GEZEGENLER VE YAPILARI

Transkript

1 GEZEGENLER VE YAPILARI

2 Cüce Gezegen: Plüto Uranüs Neptün Mars Satürn Merkür Venüs Dünya Jüpiter Güneş Sistemi 8 gezegen içeriyor. Bunlar; Güneş e olan uzaklık sırasına göre Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün dür.

3 Güneş Sistemi ndeki gezegenler, yapıları bakımından karasal ve gaz yapılı olmak üzere ikiye ayrılırlar.

4 Karasal Gezegenler Merkür Venüs Dünya Mars

5 Dev Gaz Gezegenler Jüpiter Satürn Uranüs Neptün

6 MERKÜR Güneş e en yakın gezegendir (~57,9 milyon kilometre). Ekvator düzlemi ile dolanma düzlemi arasında 7º eğim vardır. Merkür Güneş etrafında 88 gün, kendi ekseni etrafında 58.6 günde döner. Dünya ya en yakın olduğunda aralarındaki mesafe ~92 milyon kilometredir. Yarıçapı 2439 km, kütlesi 3,3x10 23 kg (Dünya nın kütlesinin 0,055 katı), yoğunluğu Dünya da deniz seviyesindeki suyun 5,44 katı, yüzey çekim ivmesi 3,7 m/sn 2 dir.

7 MERKÜR Merkür uydusu olmayan iki gezegenden biridir. Dünya da 50 kg ağırlığı olan bir cisim burada 19 kg ağırlığa sahiptir. Merkür den fırlatılan bir roketin, gezegenin çekim etkisinden kurtulabilmasi için hızı 4,3 km/s olmalıdır.

8 MERKÜR Yüzeyi silikat tozları ile kaplanmıştır. Sahip olduğu çok ince atmosfer tabakası Helyum ve Hidrojen içerir. Güneş e bakan yüzeyinin değişmesiyle çok ısınır veya çok soğur. Güneş e bakan tarafı 510ºC, ters tarafı ise 210ºC sıcaklığa erişir.

9 MERKÜR Merkür, Mart ve Nisan aylarında akşam yıldızı olarak, Eylül ve Ekim aylarında sabah yıldızı olarak görülebilir.

10 VENÜS Venüs uydusu olmayan diğer gezegendir. Güneş e uzaklığı bakımından ikinci sıradadır (~108,2 milyon kilometre). Dünya ya en yakın olduğu zaman ~ 42 milyon kilometre uzaklıktadır. Yarıçapı ~ 6052 km, kütlesi ~ 4,87x10 24 kg dir (Dünya nın kütlesinin 0,815 katı), yoğunluğu Dünya da deniz seviyesindeki suyun 5,25 katıdır.

11 VENÜS Ekvator düzlemi ile dolanma düzlemi arasında 3,4º eğim vardır. Kendi ekseni etrafında dönmesini ~ 243,16 günde, Güneş etrafında dolanmasını ~ 224,7 günde tamamlar. Venüs ü çevreleyen kalın bulutlar sera etkisi yapar. Yüzey sıcaklığı 13ºC ile 202ºC arasında değişir.

12 VENÜS Dünya da 50 kg ağırlığa sahip bir cisim burada ~ 46 kg ağırlığa sahiptir. Venüs ten atılan roket, gezegenin çekim etkisinden kurtulabilmek için ~10,3 km/s hıza sahip olmalıdır. Atmosferi Karbon Dioksit (%95), Azot ve Sülfirik Asit içerir.

13 VENÜS Venüs, Güneş ve Ay dan sonra gökyüzünün en parlak cismidir. Bizim yarıküremizde en iyi sonbahar sonlarında gözlenebilmektedir. Çok parlak görünmesinin nedeni yansıtmasının %80 civarında olmasıdır. Bu yüzden sabah yıldızı veya akşam yıldızı olarak da adlandırılır. Yansıtma; kabaca üzerine düşen ışığı tekrar salma oranı olarak tanımlanabilir.

