Türkiye Kalkınma Bankası Yayını İÇİNDEKİLER. OCAK MART 2013 Sayı : 67 TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş. MAKALE BANKAMIZCA İŞTİRAK EDİLEN TOPLANTILAR

Transkript

1 Türkiye Kalkınma Bankası Yayını OCAK MART 2013 Sayı : 67 TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş. Adına Sahibi Metin PEHLİVAN Genel Müdür Vekili Yazı İşleri Sorumlusu Salih DEMİREL Kurumsal İletişim ve Eğitim Daire Başkanı İÇİNDEKİLER MAKALE ENERJİ VERİMLİLİĞİ VE FİNANSMAN. 2 TÜRKİYE NİN ENERJİDE DIŞA BAĞIMLILIĞI VE BUNA İLİŞKİN ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. 10 ÇALIŞANLARIN DAVRANIŞLARI VE SPORUN ETKİSİ. 23 TEMERRÜT HALİNDE KAYIP VE PARANIN ZAMAN DEĞERİ. 27 Yayına Hazırlık Mehmet Ali TOPRAKOĞLU Düzeltmen Özlem MUMCU BANKAMIZCA İŞTİRAK EDİLEN TOPLANTILAR KALKINMA OCAK 2013 TARİHLERİNDE DÜZENLENEN 4. ULUSAL ENERJİ VERİMLİLİĞİ FUAR VE KONFERANSINDA. 34 TÜRKİYE KALKINMA BANKASI İZMİR ATATÜRK ORGANİZE SANAYİNDE. 36 TEKNİK İŞBİRLİĞİ VE DANIŞMANLIK HİZMETLERİ KURUM DIŞI EĞİTİM FAALİYETLERİ ( 2013 YILI OCAK - ŞUBAT - MART DÖNEMİ ) 37 Yazışma Adresi dergi@kalkinma.com.tr Dergide yayınlanan bütün yazılar kaynak gösterilerek iktibas edilebilir. Bu dergi ücretsizdir. Dergimizde yayınlanan yazılardaki bilgi ve görüşlerin sorumluluğu yazarlara aittir. e-dergi OLARAK YAYINLANMAKTADIR. BASINDA KALKINMA TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş DE 43,6 MİLYON TL NET KAR ELDE ETTİ. 38 ENERJİ DE 94 PROJEYE 1,3 MİLYAR LİRA KREDİ VERDİ. 39 TKB KARINI YÜZDE 84 ARTIRDI. 41 TÜRKİYE KALKINMA BANKASI AŞ GENEL MÜDÜR VEKİLİ METİN PEHLİVAN, BANKANIN 2012 YILINDA KARINI YÜZDE 84 ORANINDA ARTIRDIĞINI BİLDİRDİ. TÜRKİYE KALKINMA BANKASI AŞ 2012 YILI FAALİYET SONUÇLARINI AÇIKLADI. 43 TÜRKİYE KALKINMA BANKASI BÜYÜYOR. 45 TKB YE JAPONYA DAN UZUN VADELİ KREDİ. 47 KALKINMA BANKASI'NA 100 MİLYON DOLARLIK FİNANSMAN. 47 KALKINMA BANKASI JBIC'DEN ALDIĞI 100 MİLYON DOLAR KREDİ İLE "TEMİZ ÇEVRE"Yİ FİNANSE EDECEK.48 KALKINMA BANKASI'NA 100 MİLYON DOLAR. 49 KURUMSAL İLETİŞİM VE EĞİTİM DAİRE BAŞKANLIĞI FAALİYETLERİ KURUM DIŞI EĞİTİMLER. 50 ELEMAN SEÇME VE YERLEŞTİRMEDE YETKİNLİK BAZLI MÜLAKAT TEKNİKLERİ SEMİNERİ. 51 BİLGİ GÜVENLİĞİ VE BİLGİ YÖNETİMİ BİLGİLENDİRME TOPLANTISI. 51 TÜRKİYE DE ENERJİ HUKUKU EĞİTİMİ. 52 MÜFETTİŞ YARDIMCILARI EĞİTİM PROGRAMI. 54 EXCEL TEMEL DÜZEY VE İLERİ DÜZEY EĞİTİMİLERİ. 55 BANKAMIZDA BAYANLAR BOWLING TURNUVASINDA YARIŞTI. 56 SANAT GALARİMİZDE AÇILAN RESİM SERGİSİNDE BANKAMIZA SANATCILAR TARAFINDAN ARMAĞAN EDİLEN RESİMLER (2013 OCAK - MART DÖNEMİ) 58 1

2 ENERJİ VERİMLİLİĞİ VE FİNANSMAN Kd. Uzman Esin Eren Kredi Pazarlama Daire Başkanlığı KISA ÖZET (ABSTRACT) Türkiye Kalkınma Bankası Yenilenebilir enerji ve Enerji verimliliği projelerini finanse etmektedir. Enerji Verimliliği projeleri Bankamızın sürdürülebilirlik vizyonu ve Türkiye açısından son derece önemlidir. Sanayi ve Binalarda enerji yönetimi, yardımcı tesisler, üretim üniteleri ve elektrik birimlerinde verimlilikle ilgili çalışmaların yapılması öncelik arz etmektedir.2007 yılından bu yana Enerji Verimliliği Kanunu, Yönetmelikler ve Enerji Verimliliği Strateji Belgesi yayınlanmıştır. Enerji verimliliği projelerinin finansmanında Enerji Verimliliği Danışmanlık (EVD) şirketleri aktif rol oynamaktadır. Enerji Performans Sözleşmeleri ise bir başka gerekliliktir. Enerji verimliliği projelerinin finansmanında karşılaştığımız bir başka konu ise karbon sertifika ve standartlarıdır. TÜRKİYE KALKINMA BANKASI Türkiye Kalkınma Bankası, kalkınmanın ve sürdürülebilir büyümenin öncüsü olarak; yatırımları bölgesel, sektörel ve teknolojik olarak destekleyen, etkin ve hızlı şekilde finansa eden, girişimcileri teknik yardım dâhil olmak üzere güç ve cesaret vererek destekleyen, uluslararası boyutlarda bir Kalkınma ve Yatırım Bankasıdır. Anonim şirket statüsündeki yatırımları desteklemek amacıyla kurulan Bankanın sermayesinin %99.08 i hazineye aittir. Türkiye Kalkınma Bankası, başta sanayi ve turizm olmak üzere enerji, eğitim, sağlık sektörlerindeki işletmelere, Proje Esaslı Kredilendirme yapmaktadır. Kredi değerlendirme süreci istihbarat, ekonomik, teknik, mali değerlendirme aşamalarından oluşmaktadır. Son yıllarda ise ağırlıklı olarak Enerji ve Enerji Verimliliği projeleri üzerinde yoğunlaşmıştır. Enerji Verimliliği projeleri Bankamızın sürdürülebilirlik vizyonu açısından son derece önemlidir. Enerji Verimliliği ile ilgili dış kaynaklarımız: Dünya Bankası Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliği kredisi Avrupa Yatırım Bankası, AYB Kobi Kredisi Avrupa Yatırım Bankası, AYB KOBI-MIDCAP Enerji, Enerji Verimliliği Kredisidir. 2

3 Türk Lirası Kaynaklı Kredilerimiz: Yatırım Kredisi İşletme Kredisidir. Dünya Bankası Enerji Verimliliği kredileri için: Yatırımın yapıldığı bölümde veya tüm tesis için enerji tüketiminin enerji birimi bazında en az % 20 oranında azalmış olması veya Yatırımla sağlanacak artan veya ek faydanın en az % 50 sinin sağlanacak enerji tasarrufundan oluşması, Projenin çevresel etki analizinin yapılması ve izinlerinin alınması, kriterlerinin yerine getirilmesi gerekmektedir. Avrupa Yatırım Bankası Enerji Verimliliği kredileri için: Yatırımın yapıldığı bölümde veya tüm tesis için enerji tüketiminin enerji birimi bazında en az % 20 oranında azalmış olması veya Yatırımla sağlanan tasarrufun yatırım tutarının %50 sini karşılaması gerekmektedir. Enerji verimliliği yatırımlarında öncelikle, Proje Öncesi Durum ve Proje sonrası beklenen olası sonuçları içerecek teknik analizler ortaya konularak, ekonomik ve mali açıdan projenin uygun olup olmadığı değerlendirilmektedir. Enerji verimliliği projelerinde uzun vadeli uygun kaynak, projenin borç ödeme gücü açısından son derece önem taşımaktadır. Bu anlamda, Kalkınma Bankası özellikle yurtdışı finansal kurumlardan sağladığı kredi kaynaklarıyla, uzun vade (7-10 yıl) ve uygun faiz alternatifi ile enerji verimliliği yatırımlarının finansmanını sağlamış ve bu yatırımları finanse etmeye de devam etmektedir. Ülkemizin önde gelen demir-çelik kuruluşlarından birisinin atık baca gazlarını değerlendirerek elektrik üretmeyi planladığı proje, Bankamız tarafından kredilendirilmektedir. 50 MW gücündeki bu proje ile şirketin elektrik giderinde %70 oranında bir azalma meydana gelecektir. Yine, ülkemizin önemli çimento üreticilerinden bir şirketin sahip olduğu çimento fabrikalarında gerçekleştireceği üretim hatlarının modernizasyonunu öngören enerji verimliliği projesinin finansmanıyla, yıllık tasarrufu orta büyüklükteki bir enerji santralinin üretimi kadar olan bir yatırım da Bankamız tarafından finanse edilmektedir. 3

4 ENERJİ VERİMLİLİĞİ Bilindiği gibi enerji verimliliği Binalarda yaşam standardı ve hizmet kalitesinin, endüstriyel işletmelerde ise üretim kalitesi ve miktarının düşüşüne yol açmadan birim hizmet veya ürün miktarı başına enerji tüketiminin azaltılmasıdır. Neden enerji verimliliği denildiğinde ise; fosil kaynakların görünür gelecekte tükenecek olması, alternatif kaynakların henüz ekonomik olmaması, artan talep, ithalat bağımlılığı, iklim değişikliği, ekolojik dengenin alarm vermesi vb. nedenler sayılabilir. Enerji verimliliğinin en önemli göstergesi ise Enerji Yoğunluğudur. Enerji yoğunluğu ve kişi başı enerji kullanımı grafik olarak aşağıda (Şekil 1) verilmiştir. Şekil 1 : Enerji yoğunluğu, Enerji Kullanımı grafiği (1) Şekilden görüldüğü gibi Türkiye nin kişi başı enerji kullanımı verilen ülkeler arasında en az olmasına rağmen enerji yoğunluğu yaklaşık olarak Japonya nın 3 katıdır. Diğer bir deyişle aynı işi yapmak için Japonya nın üç katı enerji harcamaktayız. Bunun bizlere gösterdiği ise enerji verimliliği ile ilgili çalışmalara hız vermemiz gerektiğidir. Sanayide enerjiyi yoğun olarak kullanan sektörlerde Enerji Verimliliği potansiyelinin yüksek olması, bu tür sektörlerin öncelikli olarak ele alınmasını gerektirmektedir. Bu sektörler Demir Çelik, Çimento, Seramik, Cam, Petrokimya, Kimya, Gıda, Tekstil, Gübre vb. dir. Binalarda öncelik sıralaması ise Hastaneler, Okullar, Üniversiteler, Oteller, Havalimanları, Üretim Endüstrisi, Alışveriş Merkezleri, İş Merkezleri, Özel Konutlar vb. biçimdedir. 4

5 Enerji Verimliliği açısından enerji yönetimi son derece önemlidir. Tesislerde enerji yönetimi sağlandıktan sonra yatırım ve doğal olarak finansmanın söz konusu olabileceği bölümler ise sırası ile aşağıda verilmiştir Yardımcı İşletmeler Üretim Üniteleri Elektrik Yardımcı işletmeler başlığı altında Kazanlar, Tesisat, İklimlendirme ve Havalandırma Sistemi, Basınçlı Hava Sistemi, Soğutma Sistemi vb. sistemler değerlendirilmektedir. Üretim ünitelerine birkaç örnek vermek gerekirse bunlar Fırınlar, Kurutucular, Atık gazlar, Baca gazları ve her bir ünitedir. Elektrikle ilgili yatırım kalemleri ise Elektrik Dağıtım Sistemi, Transformatörler, Elektrik Motorları, Pompalar, Fanlar, Aydınlatma vb. sistemlerden oluşmaktadır. ENERJİ VERİMLİLİĞİ KANUNU, YÖNETMELİKLER VE STRATEJİ BELGESİ Türkiye 2007 yılından itibaren Enerji Verimliliği konusunda yoğun bir biçimde çalışmaktadır. İşe 2007 yılında Enerji Verimliliği Kanununun yayınlanmasıyla başlanmış, bunu yönetmeliklerin yayınlanması takip etmiş, 25 Şubat 2012 tarihinde ise Enerji Verimliliği Strateji Belgesi yayınlanmıştır. Kanun ve yönetmeliklerle gelen yenilikler ve finansal desteklerin bir bölümü aşağıda sıralanmıştır. Madde 5: Enerji Verimliliği Danışmanlık (EVD) şirketleri sanayimize hizmet vermeye başlayacaktır. Madde 7-1-a:Enerji Yönetimi Yıllık Toplam Enerji tüketimi TEP olan endüstriyel işletmeler, Toplam inşaat alanı m2 veya yıllık toplam enerji tüketimi 500 TEP olan ticarî binalarda ve hizmet binalarında, Toplam inşaat alanı m2 veya yıllık toplam enerji tüketimi 250 TEP olan kamu kesimi binalarında Enerji Yöneticisi bulundurmak zorunludur. Yıllık toplam enerji tüketimleri TEP olan kamu kesimi dışında kalan endüstriyel işletmelerde Enerji Yönetim Birimi olmalıdır. Bünyesinde enerji yöneticisinin de görev aldığı kalite yönetim birimi bulunan endüstriyel işletmeler bu birimlerini enerji yönetim birimi olarak da görevlendirebilir. 5

6 Bölgesinde faal durumda en az elli işletme bulunan Organize Sanayi Bölgelerinde, Yıllık Toplam Enerji tüketimi TEP olan endüstriyel işletmelere yönelik olarak Enerji Yönetim Birimi olmalıdır. Madde 8-1-a: Endüstriyel işletmelerin küçük ve orta ölçekli Verimlilik Artırıcı Projeleri desteklenmektedir 1/1/2014 tarihinden itibaren ISO Enerji Yönetim Standardı Belgesi ne sahip olmak şartı getirilmiştir. Madde 8-1-b: Enerji yoğunluğunu azaltan endüstriyel işletmelerle Gönüllü Anlaşma yapılmaktadır 1/1/2014 tarihinden itibaren ISO Enerji Yönetim Standardı Belgesi ne sahip olmak şartı getirilmiştir. Madde 8-1-ç: Araştırma ve geliştirme projeleri desteklenmektedir. Madde 9-1-a: Endüstriyel işletmelerin mevcut sistemlerinde enerji verimliliğinin arttırılmasına yönelik olarak hazırlanan, Kurul tarafından onaylanan ve asgari yatırım büyüklükleri Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen miktarın üzerinde olan projeler ile kullandıkları yakıt türleri ve teknolojilerine bağlı olarak Bakanlık tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikte tanımlanan yıllık ortalama verim değerlerini sağlayan kojenerasyon yatırımları, Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğünce yatırım teşviklerinden yararlandırılmaktadır. Madde 9-1-b: KOBİ ler için eğitim, etüt ve danışmanlık hizmetleri desteklenmektedir. Enerji Verimliliği Strateji Belgesi e göre ise; Belgenin yayım tarihi itibariyle 10 yıl içerisinde, her bir sanayi alt sektöründeki indirgenmiş enerji yoğunlukları, her bir alt sektör için %10 dan az olmamak üzere sektör işbirlikleri ile belirlenecek oranlarda azaltılacaktır yılında, toplam kullanım alanı on bin metrekarenin ( m2) üzerindeki ticari ve hizmet binalarının tamamında, yürürlükteki standartları sağlayan ısı yalıtımı ve enerji verimli ısıtma sistemleri bulunacaktır. ENERJİ VERİMLİLİĞİ DANIŞMANLIK ŞİRKETLERİ: Enerji verimliliği projelerinde Enerji Verimliliği Danışmanlık (EVD) şirketleri İngilizcede bilinen adıyla Energy Service Company (ESCO) lar finansmanda etkin rol oynamaktadır. EVD şirketleri: nihai tüketim sektörlerinde enerji verimliliğini artırmak amaçlı projeleri geliştiren, uygulayan, finansmanını sağlayan ve 7-10 yıllık periyotlar arasında sektörler için bakım-onarım masraflarını üstlenen şirketler olarak tanımlanabilir (2). EVD Şirketlerinin Enerji Verimliliği Kanununda belirtilen görevleri ise: 6

