TG 7 ÖABT EDEBİYAT. KAMU PERSONEL SEÇME SINAVI ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRETMENLİĞİ Mayıs 2014

Transkript

1 KAMU PERSONEL SEÇME SINAVI ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRETMENLİĞİ Mayıs 2014 TG 7 ÖABT EDEBİYAT Bu testlerin her hakkı saklıdır. Hangi amaçla olursa olsun, testlerin tamamının veya bir kısmının İhtiyaç Yayıncılık ın yazılı izni olmadan kopya edilmesi, fotoğrafının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması, yayımlanması ya da kullanılması yasaktır. Bu yasağa uymayanlar, gerekli cezai sorumluluğu ve testlerin hazırlanmasındaki mali külfeti peşinen kabullenmiş sayılır.

2 AÇIKLAMA DİKKAT! ÇÖZÜMLERLE İLGİLİ AŞAĞIDA VERİLEN UYARILARI MUTLAKA OKUYUNUZ. 1. Sınavınız bittiğinde her sorunun çözümünü tek tek okuyunuz. 2. Kendi cevaplarınız ile doğru cevapları karşılaştırınız. 3. Yanlış cevapladığınız soruların çözümlerini dikkatle okuyunuz.

3 2014 ÖABT / TDE 1. Dizelerde geçen vicdanımsan, halglara, halgımızın, mahabbet, yaradıldı, goyup, gettiyi, gıymetli, mirasdır, goruyup, verek gibi sözcükler söyleyiş bakımından Azericeye özgüdür. Dizeler Azerice ile yazılmış olabilir. 2. I deki özingiz, siz anlamındadır ve yapıca basittir. III teki men, ben anlamında ve kök hâlindedir, yapıca basittir. IV teki vätän-im-ni, vatan-ım-ı anlamında ve çekim eki (-ım, -ni) almıştır. Yapıca basittir. II deki gül gül anlamında ve yapıca basittir. V teki guç-gän-däy sözcüğü ise kucak-la-mış-çasına anlamındadır ve yapıca türemiştir. TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRETMENLİĞİ 6. Verilen cümllelerdeki hovuda, çorlar, maldar, ottap, çaygı, malçınnın, hoyları gibi sözcükler Tuva Türkçesine özgüdür. Cümleler Tuva Türkçesi ile yazılmıştır. 7. Verilen örnek beyitler Türk edebiyatının ilk mesnevi örneği olan ve Yusuf Has Hacip tarafından yıllarında yazılan Kutadgu Bilig adlı eserden alınmıştır. TG I. beyitte Bir afetin, ağlayan Nedim i esir ettiğini işitmiştim. Yoksa sen o din celladı, o iman düşmanı mısın? diyerek şair gerçekte bildiği bir olayı bilmezden gelerek tecahülüarif sanatı yapmıştır. II. beyitte, taş bağırlı dağlar mısın sözü hem gerçek hem mecaz anlama gelecek bir biçimde kullanılmış fakat şair bu dizelerde sevgilisini duygusuz, kalpsiz anlamında kullanarak kinaye sanatı yapmıştır. III. beyitte Dest - bûsi arzûsuyla ger ölürsem dostlar dizelerinde bir ahenk yaratmak için s ünsüzleri tekrar edilmiş ve aliterasyon sanatı yapılmıştır. IV. beyitte bülbül, gonca, gül, gülşen aralarında çeşitli yönden ilgi bulunan sözcüklerdir. Bunların bir arada kullanılmasıyla da tenasüb sanatı yapılmıştır. Akis, bir cümle veya mısra içinde kelimelerin yerlerini anlam verecek şekilde değiştirerek tekrarlama sanatıdır. Beyitlerde böyle bir sanat kullanılmamıştır. 3. gör- eyleminin gelecek zamanda 1. tekil kişisi C deki körömün sözcüğüdür. A daki körösüñ göreceksin, B deki köröbüz göreceğiz, D deki okup turamın okuyorum, E deki üzörmün koparırım anlamındadır. 4. Cümlelerde kullanılan yawha, ik { ins { i, aşlıq, unır, äythä, xaq, uqıha, bişkä, ul gibi sözcükler Başkurt Türkçesine özgüdür. Cümleler Başkurt Türkçesi ile yazılmıştır. 