ÜNİTE. AFETLERDE HABERLEŞME Yrd. Doç. Dr. Emin Argun ORAL İÇİNDEKİLER HEDEFLER AFAD-HABERLEŞME HİZMET GRUBU MÜDAHALE PLANLAMASI

Transkript

1 HEDEFLER İÇİNDEKİLER AFAD-HABERLEŞME HİZMET GRUBU MÜDAHALE PLANLAMASI Türkiye Afet Müdahale Planı AFAD Müdahale Organizasyonu Haberleşme Hizmet Grubu Haberleşme Destek Ekipleri Afet Öncesi, Sırası ve Sonrası Yapılacak Çalışmalar AFETLERDE HABERLEŞME Yrd. Doç. Dr. Emin Argun ORAL Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) ve hedeflerini öğrenecek, TAMP planlama prensipleri ve müdahale aşamalarını tanıyacak, AFAD haberleşme hizmet planı hakkında bilgi sahibi olacak, AFAD müdahale organizasyonu ve operasyon servisi hizmet gruplarını kavrayacak, Haberleşme hizmet grubunu ve grubun afetlerde yürüttüğü çalışmaları öğreneceksiniz. ÜNİTE 12

2 GİRİŞ Türkiye de afet ve acil durum hizmetlerinin koordinasyonundan, eğitim politikalarının oluşturulmasından ve bu konularda mevzuat düzenlemeleri yapılmasından, T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) sorumludur. AFAD ın bu sorumluluk kapsamında, afet ve acil durumlarda can ve mal kurtarma, sağlık, iaşe, ibate, güvenlik, mal ve çevre koruma, sosyal ve psikolojik destek hizmetlerinin verilmesine yönelik çalışmalarına ise müdahale adı verilmektedir. Afet ve acil durumlara ilişkin yürütülen tüm bu müdahale çalışmaları, Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) olarak isimlendirilir ve ülkemizde yaşanabilecek her tür ve ölçekte afet ve acil durumlara müdahalede görev alacak ilgili bakanlık, kurum ve kuruluşlar, özel kuruluşlar, STK lar ve gerçek kişileri kapsar. TÜRKİYE AFET MÜDAHALE PLANI (TAMP) Genel olarak planlar, stratejik, taktik ve operasyonel yaklaşımla hazırlanır. Stratejik planlar, kurum ve kuruluşların orta ve uzun vadeli amaçlarını, temel ilke ve politikalarını, hedef ve önceliklerini, performans ölçütlerini, hedeflerine ulaşabilmek için izlenecek eylem ve yöntemler ile kaynak dağılımını içerir. Taktik planlar; rolleri, sorumlulukları, görevleri tanımlar ve hizmet gruplarının yapacakları çalışmalar ile eylemleri ifade eder. Operasyonel planlar ise personel, ekipman ve kaynak yönetimi gibi detayları ele alır. Tamp ve Hedefleri TAMP, taktik yaklaşımla hazırlanmış bir plandır. TAMP, taktik yaklaşımla hazırlanmış olup, afet ve acil durumlara ilişkin müdahale çalışmalarında görev alacak tüm koordinasyon ve yürütme birimlerine ait rol ve sorumlulukları tanımlamaktadır. Söz konusu faaliyetler yürütülürken amaç, aşağıdaki hedefler göz önünde bulundurularak afet öncesi, sırası ve sonrasındaki müdahale planlamasının temel prensiplerini belirlemektir. Bu hedefler: Hayat kurtarmak Kesintiye uğrayan hayatı ve faaliyetleri en kısa sürede normale döndürmek Müdahale çalışmalarını hızlı ve planlı bir şekilde gerçekleştirmek Halk sağlığını korumak ve sürdürmek Mülkiyet, çevre ve kültürel mirası korumak Ekonomik ve sosyal kayıpları azaltmak İkincil afetleri önlemek ya da etkilerini azaltmak Kaynakların etkin kullanımını sağlamak Bu anlamda TAMP, ulusal ve yerel boyutta afet ve acil durumlarda müdahale çalışmalarının nasıl yürütüleceğini ortaya koyan bir üst plan olarak muhtemel afet ve acil durumların türü ve ölçeğine göre uyarlanabilir, esnek ve modüler yapıya sahip bir müdahale organizasyon sistemi olarak belirlenmiştir. Bu plan kapsamında, yürütülecek hizmetlere ilişkin olarak ana çözüm ortağı ve destek çözüm ortağı şeklinde iki ayrı katılımcı tanımlanmıştır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2

3 Bunlardan ana çözüm ortağı tüm bu yürütülecek hizmetlere ilişkin koordinasyondan sorumlu bakanlık/kurum ve kuruluşlarını; destek çözüm ortağı ise çalışmalarında buna destek olarak görev alan paydaşlarını ifade etmektedir. Öte yandan, TAMP bünyesinde yer alan ana ve destek çözüm ortaklarının yürüttükleri hizmetlerin niteliğine göre görev yapan birimlere ise hizmet grubu adı verilmektedir. AFAD bünyesinde oluşturulmuş hizmet grupları, görevleri ile bunları oluşturan ana çözüm ortakları AFAD Müdahale Organizasyonu bölümünde açıklanmıştır. Ana çözüm ortağı, destek çözüm ortağı ile birlikte ilgili hizmet grubu ekiplerini oluşturarak her bir ekibin görev, yetki, sorumluluk ve iş akışlarını belirler. Büyük ölçekli doğal afetler, toplu nüfus hareketleri, yangınlar, teknolojik kazalar, kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer (KBRN) kazalar veya olayları, hava ve deniz aracı kazaları, tehlikeli ve salgın hastalıklar gibi olay türleri dikkate alınarak Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezleri Yönetmeliği nde, görev yapacak ilgili bakanlık, kurum ve kuruluşları dolayısıyla da ilgili hizmet grupları belirtilmiş olup bunlar Tablo 12.1 de verilmiştir. Sadece deprem durumunda tüm hizmet grupları görev alırlar. Tablo Farklı olay türleri ve görev alması gereken AFAD hizmet grupları Olay Türleri Su baskını Baraj patlaması Orman yangını Sanayi yangınları Toplu nüfus hareketleri Siber saldırı Kimyasal Biyolojik afetler ve nükleer kazalar Kuraklık Deprem Ulaşım kazaları AFAD Hizmet Grupları Haberleşme, Ulaşım AltYapı, Güvenlik ve trafik, Arama ve kurtarma, Nakliye, Sağlık, Tahliye Yerleştirme ve Planlama, Altyapı, Enerji, Barınma, Hasar Tespit, Enkaz Kaldırma, Gıda Tarım ve Hayvancılık, Teknik Destek, Zarar Tespit Haberleşme, Ulaşım Alt Yapı, Güvenlik ve Trafik, Arama ve Kurtarma, Nakliye, Sağlık, Tahliye Yerleştirme ve Planlama, Altyapı, Enerji, Barınma, Hasar Tespit, Enkaz Kaldırma, Gıda Tarım ve Hayvancılık, Teknik Destek, Zarar Tespit Haberleşme, Ulaşım Alt Yapı, Güvenlik ve Trafik, Arama ve Kurtarma, Nakliye, Sağlık, Tahliye Yerleştirme ve Planlama, Altyapı, Enerji, Barınma, Hasar Tespit, Yangın, Enkaz Kaldırma, Gıda Tarım ve Hayvancılık, Teknik Destek, Zarar Tespit Haberleşme, Ulaşım Alt Yapı, Güvenlik ve Trafik, Arama ve Kurtarma, Nakliye, Sağlık, Tahliye Yerleştirme ve Planlama, Altyapı, Enerji, Barınma, Hasar Tespit, Yangın, Enkaz Kaldırma, Teknik Destek, Zarar Tespit, KBRN Haberleşme, Güvenlik ve Trafik, Nakliye, Sağlık, Tahliye Yerleştirme ve Planlama, Enerji, Barınma, Beslenme, Yangın, Zarar Tespit Teknik Destek, Güvenlik ve Trafik, Haberleşme, Enerji, Zarar Tespit Haberleşme, Ulaşım Alt Yapı, Güvenlik ve Trafik, Arama ve Kurtarma, KBRN, Nakliye, Sağlık, Tahliye Yerleştirme ve Planlama, Altyapı, Enerji, Barınma, Hasar Tespit, Yangın, Enkaz Kaldırma, Gıda Tarım ve Hayvancılık, Zarar Tespit Haberleşme, Ulaşım Altyapı, Güvenlik ve Trafik, Arama ve Kurtarma, KBRN, Nakliye, Sağlık, Tahliye Yerleştirme ve Planlama, Altyapı, Enerji, Barınma, Hasar Tespit, Yangın, Enkaz Kaldırma, Gıda Tarım ve Hayvancılık, Zarar Tespit Gıda Tarım ve Hayvancılık, Sağlık, Altyapı, Zarar Tespit Tüm Hizmet Grupları Haberleşme, Ulaşım Altyapı, Güvenlik ve Trafik, Arama ve Kurtarma, Nakliye, Sağlık, Enerji, Enkaz Kaldırma, Teknik Destek, Zarar Tespit Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 3

