T.C ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI Bilgi Ġşlem Dairesi Başkanlığı. Sayı : B.18.0.BĠD /06/2008 Konu : Coğrafi Bilgi Sistemi ÇalıĢmaları

Transkript

1 Sayfa : 1 / 5 Sayı : B.18.0.BĠD /06/2008 Konu : Coğrafi Bilgi Sistemi ÇalıĢmaları GENELGE 2008/7 Bakanlığımız, ilgili kanunların vermiģ olduğu görev ve yetkileri yerine getirme safhasında, hâlihazır kaynaklarını en verimli Ģekilde kullanabilmek, hızlı ve kaliteli hizmeti vatandaģa ulaģtırabilmek gayesiyle teknolojik imkânlardan maksimum seviyede faydalanmayı hedeflemektedir. Kurumumuzun hedeflere ulaģabilmesi için, her türlü plan, proje ve uygulama safhalarında elde edilen bütün belge, çizim, rapor, harita vb. tüm teknik bilgilerin; sayısal ortamda üretilerek muhafazası, arģivlenmesi ve bunu takiben Coğrafi Bilgi Sistemleri dâhilinde tüm verilerin kurum içi ve gerektiğinde kurum dıģı hizmetlere yönelik olarak daha verimli ve etkin bir biçimde kullanılması bir zorunluluk arz etmektedir. Buna iliģkin olarak, Bakanlığımızın bağlı birimlerinin de dâhil olduğu CBS uygulamalarının yaygınlaģtırılması, yeni verilerin derlenmesi, eski verilerin güncelleģtirilmesi, yeni teknolojilerle hizmetlerin daha hızlı ve etkin sunumu, imkânların daha verimli kullanımı vb. konularla ilgili çalıģmalar sistemli ve planlı olarak devam etmektedir. Bu çerçevede, Bakanlığımız ve bağlı kuruluģlarında yürütülmekte olan CBS uygulamalarının daha etkin kullanılması, baģarıya ulaģılması ve sağlıklı veri akıģının sağlanması açısından her birim, aģağıda belirtilen esaslar dâhilinde hareket edecektir. 1- Koordinasyon: Bakanlığımız Merkez TeĢkilatı ve Bağlı KuruluĢlarca yapılan tüm coğrafi bilgi sistemi çalıģmalarında koordinasyon, Bakanlığımız Bilgi ĠĢlem Dairesi BaĢkanlığınca yapılacaktır. Coğrafi bilgi sistemi uygulamalarında birlikteliği sağlamak amacıyla, coğrafi bilgi sistemi çalıģmaları yürüten her birimi temsilen, bir veya birden fazla uzman elemanın katılımı ile bir Coğrafi Bilgi Sistemi ÇalıĢma Grubu oluģturulacaktır. Bu çalıģma grubu; çalıģma stratejisi, birlikte çalıģabilirlik ilkelerinin belirlenmesi, standartların tespit edilmesi, mevzuat çalıģmalarının yapılması, veri entegrasyonun sağlanması gibi konularda çalıģma yapacaktır. Bu çalıģmaların sonucunda hazırlanan rapor veya benzeri kararlar koordinasyon birimine sunulacaktır. Bu çalıģma grubunun, çalıģma ilkeleri ve görevleri, koordinasyon birimi tarafından detaylı olarak hazırlanarak yayınlanacaktır. 2- Standart: Bakanlığımız coğrafi bilgi sistemi çalıģmalarında standart olarak, öncelikle AB mevzuatına uygun olarak geliģtirilmiģ kurum içi standartlar, bu yoksa AB Inspire Direktifi ve ISO TC-211 standartları kullanılacaktır. Katman belirlenmesi, veri modelleme ve metadata çalıģmaları Bakanlığımız Bilgi ĠĢlem Dairesi BaĢkanlığı ile birlikte yürütülecektir. TSE

