T.C. ANAYASA MAHKEMESİ BİREYSEL BAŞVURU FORMU

Transkript

1 T.C. ANAYASA MAHKEMESİ BİREYSEL BAŞVURU FORMU TEDBİR VE ÖNCELİK VERİLEREK İVEDİ İNCELEME TALEPLİ BAŞVURU Başvurucu bir yargı mensubu olup kimlerin organize ve orkestre ettiği henüz ortaya konmamış 15 Temmuz 2016 tarihli menfur darbe teşebbüsü sonrası, Anayasanın 159/9 ile 2802 sayılı Kanunun 88. maddelerine açıkça aykırı olarak gözaltına alınıp tutuklanmıştır. Gözaltına alındığı andan itibaren insan onuruyla bağdaşmayan muamelelere maruz bırakılmış ve belirtilen hükümlere aykırı olarak tutuklanmıştır. Tutukevinde ise hiçbir disiplin suçu işlememiş olmasına ve hiçbir tehlikeli durum kendisinden sadır olmamasına, mesleği de dikkate alındığında kendisinden bu türden bir tutum ve davranışın sadır olması da imkânsız olmasına rağmen, bir ceza olarak kullanılan hücre uygulamasına tabi tutulmuştur. Hücrede maruz bırakıldığı uygulamalar dikkate alındığında, kanuni dayanağı olmayan hücre uygulaması AİHS nin 5/1, 6 ve 7. maddelerini açıkça ihlal etmektedir. Ancak buna ek olarak başvurucunun mesleği, geçmişi, Anayasaya ve yasaya açık aykırı olarak tutuklanmasının kendisine verdiği ek elem ve ıstırap ile tutukevinde kendisine yaşatılanlar ve hücreye konması ile hücrede yaşadığı koşullar ve ceza hukuku anlamında bir ceza olan hücre uygulamasının kanuni dayanağının olmaması, kanuni dayanaktan yoksun şekilde mallarına el konulduğu için ailesinin ve kendisinin en temel ihtiyaçlarını karşılamaktan ve kendi seçeceği bir avukat tutma hakkından da mahrum bırakıldığı durumlar birlikte değerlendirildiğinde, başvurucu AİHS nin 3. maddesi anlamında insanlık dışı bir muameleye de tabi tutulmuş olup bu durum devam etmektedir. Devam eden söz konusu ihlallere son verilmesi için, 6216 Sayılı Kanunun 49/5 maddesi ile İçtüzüğünün 73. maddesi gereğince bu başvuruda tedbir kararı verilerek öncelikle yasa dışı hücre uygulamasına son verilmesi, İçtüzüğünün 68. maddesi uyarınca başvuruya öncelik verilmesi ve 71/2 maddesi gereğince başvurunun ivedilikle incelenip karara bağlanması saygıyla talep olunur. Başvuru formu 10 sayfayı aştığı için İçtüzüğün 60. maddesi uyarınca hazırlanan özet ektedir (Ek-1). Anayasa Mahkemesi İçtüzüğünün 59. maddesine göre hazırlanmıştır. 1/29

2 BİREYSEL BAŞVURU FORMU I- KİŞİSEL BİLGİLER A- GERÇEK KİŞİLER İÇİN BAŞVURUCUNUN 1- T.C. KİMLİK NUMARASI: 2- ADI: 3 - SOYADI: 4- CİNSİYETİ: ERKEK: KADIN: 5- UYRUĞU: Türkiye Cumhuriyeti 6- MESLEĞİ: GÜN AY YIL 7- DOĞUM YERİ VE TARİHİ: / / / 8- YAZIŞMA ADRESİ: 9- TELEFON NUMARASI VE ELEKTRONİK POSTA ADRESİ a- EV: b- İŞ: c- CEP: ç- ELEKTRONİK POSTA ADRESİ: AVUKATININ 1- ADI: 2 - SOYADI: 3 - YAZIŞMA ADRESİ: 4- TELEFON NUMARASI VE ELEKTRONİK POSTA ADRESİ a- EV: b- İŞ: c- CEP: ç- ELEKTRONİK POSTA ADRESİ: 2/29

3 II- AÇIKLAMALAR A- Kamu gücünün işlem, eylem ya da ihmaline dair olayların tarih sırasına göre özeti: a- Olayların izahı 1. Başvurucu bir yargı mensubu olup 15 Temmuz 2016 tarihli darbe teşebbüsü sonrası, darbe girişimi ile en küçük ilişkisi olmamasına ve bu hususta en küçük somut delil bulunmamasına rağmen, Anayasanın 159/9 hükmüne ve 2802 sayılı Kanunun 88. maddesine aykırı olarak arama tedbirine maruz bırakılmış, gözaltına alınmış ve tutuklanmıştır. Kendisi, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının öngördüğü demokratik, laik, sosyal hukuk devletini ve kuvvetler ayrılığını yok etmeyi hedefleyen, diktatoryal ya da otoriter bir rejim kurmayı öngören (askeri darbe dâhil) her türlü girişime şiddetle karşıdır. Ülkenin kısa, orta ve uzun vadede sosyal, ekonomik ve politik tüm sorunlarının çözümünün ancak demokratik bir rejimde mümkün olduğunun bilincindedir. Sürdürülebilir kalkınma, ekonomik refah ve sosyal barışın ancak insan haklarını koruyan ve hukuk devletini yerleştirmiş demokratik bir rejimde mümkün olabileceğinin farkındadır. Her türlü şiddet eylemine karşı olduğu gibi, insan haklarının neredeyse tamamını ortadan kaldırmayı hedefleyen darbe gibi bir girişimle en küçük ilişkisi olamayacağı gibi, şiddete bulaşmış terör örgütlerine aidiyet, iltisak veya irtibatı aklının ucundan dahi geçirmemiştir. Darbe girişimini herkes gibi televizyonlardan öğrenmiştir. 2. Başvurucu gözaltına alındığı andan itibaren, kendisinin hiçbir davranışı sebep olmamasına rağmen, kolluk mensupları tarafından azarlanmış, bağırılmış, hakaretlere maruz bırakılmış ve en temel insani ihtiyaçları (yeme, içme, dinlenme, tuvalet vb.) gerektiği gibi karşılanmadan gözaltında tutulmuştur. Gözaltı süresince sabah ve akşam küçücük bir ekmek parçası verilmiştir. Gözaltı süresince aile fertlerine veya yakınlarına en küçük bir bilgi dahi verilmemiş, nerede tutulduğu dahi bildirilmemiştir. Yakınlarının sormasına rağmen hiçbir bilgi verilmemiş, kendisini aramamaları gerektiği söylenmiştir. Gözaltı süresince nezarethane ve adliye koridorlarında insan onuruyla bağdaşmayan, insanlık dışı muamelelere maruz bırakılmıştır. Gözaltı süresince 2 ya da 4 kişilik nezarethanelerde 30 kişiye varan kişi bir arada beton üzerinde tutulmuştur. Beton zemin üzerinde uyumak zorunda bırakılmış ve günlerce nezarethane ve adliye koridorlarında bazen ayakta, fırsat bulursa oturacak bir yer üzerinde ve beton zemin üzerinde oturmak zorunda bırakılmıştır. 4 günlük gözaltı süresince yaşatılan bu muameleler sonucu oldukça zayıflamış, bitkin ve halsiz düşmüş, yorgun ve dinlenmesine fırsat vermeden ifade vermek zorunda bırakılmıştır. 3. Benzer muameleler tutuklandıktan sonra cezaevinde de devam etmiş, cezaevi çalışanları bilinçli olarak kendilerine karşı sert davranışlarda bulunmuş ve mevcut cezaevi şartları da her geçen gün kötüleştirilmiştir. Cezaevlerinde siyasi tutukluların bulunduğu koğuşlardaki cezaevi şartları her geçen gün daha da yaşanmaz hale getirilmekte, yeme, içme, temizlik ve/veya dinlenme gibi ihtiyaçları asgari standartlarda dahi karşılanmamaktadır. Bazı cezaevlerinde kahvaltıda bayat ve hatta küflenmiş ekmekler ve üç, beş zeytin verilmekte ve temizlik için suların akmadığı cezaevi şartlarında tutulmaya maruz bırakılmaktadırlar. Bazı cezaevlerinde ise 7 kişinin tutulduğu tek kişilik koğuşta kalanlar için yatak sayısı yeterli olmadığı için tutuklular sırasıyla ikişer saat uyuyabilmekte ve kendilerine haftalık sadece 2,5 saat sıcak su verilmektedir. Kıyafet ve terlik gibi en temel ihtiyaçlarını ailelerin karşılamasına izin verilmediği gibi, cezaevindeki kantinden birkaç kat fiyata satın alınsa ve ücreti ödense dahi, satın alınan eşyalar ancak bir ay sonra kendilerine verilmektedir (washingtonpointdc.blogspot.com). 3/29

