Türkiye de Turizm Gelirleri-Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Türkiye de Turizm Gelirleri-Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı"

Transkript

1 YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2016 Cilt:23 Sayı:1 Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. MANİSA Türkiye de Turizm Gelirleri-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Oktay KIZILKAYA * Emrah SOFUOĞLU ** Zeynep KARAÇOR *** ÖZ Bu çalışmanın temel amacı Türkiye de turizm gelirleri, uluslararası turist sayısı ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu amaçla dönemi incelenmiş olup yıllık veriler kullanılmıştır. Çalışmada yöntem olarak Pesaran v.d (2001) ARDL sınır testi ve uzun dönem eşbütünleşme katsayıları tahmini kullanılmıştır. Analiz sonucuna göre hem uzun hem de kısa dönemde turizm gelirlerinin ekonomik büyüme üzerinde etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Kısa dönem hata düzeltme katsayısı beklenildiği üzere negatif ve istatistiki olarak anlamlı bulunmuştur. Dolayısıyla elde edilen sonuçlar ekonomik büyüme üzerinde turizm gelirlerinin pozitif bir etkisi olduğunu göstermektedir. Bu bilgiler ışığında sonuç kısmında çeşitli politika önermelerinde bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Turizm Gelirleri, Ekonomik Büyüme, ARDL Sınır Testi JEL Sınıflandırması: F43, L83, O47 The Relationship Between Tourism Revenues and Economic Growth in Turkey: ARDL Bound Test Approach ABSTRACT The aim of this study is to examine the relationship among tourism revenues, international tourist arrivals and economic growth in Turkey. In this context, we examined over the period of based on annual data. We applied the Pesaran et al. (2001) ARDL bounds testing and estimation of long run cointegration coefficients. According to the both long and short run estimation results, tourism revenues have a significant impact on economic growth. As expected, short run error correction coefficient is negative and statistically significant. Therefore, analysis results show that tourism revenues have a positive effect on economic growth. In the light of these findings, we have offered various policy recommendations. Keywords: Tourism Revenues, Economic Growth, ARDL Bound Testing JEL Classification: F43, L83, O47 GİRİŞ Dünyada turizm sektörü en hızlı gelişmekte olan sektörlerden biri olarak göze çarpmaktadır. Bu bağlamda ülkeler gerek ekonomik büyümelerini daha sürdürülebilir hale getirmek, gerek istihdam seviyelerini yükseltmek gerekse sermaye yatırımları gerçekleştirmek için turizm gelirlerini arttırmayı hedeflemektedirler. Bu hedefler doğrultusunda ülkeler uluslararası organizasyonlara ev sahipliği yapmaya çalışmakta, bilimsel, kültürel ve spor alanında etkinlikler yapabilmek için çeşitli tesisler kurmakta, doğal, kültürel ve * Yrd. Doç. Dr., Ahi Evran Üniversitesi, İİBF, İktisat Bölümü, okizilkaya@ahievran.edu.tr ** Araş. Gör., Ahi Evran Üniversitesi, İİBF, İktisat Bölümü, emrahsofuoglu@gmail.com *** Prof. Dr., Selçuk Üniversitesi, İİBF, İktisat Bölümü, zkaracor@selcuk.edu.tr (Makale Gönderim Tarihi: / Yayına Kabul Tarihi: ) Doi Number: /yecbu.71790

2 204 O. Kızılkaya & E. Sofuoğlu & Z. Karaçor / Türkiye de Turizm Gelirleri-Ekonomik Büyüme İlişkisi: tarihi miraslarını öne çıkararak ülkelerini daha cazip hale getirerek daha fazla tanıtım yapmaya çalışmaktadırlar. Ödemeler bilançosunun cari işlemler hesabındaki uluslararası hizmetler kısmında yer alan turizm, görünmeyen bir ihracat kalemi olup, milli gelir artışına neden olmakta ve dolayısıyla ülke kalkınmasına katkı sağlamaktadır. Ayrıca ülkelere sağladığı döviz gelirleri ile dış açıklarının azaltılması ve bütçe açığının finansmanına olan katkısı açısından da önemli bir rol oynamaktadır (Yamak v.d, 2012). Turizm ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi araştıran çalışmalar ele alındığında, araştırmacılar sıklıkla turizme dayalı büyüme hipotezi kavramı ile karşılaşmaktadır. Bu hipotez temelinde ihracata dayalı büyüme hipotezinden elde edilmiş bir hipotezdir. Dolayısıyla bir turizmin ekonomik büyümeye katkı sağlayacağına ilişkin teorik dayanağın, ihracat ve ekonomik büyüme literatüründen kaynaklandığı çıkarımına varılabilir (Bahar, 2006). Turizme dayalı büyüme hipotezi, uluslararası turizmin ekonomik büyüme için stratejik bir faktör niteliğinde olduğundan bahsetmektedir (Carrera v.d, 2008). Dolayısıyla ihracat odaklı büyüme hipotezinde olduğu gibi, turizme dayalı büyüme hipotezinde de turizmin uzun dönemde ekonomik büyümeye yol açtığı öne sürülmektedir (Balaguer ve Jorda, 2002). Dünya Turizm Örgütü nün (2015), yayınlamış olduğu raporda belirli dönemlerde meydana gelen şoklara rağmen dünyada turizm sektörü neredeyse kesintisiz olarak büyümüştür. Uluslararası turist sayısı küresel ölçekte 1950 yılında 25 milyon turistten 1980 yılında 278 milyon turiste, 1995 te 527 milyona ve 2014 te 1133 milyona çıkmıştır. Aynı şekilde uluslararası turizm gelirleri dünya genelinde 1950 yılında 2 milyar dolardan 1980 yılında 104 milyar dolara, 1995 yılında 415 milyar dolara ve 2014 yılında 1245 milyar dolara yükselmiştir. Aynı raporda yer alan bilgilere göre 2014 yılında turizm sektörü dünya ekonomisine doğrudan, dolaylı ve uyarılmış olarak yüzde 9 civarında katkı sağlamıştır. Turizm sektörü 1,5 trilyon dolar ile dünya toplam ihracatının yüzde 6 sını oluşturmaktadır. Bu veriler çerçevesinde dünya ekonomisinde turizm sektörünün önemli bir itici güç olduğu göze çarpmaktadır. Türkiye de turizm sektörü, dönüm noktası olarak nitelendirilebilecek 1980 yılından sonra önemli bir gelişme göstererek ekonomik büyümeye katkı sağlamıştır. 24 Ocak 1980 ekonomik kararlarından sonra, Türkiye de ithal ikameci politika yerini ihracata yönelik sanayileşme stratejisine bırakmıştır. Bu bağlamda Türkiye de serbest piyasa ekonomisinin temel prensibi olarak kabul edilen ihracat odaklı sanayileşmenin gerçekleştirilmesinde turizm sektörü; kolay, etkili, verimli ve nispi olarak da ucuz bir araç olarak görülmüştür (Tosun, 2001) yılında Türkiye gelen turist sayısına bakıldığında en çok turist çeken 6. ülke (39,8 milyon) iken turizm gelirlerinden elde edilen sıralamada 12. sırada (29,552 milyar dolar) yer almaktadır ve küresel turizm gelirlerinin yüzde 5,8 ini oluşturmaktadır (UNWTO, 2015). Bu durum Türkiye nin hangi bölgelerden ne kadar turist çektiği, Türkiye ye gelen turistlerin hangi amaçla Türkiye yi tercih ettiği sorusunun irdelenmesi gerektiğini göstermektedir.

3 Yönetim ve Ekonomi 23/1 (2016) Aşağıdaki tabloda Türkiye nin yılları arasındaki 11 yıllık turizm istatistikleri yer almaktadır. Bu istatistikler gelen uluslararası turist sayısı, turizm gelirleri, turizm gelirlerinin ihracat ve ithalat içerisindeki payı ve son olarak turizm gelirlerinin dış ticaret açığını kapatmadaki payından oluşmaktadır. Yıl Tablo-1: Döneminde Türkiye de Turizm İstatistikleri Turizm Turizm Gelen Gelirlerinin Giderlerinin Uluslararası Turizm geliri İhracat İthalat Turist Sayısı (milyon $) İçerisindeki İçerisindeki (milyon) Payı Payı Turizm Gelirlerinin Dış Ticaret Açığını Kapatmadak i Payı ,0 3,0 58, ,7 2,9 55, ,7 2,3 42, ,5 2,4 43, ,2 2,1 44, ,5 3,6 82, ,9 3,2 46, ,8 2,3 34, ,2 1,9 43, ,3 2,1 32, * ,7 2,2 40,59 Kaynak: TÜRSAB, 2015, *:2014 yılı verileri TÜİK ten elde edilerek tarafımızca derlenmiştir. Yukarıdaki tablodan görüldüğü üzere Türkiye de döneminde gelen turist sayısı ve turizm gelirleri %50 den fazla artmıştır. Ancak turizm gelirlerinin ihracat içerisindeki payı 2004 de yüzde 27 iken 2014 yılında yüzde 21,7 ye düşmüştür. Yapılan turizm giderlerinin ithalat giderleri içerisindeki payı ise yüzde 3 ten yüzde 2,2 ye düşmüştür. Türkiye nin yıllardır süregelen dış ticaret açığı sorununda ise turizm gelirlerinin ciddi bir etkisi görülmektedir yılında turizm gelirlerinin dış ticaret açığı içerisindeki payı yüzde 58 iken 2014 te bu rakam yüzde 40 lara gerilemiştir. Bu oranda meydana gelen düşmeye rağmen dış ticaret açığının finansmanında turizm gelirlerinin çok önemli bir rol oynadığı açıktır. Bu çalışmada Türkiye de gelen turist sayısı ve turizm gelirleri bağımsız değişkenler olarak ele alınmış olup bu değişkenlerin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi incelenmiştir. 4 bölümden oluşan bu çalışmanın ilk bölümünde Dünya da ve Türkiye de turizm sektörlerinin tarihsel süreçte nasıl geliştiği ve ekonomik büyüme olgusuna nasıl bir katkı sunduğu incelenmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde turizm ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi ele alan ampirik çalışmalar ele alınmış ve bu çalışmalar elde edilen sonuçların yönü ve ele alınan örneklem olmak üzere üç ayrı kategoride incelenmiştir. Üçüncü bölümde model ve veri setinin tanıtımı yapılmıştır. Çalışmanın dördüncü bölümünde ise çalışmada kullanılan yöntem hakkında bilgi verilmiş olup bunun yanında analiz sonucunda elde edilen bulgulara yer verilmiştir. Sonuç bölümünde ise çeşitli politika önermelerinde bulunulmuştur. 205

