Selçuk Üniversitesi öğrencileri arasında astım ve astım semptom prevalansı
|
|
- Duygu Talay
- 7 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Selçuk Üniversitesi öğrencileri arasında astım ve astım semptom prevalansı Turgut Teke, Faruk Özer Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, Konya Amaç: Bu çalışma, Selçuk Üniversitesi öğrencilerinde, astım prevalansının ve astım gelişimini etkileyen risk faktörlerinin belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Yöntem: Çalışma, eğitim-öğretim yılında Konya kent merkezindeki fakülte ve 4 yıllık yüksekokulların 1. sınıfındaki 8110 öğrencinin 4504 üne ECRHS protokolüne dayanılarak hazırlanan yazılı anket uygulaması ile yapıldı. Bulgular: Çalışmaya alınan 4433 öğrencinin % 52.4 ü erkek, % 47.6 sı kız ve genel yaş ortalaması 19.2±1.5 idi. Çalışmada; şimdiki (current) astım % 1.6, yaşam boyu (kümülatif) astım % 2.7, astım benzeri semptom varlığı % 38 olarak bulundu. Son 12 aydaki hışıltılı solunum, hışıltılı solunum ile birlikte nefes darlığı ve nezle-grip olmadan olan hışıltılı solunum prevalansları sırasıyla % 20.5, % 9.5 ve % 7.8, gece uykudan göğüste sıkışma hissi, nefes darlığı, öksürük atağı ile uyanma oranları sırasıyla % 11.1, % 8.5 ve % 19, son 12 ayda astım atağı geçirme ve halen astım için tedavi kullanma oranları % 1.3 ve % 0.8 bulundu. Allerjik rinit oranı ise % 11 idi. Sonuç: Bu çalışmada, önceki çalışmalarla uyumlu olarak ailesel atopi, allerjik rinit ve sigara faktörlerinin astım gelişiminde risk faktörleri olarak rol oynayabileceği belirlenmiştir. Çalışmamızda saptanan bulguların ülkemizde üniversite öğrencilerinde yapılan diğer çalışmalarda bildirilen verilerle uyumlu olduğu gözlenmiştir. Türkiye nin tüm bölgelerinden deneklerin katıldığı çalışmamızda elde edilen verilerin astım ile ilişkili ulusal raporlarının hazırlanmasında yararlı olacağı kanısındayız. Anahtar kelimeler: Astım prevalansı, ECRHS, üniversite öğrencileri, risk faktörleri Asthma and asthma related symptoms prevalence in Selçuk University students Objective: This study was performed in the students of Selçuk University, for purpose of determining the prevalence of asthma and the effect of risk factors on the development of asthma. Methods: The data were collected through the application of the modified ECRHS questionnaire to 4504 subjects from the selected 8110 students in the city of Konya. Results: Of the 4433 students (19.2±1.5 years) enrolled in the study, 52.4% were males. Current asthma prevalence was 1.6%, cumulative asthma prevalence was 2.7% and prevalence of asthma like symptoms was 38% in this study. Prevalences of wheezing, wheezing associated with shortness of breath and wheezing without cold were found to be 20.5%, 9.5% and 7.8%, respectively. Asthma attack within previous 12 months and use of asthma medicine rates were found 1.3% and 0.8%. Conclusion: Family history of atopy, allergic rhinitis and smoking may play role as risk factors for developing asthma. Our study has showed that the prevalence of asthma in the university students in Konya is concordant with the previous findings reported in some studies performed in the other university students of our country. Our results will be useful the reveal the epidemiology of asthma of our country. Key words: Asthma prevalence, ECRHS, university students, risk factors :13-21 Astım dünyanın hemen her bölgesinde ve her yaş grubunda görülebilen kronik enflamatuar bir hava Yazışma adresi: Dr. Turgut Teke, Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, Konya e-posta: turgutteke@hotmail.com yolu hastalığıdır (1). Her yaş grubunda rastlanabilen astımın tedavisine yönelik gelişmeler olmasına rağmen astım sıklığı giderek artma eğilimi göstermektedir (2,3). Dünya üzerinde yaklaşık 300 milyon astımlı olduğu ve bu sayının 2025 yılında 400 milyona ulaşabileceği tahmin edilmektedir (4). 13
2 Astım prevalansı coğrafi bölgelere ve toplumlara göre farklılık göstermekte olup prevalans % 1 ile % 30 arasında değişmektedir. Ülkeler arasında farklılıklar olduğu kadar, aynı ülke içinde bölgeler arasında da farklılıklar söz konusudur (1,5). Modern toplumlarda artan hava kirliliği, allerjen miktarında artma, çocukluktaki enfeksiyonlar, kapalı ortamlarda yaşanması, azalan egzersiz, sigara, diyet ve genetik faktörler bu farklılıktan sorumlu tutulmaktadır (6). Batı Avrupa ülkelerinde astım prevalansı % 5-10 düzeylerinde iken prevalansın Türkiye de çocuklarda % 5-8, erişkinlerde ise % 5 in altında olduğu kabul edilmektedir (7). Astım klinik bir teşhistir ve yaygın kabul gören uluslararası bir tanımı yoktur. Tanı için altın standardının olmaması, epidemiyolojik çalışmalarda astımın mevcudiyetini belirlemeyi zorlaştırmaktadır. Astımın öksürük, hırıltılı solunum, dispne gibi semptomları nonspesifiktir. Hava yolu hiperreaktivitesi karakteristik olmasına rağmen tanı için spesifik ve yeterli değildir (8). Fazla sayıda bireyle yapılan çalışmalarda astım tanısı koyabilmek için sorgulama formları gibi daha sınırlı sayıda veri içeren yöntemlere gerek vardır (9,10). Prevalans saptanması amacıyla yapılan çalışmalarda en yaygın yöntem anket uygulanmasıdır. Anket çalışmalarında, sorgulama formlarındaki değişiklikler ve yöntemdeki farklılıklar, değişik zaman kesitlerinde ve değişik toplumlarda elde edilen sonuçların karşılaştırılmasını zorlaştırmaktadır (11). Bu nedenle hem çocuk hem de erişkin yaş grup çalışmalarında kullanılmak üzere standardize anket formları geliştirilmiştir. Bunlardan çocuklar için geliştirilen yöntem ISAAC (The International Study of Asthma and Allergies in Childhood), erişkin yaş grupları için geliştirilen ise ECRHS (European Community Respiratory Health Survey) protokolü olarak bilinmektedir (5,12). Bu çalışmada; ECRHS yöntemi kullanılarak Türkiye nin değişik bölgelerinden gelen Selçuk Üniversitesi birinci sınıf öğrencilerinde, astım ve astım benzeri semptomların yaygınlığının ve astım gelişimini etkileyen risk faktörlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Yöntem Çalışma Populasyonu Bu çalışmaya, eğitim-öğretim yılında Selçuk Üniversitesi nin Konya kent merkezinde bulunan fakülte ve 4 yıllık yüksekokullarında 1. sınıfta öğrenim gören 8110 öğrencinin alınması hedeflenmiştir. Öğretim süresi 4 yıldan az olan ve Konya kent merkezi dışında öğrenim gören öğrenciler çalışmaya alınmamıştır. Çalışma Planı Bu çalışma, Kasım-Aralık 2003 tarihinde Selçuk Üniversitesi birinci sınıf öğrencilerine yönelik modifiye ECRHS faz I anket formu kullanılarak yapılan Cross-Sectional anket çalışması olarak planlandı. Anketler, uygulama tekniği konusunda hazırlık eğitimi almış Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi bünyesinde faaliyet gösteren İLAR kamuoyu araştırma birimi nde çalışan 20 anketör tarafından uygulandı. Anketörlerin görevi anket formlarını ulaştıkları öğrencilere dağıtıp cevaplanmış formları toplamaktı. Öğrencilerden soruları anladıkları şekilde cevaplamaları istendi. Anket formlarındaki yanıtlanmamış sorular hayır cevabı verilmiş olarak kabul edildi. Anket Formu Çalışmada ECRHS faz I anket formu esas alınarak oluşturulan modifiye anket formu kullanıldı. Orjinali İngilizce olan ECRHS faz I anketi Türkçe ye çevrildi. Standart ECRHS faz I anket formundaki sorular, astım ve astım semptomları olan hışıltılı solunum, nefes darlığı, göğüste sıkışma hissi ve öksürük atağı ile ilgili sorulardır. Astım ve astım benzeri semptomları saptamak üzere bu çalışmada kullanılan modifiye anket formuna standart anket formundaki sorulara ek olarak; Yaşamınızın herhangi bir döneminde astım atağı geçirdiniz mi?, Anne, baba ve kardeşler gibi birinci derece akrabalarınızda allerjik hastalık ve/veya belirtiler var mı? soruları eklenmiştir. Ayrıca, öğrencilerin doğum yerlerini, yaşadıkları şehirleri ve sigara içme öyküsünü araştıran sorular da yer almıştır. Çalışmada kullanılan anket formu Tablo 1 de yer almaktadır. 14
