Samsun-Bafra Balık Gölleri (Tatlı Göl ve Gıcı Gölü) nde Yaşayan Kızılkanat (Scardinius erythrophthalmus L. 1758) ın Sindirim Sistemi İçeriği

Transkript

1 F. Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 15(4), , 2003 Samsun-Bafra Balık Gölleri (Tatlı Göl ve Gıcı Gölü) nde Yaşayan Kızılkanat (Scardinius erythrophthalmus L. 1758) ın Sindirim Sistemi İçeriği Özet Mahmut YILMAZ ve Nazmi POLAT* Gazi Üniversitesi, Kırşehir Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü, Kırşehir-TÜRKİYE * Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü, Samsun-TÜRKİYE mahmutyilmaz@gazi.edu.tr Bu araştırmada Ocak Aralık 2000 tarihleri arasında Bafra Balık Gölleri (Tatlı Göl ve Gıcı Gölü)'nden yakalanan 160 kızılkanat (Scardinius erythrophthalmus, L. 1758)'ın sindirim sistemi içerikleri incelenmiştir. Toplam sayısal yüzde ve bulunuş frekansı yüzdesi gibi ölçümler hesaplanarak Geometrik Önem İndeksi (GII) yardımıyla hesaplamalar yapılmıştır. Sonuçlar; tablo ve histogramlarla gösterilmiştir. Kızılkanatın besin çeşitlerinin %77.26'sının Bacillariophyta, %21.14'ünün Chlorophyta, %0.89'unun ekstremite parçaları ve düşük oranlarda da diğer besin çeşitlerinden oluştuğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Bafra Balık Gölleri (Tatlı Göl ve Gıcı Gölü), Samsun, Kızılkanat (Scardinius erythrophthalmus, L. 1758), Sindirim Sistemi İçeriği, Geometrik Önem İndeksi (GII). Stomach Contents of Rudd (Scardinius erythrophthalmus L., 1758) Inhabiting Samsun-Bafra Fish Lakes (Tatlı Lake and Gıcı Lake) Abstract In this study, the stomach contents of totally 160 rudd (Scardinius erythrophthalmus, L. 1758) individuals collected from Samsun- Bafra Fish Lakes (Tatlı Lake and Gıcı Lake) between January, December, 2000 were investigated. Relative measures of prey quantity such as percent of total number and percent of frequency of occurence were estimated by means of Geometric Index of Importance (GII). Results were represented by table and histograms. We concluded that, diet of rudd was found to be composed of Bacillariophyta (77.26%), Chlorophyta (21.14%), extremite items (0.89%) and other food types those having lower rates. Keywords: Bafra Fish Lakes (Tatlı Lake and Gıcı Lake), Samsun, Rudd (Scardinius erythrophthalmus, L. 1758), Stomach Contents, Geometric Index of Importance (GII). 1. Giriş Su ürünleri yetiştiriciliği, hayvansal üretim çalışmaları içinde önemini kabul ettirmiş, hızla gelişen bir üretim dalıdır. Birçok ülke artan hayvansal besin ihtiyacını karşılayabilmek için bu alanda büyük çalışmalar yapmakta; kendi şartlarına uygun tür ve zemin üzerinde üretim metotlarını geliştirmekte ve yaygınlaştırmak için yoğun bir araştırma ve uygulama çabası içindedir [1]. İnsanlar tarafından tüketilen balık miktarlarının gün geçtikçe artış göstermesi, balıkçılığın daha da gelişmesini sağlamıştır. Ancak bu gelişme henüz ülkemizde yeterli değildir.

