21 HAZİRAN 2016 PPK TOPLANTISI ÖNCESİ PARA POLİTİKASI DURUŞU AÇISINDAN MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜMÜN ANALİZİ

Transkript

1 21 HAZİRAN 2016 PPK TOPLANTISI ÖNCESİ PARA POLİTİKASI DURUŞU AÇISINDAN MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜMÜN ANALİZİ 2001 ekonomik krizinden sonra TBMM tarafından merkez bankası yasasında yapılan değişlikle TCMB, para politikasının hedefi açısından hükümet ile ortak, para politikası araçlarının kullanımı konusunda ise tam bağımsızlığa sahip oldu. Ardından arası örtük enflasyon hedeflemesini benimseyen TCMB, 2006 ile birlikte açık enflasyon hedeflemesine geçti ve hükümetle ortaklaşa bir enflasyon hedefi belirleyerek bunu kamuoyuna duyurmaya başladı. Amaç, ekonomideki her türlü mal ve hizmet fiyatlarına, ücret pazarlıklarına ve diğer fiyatlamalara ilişkin artış oranlarının açıklanan enflasyon hedefine uygun olarak yapılması ve bu sayede enflasyon hedefine ulaşılmasıdır. TCMB nin yasayla belirlenmiş birincil politika hedefi fiyat istikrarıdır. Fiyat istikrarı ekonomideki hane halkları ve firmaların istihdam, üretim, tüketim, tasarruf, yatırım gibi önemli iktisadi kararlarında dikkate almayacakları ölçüde düşük ve oynak olmayan bir enflasyon oranı vasıtasıyla tesis edilen fiyat düzeyine denir. Gelişmiş ekonomiler için fiyat istikrarının ölçüsü 2%-3% bandındaki bir enflasyon oranı iken Türkiye ekonomisi için TCMB nin fiyat istikrarının sağlandığını kabul ettikleri dolayısıyla hedefledikleri enflasyon oranı 5% dir. Kısaca TCMB para politikasının alt dinamiklerini inceleyelim: TCMB nın para politikası dört bileşenden oluşuyor: Kredi Politikası Rezerv opsiyon katsayıları ve zorunlu karşılık oranlarıyla yönetiyor. Faiz Politikası Haftalık repo işlemlerine uyguladığı politika faiziyle yönetiyor. (politika faizi denmesinin sebebi para politikası duruşunu göstermesidir. Bu faizdeki gerileme para politikası duruşundaki gevşemenin, artış ise sıkılaşmanın işaretidir.) Likidite Politikası Gecelik faizlerle yönetir ve özellikle bankacılık sistemi vasıtasıyla para piyasasını fonlarken kullandığı ağırlıklı ortalama fonlama maliyetiyle fonlama stratejisini piyasaya gösterir. İletişim Politikası Başta başkan olmak üzere TCMB yetkililerinin para politikası uygulamalarında geleceğe ilişkin yapacakları hamleler konusundaki beyanatları ve sözlü yönlendirmeleri bu politikanın özünü oluşturur. Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti(AOFM): TCMB nin bankacılık sistemini fonlarken kullandığı haftalık ve gecelik borç verme faizinin verilen miktarlarla ağırlıklandırılmış ortalamasıdır. TCMB piyasa faizinin yükselmesini istiyorsa daha yüksek maliyetli olan gecelik fonlamaya ağırlık vererek AOFM ni yükseltir. Piyasa faizinde düşüş istiyorsa da daha az maliyetli olan haftalık fonlamaya ağırlık vererek AOFM ni düşürür.

2 Başlıca para politikası araçları(silahları da diyebiliriz) : Açık piyasa işlemleri Zorunlu karşılık oranları ve döviz karşılıkları için rezerv opsiyon katsayıları Gecelik ve haftalık faizler Reeskont oranı Para politikasının aktarım kanalları(yani para politikasında TCMB nin yaptığı manevra ve hamlelerin firmalar ile hane halklarının aldığı iktisadi kararlar üzerinde etkide bulunduğu göstergeler) şunlardır: Piyasa faiz oranları Reel ve finansal varlık fiyatları Döviz kurları Kredi maliyetleri ve kredi büyüme hızı Beklentiler Para politikasında TCMB nin amaçları ise: Fiyat istikrarı Finansal istikrar Yarın ki karar öncesi faiz koridorunu inceleyelim: Grafikte kırmızıçizgi TCMB nin bankaları gecelik fonlamada kullandığı faiz oranı, siyah çizgi borçlanma araçları piyasasında işlem görüp piyasadaki diğer borçlanma araçlarının getiri oranı açısından emsal teşkil eden gösterge faiz oranı, turuncu çizgi ağırlıklı ortalama fonlama maliyetini, yeşil çizgi politika faizini pembe çizgi ise gecelik borç alma faizini göstermektedir. Faiz koridorunda para politikası duruşunu yansıtan politika faizinin seyrini incelediğimizde TCMB nin gösterge faiz yükselmeye başladıktan bir süre sonra parasal sıkılaştırmaya başlayıp faiz artışına gittiğini, gösterge faizdeki düşüşe ise bir süre sonra faizleri indirerek reaksiyon verdiğini görüyoruz. TCMB nin hamlelerini enflasyon görünümünde, kurlarda ve risklerdeki

