T B M M Tutanak Hizmetleri Başkanlığı

Transkript

1 Komisyon : Dışişleri Giriş : Tarih : 02/03/2015 Stenograf : Kayıt: Dışişleri Sayfa: 1 2 Mart 2015 Pazartesi BİRİNCİ OTURUM Açılma Saati: BAŞKAN: Ahmet Berat ÇONKAR (İstanbul) BAŞKAN VEKİLİ: Şaban DİŞLİ (Sakarya) SÖZCÜ: Osman Aşkın BAK (İstanbul) KÂTİP: Harun KARACA (İstanbul) BAŞKAN Toplantı yeter sayımız vardır. Dışişleri Komisyonunun 24 üncü Yasama Dönemi Beşinci Yasama Yılı 8 inci Toplantısını açıyorum. Bugün 6 adet uluslararası anlaşmayı görüşmeyi planlıyoruz. Gündemin ilk sırasında Katar la imzalanan Askerî Eğitim, Savunma Sanayi ile Katar Topraklarında Türk Silahlı Kuvvetlerinin Konuşlandırılması Konusunda İşbirliğine İlişkin Anlaşma yer alıyor. Gündemin 2 nci sırasında Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütüyle imzalanan Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü Merkezinin Kalıcı Olarak Taşınmasının Usullerine İlişkin Anlaşma yer almaktadır. Gündemin 3 üncü sırasında Antarktika Andlaşması Çevre Koruma Protokolü nü görüşmeyi planlıyoruz. Gündemin 4 üncü sırasında Tıbbi Ürün Sahteciliği ve Halk Sağlığına Tehditler İçeren Benzeri Suçlar Hakkında Avrupa Konseyi Sözleşmesi ni görüşmeyi planlıyoruz. Gündemin 5 inci sırasında Suç Gelirlerinin Aklanması, Araştırılması, El Konulması, Müsaderesi ve Terörizmin Finansmanına İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi yer alıyor. Son olarak, gündemimizin 6 ncı sırasında Kişisel Verilerin Otomatik İşleme Tabi Tutulması Karşısında Bireylerin Korunması Sözleşmesi yer almaktadır. Basın mensuplarımıza çok teşekkür ediyorum. Gündemimizin 1 inci maddesine geçiyoruz. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Katar Devleti Hükümeti Arasında Askeri Eğitim, Savunma Sanayii ile Katar Topraklarında Türk Silahlı Kuvvetlerinin Konuşlandırılması Konusunda İşbirliği Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı nı görüşeceğiz. (1/1038) esas numaralı Tasarı 10 Şubat 2015 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulmuş ve 20 Şubat 2015 tarihinde Komisyonumuza havale edilmiştir. İlk sözü Dışişleri Bakanlığına veriyorum. Buyurunuz. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI MÜSTEŞAR YARDIMCISI BÜYÜKELÇİ ÜMİT YALÇIN Sayın Başkan, saygılarımı sunuyorum. Söz konusu anlaşma Sayın Cumhurbaşkanımızın Eylül 2014 tarihlerinde Katar a gerçekleştirdikleri ziyaret öncesinde Katar tarafından önerilmiş, daha sonra ülkemizce olumlu karşılanmış ve anlaşma 19 Aralık 2014 tarihinde iki ülke Savunma Bakanları tarafından burada, Türkiye de Katar Emirinin Türkiye yi ziyareti sırasında imzalanmıştır. Anlaşma askerî eğitim, savunma sanayi, ortak askerî tatbikat ve taraflar arasında kuvvet konuşlandırılması alanında iş birliğinin güçlendirilmesi maksadıyla hazırlanmıştır. Genel olarak anlaşmada iki tarafın askerî birim ve kuruluşları arasında iş birliği ve karşılıklı ziyaretler, liman, havaalanı, askerî kurum ve tesislerin ziyareti, taraflar arasında heyet değişimi, ortak manevra ve tatbikatlara katılmak üzere gözlemci davet edilmesi, ikili manevra ve askerî eğitimlerin iyileştirilmesi ve geliştirilmesiyle ilgili bilgi alışverişinde bulunulması, askerî manevra ve tatbikat alanında eğitim verilmesi, bilgi alışverişinde bulunulması, insani yardım sağlanması, taraflar arasında personel ve askerî ekipman mübadelesinde bulunulması, savunma sanayi alanında iş birliği yapılması, terörizmle mücadele iş birliğinin yapılması gibi ana hedeflere yöneliktir. Ülkemiz Körfez ülkelerinin güvenlik ve istikrarına büyük önem vermekte ve bu ülkelerle ilişkilerimize stratejik bir perspektiften yaklaşmaktadır. Bu bakımdan söz konusu anlaşmanın bizim hem ikili bazda hem bölgesel bazda siyasi, ekonomik, askerî nüfuzumuzla da doğru orantılı olduğunu düşünüyoruz ve onaylanmasının yararlı olacağına inanıyoruz. Saygılarımla. BAŞKAN Millî Savunma Bakanlığı temsilcimizi de bir dinlemek istiyoruz. Buyurunuz. MİLLÎ SAVUNMA BAKANLIĞI MÜSTEŞAR YARDIMCISI HÂKİM ALBAY İHSAN BÜLBÜL Dışişleri Bakanlığının sunumuna katılıyoruz. Askerî eğitim, savunma sanayi, ortak askerî tatbikat ve tarafların kuvvet konuşlandırması alanında iş birliğinin güçlendirilmesi amaçlanmaktadır. Anlaşmanın her iki tarafın ikili ilişkileri geliştireceği yönünde bir kanaatimiz olduğunu değerlendiriyorum.

2 Komisyon : Dışişleri Giriş : Tarih : 02/03/2015 Stenograf : Kayıt: Dışişleri Sayfa: 2 Söz almak isteyen veya soru sormak isteyen Komisyon üyelerimiz varsa söz vereceğim. Öncelikli olarak Sayın Oktay Ekşi, buyurun. OSMAN OKTAY EKŞİ (İstanbul) Sayın Başkan, önce, benim mi saatim yanlış yoksa burada kullanılan saat mi yanlış, onu anlayamadım ama geç kaldığım için üzgünüm. Asıl söylemek istediğim şu: Eğer toplantı başlamadan evvel gelebilmiş olsaydım yani ilk dakikalarında burada olsaydım zatıalinizin dikkatine özellikle bir noktayı sunmak ihtiyacını duymuştum, onu dile getirecektim. İzninizle, önce ona değineyim. Sevgili Başkan, Dışişleri Komisyonunun bu toplantısı bildiğimiz gibi birkaç kere değiştirildi, saati değiştirildi. Zarafetiniz sayesinde de bunlardan biz haberdar olduk zamanında. Ancak, öyle zannediyorum ki Komisyon sekretaryasının dikkatinden kaçan veya zatıalinizin dikkatinden kaçan bir husus var. Gelen mektuplarda bu Komisyonun milletvekili sıfatı taşıyan üyelerine mektubun sonunda Bilgilerinizi rica ederim. diyorsunuz veya deniliyor. Bu -eğer benim bildiğim yanlış değilse- devlet bürokrasisinde aşağı bir kademeye dönük yazışmalarda kullanılan bir ifadedir. Milletvekilleriyle komisyon üyeleri arasında hiyerarşik bir ilişki yoktur. Zatıaliniz bu Komisyonun Başkanısınız, Komisyonu temsil yetkisine sahipsiniz ve hepimiz adına da elbette yeri geldiğinde bu yetkiyi kullanırsınız ama Komisyon milletvekillerine gönderilen mektup herhâlde Bilgilerinizi rica ederim. le bitmez. İstirham ediyorum, bundan sonra aranızda bulunmayacak bir arkadaşınız olarak sonraki dönemlerde de özellikle dikkate alınması umuduyla söylüyorum, milletvekilliğinin üzerinde hiyerarşik herhangi bir makam yoktur, Cumhurbaşkanı da dâhil olmak üzere söylüyorum, milletvekilliğinin üzerinde bir makam yoktur. Bu nedenle BAŞKAN Bir şey soracağım Sayın Ekşi. Bu yeni mi dikkatinizi çekti? Daha önceden farklı bir uygulama OSMAN OKTAY EKŞİ (İstanbul) Daha öncelerde dikkatimi çekmemiş olabilir. BAŞKAN Onu ben merak ediyorum. Benim çünkü hiç bugüne kadar dikkatimi çekmedi. OSMAN OKTAY EKŞİ (İstanbul) Yani, istirham ediyorum, bu Meclisin kimliğine, görmesi gereken saygıya aykırı pek çok örnek taşıyorum zihnimde, bunlar da azalsın diye uğraşıyorum, onlardan biri bu olduğu için dikkatinize sunma gereğini duydum. Birinci nokta bu Sayın Başkan. Eminim ki sizin kişiliğinizle ilgili izlenimlerim böyle bir hatayı bir daha tekrar etmeyi engelleyecektir. İkincisi, Sayın