4 206 O. Kızılkaya & E. Sofuoğlu & Z. Karaçor / Türkiye de Turizm Gelirleri-Ekonomik Büyüme İlişkisi: I. LİTERATÜR TARAMASI Turizm ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki birçok ampirik çalışmanın konusu olmuştur. Literatürde turizme dayalı büyüme hipotezini destekleyen birçok çalışmaya rastlamak mümkün olduğu gibi bu ilişkiyi desteklemeyen çalışmalara da rastlamak mümkündür. Bu çalışmanın literatür bölümü üç ayrı kategoriden oluşmaktadır. Birinci grup çalışmalar Türkiye de turizme dayalı büyüme hipotezinin geçerliliğini sınayan çalışmalardır. Panahi v.d (2015), Türkiye de turizm ve ekonomik büyüme ilişkisini Kalman filter yöntemini kullanarak verileri ile sınamışlardır. Analizden elde edilen bulgulara göre Türkiye de turizm gelirleri ile ekonomik büyüme arasında pozitif bir ilişki söz konusudur. Çoban ve Özcan (2013), Türkiye için verilerini kullanarak yapmış oldukları analizde kısa dönemde turizm gelirleri ile ekonomik büyüme arasında bir ilişkinin olmadığı sonucuna ulaşmışlardır. Ancak uzun dönemde turizm gelirleri ekonomik büyümenin nedenidir sonucunu elde etmişlerdir. Ayrıca nedensellik analizinde turizm gelirleri ile ekonomik büyüme arasında çift yönlü bir nedensellik ilişkisi tespit etmişlerdir. Bozkurt ve Topçuoğlu (2013), Türkiye ekonomisinde turizm ve ekonomik büyüme ilişkisini Engle-Granger eşbütünleşme testi ve hata düzeltme modelinden yararlanarak araştırmışlardır. Analizden elde edilen bulgulara göre turizm gelirlerinin ihracat gelirleri içindeki payı ile ekonomik büyüme arasında hem uzun dönemli hem de kısa dönemli çift yönlü nedensellik ilişkisi söz konusudur. Kara v.d (2012), Türkiye de turizm gelirlerinin çeşitli makroekonomik göstergeler üzerine olan etkisini sınamışlardır. Yöntem olarak verileri ile Engle Granger, VAR ve Granger nedensellik analizlerini kullanmışlardır. Analizlerden elde edilen bulgular doğrultusunda büyümeden turizm gelirlerine tek yönlü; turizm gelirlerinden cari işlemler dengesine doğru çift yönlü ve döviz kurundan turizm gelirlerine doğru tek yönlü nedensellik ilişkisine ulaşılmıştır. Polat ve Günay (2012), yapmış oldukları çalışmada Türkiye de ihracat ve turizm gelirlerinin ekonomik büyüme üzerine olan etkisini Johansen eşbütünleşme yöntemi ile verilerini kullanarak araştırmışlardır. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre ihracat gelirleri, turizm gelirleri ve ekonomik büyüme arasında uzun dönemli bir ilişki söz konusudur. Ayrıca hata düzeltme modeline dayalı nedensellik analizi sonucuna göre ihracat ve turizm gelirlerinden ekonomik büyümeye doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi mevcuttur. Çalışmada Türkiye için turizme dayalı büyüme hipotezinin geçerli olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Gündüz ve Hatemi-J (2005), Türkiye için turizme dayalı ekonomik büyüme hipotezini Kaldıraçlı Bootstrap nedensellik testi ile analiz etmişlerdir. Analizden elde edilen bulgular çerçevesinde Türkiye için turizme dayalı büyüme hipotezi desteklenmektedir. Literatürde Türkiye de turizme dayalı büyüme hipotezini desteklemeyen çalışmalara da rastlamak mümkündür. Yamak v.d (2012), Türkiye için verilerini kullanarak yapmış oldukları çalışmada turizm gelirleri, reel GSMH, tarım, sanayi, hizmet sektörü arasındaki ilişkiyi irdelemişlerdir. Elde ettikleri sonuçlara göre turizm gelirleri, sektörler ve GSMH arasında uzun dönemde ilişki

5 Yönetim ve Ekonomi 23/1 (2016) bulunamamıştır. Hepaktan ve Çınar (2010), verilerini kullanarak Türkiye de net turizm gelirleri, yabancı turist sayısı, büyüme ve dış ödemeler bilançosu arasındaki ilişkiyi incelemişlerdir. Elde ettikleri sonuca göre turizm sektörünün dış ticaret üzerinde pozitif bir etkisi varken ekonomik büyüme üzerinde herhangi bir etkisi yoktur. Katırcıoğlu (2009), yapmış olduğu çalışmada verilerini kullanarak GSYİH, gelen turist sayısı ve döviz kuru ilişkisini eşbütünleşme testi ile incelemiştir. Analiz sonuçlarına göre Turizm gelirleri ve ekonomik büyüme arasında herhangi bir ilişki tespit edilmemiştir. Öztürk ve Acaravcı (2009), Türkiye için yapmış oldukları çalışmada reel GSYH ve uluslararası turizm arasındaki ilişkiyi ARDL sınır testi ve hata düzeltme modeli (VEC) yöntemlerini kullanarak verileri ile incelemişlerdir. Analizlerden elde edilen bulgular neticesinde Türkiye de turizme dayalı büyüme hipotezinin geçerli olmadığını bulmuşlardır. Yavuz (2006), Granger nedensellik ve Toda Yomato yöntemleri ile 1992:Q1-2004:Q4 verilerini kullanarak turizm gelirleri ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi sınamıştır. Analizden elde edilen bulgular çerçevesinde Türkiye de turizm gelirleri ile ekonomik büyüme arasında bir ilişki söz konusu değildir. İkinci grup çalışmalar ise çeşitli ülkelerde turizme dayalı büyüme hipotezini destekleyen çalışmalar çatısı altında toplanmaktadır. Tang ve Tan (2015), Malezya için eşbütünleşme yöntemi ile verilerini kullanarak turizme dayalı büyüme hipotezinin geçerliliğini sınamışlardır. Çalışmada ekonomik büyüme, turizm ve diğer değişkenlerin eşbütünleşik olduğunu ve turizmin ekonomik büyüme üzerinde hem kısa hem de uzun dönemde pozitif etkisi olduğunu bulmuşlardır. Chen, Wei (2009), Tayvan ve Güney Kore ülkeleri için 1975:Q1-2007:Q1 verilerini kullanarak GSYİH, döviz kuru ve turizm gelirleri arasındaki ilişkiyi sınamışlardır. Elde edilen bulgular çerçevesinde Tayvan için turizmden ekonomik büyümeye doğru tek yönlü bir ilişki, Güney Kore için ise çift yönlü ilişki saptanmıştır. Lee ve Chien (2008), Tayvan için verilerini kullanarak GSYİH, turizm gelişimi ve döviz kuru ilişkisini eşbütünleşme ve nedensellik analizleri ile incelemiştir. Analizden elde edilen bulgulara göre ekonomik büyüme ve turizm arasında çift yönlü bir ilişki tespit edilmiştir Po- Huang (2008), yapmış olduğu çalışmada 88 ülke ele almıştır (1. Grup:57, 2.Grup:8 ve 3. Grup:23 ülke) verilerini kullanarak yıllık ortalama ekonomik büyüme ve turizm gelirlerindeki yıllık ortalama büyüme arasındaki ilişkiyi sınamıştır. Analizden elde edilen bulgulara göre uluslararası turizm gelirlerinin belirli bir eşik değerin altında olan ülkelerde turizmin ekonomik büyüme üzerine etkisinin olmadığı görülmüştür. Üçüncü grup çalışmalar ise çeşitli ülkelerde turizme dayalı büyüme hipotezinin geçerli olmadığı varsayımına dayanmaktadır. Tuğcu (2014), yapmış olduğu çalışmasında Avrupa, Asya ve Afrika daki Akdeniz e kıyısı olan ülkelerde verileri ile panel data yöntemini kullanarak turizmin büyümeye neden olup olmadığını araştırmıştır. Analizden elde edilen bulgulara göre Avrupalı ülkelerin turizm kaynaklı büyüme yaratma performansının daha iyi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Aslan (2013), Panel Granger nedensellik testi ile

6 O. Kızılkaya & E. Sofuoğlu & Z. Karaçor / Türkiye de Turizm Gelirleri-Ekonomik Büyüme İlişkisi: 2010 verilerinden yararlanarak Akdeniz ülkelerinde turizm gelişimi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi incelemiştir. Analiz sonuçlarına göre Portekiz için turizm ve ekonomik büyüme arasında çift yönlü bir nedensellik ilişkisi söz konusuyken İspanya, İtalya, Tunus, Kıbrıs, Hırvatistan, Bulgaristan ve Yunanistan da ekonomik büyümeden turizme doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi söz konusudur. Söz konusu ülkelerde turizme dayalı büyüme hipotezi geçerli iken Mısır ve Malta için herhangi bir ilişki tespit edilmemiştir. Cortes v.d (2010), İspanya için turizme dayalı büyüme hipotezinin geçerliliğini sınamışlardır. Bu amaçla eşbütünleşme ve nedensellik analizlerden faydalanarak verilerini kullanmışlardır. Analizden elde edilen bulgular İspanya için turizme dayalı büyüme hipotezini desteklemektedir. II. MODEL VE VERİ SETİ Zaman serisi analizlerinde bu çalışmadan kullanılan ARDL Sınır Testi yaklaşımdan farklı olarak Johansen eşbütünleşme yöntemi, yapısal kırılmalı birim kök testleri ve eşbütünleşme analizleri, yapısal vektör Oto-Regresif (VAR) modelleri gibi yöntemler de kullanılarak analiz yapılabilmektedir. Ampirik analizde kullanılan model şu şekilde tanımlanmaktadır: GSYH= β 0 + β 1tgelir t + β 2turist t + e t (1) Modelde; t zamanı, GSYH Gayri Safi Yurtiçi Hasılayı, tgelir turizm gelirlerini, turist gelen turist sayısını temsil ederken e t hata terimini temsil etmektedir. Çalışmada Türkiye de GSYH, turizm gelirleri ve gelen turist sayısı zaman serisi verileri ile incelenmektedir. Araştırma dönemini kapsamakta olup, veriler yıllık gözlemlerden oluşmaktadır. Çalışmada kullanılan veriler TÜİK veri tabanlarından elde edilmiştir. Ayrıca verilerin doğal logaritmaları kullanılmıştır. Tablo-2: Analizde Kullanılan Değişkenler Değişkenler Kısaltmalar Açıklama Veri Kaynağı Dönem Gayri safi yurtiçi hasıla GSYH Milyar dolar TÜİK Turizm gelirleri tgelir Milyar dolar TÜİK Gelen turist sayısı turist Milyon TÜİK III. YÖNTEM VE BULGULAR Durağan olmayan zaman serileri ekonometrik analizlerde çoğunlukla sorunlu olarak nitelendirilmişlerdir. Granger ve Newbold (1974), durağan olmayan seriler kullanılarak yapılan tahminde ortaya sahte regresyonun çıkacağını söylemişlerdir. Dolayısıyla, ekonometrik analizlerde değişkenler arasında anlamlı ilişkiler elde edilebilmesi için analizi yapılan serilerin durağan olması gerekmektedir (Tarı 2002). Durağanlık genel olarak; ortalamasıyla varyansı zaman içinde sabit olan ve iki dönem arasındaki ortak varyansı, bu ortak varyansın hesaplandığı döneme değil de yalnızca iki dönem arasındaki uzaklığa bağlı olan olasılıklı bir süreç için durağandır şeklinde tanımlanmaktadır (Gujarati, 208

7 Yönetim ve Ekonomi 23/1 (2016) ). Düzey değerinde durağan olan seriler I(0) olarak simgelenirken birinci farkında durağan olan seriler I(1) olarak ifade edilmektedir. Aşağıdaki tabloda çalışmada kullanılacak değişkenler için uygulanan Genişletilmiş Dickey Fuller (ADF) birim kök testi sonuçları verilmiştir. Tablo-3: Değişkenler İçin ADF Birim Kök Test Sonuçları Değişkenler ADF (Düzey) ADF Sonuç (Birinci Fark) GSYH (0) (0) I(1) tgelir turist (0) (6) (0) (5) Kritik Değer (%1) Not: ADF testi için parantez içindeki değer SIC kriterine göre seçilen gecikme sayısını göstermektedir. Maksimum gecikme uzunluğu 8 olarak alınmıştır. Test biçimi olarak düzey değerde sabit biçimli ve trendli, farkı alınmış serilerde de sabit terimli regresyon denklemi kullanılmıştır. ADF testinde hataların birbirinden bağımsız ve sabit varyanslı olduğu varsayımı, hem otoregresif hem hareketli ortalama bileşenleri söz konusu olduğunda probleme neden olmaktadır. Philips (1987) ve Philips ve Perron (1988), hata terimleri arasında otokorelasyon ve değişen varyans olabileceği varsayımı altında bir birim kök testi geliştirmişlerdir. Hem otokorelasyon ve değişen varyans problemi hem de bu değişkenlerin durağanlığı hakkında daha sağlıklı bilgi edinebilmek için bu çalışmada ADF testine ek olarak Philips-Perron (PP) testi de uygulanmıştır. PP testlerinin sonuçları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo-4: Değişkenler İçin Philips-Perron Birim Kök Test Sonuçları Değişkenler PP (Düzey) PP Sonuç (Birinci Fark) GSYH (2) (3) I(1) tgelir turist (3) (15) (3) (8) I(1) I(1) Kritik Değer (%1) Her iki yöntemde de durağanlık testi sonuçları ele alındığında değişkenlerinin tümünün yüzde 1 anlamlılık düzeyinde düzey değerlerinde durağan değilken ilk farklarında durağan olduğu yani I(1) oldukları görülmektedir. Elde edilen birim kök test sonuçlarına göre, değişkenlerin bütünleşme derecelerinin aynı olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. ARDL sınır testi yönteminde değişkenlerin I(0) veya I(1) olması gibi bir zorunluluğun olmamasıyla beraber bu yöntemle değişkenler arasında hem kısa hem de uzun dönemli ilişki test edilebilmektedir. Aynı zamanda Narayan ve Narayan ın (2006) ve Shahbaz v.d (2012) nin çalışmalarında ARDL sınır testi ile elde edilen test sonuçlarının diğer eşbütünleşme testlerine nazaran daha etkili ve tarafsız olduğu ve de küçük örneklemlerde daha tutarlı sonuçlar verdiğine değinilmiştir. Dolayısıyla bu çalışmada ARDL sınır testi yöntemi kullanılacaktır. ARDL sınır testi için kısıtlanmamış hata düzeltme modeli aşağıdaki gibi tanımlanmaktadır: I(1) I(1) 209