3 Tablo1. Çalışmada kullanılan modifiye anket formu 1. Hiç son 1 yıl içerisinde göğsünüzde herhangi bir nedenle hışıltılı veya hırıltılı solunum (nefes alıp verirken göğüste hırıltı veya hışıltı) olduğunu fark ettiniz mi? 1a. Göğsünüzden gelen bu sesle birlikte nefes darlığınız oldu mu? 1b. Göğsünüzden gelen bu sesleri, grip veya nezle olmadan da duymuş muydunuz? 2. Hiç son 1 yıl içerisinde gece uykunuzdan göğsünüzde sıkışma hissi ile uyandığınız oldu mu? 3. Hiç son 1 yıl içerisinde gece uykunuzdan nefes darlığı ile uyandığınız oldu mu? 4. Hiç son 1 yıl içerisinde gece uykunuzdan öksürük atağı ile uyandığınız oldu mu? 5. Hiç son 1 yıl içerisinde Astım atağı geçirdiniz mi? 6. Yaşamınızın herhangi bir döneminde Astım atağı geçirdiniz mi? 7. Halen Astım için herhangi bir ilaç kullanıyor musunuz? (inhalerler, aerosoller, spreyler, şuruplar veya tabletler gibi) 8. Alerjik nezleniz (saman nezlesi) var mı? 9. Anne, baba ve kardeşler gibi birinci derece akrabalarınızda alerjik hastalık ve/veya belirtiler var mı? (astım ve/veya saman nezlesi ve/veya ekzama) Anket Formunun Değerlendirilmesi Soru 1, 2, 3, 4 den en az birisine evet cevabı verenler astım benzeri semptomu olanlar olarak değerlendirildi. Soru 5 ve/veya soru 7 ye evet cevabı verenler şimdiki (current) astım olarak değerlendirildi. Soru 6 ya evet cevabı verenler yaşam boyu (kümülatif) astım olarak değerlendirildi. Soru 8 e evet cevabı verenlerde allerjik rinit olduğu kabul edildi. Soru 9 a evet cevabı veren öğrencilerin ailesel atopi hikâyesinin pozitif olduğu kabul edildi. Öğrenciler bölgesel farklılıklar incelenmek üzere, doğum yerleri ve daha önce yaşadıkları iller dikkate alınarak, İç Anadolu, Karadeniz, Marmara, Ege, Akdeniz, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu olmak üzere Türkiye nin 7 ayrı coğrafi bölgesine göre gruplandırılarak değerlendirildi. Ayrıca risk faktörlerinden cinsiyet, sigara alışkanlığı, ailesel atopi ve allerjik rinitin astım prevalansı ve astım semptom oranlarına etkisi değerlendirildi. İstatistiksel Analiz Veriler kişisel bilgisayarda SPSS 11.5 for Windows istatistik programında analiz edildi. Verilerin tutarlılık ve doğruluk kontrolleri yapıldıktan sonra frekans dağılımları alındı. Çalışma populasyonunda cinsiyet, sigara alışkanlığı, ailesel atopi ve allerjik rinit gibi risk faktörlerinin astım ve astım semptomlarına olan etkisi lojistik regresyon analizi ile değerlendirildi. Öğrencilerin yaşadıkları bölgelerin karşılaştırılması ki-kare testi ile değerlendirildi. Değerlendirmelerde anlamlılık sınırı olarak P<0.05 kabul edildi. Bulgular Çalışmaya, 8110 öğrenciden ulaşılabilen ve çalışmayı kabul eden 4504 öğrenci katıldı. Anket sonrası yabancı uyruklu olduğu anlaşılan 71 öğrenci değerlendirmeye alınmadı. Değerlendirmeye alınan 4433 öğrencinin 2317 si erkek (% 52.4), 2108 i kızdı (% 47.6). Öğrencilerin yaşları 16 ile 32 arasında değişmekteydi (ortalama 19.2±1.5). Ortalama yaş erkeklerde 19.4±1.4, kızlarda 19±1.5 idi. Olguların % 29.6 sı sigara içmiş, % 70.4 ü ise sigara içmemişti. Sigara içme oranı erkeklerde % 38.5, kızlarda % 19.8 idi. Öğrencilerin 488 inde (% 11.0) allerjik rinit, 1050 sinde (% 23.7) anne, baba ve kardeşler gibi birinci derece akrabalarında allerjik hastalık öyküsü mevcuttu. Allerjik rinit oranı kızlarda % 12.9, erkeklerde % 9.3 olarak bulundu. Öğrencilerin cinsiyet, yaş, geldikleri bölge, ailesel atopi ve allerjik rinit durumlarına göre dağılımları Tablo 2 de belirtilmiştir. Çalışmamızda son 12 ay içinde hışıltılı solunum oranı % 20.5, hışıltılı solunum ile birlikte nefes darlığı oranı % 9.5, nezle-grip olmadan olan hışıltılı solunum oranı % 7.8 olarak bulundu. Son 12 ay içinde nefes darlığı ile uykudan uyanma % 8.5, göğüste sıkışma hissi ile uykudan uyanma % 11.1, öksürük atağı ile uykudan uyanma % 19.0 olarak belirlendi. Astım atağı geçirme ve astım için ilaç kullanma oranları ise sırasıyla % 1.3 ve % 0.8 idi. Çalışmamızda yaşam boyu (kümülatif) astım prevalansı % 2.7, şimdiki (current) astım prevalansı % 1.6 ve astım benzeri semptom prevalansı %
4 Tablo 2. Öğrencilerin cinsiyet, yaş, geldikleri bölge, ailesel atopi ve allerjik rinit durumlarına göre dağılımları Cinsiyet n % Erkek Kız Yaş ve üzeri Bölge İç Anadolu Bölgesi Karadeniz Bölgesi Marmara Bölgesi Ege Bölgesi Akdeniz Bölgesi Güneydoğu Anadolu Bölgesi Doğu Anadolu Bölgesi Sigara alışkanlığı İçmiş İçmemiş Ailesel atopi hikâyesi Var Yok Allerjik rinit Var Yok olarak saptandı. Şekil 1 de astım ve astım semptom prevalanslarının cinsiyete göre dağılımı gösterilmiştir. Astım ve astım semptom oranlarının bölgelere göre dağılımına bakıldığında; şimdiki (current) astım prevalansı en yüksekten en düşüğe doğru; Marmara, Akdeniz, Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu, Ege, Doğu Anadolu, Karadeniz Bölgelerinde sırasıyla % 3.0, % 2.0, % 1.6, % 1.5, % 1.3, % 0.9, % 0.6 oranlarında bulundu. Yaşam boyu (kümülatif) astım prevalansı Karadeniz Bölgesinde % 3.4 bulunurken bu oran Marmara Bölgesinde % 3.2, İç Anadolu Bölgesinde % 2.9, Akdeniz Bölgesinde % 2.7, Ege Bölgesinde % 2.6, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde % 2.2 ve Doğu Anadolu Bölgesinde % 0.4 idi. Astım benzeri semptom prevalansı ise en yüksekten en düşüğe doğru; Marmara, Akdeniz, Karadeniz, Doğu Anadolu, İç Anadolu, Ege, Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde sırasıyla % 41.3, % 40.5, % 40.1, % 38.9, % 37.4, % 36.6, % 32.0 oranlarında bulundu. Şimdiki (current) astım, yaşam boyu (kümülatif) astım ve astım benzeri semptom prevalanslarında bölgeler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık yoktu (P>0.05). Son 12 ayda hışıltılı solunum semptom oranı Marmara (% 24.3), Akdeniz (% 22.9) ve Karadeniz Bölgelerinden (% 22.9) gelen öğrencilerde diğer bölgelerden gelen öğrencilere göre anlamlı olarak daha yüksekti (P<0.05). Hışıltılı solunum dışındaki diğer astım semptomlarında, astım atağı geçirmede ve astım ilacı kullanma oranlarında bölgeler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık yoktu (P>0.05). Cinsiyet farklılığının astım ve astım semptomları üzerine olan etkisi değerlendirildiğinde; son 12 ayda öksürük atağı ile uykudan uyanma ve astım benzeri semptom prevalansı kızlarda erkeklere oranla anlamlı derecede daha yüksekti (P<0.001). Son 12 ayda grip veya nezle olmadan olan hışıltılı solunum ise erkeklerde kızlara göre anlamlı olarak daha yüksekti (P<0.007). Yaşam boyu (kümülatif) astım, şimdiki (current) astım ve diğer astım semptomlarının prevalanslarında ise erkek ve kızlar arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık yoktu (P>0.05). Sigara içmeyenlere göre sigara içenlerde hışıltılı solunum (P<0.001), grip veya nezle olmadan olan hışıltılı solunum (P<0.001), göğüste sıkışma hissi ile uykudan uyanma (P<0.002), nefes darlığı ile uykudan uyanma (P<0.003), öksürük atağı ile uykudan uyanma (P<0.001) ve astım benzeri semptom prevalansı (P<0.001) anlamlı olarak daha yüksek bulundu. Tablo 3 de cinsiyet ve sigaranın astım ve astım semptom prevalansları üzerine olan etkisi gösterilmiştir. Ailesel atopi tanımlayan öğrencilerde yaşam boyu (kümülatif) astım (P<0.001) ve astım benzeri semptom (P<0.001) prevalansları anlamlı olarak daha yüksek bulundu. Allerjik riniti olanlarda alerjik riniti olmayanlara göre şimdiki (current) astım (P<0.001), yaşam boyu (kümülatif) astım (P<0.002) ve astım benzeri semptom (P<0.001) prevalansları daha yüksek bulundu. Tablo 4 de ailesel atopi ve alerjik rinitin astım ve astım semptom prevalansları üzerine etkisi gösterilmiştir. 16