4 4. Gözaltına alınan ve/veya tutuklanan hâkim ve savcılara genel olarak uygulanan insanlık dışı muameleler başvurucuya da uygulanmıştır. (NOT: BU PARAGRAFIN DEVAMINA, BAŞVURUCUYA KİŞİSEL OLARAK YAŞATILAN VE BİLDİĞİNİZ TÜM BENZER MUAMELELERİ SOMUT ŞEKİLDE, EN İNCE AYRINTISINA KADAR YAZINIZ. MÜMKÜNSE BAŞVURUCU İLE GÖRÜŞMENİZDE BU KONUDA YAŞADIKLARINI KENDİSİNDEN ÖĞRENİP YAŞANILAN ORTAMA İLİŞKİN SOMUT BİLGİ ALINIZ. BAŞARILI SONUÇ ELDE EDEBİLMEK İÇİN BAŞVURUCUYA ÖZGÜ SOMUT BİLGİLERE YER VERMELİSİNİZ) 5. Tüm bu insanlık dışı koşullara ek olarak ayrıca, haberi olmadan ve hangi eyleminin neden olduğu bildirilmeden, savunması alınmadan, hiçbir disiplin soruşturması yürütülmeden, başvurucu tek başına karanlık bir hücreye konmuştur. Bu duruma ilişkin hiçbir karar kendisine tebliğ edilmediği gibi, sebebi dahi bildirilmemiş, ailesine ve avukatına (avukatı yoksa siliniz) dahi hiçbir haber verilmemiştir. Aile fertleri cezaevi görevlilerine nedenini sorduğunda da hiçbir cevap verilmemiştir. Sincan Cezaevinde tutuklu olan Yargıtay üyesi Mustafa Akarsu C 17 koğuşuna konulunca, eşi cezaevi çalışanlarına bu değişikliğe neden ihtiyaç duyulduğunu sormuş, gardiyanlar da nedenini bilmediklerini, sadece koğuşlarda kavga edenleri 2, 3 günlüğüne bu bölüme koyduklarını belirtmişlerdir. Bu uygulamaya itiraz için kapı altından verilen dilekçeler aynı yöntemle kendisine geri verilmiş veya yırtılarak atılmış ya da dilekçelere hiçbir cevap verilmemiştir. Yazılı bir belgeye dayalı olarak tutulup tutulmadığını sorabilen tutuklu hâkim veya savcılara, yazılı hiçbir karar olmadığını, Adalet Bakanlığı ndan sözlü olarak verilen talimata binaen hücre uygulamasına başvurulduğu bildirilmiştir. (washingtonpointdc.blogspot.com). Sonuç olarak başvurucu bir disiplin cezası olan hücre uygulamasına tamamen keyfi olarak, Adalet Bakanlığının sözlü talimatı ile tabi tutulmuştur. Kendisine yazılı hiçbir karar tebliğ edilmediği için itiraz edecek bir karar da söz konusu olmadığından, tüm başvuru yolları da kendisine kapatılmıştır. Aşağıda açıklandığı gibi hücre cezası bir disiplin cezası olup ancak bir disiplin soruşturması sonucu ve infaz hâkiminin onayı ile alınan bir karardır. Bu türden bir karar bulunmadığı ve tebliğ de edilmediği için, tamamen fiili ve keyfi bu uygulamaya son verecek yasal bir merci de bulunmamaktadır. Somut olaydaki uygulamanın özellikleri dikkate alındığında, CGTİHK nın 115. Maddesi ile 116. Maddenin yollaması ile aynı Kanunun 9. Maddesi de bu uygulamaya dayanak olamaz (Aşağıya bakınız). Adalet Bakanlığının sözlü talimatına dayalı olarak yapılan bu uygulamaya son verecek etkili hiçbir idari ya da yargısal kanun yolu Türk hukuk düzeninde öngörülmemiştir. Kaldı ki, etkili başvuru yolunun bir özelliği de gerekçeli kararın ilgiliye tebliğ edilmesi ve gerekçeye dayalı itiraz ya da başka kanun yollarına başvurulabilmesidir. Ortada yazılı ve tebliğ edilmiş hiçbir karar olmadığı için hangi gerekçe veya nedenlere dayalı itiraz etmek de mümkün olamaz. 6. Hücre uygulamasının Bakanlığın talimatıyla gerçekleştirildiğinin bir diğer kanıtı da başka bir hâkime yapılan hücre uygulamasına ilişkin haberden anlaşılmaktadır. Sincan cezaevinde tutuklu hâkim Yılmaz Erdem haberin yayınlandığı tarih itibariyle 33 gündür hücrede tutulmakta olup toplam beş kilo kaybetmiştir. Hücrede küf ve rutubet kokusu bulunduğunun da belirtildiği sosyal medya hesaplarında, eşinin kendisine yazdığı mektuplara çok ihtiyacı olduğunu söylemesine rağmen, eşinin gönderdiği mektuplar dahi kendisine ulaştırılmamıştır. 21 Eylül 2016 tarihinde Sincan T Tipi Cezaevinden Sincan 2 Nolu L Tipi Cezaevine sevk edilmiş ve bu cezaevinde tek kişilik hücreye konmuştur. Bu uygulamanın gerekçesini soran eşine cezaevi idaresi, Tüm emirler Bakanlıktan gelmektedir şeklinde cevap vermiştir (@HuseyinAygun62, , 16.40). Bu durum da açıkça söz konusu hücre uygulamasının yasal dayanağının olmadığını, tamamen idarenin keyfi bir uygulaması olduğunu göstermektedir. Zira CGTİHK, Adalet Bakanlığına hapishanelerde kimlerin 4/29

