Üst Düzey Yöneticiler için Kyoto Protokolü ne Yönelik Bilgilenme ve Tartışma Dizisi 2. Toplantısı. 23 Kasım 2007 Ankara.

Transkript

1 Üst Düzey Yöneticiler için Kyoto Protokolü ne Yönelik Bilgilenme ve Tartışma Dizisi 2. Toplantısı 23 Kasım 2007 Ankara Tartışma Konuları BMİDÇS ve Kyoto Protokolü kapsamında Türkiye nin konumu Türkiye nin desteklediği AB Görüşleri Türkiye nin iklim değişikliği ile savaşım çabaları AB Uyum Yeşil Belge ve Türkiye İklim değişikliği alanında AB-Türkiye işbirliği için olası seçenekler

2 BMİDÇS/KP ve TÜRKİYE BMİDÇS Listesi İlgili KP Maddeleri Kyoto Protokolü Listesi Kritik KP Ülkeleri Kritik KP- Dışı Ülkeler EK-I Madde 3.9 EK-B ABD Avustralya EK-B Dışı Beyaz Rusya (10/CMP.2 numaralı karar yürürlüğe girene kadar ) Türkiye Kıbrıs (GKRY) (Mayıs 2004 itibarı ile AB Üyesi) Malta (Mayıs 2004 itibarı ile AB Üyesi) EK-I Dışı Madde 9 EK-B Dışı G. Kore (1996 dan bu yana OECD üyesi) Meksika (1994 ten bu yana OECD üyesi) Kazakistan (Protokol kapsamında Ek-I ülkesi olarak değerlendirilmek istiyor.) Arjantin (COP4 te gönüllü yükümlülük almak istediğini beyan etti.) Türkiye Sözleşme nin Ek-I Listesinde yer alıp, Protokol ün Ek-B Listesinde yer alamayan tek ülkedir. (Türkiye için Kyoto Protokolü nün 1. yükümlülük döneminde ( ) salım azaltma ya da sınırlama hedefi (QELRO) belirlenmemiştir. )

3

4 18 Nisan 2007 tarihinde Sn. Jose Romero ve Prof. Montini ile gerçekleştirilen ilk toplantıdan çıkan temel mesajlar Katılım için Senaryolar Türkiye nin Kyoto Protokolü ne katılması, otomatik olarak Ek-B listesine katılması ve yılları arasında yasal olarak bağlayıcılığı olan bir sera gazı salım azaltım hedefi alması anlamına gelmez. Katılımın ardından, Türkiye resmen 2012 sonrası müzakerelerine katılabilir. Türkiye, G.Kore ve Meksika nın da yer aldığı ileri gelişmekte olan ülkeler arasında lider olmaya çalışabilir.

5 18 Nisan 2007 tarihinde Sn. Jose Romero ve Prof. Montini ile gerçekleştirilen ilk toplantıdan çıkan temel mesajlar Katılım için Senaryolar 1. Yükümlülük Dönemi 2. Yükümlülük Dönemi Taraf değil Ek-B Dışı Hedef yok Taraf Ek-B Dışı Hedef yok Taraf Ek-B Hedef yok Taraf Ek-B Hedef var Taraf değil Ek-B Dışı Hedef yok Taraf Ek-B Hedef var Taraf Ek-B Hedef yok Taraf Ek «C» Diğer tipte hedefler