2 M. Yılmaz ve N. Polat Balık üretiminin artırılması; yetiştirilecek balığın beslenme şeklinin bilinmesi ile sağlanabilir. Bunun için de balığın sindirim sistemi içeriğinin incelenmesi gerekmektedir. Elde edilen verilerden yola çıkarak (yetiştirilecek olan balığın hangi besinleri tercih ettiği tespit edilerek) ortamda o besin çeşitlerinden yeterince bulunması sağlanmalıdır. Bu şekilde ekonomik önemi olan balıkların kısa sürede daha yüksek verimli olma olasılığı ortaya çıkacaktır. Bu da ülke ekonomisine ve de üreticilere maddi katkı getirebilecek bir olgudur. Akarsu ve göllerdeki balık potansiyeli, ortam koşulları ile yakından ilişkilidir. Bu koşullar arasında hiç şüphesiz, ortamın besleyicilik gücü en önemli olanıdır. Ekonomik önemi olan ve tüketilmeleri kolay olan balıkların, protein ve vitamin değerlerini koruyabilmeleri için düzenli bir beslenme dönemine sahip olmaları gerekir. Balıkların bulundukları ortamdan aldıkları besinin niteliği ve niceliği, balık ile ortam arasındaki ilişkinin bir sonucu olmakta ve bu sonucun anlaşılabilmesi için de mide içeriği analizinin yapılması gerekmektedir [2]. [2-13]. Balıkların sindirim sistemi veya mide içeriği ile ilgili çok sayıda araştırma yapılmıştır Ülkemizde son zamanlarda gelişmeye başlamış olan balık yetiştiriciliği çalışmalarında önemli bir konu olan balıkların beslendiği organizmalar hakkında yapılan araştırmalar yeterli değildir. Bafra Balık Gölleri (Tatlı Göl ve Gıcı Gölü) nde yaşayan kızılkanatın besin çeşitleri hakkında çalışmalara rastlanılamaması bu araştırmanın tercih sebebi olmuştur. Bu konudaki eksikliği gidermek, balık çiftliklerinde doğal yem olarak kullanılan kızılkanatın beslendiği organizmalar hakkında yeterli bilgileri elde etmek, bu balığın besin çeşitlerini, herhangi bir besin seçiciliği olup olmadığını belirlemek amacıyla bu çalışma yapılmıştır. 2. Materyal ve Metot Araştırmanın materyali olan kızılkanatta, vücut oval şekilli olup, genellikle iri pullarla örtülüdür. Vücut yüksekliği standart boyda 2,7-3,2 defadır. Baş boyu vücut yüksekliğinden daha kısadır. Ağız uçta ve kısadır. Dış görünüş olarak kızılgöz (Rutilus rutilus) e çok benzese de pektoral, ventral, anal ve kaudal yüzgeçlerinin sürekli portakal kırmızısı renkte olmasından ilk bakışta kolaylıkla ayrılabilir. Dorsal yüzgeç, ventral yüzgeçlerin gerisinde bulunur. Gözler kırmızı renkli küçük bir benek taşır. Farinks dişlerinin uçları kıvrık ve kenarları da testere dişi şeklinde çentiklidir. Ventral yüzgeçlerin arkasında kalan bölge belirgin bir şekilde yassılaşmış olup, pullarla kaplı bir karina oluşturur [14]. Araştırma alanını içine alan Tatlı Göl ve Gıcı Gölü; Orta Karadeniz Bölgesi nde Samsun iline bağlı Bafra ilçesinin doğusunda, ilçe merkezine 20 km. uzaklıktaki lagün göllerdendir. Arazi çalışmalarımızın yapıldığı bu göllerin derinlikleri 0.75 m ile 1.5 m arasında değişmektedir. Bafra Balık Gölleri nin kurak mevsimdeki yüzey alanı 2440 hektar, yağışlı mevsimlerde ise 9250 hektar civarında olmaktadır. Göllerin çevresi saz ve kamışlarla kaplıdır [15], (Şekil 1). Kızılkanata ait toplam 160 adet örnek, Bafra Balık Gölleri (Tatlı Göl ve Gıcı Gölü) nden Ocak Aralık 2000 tarihleri arasında alınmıştır. Örnek alımı; göllerin değişik bölgelerinden aylık dönemlerle yapılmıştır. Örnek alımı için 18x18, 22x22, 32x32 ve 45x45 mm. göz aralıklı fanyalı ağlar, pinterler ve çeşitli oltalar kullanılmıştır. Ağlar ve pinterler akşam 464