4 TAMP Planlama Prensipleri TAMP, temel prensipler etrafında tanımlıdır. AFAD tarafından hazırlanan Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) belgesinde, planlama prensipleri, temel ve tamamlayıcı prensipler olarak aşağıdaki şekilde belirlenmiştir: Temel prensipler Hazırlık, müdahale ve ön iyileştirme aşamalarının hepsini içerecek şekilde kapsamlı olmalı Her tür ve ölçekteki tehlikeler açısından yeterli olmalı Tüm ana ve destek çözüm ortaklarının rol ve sorumluluklarını içermeli Ulusal, bölgesel ve yerel afet müdahale kapasitesini anında harekete geçirmeyi esas almalı Tamamlayıcı prensipler Etkili Esnek ve ölçeklenebilir İyileştirme ve geliştirme aşamalarını içeren Koordinasyon, iş birliği ve dayanışma detayları olan Bilgi yönetimi ve iletişim planları olan İlgili mevzuata uygun Plan hazırlamada varsayımlar Herhangi bir afet ve acil durum karşısında oluşabilecek şartlar farklılık göstermekte ve söz konusu olacak varsayımlar değişebilmektedir. Ancak müdahale planları hazırlanırken, AFAD genel olarak aşağıdaki varsayımları göz önünde bulundurmaktadır: Muhtemel afetin geçmiş yıllarda o bölgede meydana gelen en büyük çaplı afetten daha büyük ve yaygın olabileceği, geçmişte bilinen afet hasarı olmasa dahi afet tehlike haritasındaki olası afetlerin meydana gelebileceği Küresel ısınma, iklim değişikliği, kuraklık gibi yavaş gelişen doğal afetlerin, süreç içinde daha önceden hiç yaşanmamış sonuçlar oluşturabileceği Afetlerde yangınların çıkabileceği, sanayi ve enerji tesislerinde yangın, patlama, kimyasal sızma, akaryakıt veya petrol sızıntısı ve gaz kaçakları gibi ikincil afetler meydana gelebileceği, aynı anda birden fazla afetle birden mücadele edilmesi gerekebileceği Zarar gören binaların çok olabileceği, açıkta kalan ailelerin barınma problemlerinin artabileceği Afet bölgesi ve dışında ulaşım talebinin artabileceği Ulaşım yollarında ve tesislerinde hasarlar meydana gelebileceği, ulaşımın bir süre aksayabileceği veya durabileceği Barajların, santrallerin, akaryakıt depo ve tesisleri ile diğer önemli bina ve tesislerin hasar görebileceği veya tamamen yıkılabileceği; bu hasarlardan kaynaklanan can, mal kayıplarının olabileceği İletişim ve haberleşme sistemlerinin kesintiye uğrayabileceği Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 4

5 Elektrik, doğal gaz, içme suyu, arıtma ve kanalizasyon tesislerinin ağır hasar görebileceği ve çalışamaz hâle gelebileceği; bu durumun susuzluğa ve salgın hastalıklara yol açabileceği, ısınma, aydınlatma ve enerji sorunlarının ortaya çıkabileceği Afetin, gece veya sabaha karşı meydana gelebileceği, mesai saatleri içerisinde veya tatil günlerinde, kış veya yaz şartlarından birisinde olabileceği Hasarın büyük olabileceği, enkaz altında insanların kalabileceği Kuvvetli artçı veya başka depremler sonucunda binaların hasar düzeyinin artabileceği hatta yıkılabileceği Gıda, ilaç, ısınma, barınma vb. temel ihtiyaçlarda sıkıntılar meydana gelebileceği Hükûmet binası, sağlık ve eğitim tesisleri gibi kritik tesislerin hasara uğrayabileceği Görevli personel ve ailelerinin de afetten etkilenebileceği Afet bölgesinde görevlendirilen ekiplerin de barınma, ısınma, yiyecek ve içecek ihtiyaçlarının olabileceği Afet bölgesinde asayiş sorunlarının olabileceği, toplumsal olayların olabileceği Yiyecek, içecek, giyecek, barınma ve benzeri acil yardım ihtiyaçlarının belirlenmesinde ve temininde acil yardım süresinin 15 günden daha fazla olabileceği Kış ve yaz şartlarının genel hayatı etkileyecek derecede olumsuz geçebileceği, yaz aylarında gerçekleşen bir afetin etkilerinin kış aylarında da devam edebileceği Afetin ve varsa ikincil afetlerin etki alanının birden fazla ili kapsayacak büyüklükte olabileceği, bu nedenle destek illerin de yardımına ihtiyaç duyulabileceği Olay bölgesinde incinebilir gruplar ve yabancı uyruklu kişilerin olabileceği Kontrolsüz nüfus hareketlerinin olabileceği KBRN tehdit ve tehlikelerinin olabileceği Karantina önlemlerinin gerekebileceği Tahliye ve yerleştirme işlemlerinin gerekebileceği Kültürel ve tarihî mirasın etkilenebileceği Komşu ülkelerde yaşanabilecek afetlerin ülkemizi de etkileyebileceği Yaşanan afetler sonrası ekonomik krizlerin tetiklenebileceği AFAD Yapılanması AFAD teşkilatlanması yönetim aşamalarında en üstte, Afet ve Acil Durum Koordinasyon Kurulu (AAKK), onun altında, Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi (Başbakanlık AADYM) ve onun da altında, bakanlıkların Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezleri (BAADYM) yer alır. Taşrada ise İl Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi (İAADYM) bulunmaktadır. Bu birimler, yürütülmekte olan farklı önem derecesindeki afet ve acil durum müdahalelerinde farklı sorumluluklarda görev alırlar. Bu görev dağılımı yaşanan olayın ciddiyetine göre değişmektedir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 5