5 hücreye konacağı hususunda herhangi bir yetki vermemiştir; bu konudaki yetki savcılık ve infaz hâkimliğindedir. 7. Yargıtay üyesi Muzaffer Karadağ Sincan hapishanesinde 23 Ekim 2016 tarihi itibariyle 44 gündür hücrede tutulmuş olup hücrede 15 kilodan fazla kilo kaybetmiştir. 25 Ekim 2016 tarihi itibariyle HSYK eski tetkik hâkimi Seyfullah Çakmak Kocaeli cezaevinde 40 gündür hücrededir. Darbe teşebbüsünün üzerinden üç ay geçmeden 400 den fazla tutuklu hâkim ve savcı Silivri, Sincan, Keskin, Gaziantep, Ereğli (Konya), Osmaniye, Akşehir ve İskenderun gibi cezaevlerinde hücreye konmuş olup, tüm hâkim ve savcıların sırasıyla hücreye konacağı iddia edilmektedir. NOT: AŞAĞIDAKİ PARAGRAFI DURUMUNUZA UYGUN OLARAK DÜZENLEYİNİZ: 8. Başvurucu halen hücrede tutulmakta olup bu uygulamaya ne zaman son verileceği bilinmemektedir; hücre uygulamasının ne zaman sonlandırılacağı tamamen yürütmenin keyfine kalmış bir durumdur. / (NOT: Hücre uygulaması sona eren tutuklular şu cümleleri kullanmalıdır:) Başvurucu toplam 23 gün / 32 gün / 44 gün (hücrede kalınan toplam gün sayısı açısından doğru rakamı yazınız) hücrede tutulmuştur. Anayasa Mahkemesine başvurmak için gerekli her türlü kolaylıklar (kitap, başvuru formu, kalem vb.) sunulmadığı için kendisinin hemen başvuru yapma imkânı da olmamıştır. Bireysel başvuru uzmanlık gerektiren bir husus olduğu için, her ne kadar kendisi hukukçu olsa da bu açıdan insan hakları kitapları olmadan başvurucunun ayrıntılı olarak hangi haklarının ihlal edildiğini eksiksiz olarak saptaması da imkân dâhilinde değildir. Bu nedenle kendisine başvuru yapmak açısından gerekli her türlü kolaylık sunulmadığı sürece başvuru süresi işlemez. Hücreye konma nedeniyle yapılacak başvuru açısından, gerekli her türlü kolaylık sunulduğu andan itibaren başvuru süresi işler. 9. Hücreye konan tutuklu hâkim ya da savcı, hiçbir sebep olmadan, hatta hücreye konma nedeni dahi kendisine bildirilmeden, keyfi olarak hücreye konmakta ve tam bir tecride tabi tutulmaktadır. Yıllarca adaletin dağıtılmasına katkıda bulunan yargı mensubu, yürütme organının keyfine göre onur kırıcı bir şekilde hücrede tutulmaktadır. Kanun emretmesine rağmen hiçbir şeklide diğer hücrelerde tutulanlarla görüştürülmemekte, iletişim kuramamakta ve tam tecride tabi tutulmaktadır. Hücrede kaldığı süre boyunca hiçbir kişiyle görüştürülmemekte, diğer koğuşlarda kalanlarla veya diğer tutuklu ya da hükümlülerle hiçbir şekilde iletişime geçememekte, sadece günlük üç kez yemek saatlerinde demir kapı arkasından yemek uzatan bir gardiyanın kolu ile muhatap olabilmektedir. Hücrede olsa dahi bir tutuklunun temel hakları arasında olan kitap, dergi, gazete veya benzeri herhangi bir yayına izin verilmediği için yapacak hiçbir aktivite olmadan ve ne zaman sona ereceği bilinmeden, Anayasa ve kanunlara tamamen aykırı olarak hücrede tutulmak, 2802 sayılı Kanunun 88. maddesinin açık hükmüne rağmen tutuklu olduğu da dikkate alındığında insanlık dışı bir muameleye dönüşmektedir. Hücrede yapabilecek tek faaliyet temizlik yapmaktan ibaret olup sadece 15 günde bir kez 10 dakikalık telefon görüşmesine izin verilmektedir. Tek kişilik hücreler pis ve atıl olup, diğer koğuşlara nazaran dağa soğuk olmasına karşın, genel olarak tutuklular, özelde de hücreye konanlar soğuk havadan etkilenmekte ve çok üşümektedirler. Ailelerinden daha fazla iç çamaşır ve kazak istemelerine rağmen, cezaevi içerisinde sınırlı sayıda elbiseye izin verildiği için bu talepleri de yeterli derecede karşılanmamakta ve giyecekleri yeterli olmamaktadır. Bu şekilde tutulan bir yargı mensubu olan başvurucunun bedensel ve ruhsal sağlığı bozulmakta ve tüm bu illegal muameleler, kendisine tutukluluğun doğasından kaynaklanan olağan sıkıntıların ötesinde, insanlık dışı muamele oluşturan elem ve acılar yaşatmaktadır. Hiçbir gerekçe olmaksızın, yasa dışı bir mutlak tecride tabi tutularak psikolojik işkenceye maruz bırakılmaktadır. 5/29

6 10. Tüm bu uygulamaların nedenine gelince, bu neden aynı muameleye maruz bırakılan bir Yargıtay üyesi olan Mustafa Akarsu nun eşine, Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürü Enis Yavuz Yıldırım tarafından, (12 Ekim 2014 tarihli) HSYK seçimlerinde Adalet Bakanlığı nın adaylarına oy vermedikleri ve yine Bakanlığın kurmuş olduğu Yargı Platformuna (Yargıda Birlik Platformu) destek vermediği şeklinde açıklanmıştır. Enis Yavuz Yıldırım sözlerini, Geçmiş olsun. Yerde ceset var. Eşinizin elindeki bıçaktan kan damlıyor ve siz katil değiliz diyorsunuz şeklinde tamamlamıştır (washingtonpointdc.blogspot.com). 11. Hücre cezaları sadece 5275 sayılı CGTİHK nın 44. maddesinde sayılan eylemlerin işlenmesi durumunda hükmedilebilir. Ayrıca hücre cezaları aynı maddede, bir günden on güne kadar ve on bir günden yirmi güne kadar hücreye konma şeklinde öngörülmüştür sayılı Kanun en fazla 20 günlük hücre cezası öngörmüş olmasına karşın, birçok kişi 20 günden çok daha uzun süreli olarak, kanuni hiçbir dayanağı olmadan hücrede tutulmuştur. Başvurucu, kanunda sayılan hiçbir eylemi işlememiş olmasına ve hiçbir disiplin süreci işletilmemesine rağmen hücreye konmuştur. Başvurucu gardiyan eli dışında hiçbir canlıyla görüştürülmediği için ailesine ve avukatına dahi haber verememiştir. Hücre cezası AİHM kararları dikkate alındığında, ceza hukuku anlamında bir ceza olduğu için, suçlamaları öğrenme hakkından, kendisine makul süre ve imkân tanınması hakkından, avukat yardımından yararlanma hakkından, çekişmeli yargılama ve silahların eşitliği ilkelerinden ve kamuya açık duruşma hakkı gibi birçok temel haktan yararlandırılmamıştır. Kendisine tebliğ edilen bir karar bulunmadığı için, itiraz yoluna dahi başvuramamış ve mahkemeye erişme hakkı gibi son derece önemli bir hak dahi ihlal edilmiştir. Adalet Bakanlığının keyfi ve şifahi emriyle hücre uygulaması yapıldığı için bu türden kararlara karşı etkili hiçbir iç başvuru yolu öngörülmemiş ve böylece AİHS nin 13. maddesinde öngörülen etkili iç başvuru yoluna sahip olma hakkı da ihlal edilmiştir. Tüm bunlar Anayasanın (AY m. 36, 38, 40 gibi) ve yasaların (5275 sayılı CGTİHK başta olmak üzere) açık hükümleri rafa kaldırılarak yapılmıştır. 12. Yukarıda belirtilen ve yapılan tüm illegal muameleler TCK nın maddelerinde düzenlenen işkence ve eziyet suçlarının kapsamında olduğu için, bu suçlar işlenerek bahse konu muameleler başvurucuya yaşatılmıştır. Bu suçların soruşturulması şikâyete bağlı olmayıp savcıların doğrudan harekete geçerek sorumlular hakkında gerekli işlemleri başlatması gerekir. Kaç yargı mensubu bu muamelelere maruz bırakıldıysa, o sayıda suç işlenmiştir. AİHM ye göre işkence ve kötü muamele oluşturan suçları işleyen kamu görevlilerinin derhal açığa alınması gerekir. Fazıl Ahmet Tamer ve diğerleri/türkiye kararına göre, İşkence ve eziyet suçunu işleyen bir polisin görevden derhal el çektirilmesi ve suçu sabit olduğunda cezalandırılıp meslekten atılması, Türkiye Cumhuriyetinin imzalayıp onayladığı AİHS den doğan yükümlülüklerin bir gereğidir. Aksi tutum AİHS nin 3. maddesini ihlal eder. Etkin soruşturmanın bir unsuru olan açığa alma kararı verilmezse iç başvuru yolları etkisiz hale gelir ve doğrudan AİHM ye başvuru yapmanın yolu açılır. NOT: Yukarıda yazılanlardan anlaşıldığı gibi, şu an yargı mensuplarına yaşatılan bu muameleler aynı zamanda suç oluşturmaktadır. Özellikle AİHS nin 3. Maddesi anlamında etkin soruşturmadan da ihlal çıkartabilmek ve iç hukuk yollarının tüketilmesi açısından bu hususta internet sitesinde işkence başlığı altında hazırlanmış dilekçelerden (suç duyurusu, disiplin suç duyurusu vb.) yararlanarak suç duyurusunda bulunulması gerekir. Suç duyurusunda sorumlular olarak, karar veren, talimat veren ve uygulayan herkes şüpheli olarak gösterilebilir. İşkence ve kötü muameleyi ispatlamak için bu başvuru formundaki olayları ve başvurucunun bizzat maruz kaldığı diğer aşağılayıcı, acı ve ıstırap verici olayları aynen dilekçenize (suç duyurusuna) aktarınız. Eğer suç duyurularında bulunmazsanız, 6/29