Başkan, az önce arz ettiğim gibi -birkaç dakika geç kaldığım için- Dışişleri Bakanlığı adına verilen bilgiyi tam olarak tabii duyamadım ama merak ettim bu anlaşmayı dün akşam incelerken. Hangi ihtiyaç Katar la bizim aramızda, bir ifadeye göre karşılıklı, bir başka yerden bakınca da tek taraflı olarak silahlı kuvvetleri öbür ülke topraklarında bulundurmayı gerektiriyor? Doğrusu bunu kendi bilgimle bulamadım, yanıtlayamadım. Umarım Dışişleri Bakanlığı adına ve Millî Savunma Bakanlığı adına burada bulunan dostlarımız bu konuda bilgi verirler. Merak ettiğim bir nokta daha var. Hangi Arap ülkesiyle biz böyle karşılıklı asker konuşlandırma anlaşması yaptık ve bu anlaşmalara dayalı olarak Türk Silahlı Kuvvetlerinden hangi nedenle, ne kadar askerî personel -varsa- o ülke topraklarında konuşlandırıldı? Konuşlandırmak kavramı askerî bir kavram olduğu için, bendeniz de kendimi sınırlayarak o konuda fazla bir şey söylemek istemiyorum ama bunun, askerî açıdan birliklerin belirli bir yerde uzunca bir süre bulundurulması anlamına geldiğini düşünerek anlaşmanın niçin bu konuşlandırmaya ilişkin hüküm taşıdığını ayrıca merak ediyorum. İstirham ettiğim husus, bu konuda da aydınlatılmak. Anlaşmanın takdim yazısında Katar topraklarında Türk Silahlı Kuvvetlerinin konuşlandırılmasından söz ediliyor ama içeride, gerekçede, karşılıklı taraflar arasında kuvvetlerin konuşlandırılması, iş birliğinin güçlendirilmesi için mekanizma kurulmasından söz ediliyor. Bir de izin verirseniz, karşılıklılık, birinci maddede olacak, eğer yanlış anlamadıysam Onu arıyorum ama şu anda bulamadım. Karşılıklı silahlı kuvvetlerin öteki ülke topraklarında konuşlandırılacağına ilişkin hüküm var diye konuşuyorum. Eğer yanlışım varsa düzeltilmesinden mutluluk duyacağım. Eğer öyleyse, benim bu beyanımla ilgili değerlendirmemde bir yanılgı yoksa Katar silahlı kuvvetlerinin Türkiye de nerede, niçin, hangi amaçla konuşlandırılması söz konusudur, bunu ben merak ediyorum. Son bir nokta Sayın Başkan, bu bir askerî iş birliği anlaşması, niteliği itibarıyla. Onun içinde terörizmle mücadele iş birliğinin de yer almasını, doğrusu, anlaşmanın yapısıyla uyumlu hissetmedim. Bu konuda da, hangi ihtiyaçla bu hüküm konmuştur, açıklanırsa sevinirim. Son bir nokta, izin verirseniz, sözlerimi tamamlarken aklıma geldi: Mutabakata varacakları herhangi bir başka alanda iki ülkenin Şöyle söyleyeyim, tekrar ediyorum: Mutabakata varacakları herhangi bir başka alanda iş birliğine ve Katar devletinde konuşlandırılmak üzere personel ve ekipman gönderilmesine müsaade ederler. diyor anlaşmanın 4 üncü maddesinin sonu. Zatıalinizin de üye olduğu dönemde ve Sayın Volkan Bozkır ın başkan olduğu dönemde burada sayısız defa bu anlaşmalarda net olmayan bağlantı hükümlerinin çok büyük sakıncalar doğuracağını ifade ettik. Bendeniz ifade edenlerden biriyim, pek çok arkadaşımız burada bu hususun anlaşmalarda dikkate alınmasını, iki ülkenin yükümlülüklerinin anlaşmaya net olarak konmasını ısrarla talep ettik. Son gelen anlaşmalarda, karşımıza gelen anlaşmalarda bu pek yoktu. Yani

3 Komisyon : Dışişleri Giriş : Tarih : 02/03/2015 Stenograf : Kayıt: Dışişleri Sayfa: 3 buradaki ricalar, buradaki istekler dikkate alınmış gibiydi. Şimdi, burada, bu 4 üncü maddenin birinci fıkrası diyeyim yahut giriş fıkrası, orada, herhangi bir başka alanda iş birliğinin neleri kapsayabileceğinin hiç değilse burada net olarak ifade edilmesini istirham ediyorum. Teşekkür ederim Sayın Başkan. BAŞKAN Teşekkür ediyorum Sayın Ekşi. Buyurunuz Sayın Hükûmet temsilcimiz, bunu cevaplayalım. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI MÜSTEŞAR YARDIMCISI BÜYÜKELÇİ ÜMİT YALÇIN Söz konusu anlaşmanın ihtiyacı ülkemizin hem Katar la ikili ilişkileri ve iş birliği hem de bölgesel konulara bakışıyla izah edilebilir. Hem bizim Körfez de diğer Arap ülkeleri olan Suudi Arabistan, Umman, Kuveyt ve Birleşik Arap Emirlikleri yle daha önce yaptığımız askerî iş birliği anlaşmalarıyla hem de Katar la daha önce yine yaptığımız başka askerî iş birliği anlaşmalarıyla uyumlu bir anlaşma olduğu düşünülmektedir. Bizim de dünyaya stratejik bakışımızın önemli bir unsuru olarak bu anlaşmayı görmekteyiz. Hem ikili hem bölgesel bazda bölgenin güvenlik ve istikrarını desteklemek ve buna katkı yapmak amacı güdülmüştür. Türkiye nin bölgedeki hem siyasi hem ekonomik hem sosyal nüfuzuna, askerî savunma sanayi iş birliği, eğitim, tatbikatlar gibi konularda da dediğim gibi, daha önce saydığım ülkelerle yaptığımız anlaşmaların devamı niteliğindedir. Esasen, konuşlandırma meselesi Eğitim ve ortak tatbikat amacıyla diye belirtilmiştir. Ayrıca, söz konusu konuşlandırmanın daha sonra ilgili birimler, askerî birimler arasında bir mutabakatla yeniden belirleneceği de izah edilmiştir. O bakımdan, bu anlaşmanın hem ikili hem bölgesel ilişkilere hem stratejik bakışımıza hem de daha önce Katar la ve diğer Körfez deki ülkelerle imzaladığımız Savunma Sanayi, Askerî İş Birliği Çerçeve Anlaşması, Askerî Alanda Mutabakat, Askerî Eğitim İş Birliği Muhtırası gibi belgelerle uyumlu ve devam niteliğinde olduğu için bunun da yararlı bir anlaşma olacağına inandık. Dediğim gibi, söz konusu konuşlandırma eğitim ve ortak tatbikat amacıyla, ayrıca, zamanı geldiğinde, ihtiyaç duyulduğunda askerî birim ve kuruluşlar arasında varılacak yeni bir teknik mutabakatla şekillenecek. Söyleyebileceklerim bu kadar şu aşamada. BAŞKAN Burada mutabakata varacakları herhangi bir başka alanda iş birliğine müsaade edecekleri ifadesiyle ilgili, Sayın Ekşi nin gündeme getirdiği maddeyle ilgili. Bu hangi ihtiyaçtan kaynaklanmaktadır, onu biraz daha açıklığa kavuşturabilirsek DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI MÜSTEŞAR YARDIMCISI BÜYÜKELÇİ ÜMİT YALÇIN Orada geniş tutulmasına çalışılmış. Esasen 4 üncü maddede, 1, 2, 3 ten başlayarak çok geniş bir şekilde 13, 14, 15, 16 diye de sayılmış. Bu iş birliğinin hem eğitim hem lojistik hem askerî hem savunma hem savunma sanayi hem terörizmle mücadelede diye giderken, geniş bir alanda yorumlanabilmesine imkân sağlamak için söylenmiş. Başka spesifik bir nedeni olduğunu düşünmüyorum onun. OSMAN OKTAY EKŞİ (İstanbul) Sayın Başkan, müsaade eder misiniz? BAŞKAN Sayın Ekşi, kısaca OSMAN OKTAY EKŞİ (İstanbul) Tabii, kısaca Efendim, lütfettikleri bilginin yeterli olmadığını kısaca ifade edeyim ama asıl söylemek istediğim şu: 16 madde yahut 16 şık sayılıyor, yetmiyor bir de Başka herhangi bir alan söz konusu olursa orada da iş birliği yapacağız. deniyor. Bu iki ifade birbiriyle çelişen bir tabloyu ortaya koyuyor. Eğer 16 şık sayıldıysa zaten ihtiyaçlar tek tek sayılmış demektir. Bir sonrakine 17 yle başlayıp ye kadar sürebilecek ihtimalleri içeren bir ifade kullanmaya sanıyorum ki hem ihtiyaç yoktur hem de doğru