6 TAMP Müdahale Aşamaları TAMP ulusal ve yerel düzeyde müdahale yönetim sistemini belirlemiş ve etkili bir müdahale yönetimini; hazırlık, müdahale ve ön iyileştirme olmak üzere üç aşamalı olarak tanımlamıştır. Bunların başlangıcını oluşturan hazırlık çalışmaları kapsamında gerçekleştirilmesi gerekenler aşağıda sıralanmıştır: Mevcut kaynakları belirlemek Plan yapmak Organize olmak Alet-ekipman ve araçları hazırlamak Kapasite geliştirmek, yeni teknolojilerden yararlanmak Erken uyarı sistemlerini kurmak, geliştirmek ve test etmek Eğitim ve tatbikatlar düzenlemek Değerlendirme Afet ve Acil Durum çalışmaları, AFAD tarafında 4 farklı seviye olarak tanımlanmıştır. Öte yandan iyileştirme çalışmaları, ön iyileştirme ve uzun dönem iyileştirme çalışmaları olarak ikiye ayrılmakta olup, müdahale çalışmaları kapsamında sadece ön iyileştirme çalışmalarına ilişkin faaliyetler düşünülmelidir. Ancak müdahale çalışmalarının bitiminde gerçekleştirilmiş olan ön iyileştirme çalışmaları, uzun dönem iyileştirme çalışmalarına zemin teşkil edecektir. Yürütülen tüm faaliyetlerde, bütünlük bozulmadan süreçlerin bir bütün olarak göz önünde bulundurmaları gerekmektedir. Başka bir deyişle, barınma hizmeti, acil barınmadan kalıcı barınmaya kadar olan süreci; hasar tespit hizmetleri, ön hasar tespit, kesin hasar tespit, itirazlı hasar tespit gibi hak sahipliği aşamasına kadar olan süreçleri kapsamalıdır. AFAD, afet ve acil durum sonrasında, İl Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezi (İAADYM) den aldığı ilk ve tamamlayıcı bilgiler doğrultusunda yardım taleplerini olay türü ve ölçeğine göre değerlendirerek olay seviyesini belirler ve ilan eder. İlan edilen olay seviyeleri de koordinasyon ve organizasyonun düzeyini belirler. AFAD tarafından derecesi göz önünde bulundurularak, müdahale çalışmaları Seviye 1-4 olarak dört gruba ayrılmıştır ve Tablo 12.2 de listelenmişlerdir. Bunlardan, yerel imkânların yeterli olduğu ve sadece İAADYM nin faal olduğu müdahale Seviye-1, yerel imkânlar ile destek illerin de takviyesine ihtiyaç duyulan müdahale, Seviye-2, ulusal destek ihtiyacı olan müdahale, Seviye-3 ve uluslararası desteğe de ihtiyaç duyulacak müdahale, Seviye-4 olarak tanımlanır. Seviye-1 durumunda, ilgili İAADYM faaliyete geçer. AFAD, gelişmeleri takip eder ve değerlendirir. Olay seviyesi belirlenir, ancak ilan edilmez. Gerekli görülen hâllerde AFAD, ihtiyaç duyulan hizmet grubunun ana çözüm ortağı bakanlık, kurum, kuruluş ve Kızılay ın kapasitesini yönlendirir. Durum Seviye-2 olarak belirlendiğinde sadece ilgililerine duyurulur. Olay türü ve ölçeğine göre sırasıyla İAADYM ve 1. grup destek illeri ve ilgili Arama Kurtarma Birliği (AKB), afet bölgesine talimat beklemeksizin hareket eder. Gerekli görülen hâllerde AFAD, ihtiyaç duyulan hizmet gruplarının ana çözüm ortaklarını ve Kızılay ın kapasitesini yönlendirir. Müdahale Seviyesi-3 olarak belirlendiğinde, olay seviyesi ilan edilir ve AADKK toplanır. AFAD hizmet grubu ana çözüm ortağı bakanlık, kurum, kuruluş ve Kızılay ın temsilcilerini Başbakanlık AADYM ye çağırır. Olay türü ve ölçeğine göre, 1. ve 2. grup destek illeri, afet bölgesine talimat beklemeksizin hareket eder ve gerektiğinde 2. grup iller yönetimi devralır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 6

7 Tablo AFAD farklı müdahale seviyeleri ve kullanılan kaynaklar Müdahale Seviyesi Kullanılan Kaynaklar Seviye-1 Yerel imkânlar Seviye-2 Yerel imkânlar ve 1. grup destek iller Seviye-3 Ulusal destek (Yerel, 1. ve 2. grup destek iller) Seviye-4 Uluslararası destek Seviye-4 kararı verilmesi hâlinde tüm ulusal kapasite, müdahaleye katılır ve gerektiğinde uluslararası yardım çağrısında da bulunulur. Olay sonrası, afet bölgesinden ve ulusal hizmet gruplarından devam eden bilgi akışı doğrultusunda Başbakanlık AADYM tarafından seviye değişikliği yapılabilir ve yapılan değişiklik ilan edilir. Karar verilen seviye bildiriminden sonra, hâlihazırda harekete geçmiş olan ulusal hizmet grupları bildirime göre pozisyonlarını alarak afet alanına yönlendirilir. Yönlendirmeye ilişkin detaylar AFAD tarafından belirlenir ve yönlendirilen hizmet grupları müdahale planları doğrultusunda çalışmalarına devam eder. Yerel düzeyde Seviye-1 ve Seviye-2 için müdahale çalışmaları vali veya vali adına İAADYM den sorumlu vali yardımcısı tarafından yürütülür. Kurulan servislerde, vali yardımcıları servis koordinatörü olarak görev yapar. Seviye-3 ve Seviye-4 te, müdahale çalışmaları vali tarafından yürütülür. Seviye-3 ve Seviye-4 için destek il gruplarındaki hizmet grupları, AFAD saha destek personeli, ulusal düzey hizmet gruplarının saha destek ekipleri, Kızılay, Gençlik ve Spor Afet ve Rehabilitasyon Gönüllüleri, Türkiye İş Kurumu tarafından temin edilen işçiler ile STK lar, yapılan planlama ve afete hazırlık protokolleri doğrultusunda afet bölgesinde yerlerini alarak çalışmalara destek olurlar. Afet bölgesinde görev almak isteyen STK lar, ilgili oldukları ulusal düzeyde ulusal düzey hizmet grubu ana çözüm ortağı tarafından, yerel düzeyde ise hizmet grubunun servis koordinatörü tarafından koordine edilir. Afet bölgesinde, İAADYM içinde ihbar takip masası ve emniyet, jandarma, askerî birlikler, İAADM ve diğer kamu kurumları personelinden oluşan gezici ilk tespit ekipleri kurulur. Yapılan tüm saha tespitleri, ihbar takip masasında toplanır ve Başbakanlık AADYM ile paylaşılır. Haberleşme Hizmet Planı Ulusal Afet Haberleşme Planının (HHGP) amacı; afet ve acil durumlara ilişkin müdahale çalışmalarında görev alacak haberleşme hizmet grubunun afet öncesi, sırası ve sonrasında olmak üzere yapılanmasını, çalışma usul ve esaslarını, görev ve sorumluluklarını belirlemektir. Haberleşme hizmet planı hedefleri Afet ve acil durumlarda haberleşme hizmetlerinin yürütülmesine ilişkin HHG nin hedefleri; Mevcut haberleşme sistemlerini tespit etmek ve kurumlar arası iş birliğini sağlamak Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 7