2 Sayfa : 2 / 5 tarafından tercüme çalıģması devam eden ISO TC-211 standartları temin edilerek, Inspire Direktifi ise tercümesi yapılarak Bakanlığımız Bilgi ĠĢlem Dairesi BaĢkanlığınca yayınlanacaktır. Bakanlığımız Bilgi ĠĢlem Dairesi BaĢkanlığınca, Türkçe ve Ġngilizce olmak üzere bir metadata servisi hazırlanacak, bu servise ilgili birimlerce, ürettikleri verilerle ilgili bilgiler girilecektir. Bakanlığımız Coğrafi Bilgi Sistemi ÇalıĢma Grubunca tüm Bakanlığımızı kapsayacak vaziyette AB mevzuatına uygun olarak bir CBS standardı hazırlanacaktır. Inspire Direktifi ile ilgili uyum süreci ve alt teknik mevzuatın hazırlanması iģleri Bakanlığımız Bilgi ĠĢlem Dairesi BaĢkanlığınca yürütülecektir. 3- Koordinat Sistemi: Bakanlığımız coğrafi bilgi sisteminde temel koordinat sistemi; ITRF96 datumunda UTM dilimleri esasına göredir. Ancak, genellikle Bakanlığımız birimlerinin kullandığı haritaların ED-50 datumunda olması ve henüz ülke bazında bir ITRF-ED50 dönüģüm parametresinin bulunmaması nedenleri ile ITRF-ED50 dönüģüm parametresi hazırlanıncaya kadar, Bakanlığımızda (Büyük Ölçekli Harita ve Harita Bilgileri Üretim Yönetmeliği kapsamında yapılan kadastro, imar, proje vb. çalıģmalar hariç) koordinat sistemi olarak ED50 datumunda UTM 6 derecelik dilimler kullanılmaya devam edilecektir. 4- Uydu Görüntüleri: Bakanlığımız birimleri, Bakanlığımız Bilgi ĠĢlem Dairesi BaĢkanlığı koordinasyonunda uydu görüntüsü temini cihetine gidecektir. Kesinlikle aynı alanda farklı birimlerce tekrarlı uydu görüntüsü alınmayacaktır. Uydu görüntüsü temini yapacak birim, diğer birimlerin ihtiyaçlarını gözeterek alım yapacaktır. Uydu görüntüleri orijinal uydu formatı ile ortorektifiye edilerek birleģtirilmiģ ve paftalanmıģ halde, tüm birimlerimizin ihtiyacını görecek Ģekilde temin edilecek ve bir kopyası Bakanlığımız Bilgi ĠĢlem Dairesi BaĢkanlığına teslim edilecektir. Bilgi ĠĢlem Dairesi BaĢkanlığı, uydu görüntülerinin, kurum içi paylaģımı için sunucu bazlı bir uygulama geliģtirerek hizmete sunacaktır. Bakanlığımızda uydu görüntülerine yönelik, birimlerce baģkaca bir uydu görüntüsü havuzu oluģturulmayacaktır. Ayrıca, Bakanlığımız merkez ve bağlı kuruluģlar bünyesinde yapılacak uzaktan algılama faaliyetleri ile elde edilen konumsal bilgilerde coğrafi bilgi sistemi standartlarında katman haline getirilerek veri tabanına aktarılacaktır. 5- Hava Fotoğrafları ve Basılı haritalar: Mevcut hava fotoğraflarının fotoğraf merkezleri 1/ ölçekli haritalara iģlenerek, fotoğraf merkezleri sayısallaģtırılacak ve veri tabanına uçuģ bilgileri (tarih, Ģerit numarası, fotoğraf numarası vb.) girilecektir. Harita Genel Komutanlığından temin edilen muhtelif ölçekteki topoğrafik haritalar, temin edecek birimce tüm Bakanlığın kullanımına verilecek Ģekilde alınacaktır. Yine aynı birim tarafından ilgili yönetmeliklerin öngördüğü teknik esaslara uygun olarak rektifiye edilecek ve kurumun kullanımına sunulacaktır. Bu Ģekilde temin edilen haritaların, rektifiye edilmiģ birer kopyası, Bakanlığımız birimlerinin ihtiyacına sunulmak üzere Bilgi ĠĢlem Dairesi BaĢkanlığına teslim edilecektir.