14 DÜNYA Karasal bir gezegen oaln Dünya, Güneş Sistemi nde, üzerinde yaşam olan tek gezegendir. Dünya nın atmosferi %78 Azot, %21 Oksijen içerir. Kalan tüm elementlerin atmosferdeki miktarı sadece %1 dir. Dünya nın ortalama yoğunluğu, deniz seviyesindeki suyun yoğunluğunun 5,52 katıdır.

15 Bu manyetik alan Dünya etrafında Van-Allen kuşakları olarak bilinen kalkanlar oluşturur. Bu kalkanlar yüksek enerjili yüklü parçacıkların Yer atmosferine kadar ulaşmasına engel olur. DÜNYA Dünyamız Demir-Nikel karışımı bir çekirdeğe sahiptir. Bu Dünya nın dönmesiyle mıknatıslanmaya neden olur ve Dünya nın manyetik alanını oluşturur.

16 DÜNYA Dünya, yaklaşık olarak Güneş etrafında bir tam dolanımını 365,2 gün, kendi ekseni etrafında dönmesini 23 sa 56 dk sürede tamamlar. Dünya nın ekvator düzlemi, Güneş etrafında dolanma düzlemine göre 23,5º lik bir eğime sahiptir. Mevsimlerin oluşmasında bu eğim etkindir. Dünya nın Güneş e ortalama uzaklığı 150 milyon kilometredir. Dünya dan atılan bir uydunun çekim etkisinden kurtulabilmesi için sahip olması gereken kaçma hızı 11,2 km/saat olmalıdır.

17 DÜNYA Dünya nın bir tane uydusu vardır. Diğer gezegenler düşünüldüğünde Dünya nın, kendi kütlesine göre en büyük uyduya sahip olduğu görülür.

18 DÜNYA Dünya kutuplar doğrultusunda 6356 km, ekvatorunda 6378 km yarıçapa sahiptir. Kütlesi ~6x10 24 kg dır Dünya üzerinde belli bir yükseklikten serbest düşen cisim 9,84 m/sn 2 lik ivmeyle hareket eder.

19 MARS Mars Güneş ten 227 milyon kilometre, Dünya ya en yakın geçişlerinde milyon kilometre uzaktadır km yarıçapa sahiptir. Ortalama yoğunluğu 3,93 gr/cm 3 olan Mars ın 6,46x10 23 kg kütlesi vardır.

20 MARS Yer de 50 kg ağırlığa sahip bir cisim, burada 19 kg ağırlıkta olur. Mars ın yüzeyi Mars tan atılan bir roketin gezegenin çekim kuvvetinden kaçabilmesi için sahip olması gereken minimum hız 5,1 km/s olmalıdır. Mars ın Güney Kutbu

21 Mars ın yüzey sıcaklığı yaklaşık -187ºC dir. MARS Mars ın %95 oranında Karbon Dioksit ten oluşan bir atmosferi vardır.

22 MARS Phobos ve Deimos Mars ın Phobos ve Deimos isimli iki uydusu vardır. Çıplak gözle bakıldığında Mars kırmızımsı bir renkte görünür. Mars Mars Dünya ya en yakın olduğunda en uzak olduğu zaman sahip olduğu parlaklığın 50 katı bir parlaklığa sahiptir. Gggggg Mars

23 Güneş Sistemi nin en büyük gezegeni olan Jüpiter Dünya dan 591 milyon km, Güneş ten ise ~778,3 milyon km uzaktadır. JÜPİTER Jüpiter Dünya

24 JÜPİTER Jüpiter ortalama 1,33 gr/cm 3 yoğunluğa sahiptir. Kütlesi ise 2,02x10 27 kg dir.

25 JÜPİTER Jüpiter den atılan cismin gezegenin çekiminden kurtulabilmesi için gerekli minimum hız 59,5 km/s dir. Yerde 50 kg ağırlığa sahip bir cisim burada ~133 kg ağırlıkta olur.

26 JÜPİTER Atmosferi renkli toz, hidrojen, helyum, metan, su ve amonyaktan oluşur. Ortalama yüzey sıcaklığı -148ºC dir. Dev gaz gezegen Jüpiterde diferansiyel dönme vardır. Katı bir cisim gibi her noktasında aynı hızla dönmez.