3 Samsun-Bafra Balık Gölleri (Tatlı Göl ve Gıcı Gölü) nde Yaşayan Kızılkanat (Scardinius... atılıp, ertesi sabah toplanmıştır. Ağlardan alınan balıklar hemen öldürülerek sindirim faaliyetlerinin sürmesi engellenmiştir. Bafra Balık Gölleri (Tatlı Göl ve Gıcı Gölü) nden yakalanan örnekler, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Araştırma Laboratuvarı na getirilerek gerekli ölçümleri yapılmıştır. Çalışmanın esas bölümünü oluşturan sindirim sistemi, yemek borusundan anüse kadar olan kısım, makasla kesilerek uygun büyüklükteki tülbentlere sarılıp etiketlendikten sonra içinde %5 lik formol bulunan kavanozlarda korunmuştur [16-17]. Ekingen [2] in kullandığı yönteme uygun olarak; sindirim sistemi içeriği incelenmiştir Planktonik organizmaların sayımı, Inverted mikroskop yardımıyla yapıldıktan sonra, tür tanılarının yapılabilmesi için, örneklerden daimi preparatlar hazırlanmıştır. Bunun için mide içerikleri içine, içerik hacminin yarısı kadar sülfürik asit (H 2 SO 4 ) ve aynı miktar nitrik asit (HNO 3 ) katılarak dakika kaynatılmıştır [18]. Şekil 1. Samsun-Bafra Balık Gölleri (Tatlı Göl ve Gıcı Gölü) Haritası 465

4 M. Yılmaz ve N. Polat Organizmaların tanıları bazı araştırıcıların verdikleri tanı özellikleri ile bunların belirledikleri diyagnostik özelliklerinden yapılmıştır [19-28]. Sayım sırasında tür düzeyine inilemediğinden, değerlendirmeler cins düzeyinde Lagler [29] in belirttiği yöntemler yardımıyla hesaplanmıştır. Balıkların besin çeşitlerinin hesaplanmasında kullanılan ve daha güvenilir olduğu ileri sürülen yöntem ise Geometrik Önem İndeksi (Geometric Index of Importance) olan GII dir. Bu yöntem de mide içeriği analizi ile elde edilen sonuçlardan sayısal yüzde, bulunuş frekansı yüzdesi ve mide içeriği hacmi kullanılmaktadır. Bu değerler, her bir kategori için ayrı ayrı değerlendirmelerden geçirilerek balıkların besin çeşitleri hakkında bilgiler elde edilebilmektedir. Ayrıca bu verilerin de kullanılabileceği bir indeksin uygulanması çalışmanın güvenirliliğini arttıracaktır. Çünkü indekste vektör geometrisine dayanan ve çeşitli sayı ve tipte yüzde kompozisyonlar kullanılmaktadır. Bunun için de grafiklerle gösterim ve yorum için yöntem sunulmuştur. Bu yöntemde besin bolluğu, yani sayısal yüzde, bulunuş frekansı yüzdesi ile mide içeriği hacmi kullanılabilmektedir. Bu; GII değerini elde etmek için Assis [30] in aşağıda gösterilen denklemi kullanılmıştır. GIIj = n i= l Vi n j Bu denklemde; 3. Sonuçlar GII= Geometrik önem indeksi, Vi= Besin çeşidinin sayısal yüzdesi Vj= Besin çeşidinin bulunuş frekansı yüzdesi Vk= Mide içeriği hacmi n= Kullanılan kategori sayısı olup, bu formül yardımıyla