5 Şekil 1. Astım ve astım semptom prevalanslarının cinsiyete göre dağılımı Tablo 3. Cinsiyet ve sigaranın prevalanslar üzerine olan etkisi Cinsiyet Sigara Erkek Kız P İçmiş İçmemiş P n % n % n % n % Hışıltılı solunum Hışıltılı solunum ile birlikte nefes darlığı Grip-nezle olmadan hışıltılı solunum Göğüste sıkışma ile uyanma Nefes darlığı ile uyanma Öksürük atağı ile uyanma Astım atağı geçirme Astım ilacı kullanma Yaşam boyu (kümülatif) Astım Şimdiki (current) Astım Astım benzeri semptom Tablo 4. Ailesel atopi ve alerjik rinitin prevalanslar üzerine olan etkisi Ailesel atopi Allerjik rinit Var Yok P Var Yok P n % n % n % n % Hışıltılı solunum Hışıltılı solunum ile birlikte nefes darlığı Grip-nezle olmadan hışıltılı solunum Göğüste sıkışma ile uyanma Nefes darlığı ile uyanma Öksürük atağı ile uyanma Astım atağı geçirme Astım ilacı kullanma Yaşam boyu (kümülatif) Astım Şimdiki (current) Astım Astım benzeri semptom
6 Tablo 5. Astım gelişiminde etkili olan risk faktörleri için lojistik regresyon testi ile hesaplanmış Odds oranları (OR) ve % 95 güvenlik aralıkları (% 95 CI) Cinsiyet Sigara Ailesel atopi Allerjik rinit OR % 95 CI OR % 95 CI OR % 95 CI OR % 95 CI Hışıltılı solunum ** ** ** Hışıltılı solunum ile birlikte nefes darlığı * Grip-nezle olmadan hışıltılı solunum 0.655* ** * * Göğüste sıkışma ile uyanma * , ** ** Nefes darlığı ile uyanma * * ** Öksürük atağı ile uyanma 1.794** ** ** ** Astım atağı geçirme ** Astım ilacı kullanma ** Yaşam boyu (kümülatif) Astım ** ** Şimdiki (current) Astım ** Astım benzeri semptom 1.301** ** ** ** *P<0.05 **P<0.001 Astım gelişiminde etkili risk faktörleri olan cinsiyet, sigara, ailesel atopi ve allerjik rinit için lojistik regresyon testi sonucu elde edilen odds oranı ve % 95 güvenlik aralığı değerleri Tablo 5 de gösterilmiştir. Bu sonuçlara göre astım gelişimini etkileyen en önemli risk faktörü allerjik rinittir. Sigara içme ve ailesel atopi hikayelerinin olması da astım gelişiminde önemli risk faktörleridir. Çalışmamızda, cinsiyetin astım gelişimi için önemli bir risk faktörü olmadığı ve prevalansları çok az etkilediği gözlenmiştir. Tartışma Ülkemizde erişkinlerde ECRHS yöntemini kullanılarak yapılan prevalans çalışmalarında (13-18); hışıltılı solunum prevalansı % 16.2 ile 22.6, hışıltılı solunum ile birlikte nefes darlığı oranı % 9.2 ile 19.2, nezle grip olmadan hışıltılı solunum olma oranı % 7.2 ile 18.1 arasında değişmektedir. Çalışmamızda son 12 aydaki hışıltılı solunum prevalansı bahsedilen çalışmalarla benzer bulunurken hışıltılı solunum ile birlikte nefes darlığı ve nezle grip olmaksızın hışıltılı solunum oranları Mirici ve arkadaşlarının çalışması (15) dışındaki çalışmalardan daha düşük olarak bulunmuştur. Bu farklılık kullanılan yöntemle ilişkili olabilir. Belirtilen çalışmada kullanılan yöntem çalışmamızdakine benzer olarak anketlerin dağıtılıp, bireylerin soruları anladıkları şekilde cevapladıktan sonra tekrar toplanması şeklinde yapılırken diğer çalışmaların hemen hepsinde yüz yüze görüşme yöntemi uygulanmıştır. Anılan çalışmalarda son 12 ayda göğüste sıkışma hissi ile uyanma, nefes darlığı ile uyanma ve öksürük atağı ile uyanma oranlarının sırasıyla; % , % ve % oranları arasında değiştiği bildirilmiştir (13-18). Çalışmamızda ise bu oranlar anılan çalışmalardan daha düşük bulunmuştur. Kullanılan tekniklerdeki farklılıklar yanında diğer çalışmalarda incelenen yaş gruplarındaki farklılığın bu durumun nedeni olabileceği düşünülmüştür. Çalışmamızda astım atağı geçirme (% 1.3) ve astım için tedavi kullanma oranının (% 0.8) diğer çalışmalardan daha düşük olması da bu görüşümüzü desteklemektedir. Tablo 6 ülkemizde ECRHS yöntemi kullanılarak yapılan çalışmalarda elde edilen astım ve astım semptom oranlarını özetlemektedir. Çalışmamızda olduğu gibi üniversite öğrencilerinde ECRHS protokolü kullanılarak astım prevalans çalışması ülkemizde 4 üniversitede yapılmıştır. İlk defa 1994 yılında Kalyoncu ve ark (19) Hacettepe Üniversitesi nde 4331 üniversite birinci sınıf öğrencisine yaptıkları ankette son 12 aydaki hışıltılı solunum, hışıltılı solunum ile birlikte nefes darlığı, nezle grip olmaksızın hışıltılı solunum, öksürük atağı ile uyanma, nefes darlığı ile uyanma oranlarını erkeklerde sırasıyla % 5.6, % 2.6, % 2.5, % 2.7 ve % 1.5 kızlarda sırasıyla % 4.3, % 2.0, % 1.3, % 3.0 ve 18
7 Tablo 6. Ülkemizde erişkinlerde ECRHS yöntemini kullanılarak yapılan çalışmalar n Yaş Soru 1 Soru 1a Soru 1b Soru 2 Soru 3 Soru 4 Soru 5 Soru 7 Astım Küm. Cur. Benz. Astım Astım Semp. All. Rinit Akkurt ve ark [13] Saraçlar ve ark [14] Mirici ve ark [15] Tuğ ve ark [16] Demir ve ark [17] Gönlügür ve ark [18] Soru 1: hışıltılı solunum, Soru 2: hışıltılı solunum ve nefes darlığı, Soru 3: nezle-grip olmaksızın hışıltılı solunum, Soru 4: göğüste sıkışma ile uyanma, Soru 5: astım atağı, Soru 6: astım için ilaç kullanma, Küm. Astım: yaşam boyu (kümülatif) astım, Cur. Astım: şimdiki (current) astım, All. Rinit: allerjik rinit % 1.3 olarak bulmuşlardır. Astım tanısı ve astım atağı oranları ise erkeklerde sırasıyla % 0.7, % 0.4, kızlarda % 0.3, % 0.3 oranlarında bulunmuştur. Kalyoncu ve ark (20) aynı çalışmayı 1999 yılında 4639 öğrenci üzerinde tekrarlamışlar ve öksürük atağıyla uyanmanın her iki cinsiyette; son 12 aydaki hışıltılı solunum ve nefes darlığı ile uyanmanın kızlarda belirgin olarak arttığını tespit etmişlerdir. Kocaeli Üniversitesi nde 2000 üniversite öğrencisi üzerinde Yıldız ve ark (21) yaptığı çalışmada yaşam boyu astım prevalansı % 8.2, şimdiki astım prevalansı % 7.6 olarak saptanmıştır. Eskişehir de Osmangazi Üniversitesi nde 1515 üniversite öğrencisi arasında yaptıkları iki aşamalı çalışmanın ilk aşamasında Özdemir ve ark. (22) şimdiki astım oranını % 0.7, astım benzeri semptom oranını % 17 olarak bulmuşlardır. Aynı çalışmada nefes darlığı ile uyanma % 1.3, göğüste sıkışma hissi ile uyanma % 2.8, öksürük atağı ile uyanma % 10 olarak tespit edilmiştir. İkinci aşama sonrasında şimdiki astım prevalansı % 0.4, yaşam boyu astım prevalansı % 0.7 olarak bulunmuştur. İzmir de Dokuz Eylül Üniversite Tıp Fakültesi öğrencilerinde Çımrın ve arkadaşlarının 833 öğrenci üzerinde yaptığı çalışmada (23) yaşam boyu astım prevalansı % 6.7, şimdiki astım prevalansı % 0.5 olarak belirtilmiştir. Son 12 aydaki hışıltılı solunum prevalansı % 21.8, hışıltılı solunum ile birlikte nefes darlığı oranı % 6.7, göğüste sıkışma hissi ile uyanma oranı % 14.7, nefes darlığı ile uyanma oranı % 5.6, öksürük atağı ile uyanma oranı % 23.2, astım tanısı konulanların oranı % 2.0, son 1 yıl içinde astım atağı geçirme oranı % 0.5, astım için tedavi kullananların oranı % 0.8 olarak tespit edilmiştir. Ülkemizde üniversite öğrencileri arasında yapılan bu çalışmalarda (19-23) şimdiki astım prevalansı % 0.5 ile % 7.6 arasında değişmektedir. ECRHS tarama anketinin orijinalinde olmayan yaşam boyu (kümülatif) astım prevalansı bu çalışmaların bir kısmında değerlendirilmiş ve % 0.7 ile % 8.2 arasında bulunmuştur (21 23). Üniversite öğrencilerindeki bu değerler, ülkemiz için bildirilen erişkinlerdeki prevalans değerlerinden belirgin olarak daha düşük görülmektedir. Hem şimdiki hem de yaşam boyu astım için üst sınırı oluşturan değerler Yıldız ve arkadaşlarının (21) Kocaeli Üniversitesinde yaptıkları çalışmanın sonucundan elde edilmiştir. Bu çalışmada araştırmacılar bu yüksek prevalans oranlarını Kocaeli ilinin endüstri şehri olmasına ve yoğun motorlu araç trafiğine sahip olmasına bağlı olarak ortaya çıkan hava ve çevre kirliliğine bağlamışlardır. Bizim çalışmamızda da hem şimdiki hem de yaşam boyu astım prevalansları belirtilen bu değerler arasında kalmaktadır. ECRHS nin ilk aşamasında ortalama hışıltılı solunum prevalansı % 20.7, nefes darlığı ile birlikte hışıltılı solunum % 9.8, grip olmaksızın hışıltılı solunum % 12.7 oranında saptanmıştır. Ayrıca gece göğüste sıkışma hissi için; % 13.5, gece nefes darlığı için; % 7.3, gece öksürüğü için % 27.9, astım atağı için; % 3.1 ve astım tedavisi alan hasta sayısı için % 3.5, şimdiki astım için % 4.5 oranları bildirilmiştir (1). Bizim çalışmamızda astım ve astım benzeri semptom prevalansları -biraz daha düşük olmakla birlikte- 19