değildir. Bunu kayıtlara geçirmek istedim. BAŞKAN Teşekkür ederiz Sayın Ekşi. Sayın Korutürk, buyurun. OSMAN TANEY KORUTÜRK (İstanbul) Teşekkür ederim Sayın Başkan. Sayın Başkan, ben de aynı konuya gireceğim. Sayın Ekşi birtakım tereddütlerini ve bu anlaşmayla ilgili açık kalan noktaları belirtti. Onlara, tabii, ben de katılıyorum o söylediklerine. Bu anlaşma esasında ilginç bir anlaşma. Yani bu anlaşma benim şimdiye kadar burada dört sene Dışişleri Komisyonunda yapmış olduğum çalışmalar sırasında başka ülkelerle yapılan askerî iş birliği anlaşmalarından farklı bir anlaşma. Zaten bu şeye de baktığınız zaman, elinizdeki belgeleri de izlediğiniz zaman, tetkik ettiğiniz zaman görüyorsunuz ki zaten Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti ile Katar Devleti Hükûmeti Arasında Askerî Alanda Eğitim, Teknik ve Bilimsel İş Birliği Anlaşması diye bir anlaşma 23 Mayıs 2007 tarihinde imzalanmış ve yürürlükte. Şimdi, böyle olduktan sonra, bu anlaşmanın tek amacının kuvvet konuşlandırması olduğu görülüyor ve onu perdeleyecek birtakım ifadeler var bunun içerisinde. Ben, Sayın Müsteşar Yardımcısının söylemiş olduğu gibi, bu konuşlandırma işinin eğitim, savunma sanayi, ortak askerî tatbikatla bağlı olduğuna dair bir ifade burada, Türkçesinde de, İngilizcesinde de görmedim. ve diyor çünkü bağlamında demiyor. Diyor ki: İşbu anlaşmanın amacı askerî eğitim, savunma sanayi, ortak askerî tatbikat ve taraflar arasında kuvvetlerin konuşlandırılması alanında iş birliğinin güçlendirilmesi. Kuvvetlerin konuşlandırılması arasında bir iş birliği söz konusu olmaz ancak bu konuda bir anlaşma yapılır

4 Komisyon : Dışişleri Giriş : Tarih : 02/03/2015 Stenograf : Kayıt: Dışişleri Sayfa: 4 ve kuvvet konuşları, bunun amacını çok açık şekilde bu Komisyonun bilmesi lazım. Yani, arkasından, zamanı geldiğinde genişletileceğinden de bahsediliyor. Nedir bunun maksadı, onu anlamamız lazım. Bunun maksadı Eğit, donat. demiş olduğumuz ve birtakım silahlı muhalefet güçlerini Suriye de mücadeleye sürmek üzere yapılacak olan eğitimlerin Katar la mı bizim bir birliğimiz tarafından verilmesi ve onun için orada bir eğitim birliğinin konuşlandırılması mı? Yoksa, biliyorsunuz, Katar aynı zamanda Amerikan Merkezî Kuvvetler Komutanlığı, CENTCOM un da üssünün bulunduğu yerdir. CENTCOM nezdinde bir task force dedikleri görev kuvveti mi oluşturuluyor ve bu görev kuvvetine Türkiye de mi katkıda bulunacak? Çünkü burada, okuduğunuz zaman, Deniz Kuvvetlerinden, Hava Kuvvetlerinden ve Kara Kuvvetlerinden de bahsediliyor. Bu, üstü bir sis perdesi içerisinde önümüze gelmiş bir anlaşma. Bu şekliyle bu anlaşmanın bu Komisyondan geçmesi doğru olmaz, Genel Kurulda da bu konunun ele alınması doğru olmaz diye düşünüyorum. Bu konuda çok açık bilgi verilmesi lazım Dışişleri Komisyonuna ve oradan da Büyük Millet Meclisine. Şimdi, buraya baktığınız zaman, Terörizmle iş birliği de niçin bunun içerisinde yer alıyor? diye sordu Sayın Ekşi. Terörizmle iş birliğinin de bunun içerisinde yer alması benim biraz önce söylemiş olduğum düşünceleri bir şekilde doğruluyor gibi olabiliyor. Yani bu, Katar la birlikte o bölgede bir operasyon hazırlığı mı var, yoksa eğitim hazırlığı mı var, ne var, onu anlamak lazım. Geri kalan anlaşmanın içerisine baktığınız zaman, esas bunun hep konuşlandırılacak olan kuvvetler neye tabi, kime tabi, nasıl gelecek, nasıl gidecek, onlarla ilgili. Bu da Anayasa nın 92 nci maddesiyle ne kadar uyuşuyor, ona da bir bakmak lazım. Yurt dışında askerî birlik konuşlandırmak Anayasa nın 92 nci maddesine göre Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına tabi bir tezkere geçmesi lazım. Bütün bu konularda bir açıklık bekliyorum. Çok teşekkür ediyorum. BAŞKAN Teşekkür ediyorum Sayın Korutürk. Buyurunuz Sayın Hükûmet temsilcimiz. Bu konuda arka planla ilgili daha doyurucu bir açıklama Komisyonumuza yapabilirseniz memnun oluruz. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI MÜSTEŞAR YARDIMCISI BÜYÜKELÇİ ÜMİT YALÇIN Şimdi, birincisi, bu Anayasa nın 92 nci maddesiyle ilgili. Zaten anlaşma yapılmasının ve yüce Meclise sunulmasının sebebi o. Meclis tarafından uygun bulunduğu zaman zaten bu uluslararası anlaşma statüsüne geleceği için bu yüzden Meclisin onayına sunulmuş ve yapılmış bir anlaşma. İkincisi, bu konuşlandırma konusu dediğim gibi 4 üncü maddede şekillendirilmiş, detaylandırılmış ve yine orada da eğitim ve ortak tatbikat amacıyla Katar devleti topraklarında konuşlandırmadan bahsediyor. Üçüncüsü, bu konuşlandırma bu anlaşmayla otomatik olacak bir şey değil, daha sonra ihtiyaç doğduğunda tekrar teknik olarak bir mutabakatı ve onun da onayı sürecini gerektiriyor. Bunları söyleyebilirim. Ayrıca, birtakım şu anda güncel ihtiyaçların belirlenmesiyle daha sonra ileride ortaya çıkabilecek ihtiyaçları da belki ayırmak bakımından öyle bir ifade kullanılmış olabilir daha genel anlamda. Söyleyebileceklerim bunlar. BAŞKAN Peki yani jeopolitik gelişmeler açısından bakıldığında bu anlaşmayı önceliklendiren bölgede farklı bir gelişme yaşandı mı? Mesela İngiltere nin, Amerika nın faaliyetleri olabilir, bu konuda da ufak bir DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI MÜSTEŞAR YARDIMCISI BÜYÜKELÇİ ÜMİT YALÇIN Tabii, yani İngiltere nin, Fransa nın, Amerika nın oralarda çeşitli askerleri konuşlandırmaları, üsleri var. En son hatta Bahreyn de İngiltere nin vardı. Ama mesele sadece Onların var bizim de olsun. anlamında değil, bunlar tabii ki perde arkasında olan, tarihin içinde olan, en yakında da Bahreyn de olan bir gelişme ama bu bölgeyle son yıllarda bu kadar yoğun ilişkilerimiz varken ve her alanda geliştirmişken bölgenin karşılaştığı birçok riske karşı da Türkiye'ye ihtiyaç duydukları ve Türkiye'den talep ettikleri bir alanda, ki Katar önermişti bunu, bizim de bu talebe ve ihtiyaca cevap vermemizin bölgesel, tarihsel bir sorumluluğumuz olduğuna da inandığımız için. OSMAN TANEY KORUTÜRK (İstanbul) Sayın Başkan BAŞKAN Sayın Korutürk, kısaca OSMAN TANEY KORUTÜRK (İstanbul) Hayır, çok kısa bir şey söyleyeceğim. Sayın Ekşi Başka bir Arap ülkesiyle böyle bir birlik konuşlandırma şeklinde, kuvvet konuşlandırma şeklinde anlaşmanız var mı? diye sormuştu. Bir de onun cevabını rica edeyim. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI MÜSTEŞAR YARDIMCISI BÜYÜKELÇİ ÜMİT YALÇIN Yani ileride de bu tip benzer anlaşmalar, başta Körfez ülkeleriyle ve diğer ülkelerle de, Arap ülkeleriyle de olabilir, yani onlarla da öyle. OSMAN TANEY KORUTÜRK (İstanbul) Şu anda yok. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI MÜSTEŞAR YARDIMCISI BÜYÜKELÇİ ÜMİT YALÇIN Konuşlandırma anlamında. Yoksa, geri kalan bütün içerikle ilgili birçok Arap ülkesiyle var zaten. Sayın Ali Haydar Öner, buyurunuz. ALİ HAYDAR ÖNER (Isparta) Teşekkürler Sayın Başkan.