3 Sayfa : 3 / 5 6- Yazılım Temini: Coğrafi bilgi sistemi yazılımları temininde; mutlaka Bakanlığımız Bilgi ĠĢlem Dairesi BaĢkanlığının yazılı görüģüne baģvurulacaktır. Yazılım özellikleri belirlenirken; ihtiyaçlar, kullanıcı profili ve ekonomik kriterlere dikkat edilecektir. Ayrıca geliģen elektronik ağ teknolojileri yardımı ile toplam maliyeti düģük, sunucu (server) bazlı uygulamalar geliģtirilmesi cihetine gidilecektir. 7- CBS Altyapısı Kurulması: DSĠ, OGM ve Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü, Bakanlık CBS altyapısına uyum sağlamak üzere, kendi CBS altyapılarını Bakanlığımız bilgi iģlem politikası ve altyapısına uygun olarak oluģturacaklardır. Diğer birimlerimiz ise Bakanlığımız CBS altyapısını kullanarak veri entegrasyonlarını sağlayacaklardır. Bakanlığımız merkezi CBS veri tabanında her birim için bir veri tabanı oluģturulacaktır. DSĠ, OGM ve Meteoroloji ĠĢleri Genel Müdürlüğü CBS veri tabanlarından, Bakanlığımız merkezi CBS veri tabanına günlük olarak veri replikasyonu yapılacaktır. 8- Veri Entegrasyonu: Katman yapıları belirlenen birimlerce, bu katmanlara ait verilerin, hazırlanarak veri tabanına aktarılması sağlanacaktır. Her katman için, Bilgi ĠĢlem Dairesi BaĢkanlığına sunulmak üzere veri aktarımına yönelik zaman planlaması, her birim tarafından yapılacak ve bu takvim kapsamında her 3 ayda bir veri entegrasyon raporu hazırlanacaktır. 9- Veri Paylaşımı: Bakanlığımıza bağlı tüm birimlerimizin kurum içi veya kurum dıģı coğrafi veri (vektör ve raster veriler) paylaģımı Bakanlığımız Bilgi ĠĢlem Dairesi BaĢkanlığı üzerinden yapılacaktır. Bakanlığımız birimlerince üretilen veriler, Kurum dıģı birimlere bedeli karģılığında verilecek ve verinin sahibi birimin bütçesinin ilgili faslına, veri ücretinin yatırılması sağlanacaktır. Kurum dıģına bedeli karģılığı verilecek verilerin birim fiyatları, Aralık ayında yapılacak koordinasyon toplantısı ile belirlenecek ve Bakanlığımız Bilgi ĠĢlem Dairesi BaĢkanlığınca tüm birimlerimize yayınlanacaktır. Bakanlığımız merkez ve bağlı kuruluģlarca üretilen veya ürettirilen coğrafi veriler; 4736 sayılı Kanun ile bu kanun kapsamında getirilen istisnalar ve yasal olarak diğer kurumlara verilmesi gereken veriler dıģında özel, gerçek veya tüzel kiģi ve kurumlara bedelsiz olarak verilmeyecektir. Ancak, Bakanlığımızca yürütülen yurtiçi ve yurtdıģı projelerde verilerin kullanılmasının mecburi olduğu durumlarda, üçüncü kiģilere verilmemek ve tekrar iade edilmek koģuluyla veriler teslim edilecektir. Ayrıca, Bakanlığımız birimlerine ait veriler, Bakanlığımız dıģı özel, gerçek veya tüzel kiģi ve kurumlarca satılmayacak, internet ortamında bilgi amaçlı dahi olsa da sunulmayacaktır. Veri paylaģımının esasları ve hangi verilerin paylaģılacağı hususları, Coğrafi Bilgi Sistemi ÇalıĢma Grubunca detaylı olarak araģtırılacak ve bir rapor halinde koordinasyon birimine sunulacaktır.

4 Sayfa : 4 / 5 10-Format: Bakanlığımızda ortak bir CBS veri tabanı kurulmasına temel teģkil etmesi ve tekrarların ortadan kaldırılması açısından vektörel verilerde temel veri değiģim formatı, UVDF (Ulusal Veri DeğiĢim Formatı) formatıdır. Ayrıca, UVDF nin yanı sıra vektörel verilerin üretildiği yazılımın orijinal formatında da veriler teslim alınarak arģive edilecektir. Raster verilerde ise, veri formatı GeoTiff olacaktır. Ancak uydu görüntülerinde, renk bantları ile görüntüye iliģkin öznitelik bilgilerini korumak kaydıyla, görüntü alınan orijinal uydu formatı ve uygun ölçekte ortorektifiye edilerek paftalanmıģ halde GeoTiff formatında teslim alınacaktır. 