Capture-Recapture. Yakala-tekrar yakala

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Capture-Recapture. Yakala-tekrar yakala"

Si̇mge Batuk
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Capture-Recapture Yakala-tekrar yakala 1

2 2

3 Epidemioyologlar İnsanları, olayları, hastaları tek tek saymak isterler 3

4 20.yy başlarında epidemiyologlar saymaya devam ederken, hayvan bilimciler bunun imkansızlığını kabul edip yeni yöntemler geliştirdiler 4

5 Kaç tane balık, sivrisinek vb var tahmin etmek! 5

6 Epidemiyologlar halen saymaya devam ederken! 6

7 Hayvan bilimciler Random örnekleme yapıp saydılar 7

8 Sayılanları işaretdiler ve saldılar ( yakalama) 8

9 İşaretlenenlerin diğerlerine karışması için yeterli süre İkinci bir örneklem yapıp daha önce işaretlenenleri saydılar ( yeniden yakalama) 9

10 Epidemiyologlar nasıl yapacaklar? 10

11 Listeler ve kayıtlar capture olarak kullanılır. İki ( veya daha fazla) listede bulunanlar ise recapture olarak kullanılır. 11

12 Liste kaynakları Toplum tabanlı kapı-kapı yapılan tespit çalışması sonuçları İşyeri kayıtları Hastane kayıtları Okul kayıtları Sağlık ocağı kayıtları Reçete kayıtları Ölüm kayıtları Doğum kayıtları Sürveyans kayıtları Diğer devlet kurumlarının kayıtları... 12

13 Epidemiyolojide kullanımı Survey örnekleminde Prevalans, insidans tahminlerinde Kayıt sistemleri ile çalışmalarda 13

14 Olasılıksız örnekleme Convenience sample Consecutive sample Quota sample Volunteer sample Snow-ball Capture-recapture 14

15 15

16 16

17 1. Açık toplum Nüfus değişir: doğum,ölüm, göç Pek çok parametre vardır Zaman N 1 N 2 17

18 2. Kapalı Nüfus değişmediği varsayılır Zaman m 2 n1 n 2 18

19 populasyonun kapalı olduğu durumda: Tüm bireylerin eşit ve sabit yakalanma olasılığına sahip olduğu ve değişmediği İşaretleme bilgilerinin doğru kaydedidildiği Yakalanan bireylerin işaretlerinin kaybolmadığı Her bireyin örneğe girme şansı eşit olduğu Alınan örneklemlerin birbirinden bağımsız olduğu VARSAYILIR 19

20 Demografik kapalılık kadar coğrafi kapalılık da önemli Çalışılan alanın fiziksel olarak sınırlandırılması : Havuz, küçük bir ada, izole bir koruluk gibi. Hava şartları ve yakalama teknikleri (tuzak) önemli İlk yakalanmaya geliştirilen tepki ile tuzaktan kaçınma 20

21 Listeler tamamlanır Kesin olgu tanımı yapılır Bir belirleyici yaratılır (posta kodu, SSK no, doğumtarihi, soyadı, adı, cinsiyet, yaş ) Listeler eşlenir 21

22 Bu yöntemle gerçek doğruya ulaşılabilir mi? HAYIR Epidemiyolojik çalışmalarda %10-90 doğrulukta tahmin yapılabilmekte Fazla tahmin : yanlış pozitif tanı yanlış pozitif matching Eksik tahmin Yanlış negatif tanı Yanlış negatif matching İşaretlenen kişi bilgisi sayısı artırılır! 22

23 İki kaynaklı çalışmalarda: kaynakların bağımsız olduğu. Toplumun homojen olduğu varsayılır. ( sosyoekonomik durum gibi) Kodlama hatası, veri toplama hatası Kayıtlarda sorun ( gelişmekte olan ülkeler) Farklı kayıtlarda olgu tanımı tutarlılığı (Klinik tabanlı, lab. Tabanlı) Veri kaynaklarının yeri önemli Ucuz, çabuk, uzlaşılabilir bir metod 23

24 Kaynak:A Kaynak:B x 21 x x x 22? 1: Aveya B de olan, 2 A veya B de olmayan 24

25 Petersen-tahmini(1894, Petersen) N: n1n2/ m2 N:Bilinmeyen populasyonun büyüklüğü Olduğu varsayılır 25

26 Chapman : N: (M+1)(n+1) _ 1 (m+1) M: İlk öneklemde işaretli birey sayısı n:ikinci örneklemdeki birey sayısı m: ikinci örneklemdeki işareti bulunan birey sayısı Var(N) : (M+1)(n+1)(M-m)(n-m) (m+1) 2 ( m+2) 95%CI:+/-1.95 Var(N) 26

27 Bir örnek Alaska yerlileri arasında fetal alkol sendromu prevalansı tahmin edilecek arası Kızılderi Sağlık Hizmetleri Merkezi: 45 olgu ve Özel Hekimler: 13 olgu iki ayrı kaynakta ortak olgu sayısı 8. Toplam canlı doğum sayısı

28 ÖH Var KSH Yok Toplam Var Var 37?? Var 45? N N: [(13+1)(45+1)/ (8+1)]-1: /19914: 0.35% 28

29 29

30 Log-lineer modelller. G 2 = -2ΣObs j log(obs j /Exp ji ) GLIM(generalized linear interactive model) CAPTURE CARE 30

31 31

32 Kaynak Evet Evet hayır hayır 1 Kaynak 2 Evet hayır Evet Hayır Kaynak 3 g e f c Evet Hayır d a b? a = sadece 1. Kaynakta saptanan olgu sayısı; b = sadece 2. Kaynakta saptanan olgu sayısı; c = sadece 3. Kaynakta saptanan olgu sayısı; d = 1. Ve 2. Kaynakta saptanan olgu sayısı; e = 1. Ve 3. Kaynakta saptanan olgu sayısı; f = 2. Ve 3. Kaynakta saptanan olgu sayısı g = Tüm kaynaklarda saptanan olgular. 32

33 33

34 34

35 35

36 36

37 37

38 38

39 39

40 40

Benzer belgeler

KESİTSEL ARAŞTIRMALAR

KESİTSEL ARAŞTIRMALAR KESİTSEL RŞTIRMLR KESİTSEL RŞTIRMLR PREVLNS RŞTIRMSI DURUM SPTM RŞTIRMSI ROSSSETIONL STUDY ROSSSETIONL SURVEY PREVLNE STUDY BSELINE SURVEY 1 2 Kesitsel çalışmalar, belirli bir populasyonda, belirli bir