PLEVRAL EFÜZYON EP DEM YOLOJ S
|
|
- Gülbahar Demirören
- 7 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 PLEVRAL EFÜZYON EP DEM YOLOJ S Selma MET NTAfi Plevral efüzyonlar, s k karfl lafl lan problemlerden biridir (1,2). ç hastal klar kliniklerine yap lan tüm baflvurular n yaklafl k %4 ünü plevral efüzyonlu olgular oluflturmaktad r (3). Yurtd fl kaynakl bir seride, iç hastal klar kliniklerinde de erlendirilmesi gereken hastal bulunanlar n %10 unda plevral efüzyon geliflece ini, bunlar n da %30-40 nda nedenin kalp yetersizli i oldu u belirtilmektedir (4). Genel popülasyon için plevral efüzyon saptanma h z, y lda 4/1000 kifli civar nda kabul edilir. Bu durumda on milyonluk bir nüfus için, y ll k yaklafl k plevral efüzyonlu olgu beklenebilir. Bu, küçümsenmeyecek bir rakamd r. Altta yatan hastal a ba l olarak de iflmekle birlikte, Amerika Birleflik Devletleri nde ölüm nedenleri yafla standardize h zlarla incelendi inde, bir bütün halinde plevral efüzyon mortalite h z, genelde de 0.3; erkekler için 0.4, kad nlar için 0.3 olarak bildirilmektedir (5). Nedensel iliflki dikkate al nd nda, plevral efüzyonlu bir olguda, s v dan yola ç karak birincil sorunun tan s na ulafl labilece i gibi, eksüdatif plevral s v larda ço u zaman plevral s v ya özgün tedavi çabas da gerekir. Ayr ca plevral efüzyona en s k neden oluflturan patolojilerin erken tedavilerinin önemi dikkate al nd nda, bir hastada, plevral efüzyon saptand nda mutlaka neden olan birincil hastal n tespit edilmesi gerekir. Ancak bütün çabalara ra men plevral efüzyonlu olgular n yaklafl k %15-20 sinde etiyolojik neden belirlenememektedir (4,6,7). Hastal klar n görülme s kl konusunda sa l kl rakamlar n al nabildi i ABD istatistiklerine göre, bu ülkede her y l yaklafl k kiflide plevral efüzyon geliflmesi beklenmektedir. ABD de plevral efüzyonlar n en s k görülen nedenlerinin y ll k insidanslar (bir y l içinde görülen yeni olgular) Tablo 1 de verilmifltir (8). 16
2 Plevral Efüzyon Epidemiyolojisi 17 Tablo 1. ABD de plevral efüzyona neden olan hastal klar n insidanslar (8) Plevral Efüzyona Neden Olan Hastal k Konjestif kalp yetmezli i Parapnömonik plörezi Malign hastal klar Akci er Meme Lenfoma Di er Pulmoner emboli Viral Koroner arter bypass cerrahisi Asitin efllik etti i siroz Gastrointestinal hastal klar Tüberküloz Mezotelyoma Asbestoz nsidans Tablo 2. Plevral efüzyonlar n bafll ca nedenlerinin görülme s kl klar Merkez KKY PPE MPE PE TP ABD (8) %37 %29 %15 %11 %0.5 ABD (4)* - %29 % Güney Afrika (9) Beyaz olmayanlar %18 %23 %17 - %27 Beyazlar %31 %23 %20 %4 Kuzey Lübnan (10) Eksüdalar n da l m - - %32 - %44 Bombay (11) Eksüdalar n da l m - %9 %65 - %22 Malezya (12) Eksüdalar n da l m - - %30 - %44 spanya (13) %18 - %23 - %25 *: Alt ayr serinin toplam ndan kardiyak olmayan plevral s v nedenlerinin da l m Tablo 1 incelendi inde, konjestif kalp yetmezli inin (KKY) tüm efüzyonlar n yaklafl k yar s n, transüdatif efüzyonlar n ise %90 ndan fazlas n oluflturdu u görülür. Parapnömonik efüzyon (PPE), malign plevral efüzyon (MPE) ve pulmoner emboli (PE) ise eksüdatif s v lar n yaklafl k %90 ndan sorumludur. Ge-
3 18 Plevra Hastal klar nel olarak, KKY, PPE, MPE ve PE nin tüm plevral efüzyonlar n %90 ndan sorumlu oldu u kabul edilir (8). Plevral efüzyon nedenlerinin oransal da l m, co rafi farkl l klara göre belirgin flekilde de iflim gösterebilir. Bu de iflimden, plevral efüzyona neden olan hastal klar n ülkelere/bölgelere göre gösterdi i epidemiyolojik özelliklerin farkl l sorumludur. Yurtd fl ndan baz merkezlerden bildirilen plevral efüzyon nedenlerinin da l mlar Tablo 2 de görülmektedir. Bildirim yapan merkezlerin bulundu u ülkeler aras nda, plevral efüzyon nedenleri aç s ndan önemli farkl l klar görülebilece i gibi, ayn ülkede (Güney Afrika) beyaz rktan olan ve olmayan bireyler aras ndaki farkl l klar dikkat çekmektedir. Beyaz rktaki nedenlerin da l m ABD den bildirilen nedenler s ralamas na benzemekte iken, beyaz olmayan rkta tüberküloz insidans n n yüksek olmas nedeniyle s ralamada de ifliklik oluflmaktad r. Tüberküloz plörezisinin (TP) ABD ve beyaz Güney Afrikal lara göre, geliflmemifl ülkelerdeki s kl belirgindir. Türkiye geneli için, plevral efüzyon s kl ve nedenleri ile ilgili sa l kl bilgi bulunmamaktad r. Nitekim bu sorun, resmi rakamlarda hemen belirgin olarak kendini gösterir. Sa l k Bakanl na ba l gö üs hastal klar hastanelerinden y llar için bildirilen plörezi kodlu olgu say lar, ölüm say lar ve hastanede ortalama kal fl günü Tablo 3 te sunulmaktad r (14). Görülüyor ki sadece Sa l k Bakanl na ba l gö üs hastal klar hastanelerinden elde edilen verilerin Türkiye geneli için bir de erlendirme vermesi mümkün de ildir. Plevral efüzyonlar n, Türkiye için nedensel da l m n irdelemek amac yla, son y llara ait Türkiye de yay nlanm fl gö üs hastal klar disiplinini konu alan Tablo 3. Sa l k Bakanl na ba l gö üs hastal klar hastanelerinden y llar için plörezi kod ile sunulan olgu, ölüm say lar ve hastanede ortalama kal fl süreleri Y llar Toplam Taburcu olan Ölen Ortalama kal fl gün say s
4 Plevral Efüzyon Epidemiyolojisi 19 Tablo 4. Türkiye de plevral efüzyon ile ilgili baz çal flmalar n sonuçlar Toplam olgu KKY PPE MPE TP Çelik (15) 53 %23 %19 %25 %23 Kanat (16) 135 %17 %12 %36 %14 Kaçar (17) 84 %10 %7 %32 %43 Çelik (18) 44 %23 %16 %43 %18 Kodak (19) 27 %22 %30 %33 %7 fienyi it (20) 264 %6 %18 %38 %34 Borazan (21) 81 %17 %11 %51 %14 fienyi it (22) 61 %26 %30 %25 %10 Altu (23) 69 %15 %5 %23 %8 Köktürk (24) 112 %13 %8 %27 %29 TOPLAM 930 %15 %22 %36 %17 KKY: Konjestif kalp yetmezli i MPE: Malign plevral efüzyon PPE: Parapnömonik efüzyon TP: Tüberküloz plörezisi dergiler gözden geçirilerek, çeflitli üniversitelerin e itim uygulama hastanelerinin gö üs hastal klar bölümlerinin ve e itim veren devlet hastanelerinin plevral patolojiler ile ilgili yay nlar toparlanarak de erlendirildi i zaman flunu görüyoruz: Uzun bir süre aral nda, yüz elliye yak n yay n oldu u, bunlar n ise ancak 10 unda plevral efüzyon etiyolojik neden da l m n n incelenebildi i tespit edildi. ncelenen ve bilgi derlenen 10 yay ndan edinilen sonuçlar Tablo 4 te görülmektedir (15-24). Tablo 4 teki veriler incelendi inde, sonuçlar n bölgesel olas de iflikliklerden