8 210 O. Kızılkaya & E. Sofuoğlu & Z. Karaçor / Türkiye de Turizm Gelirleri-Ekonomik Büyüme İlişkisi: gdp t=ß 0 +ß 1gsyh t-1 +ß 2tgelir t-1 +ß 3turist t-1+ß 4Trend + p i 1 gsyh 1i 2 t i + p 1 i tgelirt i 1 i 0 p turist e i 0 i t i t (2) Hem sabit hem de trend içeren yukarıdaki denklemin sınanması için ilk olarak uygun gecikme uzunluğu belirlenmelidir. Uygun gecikme uzunluğunun belirlenmesinde Akaike (AIC), Schwarz (SBC), Hannan-Quin (HQ) gibi bilgi kriterleri kullanılmaktadır. Modelde bu bilgi kriterlerinden en küçük değere sahip olan gecikme uzunluğu kullanılmaktadır. İlgili gecikme uzunluğunda modelin otokorelasyon sorununun bulunmaması gerekmektedir. Gecikme uzunluğunun belirlenmesinin ardından seriler arasında eşbütünleşme ilişkisinin varlığını tespit etmek amacıyla F istatistiklerinden yararlanılmaktadır. ARDL sınır testi yönteminde F istatistikleri Pesaran v.d (2001) deki çalışmasındaki alt ve üst değere göre belirlenmektedir. Analizden elde edilen değer hesaplanan F istatistiği alt kritik değerinden küçük ise seriler arasında eşbütünleşme ilişkisinin olmadığına, üst kritik değerden büyük olması ise de eşbütünleşme ilişkisinin varlığından bahsedilebilmektedir. Ancak değer alt ve üst kritik değerlerin arasında yer alıyorsa bu durumda eşbütünleşme konusunda herhangi bir karar verilememektedir. Yukarıda yer alan denklem için sıfır hipotezi seriler arasında eşbütünleşme ilişkisinin var olmadığı yönünde tanımlanmaktadır. Sıfır hipotezi çalışmada trend ve seviye değişkenlerin bir bütün olarak sıfıra eşit olmadıklarını test eden F istatistiği ile test edilecektir. Sınır testi sonucu değişkenler arasında eşbütünleşme ilişkisi elde edildiği takdirde değişkenlere ait uzun dönem ve kısa dönem ilişkilerini belirlemek için ARDL modelleri tanımlanmaktadır. Bu nedenle çalışmada ilk olarak gecikme uzunluğu ve sınır testi sonuçları tablolar halinde verilecek ardından eşbütünleşme ilişkisi elde edildiği takdirde uzun ve kısa dönem ARDL modelinin tahmin sonuçlarına yer verilecektir. Tablo-5:Uygun Gecikme Uzunluğunun Belirlenmesi P AIC SBC B-G Testi * * * *, Tabloda P, gecikme sayısını; AIC, Akaike ve SBC, Schwarz-Bayesian Bilgi Kriterini temsil etmektedir. *B- G testi; Breusch-Godfrey Otokorelasyon Testi olasılık değerlerini ifade etmektedir. Bu çalışmada sınır testi için maksimum gecikme uzunluğu 3 olarak alınmış olup, AIC ve SBC bilgi kriterlerine göre uygun gecikme uzunluğu 2 olarak belirlenmiştir. Seçilen gecikme uzunluğunda otokorelasyon sorunu söz konusu değildir. İlgili gecikme uzunluğu belirlendikten sonra sınır testi yöntemiyle seriler arasındaki eşbütünleşme ilişkisi araştırılmıştır. Tabloda sınır testi sonuçları yer almaktadır.

9 Yönetim ve Ekonomi 23/1 (2016) Tablo-6: Sınır Testi Sonuçları k F İstatistiği Alt Sınır (%1) Üst Sınır (%1) *k, denklemdeki bağımsız değişken sayısıdır. Kritik değerler Pesaran vd.(2001) deki Tablo CI(iii) ten elde edilmiştir. F istatistiği, Sabitli-trendli modeldeki gecikmeli seviye değişkenleri ile trend değişkenine ait katsayıların, bir bütün olarak sıfırdan farklı olup olmadığının test edilmesi sonucu elde edilen F istatistiğidir. Tabloda yer alan değerler incelendiğinde değişkenler arasında eşbütünleşme ilişkisinin var olduğu görülmektedir. İlgili eşbütünleşme ilişkisi elde edildikten sonra ARDL modelinde değişkenler arasında uzun ve kısa dönem ilişkisi incelenecektir. Bu bağlamda aşağıdaki denklem ARDL hata düzeltme modeli ile değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişkiyi göstermektedir: p p p gdp gsyh tgelir turist 0 1t 1i t i 1i t i 1i t i t i 1 i 0 i 0 Çalışmada gecikme uzunluğunun belirlenmesinde SBC bilgi kriteri kullanılmıştır ve uzun dönem tahmin edilen modelin ARDL (1,0,0) modeli olduğu sonucuna varılmıştır. Aşağıdaki tabloda ilgili modelden elde edilen katsayılara ve tanısal testlere yer verilmiştir. Tablo-7: ARDL (1,0,0) Modeli Tahmin Sonuçları Değişkenler Katsayı Standart Hata t İstatistiği - (prob) GSYH(-1) * tgelir * turist C * Uzun Dönem Katsayılar Değişkenler Katsayılar Standart Hata t İstatistiği-(prob) tgelir (0.0021)* turist (0.6096) Tanısal Test Sonuçları R Normallik y Adj R Değişen Varyans z Otokorelasyon x x : Breusch-Godfrey LM testini, y : Jarque- Bera Normallik testini ve z :Breusch-Pagan-Godfrey Testlerini temsil etmektedir. *, 0.05 önem düzeyinde istatistiki olarak anlamlılığı göstermektedir. Tabloda görüldüğü üzere tgelir katsayısının istatistiki olarak anlamlı olduğu görülmektedir. Ancak turist katsayısı istatistiki olarak anlamlı değildir. Bu durum Türkiye de yılları arasında ekonomik büyümede turizm gelirlerinin pozitif bir etkisi olduğunu göstermektedir. Modelin tanısal test sonuçları ele alındığında modelde otokorelasyon ve değişen varyans sorunun olmadığı ve hata teriminin normal dağıldığı görülmektedir. Bu sonuçlar modelim tahmin sonuçlarının güvenilirliğinde önem teşkil etmektedir. Tablo-8: ARDL (3,1,0) Hata Düzeltme Modeli Tahmin Sonuçları Değişkenler Katsayı Standart Hata t İstatistiği (3)

10 212 O. Kızılkaya & E. Sofuoğlu & Z. Karaçor / Türkiye de Turizm Gelirleri-Ekonomik Büyüme İlişkisi: (prob) tgelir * turist C ECMT(-1) Tablodaki sonuçlar değerlendirildiğinde ilgili değişkenlerin uzun dönem katsayılarına benzer sonuçlar verdiği görülmektedir. Buna göre tgelir katsayısı istatistiki olarak anlamlı iken turist katsayısının istatistiki olarak anlamlı olmadığı görülmektedir. Bu sonuçlar kısa dönemde turizm gelirlerinin ekonomik büyüme üzerinde pozitif etkisinin olduğunu göstermektedir. Bunlara ek olarak ECMT(-1) katsayısı olarak elde edilmiştir. Dolayısıyla hata düzeltme teriminin beklenen şekilde istatistiki olarak anlamlı ve negatif işaretlidir. Bu sonuç kısa dönemde meydana gelen sapmaların yüzde 48 inin bir sonraki dönemde düzeltilerek uzun dönem dengesine oldukça hızlı bir şekilde ulaştığı anlamına gelmektedir. SONUÇ Bu çalışmada Türkiye de turizm gelirleri ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki ele alınmıştır. Bu amaçla dönemi incelenmiş olup yıllık veriler kullanılmıştır. Çalışmada yöntem olarak Pesaran v.d (2001) ARDL sınır testi ve uzun dönem eşbütünleşme katsayıları tahmini kullanılmıştır. Analiz sonucuna göre hem uzun hem de kısa dönemde turizm gelirlerinin ekonomik büyümeyi pozitif yönde etkilediği bulgusuna ulaşılmıştır. Kısa dönem hata düzeltme katsayısı beklenildiği üzere negatif ve istatistiki olarak anlamlı bulunmuş, kısa dönemde meydana gelen sapmaların yüzde 48 inin bir sonraki dönemde düzeldiği sonucuna ulaşılmıştır. Analizden elde edilen sonuçlar; Panahi v.d (2015), Bozkurt ve Topçuoğlu (2013), Polat ve Günay (2012), Gündüz ve Hatemi-J (2005) nin yapmış olduğu çalışmalarda elde ettiği bulgular ile benzerlik göstermektedir. İlgili çalışmalarda özellikle ekonomik büyüme ile turizm gelirleri arasında uzun dönemli ve pozitif bir ilişki tespit edilmiştir. Türkiye ye gelen uluslararası turist sayısı ve elde edilen turizm gelirleri ele alındığında önemli bir sonuç göze çarpmaktadır. Türkiye 2014 yılında gelen uluslararası turist sıralamasında en çok turist çeken 6. ülke olmasına rağmen turizm gelirlerine bakıldığında 12.sırada yer almaktadır. Bu durum Türkiye de turizm faaliyetlerinden elde edilen gelirlerin düşük olduğu ve düşük bütçeye dayalı turizm faaliyetlerinin ağırlıklı olduğu sonucunu doğurmaktadır. Ayrıca Türkiye de döviz kurundaki dalgalanmaların turizm sektörü için belirleyici bir faktör olduğu da düşünülmektedir. Bu anlamda Türkiye nin geliştireceği iki önemli politikadan biri ülkeye gelen turistler için mal ve hizmet piyasasındaki fiyatlar açısından uygun bir ortamın sağlanması olacaktır. İkinci önemli politika ise; Türkiye, gelen turist ve elde edilen turizm geliri ele alındığında her ne kadar