11- Sayısal Harita ve Coğrafi Verilerin Yapılması veya Yaptırılması: Belirlenen coğrafi katmanlara yönelik veya bir projenin ayrılmaz bir parçası olarak üretilen harita ve harita bilgileri (uydu görüntüleri dâhil) sayısal olarak coğrafi bilgi sistemi gerekleri dikkate alınarak yaptırılacaktır. Eğer veri üretimi, Bakanlığımız ve bağlı tüm birimlerin personeli tarafından yapılıyorsa, CBS standartları dikkate alınacak ve üretimin tamamlanması sonrasında veri, kontrol iģlemleri tamamlanarak mutlaka CBS veri tabanına aktarılacaktır. Eğer veri üretimi özel sektör marifetiyle yapılıyorsa kabulden önce CBS ye uygunluk kontrolü yapılacaktır. Bu kontrol; bağlı kuruluģlarda, CBS ġube Müdürlükleri veya bu Müdürlüklerin muadili olan birimlerce, Bakanlığımız Merkez TeĢkilatı birimlerinde ise, Bilgi ĠĢlem Dairesi BaĢkanlığı Coğrafi Bilgi Sistemi ġube Müdürlüğünce yapılacaktır. Bu kontrol sırasında bir kontrol tutanağı düzenlenecek ve bu tutanak ihale dokümanları arasında bulunacaktır. Kontrolün tamamlanmasını müteakiben veriler veritabanına aktarılacaktır. 12- Proje Bazlı Tatbikata Yönelik Ġhaleli Ġşlerde Dikkat Edilecek Hususlar: Yeni ihale edilecek iģlerde ve Ģartnamelerinde aģağıda belirtilen hususlar yer alacaktır. a. Etüt ve planlamaya yönelik çalıģmalarda kullanılan veya proje süresince üretilen tüm uydu görüntüleri, fotogrametrik veriler, harita ve harita bilgileri, plan ve proje çizimleri CBS ye altlık oluģturacak Ģekilde 3 üncü maddede belirtilen hususlara uygun olarak Ġdareye sayısal ortamda teslim edilecektir. b. Kati proje veya tatbikata yönelik çalıģmalarda yerüstünde ve yeraltında kalan her türlü coğrafi objenin konum bilgileri (X,Y,Z), kullanılan veya proje süresince üretilen uydu görüntüleri, fotogrametrik olarak elde edilen veriler, harita ve harita bilgileri, planlama ve proje çizimleri CBS ye altlık oluģturacak Ģekilde yönetmeliğine uygun olarak Ġdareye sayısal ortamda teslim edilecektir. c. Raster veriler (taranmıģ harita, uydu görüntüsü, hava fotoğrafı), üretildiği yazılımın formatında ve ayrıca GeoTIFF formatında olarak hazırlanacaktır. d. Sayısal harita, plan, proje çizimleri vb. mekânsal tabanlı vektör veriler, üretildiği yazılımın formatında ve UVDF formatında verilecektir. Ayrıca, mekânsal tabanlı verilere ait karakteristik bilgiler öznitelik olarak eklenecektir. Tüm proje aģamalarında geliģtirilen tesislerin mimari proje ve detay çizimleri, tesis planları, kesitler, röleveler vb. CAD tabanlı çizimler ise Ġdareye üretildiği yazılımın formatında ve (*.dwg/dxf) formatında verilecektir.

5 Sayfa : 5 / 5 e. Tüm raster ve vektör verilere ait meta veriler; Projenin Adı, Müteahhit Firmanın Adı, Projenin Yeri, Projenin Muhtevası, ĠĢe BaĢlama Tarihi, Koordinat Referans Sistemi (Projeksiyon, Datum), Ölçeği, Veri Üretim Yöntemi (basılı haritalardan sayısallaģtırma, GPS ölçmeleri, fotogrametrik, projelendirme vb.) bir metin dosyası halinde (*.txt veya *.doc formatında) diğer verilerle birlikte Ġdareye teslim edilecektir. f. Proje süresince hazırlanan raporlar (*.doc) formatında, tablolar ve yapılan teknik hesaplamalar ise üretildiği yazılımın formatında ve (*.txt veya *.xls) formatında idareye teslim edilecektir. Geçici kabulü yapılmıģ iģler de dahil olmak üzere devam eden iģlerde; kesin kabul aģamasında, kesin kabulü yapılmıģ iģlerde ise kesin hesap aģamasında; projenin temel öğelerinin gösterildiği 1/ ölçekli genel vaziyet planı ve projenin karakteristik öğelerinin gösterildiği 1/1000-1/5000 veya benzeri ölçekteki vaziyet planı, CBS ye altlık oluģturacak Ģekilde Ulusal Koordinat Sistemine uygun olarak sayısal ortamda teslim alınacaktır. Bilgilerinizi ve gereğini önemle rica ederim. Ekler: 1- Tanımlar ve Kısaltmalar (1 sayfa) Prof. Dr. Veysel EROĞLU Bakan Dağıtım : Tüm TeĢkilata