8 Haberleşmenin kesintisiz ve güvenli olarak sağlanması için gerekli koordinasyonu sağlamak Afet bölgesi ile iletişimin sürekliliğini sağlamak için alternatif haberleşme sistemlerinin devreye alınmasına yönelik koordinasyonu sağlamak Afette görevli hizmet gruplarının kendi içerisindeki acil durum haberleşmesini sağlamak Haberleşme altyapılarında meydana gelen zararların tespit edilmesine yönelik iş ve işlemleri koordine etmek Afet alanında faal iletişim tesislerinin belirlenmesini sağlamak Haberleşme trafik yoğunluğu nedeniyle haberleşme sistemlerinin hizmet dışı kalmasını önleyici tedbirlerle ilgili gerekli koordinasyonu sağlamak Afet ve acil durum haberleşme hizmetlerine ilişkin kamu kurum ve kuruluşların ihtiyaçlarına öncelik tanınmasını sağlamak Geçici iletişim tesisleri kurmak, kurdurmak, koordine etmek ve bunların işletilmesini sağlamak Haberleşme hizmet planı varsayımları Bu planlanın hazırlanmasında dikkate alınan başlıca varsayımlar şunlardır: Afetlerde yangınların çıkabileceği, haberleşme ve enerji tesislerinde yangın, patlama, kimyasal sızma, akaryakıt veya petrol sızıntısı ve gaz kaçakları türünden ikincil afetler meydana gelebileceği, aynı anda birden fazla afetle mücadele edilmesi gerekebileceği Çok sayıda iletişim tesislerine ait binaların ve yönetim merkezinin zarar görebileceği Elektrik, doğal gaz, içme suyu, arıtma ve kanalizasyon tesislerinin çalışamaz hâle gelebileceği, bu nedenlerle susuzluğun ve salgın hastalıkların meydana gelebileceğinden dolayı haberleşme sistemlerinde iklimlendirme, aydınlatma ve enerji sorunlarının ortaya çıkabileceği Haberleşmenin, enerji kesintilerinden dolayı aksayabileceği, afet bölgesinde görevli haberleşme personeli ve ailelerinin de afete maruz kalabileceği, afet bölgesinde görevlendirilen haberleşme ekiplerinin barınma, ısınma, yiyecek ve içecek ihtiyaçlarının olabileceği Afet bölgesinde asayiş sorunlarının olabileceği Her türlü afette, haberleşme trafik yoğunluğundan kaynaklanan sebeplerden ilk saatlerde sabit ve mobil haberleşmenin sağlanamayabileceği Afet bölgesinin diğer illerle olan transmisyon hatları tamamen zarar görebileceği ve destek illerle haberleşmenin kesilebileceği Afet bölgesindeki gerek uydu gerekse karasal haberleşme kullanıcı terminallerinin tamamının kullanılamaz hâle gelebileceği Afet bölgesindeki santral, baz istasyonu, radyolink haberleşme sistemleri, UHF/VHF/HF SSB analog telsiz sistemleri, VSAT terminal ekipmanlarının çoğunluğunun zarar görebileceği Afet bölgesindeki haberleşme sistemlerinde meydana gelebilecek arızaların merkezî bakım ve işletim birimleri tarafından tespit edilemeyebileceği varsayılmalıdır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 8

9 AFAD MÜDAHALE ORGANİZASYONU AFAD ın ulusal düzeyde müdahale yönetimi, minimum hiyerarşi, maksimum etkinlik, olay türü ve boyutuna göre modüler yapıya sahip olacak şekilde dört birimden oluşmaktadır ve Şekil 12.1 de gösterilmiştir. T.C. BAŞBAKANLIK AFAD YÖNETİM MERKEZİ OPERASYON SERVİSİ LOJİSTİK VE BAKIM SERVİSİ BİLGİ VE PLANLAMA SERVİSİ FİNANS VE İDARİ İŞLER SERVİSİ Şekil AFAD Servisleri Operasyon Servisi iki alt servis ve bunların hizmet gruplarından oluşur. Operasyon servisi: Müdahale organizasyonunda, temel birim olarak planı uygulamaya koyan servistir. Müdahale seviyesi ve olay türü mantığından hareketle iki alt servise ayrılmıştır. Küçük çaptaki olaylardaki hizmetler göz önünde bulundurularak acil durum hizmetleri alt servisi, büyük çaptaki afetler dikkate alınarak ön iyileştirme hizmetleri alt servisi oluşturulmuştur. İyileştirme çalışmalarının da ilk adımını oluşturan bu hizmetler, acil durum çalışmalarının bitmesinden sonra uzun dönem iyileştirme çalışmalarının zeminini oluşturmaktadır. Bu hizmet gruplarının ulusal düzeyde yönetiminde, bakanlıkların ilgili müsteşar yardımcıları görev yapmaktadır. Acil durum hizmet grupları; haberleşme, ulaşım altyapı, güvenlik ve trafik, yangın, KBRN, arama ve kurtarma, sağlık, enerji, tahliye, yerleştirme ve planlama, nakliye olmak üzere 10 hizmet grubundan oluşmaktadır. Ön İyileştirme Hizmet grupları; barınma, beslenme, defin, altyapı, hasar tespit, gıda tarım ve hayvancılık, psikososyal destek ve enkaz kaldırma olmak üzere 8 hizmet grubundan oluşmaktadır. Operasyon servisi acil durum hizmetleri alt servisi hizmet grupları, Tablo 12.3 te; Ön iyileştirme hizmetleri alt servisi hizmet grupları ise Tablo 12.4 te görevleri, ana ve destek çözüm ortakları ile kısaca açıklanmıştır. Bilgi ve Planlama Servisi: Bilgi toplama, evrak kayıt, belgeleme ve raporlama ile değerlendirme ve izleme hizmetleri yapmak üzere bilgi yönetimi, izleme ve değerlendirme hizmet grubundan oluşmaktadır. Görevleri aşağıda verilmiştir. Müdahale süresince veri toplamak ve analiz etmek Keşif yapmak, durum hakkında bilgi sağlamak İhtiyaç duyulan veri kaynaklarını belirlemek, durumu değerlendirmek Coğrafi bilgi sistemleri (CBS), haritalar, veri tabanları, uzaktan algılama konularında gerekli çalışmaları yaparak verileri değerlendirmek Olaya ilişkin elde ettiği veriler ile meydana gelebilecek diğer olasılıkları hesaplamak ve modellemeler yaparak alternatif stratejiler hazırlamak Lojistik ve Bakım Servisi: Hizmet grupları lojistiği, ayni bağış depo yönetimi ve dağıtım hizmetleri, teknik destek ve ikmal, uluslararası destek ve işbirliği ile kaynak yönetimi olmak üzere beş hizmet grubundan oluşur. Müdahalede görev alan hizmet gruplarına destek olmak amacıyla tesisler kurmak, gerek duyulabilecek malzeme, ekipman vb. temin etmekten sorumludur. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 9