balıkların besin çeşitlerini önem sırasına göre hesaplamak mümkündür Organizmaların Mevsimlik GII Ortalamaları Tablo 1 incelendiğinde organizmaların mevsimlik GII değerleri şu şekilde sıralanmaktadır: İlkbahar mevsiminde Amphora 5.69, Cladophora 5.29, Cocconeis 13.91, Cyclotella 2.99, Cymbella 11.18, Euglena 5.67, Gomphonema 5.66, Gyrosigma 2.85, Melosira 12.01, Navicula 21.17, Nitzschia 14.23, Oedogonium 16.32, Rhoicosphenia 10.58, Synedra 8.29, pul 4.29; yaz mevsiminde bitki parçaları 2.56, Cymatopleura 0.75, Diatoma 2.69, Euastrum 3.09, Merismopedia 4.72, Scenedesmus 6.30, Tetracyclus 1.67, Vaucheria 1.94, Nematoda 0.75, tanımlanamayan omurgasız birey 1.44; sonbaharda Cosmarium 2.68, Microcystis 1.66, Oscillatoria 2.98, Pinnularia 0.22, Spirogyra 3.07, Staurastrum 2.58, 466

5 Samsun-Bafra Balık Gölleri (Tatlı Göl ve Gıcı Gölü) nde Yaşayan Kızılkanat (Scardinius... Closterium 0.33; kışın ise Monoraphidium 0.43, Pandorina 0.32, Zygnema 0.39 ve ekstremite 6.70 olarak hesaplanmıştır Organizmaların Yıllık GII Ortalamaları Tablo 1 ve Şekil 2 incelendiğinde organizmaların yıllık GII değerleri bakımından sıralanışı aşağıdaki gibidir: Navicula 9.47, ekstremite parçaları 5.46, Cocconeis 5.42, Oedogonium 4.85, Nitzschia 4.24, Cymbella 4.13, Scenedesmus 3.74, Melosira 3.34, Amphora 2.77, Synedra 2.67, Rhoicosphenia 2. 64, Cladophora 2.61, Cyclotella 1.99, Gomphonema 1.99, Spirogyra 1.73, Cosmarium 1.72, Euastrum 1.48, Oscillatoria 1.37, Staurastrum 1.22, Merismopedia 1.01, bitki parçaları 0.98, pul 0.89, Microcystis 0.84, Euglena 0.61, Tetracyclus 0.59, Diatoma 0.58, Vaucheria 0.42, tanımlanamayan omurgasız birey 0.31, Gyrosigma 0.30, Monoraphidium 0.25, Cymatopleura 0.16, Nematoda 0.16, Zygnema 0.12, Closterium 0.12, Pandorina 0.12 ve Pinnularia 0.08 olarak hesaplanmıştır. 4. Tartışma Bafra Balık Gölleri (Tatlı Göl ve Gıcı Gölü) nde yaşayan kızılkanatın sindirim sistemi içerikleri; sayı ve bulunuş frekansı yöntemiyle saptanmıştır. Aynı zamanda hangi tür organizmalarla beslendiği ve bu organizmaları ne kadar tükettiği de belirlenmiştir. Araştırma süresince yakalanan 160 kızılkanat örneğinin 96 (%60) sında mide içeriğinde herhangi bir besin çeşidine rastlanmamıştır. Bunun sebebi olarak da, balıkların yakalandıktan sonra da sindirimlerini devam ettirmeleri, yakalanma zamanları gösterilebilir. İncelemeler sırasında kızılkanat bireylerinin mide içeriklerinde sindirilmemiş ve tanımlanamayan hayvansal organizma parçaları bulunmaktadır. Bu duruma; bazı araştırmacıların yaptıkları mide içeriği analizlerinde de karşılaşılmıştır [8, 11-13, 31,32]. Tanımlanamayan hayvansal organizma parçaları yanında bazı omurgasız canlıların mide içeriğinde görülmemesinin değişik nedenleri vardır. Bunların en önemlisi, ağa düşen örneklerin hemen ölmemeleri sebebiyle sindirim sürmüş, dolayısıyla da besin organizmalarının tanımlanabilmelerine imkan bulunamamıştır. Ayrıca, hayvansal organizmaların, bitkisel organizmalara göre daha kısa sürede sindirilebileceği de göz önüne alınmalıdır. Geldiay ve Balık (14) ın