11 Yönetim ve Ekonomi 23/1 (2016) potansiyelinin altında bir turizm geliri elde etse de, aslında yüksek turizm geliri elde edecek bir potansiyele de sahiptir. Dolayısıyla ekonomik getirisi yüksek olan turizm faaliyetleri teşvik edilmelidir. Türkiye de turizm sektörünün gelişimi ele alındığında özellikle 1980 li yıllardan itibaren ciddi bir gelişme göze çarpmaktadır. Ancak turizm potansiyeli yüksek bir ülke olmasına rağmen turizm gelirlerinin düşük olması göze çarpmaktadır yılında Türkiye en çok turist yüzde 49,9 ile Avrupa Birliği ülkelerinden gelmiştir (TÜRSAB, 2015). Avrupa ülkelerinin nüfuslarının yaşlı olduğu ve yaşlı nüfusun da arttığı gerçeği göz önüne alındığında, Türkiye nin uygulayacak etkili politikalarından birisi de bu yönde olmalıdır. Yaşlılar için yorucu olmayan spor türleri (örneğin golf ve yat turizmi) ele alınarak bu tesislerin sayısı arttırılmalı ve mevcut tesislerin de kaliteleri arttırılarak tanıtımının yapılması gerekmektedir. Turistler için bir cazibe noktası olan Türkiye neredeyse her türlü turizm sektöründe gelişmeye açık bir konumdadır. Bu bilgiler çerçevesinde Türkiye nin genel turizm potansiyeli, gelen turistlerin ağırlıklı olarak hangi ülkelerden geldiği, gelir düzeyleri ve yaş grupları, gelişmeye açık olan fakat verimli olmayan sektörlerin durumu ve turistlerin güven içerisinde faaliyetlerini gerçekleştirebileceği alanlar ayrıntılı olarak incelenmeli; elde edilen sonuçlar doğrultusunda da hem düşük bütçeye dayalı turizm gelirlerin hem de yüksek harcamalardan meydana gelen turizm gelirlerinin arttırılmasına yönelik politikalar oluşturulmalıdır. KAYNAKÇA Aslan, A. (2013). Tourism Development and Economic Growth in the Mediterranean Countries: Evidence from Panel Granger Causality Tests. Current Issues in Tourism, 17(4), Bahar, O. (2006). Turizm Sektörünün Türkiye nin Ekonomik Büyümesi Üzerindeki Etkisi: VAR Analizi Yaklasımı. Yönetim ve Ekonomi. 13(2), Balaguer, J., Cantavella-Jordà, M. (2002). Tourism As A Long-Run Economic Growth Factor: The Spanish Case. Applied Economics, 34(7), Bozkurt E., Topçuoğlu Ö. (2013). Türkiye de Ekonomik Büyüme Ve Turizm İlişkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 7, Carrera, E.J.S., Brida J.B., Risso W.A. (2008). Tourism s Impact on Long-Run Mexican Economic Growth. Economics Bulletin, 3(21), 1-8. Chen, C.F., Wei S.Z.C. (2009). Tourism Expansion, Tourism Uncertaint and Economic Growth: Ne Evidence from Taiwan and Korea. Tourism Management, 30, Corte s-jime nez, I. C., Pulina, M. (2010). Inbound Tourism And Long-Run Economic Growth. Current Issues in Tourism, 13(1), Çoban O., Özcan C.C. (2013). Türkiye de Turizm Gelirleri-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Nedensellik Analizi ( ). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 1, Gujarati, D. N (2006). Temel Ekonometri. (Çev: Ümit Senesen, Gülay Günlük Senesen. Literatür Yayıncılık, 726. Granger E., Newbold P. (1974). Spurious Regression in Econometrics. Journal of Econometrics, Gündüz, L. ve Hatemi, A. (2005). Is the Tourism-led Growth Hypothesis Valid for Turkey. Applied Economics, 12 (8), Hepaktan C.E., Çınar S. (2010). Turizm Sektörünün Türkiye Ekonomisi Üzerindeki Etkileri. Celal Bayar Üniversitesi S.B.E., 8(2), Lee, C. C. and Chang C.P. (2008). Tourism Development And Economic Growth: A Closer Look At Panels. Tourism Management, 29,

12 O. Kızılkaya & E. Sofuoğlu & Z. Karaçor / Türkiye de Turizm Gelirleri-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Lee, C. C., Chien, M.S. (2008). Structural Breaks, Tourism Development, and Economic Growth: Evidence from Taiwan. Mathematics and Computers in Simulation, 77, Kara O., Çömlekçi İ., Kaya V. (2012). Turizm Gelirlerinin Çeşitli Makro Ekonomik Göstergeler İle İlişkisi: Türkiye Örneği( ). Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(8), Katırcıoğlu, S.T. (2009). Revisiting The Tourism-Led-Growth Hypothesis For Turkey Using The Bounds Test And Johansen Approach For Cointegration. Tourism Management, 30, Narayan, P.K., Narayan, S. (2006). Savings Behaviour in Fiji: An Empirical Assessment Using the ARDL Approach to Cointegration. International Journal of Social Economics, 33(7), Öztürk İ., Acaravcı A. (2009). On The Causality Between Tourism Growth and Economic Growth: Empirical Evidence From Turkey. Transylvanian Review of Administrative Sciences, Panahi, H., Mamipour, S., Nazari K. (2015). Tourism and economic growth: a time-varying parameter Approach. Anatolia: An International Journal of Tourism and Hospitality Research, 26(2), Pesaran, M.H., Shin, Y., Smith, R.J. (2001). Bounds Testing Approaches to The Analysis of Level Relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), Phillips, P. C. B. (1987a). Time Series Regression With A Unit Root. Econometrica, 55 (2), Phillips, P. C. B., Perron, P. (1988). Testing For a Unit Root in Time Series Regression. Biometrika, 75(2), Po, W. C., Huang, B.N. (2008). Tourism Development and Economic Growth A Nonlinear Approach. Physica A, 387, Polat E., Günay S. (2012). Türkiye de Turizm ve İhracat Gelirlerinin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisinin Testi: Eşbütünleşme ve Nedensellik Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 16(2), Tang C.F., Tan E.C. (2015). Does Tourism Effectively Stimulate Malaysia's Economic Growth?. Tourism Management, 46, Tarı, R. (2002). Ekonometri (2.Basım). İstanbul: Alfa. Tosun, C. (2001) Challenges of Sustainable Tourism Development in the Developing World: The Case of Turkey. Tourism Management, 22, Tuğcu, C.T. (2014) Tourism and Economic Growth Nexus Revisited: A Panel Causality Analysis For The Case of The Mediterranean Region. Tourism Management 42, TÜRKİYE SEYAHAT ACENTALARI BİRLİĞİ (TÜRSAB) (2015). İstatistikler. Milliyetlerine Göre Gelen Yabancı Ziyaretçiler. Türkiye Seyahat Acentaları Birliği, (Erişim Tarihi: ) TÜRKİYE SEYAHAT ACENTALARI BİRLİĞİ (TÜRSAB) (2015). İstatistikler. Tuizmin Ekonomideki Yeri. Türkiye Seyahat Acentaları Birliği, (Erişim Tarihi ) WORLD TOURISM ORGANIZATION (UNWTO) (2015). Tourism Highlights The World Tourism Organization, (Erişim Tarihi: ) Yamak N., Tanrıöver B., Güneysu F. (2012). Turizm-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Sektör Bazında Bir İnceleme. Atatürk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 16(2), Yavuz N.Ç (2006). Türkiye de Turizm Gelirlerinin Ekonomik Büyümeye Etkisinin Testi: Yapısal Kırılma Ve Nedensellik Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7(2),

13 Yönetim ve Ekonomi 23/1 (2016) SUMMARY Considering the development of the tourism sector in Turkey, a significant improvement has been observed especially since 1980 when the financial liberalization policies started to be implemented. Tourism revenues have an important share in GDP in Turkey. The share of tourism revenues in exports is %21.7. In addition, according to World Tourism Organization 2015 Report, Turkey remained 6th in international tourist arrivals and 12th in international tourist receipts in In this case, it may be considered that low-budget tourism activities is carried out in Turkey. However, it may be also thought that exchange rate fluctuations is determinant factor for tourism revenues in Turkey. The number of international tourist arrivals and tourism revenues have increased by more than 50% during the period However, the share of tourism revenues in export has decreased %21.7 in 2014 from %27 in In addition, the share of tourism expenditures in import has decreased to %2.2 in 2014 from %3 in Besides, tourism revenues have an important role in narrowing foreign trade deficit in Turkey. While share of tourism revenues in the foreign trade deficit was %58 in 2004, it has dropped to %40 in Thus, tourism policies may be useful in financing foreign trade deficit in Turkey. In this study, the relationship among tourism revenues, international tourist arrivals and economic growth was investigated in Turkey. For this purpose, we examined over the period of based on annual data. We applied the Pesaran et al. (2001) ARDL bounds testing and estimation of long run cointegration coefficients. ADF and Phillips-Perron unit root test results indicate that all variables are stationary at first difference. After unit root test, bound testing was applied to obtain long term relationship between the variables. Bound testing results strengthen that variables are cointegrated in the long term. According to the both long and short run estimation results, tourism revenues have a significant impact on economic growth. However, coefficient of international arrivals is insignificant. As expected, short run error correction coefficient is negative and statistically significant. Thus, it is observed that %48 of short run deviations are disappeared in the long term. Econometric analysis results show that tourism revenues have a positive effect on economic growth. Empirical findings obtained from the analysis share similarity with the studies conducted by Panahi v.d (2015), Bozkurt ve Topçuoğlu (2013), Polat ve Günay (2012), Gündüz ve Hatemi-J (2005) for Turkey. However studies that found no relationship between tourism revenues and GDP could be found in the literature. Yamak et al. (2012), Hepaktan ve Çınar (2010), Katırcıoğlu (2009), Yavuz (2006) did not find any relationship between GDP and tourism revenues in the long term. In addition, Öztürk ve Acaravcı (2009) found that tourism-led Growth hypothesis is not valid for Turkey. In the light of these findings, some specific policies on tourism sector should be applied in Turkey in terms of general tourism potential, income and age level of arrivals and environment of confidence in the country. Moreover, tourism policies should be established to both low and high budget tourism activities. 215

SANAYİNİN KÂRLILIK ORANLARI ÖNEMLİ ÖLÇÜDE AZALDI

SANAYİNİN KÂRLILIK ORANLARI ÖNEMLİ ÖLÇÜDE AZALDI SANAYİNİN KÂRLILIK ORANLARI ÖNEMLİ ÖLÇÜDE AZALDI 23 Kasım 2013 Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), hazırladığı araştırmaya dayalı olarak aşağıdaki görüşleri bildirdi: 2001 Krizi sonrasında

Detaylı

ĐHRACAT AÇISINDAN ĐLK 250 Prof. Dr. Metin Taş

ĐHRACAT AÇISINDAN ĐLK 250 Prof. Dr. Metin Taş 1 ĐHRACAT AÇISINDAN ĐLK 250 Prof. Dr. Metin Taş Gazi Üniversitesi Arş. Gör. Özgür Şahan Gazi Üniversitesi 1- Giriş Bir ülke ekonomisine ilişkin değerlendirme yapılırken kullanılabilecek ölçütlerden birisi

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Haziran - 2011

EKONOMİK GELİŞMELER Haziran - 2011 EKONOMİK GELİŞMELER Haziran - 2011 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ HAREKETLERİ.. 2 İTHALAT

Detaylı

Türkiye de Turizm ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Kısa ve Uzun Dönemli İlişkiler

Türkiye de Turizm ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Kısa ve Uzun Dönemli İlişkiler Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt 19, Sayı 1, Bahar: 37-44, 2008, Copyright 2008 anatolia Bütün hakları saklıdır ISSN: 1300-4220 (1990-2008) Türkiye de Turizm ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Kısa

Detaylı

HAYALi ihracatln BOYUTLARI

HAYALi ihracatln BOYUTLARI HAYALi ihracatln BOYUTLARI 103 Müslüme Bal U lkelerin ekonomi politikaları ile dış politikaları,. son yıllarda birbirinden ayrılmaz bir bütün haline gelmiştir. Tüm dünya ülkelerinin ekonomi politikalarında

Detaylı

Dünya Turizm Organizasyonu 2011 Turizminin Öne Çıkanları

Dünya Turizm Organizasyonu 2011 Turizminin Öne Çıkanları Dünya Turizm Organizasyonu 2011 Turizminin Öne Çıkanları Uluslar arası Turizm Gelirleri 2011 yılının uluslararası turizm gelirleri, 1.030 milyar Amerikan dolarına ulaştı. Geçen sene bu rakam 927 milyar

Detaylı

ÖDEMELER DENGESİ TABLOSUNDAKİ DİĞER MAL VE HİZMET GELİRLERİ KALEMİNİN İÇERİĞİ VE HESAPLAMA YÖNTEMİNE İLİŞKİN AÇIKLAMA

ÖDEMELER DENGESİ TABLOSUNDAKİ DİĞER MAL VE HİZMET GELİRLERİ KALEMİNİN İÇERİĞİ VE HESAPLAMA YÖNTEMİNE İLİŞKİN AÇIKLAMA ÖDEMELER DENGESİ TABLOSUNDAKİ DİĞER MAL VE HİZMET GELİRLERİ KALEMİNİN İÇERİĞİ VE HESAPLAMA YÖNTEMİNE İLİŞKİN AÇIKLAMA İçindekiler I- Giriş... 2 II- Diğer Mal ve Hizmet Gelirlerinin Kapsamı... 2 III- Diğer

Detaylı

BEBE GİYİM SEKTÖRÜ SINIFLANDIRMA

BEBE GİYİM SEKTÖRÜ SINIFLANDIRMA BEBE GİYİM SEKTÖRÜ SINIFLANDIRMA Bu sektör raporu kapsamına giren ürünler Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon (GTİP) sınıflandırmasına göre 6111 ve 6209 nolu fasıllarda yer almaktadır. TÜRKİYE'DE ÜRETİM

Detaylı

-Bursa nın ciroları itibariyle büyük firmalarını belirlemek amacıyla düzenlenen bu çalışma onuncu kez gerçekleştirilmiştir.