7 AYM ve AİHM ileride iç başvuru yollarını tüketmediğiniz gerekçesiyle başvurunuzu reddeder. İç hukuk yollarını tüketme açısından suç duyurusunda bulunmanız gerekli ve yeterlidir. Her ne kadar KHK lar kamu görevlilerinin sorumlu olmayacağını yazsa da, AİHM kararları, işkence ve kötü muamele faillerinin sorumsuz tutulamayacağını, hatta soruşturma açmak için idari izne dahi izin verilmeyeceğini, suç duyurusunu alan savcının doğrudan soruşturma başlatması gerektiğini emretmektedir. Bu suçun yaygın şekilde birçok cezaevinde işlenmesi durumunda, tek başına bu suçun işlenmesinin imkânsız olduğu düşünülerek, bu suçun failleri hakkında ayrıca organize suç örgütü üyeliği gerekçesiyle de suç duyurusunda bulunulabilir. Savcılar iki ya da üç ay geçmesine rağmen mağdurun ifadesine başvurmazsa, olası faillerin ifadelerini almazsa ve delilleri derhal toplayıp koruma altına almazsa ya da hiçbir işlem yapmazsa bu sizin lehinizedir. Bir süre sonra AYM olmasa da AİHM tarafından etkin soruşturma yapılmadığı gerekçesiyle mahkûmiyet kararı verilir ve o karara dayalı daha sonra yeniden ceza soruşturması başlatılır. AİHM işkence ve kötü muamele başvurularına öncelik verdiği için çok beklemezsiniz. Af, cezasızlık (KHK da olduğu gibi) veya zamanaşımı bu suçlarda işlemez. Ayrıca kötü muamele nedeniyle tazminat davası açma hakkınız da var. Tazminat davası açmasanız da, işkence ve kötü muamele ihlalleri açısından suç duyurusunda bulunmak, iç hukuk yollarını tüketme açısından yeterlidir. NOT: Bu başvuru formundaki bu ve benzeri farklı renkte belirtilmiş açıklamaları okuduktan sonra metinden çıkarınız. 13. Antep cezaevinde ondan fazla kişi tek kişilik koğuşlarda tutulmaktadır; kendilerine verilen yemekler soğuk, ekmekler bayat ve hatta küflü ve yetersiz, sabah kahvaltısı olarak üç ya da beş zeytin, bazen de çorba verilmektedir. Kantin ihtiyaçları da karşılanmamaktadır. Cezaevinde sular akmamakta olup bu sorun bildirilmesine rağmen giderilmemektedir; bu durum tutukluların temizlik ihtiyaçlarını giderme açısından büyük sıkıntıya yol açmaktadır. Tutuklulara sadece haftada bir soğuk su verilmektedir. Tek kişilik odada sadece bir yatak bulunmakta olup sandalye ve benzeri oturacak hiçbir imkân bulunmamaktadır. Cezaevi alt yapısı hazırlanmadan açılmıştır; tutuklular kaldıkları bölümlerdeki inşaat pisliklerini elleriyle ve iç çamaşırlarıyla temizlemek zorunda kalmışlardır. Bazı tutuklular 15 güne yakın tek kişilik hücrede kalmalarının sonucu olarak yaklaşık 10 kiloya yakın kilo kaybetmiştir. Yemek, su, temizlik gibi ihtiyaçlarının asgari ölçüde karşılanmamasına ek olarak hücreler diğer koğuşlara nazaran daha da soğuktur. Talep edilen kâğıt, sayı ile ve yetersiz şekilde verilmekte, kalem ve benzeri talepler dahi sıkıntıya sebep olmaktadır. Dışarıdan ailelerin götürdükleri içeriğe ulaştırılmamaktadır. Bahçe duvarları 5 metre civarında yüksekliğe sahip olduğu için bazı odalar güneş dahi almamaktadır. Üç ya da dört odanın penceresi aynı avluya baktığı için hücrede tutulan tutuklular duvar ötesinden konuşabiliyorken, son zamanlarda konuşmaları dahi yasaklanmıştır. Tüm bu muameleler sonrası tutukluların tamamı kilo kaybetmiştir. Ayrıca cezaevi savcısı arada sırada tutukluları çağırıp, Evet, anlatmak istediğiniz bir şey var mı? şeklinde sorularla tutukluları konuşturmaya, dirençlerinin ne aşamada olduğunu öğrenmeye, yasak olmasına rağmen sorgu yapmaya çalışmaktadır. Hapishanede bayılan bir hasta hakkında Tek kalamaz. raporu veren doktor da cezaevinden gönderilmiş olup Gaziantep Cezaevinde bu formun hazırlandığı tarihte doktor olup olmadığı bilinmemektedir. Bu hastanın dili boğazına kaçmaktadır; koğuşta tutulurken bayılınca yanındaki tutuklular bir kez kendisini bu durumdan kurtarmıştır. Bu tür hastalara ani müdahale edilmesi gerektiği açıkken bahse konu kişi tek kişilik hücrede tutulmaya devam etmektedir. Tüm bunlar, kanunlarda yazılı asgari cezaevi koşullarının tamamının altında muameleler olup CGTİHK nın öngördüğü hiçbir tutuklu kategorisine girmemektedir. Belirtilen uygulamalar, bir tutuklunun normal şartlarda maruz kalacağı ve tutuklamanın doğasından kaynaklanan elem ve ıstırabın birkaç katı elem ve ıstıraba yol açmaktadır. Tutuklular bu muamelelere bilinçli olarak maruz 7/29

8 bırakılmakta, hücreye koyma ve hücredeki uygulamalar (neredeyse mutlak tecrit ve kanunda öngörülen haklarının tanınmaması) tutuklu yargı mensubunun psikolojisini bozma, psikolojik elem ve ıstırap çektirme ve ekstra bir cezalandırma aracı olarak kullanılmaktadır. 14. Kısaca cezaevlerinde fiilen yapılan hücre uygulaması, resmiyette hücre cezası olarak gösterilmemekte, kişiler fiilen ve Adalet Bakanlığının sözlü talimatıyla hücreye konmaktadır. Bugüne kadar yapılan uygulamalardan, önce ünvanlı yargı mensupları olmak üzere tüm tutuklu hâkim ve savcıların sırasıyla hücreye konacağı medyada iddia edilmektedir. Aşağıda açıklandığı gibi, bir kişi kural olarak sadece iki durumda hücreye (5275 s. Kanun m. 44) veya tek kişilik koğuşa (5275 s. Kanun m. 115) konabilir. Somut olayda hücre cezası prosedürü (5275 s Kanun m. 44) uygulanmadığı gibi, 5275 sayılı Kanunun 115. maddesindeki koşulların oluşmadığı da açıktır. Bir an için bu son hükümdeki koşulların bir ya da birkaç yargı mensubu için var olduğu varsayılsa dahi, hücreye konan tüm hâkim ve savcıların 5275 sayılı Kanunun 115. Maddesinde öngörülen tehlikeli hâlde bulunan, delil karartma tehlikesi olan, soruşturmanın amacını veya tutukevinin güvenliğini tehlikeye düşüren veya suçun tekrarına olanak verecek davranışlarda bulunan tutuklu statüsünde olması imkânsızdır. Kaldı ki, 5275 sayılı Kanunun 115. maddesinin uygulanmasına soruşturma aşamasında sadece Cumhuriyet savcısı karar verebilir (m. 115/1); Adalet Bakanlığının bu konuda hiçbir yetkisi yoktur sayılı Kanunun 63. maddesi sadece hükümlüler açısından geçerli bir düzenleme olup bu madde de tutukluların tek kişilik odaya konmasına yorum yoluyla da olsa hukuki dayanak oluşturamaz (CGTİHK m. 116). Hücre uygulaması AİHS nin 6. ve 7. maddeleri anlamında bir ceza olup, yorum yoluyla suç ve ceza oluşturulamaz. 15. Ayrıca, 5275 sayılı CGTİHK nın 116. maddesinin yollamasıyla aynı Kanunun 9/2-4 fıkraları uyarınca, tutukluların, tutuklu oldukları suçun niteliğine göre hücre vasfında olan tek kişilik koğuşlara konulması mümkün gözükmektedir sayılı Kanunun 9/1 maddesine göre, Yüksek güvenlikli kapalı ceza infaz kurumları (F Tipi), iç ve dış güvenlik görevlilerine sahip, firara karşı teknik, mekanik, elektronik ve fizikî engellerle donatılmış, oda ve koridor kapıları sürekli kapalı tutulan, ancak mevzuatın belirttiği hâllerde aynı oda dışındaki hükümlüler arasında ve dış çevre ile temasların geçerli olduğu sıkı güvenlik rejimine tâbi hükümlülerin bir veya üç kişilik odalarda barındırıldıkları tesislerdir. Bu kurumlarda bireysel veya grup hâlinde iyileştirme yöntemleri uygulanır. Aynı maddenin 2. Fıkrasına göre, Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûm olanlar ile süresine bakılmaksızın, suç işlemek amacıyla örgüt kurmak, yönetmek veya bu örgütün faaliyeti çerçevesinde, Türk Ceza Kanununda yer alan Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlardan (madde 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315) mahkûm olanların cezaları, bu kurumlarda infaz edilir. 4. Fıkra ise, Birinci fıkrada tanımı yapılan kurumların ihtiyacı karşılama bakımından yetersiz olması hâlinde, diğer kapalı ceza infaz kurumlarının yüksek güvenlikli bölümleri kullanılır. düzenlemesine yer vermiştir sayılı Kanunun 116. maddesi ise, 9. maddede öngörülen bu düzenlemenin, tutukluluk hâliyle uzlaşır nitelikte olanların tutuklular hakkında da uygulanabileceğini öngörmüştür. 16. Belirtilenlerden anlaşılacağı gibi, CGTİHK nın 9/2 ve 9/4 maddelerinin tutuklulara uygulanması açısından öncelikle tutuklunun belirtilen suçlardan herhangi biri nedeniyle tutuklanmış olması gerekir. Her ne kadar başvurucu CMK nın 314. maddesinde öngörülen suçlama nedeniyle tutuklanmış olsa da, atılı suçu işlediği yönünde kendisine atfedilen en küçük somut suç delili yoktur (Bu konuda yukarıya bakınız). Kişiler somut hiçbir suç delili olmadan, temelsiz bir şekilde her türlü suçla suçlanır ve bu suçlamaya dayalı olarak en temel hakları yargılanmadan cezaevinde dahi yok edilirse, bu tam bir keyfilik olur. Ayrıca hücre uygulaması CGTİHK da açıkça bir disiplin cezası olarak öngörülmüş olup, bu ceza olağan tutukluluğa göre çok daha hürriyeti kısıtlayıcı bir cezadır. Bu nedenle AİHM de bu 8/29