3 değişime göre yaptığını bildiğimizden faizlerdeki değişimi analiz etmek için son beş yıldaki enflasyon, çekirdek enflasyon, dolar/tl ve risk ölçütü olarak CDS primindeki seyre bakalım: 12,00% 11,00% 10,00% 9,00% 8,00% 7,00% 6,00% 5,00% 4,00% 3,00% Enflasyon, Çekirdek Enflasyon ve Enflasyon hedefi Ocak 11 Nisan 11 Temmuz 11 Ekim 11 Ocak 12 Nisan 12 Temmuz 12 Ekim 12 Ocak 13 Nisan 13 Temmuz 13 Ekim 13 Ocak 14 Nisan 14 Temmuz 14 Ekim 14 Ocak 15 Nisan 15 Temmuz 15 Ekim 15 Ocak 16 Nisan 16 Enflasyon Çekirdek Enflasyon Enflasyon Hedefi Öncelikle TÜFE deki değişimi gösteren enflasyon göstergesinde son gelen verilerle beraber 7% nin altına indiğimizi Ocak 2016 tan bu yana çekirdek enflasyonun da buna uyum gösterme eğiliminde olduğunu görüyoruz. Çekirdek enflasyon özel kapsamlı bir fiyat endeksi olan TÜFE-I endeksindeki artışı ölçer. Bu endeks içerisinde gıda, alkollü ve alkolsüz içecekler, tütün ürünleri ve enerjiyi dâhil etmediği için para politikasının doğrudan etkide bulunduğu enflasyondur. Ve günümüz modern merkez bankaları para politikası hamlelerinde bu göstergeye önem verirler. Eğer çekirdek enflasyonda artış eğilimi başlamışsa sıkılaştırmaya ve faiz artırımına giderlerken eğer çekirdek enflasyonda gerileme eğilimi başlamışsa gevşemeye ve faiz indirimine giderler. Aşağıda TCMB nin likidite ve faiz politikasının iki önemli değişkeni olan politika faizi ve AOFM ile enflasyon ve çekirdek enflasyon arasındaki ilişki korelasyon katsayısı ile gösterilmiştir: Korelasyon Katsayısı: İki değişken arasında belirli bir zaman aralığındaki doğrusal olarak birlikte hareketlilik ilişkisinin yönünü ve derecesini ölçer. -1 ile +1 arasında değer alır. -1 e yaklaştıkça ilgili değişkenler arasındaki ters yönlü ilişki güçlenirken +1 e yaklaştıkça aynı yönlü ilişki güçlenir 0 ya yaklaştıkça ise ilişki gücü zayıflar.

4 Politika faiziyle enflasyon arasındaki korelasyon katsayısı 0,17 Politika faiziyle çekirdek enflasyon arasındaki korelasyon katsayısı 0,75 AOFM ile enflasyon arasındaki korelasyon katsayısı 0,69 AOFM ile çekirdek enflasyon arasındaki korelasyon katsayısı 0,76 Hem politika faizi ile çekirdek enflasyon hem de AOFM ile çekirdek enflasyon arasındaki aynı yönlü güçlü ilişki göze çarpmaktadır. Bunun anlamı TCMB nin çekirdek enflasyonda yükselme eğilimi oluştuğunda faizlerini artırdığı, düşme eğilimi olduğunda ise faizlerini indirdiğini gösteriyor. Faiz koridoru grafiğinden baktığımızda da enflasyonda son dönemde ortaya çıkan düşme eğilimine hem gösterge tahvil faizinin hem de TCMB nin ağırlıklı ortalama fonlama maliyetinin uyum sağlayarak gerilediğini yani TCMB nin bankaları ve piyasayı daha ucuza fonlamaya başladığını görüyoruz. Dış borç maliyetimizin ve ithalat giderlerimizin ağırlıklı usd cinsinden olduğunu biliyoruz. Bu yönüyle bir para politikası hedefi olarak finansal istikrar için TCMB usd/try kurunu kontrol altında tutmak isterken aynı zamanda risklerinde düşük olmasını istemektedir. Risk ve kurdaki son görünümü inceleyelim: 2013 itibariyle FED in niceliksel gevşemeye son vermesiyle kurlarda başlayan yükseliş ve artan oynaklığa ek olarak yükselen enflasyon beraberinde risklerdeki artış grafikten açık biçimde görülmektedir. Son dönemde ise hem FED tarafından gelen güvercin tavır hem