10 Tablo Acil durum alt servisi hizmet grupları: Görev, ana - destek çözüm ortakları HİZMET GRUBU VE GÖREVİ ANA ÇÖZÜM ORTAĞI BAZI DESTEK ÇÖZÜM ORTAKLARI HABERLEŞME: Afet ve acil durumlarda ulusal ve yerel düzeyde kesintisiz ve güvenli haberleşmenin sürdürülmesine yönelik koordinasyondan sorumludur Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Genelkurmay Başkanlığı, İçişleri, Orman ve Su İşleri, Sağlık, TRT, Türksat, Kızılay, STK lar, Özel Sektör ENERJİ: Afet bölgesinde elektrik, doğal gaz vb. enerji hatlarının acil onarımını yaparak, en kısa sürede bu hizmetlerin normale dönmesini sağlama koordinasyondan sorumludur GÜVENLİK VE TRAFİK: Afet ve acil durumlarda güvenlik ve trafiğin sağlanmasına yönelik YANGIN: Afet ve acil durumlarda meydana gelen yangınlara müdahale çalışmalarını yürütmeye yönelik koordinasyondan sorumludur. ARAMA VE KURTARMA: Afet ve acil durumlarda arama ve kurtarma hizmetlerine yönelik SAĞLIK: Afet ve acil durumlarda olay yerindeki ilk müdahale, halk sağlığı ve tıbbi bakım ihtiyaçlarının karşılanması ile çevre sağlığı hizmetlerinin en hızlı şekilde normale dönmesini sağlama KBRN: KBRN olayları ile ilgili müdahale çalışmalarını yürütmeye yönelik koordinasyondan, tehlikeli maddelerle ilgili müdahale çalışmalarına destek olmaktan sorumludur. TAHLİYE YERLEŞTİRME VE PLANLAMA: Afet öncesi, sırası ve sonrasında yapılacak tahliyenin planlaması, uygulaması ve yerleştirme işlemlerinin yapılmasına yönelik NAKLİYE: Afet ve acil durumlarda personel, afetzede ve kaynakların nakliye hizmetlerine yönelik Enerji ve Tabii Kaynaklar İçişleri İçişleri AFAD Sağlık AFAD İçişleri Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Çevre ve Şehircilik, Orman Ve Su İşleri, Özel sektör Genelkurmay Başkanlığı, Mit, Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı, Özel Güvenlik Kuruluşları Genelkurmay Başkanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik, Bilim, Sanayi ve Teknoloji, Çevre ve Şehircilik, Enerji ve Tabii Kaynaklar Genelkurmay Başkanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar, İçişleri, Ulaştırma, Denizcilik ve Hab. Genelkurmay Başkanlığı, Çevre ve Şehircilik, Gıda Tarım ve Hayvancılık, İçişleri, Kızılay, STK, Özel Sektör Genelkurmay Başkanlığı, Bilim Sanayi ve Teknoloji, Çevre ve Şehircilik, Gıda, Tarım Ve Hayvancılık, Gümrük ve Ticaret, İçişleri Genelkurmay Başkanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar, Çevre ve Şehircilik, Gıda, Tarım ve Hayvancılık, Kültür ve Turizm, Milli Eğitim, Gençlik Ve Spor, STK Genelkurmay Başkanlığı, İçişleri, Gıda, Tarım ve Hayvancılık, THY, Kızılay, Özel Hava Yolları Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 10

11 ULAŞIM ALTYAPI: Afet ve acil durumlarda afet bölgesine en hızlı ve güvenli ulaşımın sağlanması Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme İçişleri, Orman ve Su İşleri, Türk Hava Yolları, Özel Hava Yolları, Özel Sektör, STK AFAD lojistik planlama ve işbirliği amaçlı 15 bölgeden oluşturulmuştur. Afet ve acil durum olayı sonrası ilan edilen seviyenin 2, 3 veya 4 olması halinde görevlendirilen ekipler Minimum 72, Maksimum 120 saat kendi kendine yetecek şekilde personel, araç, gereç ile sosyal (barınma, beslenme, hijyen malzemesi vb.) ve ofis ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde düzenlenmişlerdir. Belirtilen süre aşımında veya çalışma süresi içinde ortaya çıkabilecek ilave ihtiyaçlar hizmet grupları lojistiği hizmet grubu tarafından sağlanmaktadır. Tablo Ön iyileştirme alt servis hizmet grupları: Görev, ana - destek çözüm ortakları HİZMET GRUBU ANA BAZI DESTEK VE GÖREVİ ÇÖZÜM ÇÖZÜM ORTAKLARI ORTAĞI BARINMA: Afet bölgesinde afetzedelerin acil ve geçici barınma hizmetlerine yönelik yürütülen ALTYAPI: Afet bölgesinde su, kanalizasyon ve arıtma tesisi vb. hatlarının acil onarımını yaptırarak bu hizmetlerin normale dönmesi HASAR TESPİT: Afet bölgesinde, altyapı (su, kanalizasyon, arıtma vb.) ve yapı stokunda meydana gelen yaklaşık ön hasar boyutunu ivedilikle belirlemek ve hasar tespit hizmetleri BESLENME: Afet bölgesinde afetzedelerin beslenme hizmetlerine yönelik yürütülen koordinasyondan sorumludur. PSİKOSOSYAL DESTEK: Afet bölgesinde afetzedelerin psikososyal destek hizmetlerine yönelik ENKAZ KALDIRMA: Afet bölgesinde enkazın kaldırılmasına yönelik GIDA, TARIM ve HAYVANCILIK: Afet ve acil durumlarda etkilenen tarım alanlarının hasar tespitini yapmak, gıda güvenliğini sağlamak ve ölen, itlaf edilmesi gereken ve etkilenen AFAD Çevre Ve Şehircilik Çevre Ve Şehircilik Kızılay Aile Ve Sosyal Politikalar Çevre Ve Şehircilik Gıda, Tarım Ve Hayvancılık Genelkurmay Başkanlığı, Çevre ve Şehircilik, İçişleri, Gençlik Ve Spor, Aile Ve Sosyal Politikalar, Milli Eğitim, TOKİ, Kızılay, STK Enerji ve Tabii Kaynaklar, İçişleri, Özel sektör Hasar tespitinde çalıştırılabilecek personele sahip tüm bakanlık, kurum ve kuruluşlar İçişleri (Yerel Yönetimler), Sağlık, Gıda Tarım ve Hayvancılık, Aile ve Sosyal Politikalar ve ilgili vakıflar, STK, Özel sektör Diyanet İşleri Başkanlığı, Gençlik Ve Spor, İçişleri (Yerel yönetimler), Kültür ve Turizm, Milli Eğitim, Sağlık, Üniversiteler, Kızılay, STK, Özel Sektör İçişleri (Yerel yönetimler), Özel sektör Çevre ve Şehircilik, Gümrük ve Ticaret, İçişleri (Yerel Yönetimler), Sağlık, STK Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 11