6 BM Toplantılarında Türk Hükümetinin Görüşleri 1 Ağustos Gayrı Resmi Tematik Oturum (Sn. Nursel Berberoğlu Dışişleri Bakanlığı ESGY Çevre Daire Başkanı); Türk hükümetinin ilgili kuruluşlarının Türkiye nin Kyoto Protokolü ne katılımını değerlendirmekte. Türkiye iklim değişikliğinden ciddi şekilde etkilenmekte. Türkiye 2012 sonrasında CDM projelerine evsahipliği yapmak istiyor. Türkiye, uygun destek düzenekleri sağlanması koşuluyla, hızlı gelişmekte olan ülkelerin iklim değişikliği ile savaşım sürecine etkin katılımlarının sağlanarak uluslararası çabaların genişletilmesini destekliyor 24 Eylül Başbakan Sn. Recep Tayyip Erdoğan adil ve esnek bir çerçeve oluşturulmasını gelişmiş ülkelerin tarihsel sorumlulukları dikkate alınarak daha yüksek salım azaltım hedefleri üstlenmeleri gerekiyor Türkiye Kyoto Protokolü ne katılımını en üst düzeyde değerlendirilmekte olduğunu uygun koşullar tanınması halinde, Türkiye nin Kyoto Protokolü ne katılmayı çok ciddi düşünebilir. Bu gelişmeler ışığında, Türkiye deki tartışmalar; Kyoto Protokolü ne katılıp katılmamak ekseninde değil; Kyoto Protokolü ne ne zaman ve nasıl katılabiliriz ekseninde ilerlemektedir.

7 TÜRKİYE NİN KYOTO PROTOKOLÜ NE KATILIM SEÇENEKLERİ VE OLASI SONUÇLARI BİRLEŞMİŞ MİLLETLER DÜZEYİNDE 2012 ÖNCESİNDE 2012 SONRASINDA Siyasi olarak ABD ve Avustralya nın yanından ayrılarak uluslararası alanda Kyoto Dostu ülkeler arasında yer alır BM Güvenlik Konseyi Geçici Üyeliği Adaylığı için çok önemli bir avantaj elde eder sonrası için kendisine en uygun yükümlülüklerin belirlenmesinde söz sahibi olabilir. EK-B Dışı konumunu garantileyebilir 2012 sonrasında karbon projeleri için evsahibi ülke konumunu müzakere edebilir OECD ve BMİDÇS bünyesinde İleri GelişmekteOlanÜlkeler grubununkurulmasına öncülük eder, bu alanda lider olur Bu alanda ABD ile ilişkilerde ciddi olumsuz süreçler başlayabilir. ABD bu alanda Türkiye nin önünü kesmeye çalışabilir. Ek-B de yer alması için baskılar artabilir. (Ama Türkiye direnebilir) ABD ile stratejik ortakl ğ n devam ettirebilir. (avantaj ya da dezavantaj olup olmamas göreceli bir değerlendirmedir.) 2012 sonras Kyoto Protokolü d ş nda oluşturulacak yeni bir uluslararas anlaşmaya daha uygun koşullarda kat labilir. (Henüz resmen böyle bir çal şman n bulunmad ğ na dikkat edilmelidir.) İklim değişikliği alanında ABD ve Avustralya nın yanından kalarak uluslararası alanda Kyoto Düşmanı ülkeler arasında yer alarak hak etmediği birtepkialır BM Güvenlik Konseyi Geçici Üyeliği Adaylığı için çok kötü bir imajı olur. Direnmesine rağmen, 2012 sonrasında Ek-B Listesine dahil edilebilir (bu, Türkiye nin Kyoto Protokolü ndeki kırmızı çizgisi olark algılanmalıdır) 2012 sonrasında karbon projeleri için evsahibi ülke konumunu hiçbir zaman yakalayamayabilir