5. I deki utın-lık sözcüğü odun-luk anlamında ve isimden isim yapan eki, II deki yul-cı sözcüğü yol-cu anlamında ve isimden isim yapan eki, III teki yeş-teş sözcüğü yaş-ıt anlamında ve isimden isim yapan eki almıştır. IV teki ig-en sözcüğü ek-in anlamında ve fiilden isim, V teki kun-ak sözcüğü kon-uk anlamında ve fiilden isim yapım ekini almıştır. IV ve V. sözcük fiilden isim yapan ekleri almıştır. 8. Verilen dizeler İslamiyet öncesi Türk edebiyatına özgü bir şiirdir. Sözlü dönemde oluşan bunun gibi şiirler edebiyatımızda yazılı olarak ilk kez Kaşgarlı Mahmut un Divanü Lügati t-türk adlı eserinde karşımıza çıkar. Dizeler Divanü Lügati t-türk ten alınmıştır. 9. Tazmin, bir dize ya da beyitin başka bir şairce herhangi bir nazım biçimiyle tamamlanmasıdır. Tehzil, ünlü bir şiire aynı ölçü ve uyakta şaka ve alay yoluyla nazire yazmaktır. Muaşşer, aynı vezinde onar mısralık bentlerin birleşmesiyle meydana gelen musammatlara verilen addır. Mütessa, dokuz mısralık bentlerle oluşan nazım biçiminin adıdır. Ölçülü ve uzun nesir cümleleri niteliğinde uyaklı dizelerden meydana gelen nazım biçimlerine bahrıtavil denir. Bahrıtavillerde dizelerin ölçüsü herhangi bir kalıbın arka arkaya yinelenmesiyle oluşur. Bu uzun cümleler içerisinde secilere de yer verilir. 11. Anasır-ı erbaa kâinâtın dört ana unsurudur. Anasır-ı erbaa ateş, su, hava, toprak tan oluşur ve kâinâtın temelini bu dört unsurun oluşturduğuna inanılır. İnsanın karakterine ve mizacına hâkim olduğuna da inanılan bu kavram divan şiirinde pek çok şair tarafından kullanılmıştır. Mısra ve cümledeki kelimelerde değişme ve eksilme olursa aks-i nakıs olur. Bahr-ı remel, aruz kalıplarından bir grubun adıdır. İnsan-ı kâmil, tasavvufta insanın ulaşabileceği en üst makamın adıdır. İlm-i tencim, yıldızların hareketinden insanlarla ilgili hüküm çıkarmaya verilen addır. 12. I. cümlede yapılan açıklama vakayiname, II. cümlede yapılan açıklama zihafla, III. cümlede yapılan açıklama zühdle, IV. cümlede yapılan açıklama müsellesile ilgilidir. V. cümlede yapılan açıklama hâtime değil, haşiye kavramıyla ilgilidir. Hâtime, bitiş, son anlamına gelir. Mesneviler gibi bazı kitapların son bölümüne verilen ada hâtime denir. 3

4 2014 ÖABT / TDE TG Bir şairin gazelinin her beyitinin arasına aynı vezin ve kafiyede üç mısra eklenirse taştir, dörder mısra eklenirse tesdis, beşer mısra eklenirse tesbi, altışar mısra eklenirse tesmin yedi mısra eklenirse tetsi adını alır. 14. A, B, C, D seçeneklerinde dönemler, sanatçılar ve eserlerle ilgili yapılan açıklamalar doğrudur. E seçeneğinde yapılan açıklamada bilgi yanlışlığı vardır. Keçecizâde İzzet Molla, Yenişehirli Avni, Tevfik ve Arif Hikmet 19. yüzyılda yaşayan ve eser veren sanatçılardır yüzyılın şairler sultanı adıyla anılan sanatçısı Baki dir. Sanatçı, Kanuni nin ölümü üzerine terkibibent nazım biçimiyle Kanunî Mersiyesi ni yazmıştır. Bu dizeler sanatçının Kanuni Mersiyesi nden alınmıştır. 18. Dizelerde Şahım! Ebu Bekir ve Ali den sonra İslam diyarına Osman ın soyundan bir Ömer adaleti kurdun. ifadesiyle Ebu Bekir, Ali, Ömer ve Osman kelimeleri hem geçmişteki bir olayı anımsatarak telmih yapılmış hem de bu isimler anlamca birbiriyle ilgili olduğu için tenasüb sanatı yapılmıştır. 