5 Komisyon : Dışişleri Giriş : Tarih : 02/03/2015 Stenograf : Kayıt: Dışişleri Sayfa: 5 Hangi acil ihtiyaçtan karşılandığı anlaşılamayan bir tasarruf Çünkü 19 Aralıkta anlaşma imzalanmış, 10 Şubatta Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına gönderilmiş, 20 Şubatta da Komisyona intikal etmiş. Bugün ayın kaçı? 2 Mart. Yani Komisyonda da olağan toplantı gündeminde görüşülmüyor. Bizim toplantılarımız çarşambaları oluyor, bazen perşembeleri oluyor. Benim anımsayabildiğim kadarıyla ilk defa pazartesi günü oluyor ve 3 defa toplantı saati değiştirilerek, gümrükten mal kaçırırcasına bir girişimle karşı karşıya olduğumuzu düşünüyorum. Türkçede çok güzel bir söz var: Acele işe şeytan karışır. Birleşmiş Milletlerin bu doğrultuda bir kararı var mı? Üyesi olduğumuz NATO nun bu doğrultuda bir planı, programı, tavsiyesi, iması var mı? Sayın Cumhurbaşkanı Katar a gitmeden önce veya gittikten sonra böyle bir şey öngörmüş. Katar ne kadar stratejik önemi olan bir ülke ki? Daha stratejik açıdan önemli olan ülkeler var. Bildiğimiz kadarıyla Katar bir krallık, yarı emirlik, yarı krallık ama antidemokratik niteliği ortada. Acaba Katar da da Arap Baharı ndan mı korkuluyor yoksa gerçekten uluslararası bir iş birliğine mi ihtiyaç duyuluyor? İhtiyaç duyuluyorsa, bunun, Birleşmiş Milletlerde veya NATO da işaretleri olur, o doğrultuda hareket edilir. Zamanı geldiğinde muğlak bir kavram. Niye şimdi geldi, şimdi zamanı mı peki? Diğer Arap ülkeleriyle yok ve biz Dışişleri Komisyonunda genel olarak mutabık kalarak tasarıları kabul ediyoruz, Genel Kurula sevk ediyoruz. Bu girişim bize pek hayra alamet bir girişim gibi görünmüyor. Teşekkür ediyorum. Cevabı almadan kısa bir açıklama yapayım. Komisyon toplantımızın bugün bu saatte yapılması sadece pratik sebeplerden kaynaklanıyor. Öncelikli olarak ben Dışişleri Komisyonu ve Savunma Komisyonu Başkanları Toplantısına katılmak için Litvanya ya gideceğim Çarşamba günü, aynı zamanda da hafta içi Meclisimiz çok geç saatlere kadar, sabahlara kadar mesai yaptığı için Komisyon üyelerimizi daha uygun bir zamanda toplantıya davet etme düşüncesiyle ve pratik nedenlerle Komisyon toplantı saatimizde değişiklikler yaşandı. AK PARTİ grup toplantısını da düşünerek değişiklik, tekrar değişmek durumunda kaldı, yoksa Katar la ilgili anlaşmayla ilgili olmadığını ifade edebilirim. Sayın Hükûmet temsilcimden ALİ HAYDAR ÖNER (Isparta) Ben şunu çıkarabilir miyim Sayın Başkanım izninizle? Yani AK PARTİ grup toplantısı dediğiniz toplantı da salıdan pazartesiye alındı. BAŞKAN Pratik nedenlerden kaynaklandı. ALİ HAYDAR ÖNER (Isparta) Haftaya yeniden iç güvenlik paketi söz konusu, yeniden mi on sekiz buçuk saat, yirmi saat, on dört saati aşan sürelerde çalıştırılmaya icbar edileceğiz? Ama tak diye bir emir geldi bugünlerde şak diye yapılmaya kalkışılmasın. BAŞKAN İnşallah muhalefetle iş birliği içinde daha güzel çalışmalar ortamı içerisinde ALİ HAYDAR ÖNER (Isparta) Her makul konuda iş birliği yapmaya hazırız efendim. BAŞKAN iç güvenlik yasasında da çok uzun saatlere kalmadan mesaiyi bitirme imkânı olur. Sayın Hükûmet temsilcimiz, Sayın Ali Haydar Öner Bey in yorumları üzerine açıklama yapmak ister misiniz? DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI MÜSTEŞAR YARDIMCISI BÜYÜKELÇİ ÜMİT YALÇIN Birkaç cümle arz edeyim. Bu anlaşmayı şu anda Katar onayladı, bu yüzden de gerekli çalışmaları ve komisyonların kurulabilmesi için onların da onaylamasını takiben ve bizim buna karşılık olarak komisyonlarımızı hazırlayabilmemiz için bu anlaşmanın onaylanmasında acele ettik. İkincisi: Katar ın tabii Körfez de ve civarımızda stratejik öneminden bahsedildi. Türkiye nin Körfez İşbirliği Konseyi yle stratejik diyalogla başlayan ve son dönemde yoğunlaşan ilişkileri var. Hem ekonomi alanında hem siyaset ve kültür alanında ve birçok alanda son yıllarda yoğun ziyaretler ve temaslarla bu ilişkileri geliştirme gayreti içindeyiz. Bu Körfez İşbirliği Konseyi nin stratejik diyalog kapsamında toplantıları askerî boyuta da taşıma niyetimiz var. Ayrıca son dönemde Bakanımızın ziyaretleri ve en son bugün Cumhurbaşkanımızın Suudi Arabistan ziyareti de Körfez le olan yoğun trafiğimizin diğer göstergeleri. Bu bakımdan Körfez in stratejik önemi ve bunun içinde Katar ın ve diğer Körfez ülkelerinin de önemi izahtan varestedir düşünüyorum. Saygılarımla. ALİ HAYDAR ÖNER (Isparta) Bir küçük not: Zaten 2007 de de 23 Mayısta imzaladığımız bir anlaşma var, Askerî Alanda Eğitim Teknik ve Bilimsel İşbirliği Anlaşması var. Bu çok farklı bir anlaşma, diğer ilişkileri sürdürmek için 2007 tarihli anlaşmanın yeterli olduğu kanısındayım. TUNCA TOSKAY (Antalya) Teşekkür ederim Sayın Başkan. Şimdi, iki ülke arasında karşılıklı askerî alanda bir anlaşma.