8 TÜRKİYE NİN KYOTO PROTOKOLÜ NE KATILIM SEÇENEKLERİ VE OLASI SONUÇLARI AVRUPA BİRLİĞİ DÜZEYİNDE 2012 ÖNCESİNDE 2012 SONRASINDA Bu alanda ABD ye karşılık AB nin yanında olduğu mesajını verir Başta çevre ve enerji olmak üzere pek çok başlıkta müzakerelerin açılıp kapatılmasında önemli engellerden birisi aşılmış olur sonrasındaki esnek/gönüllü yükümlülükleri için AB nin desteğini alabilir. Kyoto Protokolü nün uygulanması ve karbon ticaretinin altyapısının kurulmasında teknik ve kurumsal kapasite geliştirmek için hibe desteği alabilir. AB bünyesindeki firmaların uluslararası karbon yatırımları bütçesinden daha yüksek pay alabilir. Üyelik müzakerelerine bağlı olarak, AB nin 2012 sonrası politika ve hedeflerinin belirlenmesinde ve uygulanmasında etkin rol oynayabilir AB nin Çin, Brezilya, Hindistan, G.Kore, Meksika gibi diğer gelişmekte olan ülkelerle diyalog ve işbirliğinin geliştirilmesine destek olabilir. AB Üyeliği kapsamına Kyoto Protokolü kapsamındaki mevzuatı dahil edilebilir. (Ancak Türkiye bunu 2020 sonrası üyelik perspektifinde uygun müzakereler yürütebilir.) AB Türkiye nin mutlak salım azaltım hedefi almasını isteyebilir. (Ancak üyelik öncesinde ve Ek-B dışı olması nedeniyle Türkiye buna karşı çıkabilir.) AB, mevzuatın hızlı bir şekilde uyumlaştırılması konusunda ısrarcı olabilir. AB, Türkiye deki yatırımlarda daha fazla kar elde etmeyi isteyebilir. Bu alanda AB den farklı bir politikası olduğu ortaya çıkar. Başta çevre ve enerji olmak üzere pek çok başlıkta müzakerelerin açılması engellenebilir. Olası üyelik tarihi olan 2020 sonrasında daha sert önlemler almaya zorlanabilir Yenilenebilir enerji, enerji verimliliği karbon ticareti konularında AB den alabileceği hibeve krediler kısıtlanabilir.

9 Türkiye nin desteklediği AB Görüşleri Gelişmekte olan Ülkelerde Ormansızlaşmanın engellenerek sera gazı salımlarının azaltılması(fccc/sbsta/2007/misc.14, FCCC/SBSTA/2007/MISC.2) Yeni Delhi Çalışma Programı nın (Sözleşme 6.Madde-Eğitim, Öğretim,Kamuoyu Bilinçlendirilmesi) uygulanması (FCCC/SBI/2007/MISC.3 FCCC/SBI/2006/MISC.15-clearing house, FCCC/SBI/2007/MISC.10-new program, FCCC/SBI/2007/MISC.12-CCinet belgelerine destek yok) Taraflar ile bölgesel ve uluslararası iklim araştırma programları arasında diyaloğun geliştirilmesine yönelik öneriler (FCCC/SBSTA/2007/MISC.7) Sera Gazı salımları veri arayüzünün, kapsam ve çerçevesi de dahil olmak üzere geliştirilmesi (FCCC/SBSTA/2007/MISC.9) Ek-I Dışı Ülkelerin Ulusal Bildirimleri Danışmanlar Kurulu İş Tanımı (FCCC/SBI/2007/MISC.7**) Karbon yakalama ve biriktirmenin (CCS) Temiz Kalkınma Düzeneği kapsamına alınması (FCCC/SBSTA/2007/MISC.18/Add.1) Gelişmekte olan ülkelerin kapasite gelişimine katkı (FCCC/SBI/2007/MISC.8) Geçiş Ekonomisi ülkelerinin kapasite gelişimine katkı (FCCC/SBI/2007/MISC.9) Savaşım Çalıştaylarındaki tartışmalar (FCCC/SBSTA/2007/MISC.20) (ancak Politika, önlemler ve Teknolojilerin Savaşımdaki Potansiyeline yönelik bilgi ve veri belgesine destek yok (FCCC/KP/AWG/2007/MISC.4) Nairobi Çalışma Programı (Uyum) Uzmanların rolü (FCCC/SBSTA/2007/MISC.25) ve sosyo-ekonomik bilgiler FCCC/SBSTA/2007/MISC.21 (ancak ekonomik çeşitlendirme FCCC/SBSTA/2007/MISC.15, etki değerlendirme araçları FCCC/SBSTA/2007/MISC.12 belgelerine destek yok) Gönüllü Yükümlülükler Alınmasının İşleyişinin Tanımlanmasına Yönelik Rusya Önerisi (FCCC/KP/CMP/2007/MISC.2) (ancak 9. Maddenin Kapsamında Protokol ün gözden geçirilmesi FCCC/KP/CMP/2007/MISC.1 ve FCCC/KP/CMP/2006/MISC.3 belgelerine destek yok)