19. Esma-ı Nebi, Hz. Muhammed in güzel isimleri demektir. Tür olarak bu güzel isimleri konu alan şiirlerdir. Mucizat-ı Nebi, peygamberlerin dinlerini kabul ettirmek amacıyla Allah ın onlara verdikleri mucizeleri anlatan yapıtlardır. Maktel-i Hüseyin, Hz. Muhammed in torunlarından Hz. Hüseyin in Kerbela da şehit edilmesiyle ilgili yazılan manzum ve mensur eserlerdir. Velayet-name, tarikat şeyhlerinin, tanınmış velilerin başlarından geçen kerametleri anlatan yapıtlardır. Kelime anlamı yönelmek, seyahat etmek anlamına gelen Siretü n-nebi lerde Hz. Muhammed in doğumundan ölümüne kadar geçen sürede onun ahlâkı, faziletleri, mucizeleri ve gazaları anlatılır. Bu türlere edebiyatımızda mevlit adı da verilir. 22. XII. yüzyılın ünlü mutasavvıf şairlerinden biri olan Hoca Ahmet Yesevi, hece ölçüsüyle ve dörtlüklerle yazdığı eserinde dinî ve tasavvufi ögütler, hikmetli sözler söylemiştir. Dörtlükten de anlaşılacağı gibi Ahmet Yesevi 63 yaşına gelinci Hz. Muhammed in 63 yaşında ölmesinden dolayı yeryüzünde yaşamak istememiş ve yer altına bir çilehane yaptırarak ömrünün geri kalan kısmını burada ibadetle geçirmiştir. Şiirin günümüz Türkçesi (Yaşım atmış üçe yetti, bir gün yaşamamış gibiyim. / Ah yazık, Tanrı ya varmayan gönlüm kırık / Yeryüzünde sultanım diye ululanırken / Gamla dolup yer altına girdim işte.) 23. Nağıl, erteği, çörçök masalların diğer Türk topluluklarındaki adlarından bazılarıdır. Gökten üç elma düştü, bir varmış bir yokmuş masallarda bulunan tekerlemeler (formeller)dir. Kaf Dağı, Yedi Derya gibi hayalî yerler masallarda söz konusu edilir. Naki Tezel, E. Cem Güney masal derlemeleriyle ünlüdür. Fasıl, döşeme, duvak kapama masalların değil, sözlü gelenekte âşıklar tarafından yapılan halk hikâyelerinin anlatımı için kullanılan bölümlerdir. 16. Rebab-name, Sultan Veled in, Fakr-nâme Âşık Paşa nın İskender-name Ahmedî nin, Çeng-name Ahmed-i Dai nin eserleridir. Ahmet Fakih in Eski Anadolu Türkçesinin örneklerinden biri olan içinde dini ve ahlaki öğütlerin bulunduğu kitabının adı Çarh-name dir. 17. Terkibibent, 8-20 mısralı 3-17 bent arasında yazılmış ve vasıta beytinin her bendi sonunda değiştiği nazım biçiminin adıdır. Muhammes, beşer mısralık değişik sayıdaki bentlerin birleşmesiyle oluşan nazım biçiminin adıdır. Rubai, aaxa biçiminde kafiyelenmiş tek dörtlükten oluşan nazım biçimidir. Taştir ise bir şairin gazelinin her beyitinin arasına aynı vezin ve kafiyede üç mısra eklenerek yapılan nazım biçimlerine denir. Parçada verilen özellikler murabba ya aittir. Kelime olarak dörtte bir, dörtlü manasına gelen bu nazım biçimi dörder mısralık değişik bentlerin birleşmesiyle oluşur. 20. Anonim halk edebiyatı içinde yer alan ve sözlü gelenekte yıllarca yaşatılan türlerinden biri halk hikâyeleridir. Kahramanlık veya aşk konulu bu türde manzum ve mensu parçalar bir aradadır. Manzum kısımlar genellikle saz eşliğinde söylenir. Hikâyelerdeki kahramanlar genellikle er dolusu ve pir dolusu olmak üzere iki tür bade (şarap) içmişlerdir. Genellikle uykuya dalan, bu aşıklar içtikleri bu badenin etkisi ile uyandıklarına ellerine bir saz alıp çalmaya başlamışlardır. Âsuman ile Zeycan adlı bu âşk hikâyesinde de metnin içerik ve biçimsel özellikleri halk hikâyesini örneklendirmektedir. 21. İslamiyet öncesi Türk edebiyatıyla ilgili A, B, C, E seçeneklerinde yapılan açıklamalar doğrudur D seçeneğinde yapılan açıklama yanlıştır. Oğuz Kağan Destanı nda Hunların güçlü hükümdarı Mete nin Orta Asya da Türk birliğini nasıl kurduğu anlatılır. Efrasiyab Türk - İran savaşlarında Alp Er Tunga olarak bilinen kahramanın adıdır. 