6 Komisyon : Dışişleri Giriş : Tarih : 02/03/2015 Stenograf : Kayıt: Dışişleri Sayfa: 6 Ben ilk önce buradaki değerli bürokratlarımızdan bu Katar dediğimiz ülkenin kara, hava ve deniz kuvvetleri, cesameti, silah gücü konusunda bilgi edinmek istiyorum. Karşılıklı olarak iş birliği yaptığımız silahlı kuvvetlerin eni boyu nedir, bunu bir bilelim. İkincisi: Asker konuşlandırılması konusu çok konuşuldu, çoğuna katılıyorum. Sayın Müsteşar Yardımcımız hemen hemen bu konudaki bütün sorulara cevap verirken Körfez e stratejik bakış açımız diyor. Lütfen ben, Dışişleri Bakanlığının somut olarak bu Körfez e stratejik bakış açısı nedir, onu öğrenmek istiyorum. Bir madde daha var, 2 nci maddenin (2) nci bendi var: Bir anlaşmada bu 2 nci maddenin (2) nci bendi gibi yazılmış bir cümle çok enteresan: İhtiyaç durumunda, imkân dâhilinde, üzerinde mutabakata varılacak usullere göre. Ya, şu 2 nci bendi bu anlaşmaya yazmasak bu anlaşmanın uygulanması bakımından size engel teşkil edecek herhangi bir şey olabilir mi? Bu kadar muğlak bir ifadeyi biz burada niye onaylayalım? Bunun içine her şey girer. Bu konuda da ben bilgi rica edeceğim. BAŞKAN Teşekkür ediyoruz Sayın Toskay. Buyurun, Sayın Hükûmet temsilcimize söz veriyorum. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI MÜSTEŞAR YARDIMCISI BÜYÜKELÇİ ÜMİT YALÇIN Bu Katar ın askerî durumunu size yazılı olarak arz edelim. Belgenin stratejik bakımdan önemi, hem tarihsel olarak hem ekonomik olarak hem siyasi olarak bu bölgedeki ülkelerle birçok yönden köklü, derin bağlarımız var. Bunların hepsiyle hem tarihte kültürel hem günümüzde yoğun ilişkiler geliştirdik ve geliştiriyoruz. Bu bölgenin ve oradaki zenginliklerin, kaynakların, Körfez in dünyanın diğer taraflarına açılımda önemli rolü var. Bu bakımdan, Türkiye'nin bu bölgeyle ve bütün civar bölgelerle olduğu gibi, Kuzey Afrika yla, Orta Doğu yla, Kafkasya yla, Balkanlarla olduğu gibi geçmişten gelen yoğun girift ilişkileri var. Bu ilişkilerin her biri bizim bu bölgeyle ve bu ülkelerle geleceğimiz olduğunu, onlarla şu ana kadar getirdiğimiz ilişkileri daha da kapsamlı hâle getirmenin bizim yararımıza, avantajımıza olduğunu gösteren olaylardır. Bu yüzden, bizim buraya bakışımız stratejik derken hem geleceğe dönük hem uzun vadeli demek istedim hem de geçmişten geleceğe taşıdığımız birçok unsurun bizim birtakım anlaşmalarla -kültür, ekonomi, askerî, savunma sanayi- pekiştirmek, yoğunlaştırmak ve bunlardan azami fayda sağlamak olduğunu söylemek istedim. Katar la ilgili askerî durumu da, dediğim gibi, size yazılı olarak tek tek bütün güçleri itibarıyla arz ederim. TUNCA TOSKAY (Antalya) 2 nci maddenin (2) nci bendiyle ilgili bir sorum vardı. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI MÜSTEŞAR YARDIMCISI BÜYÜKELÇİ ÜMİT YALÇIN Tamam, anladım efendim. Başta söylediğim gibi -bu diğer bir madde için de söylenmişti- yani şu anda tespit edilen gündelik ihtiyaçlar buraya sıralanmış durumda bu anlaşmada ve zamanı geldiğinde, dediğim gibi, konuşlandırma da dâhil teknik gruplar arasında tekrar mutabakata varılacak unsurlar var. Bu da daha ileride tekrar yeni ihtiyaçlar ortaya çıkması durumuna matuf olarak konmuş bir madde. TUNCA TOSKAY (Antalya) Sayın Başkanım BAŞKAN Buyurun Sayın Toskay. TUNCA TOSKAY (Antalya) Bunu anlıyorum da o zaman şöyle oluyor: Yani, bu anlaşmayı siz biraz evvel söylediğimiz 2 nci maddenin (2) nci bendi üslubunda yazılmış 4 tane maddeyle getirseniz ve buradan geçirseniz biz burada hiçbir teknik detayla da uğraşmayız o zaman, o da mümkün. Ama, bu 2 nci maddenin (2) nci bendine ihtiyaçlar bunu gerektirdi diye sizin atacağınız adımlar mutlaka Türkiye Büyük Millet Meclisinin denetimini ve bilgi sahibi olmasını gerektiren konular da olabilir. Biz bu maddelerden, açıkça söyleyeyim, Dışişleri Komisyonunda -ben kendi hesabıma söyleyeyim- bu tarzda yazılmış maddelerden rahatsızız. BAŞKAN Sayın Yalçın, bu konuyla ilgili Komisyonumuza ifade edebileceğiniz ek bir değerlendirme var mı? DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI MÜSTEŞAR YARDIMCISI BÜYÜKELÇİ ÜMİT YALÇIN Yok efendim. Söz almak isteyen veya soru sormak isteyen Komisyon üyelerimiz olmadığı hasebiyle bunun dışında, tasarının tümü üzerinde görüşmeler tamamlanmıştır. Tasarının maddelerine geçilmesini oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir. Tasarının 1 inci maddesini okutuyorum: TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ İLE KATAR DEVLETİ HÜKÜMETİ ARASINDA ASKERİ EĞİTİM, SAVUNMA SANAYİİ İLE KATAR TOPRAKLARINDA TÜRK SİLAHLI KUVVETLERİNİN KONUŞLANDIRILMASI KONUSUNDA İŞBİRLİĞİ ANLAŞMANIN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN TASARISI MADDE 1- (1) 19 Aralık 2014 tarihinde Ankara'da imzalanan Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Katar Devleti Hükümeti Arasında Askeri Eğitim, Savunma Sanayii ile Katar Topraklarında Türk Silahlı Kuvvetlerinin Konuşlandırılması Konusunda İşbirliği Anlaşması nın onaylanması uygun bulunmuştur. BAŞKAN Kabul edenler Kabul etmeyenler Kabul edilmiştir.

7 Komisyon : Dışişleri Giriş : Tarih : 02/03/2015 Stenograf : Kayıt: Dışişleri Sayfa: 7 Tasarının 2 nci maddesini okutuyorum: MADDE 2- (1) Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer. BAŞKAN Kabul edenler Kabul etmeyenler Kabul edilmiştir. Tasarının 3 üncü maddesini okutuyorum: MADDE 3- (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür. ALİ HAYDAR ÖNER (Isparta) Madde üzerinde söz almak istiyorum. BAŞKAN Madde üzerinde mi? ALİ HAYDAR ÖNER (Isparta) Evet. BAŞKAN Buyurun. ALİ HAYDAR ÖNER (Isparta) Şimdi, Körfez girişinde daha stratejik konumda olan Birleşik Arap Emirlikleri var. Onlarla da böyle bir iş birliği düşünülüyor mu? Teşekkürler. BAŞKAN Sayın Hükûmet temsilcimize yöneltildi soru. Buyurun. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI MÜSTEŞAR YARDIMCISI BÜYÜKELÇİ ÜMİT YALÇIN Birleşik Arap Emirlikleri yle savunma sanayi alanında iş birliği mutabakat muhtıramız var. ALİ HAYDAR ÖNER (Isparta) Konuşlandırma şeklinde DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI MÜSTEŞAR YARDIMCISI BÜYÜKELÇİ ÜMİT YALÇIN Onu arz etmeye çalışıyorum. ALİ HAYDAR ÖNER (Isparta) Peki. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI MÜSTEŞAR YARDIMCISI BÜYÜKELÇİ ÜMİT YALÇIN İlişkilerimiz bu askerî ve savunma sanayisi alanında bazı dokümanlarla belirlenmiş. Daha önce de arz ettiğim gibi, gelecekte Körfez deki diğer ülkelerle de buna benzer anlaşmalar, mutabakatlar yapmamız düşünülen bir şeydir. 