daha fazla birbirinden farkl oldu u, genifl bir heterojenite gösterdi i gözlenir. Plevral efüzyonlar n en s k nedeni olarak, çal flmalar n ço unlu unda (7 çal flmada) malign hastal klar (%23-51) sorumlu gösterilmifltir. ki çal flmada ise, neden da l m itibar ile TP ilk s rada yer alm flt r. Ancak, TP nin s ralamas çal flmalarda önemli ölçüde yer de ifltirmektedir. Bu farkl l klar, çal flmaya al - nan hasta serilerinin olufltu u hastanelerin, de iflik sosyoekonomik düzeydeki hasta popülasyonlar na hizmet etmifl olmalar ndan ve yine çal flmalarda TP tan s na farkl kriterlerin uygulanm fl olmas ndan kaynaklanm fl olabilir. Tablo 4 te yer alan serilerdeki olgu say lar birlefltirilip nedenlerin oranlar al nd nda, plevral efüzyon s kl k nedeni olarak, MPE %36, PPE %22, TP %17 ve KKY %15 s ras yla yer almaktad r. Plevral efüzyon geliflmesine neden olan hastal klar n, bu komplikasyon ile ilgili veri özelliklerini, ayr bafll klar halinde bir çerçeve bütünlü ünde flöyle de- erlendirebiliriz: Konjestif Kalp Yetmezli i (KKY): Transüda niteli indeki plevral efüzyonlar n yaklafl k %90 ndan KKY sorumludur. KKY olan hastalarda tabloya efl-
5 20 Plevra Hastal klar lik eden plevral efüzyon varl yüksek orandad r; serilere göre k smen de iflmekle birlikte, bu oran %30-55 civar ndad r (25). Türkiye için yukar da sunulan 10 çal flman n sonucunda, tüm transüda nitelikli s v lar n %86 s nda neden KKY olarak görülmüfltür (15-24). Ancak, tüm plevral s v lardaki KKY sorumlulu u %6-26 aras nda kalmaktad r; genel olarak bu oran %15 tir. Bu oran, olmas gerekenden oldukça düflük bir rakamd r. Yay nlar n yap ld kliniklerin gö üs hastal klar klinikleri olmas, hasta derlenmesine kardiyoloji ve di er iç hastal klar kliniklerinin al nmam fl olmas, düflük oran n nedenleri olsa gerektir. Malign Plevral Efüzyon (MPE): Her organ n karsinomu plevraya metastaz yapabilir. Ancak, gerek komfluluk yolu, gerekse dolafl mdaki iliflki nedeniyle en s k akci er karsinomlar n n plevraya ulaflmas ve plevral efüzyon nedeni olmas beklenir. Nitekim, bütün genifl ve güvenilir serilerde en s k MPE nedeni akci er kanseri olarak belirlenmifltir. kinci s kl kla memenin karsinomlar gelir. Ancak meme kanserinin akci er kanserlerinden s k görüldü ü toplumlarda, meme kanserlerinin neden oldu u plevra s v lar n n oran, akci- er kanserinin neden oldu u plevral s v oran n geçebilir. Üçüncü s rada ise, tüm malign s v lar n %10 undan sorumlu olan lenfomalar yer al r. Lenfomalar flilotoraks n da en önemli nedenidir. MPE lerin %5 inden daha az ndan ise over ve gastrik kanserler sorumludur (26). Genel bir toparlama yaparsak, tüm MPE lerin %75 inden akci er ve meme kanseri ile lenfomalar n sorumlu oldu unu görürüz. MPE li hastalar n küçümsenmeyecek bir k sm nda ise bütün tan çabalar na ra men birincil malign yerleflim veya kaynak bulunamamaktad r. Klini e sadece plevral efüzyon ile baflvuran, s v n n malign nitelikli saptand, ancak primer malign kaynak saptanmayan hasta oran %7 olarak verilmektedir (26). Dokuz ayr çal flmadan oluflturulan 1783 olguluk bir seride saptanan MPE nedenleri Tablo 5 te sunulmufltur. Tablo 5. Dokuz ayr çal flmadan oluflturulan 1783 olguluk bir seride MPE nedenleri (26) Malign hastal k Yüzde (%) Akci er 36 Meme 25 Lenfoma 10 Over 5 Mide 2 Di erleri 15 Primeri bilinmeyen 7 Lübnan dan bildirilen bir çal flmada da MPE li hastalar n %88.7 sinde primer patolojinin yerleflim yeri akci er olarak verilmifltir (10). spanya kökenli bir seride ise, 642 kiflilik olguda, MPE lerinin %32.6 s nda akci er, %11.5 inde meme, %10.8 inde lenfoma, %7.5 inde over sorumlu olarak yer al rken, %14.3 ünde ise tümörün primer yerinin belirlenemedi i bildirilmektedir (13). Türkiye de, çeflitli gö üs hastal klar kliniklerinin, plevral efüzyon etiyolo-
6 Plevral Efüzyon Epidemiyolojisi 21 Tablo 6. Türkiye de malign plevral efüzyonlar n etiyolojileri ile ilgili çeflitli çal flmalar n verileri Kanat fienyi it Borazan Alpar Utkaner Toplam (16) (20) (21) (27) (28) Malignite n=49 n=99 n=41 n=32 n=37 n=258 Akci er %73 %13 %49 %72 %38 %43 Mezotelyoma %10 %75 %18 %12 %8 %37 Meme %2 %6 %4 - %27 %7 Lenfoma %2 - %2 - %0.8 Over %6 - %4 - %11 %3 Di er kanser - %6 %6 %16 %8 %7 Primeri bilinmeyen % %8 %2 jisinin verildi i yay nlarda bildirilen verilere göre, bir çal flma (20) d fl nda, literatür bilgisine uyumlu flekilde akci er kanserleri birinci s rada yer al rken, genel anlamda s k görülmeyen ve bu nedenle s kl k s ralamas na giremeyen malign mezotelyomaya efllik eden plevral efüzyonlar ikinci s rada yer almaktad r. Türkiye de, çevresel asbest temas n n yo un oldu u bölgelerden olan Diyarbak r kaynakl bir seride, malign plevral efüzyon nedeni %75 oran nda mezotelyoma olarak bildirilmektedir (20). Malign mezotelyoma, dünyada nadir görülen, ancak Türkiye de çevresel asbest temas nedeniyle bölgesel olarak, beklenenden fazla görülebilen plevran n primer malign patolojisidir. Nitekim, çevresel asbest temas n n oldu u yörelerde, bu temas n oldu u kifliler için malign mezotelyoma insidans h z (AMIRs) erkekler için yüz binde 114.8, kad nlar için olarak belirlenmifltir (29). Bu de erler, ifl yerinden asbest temasl olgular kapsayan serilerde saptanan de erlere yak n, hatta ço undan daha yüksektir (29). Türkiye de kanser kay tlar n n yetersizli i iyi bilinen bir gerçektir. Esasen, gerçek kanser olgular n n say s ndan, bir y lda oluflacak toplam malign plevral s - v insidans hesaplanabilirdi. Kay tl say lar n k s tl l bu hesaplaman n kesine yak n olmas n zorlaflt rmakla birlikte, malign plevral efüzyonlarla ilgili flöyle bir kestirim yapabiliriz: Genel ülke verileri son derece yetersiz oldu undan zmir Kanser Kay t ve Denetleme Merkezi nin belirledi i veriler kullan larak, ülke geneli için tahmini akci er, meme, lenfoma (Hodgkin ve Hodgkin d fl ), mide ve over kanserlerinin say s belirlendi (30). Akci er kanserli olgular n %7-15 inde, meme, over, mide kanserli olgular n %3 ünde, lenfomal olgular n da %15 inde plevral efüzyon var olaca kabul edildi (1-3). Buna göre, sonuç olarak, Türkiye de, bir y lda, en az 8000 yeni MPE li olgu beklenebilece ini belirtebiliriz. Prevalans de erinin yaklafl k olarak tahmin edilemeyece i, ama gerçekte bu say dan oldukça yüksek olaca aç kt r.