7 1. Eğitim, sertifikalandırma, endüstriyel işletmeler, bina sahipleri veya yönetimleri ile aralarında yapılan hizmet anlaşmaları çerçevesinde, etüt ve danışmanlık faaliyetleri yürütmek. 2. Enerji verimliliği etüt çalışması ile belirledikleri önlemlerin uygulanmasına yönelik projeyi hazırlamak. 3. Uygulama anlaşması kapsamındaki tadilatları proje doğrultusunda gerçekleştirmek ve enerji tasarruf miktarını garanti etmek. 4. Yetki aldıkları kuruma her yıl faaliyet raporu sunmaktır. Bu noktada en önemli husus tasarrufun Enerji Verimliliği Danışmanlık şirketi tarafından garanti edilmesidir. EVD şirketleri enerji verimliliği projelerini genellikle dört aşamada gerçekleştirmektedir. Projenin ilk aşaması, enerji verimliliği etüdüdür. İkinci aşama ise planlamadır. Bu aşamada etüde uygun olarak uygulama projesi ve termin planlanmaktadır. Üçüncü aşama ise uygulamadır. Son aşama olan izleme bölümünde ise Planlama aşamasında belirlenen zaman cetveline göre garanti edilen tasarrufun gerçekleşmesi, değerlendirilmesi ve doğrulanması yapılmaktadır. FİNANSMAN Enerji verimliliği projelerinin finansmanı üç başlık altında değerlendirilebilir. 1. Firma tarafından sağlanan finansman. 2. EVD şirketleri veya ESCO tarafından sağlanan finansman. 3. Üçüncü taraf finansmanı (third party financing). Bu tür iki ayrı alt başlıkta değerlendirilmektedir. Kalkınma Bankasının sağladığı finansman bu kapsamdadır. Paylaşımlı Tasarruf Sözleşmesi (PTS Shared Saving Contract) Garanti Tasarruf Sözleşmesi (GTS - Guaranteed Saving Contract) Her üç tür finansman türü için de Enerji Performans Sözleşmesine (EPS) ihtiyaç duyulmaktadır. EPS, EVD şirketi ve proje sahibi firma arasında imzalanan, herhangi bir sektörün enerji verimliliğinin artırılması, dolayısıyla para ve enerji tasarrufu sağlanması için kullanılan etkili ve pratik bir uygulama sözleşmesidir. Enerji Performans Sözleşmeleri şartlara bağlı olarak çok çeşitli şekillerde gerçekleşmektedir. Bu çalışmada sadece üçüncü taraf finansmanına konu olan Paylaşımlı Tasarruf Sözleşmesi ve Garanti tasarruf sözleşmesi üzerinde durulacaktır. 7

8 Paylaşımlı Tasarruf Sözleşmesi (PTS - Shared Saving Contract) kredinin EVD şirketi tarafından alınması durumunda yapılan sözleşmedir. Paylaşımlı Tasarruf Sözleşmelerinde Kredinin geri ödeme ve performans riski EVD şirketine aittir. Finansman maliyeti yüksek, proje sonucu elde edilen tasarruf düşük, yapılan projeler genellikle küçük ölçekli ve kapsamları dardır (3) Garanti Tasarruf Sözleşmelerinde ise kredi proje sahibi firma tarafından alınmaktadır. Garanti tasarruf sözleşmelerinde kredinin geri ödeme riski proje sahibine, performans riski ise EVD şirketine aittir. Finansman maliyeti düşük, proje sonucu elde edilen tasarruf yüksek, yapılan projeler genellikle büyük ölçekli ve kapsamları geniştir. (3) ENERJİ VERİMLİLİĞİ VE EMİSYON TİCARETİ: Enerji verimliliği finansmanında karşımıza çıkan bir başka konu ise karbon standart ve sertifikalarıdır. Emisyon ticaretinde, ticareti yapılan varlıklar bu sertifikalardır. Emisyon sertifikası belirli bir zaman diliminde, tanımlanmış olan sera gazlarının sayısal olarak belirlenmiş miktarlarının salınması hakkı veya proje faaliyetleri ( Temiz Kalkınma Mekanizması,TKM ve Ortak Uygulama, OU) sonucu elde edilen emisyon azaltımı miktarının karşılığıdır. Ton karbondioksit eşdeğeri olarak ifade edilmektedir. Bu standartlar da VCS (Voluntary Carbon Standard), Chicago Climate Exchange (CCX), Gold (Gold Standard), CAR (Climate Action Reserve), ACR (American Carbon Registry), ISO vb.dir. Dünyada en çok uygulanan standart VCS dir. Türkiye de ise en çok Gold Standart uygulanmaktadır. Gold sertifikalarla Türkiye Gönüllü Karbon Pazarı için önemli bir tedarikçidir. Gönüllü karbon pazarındaki proje tipleri (4) aşağıda verilmiştir (Şekil 2).Şekilde görüldüğü gibi enerji verimliliği ve yakıt değiştirme projeleri % 4 dolayında seyretmektedir. Türkiye'de verimlilikle ilgili proje yapan bazı firmalarda, karbon projeleri de birlikte yapılmaktadır. Gold Standard için bu zaten bir gerekliliktir. Geri dönüşü kısa olan enerji verimliliği projelerinde ise firmalar süratle verimlilik projelerini gerçekleştirmektedir. Şekil 2: Gönüllü Karbon Piyasaları Otc, Proje Tipleri,2011 8

9 Gönüllü Karbon Piyasalarındaki hacim ve değerin bölgesel değişimi* ve 2011 yılları için karşılaştırmalı olarak verilmiştir (Şekil 3) yılında elde edilen hacim 2010 yılı hacminin altında gerçekleşmiştir. Bu politik ve teknik nedenlerden dolayı olabilir. Ortalama fiyatlarda ise krizin etkisi halen gözlenmektedir. Bazı artışlar ise standart tiplerindeki farklılıklardan kaynaklanmaktadır. Şekil 3: Gönüllü Karbon Piyasaları OTC, Hacim ve Değerin bölgesel değişimi ($/ton CO2eşdeğeri/ Milyon US$) Dağılımı, Yukarda belirtilen sertifikaların satışından elde edilen gelirler proje üzerinde ciddi bir kaldıraç etkisi yaratmaktadır. Bu da projeleri yapılabilir hale getirmektedir. Kaynaklar [1] Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü - [2] EA, Energy Policies of IEA Countries - USAReview, IEA Publications, 2007, France Satman, A; Meylani,E,A ; Onaygil,S, Enerji Verimliliği Danışmanlık şirketlerinin finansman yöntemleri ve Türkiye için öneriler I.Ulusal Enerji Verimliliği Forumu, [3] Hamilton, K;S tanley, P,M DEVELOPING DIMENSION: State of the Voluntary - Carbon Markets [4] Bu bildiri, 4. Ulusal Enerji Verimliliği Forumu ve Fuarı'nda bildiri olarak sunulmuş ve ENERJİ ve ÇEVRE DÜNYA- SI OCAK-ŞUBAT 2013 dergisinde yayınlanmıştır. 9

10 TÜRKİYE NİN ENERJİDE DIŞA BAĞIMLILIĞI VE BUNA İLİŞKİN ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Özet Murat MAHMUTOĞLU Uzman Risk İzleme Müdürlüğü Yenilenebilir enerji kaynaklı elektrik üretimi yapan firmalara devlet tarafından belirlenen fiyatlardan alım garantisi uygulamaları, sektörün gelişimi için ne yazık ki tek başına yeterli değildir. Türkiye de yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretimi sürecinde kullanılan rüzgar türbini, güneş pili gibi elektro-mekanik aksamların üretimi, çok yetersiz düzeydedir. Öncelikle bu girdilerin ülke içi üretimine yönelik teknolojik gelişmeyi sağlayacak AR-GE harcamalarının devletçe doğrudan desteklenmesi ve bu amaçla kapsamlı bir teşvik sisteminin oluşturulması gerekmektedir. Yükselen enerji ithalatı ve buna bağlı olarak artan enerjideki dışa bağımlılık, Türkiye de cari işlemler açıklarının yapısal bir özellik kazanmasına aracılık etmiştir. Söz konusu dışa bağımlılığın azaltılabilmesi için yenilenebilir enerji dışındaki politika önerileri; uygun tasarruf önlemleri çerçevesinde enerji yoğunluğunun düşürülerek enerji verimliliğinin artırılması, nükleer enerjiden elektrik üretimi ve linyit gibi yerli enerji kaynaklarının akılcı kullanımı olarak sıralanabilir. Giriş Enerji, dünya ekonomisinde son dönemlerde öne çıkan bir üretim faktörü olup sınai üretim için stratejik bir girdi niteliği taşımaktadır. Enerjinin düşük maliyetli ve çevreye en az zarar verecek şekilde temin edilmesi, toplumların refahının artmasında ve yaşam kalitelerinin yükselmesinde büyük önem arz etmektedir. Enerji politikası uygulayıcılarının, ülke ekonomisinin gelişimi için toplumun talep ettiği enerjiyi kesintisiz, güvenilir, temiz ve uygun maliyet koşullarında sağlamaları gerekmektedir. Enerji, sınai üretimin temel bir girdisi olup aynı zamanda ülkelerin kalkınma düzeyini gösteren temel unsurlardan biri olarak kabul edilmektedir. Eğitim, sağlık, ulaşım ve altyapı hizmetlerinin sunumunda, sınai ve işlenmiş tarımsal ürün üretiminde, ekonomide verimliliğin artırılmasında, beslenme, ısınma ve barınma gibi ihtiyaçların giderilmesinde sağladığı imkanlar göz önünde bulundurulduğunda enerjinin önemi daha da ön plana çıkmaktadır. Teknolojinin hızla gelişmesi, konut ve işyerlerinde ısınma ve aydınlanma, ulaşım ve taşımacılık alanlarında, endüstriyel üretim için hammadde girdisi olarak enerji, toplumsal hayatın önemli bir parçası haline gelmiştir. Elektrik ise günümüzde en yüksek oranda kullanılan enerji formlarından biridir. Elektrik, doğada kendiliğinden var olmadığı ve birincil enerji kaynakları tarafından dolaylı olarak üretildiği için ikincil (türev) enerji kaynağı olarak nitelendirilmektedir. 10

11 Dünyada elektriğin nihai enerji tüketimi içindeki payın sürekli artma eğiliminde olması; elektriğin kaliteli, güvenilir, kullanım alanı oldukça geniş, hızla iletilebilen, ihtiyaç duyulduğu anda üretilip eş zamanlı olarak tüketilebilen, çevreye zararsız ve verimli bir enerji kaynağı olmasından ileri gelmektedir. Bununla birlikte elektrik enerjisinin olumsuz özellikleri ise depolanamaması, buna bağlı olarak talebinin oldukça dalgalı olması, üretilmesinde ülkenin coğrafi ve iklimsel koşullarının büyük önem taşımasıdır. Elektriğin dünya nihai enerji tüketimindeki payı her geçen yıl artmaktadır yılı itibariyle toplam nihai enerji tüketiminde elektriğin payı %9,4 iken 2010 yılında bu oran %17,7 ye yükselmiştir. 1 Türkiye, 2011 yılı itibariyle enerji üretiminin %73 ünü ithalat ile karşılamıştır. Bu oran, enerji alanında Türkiye nin yüksek derecede dışa bağımlı olduğunu net biçimde göstermektedir yılında net enerji ithalatının, cari işlemler açığından daha yüksek bir değer alması, durumun önemini kavramak açısından önemli bir gösterge olarak karşımıza çıkmaktadır. Çalışmada öncelikle Türkiye nin son yıllarda verdiği cari işlemler açıkları içinde enerji ithalatının yeri analiz edilmektedir. Daha sonra yenilenebilir enerji kaynaklarının Türkiye nin artan elektrik enerjisi talebini karşılamadaki rolü üzerinde durulmaktadır. Enerjide dışa bağımlılığın azaltılması amacıyla diğer uygulanabilecek politika önerileri olan enerji verimliliği meselesi, nükleer enerji alternatifi ve yerli kaynak kullanımı sonraki kısımda analiz edilmektedir. 1. Türkiye de Enerji İthalatı - Cari İşlemler Açığı ilişkisi Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) nun standart uluslararası ticaret sınıflamasına göre enerji sektörü dış ticaret hesaplamaları; petrol, petrolden elde edilen ürün, doğalgaz, mamül gaz, taş kömürü, kok kömürü, biriket kömürü ile elektrik enerjisi ticaret verilerini içermektedir. Tablo 1 de yılları arasında Türkiye nin enerji ihracatı ile ithalatı arasındaki farkı ifade eden net enerji ithalatı ile cari işlemler hesabı değerleri verilmektedir. Tablo 1. Cari Açık - Net Enerji İthalatı (Milyar dolar) Enerji İhracatı Enerji İthalatı Net Enerji İthalatı Cari İşlemler Dengesi 1 1,4 2,6 3,5 5,1 7,5 3,9 4,4 6,5 7,7 11,5 14,4 21,2 28,8 33,9 48,3 29,9 38,5 54,1 60,1 10, ,6 25,3 28,8 40, ,1 47,6 52,4-7,5-14,4-22,3-32,2-38,4-41, ,1-77,1-48,8 Kaynak: TÜİK ve TCMB verilerinden yararlanılarak oluşturulmuştur. 1 International Energy Agency (IEA) Key World Energy Statistics2012, s

12 Türkiye nin net enerji ithalatı, 2003 yılındaki 10,5 milyar dolar düzeyinden sürekli artarak 2008 yılında 40,8 milyar dolara yükselmiştir. Net enerji ithalatı, 2009 yılında küresel ekonomik krizin etkisi ile oluşan ithalat daralması sonucunda 26 milyar dolara düşmüş olsa da 2010 yılından itibaren tekrar artış göstermiş ve 2012 de 52,4 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir yılı verisine ilişkin dikkat çekici unsur, bu yılda düşen cari işlemler açığına rağmen net enerji ithalatının yükselmeye devam etmesidir. Tablo 1 deki veriler incelendiğinde net enerji ithalatı ile cari işlem açığı arasında 2012 yılı hariç tutulduğunda güçlü bir ilişki olduğu görülmektedir. Bu ilişki son on yıl içinde oldukça belirgin hale gelmiş olup enerji ithalatı, artan cari açığın temel unsuru haline gelmiştir yılında net enerji ithalatı, cari açıktan daha yüksek bir değer almıştır. Grafik 1 de dönemi arası net enerji ithalatı ile cari işlemler açığı değerleri verilmektedir. Grafik 1. Cari Açık - Net Enerji İthalatı Kaynak: TÜİK ve TCMB verilerinden yararlanılarak oluşturulmuştur. 2. Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Artan Elektrik Enerjisi Talebini Karşılamadaki Rolü Türkiye nin enerji sektöründeki dışa bağımlı pozisyonunun değiştirilmesi ve enerji üretimindeki yerli girdi payının artırılması konusunda yenilenebilir enerji, stratejik bir öneme sahiptir yılı sonu itibariyle Türkiye elektrik üretiminin yaklaşık %25 i hidrolik dahil yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilmiştir. Enerji Arz Güvenliği Strateji Belgesi ne 2 göre 2023 yılında toplam üretimin %30 unun yenilenebilir kaynaklardan temin edileceğine dair öngörü, tutarlı ve gerçekleşebilir bir tahmindir. Bununla birlikte 2023 yılında Türkiye nin tüm ekonomik hidroelektrik potansiyelinin kullanacağı, rüzgar enerjisi kurulu gücünü MW a, jeotermal kurulu gücünü ise 600 MW a çıkaracağı, güneş enerjisinden elektrik üretmeye başlayarak şebekeye bağlı MW kurulu güce ulaşacağı hedeflenmektedir. 2 Elektrik Enerjisi Piyasası ve Arz Güvenliği Strateji Belgesi Yüksek Planlama Kurulu (YPK) Kararı,