3 üncü maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Kabul edilmiştir. Tasarının tümünü oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Tasarının tümü kabul edilmiştir. Özel sözcülerle ilgili önergeyi okutuyorum: Dışişleri Komisyonu Başkanlığına (1/1038) esas numaralı Kanun Tasarısı nın Komisyon raporu hakkında İzmir Milletvekili Rıfat Sait, Şanlıurfa Milletvekili Mehmet Kasım Gülpınar ve İstanbul Milletvekili Osman Aşkın Bak ın özel sözcüler olarak atanmasını teklif ederim. Ahmet Berat Çonkar İstanbul Dışişleri Komisyonu Başkanı BAŞKAN Kabul edenler Kabul etmeyenler Önerge kabul edilmiştir. Komisyon raporuna muhalefet şerhi koymak isteyen üyelerimiz varsa 4 Mart 2015 Çarşamba günü saat ye kadar muhalefet şerhlerini Komisyon bürosuna iletmeleri gerekmektedir. Millî Savunma Bakanlığı temsilcilerimize çok teşekkür ediyoruz. Gündemin 2 nci maddesine geçiyoruz. Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Merkez Anlaşmasının Ekinde Değişiklik Yapılmasına ve KEİ Merkezinin Kalıcı Olarak Taşınmasının Usullerine İlişkin Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Anlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı nı görüşmeye başlıyoruz. (1/1036) esas numaralı Tasarı 30 Ocak 2015 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulmuş ve 20 Şubat 2015 tarihinde Komisyonumuza havale edilmiştir. Sözü, Dışişleri Bakanlığı temsilcimize veriyorum. Buyurunuz Sayın Yalçın. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI MÜSTEŞAR YARDIMCISI BÜYÜKELÇİ ÜMİT YALÇIN Malumları olduğu üzere, Karadeniz Ekonomik İşbirliği ülkemizin girişimleriyle 1992 de İstanbul Zirvesi sırasında yayınlanan bir deklarasyonla kurulmuş, daha sonra 12 üyeye ulaşmıştır. KEİ nin amacı, Karadeniz havzasında barış, istikrar ve refah bölgesi oluşturmak ve KEİ üyesi ülkelerin potansiyellerinden, coğrafi yakınlıklarından ve ekonomilerinin birbirlerini tamamlayıcı özelliklerinden yararlanarak ikili ve çok taraflı ekonomik, teknolojik ve sosyal ilişkileri çeşitlendirip geliştirmektir. KEİ başlangıçta siyasi deklarasyona dayalı bir bölgesel iş birliği gelişimi niteliği taşımaktaydı, daha sonra 10 Mart 1994 tarihinde İstanbul da KEİ Uluslararası Daimi Sekretaryası kuruldu ve 1 Mayıs 1999 tarihinde de KEİ nin temel yasası

8 Komisyon : Dışişleri Giriş : Tarih : 02/03/2015 Stenograf : Kayıt: Dışişleri Sayfa: 8 uluslararası bir anlaşma olarak yürürlüğe girdi. KEİ temel yasasının yürürlüğe girmesinden sonra 27 Nisan 2000 tarihinde Kişinev de Türkiye ile Karadeniz Ekonomik İşbirliği arasında Merkez Anlaşması imzalandı ve bu anlaşmayla İstanbul daki Müşir Fuat Paşa Yalısı KEİ örgütünün Uluslararası Daimi Sekretaryası olarak kullanıma tahsis edildi. Ancak, zamanla söz konusu yalının doğal afetlere karşı güçlendirilmesi ve restorasyonu gereği hasıl oldu. Ev sahibi ülke anlaşmasında belirtilen sorumluluklarımız çerçevesinde sekretaryanın başka bir mekâna taşınması zorunluluğu ortaya çıktı. Bu çerçevede, 19 Haziran 2014 te Varna da gerçekleştirilen KEİ Dışişleri Bakanları Toplantısı nda sekretaryanın taşınma sürecinin kısa zamanda tamamlanmasına ilişkin bir karar kabul edildi. Bunu takiben 12 Aralık 2014 tarihinde de Selanik te yine KEİ Dışişleri Bakanları Konseyi nin 31 inci toplantısında Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti ile KEİ arasında Merkez Anlaşması nın ekinde değişiklik yapılmasına ilişkin söz konusu anlaşma imzalandı ve KEİ Sekretaryası için bir bina kiralandı ve KEİ nin kurucusu ve ev sahibi olarak sekretaryanın iyi fiziki koşullarda çalışmasına verdiğimiz önem çerçevesinde taşınmanın zamanlı şekilde gerçekleşmesini sağlanmasını amaçlayan anlaşmanın onaylanması Komisyonun yüksek takdirine sunuldu. Söz almak isteyen üyemiz olmadığı için tasarının tümü üzerindeki görüşmeler tamamlanmıştır. Tasarının maddelerine geçilmesini oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler Kabul etmeyenler Kabul edilmiştir. Tasarının 1 inci maddesini okutuyorum: KARADENİZ EKONOMİK İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ İLE TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ ARASINDA MERKEZ ANLAŞMASININ EKİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA VE KEİ MERKEZİNİN KALICI OLARAK TAŞINMASININ USULLERİNE İLİŞKİN KARADENİZ EKONOMİK İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ İLE TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ ARASINDA ANLAŞMANIN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN TASARISI MADDE 1- (1) 12 Aralık 2014 tarihinde Selanik'te imzalanan Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Merkez Anlaşması'nın Ekinde Değişiklik Yapılmasına ve KEİ Merkezi'nin Kalıcı Olarak Taşınmasının Usullerine İlişkin Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Anlaşma nın onaylanması uygun bulunmuştur. BAŞKAN - Kabul edenler Kabul etmeyenler Kabul edilmiştir. Tasarının 2 nci maddesini okutuyorum: MADDE 2- (1) Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer. BAŞKAN - Kabul edenler Kabul etmeyenler Kabul edilmiştir. Tasarının 3 üncü maddesini okutuyorum: MADDE 3- (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür. BAŞKAN - Kabul edenler Kabul etmeyenler Kabul edilmiştir. Tasarının tümünü oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler Kabul etmeyenler Tasarının tümü kabul edilmiştir. Özel sözcülerle ilgili önergeyi okutuyorum: Dışişleri Komisyonu Başkanlığına (1/1036) esas numaralı Kanun Tasarısı nın Komisyon raporu hakkında Rize Milletvekili Hasan Karal, Erzurum Milletvekili Fazilet Dağcı Çığlık ve İzmir Milletvekili Rıfat Sait in özel sözcüler olarak atanmasını teklif ederim. Ahmet Berat Çonkar İstanbul Dışişleri Komisyonu Başkanı BAŞKAN Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmiştir. Gündemimizin 3 üncü maddesine geçiyoruz. Antarktika Andlaşması Çevre Koruma Protokolüne Katılmamızın Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı nı görüşeceğiz. (1/1007) esas numaralı tasarı 18 Aralık 2014 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulmuş ve 22 Aralık 2014 tarihinde Komisyonumuza havale edilmiştir. Sözü Dışişleri Bakanlığı temsilcimize veriyorum. Buyurunuz Sayın Yalçın. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI MÜSTEŞAR YARDIMCISI BÜYÜKELÇİ ÜMİT YALÇIN Antarktika, bilim adamları tarafından deniz bilimleri araştırmaları, iklim değişikliğinin canlılar ve deniz seviyesi üzerindeki etkileri, balıkçılık, jeoloji, tıp, astronomi gibi alanlarda önemli araştırmaların yapıldığı bir kıtadır. Antarktika Anlaşması da 1959 tarihinde imzalanmış 12 ülke tarafından, daha sonra 1961 de yürürlüğe girmiş e gelindiğinde anlaşmaya 50 ülke taraf olmuş. Türkiye de söz konusu anlaşmaya 1995 yılında taraf olmuştur. Kıtada bu söz konusu anlaşma çerçevesinde 2 grup ülke oluşmuştur. Bir tanesi danışman devlet olarak adlandırılmaktadır. Bunlar kıtada kayda değer bilimsel araştırma faaliyeti gerçekleştiren veya