-Bursa nın ciroları itibariyle büyük firmalarını belirlemek amacıyla düzenlenen bu çalışma onuncu kez gerçekleştirilmiştir. Bursa nın 25 Büyük Firması araştırması; -Bursa nın ciroları itibariyle büyük firmalarını belirlemek amacıyla düzenlenen bu çalışma onuncu kez gerçekleştirilmiştir. -Bu çalışma Bursa il genelinde yapılmış,

Detaylı

Tekstil ve Konfeksiyon Ürünleri Daire Başkanlığı

Tekstil ve Konfeksiyon Ürünleri Daire Başkanlığı Tekstil ve Konfeksiyon Ürünleri Daire Başkanlığı 1. ÜRÜNÜN TANIMI: Ev tekstili, genel olarak evleri dekore etmek amacıyla kullanılan ürünler olarak tanımlanmaktadır. Sentetik iplikler ve kumaşların yanı

Detaylı

Dünyada önemli çimento üretici firmaları, Lafarge, Holcim CMBM, Anhui Conch, Heidelberg, Cemex, Italcementi ve Aditya Birla/Ultratech dir.

Dünyada önemli çimento üretici firmaları, Lafarge, Holcim CMBM, Anhui Conch, Heidelberg, Cemex, Italcementi ve Aditya Birla/Ultratech dir. ÇİMENTO HS No: 2523 DÜNYA ÜRETİMİ 2014 yılında global çimento üretimi bir önceki yıla göre artış göstererek 4,3 milyar ton seviyesinde gerçekleşmiştir. Çin üretimin %56,5 lik kısmını oluşturmaktadır. En

Detaylı

Milli Gelir Büyümesinin Perde Arkası

Milli Gelir Büyümesinin Perde Arkası 2007 NİSAN EKONOMİ Milli Gelir Büyümesinin Perde Arkası Türkiye ekonomisi dünyadaki konjonktürel büyüme eğilimine paralel gelişme evresini 20 çeyrektir aralıksız devam ettiriyor. Ekonominin 2006 da yüzde

Detaylı

Soma Belediye Başkanlığı. Birleşme Raporu

Soma Belediye Başkanlığı. Birleşme Raporu Soma Belediye Başkanlığı Birleşme Raporu 2012 i GİRİŞ 1 MEVZUAT 2 2 SOMA NIN NÜFUSU 3 SOMA-TURGUTALP ARASINDAKİ MESAFE 4 GENEL İMAR DURUMU 5 TEMEL ALT YAPI HİZMETLERİ 8 DİĞER HUSUSLAR 13 25. Coğrafi Durum;

Detaylı

Ders içeriği (10. Hafta)

Ders içeriği (10. Hafta) Ders içeriği (10. Hafta) 10. Makro ekonomik kavramlar 10.1. Mikro Ekonomi ve Makro Ekonomi Ayrımı 10.2. Makro Ekonominin İlgilendiği Konular 10.3. Ekonomik Süreç 10.1. Mikro Ekonomi ve Makro Ekonomi Ayrımı

Detaylı

Konya Hizmetler Sektörü Güven Endeksi geçen aya göre yükseldi:

Konya Hizmetler Sektörü Güven Endeksi geçen aya göre yükseldi: KONYA HİZMETLER SEKTÖRÜNÜN, FİYAT BEKLENTİSİ ARTTI HABER BÜLTENİ 15.03.2016 Sayı 29 Konya Hizmetler Sektörü Güven Endeksi geçen aya göre yükselirken, geçen yıla göre düştü. Önümüzdeki 3 ayda hizmetlere

Detaylı

2014 EYLÜL AYI ENFLASYON RAPORU

2014 EYLÜL AYI ENFLASYON RAPORU 2014 EYLÜL AYI ENFLASYON RAPORU HAZIRLAYAN 03.10.2014 Yrd. Doç. Dr. Sema ULUTÜRK AKMAN - İstatistik Araştırma Merkezi Araş. Gör. Hakan BEKTAŞ İktisat Fakültesi Ekonometri Bölümü RAPOR Eylül ayında Tüketici

Detaylı

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1. GİRİŞ Odamızca, 2009 yılında 63 fuara katılan 435 üyemize 423 bin TL yurtiçi fuar teşviki ödenmiştir. Ödenen teşvik rakamı, 2008 yılına

Detaylı

Amaç Günümüzde birçok alanda kullanılmakta olan belirtisiz (Fuzzy) kümelerin ve belirtisiz istatistiğin matematik kaygısı ve tutumun belirlenmesinde k

Amaç Günümüzde birçok alanda kullanılmakta olan belirtisiz (Fuzzy) kümelerin ve belirtisiz istatistiğin matematik kaygısı ve tutumun belirlenmesinde k Matematik Kaygısının Belirlenmesinde Belirtisiz İstatistiğin Kullanılması Doç. Dr. Necla Turanlı Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi OFMA Bölümü Matematik Eğitimi Anabilim Dalı turanli@hacettepe.edu.tr

Detaylı

1. YAPISAL KIRILMA TESTLERİ

1. YAPISAL KIRILMA TESTLERİ 1. YAPISAL KIRILMA TESTLERİ Yapısal kırılmanın araştırılması için CUSUM, CUSUMSquare ve CHOW testleri bize gerekli bilgileri sağlayabilmektedir. 1.1. CUSUM Testi (Cumulative Sum of the recursive residuals

Detaylı

Araştırma Notu 15/177

Araştırma Notu 15/177 Araştırma Notu 15/177 02 Mart 2015 YOKSUL İLE ZENGİN ARASINDAKİ ENFLASYON FARKI REKOR SEVİYEDE Seyfettin Gürsel *, Ayşenur Acar ** Yönetici özeti Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan enflasyon

Detaylı

KATEGORİSEL VERİ ANALİZİ (χ 2 testi)

KATEGORİSEL VERİ ANALİZİ (χ 2 testi) KATEGORİSEL VERİ ANALİZİ (χ 2 testi) 1 Giriş.. Değişkenleri nitel ve nicel değişkenler olarak iki kısımda inceleyebiliriz. Şimdiye kadar hep nicel değişkenler için hesaplamalar ve testler yaptık. Fakat

Detaylı

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR Bu rapor Ankara Emeklilik A.Ş Gelir Amaçlı Uluslararası Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım

Detaylı

AFET YÖNETİMİ. Harita 13 - Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası. Kaynak: AFAD, Deprem Dairesi Başkanlığı. AFYONKARAHİSAR 2015

AFET YÖNETİMİ. Harita 13 - Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası. Kaynak: AFAD, Deprem Dairesi Başkanlığı. AFYONKARAHİSAR 2015 AFET YÖNETİMİ Afyonkarahisar il merkezi 2. derece deprem bölgesi olmakla birlikte ilin önemli bir kısmı 1. derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Afyonkarahisar ve çevresini etkileyen tektonik sistemler;

Detaylı

ÖZET. Haziran 2016 Dönemi Bütçe Gerçekleşmeleri

ÖZET. Haziran 2016 Dönemi Bütçe Gerçekleşmeleri 216 HAZİRAN ÖZET 216 Dönemi Gerçekleşmeleri 215 yılı ayında 3,2 milyar TL fazla veren bütçe, 216 yılı ayında 7,9 milyar TL açık vermiştir. 215 yılı ayında 4,9 milyar TL faiz dışı fazla verilmiş iken 216

Detaylı

2015 MART AYI ENFLASYON RAPORU

2015 MART AYI ENFLASYON RAPORU 2015 MART AYI ENFLASYON RAPORU HAZIRLAYAN 03.04.2015 Yrd. Doç. Dr. Sema ULUTÜRK AKMAN - İstatistik Araştırma Merkezi Araş. Gör. Hakan BEKTAŞ İktisat Fakültesi Ekonometri Bölümü RAPOR Mart ayında Tüketici

Detaylı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 4 Mart 2008

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 4 Mart 2008 Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 4 Mart 28 ÖZET Şubat ayında tüketici fiyatları yüzde 1,2 oranında artmış ve yıllık enflasyon yüzde,1 olmuştur. Gıda fiyatlarındaki yüksek oranlı artış Şubat ayında enflasyona

Detaylı

TEBLİĞ. Çin Halk Cumhuriyeti Menşeli Malların İthalatında Korunma Önlemlerine İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2006/1)

TEBLİĞ. Çin Halk Cumhuriyeti Menşeli Malların İthalatında Korunma Önlemlerine İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2006/1) Dış Ticaret Müsteşarlığından : TEBLİĞ Çin Halk Cumhuriyeti Menşeli Malların İthalatında Korunma Önlemlerine İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2006/1) Kapsam MADDE 1 - (1) Bu Tebliğ; 20/8/2005 tarihli ve 25912

Detaylı

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU 3 AYLIK RAPOR

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU 3 AYLIK RAPOR ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU 3 AYLIK RAPOR Bu rapor Ankara Emeklilik A.Ş Gelir Amaçlı Uluslararası Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım Fonu

Detaylı

Görsel Tasarım İlkelerinin BÖTE Bölümü Öğrencileri Tarafından Değerlendirilmesi

Görsel Tasarım İlkelerinin BÖTE Bölümü Öğrencileri Tarafından Değerlendirilmesi Görsel Tasarım İlkelerinin BÖTE Bölümü Öğrencileri Tarafından Değerlendirilmesi Cahit CENGİZHAN Duygu ATEŞ Öğretim Görevlisi Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri

Detaylı

Doç. Dr. Selçuk BALI Giresun Üniversitesi, İİBF İşletme Bölümü, Muhasebe ve Finansman selcuk.bali@giresun.edu.tr İbrahim ATİKSOY

Doç. Dr. Selçuk BALI Giresun Üniversitesi, İİBF İşletme Bölümü, Muhasebe ve Finansman selcuk.bali@giresun.edu.tr İbrahim ATİKSOY ISSN: 2149-9225 Yıl: 2, Sayı: 4, Haziran 2016, s. 44-54 Doç. Dr. Selçuk BALI Giresun Üniversitesi, İİBF İşletme Bölümü, Muhasebe ve Finansman selcuk.bali@giresun.edu.tr İbrahim ATİKSOY Giresun Üniversitesi

Detaylı

KASIM 2010 DÖNEM 2010 YILI KASIM AYINDA BÜTÇE AÇI I B R ÖNCEK YILIN AYNI AYINA GÖRE YÜZDE 88,3 ORANINDA AZALARAK 365 M LYON TL OLMU TUR.