12 hayvanların sağlığı konusunda gerekli çalışmaları yürütme DEFİN: Afet ve acil durumlarda vefat edenlerin defin işlemlerine yönelik İçişleri Diyanet İşleri Başkanlığı, Adalet, Sağlık, Dışişleri, STK, Özel sektör Finans ve idari işler servisi: Satın alma ve kiralama; muhasebe, bütçe ve mali raporlama; ulusal ve uluslararası nakdi bağış ile zarar tespit olmak üzere kendi içerisinde dört hizmet grubundan oluşur. Afet öncesi gerek duyulabilecek finansman ihtiyacı, afet ve acil durum yönetimi ile ilgili genel bütçeden yapılacak her türlü yatırımın AFAD tarafından izlenme ve koordine edilmesi ve acil ihtiyaçların finansal yönetimi gibi konular ile ilgilenir. HABERLEŞME HİZMET GRUBU Afet ve acil durumlarda, Bakanlıklarının Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezinde 7/24 saat esasına göre vardiyalı olarak görev yapıp, haberleşme hizmetlerini yürütmekle görevlidir. Bu görev, ulusal düzeyde bakanlık AADYM bünyesinde çözüm ortağı kurum/kuruluş temsilcilerinden oluşturulmuş ulusal haberleşme hizmet grubu koordinasyon ekibi (UHKE), illerde ise İAADYM bünyesinde oluşturulmuş; il haberleşme hizmet grubu koordinasyon ekibi (İHKE) eliyle koordine edilip, yürütülür. İHKE ler, UHKE ye karşı sorumlu olup illerdeki haberleşme hizmet grubu ekiplerinin operasyonel koordinasyonunu sağlarlar. Sadece Seviye 2-4 afet ve acil durumlar ile ihtiyaç duyulması hâlinde toplanan UHKE koordinasyonunda merkezde görev alacak haberleşme hizmet grubu ekipleri beş adet haberleşme destek ekibi ile sekretaryadan oluşur. Haberleşme hizmet grubunun merkez ve illerde oluşturacağı tüm ekiplerin birbiri ile olan haberleşmesi öncelikli olarak mevcut karasal haberleşme altyapıları (PSTN, GSM veya internet ortamında) üzerinden ses ve data iletişimi ile sağlanacaktır. Söz konusu altyapıların aksaması hâlinde telsiz, uydu telefonu ve VSAT terminalleri kullanılarak gerek merkez ile gerekse de destek iller ile haberleşme sağlanacaktır Haberleşme Destek Ekipleri Temel haberleşme alternatiflerine göre beş farklı haberleşme destek ekibi bulunur. Sabit sistemler, mobil mistemler, uydu sistemleri, telsiz sistemleri ve çağrı merkezleri şeklindeki beş destek ekibinin görevleri aşağıda kısaca özetlenmiştir. Sabit sistemler destek ekipleri: Afet ve acil durumlarda, sabit ses, data ve internet servisleri sunan telekomünikasyon altyapılarına ait ülke çapındaki sistemlerinin kesintisiz ve güvenli haberleşmesini sağlar. Santral, switch vb. şebeke bileşenlerinin trafik yoğunluğundan dolayı etkilenmemesi için network trafiği yönlendirmek başta olmak üzere gerektiğinde yeni transmisyon yollarının kurulmasına ilişkin kararları tüm şebeke için alır ve uygulamaya koyar. Bu ekipler söz konusu görev ve sorumluluklarını yaparken, UHKE nin talimatlarını ivedilikle yerine getirirler. Söz konusu ekipler, merkezde illerdeki bakım ve onarım ekiplerinin koordinasyonunu sağlar, gerektiğinde merkezden ve destek illerden ilgili ekiplerini afet bölgesine gönderir. Sabit telekomünikasyon altyapılarının ülke Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 12