9 türden uygulamaları ceza hukuku anlamında bir ceza olarak değerlendirmiştir. Dolayısıyla kişiler hiçbir yargılama olmadan bu türden tek kişilik hücre ya da koğuşlara konamazlar 1. Ayrıca kanunda yüksek güvenlikli cezaevlerinde hükümlülerin kalacakları bölümler tek kişilik ya da üç kişilik koğuşlar olarak öngörülmesine rağmen, tutuklu hâkim ve savcılar tek kişilik odalara özel olarak konulmaktadır. Tek kişilik hücre niteliğindeki odalara koyma ayrı bir cezalandırma aracı olmasına rağmen, başvurucu dâhil ilgili hâkim ve savcılar henüz mahkûm olmadan, hatta suçlamalara dayanak olacak en küçük somut suç delili gösterilmeden, tek kişilik koğuşa konarak yargılanmadan cezalandırılmaktadırlar. Böylece masumiyet karinesi de ihlal edilmiş olmaktadır. 17. En önemlisi de, F Tipi cezaevlerinde veya imkân olmadığı için başka cezaevlerinde (L Tipi gibi) benzer koşullarda (CGTİHK nın 9. Maddesi gereğince) tutulanlar için yasalarda tanınan haklar, hücreye konmuş olan hâkim ve savcılara tanınmamakta ve hücreye konmuş hâkim ve savcıların bu haklardan yararlanmalarına izin verilmemektedir. Bu nedenle başvurucu ve benzer durumdaki hâkim ve savcılara yönelik hücre uygulaması, CGTİHK nın 9. maddesinin uygulama alanının da kapsamına girmez. Zira bu maddeye göre tutulan tutuklular, normal koğuşta tutulanlardan farklı olarak belirli hakları kısıtlanmış olsa da, günde bir saat açık havaya çıkma ve spor yapma (iyi haline göre açık hava ve spor süresi uzatılabilir) ve aynı ünitede kalan diğer tutuklularla sınırlı olarak görüştürme, idare kurulunun uygun gördüğü ve olanaklara göre bir sanat ve meslek etkinliği yürütme, 15 günde bir kez olmak üzere 10 dakika telefonla görüşme, 15 gün aralıklarla ve bir saati geçmemek üzere ziyaretçi ile görüşme gibi hakları vardır. Somut olayda bu haklardan sadece bir kısmı hücredeki hâkim ve savcılara tanınmakta, diğer haklar kendilerine tanınmamaktadır. Başvurucu ve benzer durumdaki hâkim ve savcılar hiçbir şekilde diğer tutuklularla bir araya getirilmemekte ve hiçbir şekilde birbirleriyle iletişime geçmelerine izin verilmemektedir. Hatta hücre pencerelerinin imkân vermesi durumunda, yan hücredeki tutuklu ile pencere ve açık hava boşluğundan yapılan konuşmalar dahi yasaklanmaktadır. Gaziantep Cezaevinde hücreye konmuş olan hâkim ve savcılar, yan hücrede bulunan tutuklu ile pencere ve açık hava boşluğundan konuştukları tespit edilince, bu türden uzaktan bir iletişim dahi yasaklanmıştır. Böylece hücreye konan hâkim ve savcılar tam bir tecride tabi tutulmaktadırlar. Ayrıca, spor yapma imkânı sunulmadığı gibi herhangi bir sanat ya da mesleki faaliyet yürütme imkânı da kendilerine hiçbir şekilde tanınmamaktadır. Yaptıkları tek faaliyet bulundukları hücreyi temizlemekten ibarettir. Bir tutuklunun temel hakları arasında olan kitap, dergi, gazete, televizyon veya benzeri herhangi bir yayına izin verilmediği için yapacak hiçbir aktivite olmadan ve ne zaman sona ereceği bilinmeden, Anayasa ve kanunlara tamamen aykırı olarak hücrede tutulmaktadırlar. Kanun öngörmesine rağmen, hiçbir bireysel ya da grup halinde iyileştirme yöntemine de başvurulmamakta, hücreye konanlar tamamen izole edilerek, ne zaman son verileceği bilinmeyen şekilde psikolojik işkenceye maruz bırakılmaktadırlar. Avukat ile görüşme hakkı kanunda bir saat iken bu hak fiilen 20 dakikaya indirilmiş olup, avukat ya da ailesiyle yapacağı sınırlı görüşmeler dahi bir cezaevi görevlisinin huzurunda ve teknik araçlarla kaydedilerek gerçekleştirilmektedir. Hücreye konan hâkim ve savcıların ailelerine yazdıkları mektuplar kesinlikle gönderilmemekte, yakınlarının kendilerine yazdıkları mektuplar da kesinlikle kendilerine ulaştırılmamaktadır. 18. Tüm bu kısıtlamaların hukuka uygun olup olmadığının denetimi için verilen dilekçeler ya işleme konmamakta, ya kapı altından iade edilmekte veya yırtılıp atılmaktadır. Kısaca uygulamalar dikkate alındığında, başvurucunun hücreye konması CGTİHK nın 9. 1 Cezaevlerindeki hücre ile tek kişilik koğuşlar nitelik itibariyle esasında aynıdır; sadece bir kişi disiplin cezası olarak hücre cezasına çarptırılır ve hücreye konarsa, bulunduğu tek kişilik odanın ismi hücre olarak anılmakta, aksi durumda aynı oda tek kişilik koğuş olarak adlandırılmaktadır. 9/29