8 ECRHS ortalama sonuçlarına yakın olarak bulunmuştur. Astım için risk faktörleri açısından değerlendirildiğinde; çalışmamızda yaşam boyu astım ve şimdiki astım prevalanslarında cinsiyetler arasında anlamlı farklılık yoktu. Ancak astım benzeri semptom prevalansını ve son 12 ayda öksürük atağı ile uykudan uyanma oranını kızlarda erkeklere oranla anlamlı derecede daha yüksek bulduk. Ülkemizde üniversite öğrencileri arasında yapılan diğer çalışmalarda da astım prevalansları açısından cinsiyetler arasında anlamlı farklılık bulunmadığı bildirilmiştir. Özdemir ve ark (22) son 12 aydaki hışıltılı solunum oranının, Kalyoncu ve ark (19) ise son 12 aydaki hışıltılı solunum ve nezle grip olmaksızın olan hışıltılı solunum oranlarının erkeklerde anlamlı olarak yüksek olduğunu belirtmişlerdir. Çalışmamızda şimdiki ve yaşam boyu astım prevalansları dışında tüm astım semptomları sigara içmeyenlere göre sigara içenlerde anlamlı olarak daha yüksek bulundu. Kalyoncu ve ark (19,20) ve Özdemir ve ark (22) yaptıkları çalışmalarda sigara içilmesi ile astım ve astım semptomları arasında anlamlı bir birliktelik olduğunu belirtmişlerdir. Çımrın ve ark (23) ise astımla uyumlu semptomları tanımlayan öğrencilerde sigara içme oranının % 71.4 gibi yüksek bir oran olduğunu rapor etmiştir. Her ne kadar aktif sigara içen erişkinlerde sigaranın astıma yol açması noktasında veriler sınırlı olsa da bu çalışmalar erişkinlerde aktif sigara içiminin astım için güçlü bir risk faktörü olduğunu ortaya çıkarmaktadır. Genel populasyonda astım % 1 10 oranında görülürken anne veya babadan birisi astımlı ise doğacak bebekte astım görülme sıklığı % a, her ikisi astımlı ise % lere çıkmaktadır (24,25). Çalışmamızda da % 23.7 olarak saptanan ailesel atopi oranı ile yaşam boyu (kümülatif) astım ve astım semptomları arasında anlamlı ilişki vardı. Çalışmamızda öğrencilerin 488 inde (% 11.0) allerjik rinit mevcuttu. Allerjik riniti olanlarda hem şimdiki hem yaşam boyu astım, hem de astım semptomları allerjik riniti olmayanlara göre daha yüksek bulundu. ECRHS metodu kullanılarak ülkemizde yapılan çalışmalarda allerjik rinit oranları % 2.3 ile % 16.7 arasında (16 19,22); aynı metot kullanılarak dünyanın değişik ülkelerinde yapılan çalışmalarda ise % 9.6 ile % 34.3 arasında (26 30) bulunmuştur. Nazal allerji için ECRHS nin ortalama oranı da % 20.9 olarak tespit edilmiştir (1). Oranlar arasındaki bu büyük farklılıklar iklim ve bitki örtüsündeki farklılıkların allerjik rinit prevalansı üzerinde etkili olduğunu düşündürmektedir. Sonuçta, şimdiki astım gelişmesi için en önemli risk faktörü allerjik rinit (OR 4.572, % 95 Cl ) iken, yaşam boyu (kümülatif) astım gelişiminde etkili olan risk faktörleri allerjik rinit (OR 3.642, % 95 Cl ) ve ailesel atopi (OR 2.199, % 95 Cl ) dir. Marmara, Akdeniz ve Karadeniz Bölgelerinden gelen öğrencilerde hışıltılı solunum semptom oranı diğer bölgelerden gelen öğrencilere göre anlamlı şekilde daha yüksekti. Marmara bölgesi, ülkemizde endüstrileşme ve nüfusun en yoğun olduğu, önemli sayıda karayolunun üzerinden geçtiği ve yoğun bir motorlu araç trafiğinin bulunduğu endüstri bölgesidir. Tüm bu nedenlerden dolayı Marmara bölgesinde yoğun hava ve çevre kirliliği vardır. Bu da astım semptomları için tetik çekici faktördür. Karadeniz ve Akdeniz bölgeleri sahil bölgelerimizdir. Ayrıca Karadeniz bölgesi en fazla yağış alan bölgemizdir. Bunun için bu bölgelerimizde iç bölgelere kıyasla nem oranı daha fazladır ve dolayısıyla astım için tetikleyici faktör olan ev tozu akar oranı daha yüksektir. Ayrıca değişen diyet alışkanlığı ve Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinde fazla olan balık tüketimi de bu farklılıklardan sorumlu olabilir. Sonuç olarak; bu çalışmada elde ettiğimiz prevalanslar Türkiye nin diğer üniversitelerinde benzer yöntemle yapılan çalışmalardan elde edilen prevalansları destekler niteliktedir. Astım gelişimini etkileyen önemli risk faktörlerinin allerjik rinit, sigara ve ailesel atopi olduğu, çalışma populasyonumuzun yaş grubunda cinsiyetin astım gelişimini etkilemediği gözlenmiştir. Türkiye nin tüm bölgelerinden deneklerin katıldığı çalışmamızda elde edilen verilerin astım ile ilişkili ulusal veya yerel raporlarının hazırlanmasında yararlı olacağı kanısındayız. Kaynaklar 1. European Community Respiratory Health Survey: Variations in the prevalence of respiratory symptoms, self reported 20
9 asthma attacks and use of asthma medication in the European Community Respiratory Health Survey (ECRHS). Eur Respir J 1996;9: Sly RM. Changing prevalence of allergic rhinitis and asthma. Ann Allergy Asthma Immunol 1999;82: Bavbek S, Mısırlıgil Z. Türkiye de astma verileri. Tüberküloz ve Toraks 1998;46: Masoli M, Fabian D, Holt S, Beasley R. The global burden of asthma: executive summary of the GINA dissemination committee report. Allergy 2004;59: The International Study of Asthma and Allergies in Childhood (ISAAC) Steering Committee. Worldwide variation in prevalence of symptoms of asthma, allergic rhinoconjunctivitis, and atopic eczema: ISAAC. Lancet 1998;351: Kalyoncu AF. Epidemiyoloji. İçinde: Kalyoncu AF, Türktaş H, editörler. Ulusal Verilerle Astma. Ankara: Kent Matbaası; Toraks Derneği. Ulusal Astım Tanı ve Tedavi Rehberi. Toraks Dergisi 2000;1(ek 1):4 8. Sears MR. The definition and diagnosis of asthma. Allergy 1993;48 (17 Suppl): Samet JM. Epidemiologic approaches for the identification of asthma. Chest 1987;91: Pekkanen J, Pearce N. Defining asthma in epidemiological studies. Eur Respir J 1999;14: Burr ML. Diagnosing asthma by questionnaire in epidemiological survey. Clin Exp Allergy 1992;22: Burney P, Luczynska C, Chinn S, Jarvis D. The European Community Respiratory Health Survey. Eur Respir J 1994;7: Akkurt İ, Sümer H, Özşahin SL, Gönlügür U, Özdemir L, Doğan Ö ve ark. Prevalence of asthma and related symptoms in Sivas, Central Anatolia. J Asthma 2003; 40: Saraçlar Y, Çetinkaya F, Tuncer A, Kalaycı Ö, Adalıoğlu G, Şekerel BE ve ark. The prevalence of self-reported asthma and respiratory symptoms in Ankara, Turkey. Respiratory Med 1997;91: Mirici A, Sağlam L, Kaynar H, Yılmaz N, İnandı T. Erzurum da Erişkin Popülasyonunda Astım Semptom Prevalansı. Solunum Derg 2002;4: Tuğ T, Açık Y, Tuğ E. Prevalence of Asthma and Asthma- Like and Allergic Symptoms in the Urban Adult Population of Elazığ. Turk J Med Sci 2002;32: Demir AU, Kalyoncu AF, Selçuk T, Artvinli M, Şahin A. Prevalence of asthma, allergy and respiratory symtoms in Hasançelebi/Hekimhan/Malatya in Eastern Turkey. Turkish Resp Jour 2001;2: Gönlügür U, Seyfikli Z, Sümer H, Topçu S, Özdemir L. Sivas ta ev kadınlarında astma prevalansı. Sol Hast Derg 1999;10: Kalyoncu AF, Karakoca Y, Demir AU, Alpar R, Shehu V, Çöplü L et al. Prevalence of asthma and allergic diseases in Turkish university students in Ankara. Allergol Immunopathol. 1996;24,4: Kalyoncu AF, Demir AU, Ozcakar B, Bozkurt B, Artvinli M. Asthma and allergy in Turkish university students: Two crosssectional surveys 5 years apart. Allergol Immunopathol 2001;29: Yıldız F, Ilgazlı A, Özkarakaş, Çelikoğlu M, Kasapçopur N, Çebi H, et al. Endüstri şehri Kocaeli nde üniversite öğrencileri arasında bronşiyal astma prevalansı. Tüberküloz ve Toraks Dergisi 1999;47: Özdemir N, Uçgun I, Metintaş S, Kolsuz M, Metintaş M. The prevalevce of asthma and allergy among university freshmen in Eskisehir, Turkey. Respiratory Med 2000;94: Çımrın AH, Sevinç C, Ellidokuz H, Bilgiç A, Büyükyılmaz T, Khalil A, et al. Tıp Fakültesi Öğrencilerinde Astım Semptomu Prevalansı ve İlişkili Faktörler. Toraks Derg 2002;3: Lundback B. Epidemiology of rhinitis and asthma. Clin Exp Allergy 1998;28: Gergen PJ, Weiss KB. Epidemiology of asthma. In: Buse WW, Holtage ST (eds). Asthma and Rhinitis. USA: Blackwell Scientific Publication. 1995: De Marco R, Verlato G, Zanolin E, Bugiani M, Drane JW. Nonresponse bias in EC Respiratory Health Survey In Italy. Eur Respir J 1994;7: Neukirch F, Pin I, Knani J, Henry C, Pison C, Liard R, et al. Prevalence of asthma and asthma-like symptoms in three French cities. Respir Med 1995;89: Jogi R, Janson C, Bjornsson E, Boman G, Bjorksten B. The prevalence of asthmatic respiratory symptoms among adults in Estonian and Swedish university cities. Allergy 1996;51: Papageorgiou N, Gaga M, Marossis C, Reppas C, Avarlis P, Kyriakou M, et al. Prevalence of asthma and asthma-like symptoms in Athens, Greece. Respir Med 1997;91: Chowgule RV, Shetye VM, Parmar JR, Bhosale AM, Khandagale MR, Phalnitkar SV, et al. Prevalence of respiratory symptoms, bronchial hyperreactivity, and asthma in a megacity. Results of the European community respiratory health survey in Mumbai (Bombay). Am J Respir Crit Care Med 1998;158:
Üniversiteye Yeni Başlayan Öğrencilerde Astım ve Allerjik Rinit Prevalansı: Dört Yıllık Kohort Çalışması İlk Sonuçları #
Üniversiteye Yeni Başlayan Öğrencilerde Astım ve Allerjik Rinit Prevalansı: Dört Yıllık Kohort Çalışması İlk Sonuçları # Necla ÖZDEMİR*, Selma METİNTAŞ**, İrfan UÇGUN*, Mustafa KOLSUZ*, Muzaffer METİNTAŞ*,
DetaylıŞanlıurfa Kırsalı 20-44 Yaş Arası Erişkinlerde Astım ve Alerjik Semptom Prevalansı
ARAŞTIRMA Şanlıurfa Kırsalı 20-44 Yaş Arası Erişkinlerde Astım ve Alerjik Semptom Prevalansı The Asthma and Allergic Symptom Prevalance in 20-44 Age Group in Rural Area of Şanlıurfa Elif Köse 1, Özlem
DetaylıDenizli İl Merkezinde 15 Yaş ve Üzeri Nüfusta Astım Prevalansı
ARAŞTIRMA/ Original Article ASTIM / Asthma Toraks Dergisi 2006; 7(1): 5-10 Denizli İl Merkezinde 15 Yaş ve Üzeri Nüfusta Astım Prevalansı Nurgül Bozkurt 1, Ali İhsan Bozkurt 2, Erdoğan Taş 3, Binali Çatak
DetaylıMalatya da Yaşayan 6-7 Yaş Grubu Çocuklarında Allerjik Hastalıkların Sıklığı ve İlişkili Risk Faktörleri
Astım Allerjİ İmmünolojİ Asthma Allergy Immunology doi: 10.21911/aai.348 Asthma Allergy Immunol 2017;15:1-6 ARAŞTIRMA/RESEARCH ARTICLE Malatya da Yaşayan 6-7 Yaş Grubu Çocuklarında Allerjik Hastalıkların
DetaylıBaşkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Dönem I Öğrencilerinin Başarı Durumu: Altı Yıllık Deneyim
Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Dönem I Öğrencilerinin Başarı Durumu: Altı Yıllık Deneyim School Performances of Başkent University Faculty of Medicine, Phase I Students: Six Years Experience Ersin
DetaylıDenizli l Merkezindeki 20 49 Ya Grubu Eri kinlerde Astım Semptom Prevalansı ve Etkileyen Risk Faktörleri
ARAŞTIRMA / Original Article ASTIM / Asthma Toraks Dergisi 2006; 7(3): 151-155 Denizli l Merkezindeki 20 49 Ya Grubu Eri kinlerde Astım Semptom Prevalansı ve Etkileyen Risk Faktörleri Güner Dalo lu 1,
DetaylıBAġKENT ÜNĠVERSĠTESĠ ÖĞRENCĠLERĠNDE ALERJĠK RĠNĠT PREVALANSI
BAġKENT ÜNĠVERSĠTESĠ ÖĞRENCĠLERĠNDE ALERJĠK RĠNĠT PREVALANSI BarıĢ Çelik, Zeynep Önerci, H. Fatih ġeker, T. Çağıl Tezcan DanıĢman: Selim S. Erbek ÖZET Alerjik rinit, alerjik hastalıkların en sık karģılaģılan
DetaylıSİVAS YÖRESİNDE İLKÖĞRETİM ÇOCUKLARINDA ASTIM VE ALERJİK HASTALIKLARIN İLİŞKİSİ VE PREVALANSI
SİVAS YÖRESİNDE İLKÖĞRETİM ÇOCUKLARINDA ASTIM VE ALERJİK HASTALIKLARIN İLİŞKİSİ VE PREVALANSI Dr Sulhattin Arslan, 1 Dr. Serdal U urlu, 2 Dr. Yeltekin Demirel, 3 Dr. Günay Can 4 1 Cumhuriyet Üniversitesi
DetaylıAydın il merkezinde okul çocuklarında astım ve allerjik hastalıkların prevalansı
Asthma Allergy Immunol 2012;10:84-92 ARAfiTIRMA RESEARCH ARTICLE Aydın il merkezinde okul çocuklarında astım ve allerjik hastalıkların prevalansı Prevalences of asthma and allergic diseases in primary
DetaylıNEBÜLİZASYON TEDAVİSİ: NE ZAMAN? NASIL? Ecz. Pırıl Karataş 04.04.2014 TÜKED
NEBÜLİZASYON TEDAVİSİ: NE ZAMAN? NASIL? Ecz. Pırıl Karataş 04.04.2014 TÜKED ASTIM EPİDEMİYOLOJİ Astımın dünyada yaklaşık 300 milyon kişiyi etkilediği düşünülmektedir. Bu rakam ülkemiz için yaklaşık 3.5
DetaylıCinsiyet Eşitliği MALTA, PORTEKİZ VE TÜRKİYE DE İSTİHDAM ALANINDA CİNSİYET EŞİTLİĞİ İLE İLGİLİ GÖSTERGELER. Avrupa Birliği
Cinsiyet Eşitliği MALTA, PORTEKİZ VE TÜRKİYE DE İSTİHDAM ALANINDA CİNSİYET EŞİTLİĞİ İLE İLGİLİ GÖSTERGELER Projenin Malta, Portekiz ve Türkiye de cinsiyet ayrımcılığı problemlerini çözme amacıyla ilgili
DetaylıHAKKARİ DE PRİK TESTİ SONUÇLARIMIZ
İzmir Göğüs Hastanesi Dergisi, Cilt XXVII Sayı 3, 2013 HAKKARİ DE PRİK TESTİ SONUÇLARIMIZ RESULTS OF PRICK TEST IN HAKKARI Şerife TORUN 1 Onur Özlem KÖSE 2 1 Hakkari Devlet Hastanesi, Göğüs Hastalıkları
DetaylıDenizli deki 13-14 yaş okul çocuklarında alerjik hastalık belirtilerinin yaygınlığı
Türk Pediatri Arşivi 2006; 41: 81-6 Denizli deki 13-14 yaş okul çocuklarında alerjik hastalık belirtilerinin yaygınlığı The prevalence of symptoms related to allergic diseases in 13-14- yr-old school children
DetaylıT.C. KARABÜK ÜNİVERSİTESİ ÖN LİSANS VE LİSANS PROGRAMLARI YATAY GEÇİŞ YÖNERGESİ
T.C. KARABÜK ÜNİVERSİTESİ ÖN LİSANS VE LİSANS PROGRAMLARI YATAY GEÇİŞ YÖNERGESİ Amaç MADDE 1 (1) Bu yönergenin amacı, ön lisans ve lisans programlarına devam eden öğrencilerin Karabük Üniversitesi ndeki
DetaylıThe prevalences of allergic diseases symptoms among 6-7 yr old school children in Denizli
Araştırma Makalesi / Research Paper Ege Tıp Dergisi / Ege Journal of Medicine 46(3) : 145-150, 2007 Denizli deki 6-7 yaş okul çocuklarında allerjik hastalıklarının prevalansları The prevalences of allergic
DetaylıBİLİMSEL BİLGİ BİLİMSEL ARAŞTIRMALARLA ÜRETİLİR. İSTATİSTİKSEL YÖNTEMLERE BİLİMSEL ARAŞTIRMA TAMAMLANDIĞINDA DEĞİL, DAHA PLANLAMA
BRADFORD HILL BİLİMSEL BİLGİ BİLİMSEL ARAŞTIRMALARLA ÜRETİLİR. İSTATİSTİKSEL YÖNTEMLERE BİLİMSEL ARAŞTIRMA TAMAMLANDIĞINDA DEĞİL, DAHA PLANLAMA AŞAMASINDA BAŞVURULMALIDIR. 2 BİLİMSEL MAKALELERDE YAPILAN
DetaylıManisa linde Ast m ve Allerjik Semptom Prevalans
ARAfiTIRMA Ast m Manisa linde Ast m ve Allerjik Semptom Prevalans Ayfl n fiakar 1, Arzu Yorganc o lu 1, Gönül Dinç 2, Hasan Yüksel 3, P nar Çelik 1, Lale Da y ld z 1, Evflen Coflkun 1, Ece Kaya 1, Beyhan
DetaylıT.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRE BAŞKANLIĞI. 2013 Yılı Sunulan Hizmeti Değerlendirme Anket Raporu
T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRE BAŞKANLIĞI 2013 Yılı Sunulan Hizmeti Değerlendirme Anket Raporu OCAK 2014 1.1 Araştırmanın Amacı Araştırmada, Dokuz Eylül Üniversitesi Strateji Geliştirme
DetaylıASTIM. Astım; Asthma; Asthma Bronchiale; Sebebi ve risk faktörleri: En sık rastlanan astım sebepleri: Astım atakları:
ASTIM Astım; Asthma; Asthma Bronchiale; Astım solunum yollarının alerjik hastalığıdır. Hırıltılı solunum, nefes darlığı, göğüste sıkışma hissi, öksürük, çabuk yorulma şikayetleri ile seyreder. Sebebi ve
DetaylıTÜBERKÜLOZ EPİDEMİYOLOJİSİ. Dr. Şükran KÖSE
TÜBERKÜLOZ EPİDEMİYOLOJİSİ Dr. Şükran KÖSE Nisan 2015 http://www.pbs.org// Global tuberculosis report 2014 Tüberküloz dünyanın en ölümcül bulaşıcı hastalıklarından biri olmaya devam etmektedir 2013 yılında
DetaylıARAfiTIRMA RESEARCH ARTICLE
Asthma Allergy Immunol 2010;8:23-32 ARAfiTIRMA RESEARCH ARTICLE Tokat merkez ve köylerinde 13-15 yaş okul çocuklarında pulmoner semptomlar ve allerjik rinit sıklığı: Risk faktörleri ve hijyen hipotezinin
DetaylıŞANLIURFA İLİ KENT MERKEZİNDE KUTANÖZ LEİSHMANİASİS İNSİDANS ve PREVALANSI
ARAŞTIRMA Cilt 61, No 1,2,3 S : 9-14 Türk Hij Den Biyol Derg 2004 ŞANLIURFA İLİ KENT MERKEZİNDE KUTANÖZ LEİSHMANİASİS İNSİDANS ve PREVALANSI Yıldırım BAYAZIT 1 Hilal ÖZCEBE 2 ÖZET Kutanöz leishmaniasis
DetaylıSEKÜLER TREND 0341110029 BARıŞ ÖLMEZ. İNSANDA SEKÜLER DEĞİŞİM Türkiye de Seküler Değişim
SEKÜLER TREND 0341110029 BARıŞ ÖLMEZ İNSANDA SEKÜLER DEĞİŞİM Türkiye de Seküler Değişim İnsanın fiziksel boyutlarında (antropometrik ölçülerinde) kuşaklar arasında ya da uzun bir zaman diliminde değişmelerin
DetaylıÇ.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 19, Sayı 2, 2010, Sayfa 468 481. Doç. Dr. Songül TÜMKAYA İlknur ÇAVUŞOĞLU
Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 19, Sayı 2, 2010, Sayfa 468 481 Doç. Dr. Songül TÜMKAYA İlknur ÇAVUŞOĞLU ÖZET ARAŞTIRMANIN ÖNEMİ ARAŞTIRMANIN AMACI ARAŞTIRMANIN ALT AMAÇLARI ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ
DetaylıHışıltılı Çocuk. Ne zaman astım diyelim?