9 Komisyon : Dışişleri Giriş : Tarih : 02/03/2015 Stenograf : Kayıt: Dışişleri Sayfa: 9 bilimsel istasyon kuran devletlerdir. Bizim ise o zamana kadar herhangi bir bilimsel istasyon kurma girişimimiz olmadığı için danışman devlet olarak adlandırılmamaktaydık, danışman olmayan devlet olarak adlandırılıyorduk. Bu şekilde 21 ülke bulunmaktadır. Şimdi, danışman devlet statüsü kazanılması için ülkemizce söz konusu kıtaya bilimsel sefer düzenlenmesi ve kıtada bir bilimsel istasyon kurulması gibi planlar yapılmaktadır. Ülkelerin bilimsel istasyon kurma ve işletmeleri hâlinde kıtada çevreye zarar verilmemesi için gereken tedbirlerin alınması amacıyla hazırlanan Antarktika Anlaşması Çevre Koruma Protokolü 1991 tarihinde imzalanmış, 1998 yılında da yürürlüğe girmiştir. Türkiye nin Antarktika da bilimsel istasyon kurup işletebilmesi için Çevre Koruma Protokolüne taraf olması zorunludur. Bu durumda, tabiatıyla, ülkemiz tarafından bilimsel istasyon kurulması ve işletilmesi aşamalarında çevreye zarar verilmemesi için protokolde öngörülen tedbirlerin alınmasını gerektirecektir. Antarktika Anlaşması na ve Çevre Koruma Protokolü ne taraf olması, ayrıca bir bilimsel istasyon kurması Türkiye ye henüz hiçbir ülkenin egemenliği altında olmayan Antarktika Kıtası nın yönetiminde söz sahibi olma imkânı tanıyacak ve görünürlüğümüzü de bilimsel dünyada artıracaktır. Ayrıca, ülkemiz açısından bilimsel araştırmaların teşvik edilmesi, milletlerarası bilimsel iş birliğinin desteklenmesi, bilgi paylaşımı ve ortak projeler geliştirilmesi ve araştırmaların sonuçlarından bizim de yararlanmamız bakımından bu protokol bize imkân sağlayacaktır. Saygılarımla. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı temsilcimiz Sayın Müsteşar Yardımcısı İrfan Uzun Bey, sözü kendisine veriyorum. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI MÜSTEŞAR YARDIMCISI İRFAN UZUN Çok teşekkür ediyorum. Tabii, bu Antarktika Anlaşması yla, kıta çevresinin korunması, kıtada gerçekleştirilmesi öngörülen bilimsel ve turistik faaliyetlerle ilgili alınması gereken tedbirler ayrıntılı olarak düzenleniyor. Protokol kapsamında çevresel etki değerlendirmesi, atık yönetimi, deniz kirliliğinin önlenmesi ve ilgili tedbirler de yer almaktadır. Arz ediyorum. Teşekkürler. Söz almak isteyen? Buyurunuz Sayın Toskay. TUNCA TOSKAY (Antalya) Teşekkür ederim Sayın Başkan. Bu kadar uluslararası ilgi gördüğüne göre bu kıtanın ciddi bir önemi var ve birtakım kaynakları var herhâlde. Bu kaynaklar hakkında bize bilgi verebilir misiniz, hangi kaynaklara sahip bu kıta? Onun dışında, bu anlaşma onaylandığı takdirde Türkiye nin sefer yapma ve istasyon kurma hakkı hukuken ortaya çıkıyor, yanlış anlamadıysam, sizin verdiğiniz bilgiye göre. Yani, Türkiye Cumhuriyeti devletinin sefer yapma veya istasyon kurma gibi, yakın dönemde bir tasavvuru var mı yok mu, bir de bunu rica edeceğim. Buyurunuz. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI MÜSTEŞAR YARDIMCISI İRFAN UZUN Çok teşekkür ediyorum. Şimdi, tabii ki bu konuda herhangi bir bilimsel araştırma şu anda orada yapmadık ama dünyanın yaptığı bilimsel araştırmalar var. Biz de bu konuda, işte, bu kıtada hangi yer altı kaynakları var... Ayrıca, belki dünyada daha söz sahibi olmak için belki farklı bir konum da söz konusu olabilecektir. Bu tabii bizim Bakanlığımızın dışında bir olay ama bu iş için öncelikle bilimsel araştırma yapmamız gerekmektedir. BAŞKAN Buyurun Sayın Toskay. TUNCA TOSKAY (Antalya) Uluslararası yapılan araştırmalara göre bu Antarktika Kıtası nın doğal kaynakları hakkında herhangi bir fikrimiz var mı? Eğer bunun hakkında bizim Türkiye Cumhuriyeti devleti ve bürokrasisi olarak fikrimiz yoksa neden sefer yapalım ve neden istasyon kurma hakkını elde etmek çabası içinde olalım. BAŞKAN Buyurun Sayın Yalçın, siz cevap verin. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI MÜSTEŞAR YARDIMCISI BÜYÜKELÇİ ÜMİT YALÇIN Şimdi, bu, dünyada Antarktika nın önemi birçok bilimsel araştırmayla kanıtlanmış durumda. Dünyadaki içilebilir suların yüzde 90 ı Antarktika buzullarının içinde saklı ve muazzam bir su rezervi var. Ayrıca, araştırmalar, Antarktika da kobalt, bakır, altın, kurşun, manganez, nikel, titanyum, uranyum, çinko gibi birçok çeşitli metal ve hidrokarbon bulunduğunu göstermektedir. Jeolojik araştırmalar büyük miktarlarda petrol ve doğal gaz bulunduğunu da göstermektedir. Bunlara ilave olarak, sera etkisinin giderek arttığı günümüzde dünyadaki fazla karbondioksit miktarının yaklaşık yüzde 30 unu güney okyanusunun soğuk suları emmektedir. Son olarak, kuraklığın tehlikeli boyutlara vardığı ülkelerde de buzul kütleleri alternatif içme suyu kaynaklarının başında gelmektedir. Hele hele Antarktika nın buzullarından kopan buz dağları 5 milyar insanın ihtiyacını karşılayacak kadar çoktur. Bu miktar 688 kilometreküplük bir büyüklüğe eşittir ki dünya üzerindeki bütün nehirlerin sahip olduğu tatlı sudan daha fazla bir miktara tekabül etmektedir lı yılların sonuna gelindiğinde 7 devlet tarafından Antarktika nın belli

10 Komisyon : Dışişleri Giriş : Tarih : 02/03/2015 Stenograf : Kayıt: Dışişleri Sayfa: 10 bölgeleri üzerinde çalışmalar ve egemenlik iddiaları vardı. Bu, geçen yıllar içerisinde tüm dünyanın kolektif, ortak iş birliği alanı hâline dönüştü. BAŞKAN Sayın Toskay, çok kısa lütfen, tamamlayalım. TUNCA TOSKAY (Antalya) Teşekkür ediyorum Sayın Başkan. Sayın Müsteşar Yardımcımın verdiği bilgiler için teşekkür ediyorum. Bu, aynı zamanda, İngiltere nin ta İngiltere den kalkıp Falkland Adalarını elde tutmak için neden savaştığının de gerekçesini ortaya koyuyor. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI MÜSTEŞAR YARDIMCISI BÜYÜKELÇİ ÜMİT YALÇIN Bir de Sayın Başkan, onu unuttum belki, kayıtlar için önemli. Bir de bütün bu kaynaklar ve bunlardan istifade etmekten başka, bizim bu protokolle orada oy hakkımız da olacak. Yani, bu zamana kadar danışman olmayan devlettik, şimdi oy hakkımız olunca birçok sonuçtan biz de yararlanabileceğiz veya katkı yapabileceğiz. Sayın Ekşi, buyurunuz. OSMAN OKTAY EKŞİ (İstanbul) Sayın Başkan, teşekkür ederim. Konuşmalar bir soruyu aklıma getirdi de onun için Sayın Müsteşar Yardımcısından bilgi istirham etmek niyetindeyim. Bu kıtadaki çeşitli bölgeler üzerinde orada çalışma yapan ülkelerin uluslararası hukuk açısından hakları nelerdir, bu konuda acaba aydınlanabilir miyiz? Söz konusu kıtadaki zenginliklerden yararlanma aşamasına gelindiği zaman, bilfiil yararlanma aşamasına gelindiği zaman oradaki zenginliklerin doğuracağı ihtilaflar nasıl çözüm konusu olabilir? Bu, temelde devletlerin orayla ilgili haklarına dayalı bir savunmayı gerektirdiği için o konuda lütfen aydınlatırsanız sevineceğim. BAŞKAN Buyurunuz. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI MÜSTEŞAR YARDIMCISI BÜYÜKELÇİ ÜMİT YALÇIN Tabii, bu protokole, Antarktika Anlaşması ve bunun çevre protokolüne dâhil olmayanlar zaten orada araştırma yapamıyor, bu birincisi. İkincisi: Buna dâhil olup orada araştırma yapmak isteyen ve oraya heyet, eleman gönderenlerin de normal çalışma hakkı oluyor bu anlaşmadan kaynaklanan. Yani, hani, kuralın, kanunun olmadığı bir yer gibi değil, bu anlaşmayla bağlı olanlar araştırma yapabiliyor, buna bağlı olarak oraya gidenlerin de normal çalışma statüsü oluyor. Söyleyebileceklerim bunlar. OSMAN OKTAY EKŞİ (İstanbul) Sayın Başkanım, söz alabilir miyim? BAŞKAN Buyurun Sayın Ekşi, kısaca tekrar size söz vereyim. OSMAN OKTAY EKŞİ (İstanbul) Sayın Başkan, teşekkür ederim. Galiba ya ben kendimi iyi ifade edemedim, ya Sayın Müsteşar Yardımcımızın elindeki bilgi yeterli değil. Konu şu efendim, daha somut olarak izin verirseniz söyleyeyim: Ülke toprağı hâlinde değerlendirmeye kalkarsa bir devlet, Benim burada yaptığım araştırmalar, bulgularım, şu şu alandaki faaliyetim burada bizim bir ülke toprağına sahip olduğumuz sonucuna götürüyor bizi, buraya siz gelemezsiniz. türü bir sorun çıkarsa... Ki bu bugün yoksa bile önümüzdeki dönemde sizin verdiğiniz bilgi söylüyor onu, belki de yakın bir dönemde bir ihtilaf olarak karşımıza çıkabilecek bir husus. Bir kavli mücerretten hareketle bir şey söylemiyorum, artık somutlaşmış bir geleceği ifade ederek soruyorum: Oradaki - uluslararası hukuk açısından- devletlerin, orada protokolde imzası olan veya olmayan devletlerin durumu, statüsü nedir? DİŞİŞLERİ BAKANLIĞI MÜSTEŞAR YARDIMCISI BÜYÜKELÇİ ÜMİT YALÇIN Anladım. Demin ben yanlış anlamışım, özür dilerim. Şu anda kimsenin egemenlik hakkı yok tarih boyunca Antarktika üzerinde. O yüzden zaten bilimsel araştırmaya yönelik bir anlaşma yapılmış ve buna dâhil olanlar orada bu çalışmaları yapabilmiş. Kimsenin, herhangi bir ülkenin egemenlik hakkı olmadığı için ortak bir sunuma tabi olmuş. O yüzden de ortak egemenlik hakkı olmadığı için, bu anlaşmaya taraf ülkelerin orada bilimsel araştırma yaparken bir ülkenin çıkıp Bir dakika, o topraklar benimdi. ya da Benim. gibi bir iddiasıyla karşılaşılmadığı için bu çalışmalar süregelmiş. İleride birisi böyle bir iddiayla çıkarsa tabii, ona bu anlaşma çerçevesinde hem anlaşmaya taraf ülkeler hem de gerek uluslararası kuruluşlar gerekli hazırlığı ve yanıtı verebilirler diye düşünüyorum. Yani, şu ana kadar hiçbir ülkenin iddiada bulunmaması bize önemli bir veri diye düşünüyorum, öyle cevaplayabilirim. Sayın Bak, buyurun. OSMAN AŞKIN BAK (İstanbul) Teşekkür ederim Sayın Başkan. Tabii, şu anda dünya gündeminde olan önemli bir konu var, High North dediğimiz Kuzey Kutbu ndaki enerji kaynaklarıyla alakalı tartışmalar, iklim değişikliğiyle ilgili tartışmalar var. Tabii, Antarktika Kıtası da aynı şekilde ülkemiz

11 Komisyon : Dışişleri Giriş : Tarih : 02/03/2015 Stenograf : Kayıt: Dışişleri Sayfa: 11 açısından, orada bilimsel sefer yapılması, araştırma yapılması ve taraf olunması açısından önemli bir anlaşma diye düşünüyorum. Ben de NATO Parlamenterler Asamblesinde Bilim ve Teknoloji Komitesindeyim, şu anda da High North üzerindeki yani Kuzey Kutbu ndaki gelişmelerle ilgili, enerjiyle, deniz taşımacılığıyla ve oranın arama kurtarmayla ilgili bir rapor yazıyorum. Bu rapordan sonraki bir sonraki hedefimiz de Antarktika yla ilgili, oranın dünyadaki enerji denklemine, doğal kaynaklara olan etkisi üzerine bir çalışma yapacağız. Bu konuda bilgi vermek istedim. BAŞKAN Teşekkür ediyorum Sayın Bak. Tasarının tümü üzerindeki görüşmeler tamamlanmıştır. Tasarının maddelerine geçilmesini oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler Kabul etmeyenler Kabul edilmiştir. Tasarının 1 inci maddesini okutuyorum: ANTARKTİKA ANDLAŞMASI ÇEVRE KORUMA PROTOKOLÜNE KATILMAMIZIN UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR KANUN TASARISI MADDE 1- (1) 3 Ağustos 1995 tarihli ve 95/7172 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile katılmamız kararlaştırılan Antarktika Andlaşması nın eki niteliğinde olan Antarktika Andlaşması Çevre Koruma Protokolü ne katılmamız uygun bulunmuştur. (2) Söz konusu Protokolün eklerine ilişkin değişiklikleri onaylamaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. BAŞKAN Kabul edenler Kabul etmeyenler Kabul edilmiştir. 2 nci maddeyi okutuyorum: MADDE 2- (1) Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer. BAŞKAN Kabul edenler Kabul etmeyenler Kabul edilmiştir. 3 ücü maddeyi okutuyorum: MADDE 3- (1) Bu kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür. BAŞKAN Kabul edenler Kabul etmeyenler Kabul edilmiştir. Tasarının tümünü oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler Kabul etmeyenler Tasarının tümü kabul edilmiştir. Özel sözcülerle ilgili önergeyi okutuyorum: Dışişleri Komisyonu Başkanlığına (1/1007) esas numaralı Kanun Tasarısı nın Komisyon raporu hakkında Van Milletvekili Burhan Kayatürk, İstanbul Milletvekili Harun Karaca ve Kırşehir Milletvekili Abdullah Çalışkan ın özel sözcüler olarak atanmasını teklif ederim. Ahmet Berat Çonkar İstanbul Dışişleri Komisyonu Başkanı BAŞKAN Kabul edenler... Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmiştir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı temsilcilerimize çok teşekkür ediyoruz. Gündemin 4 üncü maddesine geçiyoruz. Tıbbi Ürün Sahteciliği ve Halk Sağlığına Tehditler İçeren Benzeri Suçlar Hakkında Avrupa Konseyi Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı. (1/924) esas numaralı tasarı 14 Mayıs 2014 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulmuş ve 26 Mayıs 2014 tarihinde Komisyonumuza havale edilmiştir. Sözü Dışişleri Bakanlığı temsilcimize veriyorum. Buyurunuz Sayın Yalçın. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI MÜSTEŞAR YARDIMCISI BÜYÜKELÇİ ÜMİT YALÇIN Söz konusu sözleşme, halk sağlığı açısında tehdit oluşturan tıbbi ürün sahteciliği ve benzeri suçların oluşturduğu küresel tehditle etkin bir biçimde mücadeleye yönelik uluslararası iş birliğimizin sağlanması amacıyla hazırlanmış ve 28 Ekim 2011 tarihinde Moskova da imzaya açılmıştır. İlaçta sahtecilik, özellikle İnternet üzerinden ilaç satışlarının kayda değer biçimde artmasıyla önemli bir sorun olarak ortaya çıkmıştır. Sözleşmeyle tıbbi ürün sahteciliği ve benzeri suçlarda yardım, yataklık ve teşebbüsün suç olarak kabul edilmesi, mağdurların haklarının korunması ve ulusal ve uluslararası iş birliğinin sağlanması amaçlanmaktadır. Sözleşme, Avrupa Konseyine üye olmayan diğer tüm devletlerin imzasına da açıktır. Sözleşme henüz yürürlüğe girmemiştir. Zira, sözleşmenin yürürlüğe girmesi için en az 3 ü Avrupa Konseyi üyesi olmak üzere 5 ülke tarafından onaylanması gerekmektedir. Sözleşmeyi 26 Şubat 2015 itibarıyla 23 ülke imzalamıştır, bunlardan 4 ü de onay işlemlerini tamamlamıştır. Dolayısıyla, bizim de onaylamamızla yürürlüğe girecektir. Ülkemiz tarafından da Haziran 2012 de imzalanmış ve alanındaki ilk uluslararası hukuki belge niteliğindedir. Ülkemiz hâlihazırda 217 Avrupa Konseyi sözleşmesinden yaklaşık yarısına taraftır. Avrupa Konseyi sözleşmeleri başta olmak üzere uluslararası sözleşmelere taraf olunması, mevzuat uygulamaya yönelik reformlarımız Avrupa Konseyinin