belirttiği kızılkanatın besin çeşitlerinden Chara ve Myriophyllum lar ile mollusklar, böcek larvaları ve balık yumurtalarına rastlanmamıştır. Ancak pullar, bu balıkların besin çeşitleri arasında yer almaktadır. Bunların yanında bitki parçalarına ve alglere de bol miktarda rastlanmaktadır. Kızılkanatın temel besin çeşitleri; Cladophora, Cocconeis, Cyclotella, Cymbella, Gomphonema, Melosira, Navicula, Nitzschia, Oedogonium, Rhoicosphenia, Scenedesmus, Synedra ve ekstremite parçalarıdır (Tablo 1). Kızılkanatın; Closterium ve Pinnularia yı sonbahar; Cymatopleura, Vaucheria, Nematoda, ve tanımlanamayan omurgasız bireyi yaz; Euglena ve Gyrosigma yı ilkbahar; Pandorina ve Zygnema yı kışın besin çeşidi olarak kullandığı belirlenmiştir (Tablo 1). 467

6 M. Yılmaz ve N. Polat Tablo 1. Kızılkanatta gözlenen organizmaların mevsimlik ve yıllık ortalama GII değerleri Mevsimler Yıllık Organizmalar İlkbahar Yaz Sonbahar Kış Ortalama Amphora 5,69 5,31 2,88-2,77 Bit. Organizma - 2,56-1,33 0,98 Cladophora 5,29 4,02 2,97 0,38 2,61 Closterium - - 0,33-0,12 Cocconeis 13,91 10,13 3,55 1,50 5,42 Cosmarium 2,42 2,36 2,68-1,72 Cyclotella 2,99 1,48 2,23 1,75 1,99 Cymatopleura - 0, ,16 Cymbella 11,18 7,78 2,91 0,68 4,13 Diatoma - 2, ,58 Euastrum 2,29 3,09 2,62-1,48 Euglena 5, ,61 Gomphonema 5,66 4,38 0,33 0,99 1,99 Gyrosigma 2, ,30 Melosira 12,01 2,93 2,79 1,33 3,34 Merismopedia - 4, ,01 Microcystis - - 1,66 0,80 0,84 Monoraphidium - - 0,34 0,43 0,25 Navicula 21,17 12,71 5,42 7,84 9,47 Nitzschia 14,23 2,20 2,46 4,23 4,24 Oedogonium 16,32 4,21 5,30 0,96 4,85 Oscillatoria - 1,49 2,98-1,37 Pandorina ,32 0,10 Pinnularia - - 0,22-0,08 Rhoicosphenia 10,58 4,57 0,55 1,01 2,64 Scenedesmus 2,85 6,30 4,41 1,58 3,74 Spirogyra - - 3,07 1,99 1,73 Staurastrum - 1,46 2,58-1,22 Synedra 8,29 2,24 1,34 2,54 2,67 Tetracyclus - 1,67-0,71 0,59 Vaucheria - 1, ,42 Zygnema ,39 0,12 Ekstremite 6,35 6,38 3,51 6,70 5,46 Nematoda - 0, ,16 Pul 4,29 0,78-0,80 0,89 Omurgasız birey - 1, ,31 Geometrik Önem İndeksi (GII) ile ilgili herhangi bir çalışmaya rastlanılmamıştır. Dolayısıyla karşılaştırma imkânımız olmamıştır. Besin çeşitlerinin incelenmesi amacıyla yapılan mide içeriği analizlerinin, sadece sayı ve bulunuş frekansı yüzdeleri hesaplanmasında kullanılarak balığın besin çeşitlerinin bulunmasının yanlış ve güvenilir olmadığı, bunların yanında besin çeşitlerinin Geometrik Önem İndekslerinin de hesaplanması ve buradan elde edilen veriler ışığında balığın besin çeşitleri hakkında bilgiler verilmesi daha uygundur [33]. Burada sadece GII değerlerinin durumunu söylemekle yetinilmiştir. 468

7 Samsun-Bafra Balık Gölleri (Tatlı Göl ve Gıcı Gölü) nde Yaşayan Kızılkanat (Scardinius... Kızılkanat yetiştiriciliği yapılacak yerlerde ise; hayvansal organizmaların yanı sıra, diyatomlardan Navicula, Nitzschia, Melosira, Oedogonium ve Cocconeis bol miktarda bulunmalıdır. Pinnularia Pandorina Zygnema Closterium Nematoda Cymatopleura Monoraphidium Gyrosigma Omurgasız Vaucheria Diatoma Tetracyclus Euglena Microcystis Pul Besin çeşitleri Bit. Org. Merismopedia Staurastrum Oscillatoria Euastrum Cosmarium Spirogyra Gomphonema Cyclotella Cladophora Rhoicosphenia Synedra Amphora Melosira Scenedesmus Cymbella Nitzschia Oedogonium Cocconeis Ekstremite Navicula Besin çeşitlerinin yıllık GII değeri Şekil 2. Kızılkanatta gözlenen besin çeşitlerinin yıllık GII değerleri 469