10 maddesinin de kapsamına girmemektedir. Dolayısıyla somut olaydaki hücre uygulaması tamamen keyfi olup yasal hiçbir dayanağı yoktur. Diğer bir ifade ile başvurucu, normal tutukluluğa göre çok daha hürriyeti kısıtlayıcı olan ve bir disiplin cezası olarak öngörülen ve uygulamalar dikkate alındığında tamamen bir tecride dönüşen hücre uygulamasına keyfi olarak, yürütmenin sözlü talimatı ile tabi tutulmuştur. Sonuç olarak başvuruya konu uygulama, hiçbir disiplin suçu işlemeden, yasada öngörülen kurallara uyulmadan, fiilen uygulanmıştır; hücrede tutulanlara yapılan uygulamalar ve hücre şartları dikkate alındığında, somut uygulama 20 günü dahi geçmemesi gereken bir hücre cezası şeklinde nitelendirilebilir. Başvurucu AİHS nin 6 ve 7. maddeleri anlamında bir cezaya (hücre cezasına), yasal hiçbir dayanağı olmadan, yürütmenin kararıyla yargılanmadan mahkûm edilmiş ve bu ceza fiilen uygulamaya konmuştur. 19. Sonuç olarak, başvurucu ve aynı statüde cezaevinde tutulan hâkim ve savcılar kanuni dayanağı olmayan şekilde, idarenin keyfi bir uygulamasının ürünü olarak hücreye konmuşlardır. Bu uygulama AİHS nin 6 ve 7. Maddeleri anlamında yeni bir ceza olup, yasal dayanağı olması koşuluyla ancak bir mahkeme tarafından kararlaştırılabilir. 20. Başvurucu hücreye alınırken taciz oluşturacak boyuta ulaşacak ölçüde ayrıntılı bir şekilde üzeri aranmıştır. Oysa kendisi zaten güvenlikli bir cezaevinde tutulmakta olup içeriye cezaevi idaresinin izin vermediği herhangi bir materyalin girmesi imkânsızdır. Şüphe oluşturacak hiçbir tutum ya da davranışı olmamasına rağmen bir yargı mensubunun üzerinin taciz oluşturacak boyutlarda aranması insanlık dışı muamele oluşturan davranışlara örnek oluşturmaktadır. 21. Küçücük ve güneş almayan kapalı bir odadan oluşan hücrede televizyon ve benzeri hiçbir iletişim imkânı bulunmamaktadır. Gazete, dergi, kitap ya da benzeri basılı bir esere de izin verilmemektedir. Açık hava alanı veya havalandırma üç kişilik bir koğuş için 25 m 2 iken tek kişilik hücrede, belirtilen alanın yarısı kadar olup bu alan da güneş almamaktadır. Bazı cezaevlerindeki hücrelerde bu alan dahi mevcut değildir. Koğuşta kalan bir tutuklunun kişi başına düşen kullanım alanı çok daha fazla iken, hücre sadece 6 m 2 den ibarettir. (NOT: Bu ölçüleri başvurucunun kaldığı hücreyi dikkate alarak, somut duruma uygun şekilde yazınız; gerekirse kendisinden öğrenerek bu bilgileri doğru olarak belirtiniz). Koğuşta kalan tutuklular diğer tutuklularla haftalık sosyal aktivite ve spor faaliyetlerinde bulunabilirken, de facto hücreye konan bir tutuklu diğer tutuklularla hiçbir şekilde görüştürülmemekte, hiçbir aktiviteye katılamamakta, dış dünya ile neredeyse tüm ilişkileri kesilmekte, hiç kimse ile konuşamamaktadır; sınırlı da olsa aynı bölümde bulunan diğer hücrelerde tutulan tutuklularla dahi görüştürülmemektedir. Bu şartlar altında tutulan başvurucu konuşma yetisini kaybetme riski ile karşılaşmakta ve neredeyse tam bir tecride (absolute solitary confinement) tabi tutulmaktadır. Ayrıca, kendisine verilen yemekler soğuk, ekmekler bayat ve hatta bazen küflü ve yetersiz, sabah kahvaltısı olarak üç ya da beş zeytin, bazen de çorba verilmektedir. Kantin ihtiyaçları da gerektiği gibi karşılanmamaktadır. 22. Başvurucu ayrıca (NOT: BU KISMA BAŞVURUCUNUN MARUZ KALDIĞI VE BİLDİĞİNİZ BAŞKACA BENZER MUAMELE YA DA SOMUT BİLGİ VARSA ONLARI DA YAZINIZ.) 23. Son olarak başvurudaki bazı iddiaların ispatı açısından belirtmek isteriz ki, medyaya yansıyan haberlere göre, 9 Ekim 2016 tarihinde Sincan Cezaevinde tutulan 102 hâkim ve savcı Keskin T Tipi Cezaevine gönderilmiş ve bu cezaevinde inşa edilmiş toplam 102 tek kişilik hücreye konmuştur. Bu uygulamadan da anlaşılacağı gibi, 102 hâkim ve savcının aynı anda 5275 sayılı Kanunun 115. Maddesindeki koşulları toplu halde karşılaması imkânsızdır. CGTİHK nın 115. Maddesine uygun olarak bir kişiyi tek kişilik koğuşa 10/29

11 koyabilmek için birçok koşulun bir arada olması gerekir. 102 yargı mensubu için birçok koşul önceden oluşmamış da aniden mi oluşmuştur? Dolayısıyla hâkim ve savcıların hücreye konmasının 5275 sayılı Kanunun 115. Maddesiyle hiçbir ilgisi bulunmayıp, hücre uygulaması tamamen idarenin keyfi uygulamasının bir sonucudur; yasal hiçbir dayanağı yoktur. Yukarıda belirtildiği gibi, CGTİHK nın 116. Maddesinin yollamasıyla 9/2 ve 9/4 hükümleri ile 63. Maddesi de somut olayda uygulanan hücre uygulamasına hukuki dayanak oluşturamaz. b- Kanun yollarının tüketilmesi 24. Bu başvuru formunun hazırlandığı tarihte medyaya yansıyan haberlere göre, Türkiye nin altı cezaevinde (Sincan, Silivri F Tipi, Osmaniye, İskenderun, Antep ve Akşehir) 400 civarında hâkim ve savcı hücreye konmuş olup bu uygulamanın yasalarda öngörülen hiçbir gerekçesi bulunmamaktadır. Sincan Cezaevinde 60 tan fazla hâkim ve savcı üç hafta boyunca hücreye konmuştur. Son HSYK seçimlerinde aday olan Ayşe Neşe Gül, Kanunun açık hükmüne aykırı olarak, 28 gün boyunca hücrede tutulmuştur. Yargıtay ve Danıştay üyeleri Mine Kaya, Muzaffer Özdemir, Burhan Alıcı, Muzaffer Karadağ ve Muharrem Karayol itirafta bulunmaya zorlanmış daha sonra da hücreye konmuşlardır. Hiçbir disiplin suçu işlemedikleri için bu türden bir suçlama gerekçe gösterilmediği gibi, tutuklu hâkim ve savcıların tehlike arz eden ya da soruşturmanın selametini tehlikeye atacak hiçbir tutum ya da davranışları da bu duruma neden olmamıştır. Aşağıda belirtildiği üzere, bir tutuklu sadece disiplin kurulu tarafından hücre cezasına çarptırılması halinde en fazla 20 gün hücreye konabilir (5275 s. Kanun m. 44) ve Tehlikeli hâlde bulunan, delil karartma tehlikesi olan, soruşturmanın amacını veya tutukevinin güvenliğini tehlikeye düşüren veya suçun tekrarına olanak verecek davranışlarda bulunan tutuklular Cumhuriyet savcısının kararıyla tek kişilik koğuşa (hücreye değil) konabilir (5275 s. Kanun m. 115). Esasında hücre ile tek kişilik koğuş aynı bölümler olmasına rağmen, hücre cezası bir disiplin cezası sonucu uygulandığı için, aynı tek kişilik odaya bu durumda hücre ismi verilmektedir. Adalet Bakanlığı, tutukluların tek kişilik hücreye konmasını kararlaştıramaz. Ayrıca 5275 sayılı Kanunun 63. Maddesi sadece hükümlüler için uygulanır nitelikte bir düzenleme olup (CGTİHK m. 116), bu maddeye dayanılarak da tutuklular tek kişilik hücreye konamaz. Yukarıda belirtildiği gibi, hücreye konan yargı mensuplarına yapılan uygulamalar dikkate alındığında, CGTİHK nın 972 ve 9/4 hükümleri de bahse konu uygulamaya dayanak oluşturamaz. Kaldı ki bu durumlarda dahi kimin hücreye konacağına Adalet Bakanlığının karar verme yetkisi yoktur. Kısaca, belirtilen durumların (CGTİHK m. 9, 44, 63 ve 115) dışında hiçbir tutuklu tecrit uygulamasına tabi tutulamaz. 25. Somut olaydaki uygulama fiili (yasa dışı) bir hücre cezası uygulamasıdır. AİHM ye göre, adalet cezaevi kapısında sona ermez (Golder v. The United Kingdom); adalet cezaevlerinin duvarlarının içerisinde de karşılanmak zorundadır. Bu açıdan cezaevinde bulunan bir kişiyi, kanunların öngördüğü şartların dışında, normal cezaevi koşullarından daha ağır şartlara sahip, daha fazla hürriyeti kısıtlayıcı olan hücreye koyma, ceza hukuku anlamında yeni bir cezadır. Bir tutuklu ya da hükümlünün normal bulunduğu koşullardan daha hürriyeti kısıtlayıcı hücreye konması ayrı bir cezalandırma anlamına gelir ve tutuklu veya hükümlü sadece adil bir yargılanma sonrası hücre cezasına çarptırılabilir (Bu konuda bakınız: Campbell and Fell v. The United Kingdom Ezeh and Connors v. The United Kingdom (Büyük Daire), ) Temmuz 2016 tarihi sonrası tutuklanan hakim ve savcıların hücreye konması, yapılan uygulamalar dikkate alındığında, tamamen fiili (de facto) ve keyfi bir uygulama olup kanuni bir dayanağı yoktur. Hâkim ve savcılara hücre cezasının 11/29