10 AB TARAMA RAPORU 27. BAŞLIK ÇEVRE Kyoto Protokolü ne bağlı zorunluluklar, iklim değişikliğine yönelik müktesebatın ayrılmaz bir parçasıdır. Türkiye nin yapması gereken işlemler; - Kyoto Protokolü ne katılmak (onaylamak), -sera gazı salımları envanterinin yıllık olarak hazırlanmasına ve zamanında sunulmasına yönelik olarak somut bir ulusal sistem geliştirmek, - 1. yükümlülük döneminde bir hedef belirlemek, ve sonrası hedeflerine yönelik hazırlıklara başlamak Türkiye nin, aynı zamanda (Kyoto Protokolü) 3.9 numaralı madde kapsamındaki müzakerelere gözlemci olarak katılmalı, Kyoto Protokolü ne katılmasının ardından da aktif bir katılımcı olarak bu müzakerelerde aktif olarak yer alması gerekmektedir. Türkiye nin, Salım Ticareti Direktifi ne uygun olarak, bir salım ticareti sistemini oluşturmak konusunda hazırlıklara başlaması gerekmektedir.

11 2004 Sera Gazı Salımları ve Uzaklaştırmaları Envanteri 300,0 Toplam Sera Gazı Salımları: Milyon ton eşdeğer CO2 27,5 15,2 2004: 297 Milyon ton eş-co2 250,0 26,4 1990: 170 Milyon ton eş-co2 200,0 6,4 Göstergeler Türkiye Dünmya Sıralaması 150,0 100,0 18,5 13,1 227,4 Nüfus Toplam Salımlar 72 milyon Milyon ton eş-co2 İlk 25 ülke arasında 50,0 132,1 GSYİH Kişi bası salımlar $4,187/kişi 4.13 ton/kişi İlk 75 ülke arasında Enerji Sanayi Tarım Atık

12 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ile SAVAŞIM Ek-I Ülkeleri ve Türkiye (artış oranında 1.) Ek-I Dışı Ülkeler ve Türkiye (artış oranında 7.) Changes in GHG emissions without LULUCF (%) Turkey 72.6 Spain Portugal Canada Greece Australia Çin Hindistan G.Kore İran Ireland 23.1 Endonezya New Zealand 21.3 S. Arabistan Liechtenstein United States Austria Finland Italy Brezilya TÜRKİYE Meksika G.Afrika Norway 10.3 Pakistan Japan 6.5 Netherlands 2.4 Belgium 1.4 Switzerland 0.4 Luxembourg Sera gazı salımlarındaki artış, Türkiye nin diğer Ek-I ülkelerinden farklı olduğunun en büyük göstergelerinden birisidir.

13 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ile SAVAŞIM Ek-I Ülkeleri ve Türkiye (toplam artışta 4.) Ek-I Dışı Ülkeler ve Türkiye (toplam artışta 8.) Sera gazı salımlarındaki artış, Türkiye nin diğer Ek-I ülkelerinden farklı olduğunun en büyük göstergelerinden birisidir.