KASIM 2010 DÖNEM 2010 YILI KASIM AYINDA BÜTÇE AÇI I B R ÖNCEK YILIN AYNI AYINA GÖRE YÜZDE 88,3 ORANINDA AZALARAK 365 M LYON TL OLMU TUR. KASIM 2010 DÖNEM 2010 YILI KASIM AYINDA BÜTÇE AÇI I B R ÖNCEK YILIN AYNI AYINA GÖRE YÜZDE 88,3 ORANINDA AZALARAK 365 M LYON TL OLMU TUR. 2010 YILI KASIM AYINDA VERG GEL RLER B R ÖNCEK YILIN AYNI AYINA

Detaylı

Güncel Ekonomik Yorum

Güncel Ekonomik Yorum AĞUSTOS 16 Güncel Ekonomik Yorum Temmuz ayında piyasalardan çok siyasetten söz edeceğiz. Başbakan değişikliğinin ve İngiltere nin Avrupa Birliği nden ayrılık kararı sonrası piyasalar toparlanmaya çalışırken

Detaylı

Effect of Bureaucratic and Political Obstacles to Tourism Sector: An Evaluation on European Union Enlargement

Effect of Bureaucratic and Political Obstacles to Tourism Sector: An Evaluation on European Union Enlargement Effect of Bureaucratic and Political Obstacles to Tourism Sector: An Evaluation on European Union Enlargement Sabriye ÇELİK UĞUZ, Balıkesir Üniversitesi, TR sabriyecelik@balikesir.edu.tr Ferhat TOPBAŞ,

Detaylı

BISTEP nedir? BISTEP ne yapar?

BISTEP nedir? BISTEP ne yapar? BISTEP nedir? BISTEP, şirketlerin kurumsallaşma sürecine destek olmak amacıyla Borsa İstanbul ve Koç Üniversitesi tarafından tasarlanmış bir programdır. Program, şirketlerin kurumsallaşma basamaklarını

Detaylı

Faaliyet Alanları. 22 Aralık 2014. Yıldız Teknik Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü

Faaliyet Alanları. 22 Aralık 2014. Yıldız Teknik Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü 22 Aralık 214 Yıldız Teknik Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü 214 eğitim yılında doldurulmuş olan Bölümü Değerlendirme Anket Formları Raporu. Öğrencilerin staj yaptıkları firmaların doldurduğu

Detaylı

KONYA TİCARET ODASI İSTİHDAM İZLEME BÜLTENİ

KONYA TİCARET ODASI İSTİHDAM İZLEME BÜLTENİ HABER BÜLTENİ 05.09.2012 Sayı 7 Konya Ticaret Odası (KTO) İstihdam İzleme Bülteni, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) verilerinin bir araya getirilerek

Detaylı

Araştırma Notu 15/188

Araştırma Notu 15/188 Araştırma Notu 15/188 10 Kasım 2015 ÇALIŞAN 757 BİN KİŞİ İŞ ARIYOR Seyfettin Gürsel *, Gökçe Uysal ** ve Mine Durmaz *** Yönetici özeti İşsizlerin ve çalışmak istediği halde iş aramaktan vazgeçmiş olan

Detaylı

TÜRKİYE DE PARA ARZI, FAİZ ORANI VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSEL İLİŞKİLERİN ANALİZİ

TÜRKİYE DE PARA ARZI, FAİZ ORANI VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSEL İLİŞKİLERİN ANALİZİ TÜRKİYE DE PARA ARZI, FAİZ ORANI VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSEL İLİŞKİLERİN ANALİZİ Serpil TÜRKYILMAZ * Erkan ÖZATA ** Özet Bu çalışmada, Türkiye de 2001:05-2005:12 dönemi için Para Arzı

Detaylı

Prof.Dr.Ercan TEZER OTOMOTİV SANAYİİ-2015

Prof.Dr.Ercan TEZER OTOMOTİV SANAYİİ-2015 Prof.Dr.Ercan TEZER OTOMOTİV SANAYİİ-2015 Küresel Sonuçlar 2013 / 2014 Bölgeler Araçlar 2011 2012 ABD AB BRIC Dünya 2013 2014 Değişim (% ) 2012/2011 2013/2012 2014/2013 Otomobil 3.078 4.115 4.406 4.350

Detaylı

İMALAT SANAYİ DIŞ TİCARETİ VERİMLİLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ

İMALAT SANAYİ DIŞ TİCARETİ VERİMLİLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ İMALAT SANAYİ DIŞ TİCARETİ VERİMLİLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ Serdar KURT (*) Harun TERZİ (**) Özet: Bu çalışma imalat sanayi ihracatı, ithalatı ile çalışılan saat başına verimlilik artışı ve ekonomik

Detaylı

DÜNYA EKONOMİK FORUMU KÜRESEL CİNSİYET AYRIMI RAPORU, 2012. Hazırlayanlar. Ricardo Hausmann, Harvard Üniversitesi

DÜNYA EKONOMİK FORUMU KÜRESEL CİNSİYET AYRIMI RAPORU, 2012. Hazırlayanlar. Ricardo Hausmann, Harvard Üniversitesi DÜNYA EKONOMİK FORUMU KÜRESEL CİNSİYET AYRIMI RAPORU, 2012 Hazırlayanlar Ricardo Hausmann, Harvard Üniversitesi Laura D. Tyson, Kaliforniya Berkeley Üniversitesi Saadia Zahidi, Dünya Ekonomik Forumu Raporun

Detaylı

Deri ve Deri Ürünleri Sektörü

Deri ve Deri Ürünleri Sektörü Deri ve Deri Ürünleri Sektörü Kasım Ayı İhracat Bilgi Notu TDH Ar&Ge ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği DERİ VE DERİ ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ YILI KASIM AYI İHRACAT PERFORMANSI yılı Kasım ayında, Türkiye

Detaylı

Meriç Uluşahin Türkiye Bankalar Birliği Yönetim Kurulu Başkan Vekili. Beşinci İzmir İktisat Kongresi

Meriç Uluşahin Türkiye Bankalar Birliği Yönetim Kurulu Başkan Vekili. Beşinci İzmir İktisat Kongresi Meriç Uluşahin Türkiye Bankalar Birliği Yönetim Kurulu Başkan Vekili Beşinci İzmir İktisat Kongresi Finansal Sektörün Sürdürülebilir Büyümedeki Rolü ve Türkiye nin Bölgesel Merkez Olma Potansiyeli 1 Kasım

Detaylı

EK M 2010 DÖNEM 2010 YILI EK M AYINDA BÜTÇE AÇI I B R ÖNCEK YILIN AYNI AYINA GÖRE YÜZDE 24,2 ORANINDA AZALARAK 1,8 M LYAR TL OLMU TUR.

EK M 2010 DÖNEM 2010 YILI EK M AYINDA BÜTÇE AÇI I B R ÖNCEK YILIN AYNI AYINA GÖRE YÜZDE 24,2 ORANINDA AZALARAK 1,8 M LYAR TL OLMU TUR. EK M 2010 DÖNEM 2010 YILI EK M AYINDA BÜTÇE AÇI I B R ÖNCEK YILIN AYNI AYINA GÖRE YÜZDE 24,2 ORANINDA AZALARAK 1,8 M LYAR TL OLMU TUR. 2010 YILI EK M AYINDA VERG GEL RLER B R ÖNCEK YILIN AYNI AYINA GÖRE

Detaylı

TÜRKİYE NİN TEKSTİL VE KONFEKSİYON MAKİNELERİ SEKTÖRÜ

TÜRKİYE NİN TEKSTİL VE KONFEKSİYON MAKİNELERİ SEKTÖRÜ TÜRKİYE NİN TEKSTİL VE KONFEKSİYON MAKİNELERİ SEKTÖRÜ Tekstil sanayiinin birçok alt dalında her çeşit iplik, kumaş, giyim eşyası, ev tekstil, hazır giyim tekstil ürünlerini üretebilen Türkiye nin son yıllar

Detaylı

Fon Bülteni Haziran 2016. Önce Sen

Fon Bülteni Haziran 2016. Önce Sen Fon Bülteni Haziran 216 Önce Sen Fon Bülteni Haziran 216 NN Hayat ve Emeklilik Fonları Sektör Karşılaştırmaları Yüksek Getiri! Son 1 Yıl - 31/5/215-31/5/216 % 25 2 15 1 5-5 -1 9,88 7,82 11,7 6,36 1,5 9,81

Detaylı

MESS ALTIN ELDİVEN İSG YARIŞMASI BAŞVURU VE DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ

MESS ALTIN ELDİVEN İSG YARIŞMASI BAŞVURU VE DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ MESS ALTIN ELDİVEN İSG YARIŞMASI BAŞVURU VE DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ MESS üyelerinde iş kazaları genellikle organlara göre el parmakları, el bilekleri ve ellerde; iki nesne arasında sıkışma ve bir nesnenin

Detaylı

İktisat Anabilim Dalı-(Tezli) Yük.Lis. Ders İçerikleri

İktisat Anabilim Dalı-(Tezli) Yük.Lis. Ders İçerikleri 1. Yıl - Güz 1. Yarıyıl Ders Planı İktisat Anabilim Dalı-(Tezli) Yük.Lis. Ders İçerikleri Mikroekonomik Analiz I IKT701 1 3 + 0 6 Piyasa, Bütçe, Tercihler, Fayda, Tercih, Talep, Maliyet, Üretim, Kar, Arz.

Detaylı

TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJE ONAY FORMU

TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJE ONAY FORMU I TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJE ONAY FORMU Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi, Denetimi, Planlaması ve Ekonomisi Bilim Dalı öğrencisi Adem AKYOL tarafından hazırlanan Denizli İli Honaz İlçesinde

Detaylı

i) söz konusu fazla veya eksik değer hakkındaki mevcut bilgileri; i) ilgili fazla veya eksik değerin belirlenmesinde kullanılan yöntemi;

i) söz konusu fazla veya eksik değer hakkındaki mevcut bilgileri; i) ilgili fazla veya eksik değerin belirlenmesinde kullanılan yöntemi; UMS 19 Standarda (standardın ilgili paragraflarına referans verilmiştir) Çalışanlara Sağlanan Faydalar Kontrol listesinin bu kısmı çalışanlara sağlanan faydaların muhasebeleştirilmesi ile ilgili hususları

Detaylı

Tablo 45 - Turizm İşletme Belgeli Tesislerde Konaklama ve Belediye Sayıları

Tablo 45 - Turizm İşletme Belgeli Tesislerde Konaklama ve Belediye Sayıları TURİZM Kütahya ya gelen yabancı turistler Merkez ve Tavşanlı ilçelerinde; yerli turistler ise Merkez, Emet, Simav ve Tavşanlı ilçelerinde yoğun olarak konaklamaktadırlar. 2012 yılı içerisinde ildeki işletme

Detaylı

Türkiye de Katastrofik Sağlık Harcamaları

Türkiye de Katastrofik Sağlık Harcamaları 09/12/2015 Türkiye de Katastrofik Sağlık Harcamaları 1. Giriş Dünya Sağlık Örgütü raporlarına göre; hanehalklarının yaptığı sağlık harcaması, hanelerin finansal korumadan yoksun kalarak zorunlu ihtiyaçlarından

Detaylı

AYNI ÇALIŞMA ŞARTLARINDA ÜÇ FARKLI SOĞUTMA SİSTEMİNİN KARŞILAŞTIRMALI PERFORMANS ANALİZİ

AYNI ÇALIŞMA ŞARTLARINDA ÜÇ FARKLI SOĞUTMA SİSTEMİNİN KARŞILAŞTIRMALI PERFORMANS ANALİZİ AYNI ÇALIŞMA ŞARTLARINDA ÜÇ FARKLI SOĞUTMA SİSTEMİNİN KARŞILAŞTIRMALI PERFORMANS ANALİZİ Bayram KILIÇ Arzu ŞENCAN ŞAHİN Osman İPEK ÖZET Bu çalışmada, aynı çalışma şartlarında çalışan tek kademeli soğutma

Detaylı

Ekonometri 2 Ders Notları

Ekonometri 2 Ders Notları Ekonometri 2 Ders Notları A. TALHA YALTA TÜRKİYE BİLİMLER AKADEMİSİ AÇIK DERS MALZEMELERİ PROJESİ SÜRÜM 2.0 EKİM 2011 İçindekiler 1 Dizey Cebirinin Gözden Geçirilmesi 1 1.1 Dizeylere İlişkin Temel Kavramlar..................