7 22 Plevra Hastal klar MPE li olgular n yafl trendleri incelendi inde, ço u seride yafl ortalamas 50 y ldan yüksek olarak verilmifltir. Valdes in çal flmas nda, MPE li olgular n %83 ünün 50 yafl n üzerinde oldu u bildirilmifltir (13). Türkiye den bildirilen serilerde de MPE li olgular n yafl ortalamalar 50 yafl n üzerindedir (21, 22, 27). Etiyolojik nedeni, bütün tan çal flmalar na ra men belirlenemeyen plevral efüzyonlu olgular n (tüm plevral efüzyonlar n yaklafl k %20 si) yar s nda, takip s ras nda, sorunun malign oldu u gerçe i de kliniklerce daima göz önünde bulundurulmal d r (8). Parapnömonik Plevral Efüzyon (PPE): Bakteriyel pnömoni, akci er apsesi ya da bronflektaziye efllik eden plevral s v lard r. Bu sorun sa lad morbidite ve mortalite oranlar nedeniyle, gerçekte, çok önemli bir komplikasyondur. Toplum kökenli pnömonili olgulardan oluflan bir seride, plevral efüzyon varl nda mortalitenin yaklafl k 7 kat artt gösterilmifltir (2). PPE lerin, ABD de eksüdatif plevral efüzyonlar n en önemli nedeni olabilece- i belirtilmektedir. Çünkü ABD de, bakteriyel pnömonilerin insidans n n 4 milyon oldu u ve hastaneye yatan bakteriyel pnömonili hastalar n yaklafl k %40 nda plevral efüzyon geliflebilece i tahmin edilmektedir (2). Viral pnömonilerin ve M. pneumoniae pnömonilerinin de %20 sinde PPE geliflece i bildirilmektedir (7). Sa l k Bakanl n n 1997 y l verilerine göre viral pnömoni tan s yla hastanelere bir y lda 4778, di er pnömoniler kodlamas yla da kifli yatm flt r (31). Di er pnömoniler kodlamas ndaki pnömonilerin %75 ini bakteriyel kabul eder (31) ve yukar daki oranlar esas alarak, Türkiye için bir y lda beklenecek PPE say s n kestirmek istersek, bu say n n y ll k yaklafl k olgu say s alt nda olmamas gerekir. Tüberküloza Ba l Plevral Efüzyonlar (TP): Tüberkülozun yayg n oldu u ülkelerde, eksüdatif plevral efüzyonlar n en önemli nedenleri aras nda tüberküloz ön planda yer alabilmekte, hatta baz ülkelerde ilk s raya oturabilmektedir. Ruanda dan 127 hastal k bir seride plevral efüzyon nedeni, olgular n %86 s nda tüberküloz olarak bildirilmifltir (1). Malezya da, plevral efüzyonlar n etiyolojileriyle ilgili bir çal flmada ise tüberkülozun oran %49 olarak bulunmufltur (32). Tüberkülozun yayg n olmad ülkelerde (ABD, Kanada ve baz Avrupa ülkeleri), tüberküloza ba l plevral efüzyonlar n oran da düflüktür. Örne in ABD de bir y lda TP tan l olgu say s 1000 olarak belirtilmektedir (2). Genel olarak her 30 tüberküloz olgusunun 1 inde TP geliflece i tahmin edilmektedir (2). Sa l k Bakanl n n verilerine göre ülkemizde bir y l içindeki tüberküloz say -
8 Plevral Efüzyon Epidemiyolojisi 23 s dür. Buna göre tüberküloza ba l olarak beklenen plevral efüzyonlu olgu say s 700 civar nda olmal d r. Ancak Türkiye de tüberküloz insidans n n çok daha yüksek oldu u tart flmaya gerek olmadan bilinen bir gerçektir. Tüberküloza ba l plevral efüzyonlar n görülme s kl kadar, yafl ortalamas da toplumdaki tüberkülozun seyriyle iliflki gösterir. Bir toplumda tüberküloz basiliyle temas erken yaflta bafll yorsa TP erken yafltaki bireylerde, aksine bir toplumda tüberküloz insidans düflük ise, orada TP, orta yafl ve yafll larda görülmektedir. Güney Afrika da TP li olgular n yafl ortalamas 31±9 yafl oldu- u bildirilmekte iken, tüberkülozun nadir oldu u bir bölgeden ABD den (Alabama) rapor edilen bir TP li seride ise ortanca (median) yafl 47 olarak saptanm flt r (1,8). Türkiye den Gülmez ve arkadafllar n n TP olgu serilerinde, yafl ortalamas 29.3 y l, Çobanl ve arkadafllar n n serisinde 30.4, olarak bildirilmifltir (33,34). fienyi it ve arkadafllar n n serisinde bu de er 30.7, Alpar n çal flmas nda 33, Utkaner in kad n olgulardan oluflan serisinde 35.3, yak n tarihli bir olgu serisinde ise ortalama yafl 42 y l olarak bildirilmifltir (20,27,35,36). Yak n tarihli iki seride yafl ortalamas n n biraz ileri gitti i aç kt r. TP li olgular n yafl ortalamalar n n artmas nda, postprimer infeksiyonun etiyopatogenezde daha s k görülmesi, yafll eriflkinlerde primer infeksiyon görülme oran n n artmas neden olarak öne sürülebilir. HIV infeksiyonunun tüberküloz insidans n art rmas da, hiç de ilse bu sorunun s k oldu u ülkelerde dikkate al nmas gereken bir neden olarak sunulabilir. Nitekim bir ülkede HIV epidemisinin boyutu plevral efüzyon insidans n art ran bir baflka faktördür. HIV pozitif bireylerin %2 sinde plevral efüzyon geliflece i tahmin edilmektedir. Hastaneye yat r lan HIV pozitif olgular n ise %7-27 sinde plevral efüzyon geliflmektedir. HIV hastalar nda plevral efüzyon geliflmesinin belli bafll üç temel nedeni ise PPE, TP ve Kaposi sarkomu olarak bildirilmektedir (37). Türkiye de, görüldü ü gibi, resmi kay tlardan bir sonuç ç karmak mümkün olmad için, pek çok önemli sorunun boyutunu belirlemek ve bununla ilgili çözüm plan ve programlar n gerçekçi bir düzlemde gelifltirebilmek, bu aflamada mümkün görünmemektedir. Halbuki her sorunun varl n n fliddeti ve çözümüne yönelik çabalar n do ru yap labilmesi, o problemin boyutunu bilmekle bafllar. Dolay s yla, konuyla ilgili epidemiyolojik çal flmalara son derece ciddi ihtiyaç oldu u aç kça görülmektedir. Bu çaba Türkiye için bir an önce hayata geçirilmelidir. Kaynaklar 1. Fraser RS, Müller NL, Colman N, Pare PD. Fraser and Pare s Diagnosis of Diseases of the Chest. 4th ed. Philadelphia; WB Saunders Company, 1999: Light RW, Broaddus VC. Pleural effusion. In: Murray JF, Nadel JA (Eds). Textbook of Res-
9 24 Plevra Hastal klar piratory Medicine. 3rd ed. Philadelphia: WB Saunders Company, 2000: Dev D, Basran GS. Pleural effusion: a clinical rewiew. Monaldi Arch Chest Dis 1994; 49: Loddenkemper R. Pleural diseases. In: Albert RK, Spiro SG, Jett JR (Eds). Comprehensive Respiratory Medicine. Barcelona: Mosby, 1988: CDC/NCHS, National Vital Statistics System, Mortality, Age-adjusted death rates for 358 selected causes by race and sex: United States, Kinasewit Z. Pleural fluid dynamics and effusions. In: Fishman AP (Ed). Pulmonary Diseases and Disorders. 3rd ed. Philadelphia: WB Saunders Company, 1998: Broaddus VC, Light RW. General principles and diagnostic approach. In: Murray JF, Nadel JA (Eds). Textbook of Respiratory Medicine. 3rd ed. Philadelphia: WB Saunders Company, 2000: Light RW. Pleural Diseases. 4th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins, Burgess LJ, Maritz FJ, Taljaard JJF. Epidemiology of pleural effusions. SAMJ 1996; 86: Kalaajieh WK. Etiology of pleural effusions in adults in North Lebanon. Can Respir J 2001; 8: Prabhudesai PP, Mahashur AA, Mehta N, Ajay R. Exudative pleural effusions in patients over forty years of age-an analysis of seventy-six patients.j Postgrad Med 1993;39: Liam CK, Lim KH, Wong CM. Causes of pleural exudates in region with a high incidence of tuberculosis. Respirology 2000; 5: Valdes L, Alvarez D, Valle JM, et al. The etiology of pleural effusions in an area with high incidence of tuberculosis. Chest 1996; 109: Türkiye Sa l k statistik Y ll ( ), Çelik P, Muz H, Özkarakafl O ve ark. Plevra s v lar n n ay r c tan s nda serum-effüzyon albumin gradienti. Solunum Hastal klar 1995; 6(3): Kanat F, Çelenk MK, Kaya A, Gönüllü U. Benign ve Malign plevral efüzyonlar n ay r m nda tümör belirteçleri olarak CEA, b-hcg, CA 19-9 ve CA 15-3 ün de eri. Tüberküloz ve Toraks 1999; 47(1): Kaçar N, Tuksavul F, Akto u S ve ark. Plevra s v lar n n de erlendirilmesinde Light kriterleri ile di er biyokimyasal parametrelerin karfl laflt r lmas. Tüberküloz ve Toraks 1998; 46(3): Çelik P, Yorganc o lu A, Yi ito lu R ve ark. Malign plevral efüzyonlarda tümör belirleyicileri olarak CA 15-3, CA 19-9, CA 125, CEA ve AFP düzeyinin tan de eri. Solunum Hastal klar 1998; 9(1): Kodak A, Ö üfl AC, Özdemir T. Plevral s v larda transuda-eksuda ay r m nda kolesterol de- erleri ile serum-plevral s v albumin gradientinin Light kriterleri ile karfl laflt r lmas. Solunum 1999; 1: fienyi it A, Ifl k B, Coflkunsel N ve ark. 305 plevral effüzyonlu vakan n incelenmesi. Solunum Hastal klar 1996; 7(3): Borazan A, Bilgiçli N. Malignite kaynakl plevra s v lar nda CEA, CA 15-3, CA 19-9, CA 125, CA 72-4 ve AFP düzeyinin tan sal de eri. Solunum Hastal klar 2001; 12: fienyi it A, Leblebici H, Babayi it C ve ark. Transuda-eksuda ayr m nda plevral s v kolesterol düzeyinin tan sal de eri. Solunum Hastal klar 1999; 10: Altu N, Alpar S, Y lmaz K ve ark. Transuda-Eksuda ay r m nda plevral s v kolinesteraz düzeyinin tan sal de eri. Solunum Hastal klar 2001; 12: Köktürk O, Sezer A.Ö, Ekim N, Türktafl H. Plevral efüzyonlu 112 olgunun de erlendirilmesi. Gazi T p Dergisi 1990; 2: 90-5.