24. Âşık Ruhsati ye ait bu dörtlük toplumsal bir eleştiriyi dile getirdiği için nazım türü taşlamadır. Taşlamalar divan edebiyatında hicviye, tekke edebiyatında şathiye olarak adlandırılır. Koşmanın bir türü olan bu şiirde 11 li hece vezni kullanılmıştır. Şiirin son dörtlüğünde sanatçının mahası geçmektedir. Bundan hareketle A, B, C, D seçenekleri doğru yargılardır. E seçeneğinde yapılan açıklamada yanlışlık vardır. Düz uyak örgüsüyle yazılan bu dizelerde redif kullanılmıştır (muyor, müyor, miyor) fakat dize sonlarında tam uyak değil l harfinden ötürü yarım uyak kullanılmıştır. 25. Döşeme, halk hikâyelerinin bölümlerinden biridir. Bu bölümde genellikle mensur bir tekerleme ve ilginç bir olay yer alır. Muhavere, Hacivat-Karagöz ün karşılıklı konuşmalarının olduğu bölümün adıdır. Tegazzül, kasidenin içinde kesideyle aynı ölçü ve uyakta gazel söylenmektir. Miyan, şarkının bentlerindeki üçüncü dizeye verilen addır. Tehzil, ünlü bir şiire aynı ölçü ve uyakta şaka ve alay yoluyla yazılmış nazirelerdir. Bilmeceyle bir ilişkisi yoktur. 4

5 2014 ÖABT / TDE TG Makalat, Hacı Bektaş Veli nin şeriat, tarikat, marifet ve hakikat gibi dört kapıdan bahsettiği tasavvufi bir yapıttır. Gevher-name Kaygusuz Abdal ın tasavvufi özellikler içeren kitabıdır. Müzekki n-nüfus, Eşrefoğlu Rûmi nin nefis terbiyesi ve tarikat adabını anlattığı kitabıdır. Necatü l-garik ise Aziz Mahmut Hüdayi nin tasavvufi bir yapıtıdır. Şecere-i Terakime, Ebul Gazi Bahadır Han ın bir yapıtıdır. Ebul Gazi, bu eserinde Oğuzlardan başlayarak Türklerin soy kütüğünü ortaya koymuştur. Tasavvuf konulu bir yapıt değildir. 30. A daki Sedd-i İskenderî adlı eser Ali Şir Nevai nin hamsesinde yer alan mesnevilerinden biridir. B deki Garib-name Aşık Paşa ya ait bir mesnevidir. D deki Selçuklu Şeh-namesi Hoca Dehhani ye ait bir mevnevidir. E deki Gencine-i Raz Taşlıcalı Yahya nın bir mesnevisidir. C deki Kenzü l-bedayi ise Güvahi nin Türkçe atasözlerini derlediği öğretici nitelikte düzyazı bir eserdir. 34. Namık Kemal, Recaizade Mahmut Ekrem, Abdülhak Hamit Tarhan gibi sanatçıların etkisiyle şiire başlayan bir dönem sanat için sanat, sonra toplum için sanat anlayışı ile eser veren ve Elhan-ı Vatan adlı bir şiiri bulunan sanatçı Faik Ali Ozansoy dur. 27. Âşık Ali İzzet Özkan, Âşık Mehmet Yakıcı, Âşık Veysel, Âşık Efkari 20. yüzyılın yetiştirmiş olduğu saz şairlerindendir. Âşık Ömer ise 17. yüzyılda yaşamış şairlerden birisidir. Halk edebiyatı nazım biçimleri dışında aruzla da şiirler yazan sanatçının en tanınmış yapıtı Şair-name sidir. 31. Öncüsünün İsodore Isou nun olduğu ve şiirde en küçük birim olarak harfi benimseyen bu akım letrizm dir. 35. I deki Türk Yurdu, II deki Çocuk Bahçesi, III teki Genç Kalemler, V teki Halka Doğru adlı dergiler Millî Edebiyat Dönemi nin gelişmesine katkıda bulunan yayın organlarıdır. IV teki Mizan adlı gazete ise Mehmet Murat ın (Mizancı) Tanzimat Dönemi nde çıkardığı bir gazetedir. 