13 Tablo 2 de Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB) verilerine göre Türkiye nin sadece yenilenebilir enerji kaynaklarından ekonomik olarak mevcut ve potansiyel elektrik üretim değerleri verilmektedir. Türkiye 2011 yılında bu alanda potansiyel kurulu gücünün henüz %14 üne sahiptir ve potansiyel elektrik üretiminin ise %9,7 sini gerçekleştirmiştir. Tablo 2. Yenilebilir Enerji Kaynaklı (YEK) Mevcut Elektrik Üretimi ve Potansiyeli Kaynak: ETKB verilerinden yararlanılarak oluşturulmuştur. Tablo 2 deki değerler incelendiğinde Türkiye nin sadece yenilenebilir kaynaklar ile ekonomik anlamda MW potansiyel kurulu gücünde GWh/yıl elektrik üretebileceği anlaşılmaktadır. Türkiye nin 2011 yılı toplam elektrik tüketiminin GWh olduğu göz önüne alındığında Türkiye nin güneş enerjisinden elektrik üretim potansiyelinin büyüklüğü anlaşılmaktadır. Türkiye, coğrafi konumu dolayısıyla dünyadaki birçok ülkeye göre güneş enerjisi potansiyeli açısından şanslı bir konumdadır. Yapılan resmi hesaplamalara göre Türkiye nin 50 bin MW kurulu gücünde GWh/yıl elektrik üretebilecek potansiyeli bulunmaktadır. Güneş enerjisi üretim biçimlerinden güneş pili (fotovoltaik teknoloji) uygulaması ve yoğunlaştırılmış güneş enerjisi (CSP) sistemlerinin ilk yatırım maliyetleri mevcut durumda oldukça yüksektir. Türkiye de henüz güneş enerjisinden üretilen elektriğe ilişkin şebeke altyapısı bulunmamaktadır. Bu kaynaktan elektrik üretim lisanslarının 2013 yılı haziran ayından itibaren verilmeye başlanacaktır yılından itibaren de bir kısım güneş enerji santrallerinin devreye alınması planlanmaktadır. 13

14 6094 sayılı Kanun 3 kapsamında Yenilenebilir enerji kaynaklı elektrik üretimi yapan firmalara üretilen elektrik için kaynak bazında farklı olmak üzere devlet tarafından belirlenen fiyatlardan alım garantisi uygulaması bulunmaktadır. Kanun ile güneş enerjisinden elde edilen elektriğe yenilenebilir kaynaklar arasında biyokütle ile birlikte kwh başına en yüksek değer olarak 13,3 cent lik alım garantisi verilmiştir. Ne var ki bu fiyat, yerli ve düşük maliyetli olarak güneş enerjisinden elektriğin üretilme teknolojisi geliştirilmeden bir anlam ifade etmemektedir. Devlet bu alanda yapılan AR-GE harcamalarını doğrudan teşvik etmelidir. Bir başka önemli yenilenebilir enerji kaynağı olan rüzgar enerjisinin Türkiye de ekonomik anlamda potansiyel değeri GW/yıl dır. Ne var ki Türkiye de rüzgar enerjisinden elde edilecek bu miktarda elektriği şebekeye bağlayacak iletim altyapısı bulunmamaktadır. Bu sorunun çözümü için Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) ın önümüzdeki dönemde ciddi miktarda elektrik iletim sistemini geliştirici altyapı yatırımı yapması gerektirmektedir. 3. Enerjide Dışa Bağımlılığın Azaltılabilmesi İçin Uygulanabilecek Politika Önerileri Türkiye nin enerji alanında dışa bağımlılığını azaltmak, enerji arz güvenliğini artırmak, elektrik enerjisi ihtiyacının mümkün olduğu ölçüde yerli kaynaklar ile ve en uygun maliyetler çerçevesinde karşılanmasını sağlamak için yenilenebilir enerji kaynakları haricinde getirilen öneriler; enerji verimliliği, nükleer enerji alternatifi ve yerli enerji kaynaklarının kullanımı olarak tarafımızca üç başlık altında ifade edilmiştir Enerji Verimliliği Enerji verimliliği, aynı kalitedeki bir ürünün daha düşük enerji harcanarak üretilmesi veya aynı miktar enerji ile daha fazla ürün elde edilmesini ifade etmektedir. Enerji verimliliği kavramı, enerjinin tasarruflu ve akılcı kullanılması konularında son derece önem arz etmektedir. Ülkelerin enerji alanında gelişmişlik durumunu gösteren iki önemli gösterge; kişi başı enerji tüketim düzeyi ve enerji yoğunluğudur. Bir ülkenin kişi başı enerji tüketimi ne kadar yüksek ve enerji yoğunluğu ne kadar düşük ise, ülke o kadar enerji alanında gelişmiştir. 4 Dünyada enerji verimliliği ölçümlerinde kullanılan en önemli gösterge enerji yoğunluğudur. Enerji yoğunluğu, ABD Doları değerindeki gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) üretimi için ne kadar enerji tüketildiğini ifade etmektedir. Grafik 2 de 2009 yılı itibariyle seçilmiş ülkelerin enerji yoğunluk düzeyleri gösterilmektedir Sayılı Yenilebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Kabul Tarihi : Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Enerji Verimliliği Raporu, 2012, s.35 14

15 Grafik 2. Seçilmiş Ülkelerin Enerji Yoğunluk Düzeyleri (20 Kaynak: IEA Dünya Enerji İstatistikleri, 2011 verilerinden yararlanılarak oluşturulmuştur. Grafik 2 ye göre Çin, 0,77 TEP/1.000 Dolar ile dünyada enerji yoğunluğu en yüksek ülkelerden biridir. Japonya 0,10 TEP/1.000 Dolar ile dünyadaki en düşük enerji yoğunluğuna sahip ülkelerden biri olup enerjiyi verimli kullanan ülkeler arasında başta gelmektedir. Dünya ortalaması 0,31 olup, OECD ülkeleri ortalaması 0,18 dir. Türkiye nin enerji yoğunluğu değeri ise 0,27 TEP/1.000 Dolardır. Buradan Türkiye nin OECD ülkelerine göre enerji yoğunluğunun yüksek olduğu ve enerjiyi bu ülkelere göre verimsiz kullandığı sonucu çıkarılabilir. Türkiye nin enerjide mevcut dışa bağımlı yapısını değiştirebilecek politikalardan biri enerji verimliliğinin artırılmasıdır. Enerji verimliliği konusunda yapılan çalışmalar neticesinde binalarda %30, sanayi sektöründe %20 ve ulaştırma sektöründe %15 oranında olmak üzere, Keban Barajı nın yıllık elektrik üretimine eş değer düzeyde ve yaklaşık 7,5 milyar TL değerinde enerji tasarruf potansiyelinin var olduğu tespit edilmiştir. 5 Dünya Bankası nın 2008 yılında Türkiye ye ilişkin yaptığı hesaplamalara göre elektrik ve yakıt kullanımında tüketimin ağırlıklı ortalama hesabına göre %27 oranında enerji tasarruf potansiyeli bulunduğu ifade edilmiştir. 6 Türkiye de enerjinin verimli kullanımına engel teşkil eden en önemli sorun, elektrik iletim ve dağıtımındaki kayıp ve kaçaklardır. Elektrik iletimindeki kayıpların dönemi ortalaması %2,6 dır. Bu oran uluslararası standartlara yakın ve kabul edilebilir bir düzeydir. Asıl sorun elektrik dağıtımındaki kayıplardan ileri gelmektedir yılında %21,6 olan dağıtımdaki kayıp/kaçak oranı 2009 yılı sonunda %15,6 ya düşürülse de hala çok yüksek bir orandır. Bu oran ABD de %7, Almanya ve Japonya da %5, G. Kore de %4 dür yılında konu ile ilgili ilk yasal düzenleme yapılmış ve 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu 7 kabul edilmiştir. Kanunun amacı; enerjinin etkin kullanılması, israfının 5 EMO Enerji Verimliliği Raporu, 2012, s Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi (DEKTMK) 2011 Enerji Raporu, s sayılı Enerji Verimliği Kanunu, Resmi Gazete 26510,

16 önlenmesi, enerji maliyetlerinin ekonomi üzerindeki yükünün hafifletilmesi ve çevrenin korunması için enerji kullanımında verimliliğin artırılmasıdır. Kanun; enerjinin üretim, iletim, dağıtım ve tüketim aşamalarında, endüstriyel işletmelerde, binalarda, elektrik enerjisi üretim tesislerinde, iletim ve dağıtım şebekeleri ile ulaşımda enerji verimliliğinin artırılmasını hedeflemektedir. Yasada enerji verimliliği alanında somut hedefler konulmamıştır. Verimlilik ölçümlerine ilişkin düzenlemeler de yetersiz olduğu için yasanın pratikte bu haliyle başarı şansı düşüktür sayılı Kanun un getirdiği düzenlemelerden biri, Enerji Verimliliği Koordinasyon Kurulu nun kurulmasıdır. Kurul çeşitli kamu kurumlarının üst düzey temsilcilerden oluşmaktadır. Kurul, enerji verimliliği çalışmalarının ülkede tüm ilgili kuruluşlarca etkin biçimde yürütülmesi, sonuçlarının izlenmesi ve koordinasyonu amacı ile kurulmuştur yılında yayımlanan Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği kapsamında her yeni bina için enerji tüketim bilgilerini gösteren Enerji Kimlik Belgesi düzenlenmesi zorunlu tutulmuştur. Mevcut binaların enerji kimlik belgelerinin düzenlenmesi için ise 2017 yılına kadar süre tanınmıştır. Türkiye nin enerjide yüksek orandaki dışa bağımlılığının azaltılması ve buna bağlı olarak 2012 yılında gerçekleşen 60 milyar Dolarlık enerji ithalatının düşürülebilmesi için önemli bir politika olan enerji verimliliğini artırmada yapılabilecek bazı önemli uygulamalar aşağıda belirtilmiştir: Enerji verimliliği resmi bir politika olarak benimsenmeli, yapılan hukuki düzenlemeler kağıt üzerinde kalmamalı ve tüm kamu kuruluşları tarafından koordineli bir biçimde uygulanmalıdır. Enerji verimliliği yasasında değişikliğe gidilmeli, her yıl için somut, sayısal hedefler konulmalı ve belirlenen hedeflere ulaşılması için sıkı bir denetim sistemi oluşturulmalıdır. Kıt olan kamu kaynakları, teşvik politikası ile enerjiyi düşük yoğunlukta kullanan sektörlere ve sanayi dallarına yönlendirilmelidir. Enerji yatırım politikasında çevreye dost uygulamalar geliştirilmeli, tüketiminin neredeyse tamamen ithalat ile karşılandığı doğalgazın kullanımını düşürüp yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelinmelidir. Elektrik ve ısı üretimini birlikte gerçekleştirerek verimlilik artışı yaratan kojenerasyon tesisi yatırımları desteklenmelidir. 8 EMO Enerji Verimliliği Raporu, 2012, s

17 Elektrik iletimi ve özellikle dağıtımındaki kayıp ve kaçakların düşürülmesine yönelik ciddi adımlar atılmalı ve buna sebep olanlara yönelik olarak uygulanacak yaptırımlar ağırlaştırılmalıdır. Buzdolaplarında A++, çamaşır ve bulaşık makineleri ile klimalarda A sınıfı kullanımının artırılması için vergi-sübvansiyon tarzı politikalar uygulanarak bu ürünlere fiyat avantajı sağlanmalıdır Nükleer Enerji Alternatifi Enerji alanında yüksek düzeyde dışa bağımlı olan Türkiye nin enerji arz güvenliğinin artırılması ve enerji ithalatının düşürülmesi amacıyla gündeme gelen bir diğer alternatif, nükleer enerjidir. Nükleer güç santrallerinden elektrik üretimi, iklim ve mevsim koşullarına bağlı olmamakla birlikte, 7 gün-24 saat çalışan reaktörler ile emre amadelik açısından diğer enerji kaynaklarına göre daha avantajlıdır yılında Türkiye de nükleer enerjiden elektrik üretimi yapılmasının yasal altyapısının oluşturulması amacıyla 5710 sayılı nükleer güç santrallerinden enerji elde edilmesine dair Kanun 9 yürürlüğe girmiştir. Kanun; enerji plan ve politikalarına uygun biçimde, elektrik enerjisi üretimi gerçekleştirecek nükleer güç santrallerinin kurulması, işletilmesi ve enerji satışına ilişkin usul ve esasları belirlemektedir. Türkiye de 2013 yılı itibariyle nükleer enerjiden elektrik üretimi yapılmamakta ve bu teknolojiden elektrik üretimi sağlayacak altyapı bulunmamaktadır yılı mayıs ayında Mersin ili Akkuyu bölgesinde ilk nükleer santralin Rusya tarafından yaptırılması konusunda hükümetler arası anlaşma imzalanmıştır. Proje kapsamında MW kurulu güç kapasitesinde dört adet nükleer reaktör inşa edilecektir. Akkuyu nükleer güç santralinin yılda yaklaşık 40 milyar kwh elektrik üretmesi planlanmaktadır. Yapılan anlaşmaya göre santralden üretilecek elektriğin %50 sine 15 yıl boyunca Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş. (TETAŞ) tarafından alım garantisi getirilmiştir. Akkuyu nükleer güç santralinin inşaatına 2013 yılında başlanması ve santralin 2020 yılında faaliyete geçmesi amaçlanmaktadır. Nükleer kaynaklı elektrik üretimi sayesinde yıllık yaklaşık 8 milyar metre küp daha az doğalgaz ithalatı yapılması beklenmektedir yılı başı itibariyle bir diğer nükleer güç santralinin yapımı için G.Kore ile görüşmeler devam etmektedir. Sinop ta kurulması düşünülen ve Akkuyu nükleer santrali gibi dört reaktörden oluşması tasarlanan santral kurulu gücünün MW düzeyinde olması planlanmaktadır. Türkiye de elektrik üretimi amaçlı faaliyete geçecek nükleer reaktörlerin kullanacağı nükleer yakıt konusu da önem arz etmektedir. Nükleer yakıt hammaddesi olan uranyumun Türkiye deki toplam rezervleri 10 bin ton civarındadır. Rezervlerin yarıya yakın kısmının sayılı Nükleer Güç Santrallerinin Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışına İlişkin Kanun, Kabul tarihi :

18 Yozgat-Sorgun bölgesinde olduğu tespit edilmiştir. Bir diğer nükleer yakıt hammaddesi olan toryum madeninde ise Türkiye, dünyada en yüksek rezerve sahip ülkelerden birisidir. Eskişehir-Sivrihisar bölgesinde belirlenen toryum rezervi 380 bin ton civarındadır. Toryum tabanlı yakıt çevrimi dünyada henüz nükleer santrallerde ticari olarak kullanılmamaktadır ve deneme aşamasındadır. Bununla birlikte gelecekte kullanılması beklenmektedir. Bu açıdan Türkiye için mevcut uranyum ve toryum kaynakları, nükleer enerji üretiminde bir hammadde arzı açısından öne çıkmaktadır Yerli Enerji Kaynaklarının Kullanımı Türkiye nin enerji kaynakları yönünden dışa bağımlı pozisyonunun değiştirilmesi, net enerji ithalatının azaltılması ve artan elektrik talebinin güvenilir biçimde karşılanabilmesi için uygulanabilecek bir diğer politika yerli kaynaklara dayalı enerji üretiminin olabildiğince teşvik edilmesidir. Mevcut duruma enerji arz güvenliği açısından bakıldığında elektrik üretiminde ithal yakıt kullanan santrallerin sayısı yükseldikçe ve bunların elektrik üretimindeki payı arttıkça gerekli yakıtın temin edilmesinde bir takım sorunlar yaşanabilecektir. Türkiye nin doğalgaz temininde Rusya ya yüksek orandaki bağımlılığı, ciddi risk oluşturmaktadır. Doğalgazın temininde ülkenin yüksek orandaki dışa bağımlılığı göz önünde bulundurulduğunda artık yeni doğalgaz çevrim santrali yatırımlarının desteklenmemesi ve bu yatırımlara sınırlama getirilmesi gerekmektedir. Yenilenebilir enerji kaynaklarından rüzgar ve güneş enerjisi; yerli, çevre dostu, temiz enerji kaynakları olmakla birlikte bu kaynaklardan elektrik üretimi, Türkiye nin mevcut teknoloji düzeyi açısından oldukça maliyetlidir. Bu enerji kaynaklarından elektrik üretiminde kullanılan elektro-mekanik aksamın Türkiye de üretim hacmi çok yetersiz olduğu için neredeyse tamamı ithal edilmektedir. Devletin yeni bir yasal düzenleme ya da teşvik mekanizması ile güneş pilleri, kolektörleri, rüzgar türbinleri ve jeneratörlerin yerli üretimini doğrudan desteklemesi gerekmektedir. Hidroelektrik santrallerin elektro-mekanik aksamının yerli üretimi amacı ile 1975 yılında kurulmuş olan ve ETKB nin ilgili kuruluşu olan Türkiye Elektromekanik Sanayi A.Ş. (TEMSAN), 100 MW kurulu güce kadar jeneratör ve su türbini üreterek Devlet Su İşleri (DSİ) nin hidroelektrik santral (HES) yatırımlarına destek vermektedir. 10 Türkiye nin her yıl yüksek oranda artan elektrik tüketimi düşünüldüğünde bu alandaki yerli üretimin çok yetersiz olduğu söylenebilir. Siyasi iradenin bu kuruma işlerlik kazandırması ve faaliyetlerinin geliştirilmesine destek olması gerekmektedir. 10 TEMSAN 2010 Sektör Raporu, s.4 18