Detaylı

Net Turizm Gelirleri ve Büyüme İlişkisi: Var Model-Granger Nedensellik Analizi

Net Turizm Gelirleri ve Büyüme İlişkisi: Var Model-Granger Nedensellik Analizi Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi International Journal of Alanya Faculty of Business Yıl:2015, C:7, S:2, s. 155-164 Year:2015, Vol:7, No:2 s. 155-164 Net Turizm Gelirleri Büyüme İlişkisi:

Detaylı

EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85

EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85 EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85 i Bu sayıda; 2013 Cari Açık Verileri; 2013 Aralık Sanayi Üretimi; 2014 Ocak İşsizlik Ödemesi; S&P Görünüm Değişikliği kararı değerlendirilmiştir.

Detaylı

USDTRY EURUSD GBPUSD Temel/Teknik Görünüm

USDTRY EURUSD GBPUSD Temel/Teknik Görünüm 27 NİSAN 2015 USDTRY EURUSD GBPUSD Temel/Teknik Görünüm Geçtiğimiz hafta, Amerika da veriler oldukça karışık bir görünüm çizdi. Mevcut konut satışları beklentilerin oldukça üzerinde geldi. Mart ayında

Detaylı

Bölüm 6 Tarımsal Finansman

Bölüm 6 Tarımsal Finansman Bölüm 6 Tarımsal Finansman 1. Tarımsal Finansman 2. Tarımsal Krediler İçerik 1 FİNANSMAN VE FONKSİYONLARI İşletmelerin öz varlıklarını güçlendirmek olan finansman önceleri sadece sermaye temini olarak

Detaylı

Türkiye nin Petrol İthalat Fonksiyonunun Ekonometrik Tahmini

Türkiye nin Petrol İthalat Fonksiyonunun Ekonometrik Tahmini Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi Cilt:16.Sayı:1.Haziran 2012 ss.87-98 Türkiye nin Petrol İthalat Fonksiyonunun Ekonometrik Tahmini Econometric Estimation of Oil İmport Function of Turkey F.İdil Koçak

Detaylı

Akaryakıt Fiyatları Basın Açıklaması

Akaryakıt Fiyatları Basın Açıklaması 23 Aralık 2008 Akaryakıt Fiyatları Basın Açıklaması Son günlerde akaryakıt fiyatları ile ilgili olarak kamuoyunda bir bilgi kirliliği gözlemlenmekte olup, bu durum Sektörü ve Şirketimizi itham altında

Detaylı

ARALIK 2014 DÖNEMİ 2013 YILI ARALIK AYINDA 17,3 MİLYAR TL OLAN BÜTÇE AÇIĞI, 2014 YILI ARALIK AYINDA 11,3 MİLYAR TL OLARAK GERÇEKLEŞMİŞTİR.

ARALIK 2014 DÖNEMİ 2013 YILI ARALIK AYINDA 17,3 MİLYAR TL OLAN BÜTÇE AÇIĞI, 2014 YILI ARALIK AYINDA 11,3 MİLYAR TL OLARAK GERÇEKLEŞMİŞTİR. ARALIK 214 DÖNEMİ 213 YILI ARALIK AYINDA 17,3 MİLYAR TL OLAN BÜTÇE AÇIĞI, 214 YILI ARALIK AYINDA 11,3 MİLYAR TL OLARAK GERÇEKLEŞMİŞTİR. 213 YILI ARALIK AYINDA 15,3 MİLYAR TL FAİZ DIŞI AÇIK VERİLMİŞ İKEN

Detaylı

Ortaö retim Alan Ö retmenli i Tezsiz Yüksek Lisans Programlar nda Akademik Ba ar n n Çe itli De i kenlere Göre ncelenmesi: Mersin Üniversitesi Örne i

Ortaö retim Alan Ö retmenli i Tezsiz Yüksek Lisans Programlar nda Akademik Ba ar n n Çe itli De i kenlere Göre ncelenmesi: Mersin Üniversitesi Örne i Ortaö retim Alan Ö retmenli i Tezsiz Yüksek Lisans Programlar nda Akademik Ba ar n n Çe itli De i kenlere Göre ncelenmesi: Mersin Üniversitesi Örne i Devrim ÖZDEM R ALICI * Özet Bu ara t rmada 2002-2003

Detaylı

T.C. ÇANAKKALE ONSEK Z MART ÜN VERS TES

T.C. ÇANAKKALE ONSEK Z MART ÜN VERS TES T.C. ÇANAKKALE ONSEK Z MART ÜN VERS TES Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Strateji Geli tirme Daire Ba kanl Tel: (286) 218452 Faks: (286) 218451 E-posta: strateji@comu.edu.tr http://strateji.comu.edu.tr/

Detaylı

CSD-OS İşletim Sistemi Projesi - Fonksiyon Açıklama Standardı

CSD-OS İşletim Sistemi Projesi - Fonksiyon Açıklama Standardı CSD-OS İşletim Sistemi Projesi - Fonksiyon Açıklama Standardı C ve Sistem Programcıları Derneği Kasım 2002 İçindekiler: 1 -GIRIŞ 3 1.1.NEDEN STANDARTLARA IHTIYACIMIZ VAR? 3 2 -İMLA VE YAZIM 3 2.1.TÜRKÇE

Detaylı

DIŞ TİCARETİN EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNE ETKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

DIŞ TİCARETİN EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNE ETKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Temmuz 2016, Sayi:13 DIŞ TİCARETİN EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNE ETKİSİ: Özet: TÜRKİYE ÖRNEĞİ Meltem ŞEREFLİ 1 Bu çalışmada 1975-2014 yılları

Detaylı

KUYAP İŞ GELİŞTİRME PROGRAMI

KUYAP İŞ GELİŞTİRME PROGRAMI KUYAP İŞ GELİŞTİRME PROGRAMI KOBİ Çalışan ve İşverenlerinin Küresel Ekonomideki Değişimlere Uyum Yeteneğinin Arttırılması Projesi (KUYAP), tüm hızıyla devam ediyor. Yaklaşık iki yıldır devam eden proje

Detaylı

Müşteri Şikayetleri Hakem Heyeti Yıllık Faaliyet Raporu. 1 Ocak 2012 31 Aralık 2012

Müşteri Şikayetleri Hakem Heyeti Yıllık Faaliyet Raporu. 1 Ocak 2012 31 Aralık 2012 Müşteri Şikayetleri Hakem Heyeti Yıllık Faaliyet Raporu 1 Ocak 2012 31 Aralık 2012 Temmuz 2013 İçindekiler 1. Genel Değerlendirme 2. 1 Ocak 2012 31 Aralık 2012 Dönemi İstatistiki Verileri 2.1. Hakem Heyetleri

Detaylı

BURSA DAKİ ENBÜYÜK 250 FİRMAYA FİNANSAL ANALİZ AÇISINDAN BAKIŞ (2005) Prof.Dr.İbrahim Lazol

BURSA DAKİ ENBÜYÜK 250 FİRMAYA FİNANSAL ANALİZ AÇISINDAN BAKIŞ (2005) Prof.Dr.İbrahim Lazol BURSA DAKİ ENBÜYÜK 250 FİRMAYA FİNANSAL ANALİZ AÇISINDAN BAKIŞ (2005) Prof.Dr.İbrahim Lazol 1. Giriş Bu yazıda, Bursa daki (ciro açısından) en büyük 250 firmanın finansal profilini ortaya koymak amacındayız.

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Hüseyin Odabaş

Yrd. Doç. Dr. Hüseyin Odabaş Yrd. Doç. Dr. Hüseyin Odabaş Araştırma tasarımı, araştırma konusunu belirleme sürecinden raporlama sürecine kadar araştırmayı tanımlayan bütün unsurları inceleme ve yürütülecek bütün adımları planlama

Detaylı

2015 Ekim ENFLASYON RAKAMLARI 3 Kasım 2015

2015 Ekim ENFLASYON RAKAMLARI 3 Kasım 2015 2015 Ekim ENFLASYON RAKAMLARI 3 Kasım 2015 2015 Ekim Ayı Tüketici Fiyat Endeksi ne (TÜFE) ilişkin veriler İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 3 Kasım 2015 tarihinde yayımlandı. TÜİK tarafından aylık yayımlanan

Detaylı

TÜRKİYE DE İL BAZINDA TURİZM TALEBİ BELİRLEYİCİLERİNİN MİLLİYETLERE GÖRE DEĞİŞKENLİK ANALİZİ

TÜRKİYE DE İL BAZINDA TURİZM TALEBİ BELİRLEYİCİLERİNİN MİLLİYETLERE GÖRE DEĞİŞKENLİK ANALİZİ TÜRKİYE DE İL BAZINDA TURİZM TALEBİ BELİRLEYİCİLERİNİN MİLLİYETLERE GÖRE DEĞİŞKENLİK ANALİZİ Mert Topcu a ve Utku Büyükılgaz b,* a Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, İktisat Bölümü b Marmara Üniversitesi,

Detaylı

II- İŞÇİLERİN HAFTALIK KANUNİ ÇALIŞMA SÜRESİ VE FAZLA MESAİ ÜCRET ALACAKLARI

II- İŞÇİLERİN HAFTALIK KANUNİ ÇALIŞMA SÜRESİ VE FAZLA MESAİ ÜCRET ALACAKLARI I- GİRİŞ 1475 sayılı İş Kanunu nun 61. maddesinde işçilerin haftalık çalışma süresi 48 saat olarak belirlendiği için, 30.07.1983 tarihine kadar, 1475 sayılı Kanunu na göre çalışan işçilere, bir aylık dönemde,

Detaylı

YERLİ ÜRETİCİLER TARAFINDAN GÖZLÜK ÇERÇEVESİ İTHALATINA YÖNELİK YAPILAN KORUNMA ÖNLEMİ BAŞVURUSUNUN GİZLİ OLMAYAN ÖZETİ

YERLİ ÜRETİCİLER TARAFINDAN GÖZLÜK ÇERÇEVESİ İTHALATINA YÖNELİK YAPILAN KORUNMA ÖNLEMİ BAŞVURUSUNUN GİZLİ OLMAYAN ÖZETİ YERLİ ÜRETİCİLER TARAFINDAN GÖZLÜK ÇERÇEVESİ İTHALATINA YÖNELİK YAPILAN KORUNMA ÖNLEMİ BAŞVURUSUNUN GİZLİ OLMAYAN ÖZETİ KORUNMA ÖNLEMİ BAŞVURUSU GİZLİ OLMAYAN ÖZETİ BAŞVURUYA İLİŞKİN BİLGİLER. 1.1. Başvuru

Detaylı

Temmuz Zammı Kamu Çalışanlarına Ne Getirdi?

Temmuz Zammı Kamu Çalışanlarına Ne Getirdi? Temmuz Zammı Kamu Çalışanlarına Ne Getirdi? Kamu Görevlileri Hakem Kurulunun 2014 ve 2015 Yıllarını Kapsayan 2. Dönem Toplu Sözleşmesinin 7 nci maddesinde kamu görevlilerinin enflasyon farkları düzenlenmişti.

Detaylı

MESLEK KOMİTELERİ DURUM TESPİT ANKETİ

MESLEK KOMİTELERİ DURUM TESPİT ANKETİ SONUÇLARI DURUM TESPİT ANKETİ MESLEK KOMİTELERİ Mayıs 14 Araştırma Şubesi 16 1 1 1 8 6 19.5 SANAYİ GELİŞİM ENDEKSİ 133.9 17. 97.8 91.8 SANAYİ GELİŞİM ENDEKSİ (SGE) (Üretim, İç Satışlar, İhracat, İstihdam)

Detaylı

SERMAYE PİYASASI KURULU İKİNCİ BAŞKANI SAYIN DOÇ. DR. TURAN EROL UN. GYODER ZİRVESİ nde YAPTIĞI KONUŞMA METNİ 26 NİSAN 2007 İSTANBUL

SERMAYE PİYASASI KURULU İKİNCİ BAŞKANI SAYIN DOÇ. DR. TURAN EROL UN. GYODER ZİRVESİ nde YAPTIĞI KONUŞMA METNİ 26 NİSAN 2007 İSTANBUL SERMAYE PİYASASI KURULU İKİNCİ BAŞKANI SAYIN DOÇ. DR. TURAN EROL UN GYODER ZİRVESİ nde YAPTIĞI KONUŞMA METNİ 26 NİSAN 2007 İSTANBUL Sözlerime gayrimenkul ve finans sektörlerinin temsilcilerini bir araya

Detaylı

1 OCAK - 31 ARALIK 2015 HESAP DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU (Tüm tutarlar, aksi belirtilmedikçe Türk Lirası ( TL ) cinsinden ifade edilmiştir.

