: Zamana bağlı çalışan sistemler) 7. Bir ürün sayma prosesinden istenen koşullar aşağıda verilmiştir. Başla(X0) butonuna basılınca Y0 çıkışı aktif olarak bandı harekete geçirsin. Her 12 adet ürün geçtiğinde paketleme için 10 sn beklensin. Bu süre bitiminde bant tekrar hareket etsin. Bu süreç Dur(X1) butonuna basılana kadar devam etsin. İlgili sistemin kontrol kartı bağlantı şemasını ve ladder diyagramını çiziniz. 8. Bir market için konveyör sistemi tasarlanmak istenmektedir. Sistemin kontrolü için istenen koşullar aşağıda belirtilmiştir. Başla butonuna basılınca Y0 çıkışı aktif olarak bandı harekete geçirsin. Sensör cisim algıladığında bant dursun. Sensör önündeki cisim alındığında bant tekrar hareket etsin Bu süreç dur butonuna basılana kadar devam etsin. İlgili sistemin kontrol kartı bağlantı şemasını ve ladder diyagramını çiziniz. 9. Bir sıvı dolum tesisi kontrolünden istenen koşullar aşağıda belirtilmiştir. Başla butonuna basılınca Y0 çıkışı aktif olarak pompa çalışsın. Pompa 5 sn sonra kendiliğinden devreden çıksın (Burada bardağın pompanın basıncıyla 5 sn de dolduğu düşünülmüştür). Ayrıca sistem çalışması esnasında Dur butonu ile devreden çıkarılabilsin. İlgili sistemin kontrol kartı bağlantı şemasını ve ladder diyagramını çiziniz. 22

23 10. Şekil 41. deki sistemden istenen koşullar aşağıda belirtilmiştir. Başla butonuna basılınca Y0 ve Y1 çıkışları aktif olarak valflerin yolları açılsın ve Sıvı-1 ve Sıvı-2 hazneye alınsın. Sensör-2 sıvıyı algıladığında dolum sonlansın. Dolum işleminden Y2 çıkışı aktif olarak motor devreye girsin ve sıvılar 10 saniye boyunca karıştırılsın. Karıştırma işleminin ardından Y3 çıkışı aktif olarak pompa çalışsın ve karıştırılmış sıvı kovaya boşaltılsın. Boşaltma işleminin ardından sistem devreden çıksın. Ayrıca sistem çalışması esnasında Dur butonu ile devreden çıkarılabilsin. İlgili sistemin kontrol kartı bağlantı şemasını ve ladder diyagramını çiziniz Yararlanılan internet siteleri