19 Türkiye nin sahip olduğu enerji kaynaklarından kömür, stratejik bir öneme sahiptir. 11,2 milyar ton linyit ve 1,3 milyar ton taş kömürü rezervine sahip olan Türkiye, bu kaynaklardan elektrik üretiminde atıl durumdadır. Ülkenin en büyük linyit rezervine sahip bölgesi olan Afşin-Elbistan havzasında toplam 3,7 milyar ton üretilebilir rezerv bulunduğu tespit edilmiştir. Bu rezerv büyüklüğü ile MW kurulu gücünde milyar kwh/ yıl elektrik üretilebilmesi mümkündür yılı itibariyle A ve B ünitelerindeki santrallerin toplam kurulu gücü MW olup elektrik üretimi yönünden %72 oranında atıl durumdadır. Türkiye nin sahip olduğu linyit ve taş kömürü rezervleri ile linyitten GWh/ yıl, taş kömüründen GWh/yıl elektrik üretebilme potansiyeli bulunmaktadır yılında kömür kaynaklı elektrik üretimi ise GWh düzeyinde gerçekleşmiştir. Yerli kömür kaynaklarının yeterince kullanılmadığı mevcut durumda, toplam elektrik üretiminin %10 unun ithal kömür kullanan termik santraller tarafından gerçekleştirilmesi düşündürücüdür. Siyasi otoritenin termik santrallerde ithal kömür kullanımına sınırlama getirmesi, buna karşı caydırıcı önlemler alması gerekmektedir. Kömürle çalışan termik santraller, atmosfere yaydığı yüksek düzeydeki sera gazı salınımı yönünden doğalgaz çevrim santrallerine göre çevreye daha çok zarar vermektedir. Sera gazı salınımını küresel olarak azaltmayı amaçlayan ve 2005 yılında yürürlüğe giren Kyoto Protokolü ne Türkiye 2009 yılında resmen taraf olmuştur. Türkiye 2012 yılı itibariyle belirli bir miktar olarak sera gazı azaltım taahhüdünde bulunmamıştır. Bununla birlikte gelecekte bu konuda bir yükümlülük altına girebileceği düşünüldüğünde kömür kaynaklı termik santrallerinin çevreye en az zarar verecek standartlarda çalışması önem arz etmektedir. Bu doğrultuda çevreye verilen özellikle kükürt kaynaklı sera gazlarının tutulması amacı ile baca gazı desülfürizasyon (BGD) sistemlerinin mutlaka kömür kaynaklı termik santrallerde kullanılması gerekmektedir. SONUÇ Türkiye nin enerji alanında dışa bağımlılığını azaltmak, enerji arz güvenliğini artırmak, elektrik enerjisi ihtiyacının mümkün olduğu ölçüde yerli kaynaklar ile ve en uygun maliyetler çerçevesinde karşılanmasını sağlamak, enerji politikası uygulayıcılarının temel hedefleri olmalıdır. Yenilenebilir enerji kaynakları, yerli, temiz ve çevre dostu özellikleri ile Türkiye elektrik üretimi için stratejik bir öneme sahiptir. Son yıllarda bu kaynaklardan elektrik üretimine ilişkin santral yatırımları artmış olup Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu nun (EPDK) verdiği üretim lisanslarından anlaşılacağı üzere gelecek dönemde de artış devam edecektir. Özellikle rüzgar güç santrallerinden elektrik üretiminde son yıllarda kayda değer bir artış söz konusudur yılında sadece 20,1 MW olan rüzgar kurulu gücü, 2011 yılı sonu 11 Koçak, Tamzok, Yılmaz, Afşin-Elbistan Linyit Rezervlerinin Elektrik Üretimi Bakımından Değeri ve İzlenmesi Gereken Politikalar, s.2 ve s.8 12 DEKTMK 2011 Enerji Raporu, s

20 itibariyle MW a ulaşmıştır. Ne var ki 2023 yılı için hedeflenen MW lık rüzgar enerjisi kurulu gücüne, mevcut iletim ve şebeke alt yapısı ile ulaşılması imkansızdır. Bir an evvel kamunun bu yatırımlara ağırlık vermesi gerekmektedir. Türkiye de Yenilenebilir enerji kaynaklarından en yüksek düzeyde elektrik elde edilen kaynak hidroelektriktir. Ne var ki 2011 yılı sonu itibariyle hidroelektrikte Türkiye, ekonomik potansiyelinin ancak %36 sını üretebilmektedir. Artan elektrik ihtiyacı dikkate alındığında bu oranın yükseltilmesi bir zorunluluktur. Ne var ki son yıllarda özellikle Doğu Karadeniz Bölgesi nde doğayı tahrip eden ve can suyu bırakmayan ufak kapasiteli akarsu tipi hidroelektrik santral yatırımları artmıştır. Bu tür çevreye zarar verici projelere üretim lisansı ve su kullanım hakkı verilmemelidir. Bununla birlikte DSİ, barajlı HES yatırımlarına devam etmelidir. Türkiye nin iklim koşulları ve coğrafi konumu dolayısıyla güneş enerjisi, temiz, yerli ve yakıt maliyeti olmayan bir enerji kaynağı olarak öne çıkmaktadır. Türkiye de ne var ki mevcut durumda ticari olarak güneş enerjisinden elektrik üretimi henüz yok denecek düzeydedir. Ülkenin güneş enerjisi kaynaklı MW elektrik kurulu güç potansiyeli olduğu dikkate alındığında, bu kaynağın değerlendirilmesi büyük önem taşımaktadır yılı için resmi olarak MW düzeyinde konulan güneş enerjisi kurulu güç hedefinin de sahip olunan teknoloji düzeyi dikkate alındığında pek gerçekçi görülmemektedir. Bununla birlikte fotovoltaik güç sistemlerinin geliştirilmesi mevcut durumda oldukça maliyetlidir. Türkiye nin güneş enerjisinden elektrik üretim sürecinde güneş pillerini, panel ve kolektörler ile diğer girdileri sürekli ithal etmesi, akılcı ve iktisadi değildir. Bu girdilerin üretim teknolojilerinin uygun maliyetli olarak yurt içinde geliştirilmesi gerekmektedir. Yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik üretimi içindeki geleceğe ilişkin olarak planlanan konumu göz önüne alındığında artan elektrik talebinin karşılanmasında tek başına yeterli olamayacağı ve nükleer enerjinin bir gereklilik olarak karşımıza çıkmaktadır. Santral güvenliği ve nihai atık sorunlarının çözülmesi koşullarında nükleer enerjiden elektrik üretimine ihtiyaç bulunmaktadır. Nükleer güç santralleri, ilk yapım maliyetlerinin yüksekliğine rağmen düşük yakıt maliyeti, diğer santrallere göre elektrik üretiminde sürekliliği ve yerli nitelikli oluşu ile öne çıkmaktadır. Türkiye elektrik üretiminde mevcut durumda %45 oranındaki doğalgaz payının %30 un altına düşürülmesi, ithalatta Rus doğalgazı ağırlıklı yapının değiştirilerek, tedarikçi ülkelerde çeşitliliğe gidilmesi, enerji arz güvenliğinin sağlanması açısından bir zorunluluktur. Resmi olarak 2023 yılında doğalgazın elektrik üretimindeki payının 2023 de %30 un altına düşürülmesi hedeflense de hala yüksek kapasiteli doğalgaz çevrim santral yatırımlarına devam edilmektedir. Bu, amaçla bağdaşmayan bir yatırım politikasıdır. EPDK nın, artık yeni doğalgaz çevrim santrali yatırımlarına üretim lisansı vermemesi gerekmektedir. Öte yandan Türkiye de elektrik fiyatlarının yüksekliğinin önemli bir nedeni, üretimdeki yüksek oranlı doğalgaz kullanımıdır. Elektrik üretiminde doğalgaz payının düşürülmesi, elektrik fiyatlarını da aşağı çekebilecektir. 20

21 Türkiye, 2011 yılında enerji üretiminin %73 ünü ithalat ile karşılamıştır. Bu oran, enerji alanında Türkiye nin ne derece yüksek oranda dışa bağımlı olduğunu göstermektedir. Dışa bağımlılık sonucu yüksek düzeylerde gerçekleşen net enerji ithalatı ile cari işlem açığı arasında güçlü bir ilişki bulunmaktadır. Bu ilişki, son on yıl içinde oldukça güçlenmiş ve enerji ithalatı, artan cari açığın temel belirleyici unsuru haline gelmiştir. Bir ekonomik kriz olmayacağı ve milli gelirin yılda ortalama %5 büyüyeceği varsayımı ile elektrik tüketiminin yıllık ortalama %7,5 ile 8,5 arasında artacağı öngörüsü ile ülkede elektrik arz açığının oluşmaması için yılda en azından MW ek kurulu gücün devreye girmesi gerekmektedir. Buradan hareketle Türkiye deki enerji politikaları uygulayıcılarının hedefi, yeni doğalgaz çevrim santrallerine lisans verilerek elektrik talebini karşılamada geçici çözümler bulmak olmamalıdır. Unutulmamalıdır ki doğalgazın son yıllarda elektrik üretimindeki payının giderek artması, ülkenin enerji ithalatını yükseltmiş ve cari işlemler açığını yapısal bir hale gelmesine önemli katkıda bulunmuş, ekonominin kırılganlığını artırmıştır. Politika yapıcılar, bir an önce enerjide mevcut dışa bağımlı yapının değiştirilmesi için gereken önlemleri almalıdır. Elektriğin sadece iletim alanındaki altyapı yatırımlarını değil, gelecek dönemde elektrik arz açığının oluşma olasılığına karşı tutarlı bir strateji çerçevesinde özel kesimin karlı bulup da gerçekleştirmediği santral yatırımlarını bizzat üstlenmelidir. KAYNAKÇA BP Statistics Review of World Energy Report, June Devlet Planlama Teşkilatı (DPT), Nükleer Enerji Hammaddeleri Uranyum-Toryum, Madencilik Özel İhtisas Komisyon Raporu, Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi (DEKTMK) Enerji Raporu, Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Enerji Verimliliği Raporu, Ocak Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) Elektrik Piyasası Raporu, Elektrik Enerjisi Piyasası ve Arz Güvenliği Strateji Belgesi, Yüksek Planlama Kurulu (YPK) Kararı, International Energy Agency (IEA), World Energy Outlook Key World Energy Statistics, Koçak, Tamzok, Yılmaz, Afşin-Elbistan Linyit Rezervlerinin Elektrik Üretimi Bakımından Değeri ve İzlenmesi Gereken Politikalar,

22 Renewables 2011 and 2012 Global Status Reports T.C. Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı (ETKB) Dönemi Stratejik Planı Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) 2010,2011 Yılları Türkiye Elektrik İletim Sektör Raporları Türkiye Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) 2010,2011 Yılları Türkiye Elektrik Üretim Sektör Raporları Kanunlar 4628 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Kullanımına İlişkin Kanun 5627 sayılı Enerji Verimliği Kanunu 5710 sayılı Nükleer Güç Santrallerinin Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışına İlişkin Kanun 6094 Sayılı Yenilebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun

23 ÇALIŞANLARIN DAVRANIŞLARI VE SPORUN ETKİSİ Spor Psikoloğu Arda Coşkun Kamu çalışanlarının motivasyonları ve çalışma biçimlerine kültürel perspektiften bakmak önemlidir. Güncel araştırmalar kültürel farklılıkların çalışma değerleri, eşitlik algısı, çalışma motivasyonu gibi konular üzerinde oldukça etkili olduğunu göstermiştir. Bir çalışanı motive etme sürecinin en basit tanımı; o kişiye işini gönülden yapma nedeni vermektir. Daha kapsamlı bir tanımlama yapacak olursak motivasyon süreci, çalışanın içsel motivasyonunu koruma, güçlendirme ve doğru alanlara yönlendirme becerisidir. Çalışanların içsel motivasyonlarını yüksek tutmak için, hedeflerini ve isteklerini göz ardı etmemek gerekmektedir. Bir kişiyi motive edebilmek hiç de kolay bir süreç değildir. Bu sürecin içinde bir hazırlık ve değerlendirme zamanı vardır. Fakat bu süreç organizasyon içindeki kişilerin potansiyelini ortaya çıkaracağı için organizasyonun toplam insan kalitesini arttırmada son derece etkilidir. Bu nedenle de gelişmek isteyen bir organizasyon için gerekli hatta zorunludur. Bu yüzden bazı kurumlar ofis düzenlemelerinden, duvarların boyanacağı renge kadar çeşitli şekillerde çalışanlarının içinde kendilerini rahat hissedip motivasyonlarının artacağı uygulamalara gitmektedir. Günümüzde kurumların çalışanlarını motive etmek için kullandığı en etkili araçlardan biri de spordur. Kurumların spora organizasyonları içinde bu denli önemli bir yer vermelerinin nedeni ne olabilir? Aslında sorunun cevabı basittir. Kültürel farklılıkların kamu çalışanlarının motivasyonları üzerindeki etkisine 23

24 yukarıda kısaca değinmiştik. Bizim kültürümüze bakıldığında spor, özellikle de futbol oldukça önemli bir yere sahiptir. Hatta kişinin desteklediği futbol takımının kimliğini oluşturan unsurlardan biri olduğu söylenebilir. Sporun bireylere aidiyet duygusu sağlayan, motive eden ve harekete geçiren bir özelliği vardır. Buna ek olarak sporun özünden gelen; mücadele, odaklanma, duygularını kontrol etme, engeller karşısında yaratıcı düşünme, doğru iletişim, doğru hedef belirleme, takım olma ve sorun çözme gibi değerler, iş yaşamında da başarılı olmak isteyen bir bireyin mutlaka hayatına katması gereken değerlerdir. Motivasyondan bahsederken psikoloji profesörü Abraham Maslow un ihtiyaçlar piramidini incelemekte de fayda vardır. Maslow un ihtiyaçlar piramidi beş seviyeden oluşur. Piramidin en altındaki bölümde insanın nefes alma, yemek yeme, su içme ve uyuma gibi en temel fiziksel ihtiyaçları yer alır. Bu şemayı iş yaşamına adapte edersek en temel ihtiyaçlarını karşılamada eksiklikle yaşayan çalışanların motivasyonlarının düşük olacağı söylenebilir. Beden ve zihin zindeliği artırmak ve bireyin temel fiziki ihtiyaçlarını karşılamak içinse spor yapmak çok önemlidir. Birçok araştırmada; kendisini fiziksel olarak sağlıklı ve zinde hisseden kişilerin zihinsel olarak da zinde, kendine güvenli ve başarılı oldukları görülmektedir. İş yaşamında çok başarılı olmuş örnek liderlerin en yaygın olarak karşımıza çıkan ortak özelliklerinden biri düzenli spor yapmaları ve sporu hayatlarının içine entegre etmedeki başarılardır. Fiziksel ihtiyaçların hemen bir basamak üstünde, kişinin güvenlik ihtiyaçları yer alır. Kişinin fiziksel güvenliği kadar kendini ekonomik anlamda da güvende hissetmesi gerekmektedir. Güven duygusu ilk çocukluk çağlarında anne ve babadan edinilir. Daha sonra sosyal çevre ve iş arkadaşları da bu sürece dahil olur. İş hayatında, meslektaşlarına ve yöneticilerine 24