12 uygulanmasının en önemli amacı, meslekten kollektif şekilde ihraç edilen ve büyük çoğunluğu tutuklanan 3654 hâkim ve savcıya yönelik suçlamalar temelsiz olduğu, somut hiçbir delil gösterilemediği için, tutuklu hakim ve savcıların iradelerini felce uğratarak, zorla (psikolojik baskı ve manevi işkence uygulayarak) delil veya başkalarını suçlayıcı beyanlar elde etmektir. Hücre cezası, özellikle mevcut HSYK yönetimine yönelik onlarca uluslararası kuruluşun son derece ağır eleştiri ve gözlemci statüsünü askıya almaya varan ölçüdeki baskılara karşı kullanılacak gerekçeler elde etmek için uygulanmaktadır. Temelsiz kollektif meslekten ihraç ile tutuklamaları ve hukuk dışı uygulamaları meşru göstermek için, hâkim ve savcıları haftalarca hücrede tutup, zorla, iradelerini fesada uğratarak başkalarını veya kendisini suçlayıcı beyanda bulunmalarını sağlamak ve kötü muamele oluşturan şartlar altında delil elde etmek ve onları ulusal ve uluslararası alanda kullanmak için hücre cezası uygulanmaktadır. Bilindiği gibi işkence veya kötü muamele ile elde edilen delillerin hukuken hiçbir değeri yoktur. Sanığın ifadesi, özgür iradesine dayalı olmalıdır. Özgür iradeyi felce uğratan, sanığı yoran uykusuz bırakma, aç ve susuz bırakma, ilaç verme ve kendisine baskı yaparak ifade alma, tipik illegal ifade alma yöntemlerinden olup Anayasanın 38/6 hükmü ışığında bu şekilde alınan ifadenin hiçbir değeri yoktur. İşkence tehdidinde bulunma da bir işkence olup (AİHM, Gafgën v. Germany (Büyük Daire), 2010), işkence tehdidiyle alınan ifade de hiçbir yargılamada kullanılamaz. Unutulmamalıdır ki, AİHM kararlarına göre tecavüz en ağır işkence yöntemlerindendir; bir tutukluyu cinsel taciz veya tecavüz etmekle tehdit edip ifadesini alma hem işkence suçu oluşturur hem de alınan ifadeyi tamamen illegal yapar. 27. Kısaca, somut olayda hâkim ve savcıları haftalarca insanlık dışı şartlar altında tecride tabi tutup iradelerini fesada uğratarak, kötü muamele sonucu delil elde etme, Anayasa, AİHS ve BM MSHS tarafından net olarak yasaklanmıştır; işkence veya kötü muameleye tabi tutarak elde edilen deliller sadece kötü muamelede bulunan kişilere karşı kullanılabilir. Bilinmelidir ki, işkence veya kötü muamele sadece kişinin bedenine üçüncü kişilerce doğrudan uygulanan şiddetten ibaret değildir; kişinin ruhsal yapısına uygulanan insanlık dışı muameleler de, insan onurunu inciten şartlar altında tutma da AİHS nin 3. Maddesi anlamında insanlık dışı muamele oluşturur. Zira Sözleşmenin 3. Maddesi, bireyin maddi ve manevi vücut bütünlüğüne yönelik her türlü şiddeti ve kötü muameleyi, maddi ve manevi (psikolojik) baskıyı, insanlık dışı cezaevi şartlarında tutulmayı, tecride tabi tutulmayı da yasaklamaktadır (örnek karar olarak bakınız: X/Türkiye AİHM kararı) Temmuz 2016 tarihli darbe girişimi sonrası tutuklanan hâkim ve savcılardan fiilen hücreye konanların kanun yollarına başvurma hususunda karşılaştıkları ana sorunlar şunlardır: İlk olarak hücreye konanlar başta olmak üzere tutukluların verdikleri dilekçelerin işleme konmadığı, hücrenin kapısının altından ilgiliye aynen iade edildiği veya yırtılıp atıldığı medyada ifade edilmiştir. Kısaca, verilen dilekçelere cevap dahi verilmemekte, talep reddedilse dahi hücreye konan kişiye bildirilmemektedir. Örneğin, HSYK 2. Dairesi eski Başkanı Nesibe Özer in hücreye konduktan sonra verdiği birçok dilekçeye cevap dahi verilmemiştir; bu durumu protesto eden Özer açlık grevine başlamıştır. İkinci olarak hücreye konma konusunda herhangi bir karar tebliğ edilmediği gibi bu uygulamaya itiraz için devletin sunması gereken kolaylıklar ve başvuru yoluna erişme hakkı fiilen engellenmekte, itiraz merciine başvuru fiilen imkânsızlaştırılmaktadır. 15 günden önce ailesi dâhil hiç kimseyle görüştürülmediği ve avukatı dâhil hiç kimseye haber verilmediği için tutuklu kişi fiilen hücreye konduğunu hiç kimseye haber verememekte, bu sorununu günlerce kimseye iletememektedir. Örneğin, medyaya yansıyan haberlere göre, Danıştay eski üyesi tutuklu İbrahim Günenç hücreye konduktan sonra haftalarca hiçbir insanla görüştürülmediğini kendisini ziyaret eden eski bir CHP milletvekili olan Hüseyin Aygün e 12/29