10 Plevral Efüzyon Epidemiyolojisi Johnson JL. Pleural effusions in cardiovasculer disease. Pearls for correlating the evidence with the cause. Postgraduate Medicine 2000; 107: Sahn SA. Malignant pleural effusions. In: Fishman AP (Ed). Pulmonary Diseases and Disorders. 3rd ed. Philadelphia: WB Saunders Company, 1998: Alpar S, Ery lmaz T, Mutlu AG ve ark. Plevral s v da fibrinojenin tan de eri. Solunum Hastal klar 1999; 10: Utkaner G, Yaln z E, Y lmaz U, Gürsoy M. 150 kad n olguda plevral efüzyon nedenleri. Tüberküloz ve Toraks 1996; 44(3): Metintafl S, Metintafl M, Uçgun. Factors effecting malignant pleural mesothelioma incidence in rural part of Eskiflehir, Turkey. Eur Respir J 2001; 18 (suppl 33): 534s. 30. zmir Kanser Kay t ve Denetleme Merkezi Verileri, Çöplü L (Ed). Toplum Kökenli Pnömoniler. Modern T p Seminerleri No: Ngoh HL. Pleural effusion in 100 Malaysian patients. Med J Malaysia 1991;46: Gülmez, Demir R, Ünlüh zarc K. Son alt y lda takip ve tedavi etti imiz plöreziler. Tüberküloz ve Toraks 1994; 42(4): Çobanl B, Akkoca Ö, Çelik G. Tüberküloz plörezi. Tüberküloz ve Toraks 1994; 42(3): Utkaner G, Yaln z E, Y lmaz U, Gürsoy M. 150 kad n olguda plevral efüzyon nedenleri. Tüberküloz ve Toraks 1996; 44(3): Alatafl F, Ak G, Metintafl M, et al. Features of patients with tuberculous pleurisy. Eur Respir J 2001; 18 (suppl 33): 310s. 37. Light RW, Hamm H. Pleural disease and acquired immune deficiency syndrome. Eur Respir J 1997; 10:
TÜBERKÜLOZ EP DEM YOLOJ S
.Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri Eriflkin ve Çocukta Tüberküloz Sempozyumu 30 Nisan 1999, stanbul, s. 9-13 Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli
DetaylıDünya Turizm Organizasyonu 2011 Turizminin Öne Çıkanları
Dünya Turizm Organizasyonu 2011 Turizminin Öne Çıkanları Uluslar arası Turizm Gelirleri 2011 yılının uluslararası turizm gelirleri, 1.030 milyar Amerikan dolarına ulaştı. Geçen sene bu rakam 927 milyar
DetaylıAFET YÖNETİMİ. Harita 13 - Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası. Kaynak: AFAD, Deprem Dairesi Başkanlığı. AFYONKARAHİSAR 2015
AFET YÖNETİMİ Afyonkarahisar il merkezi 2. derece deprem bölgesi olmakla birlikte ilin önemli bir kısmı 1. derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Afyonkarahisar ve çevresini etkileyen tektonik sistemler;
DetaylıSANAYİNİN KÂRLILIK ORANLARI ÖNEMLİ ÖLÇÜDE AZALDI
SANAYİNİN KÂRLILIK ORANLARI ÖNEMLİ ÖLÇÜDE AZALDI 23 Kasım 2013 Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), hazırladığı araştırmaya dayalı olarak aşağıdaki görüşleri bildirdi: 2001 Krizi sonrasında
DetaylıST HDAM. HANEHALKI figücü ANKET SONUÇLARI. Erkek
ST HDAM Nüfus ve flgücü Durumu HANEHALKI figücü ANKET SONUÇLARI Erkek Kurumsal olmayan sivil nüfus (') 1.774 1.786 3.56 1.786 1.794 3.58 15 ve daha yukar yafltaki nüfus (') 1.244 1.289 2.533 1.29 1.323
DetaylıAyşe YÜCE Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD.
TÜRKİYE DE TÜBERKÜLOZUN DURUMU Ayşe YÜCE Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD. DSÖ Küresel Tüberküloz Kontrolü 2010 Raporu Dünya için 3 büyük tehlikeden
Detaylı-Bursa nın ciroları itibariyle büyük firmalarını belirlemek amacıyla düzenlenen bu çalışma onuncu kez gerçekleştirilmiştir.
Bursa nın 25 Büyük Firması araştırması; -Bursa nın ciroları itibariyle büyük firmalarını belirlemek amacıyla düzenlenen bu çalışma onuncu kez gerçekleştirilmiştir. -Bu çalışma Bursa il genelinde yapılmış,
Detaylıfiekil 2 Menapoz sonras dönemde kistik, unilateral adneksiyel kitleye yaklafl m algoritmas (6)
over kanseri taramas ndaki yetersizli ini göstermektedir. (1) Transvaginal ultrasonografinin sensitivitesinin iyi olmas na ra men spesifitesinin yeterli olmamas kullan m n k s tlamaktad r. Son yay nlarda
DetaylıCO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz?
CO RAFYA GRAF KLER ÖRNEK 1 : Afla daki grafikte, y llara göre, Türkiye'nin yafl üzerindeki toplam nufusu ile bu nüfus içindeki okuryazar kad n ve erkek say lar gösterilmifltir. Bin kifli 5. 5.. 35. 3.
DetaylıKONYA TİCARET ODASI İSTİHDAM İZLEME BÜLTENİ
HABER BÜLTENİ 05.09.2012 Sayı 7 Konya Ticaret Odası (KTO) İstihdam İzleme Bülteni, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) verilerinin bir araya getirilerek
Detaylı2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL
2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL NOT: Düzeltmeler bold (koyu renk) olarak yaz lm flt r. YANLIfi DO RU 1. Ünite 1, Sayfa 3 3. DÜNYA HAYVAN POPULASYONU
DetaylıTürkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1
Sağlık Reformunun Sonuçları İtibariyle Değerlendirilmesi 26-03 - 2009 Tuncay TEKSÖZ Dr. Yalçın KAYA Kerem HELVACIOĞLU Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Türkiye 2004 yılından itibaren sağlık
DetaylıHepatit A. HASTALIK Hepatit A n n etkeni nedir? Hepatit A n n etkeni hepatit A virüsüdür (HAV).
Hepatit A HASTALIK Hepatit A n n etkeni nedir? Hepatit A n n etkeni hepatit A virüsüdür (HAV). Hepatit A nas l yay l r? Hepatit A virüsü, hepatit A geçirmekte olan kiflilerin d flk s ile yay lmaktad r.