13 çapında devamlılığını sağlar ve gerekli olursa taşınabilir sabit telekomünikasyon ekipmanlarını afet bölgesine gönderir. Mobil Sistemler Destek Ekipleri: Afet ve acil durumlarda mobil ses ve data servisleri sunan mobil haberleşme altyapılarına ait ülke çapındaki sistemlerinin kesintisiz ve güvenli haberleşmesini sağlar. Baz istasyonları, baz istasyonu kontrol birimleri, transmisyon ekipmanları vb. şebeke bileşenlerinin trafik yoğunluğundan dolayı etkilenmemesi için network trafiğini yönlendirmek başta olmak üzere gerektiğinde yeni transmisyon yolları ile ilgili şebeke elemanlarının kurulmasına ilişkin kararları tüm şebeke için alır ve uygulamaya koyar. Ayrıca uydu transmisyonlu mobil baz istasyonlarını afet bölgesine sevk edip, gerektiğinde ülke çapında yeniden planlar. Bu ekipler de söz konusu görev ve sorumluluklarını yaparken, UHKE nin talimatlarını ivedilikle yerine getirirler. Gerektiğinde taşınabilir mobil haberleşme ekipmanlarını afet bölgesine gönderirler. Uydu Sistemleri Destek Ekipleri: Afet ve acil durumlarda uydu transmisyonlu mobil baz istasyonları ve sabit telekomünikasyon sistemleri için ilave uydu transmisyon kapasitesi, uydu haberleşme terminali ve bunlar için gerekli kapasiteyi sağlarlar. Mevcut uydu telefonlarına ilişkin ihtiyaç hâlinde ilgili telefonların yeniden organize edilerek afet ve acil durumlarda etkin bir şekilde kullanımını sağlayıp, işletilmesinde görev alırlar. Telsiz Sistemleri Destek Ekipleri: Genelkurmay Başkanlığı, Sağlık, Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü, Emniyet Genel Müdürlüğü, TRT Genel Müdürlüğü, Kızılay, Türkiye Radyo Amatörleri Cemiyeti (TRAC) ekipleri, afet ve acil durumlarda sahip oldukları telsiz haberleşme altyapı ve bunlara ait kullanıcı terminal veya ekipmanlarını afet bölgesine sevk edip kurarak, ülke çapında kesintisiz ve güvenli haberleşmenin sağlanması için kullanırlar. Ayrıca telsiz rölelerinin ve bu sistemlere ait donanımların ihtiyaç hâlinde ülke çapındaki kapasitelerinin artırılıp gerektiğinde de afet bölgesinde yeni telsiz rölesi kurulmasına ilişkin kararları alır ve uygulamaya koyarlar. Çağrı Merkezleri Destek Ekibi: Afet ve acil durumlarda ihtiyaç hallerinde afete maruz kalan vatandaşlara yönelik acil çağrı hizmetleri sunulmasını sağlayıp, AFAD Başkanlığı ve afet bölgesindeki kamu kurum/kuruluşlarının çağrı merkezlerinin kapasitesinin yetmediği durumlarda ilave kapasite sağlarlar. Afet Öncesi, Sırası ve Sonrası Yapılacak Çalışmalar Haberleşme hizmet grubunun (HHG) temel görevi, afet öncesinde, sırasında ve sonrasında kurumlar arasında iş birliğinin sağlanması ve bu konuda yürütülen işlemlerin koordine edilmesi olup, bu çalışmalar aşağıda verilmiştir. Bu görevin icrasında HHG çözüm ortakları, ana çözüm ortağına her türlü desteği verir ve karar alma süreçlerinde yer alıp, taleplerini yerine getirirler. Afet öncesi Afet ve acil durum anında haberleşmede sağlıklı bir koordinasyonun sağlanabilmesi amacıyla kurum, kuruluş ve işletmecilerin kendi haberleşme sistemlerinde önceden gerekli tedbirleri almalarını sağlayıp, farkındalık oluşturulmasına yönelik çalışmalar AFAD sorumluluğunda yapılmalıdır. Bu süreçte aşağıdaki konularda çalışmalar yapılır: Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13

14 Kurum ve kuruluşların mevcut haberleşme kaynaklarının belirlenip, ihtiyaç analizlerinin yapılması Kurumlar arası haberleşme sistemlerinin entegrasyonunun sağlanması Ülke çapında haberleşme altyapısına ilişkin kapasitenin artırılması ve acil durum haberleşme sistemlerinin kurulumunun yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmaların yapılması Acil durum haberleşmesinin aksamaması ve haberleşme sistemlerinin devamlılığının sağlanmasına yönelik önceden alınabilecek tedbirlere ilişkin çalışmaların yapılması Haber alma ve yayma, ikaz ve alarm sistemlerine ilişkin çalışmaların yapılması Afet ve acil durum hizmetlerinde kullanılmaya yönelik yeni teknolojilerin takip edilmesi çalışmalarının yürütülmesi Afet esnasında Afet veya acil durum hâli söz konusu olduğunda 0. DAKİKA da yürütülecek faaliyetler: Afet gerçekleştiğine dair ihbar kaynaklarından uyarı mesajları alındığında gerekli değerlendirme ve teyit işlemlerinin yapılması Afet bölgesinden alınacak bilgiler ışığında ilk raporun oluşturulması İlk rapor çerçevesinde haberleşmeye ilişkin olay yerine ilk müdahalenin HHG tarafından gerçekleştirilmesine yönelik iş ve işlemler yapılması Gecikmeye mahal vermeden afet alanındaki tüm kurumlara ait iletişim tesislerin ilk durumlarına ilişkin tespitin yapılması Faaliyet kaybına uğramış tesislere ilk müdahalelerin gerçekleştirilmesi Haberleşme zinciriyle ilgili olarak tüm afet müdahale organizasyonlarına, çözüm ortaklarına bilgi verilmesi ve ilgili kurum ve kuruluşların ilk haberleşme ihtiyaçlarının belirlenmesi Afet veya acil durum hâli söz konusu olduğunda 0-8 SAAT anında yürütülecek faaliyetler: Afet bölgesinde meydana gelen haberleşme aksaklıklarının tespit edilmesi Geçici iletişim tesislerinin kurulması ve işletilmesi Afet bölgesi ile sürekli iletişimin sağlanması için alternatif haberleşme sistemlerinin çalıştırılması Sistemlerin bakım, idame ve lojistiğinin sağlanması; enerji beslemeleri ve yedeklerinin kontrol edilerek gerekli ikmallerin yapılması Medya ve kamuoyu bilgi merkezi oluşturulması Acil durum ekiplerinin aileleri ile görüşmelerinin sağlanması Arızalı ya da yeniden inşa edilmesi gereken alt ve üstyapıların belirlenmesi, bu doğrultuda arızalı tüm ekipman arızalarının giderilerek faal hâle geçmelerinin sağlanması Afet sonrasında Görev alan ekip, kurum ve kuruluşlardan toplanan tüm raporların bir araya getirilip kapsamlı bir değerlendirme yapılarak ülkemizin HHG müdahale planını daha sağlıklı bir yapıya kavuşturma çalışmaları bu aşamada yürütülür. Bu aşamada yapılan çalışmalar aşağıda sıralanmıştır: Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 14

15 Bu amaçla, ilgili afet sonucu ortaya çıkan tecrübe birikimi neticesinde afetle ilgili kapsamlı ve detaylı bir rapor oluşturulur Afet bölgesinde haberleşme envanterine göre haberleşme tesislerinin faaliyet ve arıza durumu belirlenip, buna göre haberleşme sistemlerinin uzun vadeli bakım, onarım ve idamesi sağlanır Kamu kurumları ve AFAD merkezlerinin afet öncesindeki normal haberleşme düzenine geçirilmesine yönelik çalışmalar yapılır Tüm geçici haberleşme sistemlerinin kaldırılıp; gerekli bakım, onarım, kontrollerden geçirme ve depolanma işlemleri gerçekleştirilir Oluşturulan rapor ışığında afet bölgesindeki haberleşme sistemlerine ilişkin uzun vadeli rehabilitasyon planlamaları yapılır Gerçekleşen afetten elde edilen tecrübelerin unutturulmaması, afet farkındalığının sağlanmasına yönelik kamu spotları yayınlanması çalışmaları yürütülür. HHG Ekip ve Kaynaklarının Ulaşımı Seviye-2 bir afet durumunda aynı bölgedeki en yakın ilin haberleşme hizmet grubu destek ekiplerinin yedek yakıt tankı ve her türlü haberleşme teçhizatı olan kendilerine ait uygun araçlar ile bölgeye sevk edilmeleri planlanmıştır. HHG destek kaynaklarının mümkün mertebe ekip ile birlikte taşınması da planlanmaktadır. Afetin büyüklüğüne göre söz konusu ekiplerin teçhizatları ve araçları ile birlikte hava nakliye araçları ile de taşınması tasarlanmaktadır. Bu anlamda, yardıma gidecek olan HHG destek ekiplerinin hava yolu ile ulaşımın mümkün olduğu afet bölgelerine THY ile özel hava yolu şirketleri veya diğer hâllerde TSK ile Emniyet Genel Müdürlüğü hava taşıtları ile ulaştırılmaları planlanmıştır. GSM baz istasyonu, radyolink, transmisyon, santral ekipmanları, vb. büyük çaplı haberleşme ekipmanlarının kullanılacağı durumlarda ise nakliye hizmet grubu ile iş birliği yapılarak bu kaynakların taşıtılması planlanmıştır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 15