25 güven duymayan çalışanların kuruma bağlılığı ve kendini geliştirme motivasyonları düşük olur. Özellikle takım sporlarını incelediğimizde, takım arkadaşları arasındaki en güçlü bağlardan biri güven bağıdır. Buradan yola çıkarak birlikte spor yapan ve ortak bir amaç için mücadele eden iş arkadaşlarının, iş yaşamında sadece belirli bir zaman diliminde ve belirli mekanlarda zorunlu olarak birlikte vakit geçiren gruplara göre daha başarılı olduğu görülmektedir. Sporun özünde bulunan takım içi iletişim ve güven bağının, spor organizasyonlarında pekiştirilmesi, çalışanların bu yeteneklerini çalıştıkları kurumlarda da göstermesini sağlamaktadır. Üçüncü basamakta sevgi ve bağlılık seviyesi karşımıza çıkıyor. Burada bireylerin ailelerine ve sosyal çevrelerine bağlılıkları, sevgili ve arkadaşlık ilişkileri içinde hissettikleri aidiyet hissi yer alır. Çalışanların işyerleriyle, iş arkadaşları ve genel olarak çalıştıkları kurumla kurdukları bağ kişisel gelişimleri ve mesleki performanslarıyla doğru orantılıdır. Bu açıdan bakıldığında kurum organizasyonunun; çalışanlarının ihtiyaçlarını karşılama, onların kaygıların ortadan kaldırma ve yaratıcılıklarını destekleyici bir çalışma ortamı yaratma gibi yükümlülükleri vardır. Bu yükümlülükler çağımızda ofis dışındaki aktiviteler ile zenginleştirilmektedir. Bu aktivitelerin başında da spor yer almaktadır. Kurumların spor takımları kurması ve bu takımlarla müsabakalara katılıp diğer şirketlerin takımlarına karşı mücadele etmesi kurum kimliğinin çalışanlar tarafından benimsenmesi ve gelişmesi için bulunmaz bir fırsattır. Ayrıca bu gibi aktivitelerle, çalışanların günlük hayatta yaşadıkları kaygı ve stres gibi olumsuz duygulanımlardan sıyrıldıkları ve daha mutlu bireyler olarak özel ve iş yaşamlarına devam ettikleri gözlenmektedir. Maslow un piramidinde bir üst basamakta bireylerin değer gereksinimleri yer alır. Bunlar arasında kişinin saygınlık, başarı, kendini yeterli hissetme ve başkaları tarafından benimsenme gibi ihtiyaçları yer bulunur. Değer ihtiyaçlarının kamu kurumlardaki yansımalarında/karşılığı, kurumların çalışanlarına kendilerini önemli hissettirme ve çalışanların kendilerini geliştirmesine yönelik fırsatlar sunmasında yatar. Ayrıca bireylerin, 25

26 çalışma arkadaşlarına saygı duyma ve onlar tarafından da saygı görme ihtiyacı vardır. Kurumlar çalışanlarının değer ihtiyaçlarını karşılamadıklarında ve kişinin, iş arkadaşları tarafından saygı görmediği durumlarda bezginlik ve dışlanmışlık hisleri doğar. Bu, bireylerin kendilerini geliştirmeye yönelik motivasyonlarını düşürür. Kurumun çalışanları için sportif faaliyetler düzenlenmesi veya var olan spor organizasyonlarına katılması çalışanlara verdiği değerin bir göstergesi olarak algılanabilir. Ayrıca iş yaşamı dışında beraber kaliteli vakit geçiren bireyler iş arkadaşlarının farklı yönlerini görme fırsatı yakalayarak, onlarla daha zengin bir iletişim kurabilirler. Piramidin son ve en yüksek noktasında da Maslow; kişinin kendini gerçekleştirme ihtiyaçlarından bahseder. Bireyin bu noktaya ulaşabilmesi için ihtiyaçlar piramidinin diğer kısımlarında bahsedilen ihtiyaçları karşılamış olması gerekmektedir. Kendini gerçekleştiren bir birey, hem özel hayatında hem de kariyerinde kişisel potansiyelini ortaya çıkarmış ve bu yolla başarılı ve tatmin olmuştur. İş hayatında da, her bireyin amacı kendi potansiyelini ortaya çıkarmak ve gelebildiği kadar yüksek bir konuma gelerek büyük sorumluluklar almaktır. Çalışanların potansiyellerine ulaşmaları için kendi performansları ve becerilerini geliştirmeleri kadar, bu özelliklerini ortaya koyabilecekleri bir çalışma ortamında çalışmaları da gerekmektedir. Bunun için ise bireyler, yaratıcılıklarını ve problem çözme yeteneklerini gösterebilecekleri alanlara ihtiyaç duyarlar. Maslow a göre kendini gerçekleştirme ihtiyacı hayat boyunca devam eden bir süreçtir. Mutlu ve yaptıkları işten haz alan çalışanlar, işlerine ve kurumun gelişimine karşı daha istekli ve adanmış olurlar. Yapılan işten haz alma, kişinin en çok aradığı ve çalıştığı kurumdan en çok beklediği şeydir. Kişinin yaptığı işten haz duymasının koşulları da psikolojik ve fiziksel olarak kendini rahat ve güvende hissetmesidir. Sonuç olarak sporun özünden gelen sonuna kadar mücadele etme, doğru hedef belirleme ve belirlenen hedefe ulaşmak için özveriyle çalışma, iyi konsantre olma, doğru iletişim kurma, duyguları kontrol etme, etik kurallar çerçevesinde yaratıcı olma ve problem çözme vb. değerleri iş hayatına taşıyabilen bireyler çok başarılı olmaktadırlar. Ayrıca spor; çalışanlara bu yetenekleri kazandıran bir simülasyon sahasıdır. Kurumlarını spor sahasında temsil eden çalışanlar sporun içinde olan değerlere adapte olmak için var olan yeteneklerini geliştirmektedirler. Bu gelişim, bireyin kişisel gelişimini hızlandıracak ve kişinin hem özel hem de iş hayatındaki bakış açısını değiştirecektir. 26

27 TEMERRÜT HALİNDE KAYIP VE PARANIN ZAMAN DEĞERİ Kd. Uzman--Filiz BAYAR İş Ürün Ve Planlama Dire Başkanlığı Bankalarca kullandırılan krediler, müşterilerin borcunu ödemeyerek temerrüde düşmesi durumunda bankalar açısından zararla sonuçlanmaktadır. Kredi müşterisi borcunu vadelerinde geri ödediği sürece banka açısından kredi verimliliği, elde edilen faiz ve komisyon gelirleri ile ölçülebilmektedir. Müşterilerin borçlarını vadesinde ödeyememesi durumunda bankanın uğrayacağı zarar ise ayrıca ölçülmekte ve temerrüt halinde kayıp olarak adlandırılmaktadır. Temerrüt halinde kayıp oranı, temerrüt olasılığı ile birlikte kredi riski açısından beklenen kayıpların ölçülmesinde kullanılmaktadır. Bu oran kullanılarak yapılacak senaryo analizleri ile beklenen kayıpların tahmin edilmesi mümkün olabilmektedir: Genel olarak bankanın, borçlunun yükümlülüklerini yerine getiremeyeceğine kanaat getirmesi veya borcun vadesinin üzerinden 90 günden fazla geçmiş olmasına karşın borcun ödenmemesi durumunda temerrüt gerçekleşmiş sayılır. Diğer yandan bir müşterinin temerrüde düşmesi durumunda bu müşterinin bankadan kullandığı diğer kredileri de bu kapsamda değerlendirilmelidir. Temerrüt Olasılığı; bir kredinin 1 yıllık dönemde ödenmeyerek temerrüt etme ihtimalidir. 0 ile 1 arasında bir değer alabilen temerrüt olasılığı kredi kullanan her bir müşteri için ayrı ayrı hesaplanabileceği gibi benzer özelliklere sahip müşterilerden oluşan havuzlar için de hesaplanabilmektedir. *1+ Temerrüt halinde kayıp oranı ile temerrüt oluşması durumunda bankanın maruz kalabileceği kayıp tutarı tahmin edilmeye çalışılmaktadır. Yüzdesel olarak ifade edilen temerrüt halinde kayıp oranı, temerrüde düşen krediden dolayı uğranılan zararın, kredinin temerrüt anındaki bakiyesine oranıdır. Kayıp oranı 1-geri dönüşüm oranı olarak da ifade edilmektedir. *1+ Buradaki geri dönüşüm oranı, temerrüt anındaki bakiye kredinin geri dönüşüm oranı olarak algılanmalıdır. Eğer borçlu temerrüde düşerse kredi kaybı, temerrüt anındaki risk tutarının bu günkü değerinden, gelecek dönemde yapılabilecek tahsilatların bu günkü değerinin düşülmesi ile bulunacak tutara eşittir. Bir kredi portföyü için beklenen kayıp miktarı, her bir kredi için hesaplanan kayıp miktarlarının toplamına eşittir. *2+ 27

28 Temerrüt halinde oluşacak kayıp miktarının bilinmesinin bir diğer faydası kredi fiyatlamasında da kullanılabilecek olmasıdır. Temerrüt olasılığı ve temerrüt halinde kayıp oranları sektörel, bölgesel, portföy, teminat cinsleri (temerrüt olasılığına etkisi açısından) vb. bazında hesaplanarak fiyat farklılaştırmasında kullanılabilmektedir. Otoriteler, temerrüt halinde kayıp oranının, maruz kalınacak gerçek risk için en doğru gösterge olmasını beklerler. Ancak, gerçek zararı etkileyen birçok unsur bulunmaktadır. Kullandırılan kredinin tutarı ve kredinin vadesi bu unsurların en önde gelenidir. Alınan teminatların niteliği ve niceliği, makroekonomik faktörler vb. bu çerçevede sayılabilir. *1+ Gerek kredi verimliliği gerekse temerrüt halinde kayıp oranları hesaplanırken reel anlamda zararın büyüklüğünü tespit edebilmek amacıyla müşteriye yapılan ödemeler ile müşteriden yapılan tahsilatların, paranın zaman değerini de göz önünde bulunduran bir yaklaşımla ele alınması, bankanın kredi fiyatlamasında kullanabileceği bir gösterge olmaktadır. Bu çalışmada farklı özelliklere sahip 8 kredi müşterisi incelenmiş, kredi ödeme ve tahsilatlarının bu günkü değerleri ve reel kredi verimliliği hesaplanmıştır. BUGÜNKÜ DEĞER HESAPLARI VE ETKİN FAİZ ORANI Bugünkü değer hesaplamaları, geçmiş ya da gelecekteki parasal tutarlara, mukayese imkanı sağlayan teknik bir yöntemdir. Farklı vadelere sahip parasal tutarlar (yatırım, borçlanma, alacaklar vs.) üzerinde zaman değerini taşıması nedeniyle mukayese imkanı sağlamaz. Bugünkü değer hesaplamaları sayesinde farklı zaman dilimlerindeki parasal tutarlar, belirli bir zaman dilimindeki değerine dönüştürülür. Dönüştürme işlemi için farklı endeksler veya endekslerin artış oranları kullanılabilir. Çalışmamızda gerek kolay ulaşılabilir olması gerekse paranın zaman değerini ölçmede kullanılabilecek uygun bir gösterge olması nedeniyle Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan tüketici fiyatları genel seviyesindeki değişim oranları kullanılmıştır. Tüketici endeks değerleri kullanıldığında parasal tutarları düzeltme (bugünkü değerine getirme) işlemi aslında basit bir içler-dışlar çarpımıdır: 28

29 Örneğin Haziran ayında yapılan TL yatırım harcamasının Aralık ayındaki değeri şu şekilde hesaplanacaktır: Endeks değerleri yerine artış oranlarının kullanılması halinde ise düzeltme faktörleri, aşağıdaki gibi hesaplanacaktır. Bu formülün uygulanmasında parasal değerlerin karşılaştırılmak istendiği tarihteki (bugün) düzeltme faktörü = 1 olarak kabul edilir ve parasal olayın gerçekleştiği tarihe kadar oluşan endeks değişim oranları kümülatif olarak çarpılır. Sonuç, endeks değerleri kullanılarak yapılan hesaplama ile aynı olacaktır. Aynı örnek üzerinden Haziran ayında yapılan TL yatırım harcamasının Aralık ayındaki değeri şu şekilde hesaplanacaktır (Aralık ayı düzeltme faktörü=1): Görüldüğü gibi bugünkü değer düzeltme faktörleri dinamik olup, her dönem açıklanan enflasyon oranı ile birlikte değişiklik arz etmektedir. Oranı açıklanan en son dönemin düzeltme faktörü = 1 kabul edilerek geriye doğru düzeltme faktörleri hesaplanmaktadır. Yapılan çalışmada, seçilen 8 müşteriye veya müşteri adına yapılan tüm ödemeler ile müşteriden yapılan tahsilatlar, tüketici fiyat endeksindeki değişim oranları kullanılarak Aralık 2011 deki değerlerine getirilmiştir (Aralık 2011 düzeltme faktörü=1). Daha sonra kredi verimliliğinin göstergesi olarak etkin faiz yöntemi kullanılarak hem nominal hem de reel yıllık getiriler hesaplanmıştır. Etkin Faiz Yöntemi paranın zaman değerini göz önünde bulunduran bir yöntem olduğu için yatırım ya da borçlanmanın, yatırım ya da borçlanma anındaki değerinin, değerleme anındaki değerine (gelecekteki değer) ya da vadedeki değerinin değerleme anındaki değerine (bugünkü değer) indirgenmesi temeline dayanmaktadır. 29

30 Diğer bir ifade ile yatırım ya da borçlanmanın raporlama anındaki güncel değerini belirleyen yöntemdir. Bir yatırım ya da borçlanmanın değerleme yada raporlama tarihinde Etkin Faiz Yöntemi kullanılarak bulunan değerine ise reeskont değeri, iskonto edilmiş değer, itfa edilmiş maliyet değeri veya bugünkü değer denilir. Bu değerin hesaplanmasında, yatırım veya başlangıç değerinden hareket edildiğinde gelecekteki değeri ortaya çıkacaktır. Gelecekteki değer aşağıdaki formül yardımı ile hesaplanır. *3+ Yatırım veya borçlanmanın vadesindeki nominal değerden hareket edildiğinde ise bugünkü değeri ortaya çıkacaktır. Bugünkü değer ise aşağıdaki formül ile hesaplanmaktadır. Gelecekteki değer formülü ile elde edilen Etkin Faiz Oranı aslında yatırımın faiz oranıdır. Bugünkü değer formülü sonucunda bulunan Etkin Faiz Oranı ise yatırımın iskonto oranıdır. Her iki formül sonucunda elde edilen Etkin Faiz Oranı aynı olacaktır. Eğer bir yatırımın başlangıçtaki ve vadedeki değeri biliniyor Etkin Faiz Oranı bilinmiyorsa, oran yukarıda verilen gelecekteki değer veya bugünkü değer formülleri ile hesaplanır. *3+ Yapılan çalışmada öncelikle firmalara yapılan ödemeler ile firmalardan yapılan tahsilatlar Aralık 2011 değerleriyle ifade edilmiştir. 30

31 Kredi verimliliğinin nominal ve reel olarak yıllık oranını bulmak için ise etkin faiz formülü kullanılmıştır. Ödeme tutarını yatırım, tahsilatları da yatırımın geri dönüşü olarak düşündüğümüzde tahsilatların ödeme tutarına eşitlendiği oran etkin faiz oranı olmaktadır. Yukarıdaki formül kullanılarak yıllık nominal ve reel faiz oranları tespit edilmiştir. 31

32 DEĞERLENDİRME SONUÇ VE ÖNERİLER Yapılan çalışmada 8 firmanın ödeme ve tahsilat verileri kullanılmıştır. Firmalardan 3 tanesi düzenli ödemede bulunanlar arasından seçilmiş olup söz konusu firmalar için temerrüt halinde kayıp yerine kredi verimliliği bulunmuştur. Takibe konu 5 firmanın 3 tanesi tahsilatla son bulmuş, 1 firma aktiften silinmiş ve 1 firmada ise henüz takip sonlanmamıştır. Tablodan görüleceği üzere herhangi bir düzeltme yapılmaksızın nominal tutarlar üzerinden ödeme ve tahsilat rakamları karşılaştırıldığında (henüz takip dosyası kapanmamış bir firma hariç) zarar tespit edilmemiştir. Ancak paranın zaman değerini dikkate alan bir yaklaşımla tahsilat ve ödemeler, TÜFE artış oranları kullanılarak hesaplanan düzeltme faktörü ile tarihine getirilerek karşılaştırıldığında kanuni takibe konu edilen 1 firmadan kar edildiği, 1 firmada yaklaşık başabaşın yakalandığı diğer 3 firmada ise zarar edildiği izlenmiştir. Kredi borçlarını düzenli ödeyen 3 firma açısından gerek nominal gerekse düzeltilmiş ödeme ve tahsilat tutarları karşılaştırıldığında düzeltilmiş verilerle de firma dosyalarının karlı kapandığı görülmektedir. Yapılan çalışma ile firmaların ödeme ve tahsilat verileri üzerinden getiri oranları çıkarılmış olsa da çıkan sonuçların firma bazında değerlendirilmesi daha doğru olacaktır. Örneğin H firmasına EURO cinsinden kredi kullandırılmıştır. Firmanın TÜFE ile düzeltilmiş ödeme ve tahsilatları üzerinden getiri oranı %1,9 olmasına rağmen EUR cinsinden %6 getiri hesaplanmıştır. 32