Pediatrik Astım Hışıltılı Çocuk Ne zaman astım diyelim? Prof. Dr. Hasan YÜKSEL 2. Puader Kongresi 2013, Antalya Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Allerji Bilim Dalı ve Solunum Birimi hyukselefe@hotmail.com
DetaylıSİGARA İLE SAVAŞTA BİR DENEYİM ÖRNEĞİ GRAMMER KOLTUK SİSTEMLERİ A.Ş. DR.YÜCEL BENDER İŞYERİ HEKİMİ
SİGARA İLE SAVAŞTA BİR DENEYİM ÖRNEĞİ GRAMMER KOLTUK SİSTEMLERİ A.Ş. DR.YÜCEL BENDER İŞYERİ HEKİMİ DÜNYADA VE TÜRKİYEDE SİGARA KULLANIMI Dünya genelinde tütün kullanımına bağlı hastalıklar nedeniyle yılda
DetaylıAnkara da Düşük Gelir Seviyeli Bir Bölgede İlkokul Çocukları Ebeveynlerinin Astım Anketi ile Değerlendirilmesi
J Pediatr Res 2016;3(3):139-43 DO I: 10.4274/jpr.88597 Orijinal Araştırma / Original Article Ankara da Düşük Gelir Seviyeli Bir Bölgede İlkokul Çocukları Ebeveynlerinin Astım Anketi ile Değerlendirilmesi
DetaylıTürkiye de ve Dünyada Astım Epidemiyolojisi
Türkiye de ve Dünyada Astım Epidemiyolojisi Doç. Dr. Bülent Karadağ Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Göğüs Hast. BD, İstanbul Dünyada Astım 300 milyon hasta Gittikçe artıyor. Dünyada Astım ISAAC
DetaylıMİSYONUMUZ Okulumuzun varlık nedeni, bilimsel bilgi ışığında, değişime ve gelişime açık, toplumsal duyarlılık ve sorumluluğu olan, sorun çözme yeteneğ
KOCAELİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU Temmuz 2012 MİSYONUMUZ Okulumuzun varlık nedeni, bilimsel bilgi ışığında, değişime ve gelişime açık, toplumsal duyarlılık ve sorumluluğu olan, sorun çözme yeteneği gelişmiş,
DetaylıORTAÖĞRETİM KURUMLARI HAFTALIK DERS ÇİZELGELERİNDE YER ALAN SEÇMELİ DERSLERİN SEÇİLME ORANLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ (2007 2008 Öğretim Yılı)
T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı (EARGED) ORTAÖĞRETİM KURUMLARI HAFTALIK DERS ÇİZELGELERİNDE YER ALAN SEÇMELİ DERSLERİN SEÇİLME ORANLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
DetaylıÇocuktan Erişkine Astımın Doğal Seyri
Çocuktan Erişkine Astımın Doğal Seyri Prof. Dr. İpek Türktaş Gazi Tıp Fakültesi, Ankara 6 Yaşı şına gelene kadar ~ %50 sinde en az 1 vizing atağı olacaktır Tekrarlıyan Bronşiolitler (Hışıltılı Bebekler)
DetaylıNicel araştırmalar altında yer alan deneysel olmayan araştırmaların bir alt sınıfında yer alır. Nedensel karşılaştırma, ortaya çıkmış ya da daha
5.HAFTA Nicel araştırmalar altında yer alan deneysel olmayan araştırmaların bir alt sınıfında yer alır. Nedensel karşılaştırma, ortaya çıkmış ya da daha önceden gerçekleşmiş bir durumun ya da olayın nedenlerini,
DetaylıTNSA-2003 BÖLGE TOPLANTISI-VI ANNE VE ÇOCUK SAĞLIĞI
TNSA-2003 BÖLGE TOPLANTISI-VI ANNE VE ÇOCUK SAĞLIĞI Doç. Dr. Turgay Ünalan 28 Haziran 2005 - SAMSUN Bebek ve Çocuk Ölümlülüğü 0-4 Yaş Dönemindeki Ölümler Perinatal Ölümler Yüksek Riskli Doğurganlık Davranışı
DetaylıANKARA ÜNİVERSİTESİ SENATO KARAR ÖRNEĞİ
Karar Tarihi : 18/06/2013 Toplantı Sayısı : 364 Karar Sayısı : 3093 ANKARA ÜNİVERSİTESİ SENATO KARAR ÖRNEĞİ 3093- Yönetmelik Komisyonu tarafından incelenen, Ankara Üniversitesi Çocuk Bilim Merkezi Yönergesi
DetaylıTÜTÜN VE ASTIM. Kısa Ders 2 Modül: Tütünün Solunum Sistemine Etkileri
TÜTÜN VE ASTIM Kısa Ders 2 Modül: Tütünün Solunum Sistemine Etkileri Kısa Dersimizin Hedefleri KISA DERSİMİZİN AMACI: Öğrencileri tütünün astım üzerindeki zararlı etkileri ile astım hastalarına ve ebeveynlerine
DetaylıALLERJİ AŞILARI. Prof. Dr. Ömer KALAYCI Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Allerji ve astım Ünitesi
ALLERJİ AŞILARI Prof. Dr. Ömer KALAYCI Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Allerji ve astım Ünitesi Allerji aşıları Allerjen immunoterapi Allerjik bir hastaya giderek artan miktarlarda allerjen
DetaylıİSTATİSTİK 1 (2015-2016 BAHAR YARIYILI) 6. Hafta Örnek soru ve cevapları
İSTATİSTİK 1 (2015-2016 BAHAR YARIYILI) 6. Hafta Örnek soru ve cevapları Soru 1: Yapılan bir çalışma sonucunda yetişkinlerin günde ortalama 6.9 saat uydukları tespit edilmiştir. Standart sapmanın ise 1.2
DetaylıDünya Nüfus Günü, 2016
Sayı: 21508 01 Temmuz 2016 Saat: 10:00 Dünya Nüfus Günü, 2016 Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) tarafından, her yıl 11 Temmuz Dünya Nüfus Günü nde, nüfusun önemli konularını ele alan bir tema belirlenmekte
DetaylıVan İli ve İlçelerinde 1997 Yılında Yapılan PPD Sonuçları #
Van İli ve İlçelerinde 1997 Yılında Yapılan PPD Sonuçları # Kürşat UZUN*, Bülent ÖZBAY*, Nevzat AKMAN**, Erkan CEYLAN*, Filiz AĞCA***, Mahmut ŞENEL*** * Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları
Detaylı- İkinci öğretimi tercih ettiğimde, mevcut bursluluk durumum devam edebilecek mi? Evet.
667 Sayılı KHK İle Kapatılan Vakıf Yükseköğretim Kurumlarının Önlisans ve Lisans Programlarına Tercih Sürecinde Sıkça Sorulan Sorular ve Cevapları (29 Ağustos 2016 Tarihinde Güncellenmiştir) - Yerleştirme
DetaylıGaziantep te Çocuklarda Solunum Allerjenleri Duyarlılığı
Araştırma Gaziantep te Çocuklarda Solunum Allerjenleri Duyarlılığı E. KÜÇÜKOSMANOĞLU*, Ö. KESKİN* * Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Allerjisi Bilim Dalı, GAZİANTEP Atopi genellikle çocukluk
DetaylıÇalışma Dizaynları ve Kullanım Alanları
TTD Akademik Kurs, 11 Ekim 2015 Çalışma Dizaynları ve Kullanım Alanları Doç.Dr. Özge YILMAZ oyilmaz76@hotmail.com Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Solunum Alerji Bilim Dalı Çalışma Dizaynları:
DetaylıANKARA İLİ BASIM SEKTÖRÜ ELEMAN İHTİYACI
ANKARA İLİ BASIM SEKTÖRÜ ELEMAN İHTİYACI Gülnaz Gültekin*, Orhan Sevindik**, Elvan Tokmak*** * Gazi Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Matbaa Öğretmenliği Bölümü, Ankara ** Ankara Ü., Eğitim Bil. Ens.,
DetaylıİLAN AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜNDEN
İLAN AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜNDEN Üniversitemiz Enstitüsü Müdürlüğüne bağlı lisansüstü programlara, 20162017 EğitimÖğretim Yılı Güz Yarıyılı için aşağıda belirtilen sayıda ve şartlarda kadrosuz
Detaylı0-24 Aylık Çocuklarda Malnütrisyon Prevelansı ve Etkileyen Faktörler
ÇOCUK/SAGLIK 0-24 Aylık Çocuklarda Malnütrisyon Prevelansı ve Etkileyen Faktörler Dr.Handan ALP* Dr.Sevin ALTINKAYNAK* Dr.Muzaffer KÜRKÇÜOĞLU* ÖZET Bu araştırmada Erzurum (merkez), Aşkale, Pasinler ilçeleri
DetaylıTÜTÜN ÜRÜNLERİ İMALATI SEKTÖRÜ
TÜTÜN ÜRÜNLERİ İMALATI SEKTÖRÜ T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI RİSK YÖNETİMİ VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ EKONOMİK ANALİZ VE DEĞERLENDİRME DAİRESİ 31.12.2013 ANKARA 1 İÇİNDEKİLER GİRİŞ... 3 TÜTÜN ÜRÜNLERİ
DetaylıKayseri deki 14-17 yaş öğrencileri arasında allerjik rinit prevalansı
Asthma Allergy Immunol 2010;8:163-169 ARAfiTIRMA RESEARCH ARTICLE Kayseri deki 14-17 yaş öğrencileri arasında allerjik rinit prevalansı Allergic rhinitis prevalence among 14-17 years-old students in Kayseri
DetaylıBireysel ve Kurumsal Eğitim Hizmetleri YILI KATALOĞU
ASKO KARİYER Bireysel ve Kurumsal Eğitim Hizmetleri 2010 YILI KATALOĞU Sayfa 2 ASKO KARİYER HAKKINDA; Misyonumuz Geleceği yönlendirmeyi hedefleyen ve gelişimin sınırı olmadığına inanan her bireyin kendi
DetaylıSağlıkta. 2003 Yılında Başlamıştır. Dönüşüm Programı
1 3 4 2003 Yılında Başlamıştır. Sağlıkta Dönüşüm Programı 2003 Yılında Ülkemize Özgü Bir Uygulama Olan Performansa Dayalı ek Ödeme sistemi Geliştirilmiş, İkinci Bir Aşama Olarak da Bu Sisteme 2005 Yılında
DetaylıORİJİNAL ARAŞTIRMA ORIGINAL RESEARCH. www.turkplastsurg.org GİRİŞ. Bülent Saçak, Fatma Betül Tuncer, Ayhan Numanoğlu
ORİJİNAL ARAŞTIRMA ORIGINAL RESEARCH TÜRK PLASTİK REKONSTRÜKTİF ve ESTETİK CERRAHİ DERGİSİ 2014 Cilt 22 / Sayı 1 TÜRKİYE DE PLASTİK REKONSTRÜKTİF ve ESTETİK CERRAHİ: UZMAN HEKİMLERİNİN İLLERE GÖRE DAĞILIMI
DetaylıMANİPULATİF TEDAVİ TEKNİKLERİ I AKTS. Dersin Adı Kodu Yarıyıl Teori. Uygulama. (saat/hafta) (saat/hafta) (saat/hafta) 2 3-4 FTR. 2.YIL/ 1.