5 Türkiye ekonomisine ilişkin gelen olumlu makro veriler ve yeniden azalmaya başlayan siyasi risk nedeniyle CDS ve Dolar TL de bir miktar düşüş oluştuğunu görüyoruz. Sonuç olarak enflasyon, risk ve kur görünümünde son dönemde bir miktar olumlu bir seyir olmasına karşın PPK nın para politikasına ilişkin kararlarını etkileyen asıl değişken olan çekirdek enflasyonda hala kalıcı bir iyileşme olmaması ve enflasyon hedefine hala ulaşılamaması, FED in 2016 yılı sonuna kadar en az bir faiz artırımını masada tutması ve para politikasında sadeleşme konusunda TCMB nin hızlı hareket etmeyeceğini açıklaması bu toplantıda politika faizinin sabit bırakılmasını sağlayacaktır. Ki zaten TCMB AOFM yi gösterge faizdeki ve enflasyondaki gerilemeye paralel bir miktar düşürerek piyasayı biraz daha ucuza fonlamaya başlamıştır. Dolayısıyla para politikasında sadeleşme aşamasında üst bantta indirim yapıp faiz koridorunu daha simetrik hale getirmeye çalışırken politika faizinde bir oynama yapıp risk algısını güçlendirmek istemeyecektir. TCMB KARARINDAN SONRA PİYASADA OLUŞABİLECEK FİYATLAMALAR USDTRY Yurt içi piyasalarda kısmi olarak politik ve siyasi belirsizliğin azalması ve doların küresel piyasalarda değer kaybetmeye devam etmesi ile 2.90 seviyesinin altına sarkmalar yaşan kur, TCMB faiz kararı öncesi 2.90 seviyesinde ki dengeli seyrine devam etmektedir. TL lehine oluşacak fiyatlamalarda sert satış baskısına maruz kalması beklenen paritede satıcılı seyir bandına doğru derinleşebilir. Hali hazırda fiyat aralığında aşağı yönlü baskılanmaya devam eden parite, satıcılı ataklarını seviyesine taşımak isteyecektir. Bu seviyenin piyasayı aşağı yönlü tutmaya devam edeceği ve satıcılı seyrin bu aralıkta hız keserek dengeleneceği beklenmektedir. Diğer bir senaryo olarak piyasa beklentilerinin dışında alınacak bir karar halinde ise dolar lehine oluşabilecek hareketlerde parite yukarı yönlü ataklarını 2.95 seviyesine kadar taşımak isteyecektir bandının kur açısından ciddi öneme sahip olduğu ve bu fiyat aralığının piyasayı yukarı yönlü tutmaya devam edeceği unutulmamalıdır. Olası alıcılı seyirde paritenin, bu aralıkta dengelenerek çift yönlü fiyatlamalarına devam etmesi beklenmektedir.

6 EURTRY Brexit tartışmaları ve küresel belirsizlikleri fiyatlamaya devam eden parite, bandı arasında ki dengeli ve çift yönlü fiyatlamasına devam etmektir. Uzunca bir süredir bu aralıkta hareketine devam eden parite, TCMB kararı ile sert fiyatlamalar gerçekleştirebilir. Olası aşağı yönlü kırılmalarda öncelikli olarak 3.27 seviyesi dikkatle takip edilmelidir. Bu seviyenin altına yaşanacak sarkmalarda ise piyasa yönünde kalınmaya özen gösterilmeli ve seviyeleri kademeli olarak hedeflenmelidir seviyesinin parite açısından önem düzeyi çok yüksek olduğu ve bu seviyenin altına yakın zamanda bir sarkma yaşanması beklenmemektedir. Yukarı yönlü sert fiyatlamalarda ise kademli olarak fiyat aralığı piyasayı tutmaya devam edecek ve alıcılı ataklar bu seviyede hız keserek dengelenecektir.