8 M. Yılmaz ve N. Polat Geometrik Önem İndeksi (GII) ne göre kızılkanatın; Navicula yı birincil; ekstremite parçaları, Nitzschia, Melosira, Oedogonium ve Cocconeis i ikincil; Scenedesmus, Cymbella, Synedra, Rhoicosphenia, Cyclotella, Microcystis, Spirogyra, Cladophora, Gomphonema ve Amphora yı üçüncül, diğerlerini de nadiren besin çeşidi olarak kullanmıştır (Şekil 2). Sonuç olarak kızılkanatın besin çeşitlerinin büyük bir bölümünü, alg gruplarından Bacillariophyta üyeleri (%77.26) oluşturmaktadır. Bunu %21.14 ile Chlorophyta izlemektedir. Diğer besin çeşitlerinin oranları ise; ekstremite parçaları % 0.89, Cyanophyta %0.32, bitki parçaları % 0.27, pul % 0.05, Euglenophyta ve Xanthophyta % 0.03 ve Nematoda örnekleri de % tir. Kızılkanatın besin çeşitlerinin miktarları farklı olmasına rağmen mevsimlere bağlı bir seçicilik görülmemiştir. Kaynaklar 1. A. Alpbaz ve H. Hoşsucu, Tatlısu Balıkları Yetiştiriciliği, Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Yayınları No: 12, Ders Kitapları Dizin No: 3, 222 sayfa, İzmir, G. Ekingen, Munzur Çayı nda Yaşayan Alabalığın (Salma trutta labrax Pall.) Doğal Beslenme Alanları, E.Ü. Faculty of Science Journal Series B, C.1, , K. F. Lagler, R. R. Miller and D. R. M Passino, Food and feeding habit of Barbus belayewi (Menon) from a polluted river: J. Environ. Sci. Health A, 23(4): , W. J. Treasurer, The food and daily food consumption of Lacustrine O+ perch, Perca fluviatilis L. Freshwater Biology, 24, , L. Cardona and F. Castello, Relative importance of plankton and benthos as food sources for Mugil cephalus and Liza ramada in Israeli semiintensive fish ponds, The Israeli J. of Aquaculture- Bemidgesh 46(4), , M. Gophen, Y. Yehuda, A. Malinkov and G. Degani, Food composition of the fish community in Lake Agmon; Hydrobiologia, 380:49-57, A. Martyniak, Feeding of carp Cyprinus carpio in the artificially aerated Lake Muted, Folia Zoologica, 39 (3): , J. Tanyolaç ve M. Karabatak, Mogan Gölü nün Biyolojik ve Hidrobiyolojik Özelliklerinin İncelenmesi, TÜBİTAK Proje No:VHAG-91, 136 s., Ankara, D. Şen, N. Polat ve Y. Ayvaz., Keban Baraj Gölü nde Yaşayan Capoeta trutta nın Sindirim Sistemi İçeriği, Elazığ Yöresi Veteriner Hekimler Dergisi, 2 (2-3): 53-58, F. Yılmaz, Dicle Nehri ndeki Capoeta trutta nın Besin Çeşitleri ve Aylara ve Yaşa Göre Değişimi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, N. Polat ve M. Yılmaz, Suat Uğurlu Baraj Gölü nde Yaşayan Noktalı İnci Balığı (Alburnoides bipunctatus Bloch, 1782) Populasyonunun Beslendiği Organizmalar Üzerine Bir Araştırma, XIII. Ulusal Biyoloji Kongresi, Eylül 1996, Sayfa: , İstanbul, N. Polat ve İ. Kır, Suat Uğurlu Baraj Gölü nde Yaşayan Tatlısu Levreği (Perca fluviatilis) nin Beslendiği Organizmalar Üzerine Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi, Eğridir Su Ürünleri Fakültesi Dergisi, Sayı:5, 67-81, Isparta, N. Polat ve M. Yılmaz, Suat Uğurlu Baraj Gölü nde Yaşayan Kababurun Balığı [Chondrostoma regium Heckel, 1843 (Pisces-Cyprinidae)] nın Sindirim Sistemi İçeriği,. Tr. J. of Zoology, 23 (Ek Sayı) 2, ,