DetaylıDünyada ve Türkiye de Güncel Verilerle HIV/AIDS. Hacettepe Üniversitesi AIDS Tedavi ve Araflt rma Merkezi (HATAM)
Dünyada ve Türkiye de Güncel Verilerle /AIDS Dr. Aygen Tümer Hacettepe Üniversitesi AIDS Tedavi ve Araflt rma Merkezi (HATAM) Dünyada /AIDS Dünya Sa l k Örgütü (DSÖ)/UNAIDS taraf ndan Aral k 2010 tarihinde
DetaylıBEBE GİYİM SEKTÖRÜ SINIFLANDIRMA
BEBE GİYİM SEKTÖRÜ SINIFLANDIRMA Bu sektör raporu kapsamına giren ürünler Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon (GTİP) sınıflandırmasına göre 6111 ve 6209 nolu fasıllarda yer almaktadır. TÜRKİYE'DE ÜRETİM
DetaylıĐHRACAT AÇISINDAN ĐLK 250 Prof. Dr. Metin Taş
1 ĐHRACAT AÇISINDAN ĐLK 250 Prof. Dr. Metin Taş Gazi Üniversitesi Arş. Gör. Özgür Şahan Gazi Üniversitesi 1- Giriş Bir ülke ekonomisine ilişkin değerlendirme yapılırken kullanılabilecek ölçütlerden birisi
DetaylıBülent Gündağ Mert ile Söyleşi
Bülent Gündağ Mert ile Söyleşi Dürüst olmak, artı bir özellik değildir. Dürüst olmak, bir insanın nefes alması kadar doğal bir davranış olmalıdır. Bir hayatın içine yalan girdiyse, ne olursa olsun eşler
DetaylıTÜBERKÜLOZ EPİDEMİYOLOJİSİ. Dr. Şükran KÖSE
TÜBERKÜLOZ EPİDEMİYOLOJİSİ Dr. Şükran KÖSE Nisan 2015 http://www.pbs.org// Global tuberculosis report 2014 Tüberküloz dünyanın en ölümcül bulaşıcı hastalıklarından biri olmaya devam etmektedir 2013 yılında
DetaylıREW İSTANBUL 2016 FUAR SONUÇ RAPORU
REW İSTANBUL 2016 FUAR SONUÇ RAPORU 28-30 Nisan 2016 tarihlerinde T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve KOSGEB destekleri ile İFO Fuarcılık tarafından 12. kez geri dönüşüm, çevre teknolojileri ve atık
DetaylıTNSA-2003 BÖLGE TOPLANTISI-V ANNE VE ÇOCUK SAĞLIĞI
TNSA-2003 BÖLGE TOPLANTISI-V ANNE VE ÇOCUK SAĞLIĞI Prof. Dr. Sabahat Tezcan H.Ü. Nüfus Etütleri Enstitüsü Müdürü 22 Haziran 2005 - İSTANBUL Bebek ve Çocuk Ölümlülüğü 0-4 Yaş Dönemindeki Ölümler Perinatal
DetaylıTRAKYA ÜN VERS TES TIP FAKÜLTES GÖ ÜS HASTALIKLARI SERV S NDE 15 YILLIK SÜREÇTE YATIRILARAK ZLENEN PLEVRAL EFÜZYONLU HASTALARIN DE ERLEND R LMES
zmir Gö üs Hastanesi Dergisi, Cilt XXIII, Say 2, 2009 KL N K ARAfiTIRMA TRAKYA ÜN VERS TES TIP FAKÜLTES GÖ ÜS HASTALIKLARI SERV S NDE 15 YILLIK SÜREÇTE YATIRILARAK ZLENEN PLEVRAL EFÜZYONLU HASTALARIN DE
DetaylıBEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9
BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9 Attila Hancıoğlu ve İlknur Yüksel Alyanak Sağlık programlarının izlenmesi, değerlendirilmesi ve ileriye yönelik politikaların belirlenmesi açısından neonatal, post-neonatal
DetaylıSosyal Güvenlik Reformunun Yansımaları Uşak
Sosyal Güvenlik Reformunun Yansımaları Uşak SGK 11.02.2013 tarihinde Uşak Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Sosyal Güvenlik Reformunun Yansımaları ve Sosyal Güvenlikte Teşvik Uygulamaları konulu konferans düzenledi.
DetaylıDÜNYA EKONOMİK FORUMU KÜRESEL CİNSİYET AYRIMI RAPORU, 2012. Hazırlayanlar. Ricardo Hausmann, Harvard Üniversitesi
DÜNYA EKONOMİK FORUMU KÜRESEL CİNSİYET AYRIMI RAPORU, 2012 Hazırlayanlar Ricardo Hausmann, Harvard Üniversitesi Laura D. Tyson, Kaliforniya Berkeley Üniversitesi Saadia Zahidi, Dünya Ekonomik Forumu Raporun
DetaylıSoma Belediye Başkanlığı. Birleşme Raporu
Soma Belediye Başkanlığı Birleşme Raporu 2012 i GİRİŞ 1 MEVZUAT 2 2 SOMA NIN NÜFUSU 3 SOMA-TURGUTALP ARASINDAKİ MESAFE 4 GENEL İMAR DURUMU 5 TEMEL ALT YAPI HİZMETLERİ 8 DİĞER HUSUSLAR 13 25. Coğrafi Durum;
DetaylıDünya Çavdar ve Yulaf Pazarı
Dünya Çavdar ve Yulaf Pazarı Dünyada çavdar ve yulafın üretimi, buğday, pirinç, mısır ve arpa gibi diğer tahıl ürünlerine kıyasla son derece sınırlıdır. Yılda ortalama 14-15 milyon ton dolayında olan dünya
DetaylıSuç Duyurusu: Dilovası = Sanayi = Hava Kirliliği = Akciğer Kanseri? / Onur Hamzaoğlu
Suç Duyurusu: Dilovası = Sanayi = Hava Kirliliği = Akciğer Kanseri? / Onur Hamzaoğlu Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı(UKAA), 17 Ekim 2013 tarihinde, hava kirliliğinin
DetaylıYÖNTEM 1.1. ÖRNEKLEM. 1.1.1. Örneklem plan. 1.1.2. l seçim ölçütleri
BÖLÜM 1 YÖNTEM Bu çal flma 11, 13 ve 15 yafllar ndaki gençlerin sa l k durumlar ve sa l k davran fllar n saptamay hedefleyen, kesitsel tan mlay c ve çok uluslu Health Behavior in School Aged Children,
DetaylıAraştırma Notu 15/177
Araştırma Notu 15/177 02 Mart 2015 YOKSUL İLE ZENGİN ARASINDAKİ ENFLASYON FARKI REKOR SEVİYEDE Seyfettin Gürsel *, Ayşenur Acar ** Yönetici özeti Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan enflasyon
Detaylıİşverenler, işyerinde işçi çalışmaya başladığı anda 30.06.2012 tarih, 28339 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6331 Sayılı İş
1- Bir İşçi Çalıştıran İşverenlerin Yükümlülükleri İşverenler, işyerinde işçi çalışmaya başladığı anda 30.06.2012 tarih, 28339 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
DetaylıSB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar
SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar Hmfl. Özlem SANDIKCI SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi, nfeksiyon Kontrol Hemfliresi,
DetaylıTablo 5 Hukuk Temel Alanı
Kod Bilim Alanı Koşul No 502 Anayasa Hukuku 51 503 Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku 51 504 Genel Kamu Hukuku 51 505 Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi 51 506 Hukuk Tarihi 51 507 İdare Hukuku 51 50 İş ve Sosyal
DetaylıAraştırma Notu 15/188
Araştırma Notu 15/188 10 Kasım 2015 ÇALIŞAN 757 BİN KİŞİ İŞ ARIYOR Seyfettin Gürsel *, Gökçe Uysal ** ve Mine Durmaz *** Yönetici özeti İşsizlerin ve çalışmak istediği halde iş aramaktan vazgeçmiş olan
Detaylı1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ
1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1. GİRİŞ Odamızca, 2009 yılında 63 fuara katılan 435 üyemize 423 bin TL yurtiçi fuar teşviki ödenmiştir. Ödenen teşvik rakamı, 2008 yılına
DetaylıGİRİŞ: Açık kalp cerrahisi sonrasında gözlenen komplikasyonlar içinde önemli bir yer teşkil eden cerrahi alan enfeksiyonları, hastalarda görülen morbidite ve mortalitenin önemli bir nedenidir. Açık kalp
DetaylıMehmet TOMBAKO LU* * Hacettepe Üniversitesi, Nükleer Enerji Mühendisli i Bölümü
Nükleer Santrallerde Enerji Üretimi ve Personel E itimi Mehmet TOMBAKO LU* Girifl Sürdürülebilir kalk nman n temel bileflenlerinden en önemlisinin enerji oldu unu söylemek abart l olmaz kan s nday m. Küreselleflen
Detaylıuzman yaklaşımı Branş Analizi öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı Dr. Levent VEZNEDAROĞLU
Branş Analizi öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı de yer alan öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı sorularının çoğunluğu kolay, bir kısmı da orta düzeydedir. Sınavda siz öğretmen adaylarını
DetaylıHemşirelik Bakım Süreci
Hemşirelik Bakım Süreci AMAÇ Bireyin sağlık durumunun değerlendirilmesi, gerçek ve olası sağlık bakım gereksinimlerinin ve problemlerinin tanımlanması ve tanımlanan gereksinimleri karşılamak amacıyla bakım
Detaylıstanbul Kültür Üniversitesi, Türkiye
215 ROMANYA LE BULGAR STAN IN AB YE EKONOM K ENTEGRASYONU Yrd. Doç. Dr. Mesut EREN stanbul Kültür Üniversitesi, Türkiye 1. Girifl Avrupa Birli i nin 5. ve son genifllemesi 2004 y l nda 10 Orta ve Do u
DetaylıAYDIN TİCARET BORSASI
AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE MAYIS 2015 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211
DetaylıYüzüncü Y l Üniversitesi T p Fakültesi T bbi Onkoloji Bilim Dal na baflvuran kanser hastalar n n epidemiyolojik de erlendirilmesi
Türk Onkoloji Dergisi 2006;21(2):87-97 Yüzüncü Y l Üniversitesi T p Fakültesi T bbi Onkoloji Bilim Dal na baflvuran kanser hastalar n n epidemiyolojik de erlendirilmesi Epidemiologic evaluation of the
Detaylı5. SINIF SOSYAL BİLGİLER BİR ÜLKE BİR BAYRAK TESTİ
1- I Başkalarının düşüncelerine saygı duymamak. II Trafik kurallarına uymamak. III Kapalı alanlarda sigara içmek. IV Konuşurken nezaket kurallarına uymak. Yukarıda verilen kurallardan hangilerinin yaptırımı
DetaylıVadeli İşlemler Piyasası Bülteni 17.06.2016
Endeks 30 Haziran Kontratı Kapanış 91.750 Değişim -2.86% 1,277,698 Günü dün Brexit endişelerinin gün içinde yurtdışı borsalarda neden olduğu düşüşlerden dolayı %3'e yakın sert düşüşlerle kapatan VİOP tarafında
DetaylıTablo 45 - Turizm İşletme Belgeli Tesislerde Konaklama ve Belediye Sayıları
TURİZM Kütahya ya gelen yabancı turistler Merkez ve Tavşanlı ilçelerinde; yerli turistler ise Merkez, Emet, Simav ve Tavşanlı ilçelerinde yoğun olarak konaklamaktadırlar. 2012 yılı içerisinde ildeki işletme
DetaylıEKONOMİK GELİŞMELER Haziran - 2011
EKONOMİK GELİŞMELER Haziran - 2011 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ HAREKETLERİ.. 2 İTHALAT
DetaylıÜLKEM ZDE ÇOK LACA D RENÇL TÜBERKÜLOZ EP DEM YOLOJ S
ÜLKEM ZDE ÇOK LACA D RENÇL TÜBERKÜLOZ EP DEM YOLOJ S Doç.Dr. Kemal TAHAO LU Süreyyapafla Gö üs Hastal klar ve Gö üs Cerrahisi Merkezi, STANBUL Çok laca Dirençli Tüberküloz (Ç D TB) ile ilgili gerek ülkemizde
DetaylıMESS ALTIN ELDİVEN İSG YARIŞMASI BAŞVURU VE DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ
MESS ALTIN ELDİVEN İSG YARIŞMASI BAŞVURU VE DEĞERLENDİRME PROSEDÜRÜ MESS üyelerinde iş kazaları genellikle organlara göre el parmakları, el bilekleri ve ellerde; iki nesne arasında sıkışma ve bir nesnenin
DetaylıTeknik Bülten. 06 Mayıs 2016 Cuma
Güne Başlarken Dallas FED Başkanı Kaplan, Haziran ayının faiz artırımı için canlı bir toplantı olacağını ve istihdam ve enflasyonun faiz artırımı öncesi daha da yükseleceğine ilişkin işaretlere bakacağını
DetaylıYAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ
YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ Savaş AYBERK, Bilge ALYÜZ*, Şenay ÇETİN Kocaeli Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü, Kocaeli *İletişim kurulacak yazar bilge.alyuz@kou.edu.tr, Tel: 262
DetaylıHİZMET ALIMINA İLİŞKİN BASINDA ÇIKAN SON HABERLER
HİZMET ALIMINA İLİŞKİN BASINDA ÇIKAN SON HABERLER TDB GENEL BAŞKANI, HİZMET ALIMI UYGULAMASININ HAYATA GEÇERİLMEMESİNİ ELEŞTİRDİ Anadolu Ajansı 15.09.2009 ANKARA (A.A) - 15.09.2009 - Türk Dişhekimleri
DetaylıTürkiye de Dış Ticaret ve Dış Ticaret Finansmanı: İhracattaki Düşüşte Finansman Sıkıntısı Ne Kadar Etkili?
Türkiye de Dış Ticaret ve Dış Ticaret Finansmanı: İhracattaki Düşüşte Finansman Sıkıntısı Ne Kadar Etkili? Sarp Kalkan Ekonomi Politikaları Analisti Hasan Çağlayan Dündar Araştırmacı Ayşegül Dinççağ Araştırmacı
DetaylıTablo 2 Fen Bilimleri ve Matematik Temel Alanı
Kod Bilim Alanı Koşul No 20 Biyoloji 21 202 Fizik 21 205 İstatistik 21 201 Kimya 21 204 Matematik 21 206 Moleküler Biyoloji ve Genetik 21 Koşul No Başvuru Şartları Puan 21 Fen Bilimleri ve Matematik temel
DetaylıYetmifldört yafl nda, 60 paket/y l sigara içme
Plevral Görüntüleme: Tan n z Nedir? Yetmifldört Yafl nda Nefes Darl Nedeniyle Baflvuran Erkek Olgu Doç. Dr. Öner D KENSOY Gaziantep Üniversitesi T p Fakültesi, Gö üs Hastal klar Anabilim Dal, Gaziantep
Detaylı-Bursa nın ciroları itibariyle büyük firmalarını belirlemek amacıyla düzenlenen bu çalışma onikinci kez gerçekleştirilmiştir.
Bursa nın 25 Büyük Firması Araştırması; -Bursa nın ciroları itibariyle büyük firmalarını belirlemek amacıyla düzenlenen bu çalışma onikinci kez gerçekleştirilmiştir. -Bu çalışma Bursa il genelinde yapılmış,
DetaylıProje ve Programların Değerlendirmesi.