14 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ile SAVAŞIM GSYİH (milyar USD) ,2 229,3 64% Nüfus (milyon kişi) 56,2 71,8 28% Toplam Enerji Tüketimi (MilyonTEP) 53,0 87,8 66% Toplam Elektrik Üretimi (milyar kwh) 57,5 150,7 162% Toplam Sera Gazları (milyon ton eşdeğer 170,1 296,6 CO2) 74% Kişi Başı Milli Gelir (USD/kişi) % Ekonominin Enerji Yoğunluğu (TEP/1000 0,378 0,383 USD) 1% Kişi Başı Elektrik Üretimi (kwh/kişi) % Kişi Başı Karbon Salımı (ton-eş CO2/kişi) 3,03 4,13 Ekonominin Karbon Yoğunluğu ( ton eş-co2/1000 USD) Elektrik Şebekesinin Karbon Yoğunluğu (kg eş-co2/kwh) Elektrik Çevriminin Karbon Yoğunluğu (ton eş-co2/tep) Elektrik Dışı Enerji Tüketiminin Karbon Yoğunluğu (ton eş-co2/tep) Enerji Temininin Karbon Yoğunluğu (ton eş-co2/tep) 1,21 1,29 0,53 0,47 5,30 5,94 2,96 2,98 3,21 3,38 37% 7% -11% 12% 1% 5% Sera Gazlarındaki artış (%74), GSYİH artışından fazl (%64) Kişi başı salımlardaki artış, (%37), nüfus artışından fazla(%28) Sera gazlarındaki artış, (%74), enerji teminindeki artıltan fazla (%66) Karbon yoğunluğundaki artış (%7) enerji yoğunluğundaki artıştan fazla (%1) Elektrik üretiminin karbon yoğunluğu ise %11 azaldı. (doğal gaz kullanımı ve hidroelektrik enerji sayesinde)

15 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ile SAVAŞIM 2012 sonrası için olası yükümlülük seçenekleri: mutlak azaltım değil, yoğunluk azaltım hedefleri! - enerji yoğunluğunun azaltılması, - ekonominin karbon yoğunluğunun azaltılması, - elektrik üretiminin karbon yoğunluğunun azaltılması vs. 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% -10% YEK Oranı Toplam Sera Gazları (milyon ton eşdeğer CO2) Kişi Başı Milli Gelir (USD/kişi) Kişi Başı Enerji Tüketimi (TEP/kişi) % 20% 18% 15% 13% 10% 8% Ekonominin Enerji Yoğunluğu (TEP/1000 USD) Ekonominin Karbon Yoğunluğu ( ton eş-co2/1000 USD) Elektrik Şebekesinin Karbon Yoğunluğu (kg eş-co2/kwh) Enerji Temininin Karbon Yoğunluğu (ton eş-co2/tep) -30% -40% -50% -60% 5% 3% 0% % -5% -8% -10% -13% -15%

16 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ile SAVAŞIM Gönüllü Karbon Ticareti Türkiye Kyoto Protokolü ne katılsa da katılmasa da, 2012 ye kadar geçerli tek seçenek. Ancak bu süreç, 2012 sonrasında Kyoto Protokolü Esneklik Düzenekleri nin altyapısının geliştirilmesinde önemli rol oynayabilir. Proje Adı Proje Türü Kurulu Güç (MW) Üretim Kapasitesi (MWh) Öngörülen SG Tasarrufu (ton eş-co2/yıl) Gold Standard Yıl Danışman BARES Rüzgar Hayır 2006 Futurecamp Sebenoba Rüzgar Hayır 2006 Futurecamp Karakurt Rüzgar Hayır 2006 Futurecamp MARE Rüzgar 39, Evet 2007 OneCarbon Anemon Rüzgar 30, Evet 2007 OneCarbon Şamlı Rüzgar Evet 2007 Futurecamp Sayalar Rüzgar 30, Evet 2007 OneCarbon Yuntdağ Rüzgar 42, Evet 2007 Futurecamp Tuzla Jeotermal 7, Evet 2007 Futurecamp TOPLAM