28. S er 8 li hece ölçüsüyle yazılırlar aşk, özlem, tabiat... konuları arasında yer alır. Deyişme s er karşılıklı konuşma biçiminde düzenlenen s erdir. Bir bendi bir kişi, diğer bendi başka bir kişi söylüyormuş gibi düzenlenir. Dizeler biçim ve içerik açısından deyişme semaiyi örneklendirir. Koşmalar 11 li hece ölçüsüyle yazılır. Tecnis koşmada mısralarda cinaslı sözlere yer verilir. Müracaa koşmalar sorulu cevaplı düzenlenen koşmalardır. Bu tür koşmalar dedim-dedi tarzındadır. Şarkı semai, semainin ilk bendinin ikinci ve dördüncü dizeleriyle diğer bentlerin son mısralarının nakaratlı olmasıdır. 7 li heceyle yazılan mânilerde karşılıklı iki kişinin atışma biçiminde söylenenleri karşılıklı mâni adını alır. 32. Verilen beyitlerde geçen halk, hizmet, millet, vatan gibi sözcükler edebiyatımızda ilk kez Tanzimat Dönemi nde görülmeye başlanır. Beyitler Tanzimat Dönemi nde yazılmıştır. 36. Nev-Yunanilik akımının temsilcilerinden olan, Hallac-ı Mansur, Persefon, Asya Şarkıları, Pınar, Rüzgar gibi yapıtları bulunan sanatçı Salih Zeki Aktay dır. 29. III teki Toplumu ilgilendiren bir konu dinleyiciler önünde ve bir başkan yönetiminde tartışılır. ifadesi söylev için söylenemez. Bu ifade açık oturum, panel gibi tartışma türlerinde görülür. 33. Çeviri kitapları dikkat çeken tiyatro ile ilgili değerlendirme yazılar yazan bununla birlikte gramere önem veren, Almanca Muallimi, Fransızca Gramer Kitabı gibi yapıtları bulunan sanatçı Beşir Fuat tır. 37. Dostlar Tiyatrosunda sahnelediği Asiye Nasıl Kurtulur adlı yapıtı bulunan, epik tiyatronun edebiyatımızdaki temsilcilerinden olan ve Almanya Defteri, Oyun Nasıl Oynanmalı, Zengin Mutfağı gibi yapıtların yazarı Vasıf Öngören dir. 5

6 2014 ÖABT / TDE TG Parçada sözü edilen yapıt Elif Şafak ın Aşk adlı eseridir. 43. Gülce Öğretmen in öğrencilerine özelliklerini anlattığı bakış açısı türü hâkim bakış açısı dır. 48. Soruda verilen beceriler Türkçeyi doğru, etkili ve güzel kullanma becerisi kapsamındadır. 39. D deki yargı II. Yeni Sonrası Toplumu Şiir için söylenemez, bu ifade Hisar Grubu - nun bir şiir görüşüdür. 44. Direktör Ali Bey klasisizm akımının Türk edebiyatındaki öncüsüdür ve realizmden etkilenmemiştir. 49. Kavram haritaları bilginin zihinde somut olarak düzenlenmesini sağlayan bir araçtır. Kavram haritalarıyla ilişkilendirilmiş bilgiler diğerine göre daha iyi hatırlanır. Bunlara göre Sema Öğretmen in de derste kullandığı strateji kavram haritasıdır. 40. Dizeler biçim ve içerik özellikleri dikkate alınırsa II. Yeni ye özgüdür diyebiliriz. 45. A, B, C ve D seçenekleri genel hedeflerdendir. Fakat E seçeneği 11. sınıf Türk dili ve edebiyatı dersinin özel hedeflerindendir. 50. I. kazanım kavrama II. kazanım analiz III. kazanım bilgi basamağındadır. 41. Erdem Beyazıt, Hilmi Yavuz ve Cahit Külebi yi Garip dışında yeniliği sürdüren şiir başlığı altında, Oktay Rıfat Horozcu yu da Garip Şiiri başlığı altında inceleyebiliriz. Fakat Vasfi Mahir Kocatürk Saf Şiircilerdendir. 46. Selçukname Yazıcıoğlu na, Üç Şehitler Destanı ve İstanbul Fetih Destanı Fazıl Hüsnü Dağlarca ya, İstiklal Destanı Arif Hikmet Par a ait yapma destanlardandır. Attila Destanı ise Hun-Oğuz dönemine ait doğal bir destandır. 42. Sisler Bulvarı Atilla İlhan a, Mona Rosa Sezai Karakoç a, Karadut Bedri Rahmi Eyüboğlu na, Yedi Güzel Adam Cahit Zarifoğlu na ait şiirlerdir. Bindiğimiz Dal ise Orhan Veli Kanık a ait bir nesirdir. 47. Âşığa bade içirenler arasında kırk birler değil, kırklar vardır. Âşık Kemalî ve Âşık Hudaverdi ye bade kırklar tarafından sunulmuştur. 6