Proje ve Programların Değerlendirmesi Gerbrand.vanBork@ecorys.com IPA Değerlendirme Yükümlülükleri IPA regülasyonu değerlendirme yükümlülükleri: Program düzeyinde: - Uygulama Öncesi/Planlanan (Ex-ante)
DetaylıGörsel Tasarım İlkelerinin BÖTE Bölümü Öğrencileri Tarafından Değerlendirilmesi
Görsel Tasarım İlkelerinin BÖTE Bölümü Öğrencileri Tarafından Değerlendirilmesi Cahit CENGİZHAN Duygu ATEŞ Öğretim Görevlisi Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri
DetaylıOSD Basın Bülteni. 09 Ocak 2014 ÖZET DEĞERLENDİRME PAZAR
OSD Basın Bülteni OTOMOTİV SANAYİİ DERNEĞİ 9 Ocak 214 ÖZET DEĞERLENDİRME PAZAR Aralık Ocak-Aralık KONULAR 212 213 (%) 212 213 (%) 86.944 83.166-4 1.72.978 1.125.534 5 Üretim Otomobil 44.78 5.935 14 577.296
DetaylıİLÇEMİZ İLKOKULLARINDA GÖREVLİ SINIF VE OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİNİN 2013-2014 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI MESLEKİ ÇALIŞMA PROGRAMI
İLÇEMİZ İLKOKULLARINDA GÖREVLİ SINIF VE OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİNİN 2013-2014 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI MESLEKİ ÇALIŞMA PROGRAMI (Sınıf Öğretmenleri, Okul Öncesi Öğretmenleri) ETKİNLİĞİN İÇERİĞİ VE HER DERS
Detaylıç) Yönetim Kurulu: Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Yönetim Kurulunu,
AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ PEDAGOJİK FORMASYON YÖNERGESİ Amaç MADDE 1 - (1) Bu Yönergenin amacı; ortaöğretim alan öğretmenliği tezsiz yüksek lisans programlarında verilen pedagojik formasyon derslerinin,
DetaylıTürkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 4 Mart 2008
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 4 Mart 28 ÖZET Şubat ayında tüketici fiyatları yüzde 1,2 oranında artmış ve yıllık enflasyon yüzde,1 olmuştur. Gıda fiyatlarındaki yüksek oranlı artış Şubat ayında enflasyona
Detaylı4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI
4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI Resul KURT* I. G R fi Ülkemizde 4447 say l Kanunla, emeklilikte köklü reformlar yap lm fl, ancak 4447 say l yasan n emeklilikte kademeli
DetaylıDeri ve Deri Ürünleri Sektörü
Deri ve Deri Ürünleri Sektörü Kasım Ayı İhracat Bilgi Notu TDH Ar&Ge ve Mevzuat Şb. İTKİB Genel Sekreterliği DERİ VE DERİ ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ YILI KASIM AYI İHRACAT PERFORMANSI yılı Kasım ayında, Türkiye
DetaylıHipofiz adenomu; Prolaktin salgılayan hipofiz adenomu;
PROLAKTİNOMA Hipofiz adenomu; Prolaktin salgılayan hipofiz adenomu; Prolaktinoma beyinde yer alan hipofiz bezinin prolaktin salgılayan tümörüdür. Kanserleşmez ancak hormonal dengeyi bozar. Prolaktin hormonu
DetaylıKanıta Dayalı Tıp (KDT)
KANITA DAYALI TIP Kanıta Dayalı Tıp (KDT) Kişinin bireysel klinik deneyimi ile sistemik taramalar sonucunda elde edilen en iyi bilimsel ve klinik kanıtları birleştirerek kullanması bir başka deyişle Hastaların
DetaylıEmeklilik Taahhütlerinin Aktüeryal Değerlemesi 31.12.2010 BP Petrolleri A.Ş.
Emeklilik Taahhütlerinin Aktüeryal Değerlemesi 31.12.2010 BP Petrolleri A.Ş. 30 Eylül 2011 BP Petrolleri A.Ş. İçin hazırlanmıştır Aon Hewitt Tarafından hazırlanmıştır Bu rapor, içerdiği gizli ve kuruma
DetaylıDepresyon 1. Depresyon nedir? 2. Depresyon (çökkünlük) sanıldığı kadar sık mı? 3. Depresif belirtiler ile depresyon farklı mıdır?
1. Depresyon nedir? Depresyon ruh halinizi, hislerinizi, davranışlarınızı, ve ruh sağlığınızı etkileyen bir hastalıktır. Depresyonun bir halsizlik kendi kendinize çözebileceğiniz bir sorun olmayıp, biyolojik
DetaylıTEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJE ONAY FORMU
I TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJE ONAY FORMU Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi, Denetimi, Planlaması ve Ekonomisi Bilim Dalı öğrencisi Adem AKYOL tarafından hazırlanan Denizli İli Honaz İlçesinde
DetaylıS sk ya, Ba -Kur a ve T.C. Emekli Sand na belirli flartlar tafl yan ve zorunlu
212 SOSYAL GÜVENL K REFORMU STE E BA LI S GORTALILI I NASIL DE fit R YOR? Ali TEZEL Sigorta Müfettifli SSK Baflkanl Sigorta Teftifl Kurulu stanbul 1 Nolu Grup Baflkan 1.G R fi S sk ya, Ba -Kur a ve T.C.
DetaylıDünyada önemli çimento üretici firmaları, Lafarge, Holcim CMBM, Anhui Conch, Heidelberg, Cemex, Italcementi ve Aditya Birla/Ultratech dir.
ÇİMENTO HS No: 2523 DÜNYA ÜRETİMİ 2014 yılında global çimento üretimi bir önceki yıla göre artış göstererek 4,3 milyar ton seviyesinde gerçekleşmiştir. Çin üretimin %56,5 lik kısmını oluşturmaktadır. En
DetaylıAmaç Günümüzde birçok alanda kullanılmakta olan belirtisiz (Fuzzy) kümelerin ve belirtisiz istatistiğin matematik kaygısı ve tutumun belirlenmesinde k
Matematik Kaygısının Belirlenmesinde Belirtisiz İstatistiğin Kullanılması Doç. Dr. Necla Turanlı Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi OFMA Bölümü Matematik Eğitimi Anabilim Dalı turanli@hacettepe.edu.tr
DetaylıBURSA DAKİ ENBÜYÜK 250 FİRMAYA FİNANSAL ANALİZ AÇISINDAN BAKIŞ (2005) Prof.Dr.İbrahim Lazol
BURSA DAKİ ENBÜYÜK 250 FİRMAYA FİNANSAL ANALİZ AÇISINDAN BAKIŞ (2005) Prof.Dr.İbrahim Lazol 1. Giriş Bu yazıda, Bursa daki (ciro açısından) en büyük 250 firmanın finansal profilini ortaya koymak amacındayız.
Detaylı1. Toplam talep eğrisi için aşlağıdakilerden hangisi doğrudur?
SORULAR 1. Toplam talep eğrisi için aşlağıdakilerden hangisi doğrudur? A. Bir ekonominin tüm fiyat seviyelerinden talep ettiği ara malların toplam miktarıdır. B. Bir ekonominin tek fiyat seviyesinden talep
DetaylıUSDJPY HAFTALIK TEMEL/TEKNİK GÖRÜNÜM
12 Ocak 2015 USDJPY HAFTALIK TEMEL/TEKNİK GÖRÜNÜM Resesyonda olan Japonya, hükümetin yeni bütçe planıyla birlikte ülke ekonomisini desteklemeye çalışırken resesyondan çıkmasında yollarını arıyor. Japonya
DetaylıTEMEL İSTATİSTİK KAVRAMLAR
TEMEL İSTATİSTİK KAVRAMLAR Y.Doç.Dr. İbrahim Turan Mart 2011 İSTATİSTİK NEDİR? Bir olay veya olguyu sayısal verilere dayanarak açıklamaktır. Metod Olarak İstatistik: İstatistiğe konu olabilen olaylara
DetaylıKORELASYON VE REGRESYON ANALİZİ
KORELASON VE REGRESON ANALİZİ rd. Doç. Dr. S. Kenan KÖSE İki ya da daha çok değişken arasında ilişki olup olmadığını, ilişki varsa yönünü ve gücünü inceleyen korelasyon analizi ile değişkenlerden birisi
DetaylıKUYAP İŞ GELİŞTİRME PROGRAMI
KUYAP İŞ GELİŞTİRME PROGRAMI KOBİ Çalışan ve İşverenlerinin Küresel Ekonomideki Değişimlere Uyum Yeteneğinin Arttırılması Projesi (KUYAP), tüm hızıyla devam ediyor. Yaklaşık iki yıldır devam eden proje
DetaylıT.C. ÇANAKKALE ONSEK Z MART ÜN VERS TES
T.C. ÇANAKKALE ONSEK Z MART ÜN VERS TES Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Strateji Geli tirme Daire Ba kanl Tel: (286) 218452 Faks: (286) 218451 E-posta: strateji@comu.edu.tr http://strateji.comu.edu.tr/