33 Temerrüt halinde kayıp tutarları yorumlarken firmaların özel durumları da dikkate alınmalıdır. Örneğin aktiften silinen E firmasında düzeltilmiş verilerle yıllık bazda % 24,1 zarar oluşmuş gözükmektedir. Ancak firmanın el konulan taşınmazı 1 yıl sonra Bankamızca karlı olarak elden çıkarılmıştır. Teminatın nakde dönüştürülmesi ile oluşan satış bedeli de dikkate alındığında, firmaya kullandırılan kredi için yıllık bazda %5,9 zarar hesaplanmıştır. Borçlarını düzenli ödeyen firmalara kısmi erteleme yapılması durumunda alınan temerrüt/erteleme faizleri, erken kapama nedeniyle firmalardan tahsil edilen erken kapama cezası vb. gelir unsurları firmaların kredi verimliliğini yukarı çekeceğinden analiz sonuçlarının yorumlanmasında dikkat edilmesi gereken hususlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Kredinin vadesi ve takip/tasfiye sürecinin uzun sürmesi de reel getiri oranlarını olumsuz etkilemektedir. Kanuni takipte kapanan B firmasının nominal tutarlar ile getiri oranı %46,2 iken düzeltilmiş verilerle getiri oranı %-8,4 oranında zarara dönüşmektedir. Söz konusu firma, diğer örnekler arasında ortalama vadesi en yüksek (10,6 yıl) firmadır. Diğer yandan bu çalışmada kredinin açıldığı tarihten itibaren tüm ödeme ve tahsilatlar dikkate alınmıştır. Temerrüt halinde kayıp oranını bulmak için ise müşterinin temerrüde düştüğü tarihten sonra bakiye anaparadan kayıp tutarlarını ayrıca bulmak gerekmektedir. Ancak temerrüde düşen firmalarda reel anlamda toplam ne kadar zarar edildiğinin bilinmesi de kredi fiyatlaması ve beklenen kayıpların ölçülmesi anlamında değerli bir gösterge olmaktadır. Muhtelif örnekler göstermektedir ki kredinin vadesi, teminatların likiditesi, teminatlarda öncelikli alacaklı olunup olunmadığı, makroekonomik koşullardaki değişim, müşterinin yer aldığı sektörlerde yaşanan sorunlar gibi birçok faktör kredinin geri dönüşünü etkilemektedir. Sonuç itibariyle gerek kredi risk ölçümlerinde gerekse fiyat farklılaştırmasında kullanılmak üzere, temerrüt olasılığı, temerrüt halinde kayıp oranları ve kredi verimliliğinin ölçülmesi, raporlanması ve yorumlanması kredi politikalarının oluşturulmasında ve kredilendirme faaliyetlerinde yön gösterici olmaktadır. Bu nedenle bankaların, alacakların izlenmesine ilişkin raporlama sistemlerini tasarlarken aynı zamanda tarihsel tahsilat deneyimlerinin, farklı alternatiflere göre raporlanmasını sağlayacak otomasyon çözümlerini de geliştirmeleri faydalı olacaktır. KAYNAKLAR *1+ Dr. Ozan Can Gürel, Basel II Kapsamında Kredi Riskinin Ölçümünde Otorite Etkinliği: Türkiye İçin Alternatif bir Öneri, Türkiye Bankalar Birliği Yayını *2+ M. Ayhan Altıntaş, Bankacılıkta Risk Yönetimi ve Sermaye Yeterliliği *3+ Doç. Dr. Ümmühan Aslan, Vadeye Kadar Elde Tutulacak Menkul Kıymet İşlemleri ve Etkin Faiz Yöntemi, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ekim 2011 *4+ TBB Çalışma Grubu, Kredi Riski Modelleri Bankacılar Dergisi, Sayı 57, 2006 *5+ JCR Eurasia Rating, Basel II Kredi Riski-İçsel Derecelendirme Yaklaşımları 33

34 BANKANIZCA İŞTİRAK EDİLEN TOPLANTILAR KALKINMA OCAK 2013 TARİHLERİNDE DÜZENLENEN 4. ULUSAL ENERJİ VERİMLİLİĞİ FUAR VE KONFERANSINDA Bankamız Enerji sektöründeki faaliyetlerini daha etkin bir şekilde sürdürebilmek, geniş yatırımcı kitlelerini Bankamız faaliyet alanları hakkında bilgilendirerek daha fazla yatırımcıya ulaşabilmek ve sektördeki güncel gelişmeleri daha yakından takip edebilmek için Ocak 2013 tarihleri arasında İstanbul da Sektörel fuarcılık tarafından WOW Convention Center da bu yıl 4. düzenlenen 4. ULUSAL ENERJİ VERİMLİLİĞİ FUAR VE KONFERANSINA katıldı. Açılışı Enerji Bakanı Sn. Taner YILDIZ tarafından yapılan fuar ve Forumun açılış törenine, TBMM Sanayi, Ticaret Enerji Tabii Kaynaklar Bilgi ve Teknoloji Komisyonu Başkanı Mahmut Mücahit Fındıklı, TBMM Çevre Komisyonu Başkanı Erol Kaya, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Başkan Yardımcısı Dr. Hasan Palaz ve Yenilenebilir Enerji Genel Müdürü Yusuf Yazar ve Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Başkanı Mehmet Soğancı katılmıştır. Toplam 117 firmanın katıldığı Fuar iki gün boyunca toplam 4500 kişi tarafından ziyaret edilmiştir. 34

35 BANKANIZCA İŞTİRAK EDİLEN TOPLANTILAR Sektörün önde gelen yöneticilerinin ve akademisyenlerin katılımıyla 2 gün boyunca eş zamanlı olarak 4 farklı salonda paneller düzenlenmiştir. Genel Müdür Yardımcımız Bahattin SEKKİN in de katıldığı Fuar da 11 Ocak 2013 tarihinde düzenlenen Enerji Verimliliği ve Finansman konulu oturumda Bankamız Kredi Pazarlama Daire Başkanlığı Kıdemli Uzmanı Esin EREN Enerji verimliliği ve Finansman konulu bir sunum yapmıştır. Gerek katılımcılar gerekse ziyaretçiler tarafından yoğun ilgi gören Bankamız stadında iki gün süren fuar süresince yaklaşık 30 katılımcı/yatırımcı Kredi pazarlama Daire Başkanlığı, İstanbul Şube Müdürlüğü nden Md. Yrd. Aysel Güleryüz, Kıd. Uzman Selma Demirci, Amir Soner Canatan, Memur Emine Soylu, Çağrı Duysak, Turgay Sarıçam, Kredi Değerlendirme II Daire Başkanlığı ndan Kıd. Uzman Selim Kılıç, Teknoloji İzleme ve Araştırma Müdürlüğü nden Müdür İbrahim Sevin tarafından Bankamız standında bilgilendirmişlerdir. 35

36 BANKANIZCA İŞTİRAK EDİLEN TOPLANTILAR TÜRKİYE KALKINMA BANKASI İZMİR ATATÜRK ORGANİZE SANAYİNDE. 13 Şubat 2013 tarihinde İzmir Atatürk Organize Sanayinde (İAOS) Türkiye Kalkınma Bankası Finansman İmkanları konulu bir toplantı düzenlendi. İAOS Müdürlüğü ve Bankamızın birlikte organize ettiği toplantıya Genel Müdür Yardımcısı Sn. Bahattin SEKKİN, Kredi Pazarlama Daire Başkanı Sn. Hasan ÜSKÜPLÜ ve Kıdemli Uzman Sn. Zeki AVŞAR katıldı. Toplantıda bir açılış konuşması yapan ve Türkiye Kalkınma Bankası hakkında da kısa bir bilgi veren Genel Müdür Yardımcısı Sn. Bahattin SEKKİN den sonra söz alan Kredi Pazarlama Daire Başkanı Hasan ÜSKÜPLÜ, Bankamız kredi kaynakları ve kullanım koşullarına ilişkin bir sunum yaptı. Katılımın yoğun olduğu toplantı soru cevap bölümü ile sona erdi. Ayrıca müşteri ile ilişkilerinde sürekliliğe ve müşteri memnuniyetine önem veren Bankamız toplantı öncesi ve sonrası günlerde sanayi ve turizm potansiyeli yüksek olan İzmir ilimizdeki firmalarla karşılıklı görüşmeler de gerçekleştirdi. 36

37 TEKNİK İŞBİRLİĞİ ve DANIŞMANLIK HİZMETLERİ 2013 YILI OCAK - ŞUBAT - MART DÖNEMİ KURUM DIŞI EĞİTİM FAALİYETLERİ EĞİTİMİ DÜZENLEYEN KURULUŞ KONU TARİH/YER KATILIMCI SAYISI KALKINMA BANKASI KALKINMA BANKASI KALKINMA BANKASI KALKINMA BANKASI KALKINMA BANKASI KALKINMA BANKASI KALKINMA BANKASI KALKINMA AJANSI (Sektörel Performans Değerlendirmesi, Bölgesel Rekabet Edebilirlik Analizi ve Bölgesel Potansiyel Yatırım Alanlarının Belirlenmesi) KALKINMA AJANSI (Temel Makroekonomik Göstergelerin Yorumlanması) KALKINMA AJANSI (Fizibilite Hazırlama Eğitimi) KALKINMA AJANSI (Fizibilite Hazırlama Eğitimi) KALKINMA AJANSI (Sektörel Performans Değerlendirmesi, Bölgesel Rekabet Edebilirlik Analizi ve Bölgesel Potansiyel Yatırım Alanlarının Belirlenmesi) KALKINMA AJANSI (Temel Makroekonomik Göstergelerin Yorumlanması) KALKINMA AJANSI (Sektörel Performans Değerlendirmesi, Bölgesel Rekabet Edebilirlik Analizi ve Bölgesel Potansiyel Yatırım Alanlarının Belirlenmesi) OCAK 2013 EDİRNE OCAK 2013 TRABZON 28 OCAK-01 ŞUBAT 2013 DENİZLİ ŞUBAT 2013 DENİZLİ ŞUBAT 2013 KAYSERİ ŞUBAT 2013 KONYA MART 2013 KONYA 22 KİŞİ 23 KİŞİ 19 KİŞİ 17 KİŞİ 23 KİŞİ 20 KİŞİ 22 KİŞİ 37

38 BASINDA Kalkınma ANKA 08 MART

39 BASINDA Kalkınma Enerji de 94 projeye 1,3 milyar lira kredi verdi. ENERJİ PORTALI 08 MART 2013 Türkiye Kalkınma Bankası, 2005 yılından bu yana hemen hemen tüm yenilenebilir enerji alanlarına ve demir-çelik, çimento, madencilik, kojenerasyon ve turizm gibi farklı sektörlerdeki enerji verimliliği yatırımlarına finansman sağlamıştır. Enerji ve enerji verimliliği yatırımları kapsamında 2012 yılsonu itibariyle toplam 140 projeyi değerlendirmiş bulunuyoruz. Bu kapsamda 94 projeye yapılan kredi tahsisleri sonucunda sözleşme imzalananlara 1,3 milyar TL kredi kullandırılmıştır. Türkiye Kalkınma Bankası nın finanse ettiği enerji projelerinin ortak özelliği, Türkiye nin mevcut ithal fosil yakıt ağırlıklı enerji üretiminden yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş sürecine hizmet etmeleridir. Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş yılı faaliyet sonuçlarını açıkladı. Genel Müdür Vekili Metin Pehlivan 2012 yılı faaliyetlerine yönelik değerlendirmesinde; Bankanın net kârının bir önceki yıla göre % 84 oranında artarak 43,6 Milyon TL olarak gerçekleştiğini ve bu artış oranının Bankanın geçmiş performansının üzerinde olduğunu açıkladı. Türkiye Kalkınma Bankası, 2012 yılı faaliyetleri kapsamında krediler, menkul kıymetler ve karşılıklardan kaynaklanan 201,3 Milyon TL faaliyet geliri ve buna bağlı olarak 139 Milyon TL net faaliyet geliri elde etmiş, vergi öncesi kârı % 71 artışla 55 Milyon TL ye, net kâr ise %84 artışla 43,6 Milyon TL ye yükselmiştir. Türkiye Kalkınma Bankası 2012 yılında öz kaynaklarını geliştirmeye devam etmiştir. Geçmiş yılların üzerinde özkaynak kârlılığı elde eden Bankanın özkaynakları 576,9 milyon TL olurken, sermaye yeterlilik oranı %25,15 seviyesinde gerçekleşmiştir yılları arasında yıllık ortalama % 45 lik büyüme yakaladık. Türkiye Kalkınma Bankası nın toplam aktifleri 2012 yılında 2,8 Milyar TL ye ulaşmıştır yılları arasında sağladığı yıllık ortalama % 45 lik büyüme ile Türkiye Kalkınma Bankası faaliyet hacmini önemli seviyede artırmıştır. Kredi hacmimiz, 2012 yılında 2011 e göre % 21,2 artış ile 2,3 Milyar TL olarak gerçekleşmiş ve yıl içerisinde müşterilerimize 649 Milyon TL yeni kredi ödemesi yapılmıştır. 39

40 BASINDA Kalkınma Uluslararası Finans Kuruluşlarından uzun vadeli dış kaynakları temin ederek özel sektör yatırımlarının finansmanına aktarmada kamu kalkınma bankası rolünü geliştirerek devam ettiren Türkiye Kalkınma Bankası 37 nci faaliyet dönemini önemli sonuçlara imza atarak tamamlamıştır. Yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği projelerinin finansmanında 94 projeye kredi tahsis ederek pazarda bu alanda etkinlik sağladık. Türkiye Kalkınma Bankası, 2005 yılından bu yana hemen hemen tüm yenilenebilir enerji alanlarına ve demir-çelik, çimento, madencilik, kojenerasyon ve turizm gibi farklı sektörlerdeki enerji verimliliği yatırımlarına finansman sağlamıştır. Enerji ve enerji verimliliği yatırımları kapsamında 2012 yılsonu itibariyle toplam 140 projeyi değerlendirmiş bulunuyoruz. Bu kapsamda 94 projeye yapılan kredi tahsisleri sonucunda sözleşme imzalananlara 1,3 milyar TL kredi kullandırılmıştır. Türkiye Kalkınma Bankası nın finanse ettiği enerji projelerinin ortak özelliği, Türkiye nin mevcut ithal fosil yakıt ağırlıklı enerji üretiminden yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş sürecine hizmet etmeleridir. Toptan Bankacılıkta faaliyetlerimizi geliştirdik. Türkiye Kalkınma Bankası, çok şubeli bankalarla ortak yürütülen toptan bankacılığın (apeks bankacılığı) etkin uygulayıcılarından biri olup, 2012 itibarıyla 7 farklı temalı apeks programını başarıyla tamamlamış, yaklaşık 224 milyon ABD doları tutarında kaynağı bankalar ve leasing kuruluşları üzerinden 618 şirkete ulaştırmıştır yılı ve sonrasında, Türkiye nin kalkınma bankacılığı açısından kaynakların ve cazip finansman seçeneklerinin çoğaldığı uygun bir ortam sunacağını ve isabetli yatırım projeleri yönünden iş yapma imkânlarının artacağını öngörüyoruz. Türkiye Kalkınma Bankası bu kapsamda 2013 ve sonrasında; Sanayi ve hizmet sektörlerinde üretimi ve istihdamı desteklemeye, Yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği sektörlerine kaynak aktarmaya, Toptan bankacılık alanında yeni dış kaynaklar temin ederek, daha fazla fon ve daha çok aracı finansman kuruluşu ile KOBİ lere destek vermeye, TL kredi portföyünün büyütülmesi amacıyla TL borçlanma araçlarının geliştirilmesine, Sektörel, bölgesel girişim sermayesi fonlarını desteklemeye devam edecektir yılı hedefimiz, 1 milyar TL lik yeni plasman hacmi gerçekleştirerek aktif büyüklüğümüzü 3,5 Milyar TL nin üzerine çıkarmaktır. Türkiye Kalkınma Bankası 2013 yılında 5 farklı uluslararası kurum ile 530 Milyon USD tutarındaki uzun vadeli kaynak temini konusundaki çalışmalarını sürdürecek ve dış kaynak hacmini 2 Milyar USD nin üzerine çıkarmayı hedeflemektedir. 40