13 beyan etmiştir. Hücreye konmanın nedenine ilişkin de hiçbir bilgi başvurucuya verilmediği için, hangi kanun yoluna ne tür gerekçelerle başvuracağını dahi bilememektedir. 29. Bir kişinin hücre cezası nedeniyle hücreye konabilmesi için, 5275 sayılı Kanunun 44. Maddesindeki disiplin suçu sayılan eylemlerden en az birini işlemiş olması, bu yönde kendisine karşı resmi bir suçlamada bulunulması ve savunmasını hazırlayıp 3 gün içerisinde sunmasının istenmesi, disiplin kurulunun hücre cezasına hükmetmesi ve bu cezanın ilgiliye tebliğ edilip itiraz hakkının bulunduğunun hatırlatılması, itiraz üzerine infaz hâkimliğinin duruşma yaparak ilgiliyi dinlemesi ve karar vermesi ile sonuçlanan nispeten uzunca sayılacak resmi bir süreç işletilmek zorundadır. Tutuklu hâkim ve savcılara yönelik uygulamada bu türden bir yönteme başvurulmadığı açık olduğu için, başvurucu, aleyhine hükmedilen resmi bir hücre cezası nedeniyle hücreye konmamıştır. Dolayısıyla hücre cezasına ilişkin usul somut olayda uygulanamaz. 30. Bir tutuklunun tek kişilik koğuşa konabileceği ikinci durum, 5275 sayılı Kanunun 115. Maddesindeki şartların oluşması durumunda ortaya çıkabilir. Bu hükme göre, Tehlikeli hâlde bulunan, delil karartma tehlikesi olan, soruşturmanın amacını veya tutukevinin güvenliğini tehlikeye düşüren veya suçun tekrarına olanak verecek davranışlarda bulunan tutuklular soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcısının kararıyla tek kişilik koğuşa (hücreye değil) konabilir. Başvurucu herhangi bir tehlikeli durumda olmadığı gibi, (olmayan) delilleri karartması da imkânsızdır. HSYK Başkanvekili Mehmet Yılmaz ın bildirdiğine göre, tutuklu hâkim ve savcılara yönelik suçlama açısından en önemli kanıt Bylock uygulaması olup, başvurucu cezaevinde herhangi bir akıllı telefona dahi sahip değildir. Soruşturmanın amacını veya tutukevinin güvenliğini tehlikeye düşürmesi ya da suçun tekrarına olanak verecek davranışlarda bulunması da mümkün olmayıp, bu yönde ortaya konmuş hiçbir kanıt olmadığı gibi, herhangi bir savcılık kararı da, sözlü olarak talep etmesine rağmen kendisine bildirilmemiştir. Eğer bildirilecek olsa, bu durumda hücreye konan kişinin itiraz hakları doğacaktır. 31. Son olarak yukarıda ayrıntılı olarak açıklandığı gibi, hücreye konan yargı mensuplarına neredeyse hiçbir hakları tanınmadığı için, CGTİHK nın 9/2 ve 9/4 hükümleri de hücre uygulamasına dayanak oluşturamaz; kaldı ki bu durumda dahi tutukluların tek ya da üç kişilik koğuşa konmasına Adalet Bakanlığı karar veremez. Kanunun 63. Maddesi sadece hükümlülere uygulanan türden bir hüküm olup bu madde de başvurucunun hücreye konmasına yasal dayanak olamaz. Kısaca, başvurucunun tutulduğu şartlar ve CGTİHK nın 44, 115 ve 9/2,4 hükümleri ile kendisine uygulanan muameleler dikkate alındığında, başvurucu yasal hiçbir dayanağı olmadan, tamamen keyfi olarak bir ceza niteliğindeki hücre uygulamasına tabi tutulmaktadır. Zira hücrede maruz kaldığı muameleler zikredilen yasa maddelerinin hiçbirinin kapsamına girmemektedir. 32. Tüm bu açıklananlardan ve yukarıda olaylar kısmında belirtilenlerden anlaşıldığı üzere, başvurucu ve kendisiyle aynı statüdeki diğer yargı mensupları, Adalet Bakanlığının sözlü talimatına uyularak hücre uygulamasına tabi tutulmaktadırlar. Uygulanan muameleler dikkate alındığında, somut olaydaki hücre uygulaması ile, hiçbir neden gösterilmeden, tamamen keyfi olarak, kanuni hiçbir temeli olmadan, kişiyi de facto hücreye koyup tutukluya ekstra acı, elem ve ıstırap yaşatma, hücrede ekstra mahrumiyetler yaşatarak bu durumu maddi ve manevi baskı unsuru olarak kullanma, insan onuruna aykırı olarak tutukluluğun doğasından kaynaklanan elem ve acıları aşan, insanlık dışı muamele oluşturan ıstırap ve acılara maruz bırakma, kişiyi aşağılama ve onur kırıcı muamelelere tabi tutma, diğer bir ifade ile mahrumiyetler yaşatıp cezalandırma amaçlanmaktadır. Tüm bu uygulamalar AİHS nin 3. maddesi anlamında insanlık dışı muamele oluşturur. 13/29

14 33. Başvurucunun mallarına el konulduğu için, dışarıdaki ailesinin de en temel ihtiyaçlarından mahrum bırakıldığını düşünmesi, maddi imkânsızlıklar nedeniyle kendi seçeceği bir avukatı tutma hakkının dahi elinden alınması, tutsa dahi tüm görüşmelerinin kayıt altına alınması ve her görüşmede bir cezaevi görevlisinin mutlaka görüşmelerde hazır bulunması, dertlerini ve sıkıntılarını üçüncü bir kulak olmadan anlatamaması gibi durumlar birlikte değerlendirildiğinde, başvurucuya yaşatılan uygulama tipik bir insanlık dışı muameledir. İnsanlık dışı muamele AİHS nin 3. Maddesince açıkça yasaklanmış olup, yasalarda da hiçbir dayanağı olmayan de facto hücre cezası AİHM kararları dikkate alındığında Sözleşmenin 3. maddesi anlamında insanlık dışı muamele olarak nitelendirilebilir. Somut olayda karar verici organ Adalet Bakanlığı olduğu anlaşılmakta olup bu konuda, Adalet Bakanlığının kararına karşı yasalarda hangi mercie başvurulacağı dahi öngörülmüş değildir. Kısaca başvurucunun hakkında uygulanan de facto hücre cezasına karşı başvurabileceği önceden kanunla öngörülmüş etkili hiçbir başvuru mercii bulunmamaktadır. Kaldı ki hücreden ulaştırmaya çalıştığı dilekçeler de cevapsız bırakılmakta ya da yırtılıp atılmaktadır. Etkili hiçbir başvuru yolu bulunmadığı için doğrudan Anayasa Mahkemesine başvurulmuştur. c- Başvuruyu ilgilendiren hukuk kuralları sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin Uygulanması Hakkındaki Kanunun (CGTUHK) 44. Maddesine göre, hücre cezası bir disiplin cezası olarak öngörülmüş olup azami 20 güne kadar hücre cezasına hükmedilebilir. Bir hükümlü ya da tutuklu ancak kanunda sayılan fiillerden herhangi birini işlemiş olması kaydıyla, bir disiplin soruşturması sonrası, savunması alındıktan sonra, infaz hâkiminin onayı ile hücre cezasına çarptırılabilir. Dolayısıyla, hiçbir soruşturma yürütmeden, savunma almadan, haberi olmadan kişi önce hücreye konup kendisinden daha sonra bu karara itiraz etmesi beklenemez. Aynı kanunun 115. Maddesine göre de, tehlike oluşturan, soruşturmanın amacını ve cezaevinin güvenliğini tehlikeye düşüren kişinin Cumhuriyet savcısının kararı ile tek başına bir odada (hücrede değil) tutulabileceğine izin vermekte ise de bu durumda kişi hücreye konamaz; sadece tek başına bir odada tutulabilir. Kısaca 5275 sayılı Kanunun 115. maddesi hücre cezasına dayanak oluşturmamakta, sadece tehlike oluşturan kişilerin tek başına bir odada tutulabilmesine izin vermektedir s. CGTUHK nın 2/2 maddesine göre, "Ceza infazında zalimane, insanlık dışı, aşağılayıcı ve onur kırıcı davranışlarda bulunulamaz". 36. Ceza İnfaz Kurumlarının Çeşitleri: Türkiye de ceza infaz kurumları: a) Yüksek güvenlikli kapalı ceza infaz kurumu (F Tipi), b) Kapalı ceza infaz kurumu (H,K,L,M,T Tipi), c) Yarı açık ve açık ceza infaz kurumları, d) Çocuk ceza infaz kurumu, e) Kadın ceza infaz kurumu olarak sınıflandırılmıştır. Hangi hükümlü ve tutukluların bu ceza infaz kurumlarında ve kim tarafından yerleştirileceği 5275 sayılı CGTİHK da belirtilmiştir. 37. Yüksek güvenlikli kapalı (F Tipi) Cezaevleri: Yüksek güvenlikli kapalı ceza infaz kurumlarında (F Tipi) tek kişilik ve üç kişilik olmak üzere iki tür koğuş bulunmaktadır. Yüksek güvenlikli kapalı cezaevlerinde (F Tipi) bir kişi iki durumda tek kişilik koğuşa veya hücreye konabilir: 1) Disiplin cezası alan tutuklu ya da hükümlülerin 5275 sayılı Kanunun 44. Maddesi uyarınca hücreye konması. 2) 5275 Sayılı Kanunun 115. Maddesi uyarınca soruşturma aşamasında tehlike arz eden veya soruşturmanın selametini tehlikeye atanların tek kişilik koğuşa konması. İki durumda bulunan tutuklu ya da hükümlülerin hakları farklı olup, bir disiplin cezası olarak hücreye konma ile tek kişilik koğuşa (odaya) konma arasında farklar bulunmaktadır. 14/29