27 JÜPİTER 9000 km Yüzeyindeki kırmızı leke, Dünya dan daha büyük boyutta bir bölgede etkin olan güçlü fırtınalardan kaynaklanmaktadır.

28 JÜPİTER Jüpiter in şu anda bilinen 4 tanesi büyük (Io, Europa, Ganymede, Callisto) toplam 60 tan fazla uydusu vardır. Bu 4 büyük uyduya Galilei uyduları da denir. Çünkü bunlar 1610 yılında Galilei tarafından keşfedilmiştir. Ιo Callisto Ganymede Europa

29 JÜPİTER Jüpiter in kavuşum dönemi yaklaşık 13 aydır. Bunun 5 ayında sabahları, 5 ayında akşamları gözlenebilir. Kalan 3 ayda Güneşin diğer tarafında kalır ve gözlenemez. Gök yüzünde Ay ve Venüs ten sonra en parlak gök cismidir. Galileo uydularının Jüpiter etrafında dolanma dönemleri 2-17 gün arasında değiştiği için her gece farklı konumlarda gözlenirler.

30 Satürn ün yarıçapı km dir. Dünya ya en yakın olduğu zaman uzaklığı 591 milyon km., Güneş e ortalama uzaklığı 778,3 milyon km dir. Ortalama yoğunluğu 0,69 gr/cm 3, kütlesi 6,34x10 26 kg dir. SATÜRN

31 SATÜRN Satürn üzerinden atılan bir cisim gezegenin çekiminden kurtulabilmek için 35,4 km/s hıza sahip olmalıdır. Satürn ün halkası

32 SATÜRN Dünya daki ağırlığı 50 kg olan cisim burada ~54 kg gelir.

33 SATÜRN Satürn ün Hidrojen ve Helyum dan oluşan bir atmosferi vardır. Yüzey sıcaklığı -178ºC dir.

34 Rhea gggg l ll SATÜRN Titan gggg Satürn ün şu anda bilinen 30 dan fazla uydusu vardır, en iyi bilinenleri Rhea, Dione, Titan ve Mimas tır. Mimas gggg Dione

35 SATÜRN Kavuşum dönemi yaklaşık 12,5 aydır. Bu yüzden yılın büyük bölümünde gökyüzündedir. Yörüngesinde çok yavaş ilerlediği için bir takım yıldızında 2 yıldan fazla kalır. Orta boy teleskoplar ancak Titan ve Rhea yı gözleyebilir.

36 URANÜS Uranüs ün yarıçapı km dır. Dünya ya en yakın olduğunda ~2,6 milyon km, Güneş e 2,87 milyar km uzaklıktadır. Ortalama yoğunluğu 1,27 gr/cm 3, kütlesi 8,72x10 25 kg dır.

37 URANÜS Uranüs üzerinden atılan bir cisim gezegenin çekiminden kurtulabilmek için 22,5 km/s hıza sahip olmalıdır. Uranüs ün karanlık lekeleri Atmosferi Hidrojen, Helyum ve Metan dan oluşur. -214ºC lik yüzey sıcaklığına sahiptir. Sıcaklık dağılımı hemen hemen homojendir.

38 URANÜS Uranüs ün şu anda bilinen 27 tane uydusu vardır. En büyükleri Ariel ve Miranda dır. Ariel

39 URANÜS Uranüs asla 6. kadirden daha parlak olamaz. Dolayısıyla çıplak gözle görülmesi çok zordur. Küçük teleskoplarla yeşil bir yuvarlak olarak görülür, ayrıntı seçilmez. Güneş etrafında dolanımını 84 yılda tamamladığı için uzun süre aynı takım yıldızında gözlenir.

40 NEPTÜN Neptün km yarıçapa sahiptir. Güneş e 4497 milyon km, Dünya ya ise en yakın olduğunda 4288 milyon km uzaktadır. 1,64 gr/cm 3 ortalama yoğunluğa ve 9,85x10 25 kg kütleye sahiptir.