41 BASINDA Kalkınma TKB karini yüzde 84 artirdi DÜNYA Türkiye Kalkınma Bankası AŞ 2012 yılı faaliyet sonuçlarını açıkladı. Türkiye Kalkınma Bankası Genel Müdür Vekili Pehlivan: "2013 yılı ve sonrasında, Türkiye'nin kalkınma bankacılığı açısından kaynakların ve cazip finansman seçeneklerinin çoğaldığı uygun bir ortam sunacağını öngörüyoruz" ANKARA - Türkiye Kalkınma Bankası AŞ Genel Müdür Vekili Metin Pehlivan, bankanın 2012 yılında karını yüzde 84 oranında artırdığını bildirdi. Türkiye Kalkınma Bankası Genel Müdür Vekili Metin Pehlivan'ın konuya ilişkin yaptığı yazılı açıklamada, Bankanın net karının bir önceki yıla göre yüzde 84 oranında artarak 43,6 milyon lira düzeyinde gerçekleştiğini ve bu artış oranının Bankanın geçmiş performansının üzerinde olduğunu kaydetti. Pehlivan, Türkiye Kalkınma Bankası'nın 2012 yılı faaliyetleri kapsamında krediler, menkul kıymetler ve karşılıklardan kaynaklanan 201,3 milyon lira faaliyet geliri ve buna bağlı olarak 139 milyon lira net faaliyet geliri elde ettiğini, vergi öncesi karının yüzde 71 artışla 55 milyon liraya yükseldiğini bildirdi. Bankanın geçen yıl öz kaynaklarını da geliştirmeye devam ettiğini belirten Pehlivan, Bankanın özkaynakları 576,9 milyon lira olurken, sermaye yeterlilik oranının da yüzde 25,15 seviyesinde gerçekleştiğini ifade etti. Türkiye Kalkınma Bankası'nın toplam aktiflerinin geçen yıl 2,8 milyar liraya ulaştığını kaydeden Pehlivan, yılları arasında sağladığı yıllık ortalama yüzde 45'lik büyüme ile Türkiye Kalkınma Bankası faaliyet hacmini önemli seviyede artırdığını vurguladı. Pehlivan, kredi hacminin ise 2012 yılında 2011'e göre yüzde 21,2 artışla 2,3 milyar olarak gerçekleştiğini ve yıl içerisinde müşterilere 649 milyon lira yeni kredi ödemesi yapıldığını belirtti. 41

42 BASINDA Kalkınma Enerji yatırımlarına destek Pehlivan, Bankanın 2012 faaliyetleriyle ilgili şu bilgileri verdi: "Uluslararası finans kuruluşlarından uzun vadeli dış kaynakları temin ederek özel sektör yatırımlarının finansmanına aktarmada kamu kalkınma bankası rolünü geliştirerek devam ettiren Türkiye Kalkınma Bankası 37'nci faaliyet dönemini önemli sonuçlara imza atarak tamamlamıştır. Yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği projelerinin finansmanında 94 projeye kredi tahsis ederek pazarda bu alanda etkinlik sağladık. Türkiye Kalkınma Bankası, 2005 yılından bu yana hemen hemen tüm yenilenebilir enerji alanlarına ve demir-çelik, çimento, madencilik, kojenerasyon ve turizm gibi farklı sektörlerdeki enerji verimliliği yatırımlarına finansman sağlamıştır. Enerji ve enerji verimliliği yatırımları kapsamında 2012 yılsonu itibariyle toplam 140 projeyi değerlendirmiş bulunuyoruz. Bu kapsamda 94 projeye yapılan kredi tahsisleri sonucunda sözleşme imzalananlara 1,3 milyar lira kredi kullandırılmıştır. Türkiye Kalkınma Bankası'nın finanse ettiği enerji projelerinin ortak özelliği, Türkiye'nin mevcut ithal fosil yakıt ağırlıklı enerji üretiminden yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş sürecine hizmet etmeleridir." 2013 hedefleri Açıklamasında, bu yılın hedefleri hakkında da bilgi veren Metin Pehlivan, "2013 yılı ve sonrasında, Türkiye'nin kalkınma bankacılığı açısından kaynakların ve cazip finansman seçeneklerinin çoğaldığı uygun bir ortam sunacağını ve isabetli yatırım projeleri yönünden iş yapma imkanlarının artacağını öngörüyoruz" dedi. Pehlivan, bu kapsamda 2013 ve sonrasında, sanayi ve hizmet sektörlerinde üretimi ve istihdamı desteklemeye, yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği sektörlerine kaynak aktarmaya, toptan bankacılık alanında yeni dış kaynaklar temin ederek, daha fazla fon ve daha çok aracı finansman kuruluşu ile KOBİ'lere destek vermeye, TL kredi portföyünün büyütülmesi amacıyla TL borçlanma araçlarının geliştirilmesine, sektörel, bölgesel girişim sermayesi fonlarını desteklemeye devam edileceğini kaydetti. Metin Pehlivan, Bankanın 2013 yılı hedefinin, 1 milyar liralık yeni plasman hacmi gerçekleştirerek aktif büyüklüğün 3,5 milyar liranın üzerine çıkarmak olduğunu bildirdi. 42

43 BASINDA Kalkınma Türkiye Kalkinma Bankasi AŞ Genel Müdür Vekili Metin Pehlivan, bankanin 2012 yilinda karini yüzde 84 oraninda artirdiğini bildirdi. Türkiye Kalkinma Bankasi AŞ 2012 yili faaliyet sonuçlarini açikladi. ANADOLU AJANSI Türkiye Kalkınma Bankası Genel Müdür Vekili Metin Pehlivan'ın konuya ilişkin yaptığı yazılı açıklamada, Bankanın net karının bir önceki yıla göre yüzde 84 oranında artarak 43,6 milyon lira düzeyinde gerçekleştiğini ve bu artış oranının Bankanın geçmiş performansının üzerinde olduğunu kaydetti. Pehlivan, Türkiye Kalkınma Bankası'nın 2012 yılı faaliyetleri kapsamında krediler, menkul kıymetler ve karşılıklardan kaynaklanan 201,3 milyon lira faaliyet geliri ve buna bağlı olarak 139 milyon lira net faaliyet geliri elde ettiğini, vergi öncesi karının yüzde 71 artışla 55 milyon liraya yükseldiğini bildirdi. Bankanın geçen yıl öz kaynaklarını da geliştirmeye devam ettiğini belirten Pehlivan, Bankanın özkaynakları 576,9 milyon lira olurken, sermaye yeterlilik oranının da yüzde 25,15 seviyesinde gerçekleştiğini ifade etti. Türkiye Kalkınma Bankası'nın toplam aktiflerinin geçen yıl 2,8 milyar liraya ulaştığını kaydeden Pehlivan, yılları arasında sağladığı yıllık ortalama yüzde 45'lik büyüme ile Türkiye Kalkınma Bankası faaliyet hacmini önemli seviyede artırdığını vurguladı. Pehlivan, kredi hacminin ise 2012 yılında 2011'e göre yüzde 21,2 artışla 2,3 milyar olarak gerçekleştiğini ve yıl içerisinde müşterilere 649 milyon lira yeni kredi ödemesi yapıldığını belirtti. Enerji yatırımlarına destek Pehlivan, Bankanın 2012 faaliyetleriyle ilgili şu bilgileri verdi: ''Uluslararası finans kuruluşlarından uzun vadeli dış kaynakları temin ederek özel sektör yatırımlarının finansmanına aktarmada kamu kalkınma bankası rolünü geliştirerek devam ettiren Türkiye Kalkınma Bankası 37'nci faaliyet dönemini önemli sonuçlara imza atarak tamamlamıştır. Yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği projelerinin finansmanında 94 projeye kredi tahsis ederek pazarda bu alanda etkinlik sağladık. Türkiye Kalkınma Bankası, 2005 yılından bu yana hemen hemen tüm yenilenebilir enerji alanlarına ve demirçelik, çimento, madencilik, kojenerasyon ve turizm gibi farklı sektörlerdeki enerji verimliliği yatırımlarına finansman sağlamıştır. 43

44 BASINDA Kalkınma Enerji ve enerji verimliliği yatırımları kapsamında 2012 yılsonu itibariyle toplam 140 projeyi değerlendirmiş bulunuyoruz. Bu kapsamda 94 projeye yapılan kredi tahsisleri sonucunda sözleşme imzalananlara 1,3 milyar lira kredi kullandırılmıştır. Türkiye Kalkınma Bankası'nın finanse ettiği enerji projelerinin ortak özelliği, Türkiye'nin mevcut ithal fosil yakıt ağırlıklı enerji üretiminden yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş sürecine hizmet etmeleridir.'' 2013 hedefleri Açıklamasında, bu yılın hedefleri hakkında da bilgi veren Metin Pehlivan, ''2013 yılı ve sonrasında, Türkiye'nin kalkınma bankacılığı açısından kaynakların ve cazip finansman seçeneklerinin çoğaldığı uygun bir ortam sunacağını ve isabetli yatırım projeleri yönünden iş yapma imkânlarının artacağını öngörüyoruz'' dedi. Pehlivan, bu kapsamda 2013 ve sonrasında, sanayi ve hizmet sektörlerinde üretimi ve istihdamı desteklemeye, yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği sektörlerine kaynak aktarmaya, toptan bankacılık alanında yeni dış kaynaklar temin ederek, daha fazla fon ve daha çok aracı finansman kuruluşu ile KOBİ'lere destek vermeye, TL kredi portföyünün büyütülmesi amacıyla TL borçlanma araçlarının geliştirilmesine, sektörel, bölgesel girişim sermayesi fonlarını desteklemeye devam edileceğini kaydetti. Metin Pehlivan, Bankanın 2013 yılı hedefinin, 1 milyar liralık yeni plasman hacmi gerçekleştirerek aktif büyüklüğün 3,5 milyar liranın üzerine çıkarmak olduğunu bildirdi. 44

45 BASINDA Kalkınma Türkiye Kalkinma Bankasi Büyüyor BAŞKENT BUSİNESS 16 MART 2013 Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş yılı faaliyet sonuçlarını açıkladı. Genel Müdür Vekili Metin Pehlivan 2012 yılı faaliyetlerine yönelik değerlendirmesinde; Bankanın net kârının bir önceki yıla göre % 84 oranında artarak 43,6 Milyon TL olarak gerçekleştiğini ve bu artış oranının Bankanın geçmiş performansının üzerinde olduğunu belirtti. Genel Müdür Vekili Metin Pehlivan büyümeyle ilgili olarak şunları söyledi: Türkiye Kalkınma Bankası, 2012 yılı faaliyetleri kapsamında krediler, menkul kıymetler ve karşılıklardan kaynaklanan 201,3 Milyon TL faaliyet geliri ve buna bağlı olarak 139 Milyon TL net faaliyet geliri elde etmiş, vergi öncesi kârı % 71 artışla 55 Milyon TL ye, net kâr ise %84 artışla 43,6 Milyon TL ye yükselmiştir. Türkiye Kalkınma Bankası 2012 yılında öz kaynaklarını geliştirmeye devam etmiştir. Geçmiş yılların üzerinde özkaynak kârlılığı elde eden Bankanın özkaynakları 576,9 milyon TL olurken, sermaye yeterlilik oranı %25,15 seviyesinde gerçekleşmiştir. Yıllık Ortalama % 45 lik Büyüme Yakaladık yılları arasında yıllık ortalama yüzde 45 lik bir büyüme yaşadıklarını dile getiren Pehlivan, Türkiye Kalkınma Bankası nın toplam aktifleri 2012 yılında 2,8 Milyar TL ye ulaşmıştır. Kredi hacmimiz, 2012 yılında 2011 e göre % 21,2 artış ile 2,3 Milyar TL olarak gerçekleşmiş ve yıl içerisinde müşterilerimize 649 Milyon TL yeni kredi ödemesi yapılmıştır. Yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği projelerinin finansmanında 94 projeye kredi tahsis ederek pazarda bu alanda etkinlik sağladık. Türkiye Kalkınma Bankası, 2005 yılından bu yana hemen hemen tüm yenilenebilir enerji alanlarına ve demir-çelik, çimento, madencilik, kojenerasyon ve turizm gibi farklı sektörlerdeki enerji verimliliği yatırımlarına finansmanlık yapmıştır. Enerji ve enerji verimliliği yatırımları kapsamında 2012 yılsonu itibariyle toplam 140 projeyi değerlendirmiş bulunuyoruz. Bu kapsamda 94 projeye yapılan kredi tahsisleri sonucunda sözleşme imzalananlara 1,3 milyar TL kredi kullandırılmıştır. Türkiye Kalkınma Bankası nın finanse ettiği enerji projelerinin ortak özelliği, Türkiye nin mevcut ithal fosil yakıt ağırlıklı enerji üretiminden yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş sürecine hizmet etmeleridir dedi. 45

46 BASINDA Kalkınma Destekler Devam Edecek Projelere her zaman açık olduklarını dile getiren Pehlivan, ayrıca Sanayi ve hizmet sektörlerinde üretimi ve istihdamı desteklemeye, Yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği sektörlerine kaynak aktarmaya, Toptan bankacılık alanında yeni dış kaynaklar temin ederek, daha fazla fon ve daha çok aracı finansman kuruluşu ile KOBİ lere destek vermeye, TL kredi portföyünün büyütülmesi amacıyla TL borçlanma araçlarının geliştirilmesine ve Sektörel, bölgesel girişim sermayesi fonlarını desteklemeye devam edeceklerini söyledi. 46

47 BASINDA Kalkınma DÜNYA 27 MART 2013 Kalkinma Bankasi'na 100 milyon dolarlik finansman ANADOLU AJANSI 26 MART 2013 ANKARA (AA) - Türkiye Kalkınma Bankası (TKB) ile Japan Bank for International Cooperation (JBIC) arasında Türkiye'de yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği yatırımlarına kaynak sağlamak üzere 100 milyon dolar tutarında uzun vadeli kredi anlaşması imzalandı. TKB'den yapılan yazılı açıklamaya göre, JBIC Green programı kapsamında Hazine Müsteşarlığı garantörlüğünde sağlanan ve Sumitomo Mitsui Banking Corporation'ın da (SMBC) fon sağlayıcı olduğu 100 milyon dolar tutarındaki kredi anlaşmasının imza töreni Ankara'da gerçekleştirildi. İmza töreninde konuşan Türkiye Kalkınma Bankası Genel Müdür Vekili Metin Pehlivan, 2012 yılı sonu itibariyle TKB tarafından yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği yatırımlarıyla ilgili 140 adet projenin değerlendirildiğini bildirdi. Kurulu kapasitesi megavat (MW) olan 94 projeye 3,1 milyar lira karşılığı kredi tahsisi yapıldığını ifade eden Pehlivan, yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği projelerine TKB'nin verdiği önemin sürdüğünü vurguladı. Pehlivan, enerjide dışa bağımlılığı azaltacak her adımın değerli olduğunu belirterek, bu tür finansman işlemlerinin kalkınma bankacılığının faaliyet alanları arasında yer bulduğunu kaydetti. Son yıllarda sağlanan yaklaşık 1,5 milyar dolar dış kaynağın bu yıl içindeki yeni kaynaklarla beraber 2013 sonunda yaklaşık 2 milyar dolara ulaşacağının altını çizen Pehlivan, bankanın tüm yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı isabetli projeleri finanse etmeye özen gösterdiğine işaret etti. Pehlivan, megavat başına yatırım maliyetlerinde yaşanan düşüş ve yeni düzenlemeler sayesinde gelecek dönemde güneş ve rüzgar kaynaklı yenilenebilir enerji projelerinde bir miktar artış beklediklerini ifade etti. Türkiye Kalkınma Bankası, JBIC'den sağladığı uzun vadeli kaynak ile çevre ve topluma olumsuz etkileri sınırlı, iklim değişikliğini önleme ve sera gazı salınımını azaltmaya yönelik, yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği yatırımlarını uygun geri ödeme koşulları ile finanse edecek. 47