DetaylıTOPLUMSAL VE KÜLTÜREL YAPI
1886 TOPLUMSAL VE KÜLTÜREL YAPI 21-46 1886 NÜFUS NÜFUS SAYIMI SONUÇLARI* Eski Tahmin Türkiye Mersin 2008 Toplam Nüfus 71.517.100 72.561.312 fiehir 53.611.723 54.807.219 Köy 17.905.377 17.754.093 Nüfus
DetaylıELLE SÜT SAĞIM FAALİYETİNİN KADINLARIN HAYATINDAKİ YERİ ARAŞTIRMA SONUÇLARI ANALİZ RAPORU
ELLE SÜT SAĞIM FAALİYETİNİN KADINLARIN HAYATINDAKİ YERİ ARAŞTIRMA SONUÇLARI ANALİZ RAPORU Hazırlayan Sosyolog Kenan TURAN Veteriner Hekimi Volkan İSKENDER Ağustos-Eylül 2015 İÇİNDEKİLER Araştırma Konusu
DetaylıMüşteri Şikayetleri Hakem Heyeti Yıllık Faaliyet Raporu. 1 Ocak 2012 31 Aralık 2012
Müşteri Şikayetleri Hakem Heyeti Yıllık Faaliyet Raporu 1 Ocak 2012 31 Aralık 2012 Temmuz 2013 İçindekiler 1. Genel Değerlendirme 2. 1 Ocak 2012 31 Aralık 2012 Dönemi İstatistiki Verileri 2.1. Hakem Heyetleri
DetaylıANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR
ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR Bu rapor Ankara Emeklilik A.Ş Gelir Amaçlı Uluslararası Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım
DetaylıGö üs Hastal klar nda Mortalite
ARAfiTIRMA Gö üs Hastal klar nda Mortalite Hasan Kaynar, Metin Akgün, Metin Görgüner, Leyla Sa lam, Arzu Mirici Atatürk Üniversitesi T p Fakültesi, Gö üs Hastal klar AD, Erzurum ÖZET Klini imizde yatan
DetaylıDers 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac
Ders 3: SORUN ANAL Z Sorun analizi nedir? Sorun analizi, toplumda varolan bir sorunu temel sorun olarak ele al r ve bu sorun çevresinde yer alan tüm olumsuzluklar ortaya ç karmaya çal fl r. Temel sorunun
DetaylıEK 2 ORTA DOĞU TEKNĐK ÜNĐVERSĐTESĐ SENATOSU 2011 YILI ÖSYS KONTENJANLARI DEĞERLENDĐRME RAPORU
EK 2 ORTA DOĞU TEKNĐK ÜNĐVERSĐTESĐ SENATOSU 2011 YILI ÖSYS KONTENJANLARI DEĞERLENDĐRME RAPORU Orta Doğu Teknik Üniversitesi, 1995 yılından bu yana, hazırladığı ve titizlikle uygulamaya çalıştığı Stratejik
DetaylıNIJERYA DAN GELEN YOLCUDA EBOLAYA RASTLANMADI
Portal Adres NIJERYA DAN GELEN YOLCUDA EBOLAYA RASTLANMADI : www.cayyolu.com.tr İçeriği : Gündem : http://www.cayyolu.com.tr/haber/nijerya-dan-gelen-yolcuda-ebolaya-rastlanmadi/96318 1/3 SAGLIK IÇIN EGZERSIZ
DetaylıFİBRİN YIKIM ÜRÜNLERİ
FİBRİN YIKIM ÜRÜNLERİ Fibrin degradation products; FDP testi; FDPs; FSPs; Fibrin split products; Fibrin breakdown products; Fibrin yıkım ürünleri bir pıhtının parçalanması sırasında ortaya çıkan maddelerdir.
DetaylıÖDEMELER DENGESİ TABLOSUNDAKİ DİĞER MAL VE HİZMET GELİRLERİ KALEMİNİN İÇERİĞİ VE HESAPLAMA YÖNTEMİNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
ÖDEMELER DENGESİ TABLOSUNDAKİ DİĞER MAL VE HİZMET GELİRLERİ KALEMİNİN İÇERİĞİ VE HESAPLAMA YÖNTEMİNE İLİŞKİN AÇIKLAMA İçindekiler I- Giriş... 2 II- Diğer Mal ve Hizmet Gelirlerinin Kapsamı... 2 III- Diğer
DetaylıAnkara Bölgesinde Sa l kl Bireylerde HAV, HBV, HCV Seropozitifli inin Yafl ve Cinsiyete Göre Da l m
HAV, HBV, HCV Seropozitifli inin Yafl ve Cinsiyete Göre Da l m Halil KURT 1, smet BATTAL 2, Osman MEM KO LU 1, Ayflegül YEfi LKAYA 1, Emin TEKEL 1 1 Ankara Üniversitesi T p Fakültesi, Klinik Bakteriyoloji
DetaylıFaaliyet Alanları. 22 Aralık 2014. Yıldız Teknik Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü
22 Aralık 214 Yıldız Teknik Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü 214 eğitim yılında doldurulmuş olan Bölümü Değerlendirme Anket Formları Raporu. Öğrencilerin staj yaptıkları firmaların doldurduğu
DetaylıAile flirketleri, kararlar nda daha subjektif
Dr. Yeflim Toduk Akifl Aile flirketleri, kararlar nda daha subjektif flirket birleflmeleri ve sat nalmalar, türkiye deki küçük iflletmelerden, dev flirketlere kadar her birinin gündeminde olmaya devam
DetaylıZOONOTİK HASTALIKLARIN İNSANLARDAKİ DURUMU
ZOONOTİK HASTALIKLARIN İNSANLARDAKİ DURUMU 5 Dr. Vet. Hekim Ramazan UZUN, Vet. Hekim Ahmet SAFRAN, Uzm. Dr. Turan BUZGAN Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Zoonotik hastalıklar, dünyada
DetaylıMALAT SANAY N N TEMEL GÖSTERGELER AÇISINDAN YAPISAL ANAL Z
MALAT SANAY N N TEMEL GÖSTERGELER AÇISINDAN YAPISAL ANAL Z Nisan 2010 ISBN 978-9944-60-631-8 1. Bask, 1000 Adet Nisan 2010 stanbul stanbul Sanayi Odas Yay nlar No: 2010/5 Araflt rma fiubesi Meflrutiyet
DetaylıDEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog
DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog KONYA KARAMAN BÖLGESİ BOŞANMA ANALİZİ 22.07.2014 Tarihsel sürece bakıldığında kalkınma,
DetaylıYAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK
YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK GİRİŞ Yaygın anksiyete bozukluğu ( YAB ) birçok konuyla, örneğin parasal, güvenlik, sağlık,
DetaylıKÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ
KÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ 12 NİSAN 2013-KKTC DR. VAHDETTIN ERTAŞ SERMAYE PIYASASI KURULU BAŞKANI KONUŞMA METNİ Sayın
DetaylıRUH SAĞLIĞI VE PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ EĞİTİM VE UYGULAMASI ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU 04.10.2012 ERZURUM
RUH SAĞLIĞI VE PSİKİYATRİ HEMŞİRELİĞİ EĞİTİM VE UYGULAMASI ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU 04.10.2012 ERZURUM Çalıştay, 04 Ekim 2012 tarihinde Erzurum da yapılan II.Uluslararası VI.Ulusal Psikiyatri Hemşireliği
DetaylıKursların Genel Görünümü
Yayınlanma tarihi: 15 Haziran 2013 YÖNETİCİ ÖZETİ İlki 15 Mart 2012 tarihinde yayınlanan UMEM Beceri 10 Meslek Kursları İzleme Bülteni, geçmiş dönemlere ait verilerin sistematik olarak takip edilmesi ihtiyacına
DetaylıİDARİ VE MALİ İŞLER DAİRE BAŞKANI 25 TEMMUZ 2015 KİK GENEL TEBLİĞİ VE HİZMET ALIMLARI UYGULAMA YÖNETMELİĞİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER DURSUN AKTAĞ
İDARİ VE MALİ İŞLER DAİRE BAŞKANLIĞI 25 TEMMUZ 2015 KİK GENEL TEBLİĞİ VE HİZMET ALIMLARI UYGULAMA YÖNETMELİĞİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER DURSUN AKTAĞ DAİRE BAŞKANI Kamu İhale Kurumu KİK Genel Tebliğinin
DetaylıTarifname BÖBREKÜSTÜ BEZĠ YETMEZLĠĞĠNĠN TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON
1 Tarifname Teknik Alan BÖBREKÜSTÜ BEZĠ YETMEZLĠĞĠNĠN TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON Buluş, böbreküstü bezi yetmezliğinin tedavisine yönelik oluşturulmuş bir formülasyon ile ilgilidir. Tekniğin Bilinen
DetaylıTÜRK LİRASI ÖZEL SEKTÖR BORÇLANMA ARAÇLARI PİYASASI
TÜRK LİRASI ÖZEL SEKTÖR BORÇLANMA ARAÇLARI PİYASASI 2015 BİR BAKIŞTA PİYASA: BORÇ STOĞU, İHRAÇ TUTARLARI ve BAZI ORANLAR TÜRK LİRASI ÖZEL SEKTÖR TAHVİLLLERİ İHRAÇ TUTARI BORÇ STOĞU 79,5 65,6 55,1 42,5
Detaylı