MANİPULATİF TEDAVİ TEKNİKLERİ I Dersin Adı Kodu Yarıyıl Teori Laboratuar AKTS Manipulatif teknikleri I tedavi FTR 209 2.YIL/ 1.yarıyıl Güz (saat/hafta) (saat/hafta) (saat/hafta) 2 3-4 Önkoşullar Yok Dersin
DetaylıAR& GE BÜLTEN ARAŞTIRMA VE MESLEKLERİ GELİŞTİRME MÜDÜRLÜĞÜ HAZİRAN. Turizm Sektörü Genel Değerlendirmesi ve Sektörde Çalışanların İş Tatmini
Turizm Sektörü Genel Değerlendirmesi ve Sektörde Çalışanların İş Tatmini Nesrin YARDIMCI SARIÇAY Ülkemizde, yaz sezonunun gelmesi ile birlikte turizm sektöründe hareketlilik de hızla arttı. 1990 lı yıllarda
DetaylıAraştırmalar / Original Articles İlimizdeki İlköğretim Öğretmenlerinin Sigara İçimi ve Sigara Yasağı Hakkındaki Görüşlerinin İncelenmesi
ISSN 1300-2961 Tüm hakları saklıdır, tamamen ve kısmen tıpkıbasımı yasaktır Araştırmalar / Original Articles İlimizdeki İlköğretim Öğretmenlerinin Sigara İçimi ve Sigara Yasağı Hakkındaki Görüşlerinin
DetaylıTürkiye: Gelecek Nesiller İçin Fırsatların Çoğaltılması. Erken Çocukluk Gelişimi Konferansı 12-13 Ekim 2010
Türkiye: Gelecek Nesiller İçin Fırsatların Çoğaltılması Erken Çocukluk Gelişimi Konferansı 12-13 Ekim 2010 Giriş 1. Motivasyon 2. Fırsat Eşitsizliği Yaşam sonuçları Günümüzde çocuk gelişimi sonuçları 3.
DetaylıTürkiye'de Etik Kurul Çalışma Usulleri
Türkiye'de Etik Kurul Çalışma Usulleri Dr Ecz Hilal İlbars, Uz Dr Ayşe Ayaz, Prof Dr Hamdi Akan Türkiye'de yapılan klinik araştırmalar hakkında 23 Aralık 2008 tarih ve 27089 sayı ile Resmi Gazete'de yayımlanan
DetaylıÇocukluk Çağında Diyabet: Sorunlar/ Öneriler
Çocukluk Çağında Diyabet: Sorunlar/ Öneriler Prof. Dr.Şükrü Hatun Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Bilim Dalı Başkanı Çocuk Endokrin ve Diyabet Derneği Çocuk Diyabet
DetaylıAbant İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesinde Uygulanan Deri Prik Testlerinin Sonuçları
Abant İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesinde Uygulanan Deri Prik Testlerinin Sonuçları Fahrettin TALAY 1, Nadir GÖKSÜGÜR 2, Fahrettin YILMAZ 3, Bahar KURT 1 1 Abant İzzet Baysal Üniversitesi, İzzet
DetaylıT.C. SAĞLIK BAKANLIĞI T Ü R K İY E HALK SAĞLIĞI KURUM U Van Halk Sağlığı Müdürlüğü
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI T Ü R K İY E HALK SAĞLIĞI KURUM U Van Halk Sağlığı Müdürlüğü Sayı : 37.81 1.563-934/ 28/04/2014 Konu : Teklife Davet Tel : Faks : Kurumumuzun ihtiyacı olan (2) kalem Dünya Astım Günü
DetaylıT.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ Uluslararası Akademik İlişkiler Kurulu Başkanlığı
Evrak Tarih ve Sayısı: 26/03/2014-36519 *BEL9KMS4* T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ REKTÖRLÜĞÜ Uluslararası Akademik İlişkiler Kurulu Başkanlığı Sayı :37567810-109.03- Konu :Hareketlilik (109.03) Erasmus Staj
DetaylıAraştırma Yöntemleri. Doç Dr. Zeliha Öcek Halk Sağlığı AD
Araştırma Yöntemleri Doç Dr. Zeliha Öcek Halk Sağlığı AD Öğrenim Hedefleri Epidemiyolojik araştırmaların Amaçlarının ve kullanım yerlerinin bilinmesi Sınıflandırılması Veri Toplama Tekniğine Göre Araştırmalar
DetaylıYABANCI DİLLER YÜKSEKOKULU KALİTE HEDEFLERİ VE AKSİYON PLANI
Sayfa 1/6 Kalite Hedefleri 1.Yüksekokulumuz, üniversitemizin değişik programlarında öğrenim görmeye hak kazanan İngilizce bilgisi yeterli düzeyde olmayan öğrencilere temel dil becerilerini (okuma, yazma,
DetaylıMadde 2. KTÜ de not değerlendirilmesinde bağıl değerlendirme sistemi (BDS ) ve mutlak değerlendirme sistemi (MDS ) kullanılmaktadır.
Karadeniz Teknik Üniversitesi Ön Lisans ve Lisans Programlarında Başarı Notunun Değerlendirilmesine Dair Senato Tarafından Belirlenen Usul ve Esaslar Karadeniz Teknik Üniversitesi ön lisans ve lisans eğitim-öğretim,
DetaylıÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ ÖNLİSANS VE LİSANS DÜZEYİNDEKİ PROGRAMLAR ARASINDA YATAY GEÇİŞ ESASLARINA İLİŞKİN YÖNERGE BİRİNCİ BÖLÜM
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ ÖNLİSANS VE LİSANS DÜZEYİNDEKİ PROGRAMLAR ARASINDA YATAY GEÇİŞ ESASLARINA İLİŞKİN YÖNERGE Amaç ve Kapsam MADDE 1 BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Bu Yönergenin amacı,
DetaylıAstım ve Rinit Hastalarında Tamamlayıcı ve Alternatif Tedavi Kullanımı
Araştırma Astım ve Rinit Hastalarında Tamamlayıcı ve Alternatif Tedavi Kullanımı D. EDİGER*, B. ÖNAL BURGAZLIOĞLU**, E. EGE** * Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi, Allerjik Göğüs Hastalıkları Bilim Dalı,
DetaylıZONGULDAK KARAELMAS ÜNİVERSİTESİ JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TANITIMI
LOGO ZONGULDAK KARAELMAS ÜNİVERSİTESİ JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TANITIMI ZONGULDAK ÜLKEMİZDE JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ EĞİTİMİ Afyon Kocatepe Üniversitesi, Akdeniz Üniversitesi Aksaray Üniversitesi, Ankara
DetaylıEKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Eylül 2012, No: 39
EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Eylül 2012, No: 39 i Bu sayıda; Ağustos Ayı TİM İhracat Verileri,, Suriye ye Yılın İlk Sekiz Ayında Yapılan İhracat, Temmuz Ayı TÜİK Dış Ticaret Verileri;
DetaylıEKİM 2015. www.perspektifs.com info@perspektifs.com twitter.com/perspektifsa
EKİ 1 www.perspektifs.com info@perspektifs.com twitter.com/perspektifsa PERSPEKTİF STRATEJİ ARAŞTIRA ANALİZ 1 PERSPEKTİF STRATEJİ ARAŞTIRA ANALİZ 2O1 Perspektif Strateji Araştırma; doğru, nitelikli bilginin
DetaylıSINAVSIZ GEÇİŞ (METEB) SİSTEMİ İLE GELEN ÖĞRENCİLERİN BAŞARILARININ İSTATİSTİKİ ANALİZİ: MUĞLA ÜNİVERSİTESİ MUĞLA MESLEK YÜKSEKOKULU ÖRNEĞİ
İş,Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi Cilt:7 Sayı:2, Haziran 2005, ISSN: 1303-2860 SINAVSIZ GEÇİŞ (METEB) SİSTEMİ İLE GELEN ÖĞRENCİLERİN BAŞARILARININ İSTATİSTİKİ ANALİZİ: MUĞLA ÜNİVERSİTESİ
DetaylıÖZET Amaç: Yöntem: Bulgular: Sonuçlar: Anahtar Kelimeler: ABSTRACT Rational Drug Usage Behavior of University Students Objective: Method: Results:
ÖZET Amaç: Bu araştırma, üniversite öğrencilerinin akılcı ilaç kullanma davranışlarını belirlemek amacı ile yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı-kesitsel türde planlanan araştırmanın evrenini;; bir kız ve
DetaylıÇocuklarda Olgularla Ağır Astım Yönetimi: Konvansiyonel Tedaviler
Çocuklarda Olgularla Ağır Astım Yönetimi: Konvansiyonel Tedaviler Dr.Ersoy Civelek Sağlık Bilimleri Üniversitesi Ankara Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hematoloji Onkoloji SUAM ersoycivelek@gmail.com Çocuklar
DetaylıHASAN KALYONCU ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ İLKÖĞRETİM BÖLÜMÜ SINIF ÖĞRETMENLİĞİ ANABİLİM DALI DERSİN TANIMI VE UYGULAMASI
HASAN KALYONCU ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ İLKÖĞRETİM BÖLÜMÜ SINIF ÖĞRETMENLİĞİ ANABİLİM DALI DERSİN TANIMI VE UYGULAMASI Ders ismi Ders kodu Dönem Teori+Pratik Kredi AKTS Beden Eğitimi ve Oyun Öğretimi
DetaylıARAŞTIRMA MAKALESİ. Selçuk Üniversitesi Veteriner Fakültesi öğrenci profili. Mehmet Emin Tekin*
Eurasian Journal of Veterinary Sciences www.eurasianjvetsci.org http://ejvs.selcuk.edu.tr ARAŞTIRMA MAKALESİ Selçuk Üniversitesi Veteriner Fakültesi öğrenci profili Mehmet Emin * Özet Selçuk Üniversitesi
DetaylıFEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ
Sütlüce YERLEŞKESİ FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ PSİKolojİ Bölümü (İngİlİzce Desteklİ) Sosyolojİ Bölümü İstanbul Ticaret Üniversitesi, toplumun değişim ve dönüşüm süreçlerini takip edebilen, özgüveni yüksek ve
DetaylıSektör eşleştirmeleri
Sektör eşleştirmeleri İspanya ve Türkiye Avrupa Futbol Şampiyonası 2016 Sektör : Otomotiv Maça ilişkin ön inceleme 4:3 * Sektöre yönelik Atradius alacak riski durumu/iş performansı görünümünün karşılaştırması
DetaylıEL SANATLARI TEKNOLOJİSİ DEKORATİF AHŞAP SÜSLEME MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI)
T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü EL SANATLARI TEKNOLOJİSİ DEKORATİF AHŞAP SÜSLEME MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI) 2009 ANKARA ÖN SÖZ Günümüzde mesleklerin değişim
DetaylıTürkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2013 0
Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2013 0 ZEYTİNYAĞI SEKTÖRÜN TANIMI SITC NO : 421.4 ARMONİZE NO : 1509 Türkiye bulunduğu coğrafi konum ve sahip olduğu Akdeniz iklimi özellikleriyle, İtalya, İspanya,
DetaylıÇOCUK GELİŞİMİ VE EĞİTİMİ 3-6 YAŞ ÇOCUK ETKİNLİKLERİ MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI)
T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü ÇOCUK GELİŞİMİ VE EĞİTİMİ 3-6 YAŞ ÇOCUK ETKİNLİKLERİ MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI) 2013 ANKARA ÖN SÖZ Günümüzde mesleklerin değişim
DetaylıBAŞVURULARDA HATA YAPILMAMASI İÇİN İLANIMIZI SON SAYFAYA KADAR LÜTFEN DİKKATLİCE İNCELEYİNİZ
ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ 2016 2017 Öğretim Yılı Güz Yarıyılı Lisansüstü Öğrenci Kontenjanları ve Başvuru Koşulları Doktora Programları TÜRÜ / DERECE ALES PUANI (%50)
DetaylıBÜRO YÖNETİMİ VE SEKRETERLİK DANIŞMA GÖREVLİSİ MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI)
T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü BÜRO YÖNETİMİ VE SEKRETERLİK DANIŞMA GÖREVLİSİ MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI) 2009 ANKARA ÖN SÖZ Günümüzde mesleklerin değişim
DetaylıT.C. SAĞLIK BAKANLIĞI SAĞLIĞIN GELİŞTİRİLMESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI SAĞLIĞIN GELİŞTİRİLMESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ VE DESTEKLENMESİ PROJESİ KAPSAMINDA ALINACAK DANIŞMANLAR İÇİN İSTİHDAM DUYURUSU İLGİ BİLDİRİMİNE DAVET İkraz
DetaylıGenel Yetenek ve Eğilim Belirleme Sınavı
Türkiye Geneli Genel Yetenek ve Eğilim Belirleme Sınavı Aynı Günı Aynte Saat Sınav tarihi 9 Son basvuru tarihi 1 Nisan Nisan CUMARTESİ CUMA 16 16 3. sınıf 4, 5, 6,7 ve 8.sınıf Saat.00 Saat 14.00 Sözel
DetaylıKAYISI ARAŞTIRMA İSTASYONU MÜDÜRLÜĞÜ EK 3.9 TOPRAK SU KAYNAKLARI BÖLÜMÜ
KAYISI ARAŞTIRMA İSTASYONU MÜDÜRLÜĞÜ EK 3.9 TOPRAK SU KAYNAKLARI Toprak-Su Kaynakları Bölüm Başkanı Dök.No KAİM.İKS.FRM.34 Sayfa No 1 / 3 İŞİN KISA TANIMI: Kayısı Araştırma İstasyonu Müdürlüğü üst yönetimi
DetaylıKOÇ ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULU 2015-2016 ÖĞRETİM YILI DERS TANITIM FORMU. Uygulama (saat/hafta) Teori (saat/hafta)
KOÇ ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULU 2015-2016 ÖĞRETİM YILI DERS TANITIM FORMU Dersin Adı Kodu Yarıy ıl Sağlık Alanında Kadın ve Liderlik HEMY 221 Teori (saat/hafta) Uygulama (saat/hafta) Laboratuv
DetaylıİLKÖĞRETİM MATEMATİK ÖĞRETMENLİĞİ PROGRAMININ ÖĞRENCİLERİN MATEMATİĞE KARŞI ÖZYETERLİK ALGISINA ETKİSİ
İLKÖĞRETİM MATEMATİK ÖĞRETMENLİĞİ PROGRAMININ ÖĞRENCİLERİN MATEMATİĞE KARŞI ÖZYETERLİK ALGISINA ETKİSİ Aysun UMAY Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Matematik Eğitimi Anabilim Dalı
DetaylıKİŞİSEL GELİŞİM VE EĞİTİM İMAM HATİP, MÜEZZİN KAYYIM VE KUR AN KURSU ÖĞRETİCİLİĞİ YETERLİK SINAVINA HAZIRLIK MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI)
T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü KİŞİSEL GELİŞİM VE EĞİTİM İMAM HATİP, MÜEZZİN KAYYIM VE KUR AN KURSU ÖĞRETİCİLİĞİ YETERLİK SINAVINA HAZIRLIK MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI)
DetaylıREHBERLİK ETKİNLİĞİ DEĞERLENDİRME FORMU 1. : Açıklama-Bilgilendirme. : Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğini Öğrenir.
REHBERLİK ETKİNLİĞİ DEĞERLENDİRME FORMU 1 : Açıklama-Bilgilendirme :Sınıf yönetimi : Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğini Öğrenir. SINIF :T 11-C TARİH :18.09.2015 :EYLÜL 3 TAM ORTA KISMEN HİÇ tarafından
DetaylıÖZGEÇMİŞ. Görev Kurum/Kuruluş Yıl Araştırma Görevlisi. Erzincan Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu
ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Rabia SAĞLAM 2. Doğum Tarihi : 17. 10. 1984 3. Unvanı : Dr. Öğr. Üyesi 4. Öğrenim Durumu : Doktora Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Hemşirelik Atatürk Üniversitesi 2003-2007 Toplum
DetaylıAVRASYA ÜNİVERSİTESİ
Ders Tanıtım Formu Dersin Adı Öğretim Dili Ergonomi Türkçe Dersin Verildiği Düzey Ön Lisans () Lisans ( ) Yüksek Lisans(x ) Doktora( ) Eğitim Öğretim Sistemi Örgün Öğretim (X) Uzaktan Öğretim( ) Diğer
Detaylı2016-2017 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI GÜZ YARIYILI EK MADDE-2 UYARINCAYATAY GEÇİŞ BAŞVURULARI (SURİYE-YEMEN-MISIR-LİBYA-RUSYA)
2016-2017 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI GÜZ YARIYILI EK MADDE-2 UYARINCAYATAY GEÇİŞ BAŞVURULARI (SURİYE-YEMEN-MISIR-LİBYA-RUSYA) Yükseköğretim Kurumlarında Önlisans ve Lisans Düzeyindeki Programlar Arasında Geçiş,
DetaylıAlpdata. Genel Müdür Nurettin Altunbudak. nurettin.altunbudak@alpdata.com.tr www.alpdata.com.tr
Alpdata Genel Müdür Nurettin Altunbudak nurettin.altunbudak@alpdata.com.tr www.alpdata.com.tr ULUSAL SAĞLIK BİLİŞİMİ PROJELERİ Ulusal Hastane Enfeksiyonları Sürveyans Yazılımı Ulusal Neonatal Tarama Yazılımı
DetaylıGazi Üniversitesi Patent Destek Birimi Deneyimleri
Teknoloji Transfer Destekleri ve Fikri Mülkiyet Hakları Ankara, 17 Ekim, 2011 Gazi Üniversitesi Patent Destek Birimi Deneyimleri A. Özge Eken Uzman Gazi Üniversitesi, Ankara İçerik Patent Destek Birimi
DetaylıAllerjik ve Allerjik Olmayan Astımlı Hastaların Klinik Özellikleri ve Solunum Fonksiyonlarının Karşılaştırılması
ÖZET Allerjik ve Allerjik Olmayan Astımlı Hastaların Klinik Özellikleri ve Solunum Fonksiyonlarının Karşılaştırılması Fahrettin TALAY, Bahar KURT, Tuncer TUĞ Abant İzzet Baysal Üniversitesi, İzzet Baysal
DetaylıSANKO ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ BESLENME VE DİYETETİK BÖLÜMÜ
SANKO ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ BESLENME VE DİYETETİK BÖLÜMÜ Programın Amacı SANKO Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü programı sağlığın korunmasında, hastalıkların iyileştirilmesinde,
DetaylıİLKÖĞRETİM MÜZİK DERSLERİNDE KULLANILAN REPERTUVARIN GELENEKSEL MÜZİK BOYUTU
Repertuvarın Gelenekles Müzik Boyutu İLKÖĞRETİM MÜZİK DERSLERİNDE KULLANILAN REPERTUVARIN GELENEKSEL MÜZİK BOYUTU Ilgım KILIÇ 1 Genel müzik eğitimi, düzey, okul ya da program ayrımı gözetmeksizin okul
DetaylıYURTDIŞI YÜKSEKÖĞRETİM DİPLOMALARI DENKLİK YÖNETMELİĞİ. Resmi Gazete:11.5.2007-26519. Yürürlükten kaldırılan yönetmelik
YURTDIŞI YÜKSEKÖĞRENİM DİPLOMALARI DENKLİK YÖNETMELİĞİ (YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILAN-MÜL YURTDIŞI YÜKSEKÖĞRETİM DİPLOMALARI DENKLİK YÖNETMELİĞİ Resmi Gazete:11.5.2007-26519 Yürürlükten kaldırılan yönetmelik
DetaylıÇOCUKLARDA YABANCI CİSİM ASPİRASYONLARI. Dr Fazilet Karakoç Marmara Üniversitesi Çocuk Göğüs Hastalıkları
ÇOCUKLARDA YABANCI CİSİM ASPİRASYONLARI Dr Fazilet Karakoç Marmara Üniversitesi Çocuk Göğüs Hastalıkları Yabancı cisim aspirasyonu (YCA) Epidemiyoloji YCA çocukluk yaş grubunun önemli morbidite ve mortalite
DetaylıECZACILIK SEKTÖRÜ T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI RİSK YÖNETİMİ VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ EKONOMİK ANALİZ VE DEĞERLENDİRME DAİRESİ
ECZACILIK SEKTÖRÜ T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI RİSK YÖNETİMİ VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ EKONOMİK ANALİZ VE DEĞERLENDİRME DAİRESİ 31.12.2013 ANKARA 1 İÇİNDEKİLER GİRİŞ... 3 ECZACILIK SEKTÖRÜ KÜRESEL
DetaylıİSTE DE KADININ AKADEMİK VE İŞ HAYATINDAKİ YERİ KONUŞULDU
İSTE BASIN YAYIN VE HALKLA İLİŞKİLER BİRİMİ İSTE DE KADININ AKADEMİK VE İŞ HAYATINDAKİ YERİ KONUŞULDU 8 Mart Dünya Kadınlar Günü kapsamında İskenderun Teknik Üniversitesi (İSTE) Merkez Konferans Salonunda
DetaylıSELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN FAKÜLTESİ MATEMATİK BÖLÜMÜ ÖĞRETİM DEĞERLENDİRME ANKETİ
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN FAKÜLTESİ MATEMATİK BÖLÜMÜ ÖĞRETİM DEĞERLENDİRME ANKETİ Bu anket, bölümümüzdeki öğrencilerin 2015-2016 öğretim bahar yarıyılına ait öğretim sonuçlarının değerlendirilmesi ve sürecin
DetaylıHacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015
ÇOCUKLARDA ZATÜRRE Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Bu sunum Arş. Gör. Dr. Ebru Korkmaz Altun, Arş. Gör. Dr. Kevser Uz Çetin ve Arş.
Detaylı