48 BASINDA Kalkınma KALKINMA BANKASI JBIC'DEN ALDIĞI 100 MİLYON DOLAR KREDİ İLE "TEMİZ ÇEVRE"Yİ FİNANSE EDECEK ANKA 26 MART 2013 Türkiye Kalkınma Bankası (TKB) ile Japan Bank for International Cooperation (JBIC) arasında imzalanan 100 milyon dolarlık kredi anlaşması çerçevesinde Kalkınma Bankası, çevre ve topluma olumsuz etkileri sınırlı, iklim değişikliğini önleme ve sera gazı salınımını azaltmaya yönelik, yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği yatırımlarını uygun geri ödeme koşulları ile finanse edecek. ANKARA (ANKA) - Türkiye Kalkınma Bankası (TKB) ile Japan Bank for International Cooperation (JBIC) arasında imzalanan 100 milyon dolarlık kredi anlaşması çerçevesinde Kalkınma Bankası, çevre ve topluma olumsuz etkileri sınırlı, iklim değişikliğini önleme ve sera gazı salınımını azaltmaya yönelik, yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği yatırımlarını uygun geri ödeme koşulları ile finanse edecek. Türkiye Kalkınma Bankası ile JBIC arasında Türkiye'deki yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği yatırımlarına kaynak sağlamak üzere bir kredi anlaşması imzalandı. JBIC Green programı kapsamında Hazine Müsteşarlığı garantörlüğünde sağlanan ve Sumitomo Mitsui Banking Corporation (SMBC)' ın da fon sağlayıcı olduğu 100 milyon dolar tutarındaki kredi anlaşmasının imza töreni Ankara'da yapıldı. İmza töreninde konuşan Türkiye Kalkınma Bankası Genel Müdür Vekili Metin Pehlivan, 2012 yılı sonu itibariyle TKB tarafından yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği yatırımlarıyla ilgili 140 adet projenin değerlendirildiğini, kurulu kapasitesi bin 387 mw olan 94 adet projeye 3.1 milyar TL karşılığı kredi tahsisi yapıldığını ve yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği projelerine TKB'nin verdiği önemin sürdüğünü, enerjide dışa bağımlılığı azaltacak her adımın değerli olduğunu, bu tür finansman işlemlerinin kalkınma bankacılığının faaliyet alanları arasında yer bulduğunu ifade etti. Pehlivan, son yıllarda sağlanan yaklaşık 1.5 milyar dolar dış kaynağın bu yıl içinde sağlanacak yeni kaynaklarla beraber 2013 sonunda yaklaşık 2 milyar dolar tutara ulaşacağını, bankanın tüm yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı isabetli projeleri finanse etmeye özen gösterdiğini, megavat başına yatırım maliyetlerinde yaşanan düşüş ve yeni düzenlemeler sayesinde önümüzdeki dönemde güneş ve rüzgâr kaynaklı yenilenebilir enerji projelerinde bir miktar artış beklediklerini belirtti. Türkiye Kalkınma Bankası, uluslararası finans kuruluşlarıyla sürdürdüğü başarılı işbirliği kapsamında JBIC'den sağladığı bu uzun vadeli kaynak ile çevre ve topluma olumsuz etkileri sınırlı, iklim değişikliğini önleme ve sera gazı salınımını azaltmaya yönelik, yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği yatırımlarını uygun geri ödeme koşulları ile finanse edecek. 48

49 BASINDA Kalkınma Kalkinma Bankasi'na 100 milyon dolar YENİ ŞAFAK 26 MART 2013 Türkiye Kalkınma Bankası (TKB) ile Japan Bank for International Cooperation (JBIC) arasında Türkiye'de yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği yatırımlarına kaynak sağlamak üzere 100 milyon dolar tutarında uzun vadeli kredi anlaşması imzalandı. TKB'den yapılan yazılı açıklamaya göre, JBIC Green programı kapsamında Hazine Müsteşarlığı garantörlüğünde sağlanan ve Sumitomo Mitsui Banking Corporation'ın da (SMBC) fon sağlayıcı olduğu 100 milyon dolar tutarındaki kredi anlaşmasının imza töreni Ankara'da gerçekleştirildi. İmza töreninde konuşan Türkiye Kalkınma Bankası Genel Müdür Vekili Metin Pehlivan, 2012 yılı sonu itibariyle TKB tarafından yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği yatırımlarıyla ilgili 140 adet projenin değerlendirildiğini bildirdi. Kurulu kapasitesi megavat (MW) olan 94 projeye 3,1 milyar lira karşılığı kredi tahsisi yapıldığını ifade eden Pehlivan, yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği projelerine TKB'nin verdiği önemin sürdüğünü vurguladı. Pehlivan, enerjide dışa bağımlılığı azaltacak her adımın değerli olduğunu belirterek, bu tür finansman işlemlerinin kalkınma bankacılığının faaliyet alanları arasında yer bulduğunu kaydetti. Son yıllarda sağlanan yaklaşık 1,5 milyar dolar dış kaynağın bu yıl içindeki yeni kaynaklarla beraber 2013 sonunda yaklaşık 2 milyar dolara ulaşacağının altını çizen Pehlivan, bankanın tüm yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı isabetli projeleri finanse etmeye özen gösterdiğine işaret etti. Pehlivan, megavat başına yatırım maliyetlerinde yaşanan düşüş ve yeni düzenlemeler sayesinde gelecek dönemde güneş ve rüzgar kaynaklı yenilenebilir enerji projelerinde bir miktar artış beklediklerini ifade etti. Türkiye Kalkınma Bankası, JBIC'den sağladığı uzun vadeli kaynak ile çevre ve topluma olumsuz etkileri sınırlı, iklim değişikliğini önleme ve sera gazı salınımını azaltmaya yönelik, yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği yatırımlarını uygun geri ödeme koşulları ile finanse edecek. 49

50 KURUMSAL İLETİŞİM VE EĞİTİM DAİRE BAŞKANLIĞI FAALİYETLERİ KURUM DIŞI EĞİTİMLER ( OCAK/ MART 2013 ) EĞİTİM VEREN KURUM KONU TARİH/YER KİŞİ HANNOVER MESSE A.G CeBIT 2013 Uluslararsı Bilişim Teknolojileri Fuarı 5-10 Mart 2013 Hannover/Almanya 3 BANKAMIZ DA DELOİTTE ACADEMY Türk Muhasebe Standartları 11 Ocak 2013 ANKARA 23 TBB İLE T.C.MALİYE BAKANLIĞI GELİR GİP-TBB Mali Çalışma Grubu İDARESİ BAŞ. Toplantısı Mart 2013 BOLU 2 TÜRKİYE KURUMSAL YÖNETİM DER- NEĞİ Yönetim Kurulunun Rolü, Yapılanması, İşleyiş ve Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumlulukları Semineri 26 Mart 2013 İS- TANBUL 1 50

51 KURUMSAL İLETİŞİM VE EĞİTİM DAİRE BAŞKANLIĞI FAALİYETLERİ Eleman Seçme ve Yerleştirmede Yetkinlik bazli Mülakat Teknikleri Semineri 2013 Hizmetiçi Eğitim Programı kapsamında Bankamızın Üst ve orta düzey Yöneticilerinden 14 kişinin katılımıyla 18 Ocak 2013 tarihlerinde eğitim salonumuzda gerçekleştirilmiştir. Doğru işe Doğru elemanı işe alma felsefesiyle İnsan Kaynaklarınca yeni eleman alınmasına katkı sağlaması amacıyla organize edilen bir günlük seminerde Eleman Seçim Süreci, Mülakat Ortamı ve Yeri, Mülakat Süreci, Mülakat öncesi ve sonrası işlemleri, Mülakat Teknikleri, Mülakat Türleri, Stres, Grup, Komisyon Mülakatları, Yetkinlik Bazlı Mülakat, Yetkinlik Ölçümleme, Hedefe yönelik soru sorma teknikleri, Seçim Sürecinin etik boyutu, Yerleştirme ve oryantasyon çalışmaları konuları Eğitmen Özlem Yurdanur ÖZGENÇ tarafından aktarılmıştır. Bilgi Güvenliği ve Bilgi Yönetimi Bilgilendirme Toplantilari Bankamız Bilgi Teknolojileri Kullanımında Bilgi Güvenliği Politikası çerçevesinde; Banka personelinin bu konuyla ilgili yükümlülüklerini yerine getirebilmeleri için 29 Ocak 2013 tarihinde 2 gruba Bilgi İşlem Müdürlüğü Kıdemli Uzman ı Asım DEMİR in sunduğu Bilgi Güvenliği ve Bilgi Yönetimi konulu bilgilendirme toplantıları yapılmıştır. 51

52 KURUMSAL İLETİŞİM VE EĞİTİM DAİRE BAŞKANLIĞI FAALİYETLERİ TÜRKİYE DE ENERJİ HUKUKU EĞİTİMİ ( TEMMUZ / 2013 Yılı Hizmetiçi Eğitim Programı kapsamında Mart 2013 tarihlerinde; Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Uzmanları Deniz DAŞTAN ve Hasan SAY ın sunumları ile Türkiye de Enerji Hukuku konulu eğitim, Bankamız Seminer Salonunda gerçekleştirilmiştir. 21 kişinin katılımıyla gerçekleştirilen söz konusu eğitimde; Dünden bu güne Türk Elektrik Piyasasının Gelişimi ( ) 4628 Sayılı Kanun Kapsamında (mevcut) Elektrik Piyasasının Yapısı ve İşleyişi ( ) Lisans Yenilenebilir Enerji Kavram, Önemi İlgili mevzuat HES ler Rüzgâr Güneş Diğer yenilenebilirler Lisansız Elektrik Üretimi. Banka ve yatırımcılar açısından Yenilenebilirlere ilişkin riskler. Lisans iptali, iptal sebepleri ve sonuçları Teminat mektubunun irat kaydedilmesi ÇED iptalleri ve yatırımın durması Banka ve finans kurumları açısından önemli olan lisans işlemleri. Lisans devri Proje devri Hisse devri Rehin işlemleri (alacağın temliki, menkul rehni vb.) Yenilenebilirlere ilişkin finansman ihtiyacı ve Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği nde proje finansmanı sağlayan banka ve finans kurumlarına tanınan imkan. 52

53 KURUMSAL İLETİŞİM VE EĞİTİM DAİRE BAŞKANLIĞI FAALİYETLERİ Yeni Kanun Çerçevesinde Piyasa Yapısı ve Beklentiler. Enerji Projeleri İçin Kamulaştırma İşlemleri Ve Bu Süreçte Yaşanan Hukuki Sorunlar Enerji Projeleri İçin Taşınmaz Edinimi Arazi Sınıflandırılması Mülkiyet Hakkı & Kamu Yararı EPDK Tarafından Yürütülen Kamulaştırma Süreci Güneş Enerji Santrali Projeleri İçin Arazi Edinim Şartları Yeni Elektrik Piyasası Kanuna/Tasarısına Göre Kamulaştırma Sonuç Kamulaştırma Sürecinde Yaşanan Hukuki Sorunlar; konuları ele alınmıştır. 53

54 KURUMSAL İLETİŞİM VE EĞİTİM DAİRE BAŞKANLIĞI FAALİYETLERİ MÜFETTİŞ YARDIMCILARI EĞİTİM PROGRAMI 2013 Müfettiş Yardımcıları Eğitim Programı, Müfettiş Yardımcılığı sınavı sonucunda başarılı olan ve 4 Mart 2013 tarihinde Bankamızda göreve başlayan 7 yeni müfettiş yardımcısının katılımıyla 11 Mart Nisan 2013 tarihleri arasında eğitim salonumuzda gerçekleştirilecek olan programın açılışı Genel Müdür Vekilimiz Metin Pehlivan tarafından yapılmıştır. Eğitim programın ilk haftasında Kalkınma Bankacılığı gibi genel giriş konuları ile Bankamız birimlerinin tanıtımı, ikinci ve üçüncü haftasında ise Para ve Sermaye Piyasaları ve Mali Suçlar Mevzuatı Bankamız Yöneticileri ve Uzmanları tarafından, Ticaret Hukuku konusu Turgut Özal Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet BATTAL ve İş Hayatına İlk Adım konusu Eğitmen Özlem Yurdanur ÖZ- GENÇ ile tarafından anlatılmıştır. 54

55 KURUMSAL İLETİŞİM VE EĞİTİM DAİRE BAŞKANLIĞI FAALİYETLERİ Excel Temel Düzey ve İleri Düzey Eğitimleri ( TEMMUZ / EYLÜL 2012 ) Bankamız 2013 yılı hizmet içi eğitim programı kapsamında bulunan Excel Temel Düzey ve İleri Düzey Eğitimleri olmak üzere Çankaya Halk Eğitim Merkezinin destekleriyle kurs açmıştır. Bu kurslardan; Temel Düzey 31, İleri Düzey 48 olmak üzere 79 personelimiz faydalanacaktır. Kurslar Temel Düzey haftada 3 gün, İleri Düzey haftada 2 gün olacaktır. 26.Mart.2013 tarihinde başlayan kurslarımız Haziran ayında sona erecektir. 55

56 KURUMSAL İLETİŞİM VE EĞİTİM DAİRE BAŞKANLIĞI FAALİYETLERİ BANKAMIZDA BAYANLAR BOWLING TURNUVASINDA YARIŞTI.. Bankamız tarafından bu yıl düzenlenen Bayanlar Bowling turnuvası 16 Şubat 2013 tarihinde Bilkent Ankuva Roll House Bowling Salonunda 27 Bankamız mensubunun katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Turnuvada Dereceye giren oyuncularımızdan Jale COŞKUN I., Ayşegül AS II., Yasemin ÖTÜRK III. Olmuştur. I. Jale COŞKUN II. Ayşegül AS III. Yasemin ÖTÜRK 56

57 KURUMSAL İLETİŞİM VE EĞİTİM DAİRE BAŞKANLIĞI FAALİYETLERİ ( 57

58 KURUMSAL İLETİŞİM VE EĞİTİM DAİRE BAŞKANLIĞI FAALİYETLERİ SANAT GALARİMİZDE AÇILAN RESİM SERGİSİNDE BANKAMIZA SANATCILAR TARAFINDAN ARMAĞAN EDİLEN RESİMLER ( TE 2013 OCAK - MART DÖNEMİ Ocak 2013 Tarihleri arasında Bankamız Sanat Galerisi nde açılan Hülya KARABULUT Resim Sergisi nden Bankamız koleksiyonuna alınan Satırlarımız İsimli Yağlıboya tablosu. 21 Ocak-01 Şubat 2013 Tarihleri arasında Bankamız Sanat Galerisi nde açılan Deniz SOMUNKI- RAN Resim Sergisi nden Bankamız Koleksiyonuna alınan Cami ve Kayıklar İsimli Suluboya tablosu. 58

59 KURUMSAL İLETİŞİM VE EĞİTİM DAİRE BAŞKANLIĞI FAALİYETLERİ ( TEMMUZ / EYLÜL 2012 ) Şubat 2013 Tarihleri arasında Bankamız Sanat Galerisi nde açılan Grup Yedi Renk Resim Sergisi nden Bankamız koleksiyonuna alınan Talan KOÇ un Vazoda Sümbüller İsimli Yağlıboya tablosu Şubat 2013 Tarihleri arasında Bankamız Sanat Galerisi nde açılan Grup Yedi Renk Resim Sergisi nden Bankamız koleksiyonuna alınan Talan KOÇ un Vazoda Sümbüller İsimli Yağlıboya tablosu. 59

60 KURUMSAL İLETİŞİM VE EĞİTİM DAİRE BAŞKANLIĞI FAALİYETLERİ ( TEMMUZ / EYLÜL 2012 ) Mart 2013 Tarihleri arasında Bankamız Sanat Galerisi nde açılan Nilgün Asuman AKOĞLU Resim Sergisi nden Bankamız Koleksiyonuna alınan Mor Laleler İsimli Dokulu Yağlıboya tablosu. 18 Mart -29 Mart 2013 Tarihleri arasında Bankamız Sanat Galerisi nde açılan Zeliha ULUSOY Resim Sergisi nden Bankamız Koleksiyonuna alınan Silinen Yüzler İsimli Akrilik tablosu. 60