16 Özet AFAD Haberleşme Hizmet Grubu Müdahale Planlaması AFAD tarafından afet ve acil durumlara ilişkin yürütülen tüm müdahale çalışmaları, Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) olarak isimlendirilir. Taktik yaklaşımla hazırlanmış olan TAMP afet öncesi, sırası ve sonrasındaki müdahale planlamasının temel prensiplerini belirlemektedir. Yürütülen müdahale çalışmaları afet ve acil durum niteliğine göre AFAD tarafından dört farklı seviyede tanımlanmştır. TAMP kapsamında yürütülecek hizmetlerin ana çözüm ortağı ve destek çözüm ortağı şeklinde iki ayrı katılımcısı tanımlanmıştır. Katılımcıların yürüttükleri hizmetlerin niteliğine göre görev yapan birimler hizmet grubu olarak adlandırılmaktadırlar. Bu hizmet grupları AFAD hiyerarşisinde tanımlı operasyon; lojistik ve bakım; bilgi ve planlama; finans ve idari işler servisleri altında işlevlerine göre yer alırlar. Haberleşme hizmet grubu, afet ve acil durumlarda ulusal ve yerel düzeyde kesintisiz ve güvenli haberleşmenin sürdürülmesine yönelik koordinasyondan sorumlu olarak görev yapar. Haberleşme hizmet grubu ise temel haberleşme alternatiflerine göre beş farklı destek ekibinden oluşmaktadır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 16

17 DEĞERLENDİRME SORULARI Değerlendirme sorularını sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan Bölüm Sonu Testi bölümünde etkileşimli olarak cevaplayabilirsiniz. 1. AFAD tarafından Afet ve Acil Durumlara ilişkin yürütülen tüm müdahale çalışmaları ne isimle tanımlanır? a) Stratejik Plan b) İyileştirme c) Taktik d) Türkiye afet müdahale planı e) Faaliyet 2. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) temel prensiplerinden biridir? a) Ana ve destek çözüm ortaklarının rol ve sorumluluklarını içerme b) İlgili mevzuata uygun olma c) Esnek olma d) Etkili olma e) Ölçeklenebilir olma 3. AFAD ın TAMP bünyesinde oluşturulmuş ana ve destek çözüm ortaklarının, yürüttükleri hizmetlerin niteliğine göre görev yapan birimlerine ne ad verilir? a) Operasyon birimi b) Tim c) Hizmet grubu d) Ekip e) Destek birimi 4. Aşağıdakilerden hangisi AFAD müdahale organizasyonunda yer alan servislerden biri değildir? a) Finans ve idari işler servisi b) Bilgi ve planlama servisi c) Lojistik ve bakım servisi d) Bilgi işlem servisi e) Operasyon servisi 5. Aşağıdakilerden hangisi bir AFAD Operasyon Servisi, Acil Durum Alt Servisi Hizmet Grubu (HG) değildir? a) Sağlık HG b) KBRN HG c) Enerji HG d) Nakliye HG e) Trafik HG Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 17

18 6. Aşağıdakilerden hangisi bir AFAD Operasyon servisi, ön iyileştirme alt servisi hizmet hurubu (HG) değildir? a) Hasar tespit HG b) Psikososyal destek HG c) Bilgilendirme HG d) Barınma HG e) Beslenme HG 7. Aşağıdakilerden hangisi AFAD Haberleşme Hizmet Grubu altında yer alan Haberleşme destek ekiplerinden biri değildir? a) Sabit sistemler destek Ekibi b) Mobil sistemler destek Ekibi c) Uydu sistemleri destek Ekibi d) İnternet destek ekibi e) Telsiz sistemleri destek ekibi 8. Aşağıdakilerden hangisi AFAD haberleşme hizmet grubu nun bir afet ve acil durum hâlinde yapacağı çalışmalar arasında yer almaz? a) Kurum ve kuruluşların kendi haberleşme sistemlerinde önceden gerekli tedbirleri alıp, farkındalık oluşturulmasına yönelik çalışmalar b) Afet bölgesinden alınacak ilk bilgiler ışığında mevcut durumun tespiti ve ilk müdahale organizasyonu gibi 0.dakikada yapılacak çalışmalar c) Afet bölgesinde yürütülen haberleşme çalışmalarındaki aksaklıkların tespit edilip sistemlerin devamlılığının sağlanması, arızaların giderilmesi gibi 0-8 saat anında yapılacak çalışmalar d) Yaşanan bir afetin anısını yaşatabilmek için her sene kamu spotları yayınlanması çalışmalarını yürütmek e) Haberleşme faaliyetlerinde görev alan tüm birimlerim raporlarının bir araya getirilip tecrübelerinin değerlendirilmesi, haberleşme sistemlerinin uzun vadeli bakım veya iyileştirilmesi gibi afet sonrasında yapılacak çalışmalar 9. Sadece yerel imkânlar ve 1. grup destek İllerinin görev aldığı müdahale çalışmaları AFAD tarafından hangi seviye olarak tanımlanmaktadır? a) Seviye-1 b) Seviye-2 c) Seviye-3 d) Seviye-4 e) Seviye-3 ve 4 Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 18

19 10. Aşağıdakilerden hangisi haberleşme hizmet grubu nun temel görevidir? a) Ulusal ve yerel düzeyde kesintisiz ve güvenli haberleşmenin sürdürülmesine yönelik koordinasyon b) Elektrik, doğal gaz vb. enerji hatlarının acil onarımını yaparak en kısa sürede bu hizmetlerin normale dönmesini sağlama yönelik koordinasyon c) Personel, afetzede ve kaynakların nakliye hizmetlerine yönelik koordinasyon d) Su, kanalizasyon ve arıtma tesisi vb. hatlarının acil onarımının yaptırılarak bu hizmetlerin normale dönmesi koordinasyonu e) Hepsi Cevap Anahtarı: 1.D, 2.A, 3.C, 4.D, 5.E, 6.C, 7.D, 8.D, 9.B, 10.A Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 19

20 YARARLANILAN VE BAŞVURULABİLECEK DİĞER KAYNAKLAR Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) pdf ( ) Ulusal Afet Müdahale Haberleşme Hizmet Grup Planı (TASLAK) ( ) Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 20