1 OCAK - 31 ARALIK 2015 HESAP DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU (Tüm tutarlar, aksi belirtilmedikçe Türk Lirası ( TL ) cinsinden ifade edilmiştir. A. TANITICI BİLGİLER PORTFÖYE BAKIŞ YATIRIM VE YÖNETİME İLİŞKİN BİLGİLER Halka arz tarihi: 16 Temmuz 2014 31 Aralık 2015 tarihi itibariyle Fonun Yatırım Amacı Portföy Yöneticileri Fon Toplam Değeri Portföyünde

Detaylı

BANK MELLAT Merkezi Tahran Türkiye Şubeleri 2009 YILI III. ARA DÖNEM FAALİYET RAPORU

BANK MELLAT Merkezi Tahran Türkiye Şubeleri 2009 YILI III. ARA DÖNEM FAALİYET RAPORU BANK MELLAT Merkezi Tahran Türkiye Şubeleri 2009 YILI III. ARA DÖNEM FAALİYET RAPORU 1 I - ARA DÖNEM FAALİYET RAPORUNA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER II ŞUBE HAKKINDA GENEL BİLGİLER 1. Şubenin Tarihsel Gelişimi

Detaylı

TÜRKİYE EKONOMİ KURUMU. BUNALIM ÇALIŞTAYI 2008/10 http ://www.tek. org.tr. REEL DÖVİZ KURU, ANİ DURUŞ ve BÜYÜMENİN FİNANSMANI.

TÜRKİYE EKONOMİ KURUMU. BUNALIM ÇALIŞTAYI 2008/10 http ://www.tek. org.tr. REEL DÖVİZ KURU, ANİ DURUŞ ve BÜYÜMENİN FİNANSMANI. TÜRKİYE EKONOMİ KURUMU BUNALIM ÇALIŞTAYI 2008/10 http ://www.tek. org.tr REEL DÖVİZ KURU, ANİ DURUŞ ve BÜYÜMENİN FİNANSMANI Naci Canpolat Aralık, 2008 Reel Döviz Kuru, Ani Duruş ve Büyümenin Finansmanı

Detaylı

A N A L Z. Seçim Öncesinde Verilerle Türkiye Ekonomisi 2:

A N A L Z. Seçim Öncesinde Verilerle Türkiye Ekonomisi 2: A N A L Z Seçim Öncesinde Verilerle Türkiye Ekonomisi 2: Sektör Mücahit ÖZDEM R May s 2015 Giri Geçen haftaki çal mam zda son aç klanan reel ekonomiye ili kin göstergeleri incelemi tik. Bu hafta ülkemiz

Detaylı

1980-2013 Dönemi Türkiye Ekonomisinde Enflasyon ve Faiz Oranı Arasındaki İlişki

1980-2013 Dönemi Türkiye Ekonomisinde Enflasyon ve Faiz Oranı Arasındaki İlişki Yönetim Bilimleri Dergisi / Journal of Administrative Sciences Cilt / Volume: 14, Sayı / N: 27, ss. / pp.: 473-490, 2016 1980-2013 Dönemi Türkiye Ekonomisinde Enflasyon ve Faiz Oranı Arasındaki İlişki

Detaylı

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1 Sağlık Reformunun Sonuçları İtibariyle Değerlendirilmesi 26-03 - 2009 Tuncay TEKSÖZ Dr. Yalçın KAYA Kerem HELVACIOĞLU Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Türkiye 2004 yılından itibaren sağlık

Detaylı

Vadeli İşlemler Piyasası Bülteni 17.06.2016

Vadeli İşlemler Piyasası Bülteni 17.06.2016 Endeks 30 Haziran Kontratı Kapanış 91.750 Değişim -2.86% 1,277,698 Günü dün Brexit endişelerinin gün içinde yurtdışı borsalarda neden olduğu düşüşlerden dolayı %3'e yakın sert düşüşlerle kapatan VİOP tarafında

Detaylı

T.C. MALİYE BAKANLIĞI Strateji Geliştirme Başkanlığı EKONOMİK GÖSTERGELER

T.C. MALİYE BAKANLIĞI Strateji Geliştirme Başkanlığı EKONOMİK GÖSTERGELER Þubat 2009 T.C. MALİYE BAKANLIĞI Strateji Geliştirme Başkanlığı EKONOMİK GÖSTERGELER Şubat 2009 Ekonomik Göstergeler yayını, T.C. MALİYE BAKANLIĞI, Strateji Geliştirme Başkanlığı, Ekonomik ve Sektörel

Detaylı

İYON DEĞİŞİMİ AMAÇ : TEORİK BİLGİLER :

İYON DEĞİŞİMİ AMAÇ : TEORİK BİLGİLER : Gazi Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü KM 482 Kimya Mühendisliği Laboratuvarı III DENEY NO : 3b İYON DEĞİŞİMİ AMAÇ : İyon değişim kolonunun yükleme ve/veya geri kazanma işlemi sırasındaki davranışını

Detaylı

Satış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetlere İlişkin Türkiye Finansal Raporlama Standardı (TFRS 5)

Satış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetlere İlişkin Türkiye Finansal Raporlama Standardı (TFRS 5) Birsen Özdemir - Müdür / Audit Satış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetlere İlişkin Türkiye Finansal Raporlama Standardı (TFRS 5) Amaç (a) Satış amaçlı elde tutulan olarak sınıflandırılma

Detaylı

KÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ

KÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ KÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ 12 NİSAN 2013-KKTC DR. VAHDETTIN ERTAŞ SERMAYE PIYASASI KURULU BAŞKANI KONUŞMA METNİ Sayın

Detaylı

Mayıs. Günlük Araştırma Bülteni Gün Sonu RAPORU

Mayıs. Günlük Araştırma Bülteni Gün Sonu RAPORU 20 Mayıs N Günlük Araştırma Bülteni Gün Sonu RAPORU Kredi derecelendirme kuruluşları FOMC tutanaklarını yorumladı Çarşamba günü yayınlanan FOMC Nisan ayı toplantı tutanaklarının ardından, Haziran ayında

Detaylı

R.G. 27 26.02.2016 UBAN (ULUSAL BANKA HESAP NUMARASI) TEBLİĞİ

R.G. 27 26.02.2016 UBAN (ULUSAL BANKA HESAP NUMARASI) TEBLİĞİ R.G. 27 26.02.2016 UBAN (ULUSAL BANKA HESAP NUMARASI) TEBLİĞİ İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM 1 Amaç, Kapsam ve Tanımlar 1 Madde 1 - Amaç 1 Madde 2 - Kapsam 1 Madde 3 - Tanımlar 1 İKİNCİ BÖLÜM 2 UBAN Yapısı,

Detaylı

Her derecede yönetici aslında karar (lar) veren ve bunları uygulayan/uygulatan kişidir. Karar vermek birden çok seçenekten birini uygulamak demektir.

Her derecede yönetici aslında karar (lar) veren ve bunları uygulayan/uygulatan kişidir. Karar vermek birden çok seçenekten birini uygulamak demektir. SAĞLIK HİZMETLERİ YÖNETİMİ DERS 3: YÖNETİM SÜREÇLERİ P. ŞENEL TEKİN-AÜ SHMYO 1 Her derecede yönetici aslında karar (lar) veren ve bunları uygulayan/uygulatan kişidir. Karar vermek birden çok seçenekten

Detaylı

Şubat. Günlük Araştırma Bülteni Gün Sonu RAPORU

Şubat. Günlük Araştırma Bülteni Gün Sonu RAPORU 26 Şubat Günlük Araştırma Bülteni Gün Sonu RAPORU ABD de büyüme beklentiyi aştı ABD'de beklenen büyüme verisi açıklandı. 2015 yılı son çeyreğinde yıllıklandırılmış Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) yüzde

Detaylı

(01.01.2003-30.09.2003 tarihleri arasındaki dönem )

(01.01.2003-30.09.2003 tarihleri arasındaki dönem ) T..C.. KAMU İHALE KURUMU (1.1.23-3.9.23 tarihleri arasındaki dönem ) İSTATİSTİK VE SİCİL İZLEME DAİRESİ BAŞKANLIĞI EKİM 23 İÇİNDEKİLER SAYFA GİRİŞ... 4 1. İhalelerin idareler bazında sınıflandırılması...

Detaylı

Kanıta Dayalı Tıp (KDT)

Kanıta Dayalı Tıp (KDT) KANITA DAYALI TIP Kanıta Dayalı Tıp (KDT) Kişinin bireysel klinik deneyimi ile sistemik taramalar sonucunda elde edilen en iyi bilimsel ve klinik kanıtları birleştirerek kullanması bir başka deyişle Hastaların

Detaylı

http://acikogretimx.com

http://acikogretimx.com 2009 VS 1321-1. Maliyet gideri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? MLiYET MUHSEBESi 3. işletmede, (Y) Cinsi malzeme ile ilgili ayına ilişkin bilgiler şöyledir: ) işletmenin sahip olduğu

Detaylı

BEH - Groupama Emeklilik Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu

BEH - Groupama Emeklilik Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu BEH - Groupama Emeklilik Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Emeklilik Yatırım Fonu BIST-100, Temmuz da %3,82 lik düşüş göstererek 73.377 den kapandı. Aynı dönem içerisinde Bankacılık endeksi %8,21, Sanayi endeksi

Detaylı

SUNUŞ. Prof. Dr. Şükrü BOYLU Rektör

SUNUŞ. Prof. Dr. Şükrü BOYLU Rektör SUNUŞ 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu nun 30 uncu maddesi uyarınca hazırlanan, Üniversitemizin 2009 yılı Ocak-Haziran dönemine ait bütçe uygulama sonuçları, Temmuz-Aralık dönemine ilişkin

Detaylı

Cumhuriyet Halk Partisi

Cumhuriyet Halk Partisi 1 Cumhuriyet Halk Partisi Bartın Milletvekili Yalçınkaya, harçların kaldırılmasında eşitlik ilkesine uyulması ile ilgili kanun teklifi verdi. Tarih : 04.09.2012 Bartın Milletvekili Muhammed Rıza Yalçınkaya,

Detaylı

MESLEK KOMİTELERİ DURUM TESPİT ANKETİ

MESLEK KOMİTELERİ DURUM TESPİT ANKETİ SONUÇLARI DURUM TESPİT ANKETİ MESLEK KOMİTELERİ Kasım 15 Ekonomik Araştırmalar Şubesi 1 1 1 8 6 15.2 SANAYİ GELİŞİM ENDEKSİ 83.8 91.2 7.8 73.6 SANAYİ GELİŞİM ENDEKSİ (SGE) (Üretim, İç Satışlar, İhracat,

Detaylı

BÖLÜM 3 : SONUÇ VE DEĞERLENDİRME BÖLÜM

BÖLÜM 3 : SONUÇ VE DEĞERLENDİRME BÖLÜM İÇİNDEKİLER GİRİŞ... 178 BÖLÜM 1 : Kararların Sınıflandırılması... 179 1.1. Alınan Kararlar... 179 1.2. Kararların İhale Türlerine Göre Sınıflandırılması....180 BÖLÜM 2 : Sonuç Kararlarının Sınıflandırılması...

Detaylı

uzman yaklaşımı Branş Analizi öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı Dr. Levent VEZNEDAROĞLU

uzman yaklaşımı Branş Analizi öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı Dr. Levent VEZNEDAROĞLU Branş Analizi öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı de yer alan öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı sorularının çoğunluğu kolay, bir kısmı da orta düzeydedir. Sınavda siz öğretmen adaylarını

Detaylı