17 AB UYUM YELŞİL BELGE ( COM(2007)354) ve TÜRKİYE IPCC Raporları ve Yeşil Belge deki Avrupa tanımı farklı. Rusya Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan Kıbrıs (GKRY) ve Malta Türkiye IPCC Ülkenin büyük bir çoğunluğu Asya da olmasına rağmen, ülkenin adı IPCC bölgesel sınıflandırmasında Avrupa bölgesinde yer almaktadır. IPCC bölgesel sınıflandırmasında Avrupa bölgesinde yer almaktadır. IPCC bölgesel sınıflandırmasında Küçük Ada Devletleri bölgesinde yer almaktadır. Ülkenin büyük bir çoğunluğu Asya da yer almakta ve ülkenin adı IPCC bölgesel sınıflandırmasında Orta Doğu ve Kurak Asya bölgesinde yer almaktadır. AB Yeşil Belge Haritalarda yer almıyor, komşuluk politikası kapsamında ele alınıyor. Raporda yer almamaktadır. Raporda yer almaktadır. Trakya Bölgesi Balkanlar kapsamında raporda yer almaktadır.

18 AB UYUM YEŞİL BELGE ( COM(2007)354) ve TÜRKİYE İklimsel koşullar ve bölgese gelecekte yaşanacak iklim değişikliklerine uyum dikkate alınarak, Avrupa bölgesinin Avrupa ve Akdeniz olarak yeniden tanımlanması AB ve Türkiye arasında daha geniş bir işbirliğinin önünü açabilecektir. Sayfa No Akdeniz Vurgusu 5 Raporda, sıcaklık artışı ve yağış azalması nedeniyle 1. öncelikli bölge olarak sunuluyor. 23 Komşuluk politikası kapsamında Rusya, Akdeniz ve Karadeniz le daha yakın ilişki kurulması öneriliyor. Aday ülkelerin IPA fonlarını kullanabileceği belirtiliyor. 24 AKdeniz ve Karadeniz de iklimin ve iklim değişikliğinin daha iyi anlaşılması gerektiği belirtiliyor, bölgesel modeller ve öngörüler geliştirilmeli. 27 Gerektiğinde, Komisyon 3. ülkelerle daha ileri danışma süreçleri kurgulayabilir

19 AB ve TÜRKİYE arasında İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ALANINDA GELECEKTE OLASI İŞBİRLİĞİ ÇERÇEVESİ Türkiye; - OECD üyeliği, - ve AB Aday üyeliği çerçevesinde - İleri Gelişmekte Olan Ülke tanımlamasına uymaktadır. Bu konum, Türkiye nin, Kyoto Protokolü nde Ek-B Dışı ülkelerin kademeli olarak yükümlülük almasında örnek bir rol ve model olarak kurgulanması için değerlendirilebilir döneminde, AB üyesi olmayan ve Ek-B de yer almayan diğer OCED ülkeleri ile beraber(g.kore, Meksika, Türkiye), Türkiye, Protokol kapsamında farklı yükümlülükleri olan (daha esnek, sektörel yoğunlukları hedef alan) ve CDM projelerine özel koşullarda evsahipliği yapabilen yeni bir Ek listenin oluşmasına öncülük edebilir. AB Katılım sürecinde, Türkiye ve AB böyle bir politikanın geliştirilmesinde işbirliği yapabilir, hatta Environmental Integrity Group gibi ilgili diğer müzakere gruplarıyla bu konuda işbirliğini genişletebilir. AB IP Fonları, Türkiye nin gerekli hazırlıkları yürütmesinde ve böyle bir politikanın gerektireceği kapasite gelişimine destek olmak üzere kullanılabilir.

20 2012 SONRASINDAKİ İKLİM REJİMİ İÇİN ÖNERİLEBİLECEK BİR SENARYO (Rusya Önerisi nin geliştirilmesi olarak da kurgulanabilir) EK B ( ) EK-B (2012- Sonrası) EK - C (2012-Sonrası) EK- D,E,F,G Madde 3.9 AB28 OECD (1992-TR-EU) RUS+UKR Beyaz Rusya* EK-B + Beyaz Rusya* Kıbrıs Malta Madde 9 OECD (AB-Dışı, EK-B Dışı) Türkiye G. Kore Meksika Arjantin Kazakistan Singapur Brezilya Hindistan Çin