41 Yüzey sıcaklığı -214ºC olan Neptün ün atmosferi Hidrojen, Helyum, Metan ve Amonyak tan oluşur. NEPTÜN Neptün üzerinden atılan bir cisim gezegenin çekiminden kurtulabilmek için 24,1 km/s hıza sahip olmalıdır.

42 NEPTÜN Neptün ün şu anda bilinen 13 uydusu vardır. En önemlileri Triton, Thalassa, Despina, Galatea, Nereid dir. Despina Nereid Galatea Thalassa Triton Neptün

43 NEPTÜN Yaklaşık 8 kadir olan parlaklığı nedeniyle çıplak gözle görülemez. Teleskopta yeşilimsi bir nokta olarak görünür. Neptün

44 Plüto Küme Düştü!

45 3- Güneş etrafında dolanan uydular hariç tüm diğer gök cisimlerine Güneş Sistemin Küçük Cisimleri olarak isimlendirilir. Plüto Artık Gezegen Değil!.. Uluslararası Astronomi Birliği nin 2006 yazındaki 26. toplantısında Güneş sistemindeki gezegen lerin tanımı ele alındı. Son senelerde yeni bazı cisimlerin keşfedilmesi üzerine gündeme gelen değişikliği incelemek üzere toplanan birliğin önerilen teklifi kabul edeceği, buna göre 2005 te keşfedilen 2003 UB313 ya da resmi olmayan adıyla Xena, Plüto nun uydusu olarak varlığını sürdüren Charon ve ilk keşfedilen asteroid olan Ceres i gezegen olarak tanıyacağı bekleniyordu. Böylece gezegen sayısı 12 ye çıkacaktı. Ama böyle olmadı. Yeni bir tanım oluşturuldu ve Plüto gezegen sınıfından çıkarıldı. Buna göre Güneş sisteminde bulunan gezegen ve diğer cisimler (uydular hariç) üç ayrı katogoriye ayrılır: 1- Gezegen (a) Güneş in etrafında dolanan bir yörüngeye sahip, (b) Kendi kütle çekimi nedeniyle küresel yapı oluşturabiliecek kütleye sahip ve bundan ötürü hidrostatik denge durumunda olan, (c) Gezegen oluşma teorisine göre yörüngesini temizlemiş olan gök cismine denir. 2- Cüce Gezegen (a) Güneş in etrafında dolanan bir yörüngeye sahip, (b) Kendi kütle çekimi nedeniyle küresel yapı oluşturabilecek kütleye sahip ve bundan ötürü hidrostatik denge durumunda olan, (c) Gezegen oluşma teorisine göre yörüngesini temizlememiş, (d) Uydu olmayan bir gök cismine denir.

46 Peki Neden? Plüto Güneş etrafında dolanıyordu, uydu değildi, küresel yapısını sağlayacak kütlesi de vardı ve dolayısıyla hidrostatik dengedeydi. Ama kütlesi yörüngesini temizleyecek kadar büyük değildi. Zira yörüngesi Neptün ün yörüngesi ile kesişiyordu dan beri gezegen olarak kabul edilen Plüto nun bu konumu zaten her zaman şaibeliydi. Kuiper Kuşağı objesi olan ve bu kuşakta onunla benzer özellikler gösteren birçok gök cismi varken neden gezegen sayıldığı hep tartışılan Plüto, bu yeni tanımla gezegenliğe veda etti. Artık Plüto Cüce Gezegen olarak adlandırılan yeni bir sınıfta yer alıyor. Güneş sistemi artık 8 gezegenden oluşuyor.

47 PLÜTO PLÜTO NUN YAPISI Yarıçapı ~1500 km olan Plüto, Güneş e 5900 milyon km, Dünya ya en yakın olduğunda 4272 milyon km uzaktadır. Ortalama yoğunluğu 1,41gr/cm 3, kütlesi 2,47x10 22 kg dir. Plüto üzerinden atılan bir cisim bu cüce gezegenin çekiminden kurtulabilmek için 1,1 km/s hıza sahip olmalıdır.

48 PLÜTO Atmosferi Metan dan oluşur. Yüzey sıcaklığı 223ºC ile 233ºC arasındadır. Plüto ve Charon Plüto