9 Samsun-Bafra Balık Gölleri (Tatlı Göl ve Gıcı Gölü) nde Yaşayan Kızılkanat (Scardinius R. Geldiay ve S. Balık, Türkiye Tatlısu Balıkları, Ege Üniv. Fen Fak. Kitaplar Serisi, No:97, 532 s., İzmir, Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı, Bafra Balık Gölleri nin Limnolojik Özelliklerinin İncelenmesi, Su Ürünleri Daire Başkanlığı, Samsun Su Ürünleri Bölge Müdürlüğü Proje Rapor No:1, 40 s, Samsun, P. Spataru and M. Gophen, Food composition of Tristramella simonis simonis (Günther, 1864) (Cichlidae) in Lake Kinneret (Israel), J. Aqua. Trop. 1, , P. Spataru and M. Gophen, Food composition of Tristramella sacra (Günther, 1864) (Cichlidae) in Lake Kinneret (Israel), Israel Journal of Zoology, 34, , J. W. Lund, C. D. Kipling and E Le Cren, The inverted microscope method of estimating algal numbers and statistical basis of estimations by coutung, Hydrobiol., 11: , F. Husted, Bacillariophyta (Diatome) heft. 10 in pascher, Die Susswasser Flora Mitteleuropas, Gustov Fischer Pub. Jena, 476 p., Germany, G. W. Prescott, Algae of the Western Qreat Lakes area Otto Koeltz Science Publishers, 977 p., Germany, W. T. Edmondson, (e.d), Freshwater biology (2 nd ed.), New York, 1248 p., John Wiley and Sons. Inc, R. Patrick and C. W. Reimer, The diatoms of the United States, Volum:I, 688 p., Acad. Sci. Phyladelphia, R. Patrick and C. W. Reimer, The diatoms of the United States, Volum:II, 213 p., Acad. Sci. Phyladelphia, A. Cleve-Euler, Die diatomen von schweden und finland, Verlag Von J. Cremer, 458 p., New York, B. Fott, Studies in Phycology, E. Schweizerbart sche Verlagsbuch-handlung (Nagele U. Obermiller), Stuttgart, 304 p, T. Ongan, Eğirdir Gölü ndeki Spirogyra Türlerinin Aşırı Çoğalmalarının Sebepleri Üzerine Araştırmalar, İstanbul Üniversitesi Fen Fak. Hidrobiyoloji Araştırma Enst. Yayını, Sayı:1, No:1, 1-24, H. Germain, Flora Des Diatomees Diatomophycees. Societe Nouvelle Des Editions Boubee, 444 p., Paris, P. T. Sarode and N. D. Kamat, Freshwater diatoms of Maharoshtra 338p., P.G. Atre at Print Aids, Aurangabad, K. F. Lagler, Freshwater fishery biology WM. C. Brown Compony Publishers Dubuque, 421 p., Iowa, C. Assis, A generalised index for stomach contents analysis in fish, Scienta Marina, 60(2-3): , D. Mathur, Seasonal Food of adult white crappie, Pomoxis annularis Refineque, in conowingo reservoir, Am. Mid. Nat. (87), 1, , D. Şen, Elazığ-Hazar Gölü nde Yaşayan Capoeta capoeta umbla (Heckel,1843) nın Sindirim Sistemi İçeriği, Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 50 s., Elazığ, E. M. Tirasin and T. Jorgensen, An evaluation of the precision of diet description, Marine Ecology Progress Series, Vol: 182: ,